NGA IZET SHEHU*/
Në tryezën ngjyrë dhelpre të Konferencës së Parisit më 1919-tën, po luhej një nga tragjeditë më absurde mbi shpinën e kombit tonë, nga më të vjetrit, më krenarët dhe nga më bujarët në Gadishullin e Ballkanit. Fuqitë e Mëdha u treguan kasapë të pamëshirë me kufijtë e Shqipërisë në vitin 1913-të. 
Qeveria e Turhan Pashë Përmetit u tregua e qulltë për të mbrojtur çështjen kombëtare. Në këto rrethana, Shqipëria kërcënohej nga dhëmbët prej ujku të fqinjëve shovenë. Këtë detyrë jashtëzakonisht të vështirë dhe kyçe e mori Komisioni Organizator i Mbledhjes Kombëtare, që përbëhej nga patriotë të kulluar me emër, si: Eshref Frashëri, Sheh Ibrahim Karbunara, Ferid Bej Vokopola e Nebi Sefa. Më 1 janar 1920 komisioni i drejtoi vendit thirrje për një mbledhje kombëtare. Pse u caktua pikërisht Lushnja për këtë eveniment historik mjaft të rëndësishëm?
E para, se ishte në qendër të Shqipërisë. Pra, faktori gjeografik. Në një letër që “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” më 7 janar 1920 i drejton komitetit thuhet se: “paria e Lushnjës tregoi në krahasim me vendet e tjera një kurajë civile më të madhe e prandaj duhet me i çue asaj një letër përgëzimi e mirënjohjeje”.
Pra, thamë, pozicioni kyç. Arsyeja e dytë: në këtë qytet kishte atdhetarë të vendosur.
Së treti: populli i kësaj treve ishte aktiv në Rilindjen Kombëtare. Në fillimet e shek. XIX, Abaz Bej Lushnja drejtoi “Besëlidhjen e Beratit”, apo pjesëmarrja aktive e banorëve të kësaj treve, etnikisht e pastër, shqiptare, në aktin historik të ngritjes së flamurit në Vlorë më 28 Nëntor 1912 me përfaqësuesit e saj: Nebi Sefa, Ferid Vokopola etj.
Së katërti: Lushnja është zonë tranzitore, ku përzihen gegë e toskë.
Duke pasur këto përparësi, patriotët lushnjarë u lidhën me personalitete kombëtare nga më të spikaturit e kohës.
Dua të theksoj në këtë trajtesë se, në dhjetor të vitit 1919-të në teqenë me emër të Ibrahim Sheh Karbunarës, u bënë disa takime pune për organizimin e këtij Kuvendi Kombëtar, ku ishte i pranishëm dhe konsulli anglez M. Iden, i cili përkrahu pa rezerva këtë ide kombëtare. Komitetin Organizator e kryesoi Sheh Karbunara. Rol në këtë komsion luajti Eshref Frashëri, i cili në këtë kohë punonte në Lushnjë. Duke qenë anëtar i komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” ai bashkëpunonte me atdhetarë me emër, si: Hoxha Kadria e Sali Nivica. Pra, siç e thashë që në fillim, kjo veprimtari me përmasa kombëtare synonte mbrojtjen e viseve shqiptare nga shovenë grekë e serbo-kroato-sllovenë.
Meqë s’kishte ndërtesë të përshtatshme, shtetërore, Komisioni caktoi shtëpinë e Fugëve, sepse plotësonte kushtet.
Në çastet kur jam duke hedhur në letër këtë trajtesë, kam ndër duar një dokument autentik arkivor për këtë Kongres, nga më themelorët e historisë sonë.
Dihet se 1913 na sakatoi pa mëshirë, na cungoi, na preu gjymtyrët. Edhe sot, jetojmë të shpërndarë në pesë shtete. Jemi unikalë për këtë fatkeqësi në mbarë planetin.
Ia bëmë vetes apo ramë në grackën e atyre që as na kanë dashur, as na duan dhe as kanë për të na dashur kurrë. Se ne i kemi tashmë të qartë miqtë dhe armiqtë tanë tradicionalë. Delfinët dhe peshkaqenët. I kemi të qartë. Po, atëherë, përse luajmë rolin e të paditurit? Përse? Përse në muzetë historike ende vegjetojnë mediokër e të molepsur? Të parët që duhen ballafaquar me dosjet e diktaturës duhet të jenë ata!
Po iu citoj disa rreshta nga procesverbali arkivor i ditës së parë të Kongresit të Lushnjës:
Çelja e I-rë e Mbledhjes Kombëtare
Lushnje, 21/01/1920
….Sot, ditë e Mërkurë 21/01/1920 ora 10 p. Drekë, tue qenë dita e caktueme për çeljen e Mbledhjes Kombëtare, me gjithë vonesën e letërthirrjeve nuk kanë arritur shumica e Delegatvet, delegatët e arrijtun u mblodhën më Sallën e Mbledhjes në shtëpi të Z. Kaso Fugës, e, pasi u bë një lutje prej të përndershmit Sheh Ibrahim Karbunarës, Zotnië Ferid Bej Vokopola, në emën të Komisjonit të Lushnjës, mbajti një ligjëratë për mirëseardhjen e Delegatvet. Shkëlqesia e Tij Z. Aqif Pasha Elbasani, ju përgjigj kësaj ligjerate me fjalë patriotike të flakta. Mbas kësajë ceremonie, komisjoni i përmendun u hoq e mbledhja filloj nga punët.
Përkohësisht u emnue si sekretar i Kuvendit Z. Ferid Vokopola. Për të këqyrun letërpërfaqësimet e Delegatve u zgjodh një komision i posaçëm prej (5) pesë vetash:
Irfan Bej Ohri, Qazim Kokoshi, Kostaq Kotta, Fasli Frashëri dhe Adem Peqini. Mbas kësaj zgjedhje u vendos që mbledhja t’i pushojë punët për derisa të mbrrijë shumica e Delegatvet”.
Morën pjesë në këtë Kongres gjithsej 37 delegatë. Delegatët e Shkodrës dhe të Lezhës s’mundën të mirrnin pjesë. Senatorët e këtyre Prefekturave u la të zgjidhen nga vetë Prefektura.
Mbas këtij vendimi Z. Xhaferr Ypi, delegati i Durrësit propozon “që me qenë se Lushnja mori iniciativën për këtë Kongres t’i jepet për nderim e drejta me u përfaqësue veçanërisht në Senat.
Delegati i Lushnjës i përndershmi Sheh Ibrahim Karbunara, tue iu falë Mbledhjes së Kombit, thotë se Lushnja nuk e bani për shëpagim, por e quajti për detyrë. Atëherë Z. Eshref Frashëri, delegat i Korçës, propozon t’i shkruhet popullit të Lushnjës një letër falnderimi prej anës së Mbledhjes Kombtare që t’i mbetet kujtim n’arkiv të katundaris së Lushnjës.
Delegate i Mallakastrës, Z. Bektash Cakrani, propozon në kabinetin qeveritar zotrinjtë: Sulejman Delvina, Iliaz Virjoni, Amet Zagolli, Sotir Peci, Ndoc Çoba, Mehmet Konica. Z. Iliaz Virjoni për shkaqe të veçanta nuk pranoi: u propozua Z. Hoxha Kadria, i cili u pranua.
Votimi u bë çeltazi (fjalë në dokumentin origjinal). U bë betimi i delegatëve dhe i Këshillit të Naltë.
U zgjodh kabineti:
Kryeministër Z. Sulejman Bej Delvina
Zëvendës Z. Eshref Bej Frashëri
Ministër i P. Mbrendshme Z. Ahmet Bej Zagolli
Ministër i P. të Jashtme Z. Mehmet Bej Konica
Ministër i Arsimit Z. Sotir Peci
Ministër i Drejtësisë Z. Hoxha Kadria
Zëvendës Z. Hysen Bej Virjoni
Ministër Finance Z. Ndoc Çoba
Zëvendës Z. Idhomen Kosturi
Kongresi u hap më 21/1/1920 dhe mbaroi punimet më 31/1/1920.
Duke paraqitur në këtë trajtesë disa çaste të marra nga burimi arkivor, autentik, dua të hedh dritë mbi ca të vërteta. Për falsifikatorë e retushues të këtij Kongresi dhe protagonistëve të tij të shquar do të merrem në një shkrim tjetër. Koha është si deti. Herët a vonë gjërat i nxjerr në breg. Herët a vonë.(Dielli arkiv-Janar 2010)
* Autori i ketij shkrimi, i ndjeri Izet Shehu, ishte mësues i Gjuhës dhe Letërsisë shqipe, ish deputet i Partisë Demokratike nga viti 1992-1996,ndërroi jetë me 25 Nëntor 2012 në Tiranë. I ndjeri është autor i librave:
• “Çiltërsi lirike”, përmbledhje poetike
• “Vjeshtë njerëzore”, përmbledhje poetike
• “Ëndrra trëndafilash në borë”, përmbledhje poetike
• “Brohorima e një dimri”, përmbledhje me tregime dhe novela
• “Troku i fatit të verbër”, përmbledhje poetike
• “Mjegulla e trishtimit”, përmbledhje me tregime
• “Fatkeqja e bukur”, novelë
• “Perëndimi në zabelin plak”, përmbledhje me tregime
• “Mbi qerpikë çlodhet agu”, përmbledhje me poezi
• “Drithërime muzgu”, përmbledhje poetike.
• Vetëm një grua-roman 2007
• Trikani, tregime dhe esse-2008
• Hija e Korbit të bardhë-Publicistikë dhe esse
• Kundër frymës mohuese- Publicistikë letrare 2010
• Bari mbi rrënoja- Poezi 2012
• Antologjia 10×10
E vërteta e Kongresit të Lushnjës
NGA IZET SHEHU*/
Në tryezën ngjyrë dhelpre të Konferencës së Parisit më 1919-tën, po luhej një nga tragjeditë më absurde mbi shpinën e kombit tonë, nga më të vjetrit, më krenarët dhe nga më bujarët në Gadishullin e Ballkanit. Fuqitë e Mëdha u treguan kasapë të pamëshirë me kufijtë e Shqipërisë në vitin 1913-të. Qeveria e Turhan Pashë Përmetit u tregua e qulltë për të mbrojtur çështjen kombëtare. Në këto rrethana, Shqipëria kërcënohej nga dhëmbët prej ujku të fqinjëve shovenë. Këtë detyrë jashtëzakonisht të vështirë dhe kyçe e mori Komisioni Organizator i Mbledhjes Kombëtare, që përbëhej nga patriotë të kulluar me emër, si: Eshref Frashëri, Sheh Ibrahim Karbunara, Ferid Bej Vokopola e Nebi Sefa. Më 1 janar 1920 komisioni i drejtoi vendit thirrje për një mbledhje kombëtare. Pse u caktua pikërisht Lushnja për këtë eveniment historik mjaft të rëndësishëm?
E para, se ishte në qendër të Shqipërisë. Pra, faktori gjeografik. Në një letër që “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” më 7 janar 1920 i drejton komitetit thuhet se: “paria e Lushnjës tregoi në krahasim me vendet e tjera një kurajë civile më të madhe e prandaj duhet me i çue asaj një letër përgëzimi e mirënjohjeje”.
Pra, thamë, pozicioni kyç. Arsyeja e dytë: në këtë qytet kishte atdhetarë të vendosur.
Së treti: populli i kësaj treve ishte aktiv në Rilindjen Kombëtare. Në fillimet e shek. XIX, Abaz Bej Lushnja drejtoi “Besëlidhjen e Beratit”, apo pjesëmarrja aktive e banorëve të kësaj treve, etnikisht e pastër, shqiptare, në aktin historik të ngritjes së flamurit në Vlorë më 28 Nëntor 1912 me përfaqësuesit e saj: Nebi Sefa, Ferid Vokopola etj.
Së katërti: Lushnja është zonë tranzitore, ku përzihen gegë e toskë.
Duke pasur këto përparësi, patriotët lushnjarë u lidhën me personalitete kombëtare nga më të spikaturit e kohës.
Dua të theksoj në këtë trajtesë se, në dhjetor të vitit 1919-të në teqenë me emër të Ibrahim Sheh Karbunarës, u bënë disa takime pune për organizimin e këtij Kuvendi Kombëtar, ku ishte i pranishëm dhe konsulli anglez M. Iden, i cili përkrahu pa rezerva këtë ide kombëtare. Komitetin Organizator e kryesoi Sheh Karbunara. Rol në këtë komsion luajti Eshref Frashëri, i cili në këtë kohë punonte në Lushnjë. Duke qenë anëtar i komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” ai bashkëpunonte me atdhetarë me emër, si: Hoxha Kadria e Sali Nivica. Pra, siç e thashë që në fillim, kjo veprimtari me përmasa kombëtare synonte mbrojtjen e viseve shqiptare nga shovenë grekë e serbo-kroato-sllovenë.
Meqë s’kishte ndërtesë të përshtatshme, shtetërore, Komisioni caktoi shtëpinë e Fugëve, sepse plotësonte kushtet.
Në çastet kur jam duke hedhur në letër këtë trajtesë, kam ndër duar një dokument autentik arkivor për këtë Kongres, nga më themelorët e historisë sonë.
Dihet se 1913 na sakatoi pa mëshirë, na cungoi, na preu gjymtyrët. Edhe sot, jetojmë të shpërndarë në pesë shtete. Jemi unikalë për këtë fatkeqësi në mbarë planetin.
Ia bëmë vetes apo ramë në grackën e atyre që as na kanë dashur, as na duan dhe as kanë për të na dashur kurrë. Se ne i kemi tashmë të qartë miqtë dhe armiqtë tanë tradicionalë. Delfinët dhe peshkaqenët. I kemi të qartë. Po, atëherë, përse luajmë rolin e të paditurit? Përse? Përse në muzetë historike ende vegjetojnë mediokër e të molepsur? Të parët që duhen ballafaquar me dosjet e diktaturës duhet të jenë ata!
Po iu citoj disa rreshta nga procesverbali arkivor i ditës së parë të Kongresit të Lushnjës:
Çelja e I-rë e Mbledhjes Kombëtare
Lushnje, 21/01/1920
….Sot, ditë e Mërkurë 21/01/1920 ora 10 p. Drekë, tue qenë dita e caktueme për çeljen e Mbledhjes Kombëtare, me gjithë vonesën e letërthirrjeve nuk kanë arritur shumica e Delegatvet, delegatët e arrijtun u mblodhën më Sallën e Mbledhjes në shtëpi të Z. Kaso Fugës, e, pasi u bë një lutje prej të përndershmit Sheh Ibrahim Karbunarës, Zotnië Ferid Bej Vokopola, në emën të Komisjonit të Lushnjës, mbajti një ligjëratë për mirëseardhjen e Delegatvet. Shkëlqesia e Tij Z. Aqif Pasha Elbasani, ju përgjigj kësaj ligjerate me fjalë patriotike të flakta. Mbas kësajë ceremonie, komisjoni i përmendun u hoq e mbledhja filloj nga punët.
Përkohësisht u emnue si sekretar i Kuvendit Z. Ferid Vokopola. Për të këqyrun letërpërfaqësimet e Delegatve u zgjodh një komision i posaçëm prej (5) pesë vetash:
Irfan Bej Ohri, Qazim Kokoshi, Kostaq Kotta, Fasli Frashëri dhe Adem Peqini. Mbas kësaj zgjedhje u vendos që mbledhja t’i pushojë punët për derisa të mbrrijë shumica e Delegatvet”.
Morën pjesë në këtë Kongres gjithsej 37 delegatë. Delegatët e Shkodrës dhe të Lezhës s’mundën të mirrnin pjesë. Senatorët e këtyre Prefekturave u la të zgjidhen nga vetë Prefektura.
Mbas këtij vendimi Z. Xhaferr Ypi, delegati i Durrësit propozon “që me qenë se Lushnja mori iniciativën për këtë Kongres t’i jepet për nderim e drejta me u përfaqësue veçanërisht në Senat.
Delegati i Lushnjës i përndershmi Sheh Ibrahim Karbunara, tue iu falë Mbledhjes së Kombit, thotë se Lushnja nuk e bani për shëpagim, por e quajti për detyrë. Atëherë Z. Eshref Frashëri, delegat i Korçës, propozon t’i shkruhet popullit të Lushnjës një letër falnderimi prej anës së Mbledhjes Kombtare që t’i mbetet kujtim n’arkiv të katundaris së Lushnjës.
Delegate i Mallakastrës, Z. Bektash Cakrani, propozon në kabinetin qeveritar zotrinjtë: Sulejman Delvina, Iliaz Virjoni, Amet Zagolli, Sotir Peci, Ndoc Çoba, Mehmet Konica. Z. Iliaz Virjoni për shkaqe të veçanta nuk pranoi: u propozua Z. Hoxha Kadria, i cili u pranua.
Votimi u bë çeltazi (fjalë në dokumentin origjinal). U bë betimi i delegatëve dhe i Këshillit të Naltë.
U zgjodh kabineti:
Kryeministër Z. Sulejman Bej Delvina
Zëvendës Z. Eshref Bej Frashëri
Ministër i P. Mbrendshme Z. Ahmet Bej Zagolli
Ministër i P. të Jashtme Z. Mehmet Bej Konica
Ministër i Arsimit Z. Sotir Peci
Ministër i Drejtësisë Z. Hoxha Kadria
Zëvendës Z. Hysen Bej Virjoni
Ministër Finance Z. Ndoc Çoba
Zëvendës Z. Idhomen Kosturi
Kongresi u hap më 21/1/1920 dhe mbaroi punimet më 31/1/1920.
Duke paraqitur në këtë trajtesë disa çaste të marra nga burimi arkivor, autentik, dua të hedh dritë mbi ca të vërteta. Për falsifikatorë e retushues të këtij Kongresi dhe protagonistëve të tij të shquar do të merrem në një shkrim tjetër. Koha është si deti. Herët a vonë gjërat i nxjerr në breg. Herët a vonë.(Dielli arkiv-Janar 2010)
* Izet Shehu, ish mësues i Gjuhës dhe Letërsisë shqipe, ish deputet i Partisë Demokratike nga viti 1992-1996,ndërroi jetë me 25 Nëntor 2012 në Tiranë. I ndjeri është autor i librave:
• “Çiltërsi lirike”, përmbledhje poetike
• “Vjeshtë njerëzore”, përmbledhje poetike
• “Ëndrra trëndafilash në borë”, përmbledhje poetike
• “Brohorima e një dimri”, përmbledhje me tregime dhe novela
• “Troku i fatit të verbër”, përmbledhje poetike
• “Mjegulla e trishtimit”, përmbledhje me tregime
• “Fatkeqja e bukur”, novelë
• “Perëndimi në zabelin plak”, përmbledhje me tregime
• “Mbi qerpikë çlodhet agu”, përmbledhje me poezi
• “Drithërime muzgu”, përmbledhje poetike.
• Vetëm një grua-roman 2007
• Trikani, tregime dhe esse-2008
• Hija e Korbit të bardhë-Publicistikë dhe esse
• Kundër frymës mohuese- Publicistikë letrare 2010
• Bari mbi rrënoja- Poezi 2012
• Antologjia 10×10
Izet Shehu, ky trill i djegur nga rrufetë
Nga Miranda HAXHIA/
E kujtoj gjithmonë e më shpesh; nuk e kam fjalën për 100-vjetorin e shpalljes së Pavarësisë, pasi atë e kujtuan qindra e mijëra shqiptarë, pak e nga pak, duke mbajtur gjallë kujtesën e madhe kombëtare; as për nënshkruesit e Pavarësisë një e nga një, pasi secili prej tyre, një ditë para datës 28 u nderua nga Kuvendi i Shqipërisë: aty më ndali kujtesa. Pikërisht atë ditë, kur emri, vepra dhe kontributi i Sheh Ibrahim Karbunarës, po nderohej nga Kryetarja e Kuvendit të Shqipërisë, një pinjoll i familjes së Shehëve të Karbunarës, anëtari i radhëve të para të Partisë Demokratike, demokrati dhe shkrimtari Izet Shehu u fik.
Diku, në një libër me poezi ka shkruar: trazoj hirin e rinisë,/ mallin e dufit të parë,/ nuk u bëkam dot më lis,/ nuk u ndezkam dot më zjarr./ …Trazoj dufin e parë, / ëndrrën që mu dogj e njomë./ edhe pse nuk bëj dot zjarr,/ ai mall më djeg gjithmonë.
E kujtojmë gjithmonë si jetonte me dëshirën për të mos humbur asnjë ditë, asnjë gëzim, asnjë pikë loti, asnjë dhimbje miqsh. Të gjitha i jetonte dhe i mbante me dinjitet.
Izet Shehu, poeti sqimatar dhe prozatori i pikëlluar, ky muzg i trishtuar lushnjar, mbartësi i lodhur i historisë së një fisi që filloi me një akt të madh patriotik e kombëtar, i nderuar nga historia e fisit të tij: me pjesëmarrjen e Shehut të Karbunarës në Aktin e Pavarësisë më 1912, po Shehu i Karbunarës i pranishëm në hapjen e punimeve të Kongresit të 1920-ës, që nuk u rrëzua edhe kur fisi i tij provonte pushkatimet, burgun, torturat dhe përçudnimet, shkalafitjen nga një njeri qytet në tjetrin, në ditët e fundit të nëntorit iku pa thënë një lamtumirë, as ne miqve të tij, si të na kujtonte: se unë jam ende me ju, në rrugën dhe vendet ku shpesh jemi endur, kemi folur dhe hera-herës edhe kemi përzierë debatet dhe pikëpamjet.
Nuk e kam njohur Shehun e Karbunarës dhe djalin e tij, Hysenin, sepse u pushkatuan në vitin 1947 dhe si ndodhte atë kohë, nuk kujtoheshin më kurrë, si të mos kishin jetuar; nuk i kam njohur as dy djemtë e tjerë të Shehut, Rizain dhe Bakiun, sepse i burgosën, torturuan dhe i mbajtën në galerat e persekutimit.
Nuk është folur atë kohë as për vëllezërit e Shehut të Karbunarës, Njaziun dhe Eminin, sepse edhe ata i arrestuan për shkak të Shehut të Madh të Karbunarës; as për nipërit e Shehut të Karbunarës, Tajfurin, Fahriun, kushërinjtë: Ahmetin dhe Nesimin – edhe ata i arrestuan;
Kam mësuar nga rrëfimet e këtyre njëzet vjetëve se ai fis është mbajtur në këmbë nga gra të zonjat që nuk u shëmbën, se familja, shtëpia, toka u zhbënë, u vodh, u plaçkit. Teqeja u shkatërrua nga eksperimenti i famshëm i luftës kundër fesë.
Po kam njohur birin e Teqesë së Karbunarës, Izet Shehun, sepse kam njohur poezinë e tij, kam lexuar tregimet e tij, sepse jam ndierë më shumë lushnjare, edhe pa qenë e lindur në atë vend. Kur e kam parë si përfaqësues në Kuvendin e Shqipërisë, të parin kuvend mbas shembjes së diktaturës, pikërisht atëherë, kur në fisin e Shehajve mendonin se dritat pothuajse ishin fikur të gjitha dhe nuk do ndizej qoftë edhe një shkëndijë, sa për të kuptuar dëmin e madh të errësirës pesëdhjetëvjeçare, kam kuptuar se njeriu jeton edhe përtej jetës së tij. Për shkak të veprës. I tillë është në këtë kohë të mëpasme, kur mungon dhe nuk frymon mes njerëzve, shkrimtari dhe poeti Izet Shehu.
Ndoshta po të jetonte ende, nuk do ta kujtoja kaq shpesh dhe gjithmonë, kur rruga ime kalon te Tirana e Re, sepse mendja do më thoshte, miqtë e mi janë diku, duke diskutuar, duke u shqetësuar, duke shkëmbyer rima dhe batuta nëpër metaforat e dalldisura.
Por ai u shua pikërisht atë ditë, kur Sheh Ibrahim Karbunara nderohej në Kuvendin e Shqipërisë, 100 vjet pasi ai nënshkroi aktin e shtetit shqiptar në Vlorë. Nuk u besoj bestytnive, por ndoshta ishte një shenjë që poeti, politikani, publicisti dhe njeriu i mirë dhe i urtë, i mençur dhe i dashur, i drejtë deri në thelb, gojëmjalti që nuk i lodhi asnjëherë miqtë, duke u kërkuar ndonjë “të mirë”, të ikte përgjithmonë, në pragun e një dite të jashtëzakonshme, 100-vjetorin e Pavarësisë. Qe ditë e zakonshme, një ditë, ashtu si sot, si nesër, kur ne, të gjallët i kujtojmë gjithmonë e më pak njerëzit, kur me dashjen apo ngasjen tonë të pavullnetshme ngremë mure përqark vetes sonë dhe heshtim.
Izet Shehu nuk e meriton heshtjen tonë. Për shkak të vetë mënyrës se si ai jetoi. Për shkak të letërsisë që shkroi. Për shkak të gjithçkaje që ka jetuar. Duke shëtitur në vargjet e Izet Shehut, gjej vargun më të denjë për ta quajtur mikun tonë: Trill i djegur nga rrufetë,[ …]/ të gëlltitën egër retë,/ humbe si të ishe erë….(RD)
PERSE U CAKTUA LUSHNJA PER KONGRESIN HISTORIK KOMBETAR?
E para ishte në qendër të Shqipërisë. Pra, faktori gjeografik. Në një letër që “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” më 7 janar 1920 i drejton komitetit thuhet se: “paria e Lushnjes tregoi në krahasim me vendet e tjera një kurajë civile më të madhe e prandaj duhet me i çue asaj një letër përgëzimi e mirënjohje”./
SHKROI: Izet SHEHU*/
Në tryezën ngjyrë dhelpre të Konferencës së Parisit më 1919, po luhej një nga tragjeditë më absurde mbi shpinën e kombit tonë, nga më të vjetrit, më krenarët dhe nga më bujarët në Gadishullin e Ballkanit. Fuqitë e Mëdha u treguan kasapë të pamëshirë më kufijtë e Shqipërisë në vitin 1913. Qeveria e Turhan Pashë Përmetit u tregua e qulltë për të mbrojtur çështjen kombëtare. Në këto rrethana, Shqipëria kërcënohej nga dhëmbët prej ujku të fqinjëve shovenë. Këtë detyrë jashtëzakonisht të vështirë dhe kyçe e mori Komisioni Organizator i Mbledhjes Kombëtare, që përbëhej nga patriotë të kulluar me emër, si: Eshref Frashëri, Shef Ibrahim Karbunara, Ferid Bej Vokopola e Nebi Sefa. Më 1 janar 1920 komisioni i drejtoi vendit thirrje për një mbledhje kombëtare. Pse u caktua pikërisht Lushnja për këtë eveniment historik mjaft të rëndësishëm?
E para ishte në qendër të Shqipërisë. Pra, faktori gjeografik. Në një letër që “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” më 7 janar 1920 i drejton komitetit thuhet se: “paria e Lushnjes tregoi në krahasim me vendet e tjera një kurajë civile më të madhe e prandaj duhet me i çue asaj një letër përgëzimi e mirënjohje”.
Pra, thamë, pozicioni kyç. Arsyeja e dytë: në këtë qytet kishte atdhetarë të vendosur.
Së treti: populli i kësaj treve ishte aktiv në Rilindjen Kombëtare. Në fillimet e shek. XIX Abaz Bej Lushnja drejtoi “Besëlidhjen e Beratit”, apo pjesëmarrja aktive e banorëve të kësaj treve etnikisht e pastër shqiptare në aktin historik të ngritjes së flamurit në Vlorë më 28 Nëntor 1912 me përfaqësuesit e saj: Nebi Sefa, Ferid Vokopola etj. Së katërti: Lushnja është zonë tranzitore, ku përzihen gegë e toskë.
Duke pasur këto përparësi, patriotët lushnjarë u lidhën me personalitete kombëtare nga më të spikaturit e kohës.
Dua të theksoj në këtë trajtesë se, në dhjetor të vitit 1919 në Teqenë me emër të Ibrahim Sheh Karbunarës, u bënë disa takime pune për organizimin e këtij Kuvendi Kombëtar, ku ishte i pranishëm dhe konsulli anglez M. Iden, i cili përkrahu pa rezerve këtë ide kombëtare. Komitetin Organizator e kryesoi Sheh Karbunara. Rol në këtë komsion luajti Eshref Frashëri, i cili në këtë kohë punonte në Lushnje. Duke qenë anëtar i komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” ai bashkëpunonte me atdhetarë me emër, si: Hoxha Kadria e Sali Nivica. Pra, siç e thashë që në fillim, kjo veprimtari me përmasa kombëtare synonte mbrojtjen e viseve shqiptare nga shovenë grekë e serbo-kroato-slloven.
Meqë s’kishte ndërtesë shtetërore të përshtatshme, Komisioni caktoi shtëpinë e Fugëve, sepse plotësonte kushtet.
Në çastet kur jam duke hedhur në letër këtë trajtesë, kam ndër duar një dokument autentik arkivor për këtë Kongres, nga më themelorët e historisë sonë.
Dihet se 1913 na sakatoi pa mëshirë, na cungoi, na preu gjymtyrët. Edhe sot jetojmë të shpërndarë në pesë shtete. Jemi unikal për këtë fatkeqësi në mbarë planetin.
Ia bëmë vetes apo ramë në grackën e atyre që as na kanë dashur, as na duan dhe as kanë për të na dashur kurrë. Se ne i kemi tashmë të qartë miqtë dhe armiqtë tanë tradicional. Delfinët dhe peshkaqenët. I kemi të qartë. Po, atëherë, përse luajmë rolin e të paditurit?
Përse? Përse në muzetë historike ende vegjetojnë mediokër e të molepsur? Të parët që duhen ballafaquar me dosjet e diktaturës duhet të jenë ata!
Po u citoj disa rreshta nga procesverbali arkivor i ditës së parë të Kongresit të Lushnjes:
Çelja e I-rë e Mbledhjes Kombëtare
21/01/1920
Sot, ditë e Mërkurë 21/01/1920 ora 10 p.Dreke, tue qenë dita e caktueme për çeljen e Mbledhjes Kombëtare, me gjithë vonesën e letërthirrjeve nuk kanë arritur shumica e Delegatvet, delegatët e arrijtun u mblodhën më Sallën e Mbledhjes në shtëpi të Z. Kaso Fugës, e, pasi u bë një lutje prej të përndershmit Sheh Ibrahim Karbunarës, Zotnië Ferid Bej Vokopola, në emën të Komisjonit të Lushnjës, mbajti një ligjëratë për mirëseardhjen e Delegatvet. Shkëlqesia e Tij Z. Aqif Pasha Elbasani, ju përgjigj kësaj ligjerate me fjalë patriotike të flakta. Mbas kësajë ceremonie, komisjoni i përmendun u hoq e mbledhja filloj nga punët.
Përkohësisht u emnue si sekretar i Kuvendit Z. Ferid Vokopola. Për të këqyrun letërpërfaqësimet e Delegatve u zgjodh një komision i posaçëm prej (5) pesë vetash:
Irfan Bej Ohri, Qazim Kokoshi, Kostaq Kotta, Fasli Frashëri dhe Adem Peqini. Mbas kësaj zgjedhje u vendos që mbledhja t’i pushojë punët për derisa të mbrrijë shumica e Delegatvet”.
Morën pjesë në këtë Kongres gjithsej 37 delegatë. Delegatët e Shkodrës dhe të Lezhës s’mundën të mirrnin pjesë. Senatorët e këtyre Prefekturave u la të zgjidhen nga vetë Prefektura.
Mbas këtij vendimi Z. Xhaferr Ypi, delegati i Durrësit propozon “që me qenë se Lushnja mori iniciativën për këtë Kongres t’i jepet për nderim e drejta me u përfaqësue veçanërisht në Senat.
Delegati i Lushnjës i përndershmi Sheh Ibrahim Karbunara, tue iu falë Mbledhjes së Kombit, thotë se Lushnja nuk e bani për shëpagim, por e quajti për detyrë. Atëherë Z. Eshref Frashëri, delegat i Korçës, propozon t’i shkruhet popullit të Lushnjës një letër falnderimi prej anës së Mbledhjes Kombtare që t’i mbetet kujtim n’arkiv të katundaris së Lushnjës.
Delegate i Mallakastrës, Z. Bektash Cakrani, propozon në kabinetin qeveritar zotrinjtë: Sulejman Delvina, Iliaz Virjoni, Amet Zagolli, Sotir Peci, Ndoc Çoba, Mehmet Konica. Z. Iliaz Virjoni për shkaqe të veçanta nuk pranoi: u propozua Z. Hoxha Kadria, i cili u pranua.
Votimi u bë çeltazi (fjalë e përdorur në arkiv). U bë betimi i delegatëve dhe i Këshillit të Naltë.
U zgjodh kabineti:
Kryeministër Z. Sulejman Bej Delvina
Zëvendës Z. Eshref Bej Frashëri
Ministër i P. Mbrendshme Z. Ahmet Bej Zagolli
Ministër i P. të Jashtme Z. Mehmet Bej Konica
Ministër i Arsimit Z. Sotir Peci
Ministër i Drejtësisë Z. Hoxha Kadria
Zëvendës Z. Hysen Bej Virjoni
Ministër Finance Z. Ndoc Çoba
Zëvendës Z. Idhomen Kosturi
Kongresi u hap më 21/1/1920 dhe mbaroi punimet më 31/1/1920.
Duke paraqitur në këtë trajtesë disa çaste të marra nga burimi arkivor autentik, dua të hedh dritë mbi ca të vërteta. Për falsifikatorë e retushues të këtij Kongresi dhe protagonistëve të tij të shquar do të merrem në një shkrim tjetër. Koha është si deti. Herët a vonë gjërat i nxjerr në breg. Herët a vonë.
- Izet Shehu, ish deputet i PD ne parlamentin Shqiptar, poet, shkrimtar,analist, nderroi jete ne nentor 2012.
REQUIEM PER IZET SHEHUN
NGA RESHAT KRIPA/
Ike Izet i dashur! Ike dhe na le vetëm në rrugën tonë. Nuk besoja kurrë se do të isha unë ai që do të thoja këto dy fjalë të përmortëshme në përcjelljen tënde për në banesën e përjetëshme. Nuk besoja, se deshëm të të kishim gjithmonë pranë, gjithmonë në krye të rrugës që kishim nisur së bashku, sepse kishim nevojë për prezencën tënde, për mendimin tënd, për fjalën tënde. Por ti ike. Zoti kishte vendosur të të merrte pranë vetes dhe Zoti gjithmonë zgjedh më të mirët dhe ti ishe më i miri. Çfarë të të kujtoj o vëlla? Ishe ende i ri kur u detyrove të përballeshe me përndjekjen më mizore të sistemit totalitar. Por ti kishe genin fisnik të fisit tënd. Ishte ky gen që të udhëhoqi në çdo hap të jetës tënde. Ndaj nuk u përule asnjëherë. Dallgët e jetës i përballove me krenari dhe dinjitet. Bijtë e një familje fisnike e tregojnë veten edhe në rrethana shumë të vështira. Po, Izet i dashur, ti i mbijetove asaj kohe barbare, i mbijetove sepse në venat e tua rridhte gjak fisniku dhe ky gjak nuk të mungonte ty, i dashur vëlla! Fisnikërinë e familjeve të mëdha nuk mund ta errësojnë klithmat e korbave të zinj.
Por së fundi kohët ndryshuan dhe ti ishe gjithmonë në rradhën e parë të atyre që iu kushtuan demokratizimit të vendit dhe në mënyrë të veçantë të atyre që i kishin hequr mbi supet e tyre tmerret e atij sistemi.. Për këtë arsye ata të zgjodhën si përfaqësuesin e tyre në Kuvendin e Shqipërisë. Dhe nuk u gabuan. Ti e justifikove plotësisht besimin që të dhanë. Ti ishe gjithmonë i gatshëm për të ndihmuar me të gjitha forcat e tua për demokratizimin e vendit dhe luftën kundër mentalitetit të përmbysur totalitar që ende sundonte në vendin tonë. Ti ishe gjithmonë përkrah shtresës tënde nacionaliste, së cilës i përkisje. Ne nuk do të harrojmë kurrë për tërë këta vite që do të jetojmë.
Kush ishe ti, Izet Shehu? Ishe poeti, ishe shkrimtari, ishe publicisti, ishe politikani. Këtë ti na e ke treguar nëpërmjet vargjeve të tua të arta :
Jam zjarri i zjarrit tim,
Më i hershëm se Prometeu,
Mos më shihni si hutinë!
U ndeza
Kur u ngjiz dheu.
Jam ushtari,
Që i binte bririt
Rrotull zjarreve pagane,
Me Teutën verë kam pirë,
Vallen hoqa mes taulntëve.
Ky ishe ti, i dashur Izet. Por të tilla vargje ne nuk do t’i dëgjojmë më.
Pushuan tingujt e magjepsur,
Ato nuk do t’i dëgjojmë më.
Shkruante dikur poeti i madh i madh Lermontov dhe mua sot më duken sikur këto vargje të kushtohen ty, Izet.
Ngriheni kokën lart e nderuar zonja Shehu! Ngriheni kokën lart të nderuar Agur Shehu, vajza, nipër e mbesa! Qëndroni krenarë. Ju keni me se mburreni. Krenaria, fisnikëria dhe dinjiteti i burrit dhe babajt tuaj ju bënë edhe juve krenarë si ai. Për njerëzit e mëdhenj nuk derdhen lot. Për ta thurren vargje dhe ngrihen këngë. Izeti ishte njeri prej tyre..
Ju humbët me të vërtetë njeriun më të dashur tuajin, por edhe ne nuk kemi humbur pak. Ne humbën mikun tonë të mirë. Humbëm njeriun që e kishim në krahun tonë. Ne sot po i falim tokës mëmë vetëm trupin e tij të drobitur, ndërsa shpirtin e tij e kanë marrë engjëjt dhe kanë fluturuar lart në qiell për ta shpënë te Zoti i madh i madhërishëm, në parajsën e përjetëshme. Ndërsa deri dje kishim në mes tonë Izetin tonë të dashur, tani e tutje do të kemi kujtimin e tij të paharruar.
Qoftë i lehtë dheu që i ka rënë përsipër!
NGUSHELLIM I GAZETES DIELLI
Shpirti ne paqe Mesuesi im i dashur!
Lajm i dhimbshem per ikjen e ish Deputetit Izet Shehu. I ndjeri ishte mesuesi im dhe ndjehem shume krenar per te si mesues, si njeri, si krijues. Marrdheniet me te kane qene njerezore, edhe pse ne vitet e Demokracise ishim dy here perballe njeri-tjetrit ne kandidimin per Deputete(PD-PR- 31 mars 1991- ; 22 Mars 1992) une ruajta respektin bdhe marredheniet korrekte me Mesesin tim te dashur.
Edhe kur punoja per gazeten Illyria, edhe tani tek DIELLI, i kam ruajtur marrdheniet dhe kam botuar artikujt e tij. Mesuesi im ishte njeri i drejte dhe nuk bente kompromis me ndergjegjen; ishte kritik ne dukurite qe i vleresonte negative, edhe kur ato shfaqeshin ne krahun e tij politik. Ndersa krijimtaria e tij letrare, ishte shpreheje e perjetimve jetesore.
Shpirti ne Paqe Mesesi im i dashur!
DALIP GRECA
Editor i DIELLIT
JETA DHE KRIJIMTARIA
Izet Shehu lindi në Lushnjë më 15 djetor 1942. Mbaroi gjimnazin në Lushnjë më 1960, ndërsa studimet e larta në Universitetin e Tiranës, Fakulteti Histori-Filologji, dega gjuhë letërsi shqipe. Më 1995 ka kryer Kolegjin e Mbrojtjes së Shqipërisë. Ka punuar si mësues i gjuhës dhe i letërsisë shqipe në Lushnjë dhe Elbasan. Krijimtarinë letrare e nisi qysh në bankat e shkollës. Botoi dendur gjatë viteve gjashtëdhjetë, por, për shkak të biografisë politike, pasi iu pezullua vëllimi poetik “Gjaku im”, do t’i hiqej përfundimisht e drejta e botimit deri në vitin 1990. Është një prej inicuesve dhe themeluesve të Partisë Demokratike dhe në vitin 1991-1996 u zgjodh deputet i kësaj partie në Kuvendin e Shqipërisë. Është dekoruar si mësues me urdhrin “Naim Frashëri të klasit I” dhe me medaljen “Pishtar i demokracisë”. Pas viteve ’90-të boton artikuj, polemika, ese, prozë e poezi në disa nga organet më të rëndësishme kombëtare.
Ka botuar këto libra :
“Çiltërsi lirike”, përmbledhje poetike
“Vjeshtë njerëzore”, përmbledhje poetike
“Ëndrra trëndafilash në borë”, përmbledhje poetike
“Brohorima e një dimri”, përmbledhje me tregime dhe novela
“Troku i fatit të verbër”, përmbledhje poetike
“Mjegulla e trishtimit”, përmbledhje me tregime
“Fatkeqja e bukur”, novelë
“Perëndimi në zabelin plak”, përmbledhje me tregime
“Mbi qerpikë çlodhet agu”, përmbledhje me poezi
“Drithërime muzgu”, përmbledhje poetike