Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DIASPORA-Mësimi në gjuhën shqipe në Austri

by

Nga Anton Marku*/ Vjenë/

1 Anton MarkuHyrje/

Në njëzet vitet e fundit komuniteti shqiptar në Austri ka shënuar progres të dukshëm në procesin e integrimit të tij. Kjo vërehet sidomos në aspektin e pjesëmarrjes në jetën shoqërore dhe ekonomike. Për fat të keq, ende është prezent një stagnim në sferën e përfaqësimit politik. Por edhe këtu, sado që modeste, përpjekjet dhe rezultatet nuk kanë munguar.

Në anën tjetër, duket se komuniteti ynë ende ballafaqohet me sfida nga më të ndryshme, pos atyre që kanë të bëjnë me faktorë të jashtëm, edhe me aspektin e organizimit brenda për brenda vet bashkësisë. Kjo dhe në mbështetjen e strukturave tashmë ekzistuese. Njëra prej tyre, ndër më të rëndësishmet, e themeluar fillimisht në vitin 1994 për t’u riaktivizuar në vitin 2010 (me emrin VALE) është edhe Lidhja e Mësuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Naim Frashëri’’. Për vite të tëra, në mungesë të një strategjie, qoftë ajo dhe afatshkurtër, mësimdhënëset dhe mësimdhënësit e mësimit plotësues në gjuhën shqipe në Austri janë lënë në mëshirën e vetorganizimit dhe dëshirës, pothuajse individuale, për këtë (mos)organizim. Në këtë mënyrë janë arritur efekte të kundërta nga ato që do të jenë pritur: vetëm disa vite pas funksionalizimit të tij si ofertë shtesë për mësimnxënie në gjuhën amtare, numri i vijuesve (nxënësve) të këtij lloji të edukimit ka pësuar dhe po pëson rënie të vazhdueshme. Me këtë edhe numri i mësimdhënësve po bie.Që paradoksi të jetë më i madh, dëshmon edhe fakti se shumica e prindërve shqiptarë, sidomos nga Kosova, si grupi më i madh i bashkëkombasve që jetojnë në Austri, i takon gjeneratës së viteve 1980-ta dhe të cilët në vitet e 1990-ta ishin vet nxënës apo studentë, e të cilëve, nga ana e pushtetit represiv serb, ju ishte mohuar e drejta e shkollimit në gjuhën amtare. Tani, fatkeqësisht, janë pothuajse po këta prindër që, në rrethana krejtësisht tjera, u mohojnë këtë të drejtë themelore fëmijëve të tyre. Pas asnjë presion, as nga eksponentët e jashtëm, e as nga ata të brendshëm.

I-Të gjithë pajtohen se arsimi është komponenta më e rëndësishme e integrimit. Nga ana tjetër, për fat të keq, nga vetë të huajt, e edhe nga migrantët shqiptarë, shpesh mund të dëgjohet paragjykimi i padrejtë se në këtë vend ‘‘nuk jemi të mirë se ardhur’’, se nuk po i ‘‘na lejojnë ’’ që të integrohemi, se jemi vetëm ‘‘numra që nuk kemi zë zë’’, se ‘‘po dukemi por nuk po dëgjohemi’’, etj.

Në mërgim zakonisht janë elitat ato që asimilohen të parat. Pastaj kjo u ndodh masave. Tek ne po ndodh e kundërta. Duke mos aritur që të gjejnë veten në shkallë të mjaftueshme, gjenerata jonë e re gjithnjë e më shpesh po i drejton vetes pyetjen e të gjitha pyetjeve: Kush jam unë? Në këtë ballafaqim identitetesh, në vend se ato (identitetet, Vër. ime) të plotësojnë njëra-tjetrën (shqiptar, austriak, evropian, besimtar-islam, i krishterë, ateist, nxënës/student/punëtor, etj), duket se ato po i bëjnë pengesë njëra-tjetrës, e herë pas here edhe konkurencë deri në oponencë. Si reflektim, ne nuk duhet fshehur dështimet tona. Por në të njëjtën kohë nuk duhet lejuar që ato të dominojnë të ardhmen tonë. Me pak më tepër përkushtim, është e mundur që në të njëjtën kohë të mbesim shqiptarë të devotshëm, të respektojmë ligjet dhe rregullat si qytetarë lojal të shtetit austriak dhe të dëshmohemi si evropianë të mirë.

II

Ruajtja dhe kultivimi i gjuhës shqipe në diasporë duhet të jetë interes strategjik kombëtar dhe shtetëror e jo vetëm i mërgatës dhe mësidhënësve. Kjo dhe për faktin se ajo është elementi më unifikues i kombit tonë të ndarë në disa besime fetare.Për të shtyrë përpara kultivimin e gjuhës shqipe në mërgatë, mision ky që të tjerët e lanë në duart tona, duhen bërë bashkë dëshirat dhe interesat e mërgatës sonë me vullnetin dhe gatishmërinë e shtetit mikpritës, në këtë rast atij austriak.

Për të arritur deri tek zgjidhja duhet të nisemi jo nga përceptimet, por nga realiteti. E për të parë ndryshime pozitive duket se momentalisht në zinxhirin e zgjidhjes mungojnë disa hallka. Gabimet e së djeshmes mund të shndërrohen në përparësi të së sotmes, që si rezultat do të sillin ndryshme pozitive për të nesërmen.

Kjo do të mund të arrihet jo duke i ndarë ata që mund të kenë më së shumti ndikim në këtë proces-prindërit në ‘‘kombëtar’’ dhe ‘‘më pak kombëtar’’ por duke u angazhuar për t’i bindur ata, duke punuar paralelisht në dy drejtime: me ata që tashmë kanë informacione të mjaftueshme por që mund të mos jenë plotësisht të kënaqur me programet dhe metodologjinë mësimore dhe me ata të cilët ende nuk kanë të dhëna të mjaftueshme për të shfrytëzuar këtë mundësi për fëmijët e tyre.

III

Lidhur me cilësinë e mësimit dhe performancën e mësuesve ka pasur dhe ka vërejte. Debati nuk është i ri. Ata që e bëjnë këtë nuk janë të shumtë në numër, por herë pas here janë më të zëshëm se pjesa tjetër e komunitetit. Ndonjë herë mbase dhe me të drejtë. Dobësitë dhe të metat aktuale do të mund të zvogëloheshin duke angazhuar studentë dhe/apo ekspertë të profileve të ndryshme, sidomos atyre të fushave të didaktikës, shkencave gjuhësore, artit, sociologjisë, psikologjisë, filozofisë, etj. Ata do të bënin monitorimin dhe vlerësimin e procesit mësimor në gjuhën shqipe, duke bërë edhe asistimin në orët mësimore, plotësimin e pyetësorëve dhe zhvillimin e anketave, intervista me prindër, nxënës dhe mësues dhe interpretimin e rezultateve të tyre, analizimin e tekteve mësimore dhe metodologjisë së punës, mbledhjen e të dhënave dhe statistikave (mosha, gjinia,  statusi social i nxënësve/prindërve, etj) duke bërë publike, një herë në vit, të gjeturat, konkluzionet dhe sugjerimet për ndërmarrjen e hapave drejt ndyshimeve eventuale.

Konkludim

Lidhja e Mësuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Naim Frashëri’’ ka potencial dhe kapacitet që të jetë bartëse e arsimit shqip në Austri. Duke reflektuar në raport me lëshimet eventuale të deritanishme dhe duke zgjeruar gamën e aktiviteteve si dhe numrin dhe shumëllojshmërinë e partnerëve, qoftë institucionalë apo nga shoqëria civile, kjo Lidhje do të jetë në gjendje që t’u përgjigjet sfidave të kohës. Për të përmbushur këtë mision nevojitet një transformim i tërësishëm, si në qasje ashtu dhe në përmbajtje dhe formë. Në këtë udhëtim, mësimdhënëset dhe mësimdhënësit nuk do duhej të jenë vetëm, por të përkrahur nga të gjitha entitetet dhe individët shqiptarë në Austri, në mënyrë që ata t’ja dalin që me suksese të ballafaqohen me sfidat që kanë dhe mund të kenë para vetes për të mbajtur gjallë dashurinë për gjuhën amtare edhe larg atdheut.

*Autori është kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’…

*Vjenë, 2 prill 2017

Tryezë rreth mësimit të gjuhës shqipe në Austri

by

Vetëm 2500 nxënës vijojnë mësimin shqip nga 13 mijë nxënës shqiptarë në Austri. Prindërit vendimmarrësit për regjistrim. Shqiptarët të tretët me përqindje në shkolla, injorohet gjuha amtare. Të nevojshme aksione konkrete nga shoqatat, klubet dhe veprimtarët në evidentim dhe regjistrim./

Nga Takimi

 Nga  Hazir MEHMETI / Vjenë/

Pas Tryezës diskutuese, 18 mars VjenëNën organizimin e Shoqatës së Mësuesve Shqiptarë “Naim Frashëri” në Austri, Ambasadave të Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Kosovës në Austri u mbajt tryezë diskutimi me temë: “Mësimi në gjuhën shqipe, rëndësia, organizimi, vijueshmëria. Si në të ardhmen?”.  Studiuesi Lutfi Emini e ftoi nikoqirin në të dy gjuhët për ta hapur takimin. Fillimisht u dha një minutë heshtje në nderim të të ndjerit Arif Demolli, shkrimtar, autor i teksteve mësimore dhe mik i Shkollës Shqipe në Mërgatë.
Në emër të nikoqirit takimin e hapi Imer Lladrovci, konsull duke u dëshiruar mirëseardhje të pranishmëve. “Ju dëshiroj mirëseardhje të gjithëve dhe ju dëshiroj sukses në Tryezën Diskutuese. Ishte kjo në nismë e kryetarit të Shoqatës e cila u përkrah prej nesh dhe është hera e parë një bashkim i të gjithë komunitetit rreth një teme aq më rëndësi siç është mësimi shqip”.

Roland Bimo, ambasador Të pranishmit i përshëndeti Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Austri, Roland Bimo:  ”Tema për të cilën jemi mbledhur sot, e iniciuar nga kryetari i Shoqatës është e një rëndësie të veçantë dhe do dëshiroja që sot të dilet nga ky takim me detyra konkrete. Ne ambasadat; e Kosovës dhe e Shqipërisë, e vlerësojnë shumë punën e bërë deri më tani për mësimin plotësues në gjuhën shqipe. Jemi të ndërgjegjshëm se mbetet shumë për të bërë dhe do doja që sot të dalim me plane veprimi konkret. Në parim kjo temë bartë një rëndësi shumë të madhe lidhur me ekzistencën e komunitetit shqiptar në Austri dhe më gjerë. I falënderoj të gjitha shoqatat pa marr parasysh objektivet qe kanë, Këshillin Koordinues të Shoqatave, pasi mësimi i gjuhës shqipe është me rëndësi kulturore e  letrare të ngritjes së gjuhës shqipe në nivelin e kërkuar. Për të arriturat duhet të jemi krenar dhe të punojmë më tutje në ngritje të aktiviteteve në të ardhmen” Ilir Ismaili, nga Ambasada e Maqedonisë përshëndeti Tryezën e Diskutimit duke shtuar: “Mësuesit shqiptarë ishin më patriotët në historinë tonë kombëtare. Ky projekt i juaj rreth gjuhës shqipe në Austri, ne si shqiptar duhet treguar unitetin tonë veprues”  Nuhi Gashi MASHT së Kosovës: “Kjo tryezë është edhe një pikënisje veprimi në sensibilizimin rreth mësimit shqip dhe për një komunikim më dinamik. Është shqetësuese numri i ulët i nxënësve këtu në Austri, diku rreth 2 mijë nga numri dhjetëra mijërave që vijojnë shkollën në gjuhën e shkollës, kur dihen gjithë ato favore që ofron shteti nikoqir për të çka e falënderojmë. Ne po mundohemi të bëjmë disa punë të dobishme, si bie fjala kuizi i diturisë, dhe do donim të kemi sukses shtimin e fëmijëve që vijojnë mësimin amtar”
Ymer Avdiu, nga Ministria e Diasporës: “Për Ministrinë e Diasporës janë të gjithë nxënësit të barabartë pa marr parasysh prej cilave rajone nga vendlindja vijnë. Tubimin e përshëndeti edhe Anel Bajra nga Ministria e Diasporës. Në takim mori pjesë edhe zj. Ermira Zhuri, kryetare e bizneseve në Itali dhe shoqatës “Iliria” në Trevizo të Italisë. “Ndihem e lumtur që jam në mesin tuaj. Kosova ka bërë hapa të mbarë përmes ministrive në përkrahjen e diasporës… Nuk është e lehtë ta formosh e mbash një shoqatë sikurse kjo e mësuesve të cilët punojnë tërë kohën e lirë pa pagesë. Kjo është për çdo respekt. Suksese”.Morën pjesë edhe Abdullah Abdullahu, Dr.Sabri Osmani, Halil Jashari,
Tezat për diskutim nga rendi i ditës i paraqiti shkurt kryetari i Shoqatës së Mësuesve, Hazir Mehmeti. Ndër to më e rëndësishmja vijueshmëria e nxënësve, shkaqet, çka duhet ndërmarr, ku janë detyrat e shoqatave dhe komunitetit.
Kumtesat

Imer Lladrovci mbajti kumtesën me titull: “Shkolla shqipe ka qenë, është dhe do të  mbetët institucioni ynë më i rëndësishëm kombëtar“.  Nuhi Gashi mbajti kumtesën: “Fenomeni ‘shacat’ shikuar nga perspektiva të shumta dhe në raport me mësimin e gjuhës shqipe e të kulturës shqiptare. Nismë për një hulumtim ndërdisiplinor”. Dr.Xhevat Hasani kryetar i Këshillit Koordinues për Mësimin Shqip në Austri” në vitet 1993/95 paraqiti kumtesën “Mësimi shqip në Austri “, e cila u lexua nga studiuesja Albia Shala. Anton Marku nga Lidhja e Shkrimtarëve e Krijuesve “Aleksadër Moisiu” në Austri:  “Roli i Shoqatave në Promovimin e Mësimit Shqip në Austri” . Osman Ademi:  “Mësimi Shqip në Austri”. Bukurije Limani, nënkryetare e Shoqatës së Mësuesve dhe  mësuese në Graz, u paraqit me kumtesën: “Shqetësime e dilema për të nesërmen e nxënësve të Shkollës Shqipe në diasporë”.  Ismet Sinani, mësues në Linc, mbajti kumtesën: “Zhvillimi i procesit mësimor në gjuhën shqipe në Landin e Austrisë së Epërme-OÖ”.  Ndërsa për ta shpejtuar hapjen e debatit lidhur me temën dorëzuan kumtesat me shkrim: Hazir Mehmeti, ““Mësimi në gjuhën shqipe, sfidë kohe”, Miradije Berisha, Mark Demaj etj. Nga mësues tjerë në Tryezë ishin të pranishëm: Rafete Kosumi nga Austria e Epërme; Ina Arapi nga Vjena; Ibrahim Hasani mësues në Austrinë e Ulët.   Në diskutim u cekë vijueshmëria e ulët e nxënësve shqiptarë kur dihet se numri i fëmijëve shqiptarë në Austri është i madh. Që nga fillimet e mësimit shqip në vitet e themelimit 1987 e më herët,  dhe viteve 1993,  është shtuar vijueshmëria. Në vitin shkollor 2005/06 kishte 1346  nxënës dhe 17 mësues, në vitin shkollor 2013/14 janë 2438 nxënës me të cilët mbajnë mësim 23 mësues në 417 orë mësimore. Ky numër nga ky vit shkollor  i shënuar nuk ka ndryshuar shumë deri në vitin e tanishëm shkollor, me rreth 19 për qind vijueshmëri. Mësimi i 25 gjuhëve amtare në Austri është i garantuar brenda sistemi publik dhe financohet sikurse gjithë procesi mësimor. Prindërit duhet vetëm ta lajmërojnë fëmijën e tyre përmes nënshkrimit. Në Regjistrin e teksteve shkollore tani e disa vite mund të porositen falas: A-B-C –Fibel (Abetare e parë shqip në Austri); Fjalori për ciklin e ulët dhe fjalori për ciklin e lartë. Mësimi përkrahet nga organet vendore në projekte të ndryshme dhe aktivitete tjera.  Aktivitet e organizuara nga Ministria e Arsimit të Kosovë siç është Kuizi i Diturisë, nga Ministria e Diasporës e Kosovës, ekskursionet në atdhe, seminaret, furnizimi me tekstet, harta, mjete të caktuara mësimore, financimet e botimeve të veprave të veçanta etj, e kanë ngritur interesimin për mësimin shqip. Përkundër kësaj, vijueshmëria akoma është më e ulët krahasuar me përkrahjen nga organet vendore austriake   Në diskutim  u tha se Shoqatat shqiptare kanë rol më të rëndësishëm në organizimin e takimeve me prindër për t’i bindur se mësimi i gjuhës amtare e ndihmon nxënësin në mësimin e shkollës.
Projektet madhore në hartimin dhe botimin e teksteve nga MASHT e Kosovës dhe IPE e Zürich-ut të programuara dhe drejtuara nga Prof. Dr. Dr. Basil Schader me  grupin e koordinatorëve e autorëve e kanë pasuruar gamën e teksteve mësimore për mësimdhënësit në diasporë. Rreth teksteve pati  kërkesa në përmirësimin e tyre të vazhdueshëm gjatë ribotimeve. Përfaqësuesi nga Ministria e Arsimit, z.Nuhi Gashi, dha informata të duhura rreth mundësive të shfrytëzimit të tyre përmes faqes elektronike, si të vetmet tekste që mund të shkarkohen direkt nga kërkuesi bashkë me doracakët e tyre. Nga pak individ pati edhe mendime paushallë lidhur me standardet e hartimit të teksteve , pa dhënë argumente e duhura profesionale edhe pse nuk i shfrytëzojnë ato por tekste tjera.   Koha e dhënë prej disa minutave për paraqitjen e kumtesave e pastaj dorëzimi i tyre nga organizatori, nuk u respektua, kjo shkaktoj stërzgjatje duke marr kohë nga faza e debatit.
Tryeza pati sukses në sensibilizimin e mësimit shqip si baza e qenies sonë identitetet kombëtar për të ardhmen. Mësuesit janë shembull i sakrificës së kohës dhe mundit të tyre të vazhdueshme në të mirën e nxënësit dhe shkollës shqipe. Kështu ishte dhe sot. Shpresojmë se zëri i ngritur për veprim në shtimin e numrit të nxënësve, respektivisht mësimit shqip do jetë pjesë e shoqatave, forumeve, unioneve, klubeve e veprimtarëve në Austri.

Vjenë, 18 mars 2017       

 

 

Kuvend Zgjedhor i Shoqatës së Mësueseve “NaimFrashëri“ në Austri

by

pas-kuvendit_YmerAvdiu: “…detyrë e parë e kryesisë së re do ishte aktiviteti për shtimin e nxënësve”   ImerLladrovci: “..të zgjohemi të gjithë nga kjo amulli e tanishme kur rrethanat janë shumë më favorizuese krahasuar me kushtet e veprimtarisë së paraardhësve tanë”. Kryesia e re Hazir Mehmeti, kryetar; Bukurije Limani, nënkryetar; Osman Ademi, sekretar; Ibrahim Hasanaj, arkëtar dhe IsmetSinani, anëtar.nga-punimet-e-kuvendit

Vjenë, 12.11.20106. U mbajt kuvendi i rregullt zgjedhor i Shoqatës ë Mësueseve “NaimFrashëri“ në Austri ku morën pjesë mësues/ese nga shumica e qyteteve kryesore ku zhvillohet mësimi shqip. Kuvendin e nderuan me pjesëmarrjen e tyre: YmerAvdiu, drejtor departamenti në Ministrinë e Diasporës dhe  BarbaraSekiraça-Dobra; ImerLladrovci, konsull në Ambasadën e Republikës së Kosovës.  Kuvendin e hapi kryetari i deritashëm i shoqatës, mësuesi nga Linci, IsmetSinani i cili përshëndeti mysafirët dhe pjesëmarrësit. Mes tjerash ai shtoi: “Shoqata e jonë në këto katër vitet e fundit, falë bashkëpunimit me Institucionet tona ka arritur të organizohet, të ruaj funksionalitetin dhe të vepron suksesshëm në gjithë territorin e Austrisë. Personi më i afërt i cili e përcolli aktivitetin e shoqatës sonë të cilin e falënderojmë shumë ishte z.YmerAvdiu. Në raportin e tij mbi punën dyvjeçare paraqiti të dhënat mbi realizimin e detyrave të përcaktuara nga programi dhe statuti shoqatës.  Të gjitha parashikimet i kemi arritur në pjesën më të madhe, dhe me këtë rast dua ta falënderoj kolegët/et nga kryesia me të cilët kemi punuar me përkushtim.”
YmerAvdiu, drejtor departamenti në Ministrinë e Diasporës në fjalën e tij përshëndetëse kuvendit dhe përcolli përshëndetjen drejtuar kuvendit nga z.NuhiGashi (MAShTK) i cili nuk mundi të jetë prezent. Ai mes tjerash tha: “Jeni shoqatë me të cilën kemi bashkërenduar aktivitetet. Sërish po e theksoj dhe sot, përse nuk jemi të kënaqur me vijueshmërinë e nxënësve në Austri dhe detyrë e parë e kryesisë së re do ishte aktiviteti për shtimin e nxënësve në mësimit shqip. Duhet angazhuar për gjetjen e mësuesve  të ri që do zëvendësojnë ata që do pensionohen. Një aktivitet me vlera në Austri ishte Olimpiada e nxënësve në rrethinën e Lincit, shpresojmë se vitin e ardhshëm do jetë akoma më gjithëpërfshirëse. Këtu duhet vlerësuar punën madhore tëkonsullit, z.ImerLladrovci si përfaqësues i Ambasadës së Republikës së Kosovës.”  Ndërsa në fjalën e tij konsulli, ImerLladrovci mes tjerash tha: “Kuvendit i dëshiroj suksese. Do thosha, të përpiqemi të punojmë  në gjetjen e formave të aktiviteteve tona  në vetëdijesimin e prindërve për dërgimin e nxënësve në mësimin e gjuhës shqipe, të zgjohemi të gjithë nga kjo amulli e tanishme kur rrethanat janë shumë më favorizuese krahasuar me kushtet e veprimtarisë së paraardhësve tanë dikur.Ju mësues, jeni me fat që punoni në një vend siç është Austria e cila e financon mësimin e gjuhës amtare, për çka e falënderojmë shtetin austriak dhe zyrtaren e saj Mag.ElfieFleck. Ne kemi bërë përpjekje ta shtojmë aktivitetin tonë në funksion të shtimit të numrit të nxënësve, një  detyrim i ynë kombëtar i vazhdueshëm. Do jemi vazhdimisht në përkrahjen tuaj në çdo kohë.” Kuvendin e uroj dhe BarbaraSekiraça-Dobra MD dhe  AbdullahAbdullahu e JanuzSaliuka nga Këshilli Koordinues i Shoqatave Shqiptare në Austri.
Kuvendi miratoj raportin e punës dyvjeçare të paraqitur nga kryetari i deritashëm, IsmetSinani dhe raportin financiar të paraqitur nga arkëtari i mandatit të kaluar, Ibrahim Hasanaj. Kuvendi miratoi gjithashtu Memorandumin e Bashkëpunimit me Shoqatën e Mësuesve në Greqi.
Në diskutime me vërejtjet e tyre u paraqiten  mësuesit MarkDemaj, Miradije Berishaj, Osman Ademi, Bukurije Limani, Roza Nrecaj, FerideAradinaj etj.
Komisioni zgjedhor i kuvendi vërtetoj se nga gjithë debati dhe votimi i fshehtë doli kryesia e re me këtë përbërje: Hazir Mehmeti, kryetar; Bukurije Limani, nënkryetar; Osman Ademi, sekretar; Ibrahim Hasanaj, arkëtar dhe IsmetSinani, anëtar. Kryesia e re falënderoj për besimin dhe u zotua se do të vazhdon me punë në realizimin e detyrave programore.
Nga diskutimet doli, se përparësia nga të gjitha detyrat tona  është rritja e numrit të nxënësve në mësimin e gjuhës shqipe, bashkimi rreth shoqatës i të gjithë mësuesve në Austri, bashkëpunimi me prindër, shoqatat shqiptare, institucionet në atdhe dhe shtimi i kontakteve me shoqatat simotra austriake e kombeve tjera. Kjo mbeti detyrë e kryesisë në hartimin e projekteve dhe programit konkret në kohë sa më të shkurtë. Nga disa diskutues u parashtrua problemi i injorimit të shoqatës nga një pjesë e mësuesve/eve në Austri, për çka u kërkua aktivitet i të dy ambasadave tona rreth kësaj. Mësuesi Hazir Mehmeti, prezantoj botimet më të reja ngaProf.Dr.BasilSchader, doracakëve për mësues si dhe “Bazat dhe arsyet” një tekst ku parashtrohen sfidat e mësimit të gjuhës së prejardhjes, raporte përvojash nga shembujt konkret dhe çështjet thelbësore të pedagogjisë, didaktikës e metodikës në diasporë.  Po ashtu u prezantua  tekste të reja për mësimin amtar në Austri. Gjithashtu u dhanë disa minuta pamje filmi nga aktivitetet e shkollës shqipe në Austri gjatë dy viteve të kaluara dhe libri “ Kosova” nga Prof.ShkëlzenSinani, ligjërues në disa universitete.
Kuvendi falënderon Ministritë e Arsimit të Kosovës, Shqipërisë dhe Austrisë, Ministrinë e Diasporës, Ambasadën e Shqipërisë, Ambasadën e Kosovës për mbështetjen dhe kërkon përkrahjen e vazhdueshme të tyre. Shpreh gatishmërinë në bashkërendim, komunikim edhe në të ardhmen. U kërkua mbështetje më e madhe nga dikasteri për diasporë në Ministrinë e Arsimit të Shqipërisë. Kuvendi falënderon veprimtarin .JanuzSaliuka për përkrahjen e gjithanshme dhënë shoqatës. Me respekt për mbështetje  financiare në realizimin e projekteve, kuvendi  falënderon donatoret, rrjetin e bizneseve me kryetar Yll Blakaj, veprimtarin dhe donatorin qe nga themelimi i  shoqatës z.Xhevat Bala dhe donatorë e veprimtarë tjerë. (Hazir Mehmeti, Vjenë)

 

 

Diaspora: Një histori krijimtarie letrare me vlera në Austri

by

Lidhja e Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë “Aleksandër Moisiu” përgatit antologjinë e dytë “Iliricum 2” në shqip e gjermanisht./Ne Foto: Anton Marku, Hazir Mehmeti, DanKosumi, AmirJanuzaj, Besim Xhelili, RagipDragusha (dhjetor 2011, Vjenë)

Nga  Hazir Mehmeti, Vjenë/

Studentet shqiptarë të fillimshekullit të 20-të në Austri me veprimtarinë e tyre shkencore, letrare, artistike e mbi të gjitha kombëtare lanë gjurmë në bërjen e kombit dhe shtetit shqiptarë. Ata formuan shoqata, themeluan revista e gazeta, botuan tekste e kalendar kohe duke u bërë të pavdekshëm në historinë kombëtare. Dhe jo rastësisht këtu, kur dihet se   Vjena  ishte njëra nga  qendrat e kulturës evropiane, vend i veprimtarisë së shumë figurave nga historia e kultura shqiptare, mes të cilëve shkëlqen  nisma në studimet e albanologjisë nga albanologët gjerman meNorberJockline madh i pasuar nga nxënësit e tij, studiues të njohur si Eqrem Çabej. Ata trasuan  rrugën e studimeve dhe krijimtarisë letrare pikërisht këtu.  Rrethana e reja të kohës bënë që veprimtaria letrare e artistike të jetë pjesë e kohës deri në ditët e sotme.
Madhështitë nuk krijohet vetëm, por në grupe, ato përzgjedhin ngjashmëritë dhe nxisin energji kolektive e cila na duhet në shërbim të njerëzores e kombit. “Ne shqiptarët jemi popull i befasive të këndshme”-tha bacë Adem Demaqi. Kështu dhe në Vjenë. Secili krijues një copëz historie, një copëz dhembje. Atdheu ishte gjithkund i plagosur dhe njëra nga plagët shekullore ishte mërgimi.
Se njeriu ynë do kujtohet pareshtur, dhe jo vetëm kjo, por ai do jetë frymëzim i brezave në gjurmët e tij në shoqërinë e re. Dhe pikërisht kjo do argumentohet nga nisma që do vjen prej poetit Anton Marku i cili deri atëherë kishte botuardisa përmbledhje me poezi, i prezantuar në Antologjinë e krijuesve kombesh të ndryshme në Austri. Ai ishte këmbëngulës në qëllimin e tij të pastër e më rëndësi. Në vazhdim rrodhen kontaktet e para deri tek takimi i grupit themelues në të cilin uleshin për herë të parë së bashku me  detyrë koheAnton Marku,Hazir Mehmeti, Besim Xhelili dhe AmirJanuzaj. Kjo ngjarje vjen pas disa dekadave pauze të aktiviteteve letrare e artistike në nivel shoqate përkatëse në Vjenë.Takimet e radhës zgjeruan rrethin e kontakteve me krijuesit tjerë  Zaim Toska, RagipDragusha, DanKosumi, EdonaRamadanifrutë i të cilave do jetë themelimi e Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Krijuesve “Aleksandër Moisiu” në Austri. Me pëlqimin e të gjithëve kryetar zgjidhët Besim Xhelili, poet i cili kishte botuar përmbledhje poetike në vendlindje. Vendimi i godituri grupit u dëshmua me punën madhore të Besimit në vazhdimësi. Pas pak javësh aktiviteti Shoqata regjistrohet pranë organeve austriake me 2 dhjetor 2011, kurse tubim promovimi u mbajt para publikut më 14 janar 2012 në të cilin mori pjesë, krijues, student, diplomat, mysafir nga disa shoqata nga disa qytete. Me këtë rast  Ambasadori i parë i Republikës së Kosovës në Austri Dr.SabriKiqmari i cili në fjalën e tij tha:  “Hegeli mbron mendimin se populli që nuk gjënë njohje, i duhet të prodhoj njohjen, përmes bërjes së historisë. Një mendim i tillë gjenial ju përshtatët shumë zhvillimeve në kombin tonë. Detyrë e shkrimtarëve dhe artistëve është jo vetëm pasqyrimi i së kaluarës së ndritshme të kombit tonë, por edhe orientimi i tij drejt së ardhmes”.

Salla e mbushur në Institutin eAfroaziatik në Vjenë do hynë në historinë e re të kontakteve me krijues nga shumë vende e kombe që fillon nga aty. Ata që e nënvlerësojnë shkrimin e historisë le të mësojnë e respektojnë të sotmen dhe për nesër. Dhe një herë do përtëritet emri Aleksandër Moisiu me rikujtim të madhështisë së Lekës së Madh, respektivisht Aleksandrit të Madh të antikës.Derisa në fillim Shoqata kishte vetëm 9 anëtar në vitin 2013 ajo kishte 27 anëtarë. Në vazhdim të aktiviteteve krijuesit e shoqatës organizuan dhe u prezantuan nëpër orë të ndryshme letrare në Austri, Gjermani, Hungari, në vendlindje etj. Si fryt i një bashkëpunimi të mirë dolën nga botimi, në gjuhën shqipe dhe në gjermanisht, antologjia e parë e titulluar „Illyricum I“ i përcjellë me dhjetëra tituj krijimesh personale të  28 autorëve:  Besim Xhelili, Anton Marku, Hazir Mehmeti, AmirJanuzaj, EdonaRamadani, RagipDragusha, DanKosumi, Gazmend Freitag, ZefNdrecaj, Teuta Rexhepi, Driton Murati, Majlinda Zenelaj, Vehbi Haliti, Isa Kosumi, Haxhi Morina, Bajram Krasniqi, Mërgim Osmani, Xhenc Bezhi, DestanGashi, RamizSelimi, Haxhi Muhaxheri, Driton Smakaj, HalitRamadani, Zaim Toska, IzriRexha, Prekë Brahimi, MairIstrefi,

Dr.ViliMinarolli, Ambasador i Republikës së Shqipërisë në Austri, rreth Shoqatës mes tjerash shkruan: „Të krijosh art është dhunti. Por, të krijosh art kombëtar , kur je me vite me radhë larg atdheut është dashuri për vendlindjen dhe popullin tënd. Kjo është një ndjenjë e përbashkët që ju bashkon të gjithëve juve krijuesve shqiptarë në Austri dhe që na e prezanton si një krijesë të gjallë me revistën tuaj të sapo lindur “Iliricum I”.

Në mbledhjen e 1 korrikut 2013 kryesia vendosi të  ndryshon  emrin në Lidhje të Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë “Aleksandër Moisiu” në Austri (LSHKSHA).Gjatë gjithë jetës së saj LSHKSHA ka shpreh gatishmërinë për bashkëpunim me të gjitha Shoqatat, Subjektet, Klubet, Lidhjet dhe grupimet e ngjashme, qoftë shqiptare apo të huaja që veprojnë në Austri po dhe jashtë saj. Deri më tash ka të nënshkruar Memorandume bashkëpunimi me Shoqërinë e Akademikëve Shqiptarë në Gjermani “Dija”, me “Lëvizjen e Gruas Shqiptare”, Linz, me Lidhjen e Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Gjermani, Shoqatën Integruese dhe Kulturore „Stublla“, Graz, Shoqatën Shqiptaro – Austriake „Skënderbeu“, Kapfenberg, Shoqatën Shqiptare „Dy Korriku“, WienerNeustadt. Vazhdimisht të gjithë të interesuarit si krijues, autorë, shkrimtarë, artistë e krijues tjerë i kanë dyert e Shoqatës të hapura dhe janë të mirëseardhur.Në Kuvendin e rregullt zgjedhor u bënë disa ndryshime në marrjen e detyrave ku kryetar zgjidhet poeti Anton Maku, dhe kryesia e Lidhjes.

Disa aktivitete me rëndësi
Botimi i “Iliricum I” në gjermanisht i përkthyer nga  Dr. KurtGostentschnigg dhe promovimi në qendrën e P.E.N –Club në Vjenë nën përkrahjen e kryetarit të saj HelmuthHelmuth A. Niederle .i cili Illiricuminnë gjermanisht, e quan “gur themeltar në marrëdhëniet me krijuesit shqiptarë në Austri”. Organizimi i orës letrare në bashkëpunim në Austri  me shkrimtarin e njohur ArifDemolli, i iniciuar nga KulturKontaktAustri dhe i financuar nga bashkëvendësi ynë, biznesmeniAkiNuredini, Promovimin e revistës “Pelegrin“ në Vjenë. Takim me Adem Demaçin në Vjenë me rastin e 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, e  ku mori pjesë dhe Kryetarja e shkrimtarëve të Austrisë Sidonia Gal. Me vlera ishte bashkëpunimi me shkrimtarin e njohur austriak PeterPaulWiplinger, dhe mbajtja e leximeve letrare të përbashkëta me lexime në të dy gjuhët. Nga lidhjet me shkrimtarë miq austriak, krijuan kushte për afirmimin e krijimeve letrare nga radhët e anëtarëve të Lidhjes me ç ‘rast pranohen anëtarë të P.E.N. Club të Austrisë poetët Anton Marku e Besim Xhelili, kurse jo larg pritet pranimi i tjerëve.
Lexime në dy gjuhët në bashkëpunim me Shoqatën Literaturhaus në Salzburgme autorë: Xhenc Bezhi, ZefNdrecaj, Teuta Rexhepi, Anton Marku, Besim Xhelili, EdonaRamadani, RagipDragusha und DanKosum ora letrare mbjtur në Shoqërinë Austriake për Letërsi, orë letrare në Grac e organizuar së bashku me  Shoqata Integruese  Humanitare e Kulturore “Stublla”, pjesëmarrja në themelimin e  „Lidhja e Krijuesve dhe ShkrimtarëveShqiptarë në Mërgatë në qytetin e Koblenzit në Gjermani.
Ora letrare në Linc e organizuar në bashkëpunim me “Lëvizjen e Gruas Shqiptare” në Linz,Ekspozita me piktura, vepra të Gazmend Freitag dhe ora letrare nëOsteriaAllora ku drejtuesi i saj z.FranzPfeffer do shprehet: “Hera e parë zëri i shqiptarëve në  Galerie Studio 38 të Vjenës. Pastaj ora letrare në Budapest e organizuar nga aktivist e  veprimtarë shqiptar dhe e përkrahur nga Katedra e Albanologjisë, organizim i drejtuar nga shkrimtari Driton Smakaj.  Ministri për Diasporë z.IbrahimMakolli në fjalën e tij porosit:“ Bashkë do të arrijmë që ajo që sot na duket e pamundur ta bëjmë të mundur“. Në këtë orë letrare morën pjesë zj.Mira Hoxha, ambasadore e Republikës së Shqipërisë në Hungari dhe Sami Ukelli, Ambasador i Kosovës në Hungari.Orë letrare në qytetin e Baden-it në bashkëpunim me shoqatën kulturore “17 shkurti’’; Orë letrare nëKnittelfeld në bashkëpunim me shoqatën kulturore “Dardania’’Pritje në Ambasadën e Shqipërisë nga Ambasadori RolandBimo i Besim Xhelilit, RagipDragushës dhe Ajet Shirës.Ora letrare në ,,InterkulturelesZentrum’’ në Vjenë -Promovimi i librit në gjuhën gjermane të anëtarit tonë ZefNdrecajt në Schlladmingsi dhe i veprave të autorëve Hazir Mehmeti dhe Besim Xhelili në ambientet e Ambasadës së Kosovës në Austri; Organizimi i konkursit të parë letrarë për autorë shqiptarë në Austri;Ora letrare në Bashkinë e 9-të  Vjenë gjatë ,,Javës së Integrimit’’; Ora letrare e organizuar nga shoqata turke ,,Dialog’’ nga Vjena dhe ajo e mbajtur në “LulishTheater” në Vjenë; Pjesëmarrja në Samitin e Parë të Diasporës në Tiranë etj. Do veçoja promovimin e romanit  “217”  të shkrimtarit Driton Smakaj i cili jeton e vepron në Hungari, Majlinda NanaRama promovim romanit “Perandori”. Ishte me vlerë takimi me studiuesin e veprës së AleksandërMoisiutIsak Guta nga Gjermania. Hapje horizontesh afirmative ishte d bashkëpunimi  me P.E.N Clubin në Austri respektivisht kryetarin e saj shkrimtarin e njohur Helmuth A. Niederle, Takimet me kryetaren e P.E.N  -Klubit në Shqipëri zj.EntelaKasi, shkrimtare. Leximet në disa gjuhë në bashkëpunim me shkrimtarë në gjuhën turke por kombesh të ndryshme:Mehmeti Meti Zekin, HuseyinSimsek; nga Kenia shkrimtarja e njohur disidente PhiloIkonya, nga Polonia MarzannaDanek,
Vargu i aktiviteteve letrare është i gjatë, një plotësim me vlerë në kalendarin historik të shqiptarëve në Austri.  LSHKSH ia ka arritur të ofroj vlera bashkëpunimi me krijues  kombesh të ndryshme që jetojnë në Austri.  Veçan me vlera të mëdha është ngritja e urave të bashkëpunimit me krijuesit austriak që shkojnë dhe përtej rrethit letrar e artistik, kur dihet mbështetja e madhe që kombi shqiptar pati gjatë historisë së tij të vështirë.

Sfidat e përfaqësimit politik të shqiptarëve në Austri

by

Shkruan: Anton Marku/ Vjenë/

Në rastin e Austrisë, si njëri nga vendet më të prekura nga fenomeni i migrimit, shqiptarët ende nuk po arrijnë të gjejnë format dhe metodat e duhura që do të rezultonin me një pëfaqësim real, së paku në proporcion me numrin e tyre, në këtë vend alpin. Në këtë proces ata ende po ballafaqohen me sfida nga më të ndyshme, gjë që po e vështirëson dhe ngadalëson promovimin e tyre si qytetarë të barabartë në raport me popullatën vendase dhe të huajt e tjerë, një pjesë e të cilëve kanë arritur të pozicionohen shumë më mirë në administratën dhe institucionet lokale dhe qendrore.

Shqiptarët në Austri, faktorë, aktorë apo spektatorë?

Edhe përkundër mungesës së ndonjë registrimi formal, mendohet se në Vjenë dhe rrethinë jetojnë afër 40 mijë shqiptarë. Prej këtij numri supozohet se së paku një e treta posedojnë nënshtetësinë e këtij vendi. Pra, mund të votojnë në zgjedhje. Por, sa prej tyre dalin fare të votojnë? Mbase kjo shifër sillet nën 10%. Në këtë kontekst, pyetja adekuate do të ishte: sa intelektualë shqiptarë ka Vjena? Kush janë ata? Ku janë ata? Sa janë ata aktiv në shoqëri? Pyetjet tjera që presin përgjigje do të ishin: A kanë shqiptarët në Austri preferenca politike ndaj një apo disa partive të caktuara? Në çfarë niveli është vetëdija e tyre politike? Sa është numri i tyre dhe cilët janë shqiptarët e angazhuar nëpër partitë politike në këtë shtet? Cili është roli i tyre në subjektet ku aderojnë? Janë zëra apo numra?

Kandidaturat shqiptare

Është për tu admiruar guximi i atyre kandidatëve të diasporës shqiptare të cilët, në një moment të jetës së tyre, kanë marrë vendimin që të garojnë në zgjedhjet austriake. Ata do të mbahen mend si pionerë të përpjekjeve të njerëzve tanë për përfaqësim politik jashtë atdheut.

Në anën tjetër, është për të ardhur keq që, me ndonjë përjashtim të rrallë, si në Landin e Austrisë së Epërme, ku në zgjedhjet e vitit 2015, nga radhët e social-demokrateve, i riu me prejardhje nga Kosova, Lulzim Fejzullahu, u zgjodh këshilltar në asamblenë e komunës së Ebensee-së, në qytetet e mëdha të Austrisë, aty ku dhe është koncentrimi më i madh i diasporës sonë, e sidomos në Vjenë, kandidatët shqiptarë le që nuk po arrijnë as për së afërmi të marrin numrin e votave të nevojshme që do të siguronin një vend që ofron një karrige këshilltari në njërin nga 23 qarqet sa ka kryeqyteti, por nuk po ja dalin të dallohen as me ndonjë fushatë parazgjedhore për tu mbajtur mend. Kështu si e kanë kuptuar dhe si veprojnë ata në politikë, nuk punohet më (as nivelet lokale) as në viset nga vijmë, në Ballkan.

Rezonim në retrospektivë

Deri më tani, një fushatë klasike e një kandidati shqiptar në Austri dukej përafërsisht kështu:Në aspektin organizativ kandidati fillon të ‘‘aktivizohet’’ tek disa javë para zgjedhjeve. Zakonisht lëviz vetëm, pa ndonjë grup të bashkëpunëtorëve apo vullnetarëve. Për marrje me qera të një lokali për komunikim ditor me qytetarët apo krijim të një shtabi zgjedhor vetjak as që bëhet fjalë.

Në aspektin teknik takimet i bën në ambiente të mbylluara (kafene, klube, shtëpia/banesa private, etj). Në këto raste, e tërë biseda fokusohet në shpërndarje të kartëvizitave dhe ‘‘programeve’’ (fletëpalosje të vogla, në format A5), për tu mos parë më.Në aspektin promovues shumica prej tyre nuk kanë të hapur web-faqe në internet. Të gjithë kanë nga një të tillë në platformën sociale në facebook. Ato, në vend se të përdoreshin për prezantimin e ideve, incimin e bashkëbisedimeve me votuesit potencialë dhe tematizimin e çështjeve me interes të përbashkët, shfytëzohen për LIKE-LIKE urime dhe dëshira për njëri-tjetrin. Pak ditë para datës së zgjedhjeve, pasi tashmë ka krijuar apo huazuar një listë të email adresave të disa qindra bashkëatdhetarëve tanë, kandidati ju dërgon një fotografi, një CV personale dhe një letërthirrje për të votuar mu atë. Zakonisht dita e zgjdhjeve kalon me dërgimin e sms-ve grupore në facebook dhe viber. Me urime për fitore dhe me premtimin se vota do të shkoj aty ku është thënë. Pak ditë më pas rezultatet për kandidtatë bëhen publike. Zhgënjimi po ashtu.

Formula që mund të sjellë sukses

Sot komuniteti shqiptar në Austri ka nevojë për tejkalimin e turbo-folkorizmit dhe pseudopatriotizmit. Atij i duhen ide dhe angazhim konkret. Për këtë arsye do të ishte e udhës të inkurajohen të gjithë ata që mendojnë, duan dhe eventualisht dhe munden, të jenë zëri ynë në këtë rrugë të ndryshimeve pozitive. Ndër veprimet që do të mund të ndërmerreshin, në mënyrë që shqiptarët, në një të ardhme optimale, të kenë përfaqësuesit e tyre politik në strukturat e pushtetit lokal apo qendror në Austri, mund të jenë:

  • Bërja publike me kohë e kandidaturave për zgjedhje:-Në një afat të arsyeshëm kohor, më së paku gjashtë muaj para mbajtjes së zgjedhjeve, kandidatët duhet komunikuar vendimet e tyre për të garuar;
  • Përpilimi dhe shpalosja e programeve politike:-duhet bërë në bashkëbisedim me votuesit, duke u njohur më për së afërmi me nevojat dhe intereset e tyre;
  • Krjimi i strategjisë për fushatë zgjedhore:-Në këtë kontekst, është shumë e nevojshme që kandidatët të mos lëvizin ‘‘solo’’ por të themelojnë shtabin zgjedhor dhe grupin e vullnetarëve, të cilët do të shoqëronin kandidatët përgjatë tërë kohës së fushatës parazgjedhore;
  • Partneriteti me komunitetet tjera në Austri:-Kandidatët duhet fuqizuar bashkëpunimin me bashkësitë tjera dhe shoqatat e tyre, sidomos me ato kroate, turke, boshnjake, etj;
  • Sigurimi i mbështetjes shoqërore dhe institucionale:-Shoqëritë e miqësisë austriako-shqiptare dhe austriako-kosovare, këshilli koordnues i shoqatave shqiptare në Austri, asociacioni i bizneseve shqiptare në Austri, shoqata e juristëve, etj, pos tjerash, do të mund të bënin thirrje publike drejtuar mërgatës sonë që, nëse jo për të votuar për kandidatin X apo Y, së paku për të marrë pjesë në zgjedhje dhe votuar njërin prej tyre.
  • Themelimi i grupeve ‘‘Miqët e X kandidatit’’:-Nga radhët e intelektualëve, aktivistëve me autoritet dhe studentëve do të mund të themeloheshin ekipe lobuese, të cilët do të promovonin hapur kandidaturën e njërit apo tjetrit pretendent.

Rikapitullim

Mund të konstatohet se në Austri në përgjithësi dhe në Vjenë në veçanti ka shumë intelektualë shqiptarë. Një pjesë e madhe e tyre kanë studiuar në universitetet më me renome të këtij vendi dhe fituar tituj të ndryshëm akademikë. Shumë prej tyre, pas diplomimit dhe punësimit tërhiqen nga zhvillimet në komunitet dhe pasivizohen, duke u vetmjaftuar me pagën që fitojnë. Preferencat politike të bashkësisë shqiptare në Austri janë të padefinuara strategjikisht dhe institucionalisht. Përpos mungesës së interesimit, vullnetit, dëshirës dhe vetbesimit për tu marrë aktivisht me politikë, është shumë evidente edhe vetëdija e ulët për të marrë pjesë në zgjedhje, qoftë dhe si votues i thjeshtë. Si pasojë, numri i shqiptarëve të angazhuar nëpër partitë politike në këtë shtet mbetet skajshmërisht i ulët, përderisa roli i tyre në subjektet ku aderojnë kufizohet në grumbullimin e atyre pak votave për partitë. Për fat të keq ata vazhdojnë të jenë numra e jo zëra. Një tendencë për ndryshimin e kësaj gjendje nuk po vihet re.

 Integrim do të thotë edhe pjesëmarrje. Mjerisht, më shumë se sa faktorë, shqiptarët në Austri vazhdojnë të jenë aktorë pasiv të skenës politike dhe spektatorë të painteresuar për të kontribuar përmbajtësisht në jetën shoqërore në këtë shtet mik.

 Anton Marku ka përfunduar studimet master në shkencat politike në Universitetin e Vjenës. Për katër vite (2009-2013) ka shërbyer si diplomat në Ambasadën e Republikës së Kosovës në Austri…

*Vjenë: 3 korrik 2016