• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

1929 / “PAJTIMI I GJAQEVE, NJË DETYRË E VËSHTIRË ME TË CILËN PO PËRBALLET MBRETI ZOG. NË RAST SUKSESI, DO TË JETË NJË ARRITJE E MADHE…” — RRËFIMI I CHARLES C. HART (AMBASADOR I SHBA-VE NË TIRANË)

June 19, 2023 by s p


Charles Calmer Hart (1878 – 1956)
Charles Calmer Hart (1878 – 1956)

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 18 Qershor 2023

“The Chicago Tribune and the Daily News” ka botuar, të shtunën e 9 shkurtit 1929, në faqen n°3, rrëfimin e Charles C. Hart (Ambasador i SHBA-ve në Tiranë) mbi krimet dhe gjakmarrjet në Shqipëri, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Kur i varin në Shqipëri, ndodh për së vërteti

Jo si në kohët e vjetra kur burrat e “vdekur” riktheheshin

Burimi : The Chicago Tribune and the Daily News, e shtunë, 9 shkurt 1929, faqe n°3
Burimi : The Chicago Tribune and the Daily News, e shtunë, 9 shkurt 1929, faqe n°3

Banditizmi nuk është më sporti i preferuar në natyrë në Shqipëri, raporton zoti Charles C. Hart, ministër amerikan në vendin e Mbretit Zog, i cili lundroi dje për në shtëpinë e tij në Shtetet e Bashkuara.

“Në kohët e vjetra,” tha zoti Hart, “kriminelët, të cilët me sa duket ekzekutoheshin, kishin një zakon të çuditshëm që të vinin në jetë përsëri pas disa muajsh. Pak para (të holla) i zgjidhnin gjërat me xhelatin. Sot, kur varet një bandit, ai qëndron i varur. Ata e lënë të varur në një vend publik me një pankartë që mban listën e krimeve të tij të lidhur në qafë. Banditizmi është bërë mjaft i pashëndetshëm.”

Megjithatë, në mënyra të tjera, vendi nuk është aq i avancuar, sipas përshkrimit të zotit Hart. Në fakt, duhet të jetë një strehë ideale për ata që nuk e pëlqejnë përparimin dhe modernitetin. Nuk ka asnjë pjesë hekurudhe në të gjithë mbretërinë. Puse pak a shumë të pastër përbëjnë furnizimin me ujë. Hoteli më i mirë në Tiranë ka një vaskë, por në shumicën e rasteve nuk mund të përdoret nga mungesa e ujit. Gomerët përbëjnë burimin kryesor të transportit.

“Kur ngjitesh në male,” vazhdoi zoti Hart, “ju duket sikur jeni kthyer në ditët e Dhiatës së Vjetër. Malësorët jetojnë si patriarkë në fise. Ata mezi e dinë se çfarë është paraja. Malësori shqiptar gërvisht një copë toke, jeton me bukën e trashë të misrit që e bën vetë dhe për luks qëllon gjahun, ther herë pas here një pulë të dobët ose një dele.

Janë mikpritës.

“Mikpritja” është pjesë e fesë së tij. Kur një i huaj kalon pragun e derës së tij, ai varfërohet për një vit për ta mirëpritur. Gratë mbajnë mbulesë por nuk janë të izoluara. Niveli i moralit është shumë i lartë dhe nderi i gruas është punë e gjithë fisit të saj. Një burrë jobesnik ka të ngjarë të qëllohet nga anëtari i parë i fisit të gruas së tij që e has në kalim.

“Kështu nis shumica e gjakmarrjes. Shqiptarët nuk janë në të vërtetë një popull i egër apo hakmarrës, por janë tepër të gatshëm me armët e tyre. Një fshatar malësor nuk e vë kurrë këmbën jashtë shtëpisë së tij pa pushkën e varur në shpinë. Nëse ofendohet ose ka ndonjë lloj mosmarrëveshjeje, ai nuk mund të mendojë për ndonjë mënyrë për ta zgjidhur atë, përveçse të qëllojë kundër kundërshtarit të tij. Është pothuajse një çështje zakoni me të. Motoja e tij duket të jetë: ‘Në rast dyshimi, gjuaj!’ Më pas, zakonisht i vjen shumë keq.

“Pajtimi i gjakmarrjes (gjaqeve) është ndoshta detyra më e vështirë që përballet Mbreti Zog. Ai ka një plan për të pajtuar malësorët që grinden me shtrëngimin ceremonial të duarve dhe më pas për t’i çarmatosur. Nëse ai ka sukses në këtë, do të jetë një gjë e madhe për vendin.”

Filed Under: Mergata Tagged With: Aurenc Bebja

LA NUOVA ITALIA (1930) / PSE DUHET LEXUAR LIBRI “SHQIPËRIA E MBRETIT ZOG” I GUSTAVO TRAGLIA-S ?

June 15, 2023 by s p



Nga Aurenc Bebja*, Francë – 15 Qershor 2023

“La Nuova Italia” ka botuar, të martën e 10 qershorit 1930, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me librin “L’Albania di Re Zog — Shqipëria e Mbretit Zog” të Gustavo Traglia-s, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Kronikat letrare

“Shqipëria e Mbretit Zog”

Burimi : La Nuova Italia, e martë, 10 qershor 1930, faqe n°3
Burimi : La Nuova Italia, e martë, 10 qershor 1930, faqe n°3

Herë pas here, shtypi boton lajme fantastike, absurde, tendencioze dhe tronditëse për Shqipërinë në botë.

Fakti përsëritet shpesh edhe nëse, për shkak të përdorimit të tepërt, nuk krijon më përshtypjen që do të donin popullarizuesit.

Informacioni fantastik sipas të cilit një anije italiane zbarkoi në Shkodër tre mijë ushtarë italianë me një sasi të bollshme topash dhe mitralozësh është shumë i freskët.

Lajmi ishte edhe më fantastik për faktin se (dhe asnjë gazetë që e botoi atë nuk u mundua të shqyrtonte një hartë gjeografike) nuk ka det në Shkodër.

Kështu që ky libër i ri dhe i dokumentuar nga Gustavo Traglia (1) është i mirëpritur. Ky gazetar ka qëndruar për shumë vite në Shqipëri, ka qenë dëshmitar okular i rilindjes këmbëngulëse të një populli që nuk u përkul kurrë as nga braktisja shekullore dhe as nga dominimi i huaj.

Sado i gjymtuar në kufijtë e tij — më shumë se një milion shqiptarë vuajnë nga dominimi jugosllav — kombi shqiptar po ndjek politikën e tij të rindërtimit me siguri dhe besim.

Shteti i vogël, por trim, ka shprehur që në gjirin e tij një njeri që ka ditur t’u transmetojë të gjithë njerëzve një ritëm të ri jete.

Gustavo Traglia na jep një panoramë të plotë të këtij kombi shumë të ri, ai ilustron karakteristikat e një race që ka jetuar për shekuj e izoluar nga pjesa tjetër e botës, e distancuar dhe e mbrojtur prej saj nga barriera e paprekshme e maleve të saj. Rezultati, në një Evropë të nxituar, të standardizuar dhe të padurueshme, është një oaz ngjyrash që nuk mund të mos magjepsë.

Autori ringjall skenat dhe episodet e freskisë së këndshme : kapitali intrigues për mungesën absolute të zakonit ndaj politikës; jeta e fiseve malësore krenare, përçmuese dhe fantastike; ndihma e vazhdueshme dhe vëllazërore e Italisë; personaliteti vendimtar i mbretit Zog, një figurë që duket se ka dalë nga një epos. E gjithë kjo ringjallet mprehtësisht, qartësisht, pikërisht në këtë vepër të re të Gustavo Traglia-s, e cila, jemi të sigurt, do të ketë të njëjtin sukses si botimet e tjera të tij. Në të vërtetë, në të nuk gjetëm vetëm shkrimtarin e gjallë të “Oriente”, të “Duce libico”, por edhe poetin e “Per amare Colombina”, që mbetet një nga veprat e shquara të poezisë së dekadës së fundit.

Në “Shqipërinë e Mbretit Zog” ka faqe kaq të gjalla përshkruese, saqë libri shpesh merr rëndësinë e një vepre letrare të konceptuar mirë dhe të shprehur mirë. Në këtë renditje idesh, pasazhet që na pëlqejnë më shumë janë ato që lidhen me vizitën e Krujës, kryeqytetit të Skënderbeut, të shtëpisë së Dervishit dhe të Beratit.

Dokumentacioni i bollshëm dhe i saktë që lejon veprën e Traglia-s të jetë një nga traktatet më të plota për Shqipërinë e sotme, shpërndahet me shumë takt dhe shkrihet në mënyrë harmonike me pjesën përshkruese dhe episodike, në mënyrë që lexuesi të mos zhgënjehet kurrë nga interesi që lind, i gjallë, që në faqet e para dhe që e shoqëron me intensitet gjithnjë e më të madh deri në kapitullin e fundit.

fr. mon.

(1) Shqipëria e Mbretit Zog — Botimet Tiber, Romë. — 30 Lireta.

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Aurenc Bebja

THE CHRISTIAN SCIENCE MONITOR (1938) / KUR PRESIDENTI AMERIKAN URONTE MBRETIN E SHQIPTARËVE ME RASTIN E FESTËS SË PAVARËSISË

June 12, 2023 by s p


Franklin Delano Roosevelt (1882 – 1945), presidenti i 32-të i SHBA-ve
Franklin Delano Roosevelt (1882 – 1945), presidenti i 32-të i SHBA-ve

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 11 Qershor 2023

“The Christian Science Monitor” ka botuar, të hënën e 28 nëntorit 1938, në faqen n°5, telegramin e urimit të Franklin Delano Roosevelt (president i SHBA-ve) dërguar asokohe Mbretit Zog me rastin e festës së Pavarësisë, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Roosevelt uron ‘Ditën’ e Shqipërisë

Burimi : The Christian Science Monitor, e hënë, 28 nëntor 1938, faqe n°5
Burimi : The Christian Science Monitor, e hënë, 28 nëntor 1938, faqe n°5

Uashington, 28 nëntor (AP) — Presidenti Roosevelt i dërgoi sot, nëpërmjet telegrafit, urimet e tij Zogut I, Mbretit të shqiptarëve, në përvjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë.

“Në këtë ditë kur festohet Pavarësia e Shqipërisë, jam i lumtur të shpreh urimet e mia dhe urimet më të mira të popullit amerikan”, tha Presidenti.

Filed Under: Analiza Tagged With: Aurenc Bebja

THE LINDSAY DAILY POST (1922) / “SHTRETËRIT, SKEMA E RE E TAKSIMIT NË SHQIPËRI” — INTERVISTA ME KOLË THAÇIN, MINISTRIN E FINANCAVE

June 10, 2023 by s p


Kolë Thaçi (1886 – 1941)
Kolë Thaçi (1886 – 1941)

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 10 Qershor 2023

“The Lindsay Daily Post” ka botuar, të enjten e 1 qershorit 1922, në faqen n°7, një shkrim në lidhje me planifikimin e skemës së re të taksimit asokohe në Shqipëri, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar : 

E dhjeta biblike burimi i të ardhurave të Shqipërisë

Burimi : The Lindsay Daily Post, e enjte, 1 qershor 1922, faqe n°7
Burimi : The Lindsay Daily Post, e enjte, 1 qershor 1922, faqe n°7

Tiranë, Shqipëri, 6 maj. (Associated Press) — E dhjeta biblike është burimi kryesor i të ardhurave të Shqipërisë dhe deri tani ka qenë një politikë “takse e vetme”. Një politikë e re fiskale po prezantohet dhe në mesin e shumë artikujve të propozuar për taksim janë shtretërit, pasi në vendin e tyre primitiv një shtrat konsiderohet si një luks.

Origjina e së dhjetës këtu mund të gjurmohet tek turqit, të cilët me shekuj e kanë mbledhur atë nga populli i Shqipërisë. Duke qenë një metodë e thjeshtë takse dhe një rrethanë me të cilën ishin mësuar të gjithë banorët, ajo u miratua nga qeveria e re e Pavarur si një mjet të ardhurash. Megjithatë, qeveria e re nuk e ka gjetur atë një lloj takse shumë produktive për shkak të aftësisë me të cilën tatimpaguesit mund të fshehin të ardhurat e tyre. Aq të aftë janë banorët në shmangien e një pjese të madhe të së dhjetës, saqë tani po vihen në zbatim metodat e taksimit.

“E dhjeta është ende burimi ynë kryesor i të ardhurave,” tha Kolë Thaçi, Ministër i Financave të Shqipërisë, për korrespondentin e Associated Press. “Ne varemi prej saj për shpenzimet aktuale të qeverisë, por zbulojmë se nuk prodhon mjaftueshëm kthim për të mbajtur taksat tona në këmbë. Tashmë po planifikojmë një skemë të re taksimi. Është propozuar të vendoset një taksë për shtretërit, sepse për ne shtrati nuk është një domosdoshmëri absolute. Populli ynë është mësuar me shekuj të flejë në dysheme dhe vazhdon ta bëjë këtë edhe sot e kësaj dite. Sot shohim që shtretërit po futen gradualisht nga ata që kanë mundësi, ndaj ne propozojmë që të vendoset një taksë për këta shtretër si një artikull luksi.”

Filed Under: Histori Tagged With: Aurenc Bebja

THE MISSIONARY HERALD (1894) / GJERASIM QIRIAZI, PREDIKUESI I PARË PROTESTANT SHQIPTAR

May 31, 2023 by s p


Pastor Gjerasim D. Qiriazi (1858 – 1894)
Pastor Gjerasim D. Qiriazi (1858 – 1894)

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 30 Maj 2023

“The Missionary Herald” ka botuar, në maj të 1894, në faqen n°199, një shkrim homazh për Gjerasim Qiriazin, predikuesin e parë protestant shqiptar, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Predikuesi i parë protestant shqiptar

Nga J. W. Baird, pastor i Manastirit

Burimi : The Missionary Herald, maj 1894, faqe n°199
Burimi : The Missionary Herald, maj 1894, faqe n°199

Pastor Gjerasim D. Qiriazi, predikuesi i parë protestant shqiptar, lindi në Turnovë, afër Manastirit, më 1858; por së shpejti me prindërit e tij u largua në Manastir dhe ndoqi shkollën greke të atij vendi deri në moshën e duhur për të mësuar një zanat, kur ai u bë praktikant tek një këpucar. Kur misionarët amerikanë shkuan në atë qytet, më 1873, ai ndonjëherë ndiqte shërbesat pjesërisht nga kurioziteti dhe pjesërisht nga dashuria për ligësinë. Duke u interesuar, ai shpejt pranoi dhe ndoqi të vërtetën, ndonëse hasi në kundërshtime të konsiderueshme. Shpejt ai filloi të ndiente se Zoti e kishte thirrur për të qenë predikues dhe, pasi dha prova të mira të devotshmërisë së thellë dhe aftësisë së mirë, ai u prit në shkollën e misionit në Samokov, ku, në vitin 1882, mbaroi kursin, duke lënë një reputacion të shkëlqyer për diturinë, aftësinë, besnikërinë, energjinë, gjenialitetin dhe devotshmërinë.

Ndërsa predikonte në bullgarisht, në Shkup, ai u thirr në mbikëqyrjen e librave të Shoqërisë Biblike Britanike dhe të Huaj në Maqedoni dhe Shqipëri. Duke parë këtu një hapje pune mes bashkatdhetarëve të tij, të lënë pas dore shpirtërisht prej shekujsh, ai hyri dhe iu përkushtua ungjillëzimit të shqiptarëve, duke përkthyer, duke shpërndarë libra në shtyp, duke shkruar himne dhe duke predikuar ungjillin. Gjatë një prej turneve të tij, në nëntor 1884, ai u kap rob nga banditë dhe u mbajt peng për gjashtë muaj, duke vuajtur sprova intensive dhe të zgjatura. Ishte një mrekulli që edhe përbërja e tij e fortë kishte duruar një sforcim të tillë. Pasi u lirua, ai rifilloi punën e tij me një zell të ri, jo vetëm duke predikuar, por veçanërisht duke biseduar me njerëzit për gjërat shpirtërore dhe duke nxitur mbi ta pretendimet e Perëndisë. Për këtë punë të fundit ai kishte një talent të veçantë. Ai planifikoi një shkollë për vajza dhe, pas shugurimit të tij si ungjilltar, në vitin 1890, u vendos përgjithmonë në Korçë dhe me ndihmën e së motrës filloi shkollën, e cila, megjithë kundërshtimin e ashpër të klerikëve grekë, u rrit shpejt. Ai pati sukses në marrjen e fondeve për të blerë një vend për një shkollë dhe kishë. Kjo është ndoshta e vetmja shkollë shqiptare për vajza që është hapur. Kisha greke, së cilës i përkasin të gjithë shqiptarët e jugut që nuk janë bërë myslimanë, është përmbajtur kategorikisht të mbështesë shkollat shqipe, të inkurajojë çdo libër fetar apo përdorimin e gjuhës shqipe në kisha, kështu që deri më sot ajo nuk u ka dhënë atyre qoftë dhe një faqe lexim në gjuhën e tyre amtare dhe tani me kënaqësi do të pengonte këdo që të përdorte gjuhën shqipe. Meqenëse shtypja e trakteve nuk ishte e mundur, z. Qiriazi u shkroi shumë letra të njohurve për tema fetare. I rraskapitur nga puna, e kapi një ftohje e madhe dhe ndonëse kërkoi ndihmë në Manastir, vdiq në këtë qytet të konsumit, më 2 janar 1894. Ditët e fundit të tij ishin të qeta.

Z. Qiriazi ishte një udhëheqës i lindur, një punëtor i palodhur, një predikues tërheqës dhe mbresëlënës dhe një njeri me mendje shpirtërore. Ku është njeriu ose njerëzit që do të marrin përsipër punën për të cilën Zoti e ka thirrur këtë ungjilltar pionier?

Filed Under: Histori Tagged With: Aurenc Bebja

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • …
  • 39
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • PA SHTETFORMËSINË SHQIPTARE – RREZIQET DHE PASOJAT PËR MAQEDONINË E VERIUT
  • “Ambasador i imazhit shqiptar në botë”
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pullat shqiptare 1913 – 2023”
  • Albanian American Educators Association Igli & Friends Concert Delivers Electrifying Evening of Albanian Heritage and Contemporary Artistry
  • Universiteti Shtetëror i Tetovës si Paradigmë e Arsimit të Lartë Shqiptar
  • Kujtesë e misionit profesional dhe jetësor që na bashkon…
  • LAHUTA SHQIPTARE NË DËSHMITË E HISTORIANËVE, ALBANOLOGËVE DHE STUDIUESVE EUROPIANË
  • Justina Aliaj e kthen Nënën Terezë në qytetin e saj të fëmijërisë
  • Unioni i Gazetarëve Shqiptarë dega në SHBA nderoi gazetarë të shquar shqiptaro- amerikanë
  • “Sekretet” e Faik Konicës, roli si Kryetar i “Vatrës” dhe editor i “Diellit”
  • Libri “Dënesje në dru” i shkrimtarit Lazër Stani, prozë e kërkimeve absurde
  • Bashkëpunimi ruso-serb në veri të Vilajetit të Kosovës (1901)
  • Lufta hibride ruse dhe mësimi për shqiptarët
  • Paradoks gjuhësor dhe letrar
  • “Dardanët”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT