DR. BERNARD TOPI FLET PËR GAZETËN “DIELLI” NGA FLORIDA/

Dr. Bernard Topi, Kardiokirurg në Florida, USA, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, gjëndjen e pandemisë globale në shtetin e Floridas dhe analizon gabimet që e kthyen këtë shtet në epiqendër të Covid-19. Me Dr. Bernard Topin bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

FLORIDA PËRBALLË PANDEMISË COVID-19

Fillimisht, në kundërshtim me atë ç’ka pritej, Florida i “shpëtoi masakrës” së virusit. Për fat të keq, siguria e fituar nga numri krahasimisht i vogël i të infektuarve, u shndërrua në një bumerang. Njerëzit nxituan të shkojnë në plazh pa u kujdesur për të mbajtur distancën e nevojshme. Pushuesit ardhur prej shteteve të tjera, perfshirë New York-un, bashkë me bagazhet sollën edhe gjurmë të reja të virusit. Në përputhje me rregullat e vendosura rishtaz, baret e restorantet rifilluan punën me numër të kufizuar klientësh por kjo veçse zgjati kohën e pritjes në rradhë (me një gotë në dorë, pa distancimin e duhur) e u kthyhe gjithashtu në një faktor aktivë të shpërndarjes së virusit duke e shpëne numrin e personave të infektuar nga rreth 100,000 (Qershor) në 287,000 (Korrik). Duke filluar në 10 ditëshin e fundit të Qershorit, Florida është kthyer në epiqendër të Covid-19. Të dhënat e muajit Korrik (10,000 raste të reja në ditë) e kanë kthyer Floriden, sipas një analize të Reuteurs bazuar në 15,300 infektime të datës 12 Korrik, në një shembull famëkeq. Mesatarja e vdekjeve ditore nga Covid-19 është 81 persona; deri më tani, mbi 4,400 vetë kanë vdekur përfshirë edhe një vajze 11 vjeçare. Mosha e re e të infektuarve është një tjetër veçori e Covid-19 në Florida. Për të dhënë një shembull sqarues, mosha mesatare e personave Covid-positive në Miami-Dade County është 40 kurse në Tallahaasse është 25 vjec.

DREJTË VAKSINËS ANTI-COVID-19

Me mbi 9 milionë raste të konfirmuara në botë, kërkuesit shkencorë kanë përqendruar vëmendjen si mbi një vaksinë të mundshme ashtu edhe në menyra të tjera për të përballuar Covid-19. Sigurisht që disa nga sygjerimet e para për tu shqyrtuar janë medikamente ekzistuese të aprovuara për sëmundje të ndryshme e të testuara ndaj viruseve të njohur e studiuara më parë. Që prej muajit Maj, dy mjekime kanë marrë autorizim në raste urgjence (emergency use authorization) nga FDA: remdesivir (1) e një ilaç që përdoret për pacientët nën ventilatorë(2). Duhet përmendur gjithashtu që, në Mars, FDA autorizoi edhe përdorimin e hydroxychloroquine (anti-malarje) por më pas e tërhoqi autorizimin si të papërshtatshëm për tu fshirë në listën e mjekimeve që luftojnë coronavirus. Dy ilaçet e sipërpërmendura janë akoma në fazë testimi për të gjetur përdorimin dhe dozën e saktë. Duhet mbajtur parasysh se proçesi i krijimit të një vaksine/compound është i gjate e jo gjithmonë përfundon suksesshëm ndaj përherë e më shpesh zgjidhja (të paktën e përkohshme) po kërkohet në rradhët e kurave të njohura siç bën të ditur edhe një studim i plotë botuar në British Journal of Pharmacology ndër të cilat përfshihen Remdesivir, Arbidol, EIDD-2801, Favipiravir, Kaletra, Merimepodib (VX-497), Convalescent plasma, Immune modulators, dhe Stem cells.

COVID-19 GODITJET NË EKONOMI DHE SHËNDET MENDOR TË POPULLSISË

Përveç buxhetit të balancuar, Florida ka AAA bond rating e në ndryshim nga shumë shtete të tjera, rezerva monetare e situatave emergjente janë sa pothuaj 15% e revenue-s të përgjithshme. Ky lloj kujdesi financiarë lejon Floridën të shpenzojë në mënyrë strategjike fondet federale shtesë. Për më tepër, mësuar të menaxhojnë situata kritike të shpeshta (hurraganë/stuhi/fatkeqësi natyrore), mentaliteti tipikë vendas është disi më i gatshëm të mos stepet nga ndeshja me coronavirusin por të kërkoj rrugën e duhur për të dalë nga kjo situatë e paprecedent. Megjithëse është e vështirë të gjykohet efekti i masave të marra (sidomos kur Covid-19 ka marrë, për fat të keq, ngjyrime politike të pavendta), Florida mirëpriti 100 infiermjere shtesë për zonën Miami-Dade (Jackson Health) e po aq në Tampa (Bay Care) ndërkohë që spitalet do të furnizohen me 17,080 doza remdesivir shtesë. Gjithashtu me rëndesi të veçantë është sistemi arsimor në Florida. Urdhëri i situatës emergjente për vitin shkollorë 2020-2021, i mëshon faktit se nxënësit e prindërit e tyre janë të përfshirë në mënyrë të drejtpërdrejtë në marrjen e vendimit përfundimtarë midis shkollës tradicionale, asaj online ose një sistemi hibridë. Ndonëse të marra veç e veç asnjë prej këtyre masave nuk është e mjaftueshme, të gjitha së bashku, në mos ndikojnë drejtpërdrejtë në përmirësimin e gjendjes, të paktën krijojnë një lloj sigurie (mëse të nevojshme) përsa i përket qytetarit të thjeshtë.

COVID-19 DHE SULMET NË ZEMËR

Shumëçka mbetet e panjohur për mënyrën se si Covid-19 ndikon mbi zemrën por një sërë studimesh përfshirë edhe Potential Effects of Coronaviruses on the Cardiovascular System botuar në JAMACardiology, i mëshojnë faktit se personat me sëmundje kardivaskulare janë më të rrezikuar nga komplikacionet e coronavirusit. Virusi mund të shkaktoj sëmundje të zemrës – inflamacion vaskular, thrombosa Vasulare, miokardi dhe aritmi kardiake; ka gjithashtu raste kur mund të shpjerë në congestive heart failure. Ndonëse studimet vazhdojnë, mjekët nuk dinë ende mjaftueshëm për të thënë nëse efekti i coronavirus-it mbi zemrën është i përkohshëm e i trajtueshëm me medikamentet e duhura apo shkakton dëme afatgjata. Ndër pacientet e mi, kam vërejtur se virusi ka shkaktuar inflamacion të muskulit të zemrës si edhe mbyllje/ngushtim të arterieve koronare. Në klinikën time e spitalin me te cilin bashkëpunoj, është praktikë e rekomandueshme bërja e EKG gjatë evaluimit fillestarë të pacientëve që vijnë me simptoma të Covid-19.

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË USA

Ndonëse jetoj e punoj prej 20 vjetësh në USA, ky është viti im i parë në Florida, madje përfitoj nga kjo intervistë për tu prezantuar, në një lloj mënyre, me komunitetin shqiptarë lokal. Përveç miqësive personale, gjatë kësaj periudhe nuk kam pasur kontakte të shpeshta me bashkëatdhetarët, ç’ka shpresoj se do të ndryshoj sapo gjërat t’i kthehen normalitetit. Ajo c’ka këshilloj ndërkohë është të mos humb as durimi e as shpresa ndërkohë që distancimi social, izolimi vullnetar (në raste të caktuara), e sidomos përdorimi i maskës vazhdojnë të jenë të domosdoshëm. Kjo nuk do të thotë aspak qe njerëzit të privohen nga përditshmëria, puna, etj. Përkundrazi, kujdesi i sotëm, siguron të ardhmen.

KUSH ËSHTË DOKTOR BERNARD TOPI

Dr. Bernard Topi, mjek praktikantë prej shumë vitesh në NY, USA është specializuar fillimisht si kardiolog i përgjithshëm e me pas si interventional cardiologist. Dr. Topi është anëtarë i American Academy of Cardiology (member) si edhe i çertifikuar e riçertifikuar nga American Board of Internal Medicine dhe American Board of Cardiology. Duke filluar nga Shtator 2019, Dr. Topi e familja e tij janë vendosur në Tampa, Florida për një balancë më të drejtë midis jetes familjare e asaj profesionale. Dr. Topi praktikon pranë Citrus Cardiology Group e është i gatshëm të jap ndihmë/këshillë në çdo kohë për cilindo anëtarë të komunitetit tonë.