Pashko camaj – Page 2 – Dielli

VAKSINAT PËRFORCUESE, ANTITRUPAT DHE MBROJTJA NGA COVID-19

November 19, 2021 by s p

Nga: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik

Që nga fillimi i shpërndarjes së vaksinës kundër Covid-19 në Dhjetor të vitit të kaluar, në Shtetet e Bashkuara (SHBA) janë administruar më shumë se 445 milionë doza, duke vaksinuar plotësisht mbi 197 milionë njerëz ose 59.5 për qind të popullsisë së SHBA. Ndërsa normat e vaksinimit po rriten ngadalë dhe rastet e reinfektimeve (“breakthrough”) vazhdojnë, pyetja mbizotëruese ka qënë nëse personat e vaksinuar duhet të marrin vaksina përforcuese. Disa shkencëtarë po u referohen testeve të antitrupave si një nga mënyrat për të matur nivelin e imunitetit tone. Në fund të fundit, antitrupat janë ushtarët tonë “këmbësorë” që sulmojnë dhe u zënë pritë pushtuesve patogjenë të mundimshëm përpara se ato të shkaktojnë dëme në trupin tonë. Pra, kjo qasje, në shikimin e parë, është e arsyeshme që njerëzit ndoshta do të përfitojnë nga një injeksion përforcues (“booster”) që do t’i rigjallërojë ata përsëri nëse nivelet e qarkullimit të antitrupave janë të ulëta ose në rënie. Ndërsa kontrollimi i niveleve të antitrupave, nuk ka asnjë dëm në ne, ato ndoshta nuk janë të dobishme për të vendosur nëse nevojitet një vaksinë përforcuese. Një numër i painterpretueshëm i nxjerrë jashtë nga një analizë e rastësishme e antitrupave mund të na lërë me një ndjenjë të rreme sigurie, ose thjesht të përforcojë pasigurinë – asnjëra prej të cilave nuk është veçanërisht e dobishme ndërsa përpiqemi të menaxhojmë një pandemi.

Zvogëlimi i antitrupave nuk do të thotë automatikisht ulje e imunitetit

Pas vaksinimit, një grup mbrojtësish imunitar të quajtur qelizat B fillojne të prodhojnë antitrupa në një numër masiv. Përgjigja e tyre fillestare është të lidhin majat e molekulës së tyre në formë Y në sipërfaqe të virusit. Sa më mirë të ngjiten në virus, aq më shumë shanse kanë për të neutralizuar atë dhe për të mos lejuar që ai të hyjë në qelizat tona dhe ti dëmtojë ato. Shumë nga këto antitrupa të hershëm nuk janë shumë efektivë në punën e tyre. Me kalimin e kohës, ata vazhdojnë të vetë-përmirësohen, gjë që mund të jetë gjithashtu një arsye për të mos nxituar në marrjen e një vaksine përforcuese. Ne e dimë se mënyra se si imuniteti ynë reagon, ndryshon nga personi në person, kështu që në parim dy persona mund të kenë mbrojtje të barabartë nëse një person ka nivele relativisht të ulëta të antitrupave të fuqishëm dhe tjetri ka nivele të larta të antitrupave më pak të fuqishëm, por ende adekuat. Testet e antitrupave vështirë se do të pasqyrojnë këtë ndryshim. Ne e dimë se pas një infeksioni ose vaksinimi, nivelet e antitrupave rriten dhe arrijnë nivelet maksimale, por me kalimin e kohës ato zvogëlohen gradualisht. Por kjo nuk do të thotë se mbrojtja nga antitrupat është zhdukur. Sistemi ynë imunitar ka një strategji prodhuese që është një përgjigje “vetëm në kohë” kur bëhet fjalë për prodhimin e antitrupave. Pas një infeksioni ose vaksinimi, shumica e antitrupave të mbetur shpërbëhen gradualisht, por nëse patogjeni kthehet, qelizat e quajtura qeliza B të memories mund të rrisin përsëri prodhimin. Së fundmi, përveç një antitrupi që prodhon, sistemi ynë imunitar do të trajnojë edhe qelizat T për të luftuar virusin. Këto mbrojtes rezervë mund të mos mobilizohen në kohë për të parandaluar infeksionin, por ato mund të parandalojnë që virusi të shkaktojë sëmundje serioze. Testet e antitrupave nuk matin kapacitetin prodhues të sistemit tonë imunitar. Rënia e niveleve të antitrupave nuk ka qenë dhe aq e shpejtë, por po ndodh – kontrollet e rregullta te disa njerëz kanë treguar se nivelet e antitrupave, të njohura edhe si titrat, janë ulur, nga pranvera në verë, tani në vjeshtë. Ky reduktim i përshtatet narrativës që disa raporte kanë dhënë alarmin për një kohë tashmë: muaj pas vaksinimit, antitrupat jane në rënie, një prirje që shpesh është përshkruar si një “zbehje” e imunitetit. Kjo dukuri është përdorur si dëshmi se ne të gjithë kemi nevojë të madhe për vaksinë përforcuese për të rizgjuar mbrojtjen tonë. Një dozë përforcuese zakonisht jepet pas një kohe të caktuar, si një kujtesë për trupin tonë se si “duket” virusi në mënyrë që të mund të përforcojë përgjigjen imune.

A ka një moment kohor të duhur për të marrë një përforcues?

Përpjekja për të vlerësuar kohën e duhur për të marrë një përforcues ka qenë një sfidë për shumë faktorë, por më së shumti për shkak të risisë së këtij virusi. Shkencëtarët brenda dhe jashtë qeverisë janë ndarë në lidhje me nevojën për vaksinat perforcuese, kush duhet t’i marrë ato dhe kur. Për t’i komplikuar gjërat, qeveria federale e ka bërë atë më të habitshme duke komunikuar fillimisht politikën e saj që përforcuesit do të bëhen të disponueshëm për të gjithë amerikanët që kanë marrë vaksinat e ARN-së (mRNA), duke filluar nga Shtatori. Por më pas, pas rishikimit të të dhënave, Administrata e Ushqimit dhe Barnave kërkoi që administrata e presidentit Biden të tërhiqej nga rekomandimi për të përfshirë vetëm personat vulnerabël nga pikëpamja mjekësore, ata mbi 65 vjeç dhe punëtorët e vijës së parë, të paktën tani për tani. Organizata Botërore e Shëndetësisë ka kundërshtuar fuqishëm që kombet e pasura të bëjnë një raund të tretë të vaksinave kur vendet e varfra nuk kanë mjaftueshëm vaksinë për të parën e tyre. Ndërsa kërkimet sugjerojnë se nivelet e imunitetit tek ata që janë vaksinuar bien me kalimin e kohës dhe përforcuesit mund ta ndryshojnë atë, vaksinat janë ende shumë mbrojtëse kundër sëmundjeve të rënda dhe vdekjes, duke përfshirë variantin Delta. Përdorimi i një testi të thjeshtë të antitrupave mund të mos jetë një metrikë e besueshme për të gjurmuar imunitetin. Ndryshe nga testet PCR që zbulojnë nëse jeni aktualisht i infektuar me virusin, testet e antitrupave ju tregojnë nëse keni njëfarë imuniteti ndaj SARS-CoV-2 nga një infeksion ose vaksinim i mëparshëm. Testi i duhur i antitrupave është mjaft i mirë për t’iu përgjigjur kësaj si një pyetje, po ose jo. Por kur ne dëshirojmë më shumë informacion, gjërat bëhen të ndërlikuara. Nëse rezultati i antitrupave bie (siç parashikohet) që nga koha kur keni marrë vaksinën, ju ndoshta jeni më pak të mbrojtur në kuptimin e menjëhershëm sesa keni qenë pas vaksinimit. Është e rëndësishme të dimë se gjatë disa muajve të parë pas vaksinës, imuniteti ynë u mbingarkua dhe siguroi një supër-mbrojtje, më shumë se sa mund të ishte dashur. Muaj më vonë, këto nivele bien, duke çuar në mbrojtje të ‘nivelit normal’. Akoma nuk e dimë nëse kjo mbrojtje e re e nivelit normal është e mjaftueshme. Por ofrimi i vaksinës përforcuese shumë shpesh ose shumë shpejt mund të jetë në rastin më të mirë i pakuptimtë dhe ndoshta kundërproduktiv, pasi që kjo mund të ndërhyjë në qendrat aktive të makinerisë imuitare në trupin tonë që ende po bëjnë punën e tyre. Pritja pak më gjatë mund të ndihmojë për t’u siguruar që qelizat më të mira të mundshme B të rizgjohen vetë në veprim dhe të prodhojnë antitrupa të rinj.

Nuk ka arsye për panik

Antitrupat tanë janë si ushtritë që qëndrojnë në kazermat e tyre, pasi ato vazhdimisht i përmirësojnë aftësitë e tyre. Me rritjen e një nivel kërcënimi, ushtarët vendosen në “gati” dhe shpërndahen në vende strategjike, ashtu siç do të bënin antitrupat tanë gjatë një ekspozimi ndaj virusit. Pasi niveli i kërcënimit të zhduket, ushtarët kthehen në kazermat e tyre dhe vazhdojnë rutinën e tyre dhe qëndrojnë gati kur të thirren përsëri. Imuniteti ynë ka të bëjë shumë më pak me nivelet e antitrupave, dhe më shumë me aftësinë për t’iu përgjigjur ziles kur ato janë të nevojshme. Ushtarët tanë mbrojtës nuk kanë nevojë të jenë gjithmonë të dukshëm nëse janë gati të futen në ingranazhe kur thirren në betejë. Një ngadalësim i prodhimit të antitrupave nga nivelet fillestare, në një farë mënyre, mund të shihet si qetësues. Kur shohim se antitrupat “zbehen”, nuk është një shenjë që ne të kemi panik. Është një shenjë e një sistemi imunitar që po planifikon dhe shpërndan mjetet e tij në mënyrë të arsyeshme – po bën atë që bën më së miri, duke u përpjekur vazhdimisht të përmirësojë aftësitë e tij për të na mbrojtur.

COVID-19: Prania e Pandemisë për të Pavaksinuarit Vazhdon

September 22, 2021 by s p

Nga: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik *

Vera e vitit 2021, të paktën për ne këtu në Shtetet e Bashkuara (SHBA) filloi me një premtim të mirë. Në Ditën e Përkujtimit (Memorial Day), fillimi tradicional i verës, me miliona njerëz të vaksinuar, shumë prej nesh menduan se më e keqja e Covid mund të ketë përfunduar. Disa muaj më vonë, atij optimizmi i është dhënë një ton i zymtë dhe i pasigurt, ndërsa vera e nxehtë kthehet në vjeshtë me Ditën e Punës (Labor Day-që është dhe fundi jozyrtar i verës në SHBA). Pas një fillimi entuziast të iniciativës së vaksinimit dhe disa muaj më vonë, shtytja për vaksinimet u ngadalësua me një mur rezistence. Shtojini kësaj, vera shënoi gjithashtu ardhjen e një varianti më ngjitës, atij Delta. E gjithë ajo përfolje e hershme e verës për “daljen” nga pandemia u shndërrua përsëri në pyetje dhe skepticizëm: Kur do të arrijmë një pikë kthese në luftimin e Covid 19? Kur dhe si do të kthehemi më në fund në diçka afër “normales” përsëri? Edhe pse me dhjetëra miliona amerikanë të vaksinuar, rihapjen e shkollave dhe një ekonomi të rimëkëmbur, pandemia Covid-19 më shumë sa vazhdon, veçanërisht në mesin e të pavaksinuarve, këtu në SHBA por dhe globalisht.

Si do të duken muajt e ardhshëm:

Siç kemi parë në të kaluarën e afërt, muajt e ardhshëm do të na çojnë nëpër kodra dhe lugina, veçanërisht nëse vazhdojmë të mos kemi më shumë njerëz të vaksinuar. Por sfida do të mbetet në madhësi dhe formë, sa të mëdha dhe të largëta nga njëra – tjetra do të jenë këto kodra dhe lugina. Më shumë vaksina do të ndihmojnë që kodrat të jenë të menaxhueshme. Risia e këtij koronavirusi është si një zjarr pyjor që nuk do të ndalet derisa të gjejë të gjithë drurin njerëzor që mund të djegë. Eshtë gjithashtu e mundur që SARS-CoV-2 të mos ndjekë rrugën e përcaktuar nga pandemitë e së kaluarës. Në fund të fundit, është një patogjen i ndryshëm, i ri dhe në dukje më i transmetueshëm. Dhe me një numër të vdekur prej më shumë se 4.7 milion njerëz deri më tani, kjo pandemi është tashmë më shumë se dy herë më vdekjeprurëse se çdo shpërthim që nga Gripi Spanjoll i vitit 1918. Pavarësisht valëve fillestare të rënda dhe niveleve relativisht të larta të vaksinimit, në shumë vende, përfshirë numrin e infeksioneve të reja në SHBA, kanë qenë në rritje. Imunizimi po ndihmon në zbutjen e rasteve të rënda dhe vdekjeve, por rritja e infeksioneve të reja do të thotë që virusi po arrin tek të rinjtë dhe të tjerët që mbeten të pavaksinuar, duke çuar në rritjen e niveleve të sëmundjeve serioze në ato grupe. Ajo që duket e qartë është se pandemia nuk do të përfundojë në gjashtë mujorin e ardhshëm. Përhapja aktuale mund të zbutet vetëm pasi shumica e njerëzve, ndoshta 85% deri 90% e popullsisë globale, të kenë një shkallë imuniteti, përmes vaksinimit ose infeksionit të mëparshëm. Disa epidemiologë tani presin që koronavirusi të jetë endemik, që do të thotë se mund të jetë këtu për të qëndruar në cikle si gripi i zakonshëm. Por edhe nëse virusi vazhdon, kjo nuk do të thotë që ne do të jemi te izoluar në një pandemi të përjetshme.

Vaksinat dhe imuniteti:

Vaksinat nuk sigurojnë një imunitet të përsosur – një imunitet “sterilizues.” Imuniteti sterilizues, do të thotë që sistemi ynë imunitar mund të ndalojë që një patogjen, përfshirë viruset, të mos replikohet brenda trupit tuaj. Kjo zakonisht ndodh kur qelizat imune në trup lidhen me patogjenin në vende që e pengojnë atë të jetë në gjendje të hyjë në një qelizë ku mund të fillojë të bëjë kopje të vetes. Disa nga këto qeliza imune mund të prodhojnë antitrupa sterilizues, të cilët janë proteina që njohin proteina dhe struktura specifike në sipërfaqet e patogjenëve. Për të arritur imunitetin sterilizues, trupi ynë duhet të prodhojë mjaft antitrupa neutralizues dhe duhet të jetë në gjendje ta bëjë këtë në një afat të gjatë. Në mënyrë ideale, ajo çon në imunitet të përjetshëm. Shumica e vaksinave prodhojnë një përgjigje imune që nuk është sterilizuese, dhe as nuk kanë nevojë që ato të jenë efektive në parandalimin e sëmundjeve. Shumë vaksina kanë për qëllim kryesisht parandalimin e sëmundjeve dhe jo domosdoshmërisht mbrojnë kundër infeksionit (testimit pzitivë ndaj Covid-19). Për shumicën e historisë së vaksinimit, njerëzit janë udhëzuar duke ndaluar sëmundjen, dhe kjo ka qenë e mjaftueshme.b Për shembul, vaksina shumë e suksesshme e lisë nuk ishte sterilizuese; megjithatë ajo ende na ndihmoi të çrrënjosim patogjenin që shkaktonte sëmundjen e lisë. Edhe fruthi, një virus që është shumë më ngjitës sesa SARS-CoV-2, mund të ofrojë një shembull optimist. Disa njerëz përfundojnë duke u infektuar pas vaksinimit. Por vaksina, në dekadat që nga premiera e saj, ka shtyrë kryesisht fruthin në çrrënjosje në SHBA, përveç shpërthimeve te lokalizuara të viteve të fundit të lidhura kryesisht me normat e ulëta të imunizimit. Dhe disa njerëz të imunizuar që sëmuren kanë tendencë të marrin atë që quhet ‘fruthi i modifikuar’, i cili është një version shumë më i butë i sëmundjes. Vaksina kundër fruthit nuk është perfekte. Pra, as vaksinat Covid, nuk ka vaksina perfekte. Por kjo nuk i bën ato të padobishme. Asgjë nuk mund të jetë më larg nga e vërteta. Edhe me gjithë publicitetin negativ ndaj vaksinave dhe mbrojtjes që ato ofrojnë nga ‟shkencëtarët” që fshihen në platforma të ndryshme si media sociale etj., vaksinimi është mënyra më e mirë për të parandaluar një sëmundje. Me siguri dhe deri tani, shumë më mirë të ekspozohesh ndaj virusit pas, sesa para vaksinës. E vërteta është në shifra: më shumë se 95% e të gjitha shtrimeve në spital dhe vdekjeve nga Covid gjatë kësaj vale të fundit në SHBA kanë qenë në mesin e popullatës së pavaksinuar.

Imuniteti sterilizues ose funksional:

Ne e dimë se arritja e një imuniteti sterilizues është pothuajse e pamundur, në fakt sistemet tona imune nuk mund të trajnohen për të arritur përsosmërinë. Pra kjo nuk është as surprizë as mangësi e vaksinave Covid-19 apo dhe vaksinave të tjera. Më tepër, kete vaksina që mbrojnë jashtëzakonisht mirë kundër sëmundjeve, mund të përfundojnë këtë pandemi. Jeta me siguri do të ishte më e lehtë nëse vaksinat do të ofronin mure të blinduara të pathyeshme, që patogjenet thjesht nuk do t’i penetronin. Por vaksinat nuk e bëjnë këtë. Supozimi ose pritja që vaksinat ta bëjnë këtë, mund të jetë e rrezikshme. Pra, në vend të një imuniteti sterilizues, më e mira që mund të bëjmë është të përpiqemi për një imunitet funksional, sikurse është një rrip sigurie në makinën tuaj, që nuk parandalon përplasjet, por mund të shpëtojë jetën tuaj.

Për t’iu përgjigjur pyetjes së shtruar në fillim të këtij artikulli, pandemia do të përfundojë në kohë të ndryshme në vende të ndryshme të botës, ashtu siç kanë përfunduar shpërthimet e mëparshme. Qeveritë lokale dhe globale, do të duhet të vendosin se me sa sëmundje janë të rehatshme të jetojnë. Ka qasje se ne do të duhet të gjejmë një mënyrë për të bashkëjetuar me të, me aq siguri sa të mundemi. Pra, mbajtja e virusit larg, do të kërkojë gjithashtu përqendrim të më shumë vëmendjes në përmirësimin dhe zgjerimin e qasjes në trajtime, veçanërisht ilaçet që mund të merren me gojë jashtë spitalit ose qendrës së infuzionit. Deri atëherë, shumë prej nesh, veçanërisht dhe në veçanti të pavaksinuarve, do të na duhet të vazhdojnë të mbërthehen për shumë muaj në kodrat dhe luginat e prangave të kësaj pandemie.

* Nënkryetar i Federatës Pan -Shqiptare të Amerikës – VATRA.

VATRA NDEROI PERSONALITETE TË SHQUARA SHQIPTARE, VEPRIMTARË E BAMIRËS

September 20, 2021 by s p

Sokol Paja

Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra nderoi me vlerësimin më të lartë “Mirënjohja e Artë” në një ceremoni madhështore personalitete të shquara shqiptare, bamirës, kontributorë e mbështetës të Vatrës, të gazetës Dielli dhe kauzave të rëndësishme e specifike për shoqërinë dhe shtetin shqiptar. Në praninë e dhjetëra pjesëmarrësve, familjarë, miq, dashamirës, media e personalitete të spikatura në New York ishin prezentë në ceremoninë e veçantë që Vatra organizoi si shënjë respekti, vlerësimi dhe nderimi për këto figura të shquara dhe kauzat që ata përfaqësojnë. Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra nderoi me vlerësimin më të lartë “Mirënjohja e Artë”: YLBER A. DAUTI, ESQ – For Outstanding Achivements in the Field ofvLaw and For your Contribution and support of “DIELLI” Newspaper. Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra nderoi me vlerësimin më të lartë “Mirënjohja e Artë”: Z. QERIM BAJRAM HAXHIU- Për kontributin e jashtzakonshëm për çështjen kombëtare jashtë atdheut, për ruajtjen e identitetit shqiptar në ruajtjen e gjuhës shqipe, për mbështetjen ndaj studentëve shqiptarë, për lidhjet me Vatrën dhe Gazetën “Dielli”. Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra nderoi me vlerësimin më të lartë “Mirënjohja e Artë”: ZNJ. GENTIANA (MARA) SULA – Për kontributin e dhënë në krye të Autoritetit për Informimin mbi Dosjet e Sigurimit të Shtetit në zbardhjen e krimeve të komunizmit; zbulimin dhe evidentimin e krimeve të diktaturës komuniste në kampin famëkeq të internimit në Tepelenë, ku humbën jetën shumë fëmijë dhe të moshuar. Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra nderoi me vlerësimin më të lartë “Mirënjohja e Artë”: Z. SIMON MIRAKAJ – Për qëndresën në kampet e Internimit, për kontributin e dhënë në zbardhjen e krimeve të komunizmit; në zbulimin dhe evidentimin e krimeve të diktaturës komuniste në kampin famëkeq të internimit në Tepelenë, ku humbën jetën shumë fëmijë dhe të moshuar. Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra nderoi me vlerësimin më të lartë “Mirënjohja e Artë”: Z. TUSH(TONI) MUSAJ- Për mbështetjen e vazhdueshme që i ka dhënë Gazetës”DIELLI” dhe Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”. Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra nderoi me vlerësimin më të lartë “Mirënjohja e Artë”: Z. BAJRAM DRESHAJ-TV ALB – Për mbështetjen e vazhdueshme që i ka dhënë Gazetës “DIELLI” dhe Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”.

Nënkryetari i Vatrës Dr. Pashko Camaj u prit nga kryetari i Komunës Tuz z.Nik Gjeloshaj

September 2, 2021 by s p

Nga Komuna e Tuzit

Kryetari i Komunës së Tuzit, Z. Nik Gjeloshaj, së bashku me kryetarin e Kuvendit, Z. Fadil Kajoshaj, pritën në takim, nënkryetarin e Federatës “Vatra” – dr. Pashko Camaj. Meqenëse Pashko Camaj, me profesion është doktor i shëndetit publik, në takim u diskutua edhe mbi projektet dhe planet zhvillimore të komunës së Tuzit, por edhe mbi situatën aktuale me pandeminë COVID-19 dhe nevojën e respektimit të masave parandaluese të saj. Takimet e këtilla, jo vetëm se paraqesin nevojë vëllazërore, por ato janë edhe rast i mirë për shkëmbim të përvojave. Lidhur me këtë, dr. Camaj shprehi respekt për mënyrën e menaxhimit të situatës me Covid-19, në komunën tonë, duke apeluar që të vazhdohet në të njëjtën mënyrë. Po ashtu Camaj vlerësoi se me bashkëpunim ndërshqiptarë, çdo gjë mund të arrihet. Nga Komuna e Tuzit

KALIMI NGA PANDEMIA NË NJË KËRCËNIM ENDEMIK, SA RREZIKOHET E ARDHMJA?

July 29, 2021 by s p

Nga: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik *

COVID DHE VIRUSET ‟ENDEMIKE”

Shtatë muaj pasi vaksinat COVID u bënë të disponueshme, më shumë se dyzet e pesë përqind e të rriturve amerikanë nuk janë vaksinuar plotësisht. Por këto numra vetëm, nuk tregojnë historinë e plotë, nivelet e vaksinimit ndryshojnë shumë në të gjithë Shtetet e Bashkuara (Sh.B.A), dhe kështu variante te virusit më ngjitëse po përpiqen të përhapen në disa vende ndërsa shkaktojnë dëme të vërteta në të tjerët. Mospërputhjet në normat e imunizimit janë të dukshme, për shembull, norma e shtetit Vermont është afërsisht dyfishi i shtetit Misisipit, ku pothuajse gjashtëdhjetë përqind e të rriturve nuk janëplotësishttëimunizuar. Ky portret i errët i imunitetit ndaj koronavirusit do të formësojë të ardhmen tonë ndërsa Sh.B.A. perpiqen të vendosin COVID-19 nën kontroll. Pas infektimit me virus, vaksinimit, ose të dyja, të paktën njëqind e shtatëdhjetë milion amerikanë kanë fituar një formë të imunitetit. Globalisht, ky portret është edhe më i errët, ku nivelet e vaksinimit në shumë vende dhe rajone janë jashtëzakonisht të ulëta.Variantet e reja SARS-CoV-2 siç është Delta, e bëjnë një mundësi të veçantë perspektivën e një të ardhmeje afatgjatë me COVID. Hezitimi ndaj vaksinave në vende të tilla si Sh.B.A., dhe mungesa e qasjes në vaksina në shumë pjesë të botës, e bëjnë shumë të mundshme që vetë virusi të jetë këtu për të qëndruar.

Çrrënjosja e viruseve nuk arrihet lehtë. Në fakt, lija është i vetmi virus njerëzor që është çrrënjosur ndonjëherë. Ajo u eliminua me sukses në 1980, pas një fushate të gjatë vaksinimi; çrrënjosja globale e poliomelitit, një tjetër virus ngjitës, është në fazën e tij të fundit. Në Sh.B.A., vaksinat e fëmijërisë kanë krijuar imunitet të tufave kundër viruseve të zakonshme të mëparshme si fruthi dhe shytat, duke i kufizuar ato në shpërthime të rastit dhe të kontrollueshme. Ne do të dëshironim që edhe koronavirusi të mposhtet e të shkojë në kujtesën historike. Megjithatë, kujtesa imune nuk zgjat gjithmonë, veçanërisht për një virus që ndryshon siç është SARS-CoV-2. Dhënia e kohës dhe hapësirës virusit për të ‘tjerrë’ nuk na jep pothuajse asnjë shans që SARS-CoV-2 të çrrënjoset. Siç e dimë, shumica e viruseve, duke përfshirë disa koronavirusë sezonalë që shkaktojnë ftohje të zakonshme, si dhe viruse të tjera, që shkaktojnë gripin, nuk janë çrrënjosur.Këto viruse përshkruhen si ‟endemike”, një term që rrjedh nga fjala greke éndēmos, që do të thotë ‟te njerëzit”. Viruset endemike qarkullojnë vazhdimisht, zakonisht në nivele të ulëta, por me shpërthime të rastit, më të rënda. Këto viruse nuk mbyllen me karantina dhe urdhra për të qëndruar në shtëpi, ne thjesht jetojmë me ta. Po sikur SARS-CoV-2 të bëhet si një prej këtyre viruseve që ndodh sezonalisht, dhe nëse po, si mund të duket të jetosh me endemine e SARS-CoV-2? Përgjigja për këtë pyetje do të varet nga një numër gjërash, forca e sistemit tonë imunitar për të ‟kujtuar” këtë virus, efektiviteti i vaksinës kundër tij, imuniteti që do të zbehet me rritjen e varianteve të tilla si Delta. Si do të ndikojnë këta faktorë në cenueshmërinë tonë ndaj ri-infeksioneve? Ne kemi filluar të mësojmë përgjigjet e disa prej këtyre pyetjeve dhe të marrim një kuptim të asaj që mund të na presë në vitet që vijnë.

FUNKSIONIMI I SISTEMIT IMUNITAR

Antitrupat nuk janë gjithmonë linja e parë në mbrojtjen tonë imune. Kur qelizat tona hasin një virus të ri, ato së pari reagojnë me anë të të ashtuquajturit sistem imunitar ‟të lindur” i cili mbyll shumë infeksione fillestare shpejt, para se të rriten jashtë kontrollit. Kjo përgjigje fillestare është jo specifike dhe për pjesën më të madhe, është e njëjtë për çdo patogjen, roman apo të njohur. Vetëm disa ditë më vonë sistemi imunitar ‟adaptues” –departi i kujtesës imune –fillon te aktivizohet. Një pjesë e kësaj rritjeje përfshin qelizat B dhe T, të cilat bëjnë antitrupa. Trupat tanë prodhojnë miliona qeliza B dhe T, secila e akorduar, në një mënyrë të rastësishme, për të bërë një lloj tjetër të antitrupave. Këta antitrupa janë aq të ndryshëm saqë njeriu do të përputhet në mënyrë të pashmangshme me çfarëdo patogjen që mund të na infektojë. Gjatë një infeksioni, qelizat B që janë shumë të përshtatshme për pushtuesin e ri, marrin një sinjal për t’u shumëzuar. Antitrupat që ata prodhojnë qarkullojnë në gjak, duke u lidhur me viruset dhe duke i shkatërruar ato.Përgjigja e antitrupave e frymëzuar nga një ekspozim fillestar i SARS-CoV-2 mund të mbrojë nga infeksionet pasuese për disa kohë. Prandaj, një pyetje e rëndësishme pa përgjigje në lidhje me SARS-CoV-2 është sa do të zgjasin antitrupat ndaj COVID-19. Për SARS-CoV-2, posaçërisht, është shumë herët për ta ditur. Por studimet afatgjata të të afërmve të saj, viruset që shkaktojnë SARS dhe MERS, kanë zbuluar se nivelet e antitrupave mund të bien në mënyrë të dukshme në dy ose tre vjet pas një infeksioni. Koha mund të gërryejë dhe nivelet e antitrupave ndaj COVID. Antitrupat kundër viruseve të caktuara, të tilla si fruthi, shytat, rubeola dhe lisë, vazhdojnë në nivele jashtëzakonisht të qëndrueshme për shumë dekada, është për shkak të kësaj këmbënguljeje që ne mund t’i rezistojmë këtyre sëmundjeve gjatë gjithë jetës sonë. Por, erozioni gradual i niveleve të antitrupave në gjak mund të ulë mbrojtjen dhe të na bëjë të prekshëm nga ri-infektimi.

SUGJERIMET E STUDIMEVE

Kohët e fundit, studime në shkallë të gjerë kanë filluar të përcaktojnë sasinë e frekuencës së ri-infektimit të koronavirusit. Studimet e hershme sugjerojnë, nivelet e ri-infektimit duket të jenë shumë të ulëta. Këto studime tregojnë se disa muaj pas testimit pozitiv për COVID-19, të rriturit kanë tetëdhjetë përqind më pak të ngjarë të ri-infektohen nga virusi. E rëndësishmja, kur ndodhin ri-infeksionet, ato ka të ngjarë të jenë të lehta ose plotësisht asimptomatike edhe nëse virusi fiton një këmbë në trup, rezistenca mund të kufizojë efektet e tij. E njëjta perspektivë vlen për të ashtuquajturat ‘thyerja e vaksinave,’infeksione që ndodhin tek individët plotësisht të vaksinuar. Megjithëse pa dyshim ndodhin infeksione tek të vaksinuarit, këto raste, si ri-infektimet, ka shumë më tepër të ngjarë të jenë të lehta ose asimptomatike. Sipas Qendres për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, midis njëqind e gjasgtëdhjetë e tre milion të Sh.B.A.-së (49.3%) plotësisht të vaksinuar, kishte vetëm rreth dhjetë mijë infeksione në të vaksinuarit. Vetëm një mijë prej tyre rezultuan në shtrim në spital, domethëne vetëm një në njëqind mijë individë të vaksinuar u shtruan në spital me COVID gjatë asaj periudhe.Pothuajse të gjitha vdekjet nga COVID-19 në Sh.B.A tani janë të shmangshme. Të dhënat shkencore sugjerojnë se më shumë se 99% e vdekjeve nga COVID në muajt e fundit ishin midis amerikanëve që nuk ishin vaksinuar plotësisht, një zbulim kaq i jashtëzakonshëm sa që dikush mund të vërë në dyshim saktësinë e tij nëse statistika të ngjashme nuk do të raportoheshin në studim pas studimi. Sot, raportet e ri-infeksioneve dhe përparimet e vaksinave priren të vijnë si një befasi e frikshme. Por ata do të ndjehen gjithnjë e më normalë ndërsa faza akute e pandemisë po mbyllet. Pavarësisht suksesit spektakolar të vaksinave, shanset grumbullohen kundër çrrënjosjes apo edhe një imuniteti global të tufës, virusi është shumë i përhapur dhe i transmetueshëm për këtë te ndodhë. Pra, marrëdhënia jonë me virusin mund të ndryshojë rrënjësisht. Një vit e gjysmë më parë, ne ishim ishullorë të verbër nga një pushtues i ri. Ndërsa rezistenca jonë imune kolektive rritet, sidoqoftë COVID mund të kalojë nga një pandemi në një kërcënim endemik. Virusi mund të vazhdojë të qarkullojë në nivele të ulëta, por përhapja e tij do të jetë më e ngadaltë dhe shumica e infeksioneve do të jenë më pak të rënda. Në një botë me COVID endemik, ju mund të kapni virusin, ose të vaksinoheniçdo vit me një përforcues me me vaksinen kundra gripit. Me siguri do të ketë sezone COVID, si sezonet e gripit, në dimër.Çdo disa vjet, ndërsa akumulohen variante të reja, një sezon mund të jetë veçanërisht i keq. Mund të infektojë kryesisht fëmijë të pavaksinuartë cilët shpesh kanë infeksione asimptomatike dhe pothuajse kurrë nuk zhvillojnë simptoma të rënda dhe të shkaktojë infeksione të lehta rastësore tek të rriturit e vaksinuar. Disa grupe, të tilla si të moshuarit dhe të dëmtuarit nga imuniteti, do të jenë akoma në rrezik më të lartë për komplikime të rënda, të prekurit mund të vdesin nga COVID-19 ashtu si vdesin nga gripi dhe pneumonia sot. Por rreziqet do të jenë më të ulëta për individët që kanë një farë rezistence imune. Për shumicën prej nesh, COVID mund të bëhet një armik i njohur, si gripi sezonal, një nga rreziqet e njohura në të gjithë botën për jetën e përditshme.

* Nënkryetari i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës –VATRA.