Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

E GJETA”RIVALIN” E MAJAKOVSKIT….

by

Nga Perparim Hysi*/
Më së fundi, e gjeta “rivalin” e Majakovskit. Metafora nuk është imja. Kjo “metaforë” është, pothuaj, mbi dyqind vjeçare dhe është aq e qëlluar, sa qëndron aty në memorien e lexuesëve dhe krijuesëve, si një risi që mbetet jo vetëm aktuale, por dhe e patjetërsueshme me vlerën e një aksiome. Ati shpirtëror i kësaj aksiome, është Zhukovski, ky “mësues” i Pushkinit dhe, veç tjerash, njeriu që i ka dhënë Rusisë,”Iliadën” e Odisenë” të Homerit; Firdusin e plot poetë të tjerë të huaj. Ky, Vasili Andrejeviç Zhukovski, paska thënë: ” Përkthyesi i prozës është skllav dhe i poezisë është rival!”. E tha dhe jo vetëm nuk e ka luajtur topi deri tani, por, siç mendoj, ka thënë fjalë që kanë një vlerë të paluajtshme. Pra, kam të drejtë në nominimin tim, për poetin Faslli Haliti.
Megjithatë, për të qenë më i saktë në nominimin tim, duhet të them që Faslli Haliti nuk është se ka përkthyer vetëm poetin Majakovski, por një antologji të tërë me poetë që kanë vënë domenin në poezinë botërore. Në po ndalem tek Majakovski, e bëj enkas: jam ndalur në përkthimin e poemës “Re në pantollona” e cila, sivjet, ka plot njëqind vjet që është shkruar. Por unë kam shumë për të thënë për Majakovskin, por dhe për “rivalin” e tij.

* * *
Nga gjithë poetët rusë, Majakovski, me biiografinë e tij letrare është jo vetëm më kontraversi, por dhe më i çuditshmi. Më koleriku e më tronditësi, në të njëjtën kohë. Me vargjet, shpesh, kthehej në një britmë të vërtetë lufte. Ishte nga ata që i hanin brirët për sherr. Këtë e thonë bashkëkohësit që e shihnin si një bubullimë në qiell të kaltër, sa, si vëren në shkrimet e tij, Ivan Bunin, nobelisti i vitit 1933 “… dilte në shesh (i pëlqenin turmat), recitonte me vargje bërtitëse dhe, tek përfundonte recitimin, lëshonte kushtrimin:” Hë, më del dikush ballas, se po nuk ia theva turinjtë”. Bunini e gjykon keq Majakovskin. Dhe nuk qe i vetëm. Se Majakovski – këtë nuk e mohon dot askush,- kish maninë e vetpëlqesës. E quante veten gjeni dhe u lëshohej autorëve të tjerë me anatema të frikshme. Debatet mes tij dhe Eseninit janë të njohura, se, ndërsa Esenini e quante Majakovskin – amerikan, tjetri i kish vënë nofkën “zejtar pijanec i njohur”. Por, për çudi, kur vdiq Esenini, Majakovski shkroi një elegji nga më tronditëset.
* * *
Në gjykimin tim, poetët (sidomos poetët, ngul këmbë për këtë!), janë herë si fëmijë që duan t’i “përkëdhelësh” dhe herë si pleq, që, po u prishe sadopak “ajkën”, ke fituar mërinë e tyre. Në këtë gjykim kam arritur jo vetëm se si ndodh me poetë që njoh, por dhe me ata që i kam njohur përmjet shkrimeve.
Parë në këtë këndgjykimin tim, edhe këu Majakovski është i veçantë. Ndërsa Esenini thoshte:- Jam poeti më i madh i Rusisë, ky, Majakovski, është i një mizure tjetër. Tregon filofrancezi rus, Ilia Eherenburg:
“… do bëhej një takim letrar. Po pritej të vinte, Lunaçarski (komisari për kuturën) dhe, tek do hynte në sallë, pashë Majakovskin që t’i thoshte pa pikë modestie:”… po ja thuaj aty që unë jam më i madhi”. Dhe, ndërsa Lunaçarski u mundua ta kalonte këtë “ndërhyrje” pak si me politesë, ai buçiti:- Nuk do jetë e largët koha, kur mu këtu ku jemi, për mua do ngrihet një monument!!! Ehrenburgu e vazhdon tregimin e tij: Majakovski “gaboi” veç disa metro. Se njëqind metro më tutje, u ngrit monumenti i tij.
U ngrit monument, se ai jo vetëm e përqafoi Tetorin, por shkroi atë poemën që u bë si promemorie edhe në shkollat tona që, nga e mesmja deri në të lartën.
* * *
Bunini në kujtimet për Majakovskin, thotë:”… u bë shërbetori më i përulur në vitet e bolshevizmit dhe më i dëmshmi duke kënduar për ta(për bolshevikët),duke dikuar mbi masën e gjërë të popullit,duke përjashttuar veç Gorkin. Pse u shërbeu atyre, pa dhe u shpërblye: emra shkollash, rrugësh, vaporash, avionësh,tankesh mbanin emrin e tij.Më tej, në njëzetvjetorin e vrasjes së tij, sheshi qëndron në Moskë,, një nëndetëse në Balltik, një stacion metroje, biblioteka, muze, një rajon në Gjeorgji, një fshat në Armeni, një majëmali në Pamir,klubi letrar në Lenigrad dhe vazhdojnë e vazhdojnë atributet për të, “… kish fituar një farë lavdie midis gjithë atyre rrugaçëve që quheshin futuristë” Dhe më tej Bunini thotë: “… ai botoi librin ” Re në brekë” që Faslli Haliti e ka quajtur “Re në pantollona!” Bunini vazhdon dhe më duke folur tërë mllef për Majakovskin.
* * *
Po unë ç’kam që merrem me Majakovskin? Ç’është e drejta, unë e dua Majakovskin. Dhe,pse e dua,qysh në vitin 2003 kam shkruar poezinë ” Po të ngjallej Majakovski?!”.Për të shuar kuriozitetin e lexuesëve, meqë e gjeta në një nga fletoret mia, po jua paraqes:
Po të ngjallej Majakovski?!
Sikur të ngjallej Majakovski?!!!
Të ndodhë,siç thonë, për Krishtin
Zhgënjim do ndjente Majakovski
Nga gjithçka që shkroi për Iliçin.

Do klithte, natyrisht, me britma
Për vargjet do ngrinte anatema
Tek shihte që Rusinë bolshevizma
E kantandisi të varfër sa legjenda.

-Djathtas! Djathtas!- do komandonte
(Mallkuar që shkrova:- Na ljevo!
Dhe vjershat një nga një do masakronte
Do digjte të tijat poema.
Florida, 22 gusht 2003

* * *
… dhe ca më tutje. ” … mua desh më burgosën,se nuk pranova të përktheja Majakovskin!!!”. Fjalët në thonjëza janë të përkthenjësit të ndjerë, Jorgo Bllaci. Dhe vazhdon:”… unë nuk kisha asgjë kundër Majakovskit, por nuk ish i mizurës sime në përkthim”. Pra, si poet lirik, indjeri Jorgo Bllaci, nuk u bë dot “rival” i Majakovskit. Ai me përkthimet e tij, u bë Esenini që fliste shqip më bukur se kushdo. Dhe, kur vijmë tek përkthimet, vjen e qartësohet mirë e më mirë ajo aksioma made in Zhukovski. Nuk ka rëndësi, në përkthen nga origjinali apo nga një gjuhë tjetër. Faktet janë kokëforta: Lasgushi nuk dinte rusisht, po kur erdhi “Eugjen Onjegin”, një të pushtuar sikur Pushkini t’ia kish çuar me Postë Restane dhe,siç tregon një nga përkthenjësit kolegë, është zhvilluar koj bisedë( në vija të trasha, domosdo).
-Nuk lë unë të”saaktojnë” Pushkinin,- paska thënë Lasgushi. Dhe ndodhi mrekullia: a kish si e “shkruante më shqip Tatjana atë letër”. Por kjo ndodhi,se “rivali” që vuri kryqin mbi shpinë qe Lasgushi. Edhe pak më tutje: Dritëro nuk di anglisht, por unë mbyll derën me triçelësa, se them:”… kush troket aty mbi portë?/-Jam unë,- thotë Findlei. Ku ka më babaxhanëshe se ai përkthim.Se ai “rival” aq i bukur, sa, po të qe gjallë Bërnsi, do vinte ta puthte mu në ballë Dritëronë. Se ky babaxhan mjeshtër, duke qenë babaxhan dhe në shpirt, poezinë për MERI MORISON, nuk e preku po ia la lavdinë Lasgushit, që, kushedi se sa herë,atje në dhomën e përkthyesëvve, e mënjanonin. Të bëhesh “rival”, është ta ndjesh poezinë. Nuk është se njeh gjuhën dhe mund të përkthesh. Poeti që përkthen, vë shpirtin mbi vargje. Kështu ka ndodhur me Nolin; ka ndodhur me Lasgushin.Ka ndodhur me Kutelin.Shevçekua nga Ukraina bie aq ëmbël në vesh se PASKOJA është “rival” i ndenjë.
Po Faslli Haliti a nuk është bërë një “rival ” kaq i bukur në aq e aq përkthime dinjitoze?Në e veçova për “Re në pantollona”,se, siç vë re, ai e do Majakovskin. Se Faslli Haliti është Poet që futet në skalionin e rëndë të poetëve.Atë atributin “rival” e meriton. Ndoshta me Majakovskin veç poezisë e lidh dhe piktura. Që të dy janë dhe piktorë.
Më tej, për Fasllinë mund të shkruaj:
“.. . i “vogël” sa një sterlinë
Mbi ballë vërini një dafinë.

Ne Foto:Nga e majta:Dine Dine, Jozef Radi, Faslli Haliti dhe Gezim Hajdari

SHKRIMI KALIGRAFIK I FASLLI HALITIT…

by

(Skicë letrare)/
Nga Përparim Hysi/
Kur marr të shkruaj këtë skicë letrare, më vjen ndërmend Arkimedi, që thoshte:”Gjemëni një pikë, ku të mbështetem dhe unë mund të lëviz tërë botën!” E bëj këtë analogji jo pa qëllim. E kishim lënë të takoheshim për një kafe miqësore me Faslli Halitin. I përpiktë, si një orë zvicerane, hyri te kafe “Ulqini”, tanimë, i shoqëruar nga zonja e tij e nderuar, Nirvana. Sa bëmë toka, pashë që nxori nga qeska një libër për t’ma dhuruar. E hapi dhe, te bënte përkushtimin për mua, më mbetëm sytë te kaligrafia (bukurshkrimi), aq unike e tij. Më mbetën sytë dhe jo pa shkak. Kam parë qindra e qindra lloj shkrimesh çfarëdo, por shkrimi i Faslliut është për t’u vënë në “kornizë”, si një model, që rrallë mund të arrihet.
Kur shkruaj kështu, kini parasysh një ish-nxënës të Normales së Elbasanit, ku bukurshkrimi qe lëndë e veçantë. Dhe, megjithatë, unë mbeta gojëhaptë nga kaligrafia e tij. Mësuesit tanë të shkollës së mesme, që të gjithë qenë diplomuar në Perëndim, në universitetet më në zë të Evropës dhe, megjithatë, të rrallë qenë ata, që kishih shkrim, ku të mbeteshin sytë, si mua sot te i Faslliut. Për bukurshkrim, në gjithë ata mësues aq të nderuar, vetëm dy veçoheshin: profesori ynë i biologjisë, i ndjeri, Jovan Beça dhe, mësuesi i shkollës ushtrimore “Dr.Xhaferr Kongoli”, i mrekullueshmi Hysen Caushi. Bukurshkrimin na e jepte piktori i merituar, Bukurosh Sejdini, që,sado mëngjarash, në dërrasë shkruante me dorën e djathtë. Kur pashë shkrimin aq të bukur, desh bërtita: “Piktor, për piktor!” Britmën nuk e bëra dhe nga “sikleti” më nxori Faslliu. “Ky shkrim,- më tha,- jo vetëm më ka mbajtur me bukë, por ma ka zbardhur dhe faqen”.
* * *
Nuk jam i zoti, që t’u ballafaqoj me shkrimin e tij aq të bukur. Por, sidoqoftë, në vija të trasha, po ua sjell këtu të fotokopjuar, që të keni një përfytyrim të përafërt . Dhe prapë një analogji: Më kujtohet një fshatar i vobektë, nga fshatrat e Fierit, i ndjeri Ahmet Gjojdeshi. Hyzmeqar ky, Ahmeti, te ca bejlerë të kohës. Pasçlirimi, bjelerët i la me gisht në gojë dhe, për t’i diskretituar para popullit, më shumë i ballafaqonin me hysmeqarët e dikurshëm. Kur i kërkuan xha Ahmetit, që t’i demaskonte zotninjtë e vjetër, ky tha: “Aha, Zoti mua më kish dhënë zërin. Ma kish dhënë dhe këndoja bukur. Por dhe këta qejflinj të mëdhenj, donin këngë. Unë kendo, ata kënaqu.Kënaqu, po më trajtonin mirë.”Vu”, pulëza e pjekur, para dhe faqorja e rakisë. Tani,xha Ahmeti, “ngordhi” fare, se i bëtë ata tohidho si unë…”.
U shqye fshati me të qeshura, por unë, tek e sjell këtë ngjarje, që e kam parë me sytë e mi, në fshatin Petovë të Fierit, e bëj këtë analogji se shiko, se ç’ më tregoi, në vija të trasha, Faslliu:
“… E mbarova klasën e pestë me të gjithë njësha (njëshi qe nota më e lartë, deri në vitin 1948) dhe nuk di pse mësuesi më tha:-Shumë mirë! Tani shko e ruaj lopët! Po, pse do ruaja lopët? Lopët nuk i ruajta, por fillova e plugoja tokën me qetë e mi. I vogël isha, aty te 13-vjeçar, por e kisha merak: vijën, që plugoja, e doja të drejtë. Dhe ashtu e bëja: t’i vije vizoren! Kur çlodhja qetë, lexoja. Po, 13-vjeçar lexoja “Kasollja” të Blasko Ibanjezit. Shkruaja dhe pikturoja. Dhe, shkrimin, si pikturë. E mbarova Liceun Aritistik “Jordan MIsja” dhe, kur shkova ushtar, nga shkrimi e piktura nuk kapa pushkë me dorë. Por, shkrimi i bukur më shpëtoi dhe kur më ra”dielli” mbi kokë”.
Kur thotë kështu,e ka për atë dënim të pistë, që iu bë Poetit Faslli Haliti, për poemën ” Dielli dhe rrëketë”.Ia hoqën të drejtën e profesionit (për botime, as që bëhej fjalë, por e çuan të hapte kanale në Plug të Lushnjes. Dhe aty faqen të bardhë ia ruajti bukurshkrimi. Se ferma kish nevojë, sa për “parrulla revolucionare”,aq dhe për dizenjo gjithfarësh, ku shquhej dora e artë e Faslli Halitit.
Këto m’u kujtuan, kur ai po bënte shënimin për mua. Unë sot u ndala te shkrimi i tij i bukur, por kjo është veç një skicë dhe aq. Se, që të flasësh për Faslli Halitin, nuk mjafton vetëm një skicë. Ai e ka të plotë profilin e tij letrar: edhe poet, edhe porzator, edhe publicist, edhe përkthyes dhe, mbi të gjitha, është “Mjeshtër i Madh”. Pra, profili i tij letrar i ka kaluar kufijtë e Kombit, duke u përkthyer në gjuhë të huaja. Jo më larg se më 13 qershor 2015, ai është i ftuar në Itali. Atje, një vëllim i tij është përkthyer në gjuhën italiane dhe vlerësuar me çmim.
Pra, unë sot fola vetëm për shkrimin aq të bukur të Faslli Halitit. Dhe, në mbyllje, mund të them: Nuk është vetëm krijues i bukur, por dhe Njeri me zemër të madhe!
Tiranë, 26 maj 2015

BAJAME HOXHA ( ÇELIKU ) NE SOFREN E DIELLIT

by

PREZANTIMI NGA FASLLI HALITI/
BAJAME HOXHA ( ÇELIKU )- BELGJIKË/
Ndërsa kënga popullore thotë me pikëllim për petalet e thara nga ngrica e të rëna mbi tokën e ngrirë gjatë dimërore, të gënjyera nga një pranverë mashtruese: Po ti çele herët moj bajame, unë i them poeteshës se, ajo çeli vërtetë vonë, por duke sfiduar stuhitë e duke shkrirë akujt me zjarrin e lules poetike, ajo çeli, lulëzoi në kopshtin e poezisë si një qershi…
Si bisku dhe dega çelin, lëshojnë petale dhe ne ndërsa jemi në gjendje të dallojmë biskun nga dega, lulen nga lulja s’arrijmë ta dallojmë se cila është lule bisku e cila lule dege sepse janë vetëm lule të një lulëzimi pa moshë.
Bajame Hoxha( Çeliku) sfidon përsekondshëm e përditë, internimin e gjatë ugareve, kanaleve, sfidon gardhin e zi të apeleve të përditshme me pranverën e krijimit, me jetën e saj të re. Asaj i pëlqen më mirë të mbaj ndezur dritën e një qiriri sesa të mallkojë të kaluarën e mallkuar. Bajamja, edhe pse në Belgjikë, lulet e poezive i ka llambushka me dritë, erëzim, kolorit shqiptar…

Shkruar nga Bajame hoxha –Çeliku, Bruksel Belgjikë./

DASHURIA ËSHTË PAVDEKËSI/

Më shkruaj në mail: gjithçka je për mua!,
Tek unë vjen rinia, sapo ma thua.
Me shkruaj që nuk rri ti, dot pa mua,
Si flutur ulem unë mbi ndjenjat e tua.

Më shkruaj në mail: të dua, të dua!
Dhe unë do besoj në fjalët e tua,
Hop, bëhem erë dhe male lë pas,
Tek ti do të gjendem rrufe, nëpër natë…

Më shkruaj në mail shpesh herë: të dua,
Unë, hop, ngjitem reve dhe vij me vrap.
Kur tisi violë i muzgut afron e të vjen,
Ti hiç mos kij frikë, jam unë nëpër terr.

Më shkruaj në mail: jam yti, jam shpirti
Zinxhirët s’më mbajnë dhe vij fluturimthi.
Dhe mallin mblidhe, mos e lerë të shkojë,
Si lulja me bletën do puthemi ne njëlloj.

Më shkruaj në mail: se ti je kokëkrisur!,
Unë ngrihem menjëherë, s’lë gur pa lëvizur.
Në rast se në ëndërr ti më sheh për natë,
Unë, hop, kaloj malet dhe vij tek ty në shtrat.

Më shkruaj në mail: se për ty përgjërohem!,
Vitet si njoh fare, në vajzë të re shndërrohem.
Kur yjet të dremisin në më të bukurën stinë,
Ti mendo për mua, unë për pavdekësinë.

Bajame hoxha -Çeliku
Ndriçim i përjetshëm dashria

O gur i moçëm, o ndriçim i përjetshëm,
Në zemër mu fute, aq ëmbël më ke mbetur,
Aty do të rrish, do më ndriçosh hijshëm,
Dhe kur unë në varr, e tëra të jem tretur.

Aty,në zemërën time, shpirt, mbërthyer ,
më mbështjellë me forcë, e me zjarr rinie,
për jetë, kur rri me mua, vlera nuk të bie,
Ja, po shoh brënda vetes, fenerë dashurie.

E shoh veten me ty, e bëhem diell e ndri,
mbi ndriçimin tend, s’ka diell të ndriçojë,
oh, ti rri, rri, tek unë në gjirin tim flori,
kur jemi të dy bashkë, jeta do na pri…

O gur me vlerë, që jetën ma skalit
Qoftë bekuar çasti, që solli tek unë, ty,
Dhe të them tani: ik, ti s’do, e nuk ik!
Të dy do provojmë pafundësitë.

Të pashë kur shkove larg s’ndriçove kërkënd,
feneri yt për mua e ruan rrezen e bën dritë,
në zemër më fut, e natën më bën vend,
mua në jetë të jetëve e askë
M’U KTHYE RINIA

Nga ajo vjershë që më dërgove,
A thua fjeta këtë natë?
Nga gjumi ndjenjat seç m’i zgjove,
u përpëlita nëpër shtrat.

Imagjinata më shpërtheu,
Dhe mendjet tona u bënë një,
Si me magji rininë m’a ktheu,
Flisnim me ndjenja e s’bënim zë.

Porsi dy zogj pleksur të dy,
Nga dashuria kokë krisur,
Lodhjen s’e ndjemë, pa gjumë në sy,
Na zu mëngjesi me buzë ngjitur.

Mos u çuditni, jeta është jetë,
Ndjenjat flenë si prushi në hi,
Veç një gjë ësht’ e vërtetë,
Dashuria është lumturi…(pafundesi)

Bajame Hoxha-Çeliku, shkruar në kohë të lumrura…

KLARA KODRA: JU TREGOJ SE SI E MBROJTA POEMËN”DIELLI DHE RRËKETË” NE KUSHTET E CENSURËS

by

Nuk mburrem për ndonjë trimëri të veçantë.Jam treguar e matur, veç nuk më ka munguar guximi krijues, intelektual, për të shprehur mendimet e mia në mënyrë eksplicite, qoftë dhe për veprat me probleme të mprehta ideore dhe estetike-Nga Prof.Dr. Klara Kodra/
INTERVISTË e ALBERT Z HOLI ME PROF. DR. KLARA KODRËN/
– Në atë kohë gjithë krijuesit kishin një shpatë Demokleu mbi kokë, censurën
– Tani ka më tepër liri në dukje, po kjo liri është relative. Tani vepron ekonomia e tregut
-Edhe titullin që kishte qenë “Shkëndija rinie” ma bënë “Era e revolucionit”
– Në moshën nëntë vjeçe, si fëmijë që isha, thashë që do të shkruaja një roman policor dhe babai tha: “Roman policor?! Jo, ti duhet të shkruash gjëra më të mira!”
– Kam qenë fëmijë e parakohshme dhe që gjashtë vjeç shkruaja përralla dhe vjersha
– Arta Kokalari, mbesa e Musine Kokalarit ka qenë shtysa e botimeve të mia
– Revista “Nëntorit më botoi katër vjersha në rubrikën “Miq të rinj”
– Në Institutin e Gjuhësisë dhe Letërsisë më ofruan në saje të temës sime të diplomës për Zef Seremben
– Në kohën e diktaturës kam botuar dy monografi për Zef Seremben dhe De Radën që janë shkruar në bazë të metodës sociologjike marksiste
– Në atë kohë ishte e pamundur t’i mbroje, po për vete, të paktën nuk i kam sharë, as Fishtën, as Koliqin, as Skiroin
– Si mbrojta poemën «Dielli dhe rrëketë» të poetit F.Haliti si poezi e problematikës së mprehtë të trajtuar në detaje konkrete e formë sintetike
– Kam përkthyer nga italishtja në shqip vëllime të Kroçes, Leopardit, Injacio Silones dhe Tomaze Landolfit/
Nga Albert Z. ZHOLI/
– Jeni një studiuese dhe shkrimtare që ka jetuar në dy periudha, në diktaturë dhe në demokraci, çfarë mund të na thoni për këtë?
– E, ç’të them? Në atë kohë gjithë krijuesit kishin një shpatë Demokleu mbi kokë, censurën, që për më tepër ishte e padukshme. Zyrtarisht nuk ekzistonte, po në të vërtetë ekzistonte që ç’ke me të. Për shkak të saj më janë cunguar disa vëllime me poezi dhe disa të tjera nuk kanë parë dritë. Tani ka më tepër liri në dukje, po kjo liri është relative. Tani vepron ekonomia e tregut. Dikur na financonte shteti, po duhet të respektonim rregullat e tij.
– Kur keni filluar të shkruani?
Që fëmijë. Në atë kohë më dukej si lodër; kam qenë fëmijë e parakohshme dhe që gjashtë vjeç shkruaja përralla dhe vjersha në fillim në disa copëra letrash, pastaj në fletore. Prindërit e mi nuk e merrnin seriozisht prirjen time.
Nuk ju kanë inkurajuar?
Nuk më kanë penguar. Pastaj jam rritur në një mjedis letrar, të paktën nga ana e mamasë që ishte italiane, ishte kritike, përkthyese dhe poete. Babai ishte mësues fizkulture, i dashuruar me sportin, po as ai nuk më ka penguar të merrem me letërsi. Madje, më kujtohet një rast kur në moshën nëntë vjeçe, si fëmijë që isha, thashë që do të shkruaja një roman policor dhe babai tha: “Roman policor?! Jo, ti duhet të shkruash gjëra më të mira!” sepse edhe ai kishte paragjykime për zhanret “e ulëta” dhe “të larta” që në të vërtetë nuk i pengojnë shkrimtarët. Prindërit prisnin nga unë që të bëja diçka të bukur, po nuk ishin të sigurt se do ta bëja në fushën e letërsisë. Më vonë mamaja, kur e pa që nuk hiqja dorë nga të shkruarit, më këshilloi të botoja. Isha vetëm dymbëdhjetë vjeçe.
Kur botuat për herë të parë?
Një vit më vonë. Merita s’ka qenë e imja, po e shoqes sime të ngushtë që çoi pa lejen time një fletore me vjershat e mia në redaksinë e revistës “Nëntorit”. Ajo ishte dy vjet më e madhe se unë, po ishim në një klasë se unë kisha kapërcyer dy vjet në shkollën fillore. Ishte Arta Kokalari, mbesa e Musine Kokalarit. Në atë kohë isha në klasën e dytë të gjimnazit. Më botuan katër vjersha në rubrikën “Miq të rinj”. Ç’është e vërteta, redaktorët u treguan dashamirës, megjithatë, nuk e harruan aspektin ideologjik, u shqetësuan për ndonjë simbol që mund të keqkuptohej dhe që mund të vinte në dyshim punët e partisë me njerëzit. Ka qenë një krahasim midis luleshqerrës që sfidon stuhitë dhe trëndafilave që rriten në serë. Më kujtohet se si redaktori më pyeti: “Partia a s’kujdeset njësoj për të gjithë?” Mua s’më kishte vajtur mendja për atë ide, thjesht doja të himnizoja thjeshtësinë apo forcën shpirtërore për t’u ndeshur me problemet e jetës. Ja, kjo ishte ndeshja ime e parë me censurën, ndonëse s’e kuptoja. M’i shkurtuan pak vjershat dhe i botuan.
Kur botuat librin tuaj të parë?
Më 1968. Në kohën e revolucionarizimit, prandaj vëllimi më doli i cunguar, më hoqën shumë vjersha që i quanin si tepër intime dhe melankolike. Edhe titullin që kishte qenë “Shkëndija rinie” ma bënë “Era e revolucionit”, sipas titullit të një poeme.
Po më vonë?
Më vonë botova tri vëllime të tjera me vjersha “Buzëqeshje” (1970), “Ne rendim” (1974), “Bisedë me vëllezërit” (1984) po në luftë të rreptë me redaktorët, të cilët – duket e pabesueshme – po arrinin gjer aty sa thoshin se edhe “puthjet duhet të mbajnë erë benzinë”.
T’i kthehemi veprimtarisë suaj si studiuese. Kur e filluat ?
Shumë herët, në moshën njëzet vjeçe kur më morën nga bankat e Fakultetit Histori-Filologji në Institutin e Gjuhësisë dhe Letërsisë. Pata fat se më morën aty në saje të temës sime të diplomës për Zef Seremben dhe të dashamirësisë së udhëheqësit tim, profesor Ziaudin Kodrës. Për fat të keq, ai vdiq kur sapo kisha filluar punën në Institut. S’e kisha pasur ndërmend të bëhesha studiuesi, megjithëse e kisha mamanë kritike letrare. E kam pasur peng se ajo nuk pa as suksesin e temës sime të parë studimore për Seremben kur isha studente dhe fitova një çmim, as suksesin e temës së diplomës, as fillimet e mia në Institut. Kur fillova punë babai im qau nga gëzimi dhe tha: “Sikur të ishte gjallë mamaja!”
Po censura ideologjike ju pengoi në studime ?
Relativisht. Në kohën e diktaturës kam botuar dy monografi për Zef Seremben dhe De Radën që janë shkruar në bazë të metodës sociologjike marksiste, e vetmja që pranohej atëherë, po këto vepra s’do t’i mohoja as sot, vetëm se do t’i thelloja dhe t’i pasuroja. U mundova të mos bija në sociologjizëm vulgar dhe futa fshehurazi në ato vepra elemente të impresionizmit, analizës tekstuale, madje edhe të kritikës psikanalitike, po veç, e përsërit, në mënyrë klandestine se ato metoda zyrtarisht dënoheshin.
Në periudhën e pasdiktaturës kam botuar tri monografi të tjera për letërsinë arbëreshe “Tipologjia e poemës arbëreshe” (2001), “Dramaturgjia e arbëreshëve të Italisë” (2004) dhe tani së fundmi më 2011, një monografi për Jul Varibobën dhe një vëllim me studime për letërsinë e Rilindjes që ma botoi Shtëpia Botuese Uegen, madje edhe një studim të krahasuar për letërsinë për fëmijë te Shtëpia Botuese «Elite».
Bëtë një hop krijues në periudhën e dytë?
S’e them dot një gjë të tillë. Thellova ato elemente që ishin të fshehta, thellova analizën e formës. Nuk u shkëputa nga analiza sipas metodës sociologjike se mendoj që edhe ajo ka shumë mundësi. Do të isha për një kombinim të metodave, po duhet pasur kujdes nga eklektizmi. Mendoj se e keqja nuk qëndronte te metoda, po te ndërhyrja e partisë – shtet. Tani i akuzojnë studiuesit që kanë shkruar në diktaturë se kanë dëmtuar shkencën letrare, kanë helmuar rininë e gjëra të tilla.
Ç’është e vërteta, hartën e letërsisë e ka varfëruar mjaft mungesa e shkrimtarëve të mohuar për arsye ideologjike. Në atë kohë ishte e pamundur t’i mbroje, po për vete, të paktën nuk i kam sharë, as Fishtën, as Koliqin, as Skiroin, madje në ndonjë periudhë liberale jam munduar të them ndonjë fjalë të mirë për ta. Bie fjala, kur fillova punë në institut po bëhej gati vëllimi i tretë i Historisë së Letërsisë Shqipe që ishte mjaft objektiv nga ana shkencore dhe përfshinte kapituj për Fishtën dhe për Konicën. Më kujtohet se kisha sugjeruar të zgjerohej kapitulli për Fishtën, po shumë shpejt periudhën liberale e zëvendësoi “revolucionarizimi” dhe vëllimi që po bëhej gati u bë karton. S’mburrem për ndonjë trimëri të veçantë, por jam treguar e matur, por nuk më ka munguar guximi krijues, të thosha mendimin tim për ndonjë krijim me probleme ideore, revizioniste, siç ishte rasti për poemën «Dielli dhe rrëketë» të poetit F.Haliti. Në artikullin tim: “Probleme ideore dhe estetike të poezisë së të rinjve” (Drita 28 janar 1973 ) thosha në mënyrë eksplicite se … Poezia e F. Halitit është poezi e problematikës së mprehtë të trajtuar në detaje konkrete e formë sintetike”.
Tani ka një mendim që studiuesit që kanë botuar në diktaturë s’duhet të marrin pjesë në Historinë e re te Letërsisë, ç’mendoni Ju ?
Nuk jam dakord. Duket sikur mbroj brezin tim dhe veten time, po gjërat duhen parë në kushte të caktuara historike. Shumë nga ne dhanë më të mirën e vet për sa ishte e mundur. Do t’i kritikoja vetëm ata që kanë mbrojtur teza qartësisht të gabuara nga ana shkencore për të treguar militantizmin e tyre dhe kanë sulmuar pa të drejtë edhe në rrafsh estetik, ta zëmë, Fishtën a kanë keqkuptuar me qëllim Mjedën a Migjenin a ndonjë tjetër të shkrimtarëve të pranuar.
Disa prej tyre kanë bërë autokritikë, disa jo. Po jam e mendimit se brezi i vjetër i studiuesve të letërsisë duhet të bashkëpunojë me brezin e ri, duhet të shkëmbejnë përvojë.
Cilat janë planet tuaja krijuese?
Kam dy monografi në dorë, një për Santorin poet dhe romancier që njihet më pak se Santori dramaturg dhe një tjetër për motivet biblike në letërsinë shqiptare. Kam në plan edhe një studim për Migjenin që shihet në dritë të re dhe një vëllim artikujsh kritikë për shkencën letrare (kritika e kritikës po zhvillohet shumë pak). Dua të botoj edhe një vëllim me artikuj për letërsinë bashkëkohore “Letërsia e shkrirjes së akujve”. Po bëj gati edhe një vëllim me poezi lirike dhe disa vëllime me vjersha dhe prozë për fëmijë midis të cilëve edhe një vëllim me tregime “Tregimet e maçokut laraman” që ma pengoi censura e kohës së diktaturës si nxirës së realitetit. Kam në plan edhe disa romane, një trilogji për rininë, një roman që i kushtohet një zbulimi të supozuar në fushën e letërsisë arbëreshe dhe një tjetër për De Radën. Dua të botoj edhe një novelë që s’e botova dot gjer tani për problemet e familjes “Do ta kem vajzën time” ku janë në qendër një njerkë dhe vajza e gjetur që kërkojnë të arrijnë mirëkuptimin.
Kohët e fundit jeni marrë edhe me përkthime…
Është e vërtetë. Kam ndjekur rrugën e mamasë. Kam përkthyer nga italishtja në shqip vëllime të Kroçes, Leopardit, Injacio Silones, Tomaze Landolfit dhe vëllime të shkrimtarëve bashkëkohës nga shqipja në italisht. Kam në dorë përkthimin e romanit të Pirandelos “Burri i saj” për Shtëpinë Botuese Erik. Kam në proces përkthimi vëllimin me tregime po aq origjinale sa dhe poezia e tij, të poetit Faslli Haliti, një libër poetik të poetit të ri të talentuar Miltiadh Davidhi, si dhe disa libra me poezi të poeteshave, midis të cilave të poeteshës origjinale të dashurisë Fatime Kullit që do t’i jap për botim në italisht.
Shumë projekte … Ju uroj t’i realizoni.

Faleminderit!

Po Vaçja s’e la këngën. Edhe pas shurjes, kënga e saj gjallon

by

Nga Faslli HALITI/

Sapo kishte kënduar në Orën Gazmore të qytetit, Vaçja erdhi në shtëpinë tone. Ne kishim hyrje-dalje me Zelët. Që në moshën dymbëdhjetë vjeçe, Vaçja ishte bërë e njohur në gjithë qytetin e Lushnjes. Xhaxhesha kërkoi që ajo të këndonte një këngë. Vaçja që e kishte këngën të gatshme, si gjinkalla, filloi të këndonte, pa pritur që t’i thoshin për së dyti. Bukur, bukur, tha xhaxhesha, po jo si në radio (altoparlant), jo si në skenë. Atje duket tjetër, këtu tjetër. Eh, dhe ti moj Shahe, i thonë nëna, po kjo atje e ka vendin dhe jo këtu në mes të tymit, afër vatrës, ku piqen bukët. Çdo gjë në vendin e vet.

Ndërkaq Vaçja e vogël çau dritaret e shtëpisë së bukës me zërin e saj të madh dhe kënga u përzie me erën e bukës së djersitur që avullonte në qoshe të hambarit dhe që ne fëmijët s’mund ta hanim pa u ftohur gjersa avulli i bukës të arrinte në arën më të largët. Zia e bukës ishte në vitin më të zi dhe buka duhej kursyer duke u ngrënë e ftohtë, sepse e ftohtë hahej më pak. Vaçja që sapo kishte hequr biberonin nga goja, na ngopte shpirtin me këngën e saj të ngrohtë avulluese që ne e përpinim ashtu të avullt.
Ora Gazmore jepej një herë në javë, çdo ditë të diel me altoparlant. Të gjithë njerëzit grumbulloheshin rreth shtyllës së drunjtë, në majë të së cilës ishte vendosur altoparlanti. Këndonte treshja e këngëtarëve pionierë.
Vaçe Zela, Flora Mebelli dhe Ajete Nepravishta (Brahimi), por njerëzit veçonin Vaçen mes treshes duke thënë: po këndon Vaçja dhe nxitonin drejt sheshit me kalldrëm të qytetit për të dëgjuar Vaçen dhe e dëgjonin gojëhapur duke u grumbulluar rreth shtyllës me altoparlant. Si ftesë kishin zërin e Vaçes, këngën e saj. Ishte një treshe këngëtaresh të vogla, pioniere. Kulmi i këtij trekëndëshi këngëtaresh ishte Vaçja që shumë shpejt do të bëhej kulmi i këngës së lehtë shqiptare të të gjitha kohërave.
Flora Mebelli ishte më e bukura, më e veshura nga të tria këngëtaret e vogla. Ajetja ishte më e bukur dhe më e veshur se Vaçja, por të gjithë, i madh e i vogël sytë dhe veshët i kishin ngulur vetëm te Vaçe Zela, te zëri i saj, te kënga e saj si Hirushe, si mis e vogël, si zanë e vogël mali. Kjo treshe këngëtarësh ishte një zë që vinte nga Evropa, për ne. Kjo në vitet pesëdhjetë, ishte një pranverë me fllad evropian që përcillte blerim, lulëzim për shpirtrat tanë dhe sythi, lulja e kësaj pranvere ishte Vaçja që po shpërthente në ngjyra dhe fëshfërima melodish. Ajo mori njerëzish rreth shtyllës së drunjtë, rreth shtyllash me altoparlant, ka mbetur kaq e gjallë, kaq e bukur në përfytyrimin tim sa s’e ka zbehur asnjë ekran televiziv gjer sot. Dhe kur dikush në vitet nëntëdhjetë e dy tha për Vaçen, të mos e ngrinim në qiell duke caktuar dhënia e çmimit vjetor kombëtar «Vaçe Zela», për muzikën sepse ajo, tha ai, i ka kënduar komandantit, diktatorit, ata që e dëgjuan, s’e mbajtën dot veten; mbylle mor buqen, i thonë, se zëri i Vaçes është më i madh se gjithë komandantët dhe diktatorët e kësaj bote. Në ndërgjegjen e popullit ka mbetur kënga vaçjane, zëri vaçjan dhe jo vdekësirat që i flak tej si bëzhdila uragani i zërit të Vaçes.
Ajo shtyllë me altoparlant mes kalldrëmit të qytetit meritonte të ruhej në muze si obelisku i Vaçes. Por ne jemi ende pa kulturën e nevojshme të ruajtjes së relikave. Sepse aty pranë asaj shtylle mbiu fidani i blertë i Vaçe Zelës, fidan që u bë lisi më i lartë në pyllin shushuritës e gjëmues të këngës shqiptare.
Pas debutimit në orën gazmore që e organizonte popullori, elitari pasionanti aktori, piktori impresionant Ilia Shyti, Vaçja vazhdoi të këndonte e s’e pushoi më këngën. Kudo që ndodhej asaj s’i rrihej pa kënduar dhe këndonte me shpirt. Njerëzit e donin këngën e Vaçes dhe ajo s’ua kurseu atë, por e jepte me shpirtin e gjeneshës adoleshente. Kujtdo që do t’i binte rasti të njihej me Vaçen do të kërkonte që ajo të këndonte të paktën një këngë ose një pjesë të këngës me të cilën ajo kishte pasur sukses. Dhe Vaçja s’kursehej ta përshëndeste të saponjohurin me një këngë të re ose me një këngë për të cilën ajo kishte dobësi.
Qëlloi që erdhi në shtëpinë e pionierit Sekretari i Parë i Komitetit të partisë Petraq Magjistari, babai i Rudina Magjistarit. Ai na përshëndeti të gjithëve ne fëmijëve që ndiqnim rrethet dhe kurset në Shtëpinë e Pionerit. Udhëheqësja e pionierëve e prezantoi sekretarin me këngëtaren e vogël Vaçe Zelën, me të vetmin fëmijë të njohur midis gjithë nesh që s’ishim veçse korniza e gjallë e saj.
Kjo është Vaçe Zela, shoku Sekretari i parë, i tha udhëheqësja e pionierëve, sekretarit.
Ti qenke Vaçja? tha sekretari i habitur.
Po, unë jam! Ta këndoj këngën O Azerbajxhan? e pyeti Vaçja, e gëzuar nga që ai e njihte.
Pa ta dëgjojmë një herë ! i tha sekretari…
Dhe Vaçja shpërtheu….
Oborri i shtëpisë së pionierit, në çast u shndërrua në sallë koncerit.Vaçja krijonte kudo salla koncerte të befta që në fillimin e karrierës së saj.
Në vitin 1956, e takoj Vaçen para bibliotekës së qytetit. Në këtë kohë Vaçja i kishte kaluar kufijtë e Lushnjes. E njihte e gjithë Shqipëria. Diskutohej shumë për të, bëheshin shumë thashetheme e cirkonin me baltë. Por cirkat e baltës nuk zinin në trupin e bukur të pastër, të kulluar të këngëtares, sepse Vaçja dhe kënga ishin një dhe s’ka baltë që e cirkos këngën që pastron shpirtrat dhe vetëpastrohet si uji gurrës.
Të keqen motra, më thotë, Vaçja, futu pak në sallën e bibliotekës mbi tavolinën, te dritarja e fundit kam lënë revistën italiane. Noi donne e cila në brendësi të saj, ka faqet e modës. Unë po vij te dritarja, më tha dhe ti ma jep revistën. Më fal që po të mundoj!
Kur e mori revistën u gëzua shumë. I pëlqente moda. Vishej me copa të lira, por i priste dhe i qepte bukur, krijonte modele të reja. Vishej me shijen e top modeles më të mirë. Por kjo ishte e parakohshme për qytetin tonë, madje edhe për Shqipërinë e atëhershme që sapo kishte dalë nga zija e bukës. Vaçja me revistën në sqetull unë me një fletore vizatimi në dorë, bisedonim në trotuar larg bibliotekës. Vaçja kishte veshur një fund të kuq basmeje. Një gisht poshtë fundit të kuq, dukej një rrip i bardhë. Kalojnë pranë nesh dy gra. Njëra i thotë shoqes, qyqja shiko, dy pëllëmbë e ka nxjerrë këmishën dy pëllëmbë poshtë fundit. Është zhypon mos të plaçin sytë, nuk është këmishë, iu shkreh Vaçja me indinjatë , gruas injorante dhe cinike.
Mirë ia bëre, i thashë Vaçes duke i dhënë të drejtë.
Vaçe Zela s’ia përtonte askujt që i binte më qafë sikur dhe mbret të ishte.
Pas lirimit nga ushtria fillova studimet në Liceun Artistik për pikturë.
Në lice ishte edhe Vaçja, e cila studionte për kanto. Pashë se s’ishte e qetë, e axhituar shpirtërisht.
E di si po qarkullon një fjalë e dalë, gjoja, nga goja e pedagoges sime Marie Kraja, sikur ajo më paskësh thënë që, «Ti Vaçe çdo gjë mund të bëhesh, po vetëm këngëtare nuk bëhesh».
Po ti këngëtare je, i thashë unë që kisha një adhurim hyjnor për zërin e Vaçes. Janë në vete këto, apo flasin kuturu?!
E po ik dhe mbushu mendjen pa, më thotë Vaçja dhe kërciti gishtat e dorës me nervozizëm.
Vaçja u largua nga Liceu. Largimi i saj ishte gati një protestë memece ndaj kësaj thashethemnaje që spo shuhej. Vaçja ishte një artiste që rebelonte.
Më vonë në Lice u fol, se nuk ishte e vërtetë ajo që qarkullonte sikur gjoja se Vaçes çdo gjë mund të bëhej, por këngëtare nuk bëhesh kurrë. Kjo thënie ishte gjysmë e vërtetë. Pedagoget e kantos kishin thenë se Vaçja nuk mund të bëhej këngëtare opere, sepse këngëtare e muzikës së lehtë ajo ishte dhe këtë pedagoget s’e mohonin, por e pohonin jo vetëm me zë të lartë, por edhe me kompetencë. Ato s’mund të injoronin veten.
Me këtë thënie u spekulua shumë. Por e vërteta është se Vaçja u largua nga dega e kantos në formë proteste, pa bujë. Për ikjen e saj u fol shumë pro e kundër. Kundër flisnin cmirëzinjtë, mediokrit. Pjesa e talentuar e profesorëve dhe e nxënësve ishin pro Vaçes.
Pas kësaj Vaçe Zela vari kitarën në qafë dhe vazhdoi të këndojë lirisht, pa semaphore e vija të bardha. Këndonte këngë spanjolle, italiane. Muzika jonë e lehtë ende nuk ishte e nivelit që është sot.
Në pushimet e verës e takoj Vaçen në Lushnjë. E pyes se si ndihej në shtëpinë e kulturës.
Mizerje, më thotë.
Pse mizerje?
Po ja… Patëm një koncert në sallën e kinemasë së qytetit. Merrte pjesë sekretari i Parë me suitën e tij. Këndova me gjithë shpirt. Dhashë maksimumin. Pas shfaqjes më thërret sekretari i Parë. Po prisja të më thoshte fjalë të mira. E di ç’më tha: Mirë moj Vaçe, mirë. Bukur këndove, po pse përdridheshe si çingi…
Ç’t’i thosha Buzos. T’ia përmblidhja të merrja veten më qafë?
Të shkretët ne ia ktheu Vaçja thellësisht e trishtuar …
Më vonë takohem befas në Vlorë me Vaçen. S’e mbaj mend pse gjendesha në Vlorë,kurse Vaçja kishte ardhur për koncert me ansamblin e ushtrisë. Viti s’më kujtohet.
Të keqen motra, thotë Vaçja. Shko pak në shtëpinë time. Lajmëroji ata të shtëpisë sime se këta shokët e ansamblit duan të më bëjnë një vizitë. Ti e di si jemi ne të shkretët në shtëpi. Së paku ato pak lecka të rregullohen pak.
Vaçja ishte tepër krenare. Megjithëse nuk pyeste, prapë dëshironte që miqtë ta gjenin në rregull. Ata e nderonjin dhe ajo donte t’i nderonte dyfish kolegët.
Të talentuarit janë mirënjohës dhe etikë të mëdhenj. Vaçja edhe pse e thjeshtë, prapë në thellësi të sja, flinte dhe zgjohej shpirti aristokrat. Sidoqë ishin njerëzit që njihte, ajo i takonte me shumë përzemërsi pa asnjë përpjekje për shmangie edhe kur ata ishin me qeleshe ose opinga. Një herë u sëmur një kushëri i saj. U shtrua në spitalin e Tiranës. Vaçja e vizitonte gati çdo ditë. Mjekët shtuan përkujdesjen. Ata e prisnin me padurim ardhjen e këngëtares magjike. Sapo hynte në korridorin e spitalit artistja e madhe, të sëmurët thoshin se po vinte sorkadhja. Kishte ecje të lehtë prej sorkadheje prandaj të sëmurët e quanin ashtu.
Nuk mbaj mend nëse Vaçja këndoi me zë të ulët ndonjë këngë spanjolle apo italiane të sëmurëve. Mbase edhe u ka kënduar por unë s’e mora vesh. Po ku i rrihej Vaçes pa këngë?
Një ditë Vaçja po më tregonte për suksesin e saj në sallën e estradës së Tiranës. Më tregonte se si e ndërprisnin me ovacione në mes të këngës. Ishin duartrokitje frenetike. Thirrje të stuhishme: Bravo, bravo, braaaaavo! E irrituar pse duartrokitej Vaçja që këndonte këngë të huaja, këngëtarja popullore Fiqirete Rexha i thotë: – Epo s’jemi në Italie këtu … Epo edhe në Turqie nuk jemi, de – i thotë Vaçja koleges.
Ishin vite disi liberale. Bashkimi Sovjetik po bënte kthesa të mëdha të çuditshme. Ndeshej liberalja me konservatoren. Në një dhomë të shtëpisë së Vaçes, në vitin 1963, banonte një ish e burgosur politike që dinte shumë mirë italisht. Unë shkoja tek ajo për të mësuar italisht me të. Një ditë takon Vaçen afër derës së ish të burgosurës së bashku me gjyshen që e donte jashtëzakonisht shumë. Aq shumë e donte saqë gjyshja përkëdhelej si fëmi. Vaçja sapo ishte kthyer nga një koncert në Rumani. E pyes se si kishte shkuar koncerti e ç’kishin thënë rumunët. Isha së bashku me Luçie Milotin, më thotë. Pas mbarimit të koncertit na çuan në një bar-lulishte. E di ç’i thanë rumunët ambasadorit tonë në Rumani?
Çfarë?
Në se Luçie Miloti është bilbili i këngës shqipe, Vaçja është surpriza shqiptare.
Të mëdhenjtë janë të sinqertë dhe s’druhen se mos i marrin si mburravecë. Unë u gëzova shumë që rumunët e kishin quajtur Vaçen surpriza shqiptare. E urova. Më thotë gjithë entusiazëm:
Do të përgatis një recital që …
Ashtu?
Po!
Ç’është ky cital moj bijë, e pyet gjyshja.
Jo cital, moj gjyshe. Recital, – i thotë Vaçja gjyshes duke qeshur e duke e përkëdhelur sikur të ishte gjyshja mbesa, dhe jo Vaçja.
Recitali moj gjyshe është …
Hë? Si është, thuaja gjyshes…
Është …, e di si? Që, pasi të kem kënduar, mua të më nxjerrin me tezgë nga skena …
E pse?
Aq shumë do të këndoj, sa do të bëhem telef….
Po qe kështu, lëre lanetin …
Po Vaçja s’e la këngën.

2014