Nga Hazir Mehmeti, Vjenë/
Me rastin e dyvjetorit të krijimit të Shoqatës së Krijuesve e Shkrimtarëve Shqiptarë në Diasporë/
Fjala e Bacë-Adem Demacit dhe Flora Brovinës/
Një foto kujtim kohe:Sadie Kryeziu (GB), Flora Borovina (RKS), ShenidaBilalli (KRO), Baci Adem (RKS), Silva Tërnava (Zelande e Re), SevëmeFetiqi (D), Besim Xhelili (A); ngritur: Imri Trena (N), Rita Saliu (SHBA), SelveteTërstena – Halili (D), Gonxhe Letmi – Begisholli (D), Hazir Mehmeti (A), Dr. ZejnepeAlili – Rexhepi (Tetovë), Besnik Camaj (CH) dhe Drita NikoliqiBinaj (Vojvodinë)
Para dy vjetëve u vu themeli i bashkimit tĉ krijuesve dhe shkrimtarëve në Diasporë. Nuk ishte e lehtë. Krijuesit veprimtarë të dalluar të brumosur me frymën Rilindëse lëvizën gjithandej globit mundësinë e bashkimit. Kjo u arrit falë edhe ndihmës nga vendlindja, me e për të cilën krijimtaria merr shpirt gjithmonë. Ishte hera e parë që do uleshin së bashku, lexonin para njëri tjetrit, kritikonin e udhëzonin njëri tjetrin. Aty edhe Ministri në Ministrinë e Diasporës z.IbrahimMakolli, aty edhe diplomat e media. Vlera e veçantë e cila peshon kohëve ishin prezenca e dy veprimtarëve të mëdhenj të çështjes kombëtare, Bacë-Adem Demaqi dhe Flora Brovina.
Tani dy vjet më vonë do tubohemi përsëri me temën nga kuvendi themelimit, por pa këta mysafir të respektuar nga gjithë kombi. Do rifreskojmë kujtimet e porositë me fjalimet e tyre, të cilat i incizova tërësisht dhe botohen tani pas dy vjetëve. Porosia e tyre ka aktualitetin e paluhatshëm e ngjizur në bazamentin e interesit kombëtar e njerëzor.
Adem Demaci:” Vëllezër dhe motra. Jam i lumtur që po marr pjesë në këtë hap të rëndësishëm që po bëjnë intelektualët tanë që padrejtësitë historike bënë që të shpërndahemi si vetë e qyqes, që thonë, në gjitha anët e botës. Mirëpo, ne shqiptarët jemi popull i befasive të këndshme, i befasive që asnjë popull në botë nuk i bënë. Ne jemi ata që pavarësisht se humbëm shumë kryengritje, prapë qoheshim në tjetrën. Na qitshin në gjunjë dhe prapë ngriheshim dhe kjo qëndresë e jona, e jo nënshtrim që nuk e njeh historia e njerëzimit, më në fund u shpagua dhe sot jemi më mirë se kurrë në historinë tonë pavarësisht se kemi edhe shumë probleme për të zgjedhur. Jemi më shumë se kurrë në historinë tonë. Kemi njerëz të shkolluar, kualifikuar, ditur si: shkrimtarë, dramaturgë, muzikantë, artistë të mëdhenj, kemi InvaMulen, soprano e cila vjen nga Tirana, kryeqyteti ynë, e cila e tronditë botën. Jemi shumë më mirë por jemi shumë më keq në krahasim me ë tjerët, si në Ballkan, si në Evropë.
Jemi si shtet nganjëherë bira e fundit e kavallit që duhet të na trandë kjo situatë dhe po e shoh se edhe këtu në mërgatë ka arritur ndjenja për ta kuptuar se duhet trandur, duhet të lëvizim. Mërgata e jonë historikisht ka qenë gjithnjë krahu i djathtë i përpjekjeve tona çlirimtare që nga Lidhja e Prizrenit. Sot jemi në një situatë ku luftërat nuk bëhen me plumba, sot bëhen luftërat me dije dhe në ekonomi. Prandaj, duhet të përpiqeni të gjithë ju që me dijen tuaj, talentin tuaj, aftësitë tuaja, të punoni e të veproni duke ngritur më lartë lavdinë e kombit tonë. Duke forcuar edhe më shumë shpirtin tonë të cilin nuk e ndanë, na i ndanë territoret, na i morën copa, por asnjëherë nuk qenë në gjendje të na e ndajnë shpirtin, se kudo që ishim e kishim një shpirt. Dhe kjo ishte ajo që na bëri të mundur që të kalonim nëpër furtuna të pa para. Njëmijë vjet zgjati pushtim dhe përmbytja romake. Me qindra vjet zgjatën pushtimet e përmbytjet sllave, Mbi pesëqind vjet zgjatën pushtimet otomane. Bullgaria ishte dyqind vjet (shk.9 e 10) që na mbajti ne të pushtuar duke depërtuar deri në Adriatik dhe prenë e vranë çdo gjë që u vinte për dore. Ne i kaluam të gjitha këto furtuna dhe ja ku jemi këtu që të bëjmë edhe një detyrë të madhe. Kombi ynë përjetoj padrejtësi të mëdha që nuk i meritoj të ndahet në gjashtë pjesë. Ato pjesë kërkojnë bashkim me trungun tonë dhe atë punë do ta bëjmë ne vet. Është e vërtetë se na ndihmuan edhe të tjerët por pa luftën tonë, pa gjakun tonë, pa vullnetin tonë, pa qëndresën tonë nuk do na ndihmonte askush. Pra lufta e jonë, qëndresa e jonë, rezistenca e jonë e vazhdueshme bëri që edhe bota të ndërroj mëndim për ne. U bind se jemi të vendosur që të shkrijmë veten deri në një që ta fitojmë lirinë tonë dhe që jemi popull i barabartë më të tjerët. Prandaj, ky takim i juaj, kjo vendosmëri e juaja, kjo dëshirë e juaja që të bashkoheni në fushën e artit është hap i mirë, është hap i mbarë, është hap i duhur. Ju në këtë mënyrë do ta fitoni respektin e popullit mik, i vyer e i talentuar gjerman. Ju, siç e dini, këtu jetojnë rreth 200 mijë veta (shqiptarë) dhe kanë mundësi të fitojnë dhe të ndihmojnë vëllezërit e vet në atdhe, edhe të shkollohen e të përparojnë. Arti juaj, puna e juaj dhe sjellja e juaj, ka dhe do të ketë rëndësi të madhe që ju të krijoni miq këtu ku jemi në Gjermani dhe atje ku jeni në vendet tjera deri në Zelandën e Re nga e kemi një shkrimtare, një gocë e jona ( shtim nga autori: shkrimtarja SilvaTernava). Pra, kudo që jeni, ju jeni një lloj ambasadori atje që përfaqëson kombin tonë. Dhe, duhet të silleni në atë mënyrë që të krijojmë miq sa më shumë dhe sa më shumë të ketë të interesuar që të vijnë e të na ndihmojnë. Mos e ndalni punën, sepse ne këtu ju kemi ju si vëllezër dhe si vazhdues të mërgatës sonë të famshme që nga Fan Noli, Faik Konica e shumë të tjerë, të cilët punuan dhe vepruan për çlirimin e kombit, për mbrojtjen dhe bashkimin e kombit. Edhe ju, duhet ti vazhdoni përpjekjet tuaja edhe në atë drejtim. Sot është mirë që po bashkoheni dhe po e krijoni bashkimin e artistëve të gjitha llojeve të mërgatës sonë dhe ju duhet punuar në krijimin e bashkësive shqiptare në çdo vend deri në Alaskë, në mënyrë që ne të dimë se vetëm të bashkuar do ta fitoni respektin e duhur. Vetëm në një vend të bashkuar do mblidhen informatat dhe do merren vendime nga një qendër e cila duhet të jetë obliguese për të gjithë shqiptarët kudo që janë. Ka kaluar koha e klubeve, e organizimeve partiake etj. ka ardhur koha e organizimit kombëtar. Vetëm të bashkuar si komb do qajmë rrugën drejt kalimit të prapambeturës ekonomike. Ju që do organizoheni ju jap detyrën e kombit, e atdheut, e atyre që vdiqën, mijëra heronj e dëshmorë, e shkuan me sy qelë për ta parë njëherë Kosovën e çliruar, për ta parë njëherë kombin e bashkuar. Prandaj, ne që jemi gjallë e kemi borq për ta e për të gjallët, të vazhdojmë rrugën në bashkëpunim me kombet tjera, duke mësuar nga ata se si përparohet e mbahet shteti. Duhet të marrim shembuj nga popujt e vegjël të zhvilluar dhe të mos zhgënjehemi e demoralizohemi në rrugën tonë. E marrim shembull shtetin e Izraelit, një shtet i vogël por i fuqishëm me peshë në rajon. Sot janë popuj të mëdhenj ata që udhëhiqen nga shkenca e nga dija, prandaj ju jeni ata që po e lëvroni artin, shkencën dhe do ta ndihmoni kombin tonë i cili e pret këtë. Ne do kërkojmë mërgimtarët tanë të investojnë në Kosovë si qytetar të Kosovës e jo si të huaj. Në regjistrimet e fundit na e bënë padrejtësi, sepse gati një milion shqiptarë i lanë të pa regjistruar. Mirëpo ju jeni pjesë e pandarë e shpirtit dhe zemrës, ju jeni pjesë e pandarë dhe ju duhet të veproni si pjesë e pandashme e jona. Do krijohen kushtet që çdo shqiptarë të trajtohet si qytetar ashtu si vepron Serbia, Kina e shumë shtete tjera. Puna e juaj do bëjë të ndërrohet qëndrimi ndaj jush. Nëse kapitalistet tanë që kanë para, biznese, duhet të bëhen bashkë dhe ta ndihmoni atdheun i cili i ka punët keq. Vëllezërit tanë në Maqedoni, Luginë të Preshevës, Mal të Zi, Çamëri i kanë punët shumë keq. Çamet u përzunë, iu morën tokat, u dogjën e u poqën, u vranë nga fashistet grek, pra të gjithë këta kërkojnë zgjidhje. Dhe, zgjidhja e sotme është që kudo shqiptarët të bashkohen, ashtu si veprojnë hebrenjtë. Ju formoni qendrën e krijuesve e shkrimtarëve dhe do duhet formimi i Bashkësive Shqiptare në shtete Gjermani, Suedi, Norvegji etj dhe nga kjo do bëhet bashkësia shqiptare e tërë botës. Ju këtu jeni bashkuar për t’i ndihmuar popullit dhe jo për të marr të drejtë që të shkruani, se këtë nuk ua ndalon askush, por me krijimet e juaj ta zgjoni krenarinë kombëtare, por me bashkim i ndihmohet edhe më shumë atdheut. Sot na duhen njerëz që të punojnë për kombin kudo që janë.”
Flora Brovina, kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës. “ E përshëndes grupin iniciues për formimin e Lidhjes, me çka bëjmë një punë të rëndësishme për atdheun. Pra, kur shqiptarët duan dhe kanë vizion mund t’ia arrijnë. Kësaj ju ia arritët sot, urime! Dhe, sot ndihem e lumtur që marr pjesë në Kuvendin Themelues të Krijuesve në Mërgim, kjo më jep forcë e shpresë që kështu të veprohet edhe në lëmit e ndryshme. Jam e nderuar që të iu përcjell përshëndetjen dhe përkrahjen e të gjithë anëtarëve të Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Ju kishit shembull historinë. Ishin rilindësit që na mësuan se cili është roli i krijuesve dhe cili është roli i një krijuesi në mërgim, ndërtimi i urave të reja në komunikim dhe matje e vlerave në çdo lëmi. Dhe, kur matemi e kuptojmë ku jemi dhe së bashku sa jemi më të fortë dhe sa i japim kurajë dhe fuqi njëri tjetrit. Kur e respektojmë njëri tjetrin e kemi respektuar vetveten, kemi respektuar vendin tonë. Unë besoj në forcën e bashkimit, andaj jam këtu në mesin tuaj. Unë besoj se ju do të arrini shumë. Besoj se do të ndërtoni ura të fuqishme komunikimi nëpër të cilat do të ecin edhe shkrimtarët nga Kosova, ata që jetojnë atje, sepse ju jeni pjesë e pandashme e këtij komunikimi dhe asnjëherë nuk iu quajtëm Ju dhe Ne. Ne do përpiqemi të jemi në konkurrencë me botën tjetër dhe kjo i shton vlerat tona. Ne kemi çka t’i ofrojmë botës, ndoshta edhe më shumë se sa kemi bërë deri tani. Po të kishim mbështetur sa duhet njëri tjetrin sa e si duhet, sot do të kishim në letërsinë tonë më shumë se një nobelist. Dhe nuk e kemi bërë këtë. Ju jeni pjesë e pandashme e jona, e ndjenjave tona. Jeni syri i përlotur nga malli i cili gjithnjë na gërryen. Ju e treguat veten në kohët më të vështira dhe tani vazhdon lufta e prezantimit tonë, shpirtit tonë në botën ku jetoni e veproni. Besoj se edhe ministri i diasporës do jetë në përkrahjen duaj. Do jemi bashkë dhe kurrë nuk do themi se shqiptarët janë zogj të qyqes të shpërndarë anë e mbanë botës. Ne jemi lule të kapura dorë për dore.”