Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Dy gazetarë amerikanë raportojnë për 7 Prillin

by

Nga Rafael Floqi/

Znj. Eleanor Packard, një korrespondente për një kohë të gjatë për New York Daily News dhe korrespondente dikur e luftës për The United Press, së bashku me bashkëshortin e saj, Reynolds Packard, përbënin një nga ekipet raportuese para, gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore. Duke punuar së bashku dhe nga dhjetë të ndarë për javë të tëra të dy – të njohur gjerësisht si Pack dhe Peebee – mbuluan histori të mëdha në Evropë dhe gjetkë në një mënyrë të dyfishtë, adventureske që shkaktonte anekdota të shumta. Gjatë karrierës së saj, zonja Packard mbuloi pushtimin italian të Etiopisë dhe Shqipërisë, Luftën Civile Spanjolle dhe Luftën e Dytë Botërore në Itali dhe Gjermani. Pas luftës ajo u specializua në mbulimin e Vatikanit, dhe lajmet saj përfshinin vdekjen e tre Papëve – Plus XI, Pius XII dhe Gjon XXIII. Ajo vdiq më May 5, 1972 . Në librin e tyre Publikuar në New York, nga Oksford University Press, më 1942 “Perandoria e Balkonit ; Italia fashiste në luftë” Reynolds dhe Eleanor Packard na japin detaje të panjohura nga Tirana për ditën e 7 Prillit të pushtimit fashist të Shqipërisë . Nga kjo korrespondencë lufte shkëputa e përktheva për Diellin këtë fragment .

Me 3 prill mësuam se mbreti Zog ishte në vështirësi edhe një herë me Ducen dhe se kolonel Zef Sereqi, Ministri Zogut në Itali , i shoqëruar nga ministri italian në Tiranë, Francesco Jacomoni , kishte fluturuar në Romë dy ditë përpara dhe, pas një nxitimi, në konferencë me Contin Ciano , kishte fluturuar prapë në Tiranë për të marrë një përgjigje nga Zogu që do ta qetësonte Musolinin, të cilin e përshkroi si të ishte kapluar në “nga një inat i tmerrshëm .” Sa për ne mund të dallohej nga burimet e tjera gjatë ditës tjetër se , OVRA ( Policia Sekrete Italiane) e kishte i informuar Musolinin se Zogu, ishte duke flirtuar me britanikët dhe kështu për shfaqje me forcë, njëzet mijëra trupa italiane së bashku me një skuadrilje detare dhe një numër të konsiderueshëm aeroplanësh, qenë të përqendruar në Bari dhe Brindizi, në dy portet Adriatikut afër Shqipërisë. Zyra e Shtypit italian e pyetur rreth këtyre raporteve, i mohonte vërtetësinë tyre , ndërsa fshehtazi këshilltarët në Bar Stampa Estera, në intimitet raportonin se kjo ishte e vërtetë, ata thjesht e nënkuptonin, se Italia ishte në ankth, për të pasur një ndikim më të dobishëm mbi Mbretin Zog, i cili , sipas tyre, i kishte keqpërdorur paratë italiane. Ata ishin të sigurt që nuk ishte në pyetje e ndonjë lëvizje ushtarake kundër Shqipëria . E tëra kjo ishte vetëm një grimë tjetër melodrame politike. Sidoqoftë, situata ishte mjaftueshëm e acaruar si kërcënim ç’ ka na bëri të pajtohemi me Eleanorën për të fluturuar menjëherë për në Tiranë. Tashmë ishte vonë, bankat ishin e mbyllur, dhe aeroplani i ditës u nis në gjashtë të mëngjesit, Lirat ishin të padobishme edhe në Shqipëri nëse ata mund të kontrabandoheshin jashtë nga Italia pa marrë lejen e nevojshme nga Ministria Italiane e Shkëmbimeve dhe Valutës. Eleanora, megjithatë, mori përsipër t’i mbante këto para në të sutjena, dhe Reynolds u lidh me zyrën e Londrës për t’i dërguar paratë direkt për në Tiranë. Mëngjesin tjetër, Eleanora hipi në një avion pasagjerësh Ala Litoria i cili ishte gjysmë mbushur. Kjo mungesë e pasagjerëve dukej befasuese në pamje për raportimet për çarjen ndërmjet Musolinit dhe Zogut, e cila mund të pritej të rezultonte si shumë zyrtare, nga fluturimet vajtje ardhje në mes të dy kryeqyteteve. Kur avioni u ul në aeroportin e Tiranës në mesditë, shpjegimi ishte i qartë . Fusha e aviacionit ishte bllokuar me një numër të madh pasagjerësh italianë, që prisnin për të fluturuar derisa turmat e njerëzve qenë grumbulluara rreth zyrave të Ala Litorias madje dhe jashtë telave të rrethimit të fushës.

Gradualisht u bë qartë çfarë kishte ndodhur: të gjithë italianët në Shqipëri ishin duke u riatdhesuar me urgjencë me urdhër nga Roma, dhe që kur s’kishte as mjete dhe as kohë për t’i transportuar të gjithë në Durrës , ku ata mund të merrnin në anije, një flotë e tërë aeroplanësh ishte dërguar nga Italia për të shpejtuar evakuimin . Shumica e italianëve ishin të hutuar dhe i shqetësuar; pasi ata kishte qenë të detyruar të largoheshim një valixhe të vogël secili, duke braktisur të gjitha shtëpitë si dhe bizneset dhe pronat.

Në këtë pikë , Eleanora ra vetë viktimë e një truku të zakonshëm italian. Kamera që ajo kishte qenë i detyruar ta dorëzonte tek linja ajrore zyrtare në Romë për ruajtje gjatë udhëtimit, ishte lënë me kujdes mbrapa kur ajo ndryshoi avionët në Brindisi. Linja ajrore zyrtare në Tiranë ishin shfajësuar neveritshëm duke thënë se kamera do të përcillej menjëherë me aeroplanin tjetër, pasi ata tashmë e dinin se nuk do të kishte ” avion tjetër ” në ditët që do të vinin. Kjo ishte pjesë të politikës italiane për të parandaluar marrjen e ndonjë fotoje nga të huajt gjatë ditëve të ardhshme . Eleanora pastaj, vazhdoi drejt në hotelin italian Carlton , i cili kishte qenë rekomanduar nga të gjithë agjencitë turistike në Romë si një nga bujtinat më të pastra në Tirane. ( Hotelet shqiptare kishin reputacionin se kishin tartabiqe, por qe ndoshta vetëm një tjetër formë e propagandës fashiste.)

Në hyrje të Carltonit , ajo gjeti pronarin dhe asistent menaxherin të veshur me pardesy dhe kapele, duke mbikëqyrur largimin nga hoteli të pesë bauleve të mëdha. Të tjera baule dhe tufa kutish të mbështjella me mbulesa tavoline shumë ngjyra ishin grumbulluar në trotuar. Pronari, padyshim i habitur, se kush po mbërrinte tani në Tiranë, shpjegoi që kishte dhoma me qera, sepse ai kishte mbyllur poshtë hotelin e tij, pasi të gjithë ishte duke u larguar, dhe se tashmë ishte vonë për të mbërritur në aeroport , dhe, Madonna Mia, nuk mund të rezervonte një moment tjetër për shpjegime. Edhe e sapo mbërritur mund shihje në këtë kohë të rëndësishme zhvillimesh ndërkombëtare Eleanora, duke i besuar bagazhin e saj , me gjuhën e shenjave, iu drejtua një portieri shqiptar, dhe u nis vetë për të gjetur një kalë dhe karrocë ( nuk kishte taksi në Shqipëri ) për ta çuar tek zyra e telegrafit. Për të dërguar disa dërgesa për parapagim e duke përshkruar gjithçka që kishte parë, ajo i pyeti nëpunësit e telegrafit , të cilët folën si italisht dhe frëngjisht, se ku qe vendndodhja të Bankës së Shqipërisë, ku do të merrte paratë që i kishin dërguar. Nëpunësit u përgjigjën duke shprehur shqetësimin, se Mbretëresha Geraldina ,një gjysmë amerikane gruaja të Mbretit Zog, kishte lindur trashëgimtarin e fronit shqiptar, herët në mëngjes, dhe si rrjedhojë banka e Tiranës do të mbyllej për tre ditë, si shenjë gëzimi. Çmimi i telegrameve ishte katastrofike për një korrespondent të OBSH që kishte shkuar jashtë me vetëm gjashtëdhjetë e tetë dollarë – një shumë tashmë e shteruar nga telegramet e dërguara.

Toma Lorusso , një italian në Tiranë i cili vepronte si korrespondent praktikisht për të gjitha agjencitë e lajmeve dhe gazetat në Romë, duke përfshirë dhe ato në Shtetet e Bashkuara, ishte më në fund i vendosur. Lorusso , një nga të paktët italianët të mbetur pas , tha , ” Është me fat për ju, se ju sa keni mbërritur , që unë jam më në gjendje për të dërguar lajme .” Ishte befasuese për të gjetur atë, në Shqipëri . Një burrë i shkurtër, dinamik , i dredhur që të kujtonte një si ganglion të zbuluar. Ai u hodh rreth dhe tha : “ Nuk mund të dërgoj asgjë apo tu them ju çdo gjë, sepse unë jam një italian. Ju do vetëm duhet të bëjë më të mirën ju mund deri sa atëherë mundem t’ju tregoj shumë.”

Me karrocën e tërhequr me kalë, Eleanor tjetër shkoi te Legata amerikane në periferi të qytetit, ku ajo thirri mbi Ministrin , Hugh G. Grant. Ai e la në pritje për pesëmbëdhjetë minuta, duke shpjeguar kur erdhi se sapo kishte përfunduar duke koduar një mesazh të Gjatë për Departamentin e Shtetit. Ai ishte i këndshëm dhe joformal dhe tha që kishte të bënte me një krize të Shqipërisë në marrëdhënie me Italinë , dhe se ai i kishte kishte kërkuar një audiencë Mbretin Zog dhe i kishte folur atij në mëngjes. Ai tha se mbreti ishte i sigurt, se vështirësitë me Italinë ishin në proces zgjidhjeje me rrugë diplomatike me bisedime dhe se raportimet për një pushtim të mundshëm italian të Shqipërisë ishin dukshëm sensacionale. Ky version vështirë se të pajtohej me aktivitetin italian në aerodromin e Tiranës, por Granti ia atribuoi numrin e madh të italianëve që largoheshin diplomacisë historike të Musolinit , e cila kishte ndër të tjera qëllimin sa për të detyruar Zogun për një rishikim të traktateve italo-shqiptare në favor të Italisë. Granti ishte përkundrazi i kënaqur që kishte qenë në gjendje të fliste me Zogun në mes të krizës dhe kështu që po i jepte Departamentit të shtetit disa informacione me vlerë mbi atë, që po zhvillohej në vend. Ai ishte jashtëzakonisht i trazuar, kur gjeti nja dhjetë ditë më vonë se mesazhi i tij nuk qe dorëzuar kurrë, pasi kishte qenë mbajtur nga agjentët italianë në zyrën e telegrameve, megjithatë ata natyrshëm nuk mund ta lexonin kodin, përfundoi duke thënë se ishte po aq mirë asgjë nga ministri amerikan të mos ishte çuar.

Vonë pasdite , ministri shqiptari i jashtëm, Ekrem Lobohova , i tha Eleanorës që kishte një krizë ndërmjet Italisë dhe Shqipërisë dhe se shtypi i huaj e kishte zmadhuar dhe se ai ishte duke përfaqësuar plotësisht shtetin në punën e tij . “ Italia dhe Shqipëria kanë qenë gjithmonë miqësore qysh nga e fundit i luftës dhe janë miqësorë edhe tani . Çështjet që kemi qenë duke i diskutuar ndërmjet nesh janë të parëndësishme dhe do zgjidhen lehtësisht nga negociatat e zakonshmet diplomatike. Nuk ka arsye çfarëdo për të folur për një çarje në marrëdhëniet italo shqiptare.”

Në Fondacionin Rockefeller, Klinika Kundër Malaries , e cila kishte në krye bakteriologun amerikan , Dr. Leëis Hackett , e kishin shumë më e qartë, kur folën në mbrëmje me Dr. Hackett dhe asistentin e tij , Dr. Marston Bates, nga Fort Lauderdale , Florida, se ata prisnin që italianët të vinin në çdo minutë. Ata thanë se marrëdhëniet italo-shqiptare kishin qenë gjatë majft të tendosura, në një masë shumë më të madhe, se sa ishte kuptuar, nga cilido nga diplomatët ose korrespondentët. Disa asistentë shqiptare të Dr. Hackett , të cilët kishte qenë arsimuar në Paris, Romë dhe Vjenë, pasi Shqipëria nuk kishte universitet, ishin shumë të hidhur kundër italianëve, por në të njëjtën kohë nuk e miratonin qëndrimin e Zogut, të cilit ata e konsideronin si një lloj dallavere mbretërore, se ai mendonte më shumë për fitimin e tij personal, sesa për mirëqenien sociale të popullit. Këta sidomos intelektualët e rinj, kryesisht të krahut të majtë deklaronin se Shqipëria do kurrë nuk prosperojë deri sa të dy si italianët dhe klika e Zogut në pushtet të ishin rrëzuar. Ata të gjithë thanë se nëse italianët guxojnë ta pushtojnë Shqipërinë, ata do kërkojnë pushkë dhe to të shkonin për të luftuar . (Por kur erdhi koha , ata nuk vepruan.) Më pas shumë nga dyqanet në Tiranë ishin mbyllur, dhe njerëzit mbledhur në pak nyje në trotuare e flisnin të emocionuar, siç raportohet qarkullonin zëra nëpër kryeqytet, që italiani kërkonte nga Zogu përdorim të përhershëm të porteve të Shqipërisë për marinën italiane dhe themelimin e garnizoneve italiane në disa pika përgjatë bregdetit dhe në të gjithë rajonet e naftës.

Nga herët pasdite, grupe e njerëzit filloi duke formuar një paradë që marshonte lart dhe poshtë rrugëve, duke bërtitur : “ Poshtë Italia ! Poshtë Musolini !” Më në fund demonstruesit marshuan drejt pallatit mbretëror, ku burrat bërtisnin: “ Duam armë ! Na Jepni armë !” Mijëra vetë u grumbulluan rreth oborrit për disa orë , duke i telefonuar Mbretit që të vinte jashtë dhe të fliste me ta. Zogu nuk u shfaq , por më vonë bëri një transmetim në radio për kombin , duke u thënë njerëzve të jenë të qetë siç ishte ai se ende po negocionte me Romën, por kaq Shqipëria do të rezistonte çdo sulmi. Ndërsa të gjitha këto demonstrata ishin duke shkuar në , dyert dhe dritaret të Legatës Italiane , e cila ishte të vendosura vetëm përballë portave të pallatit, që ishin në heshtje dhe në mënyrë sistematike të mbyllur dhe dukej sikur Legata ishte kaq e mbyllur – ose ndryshe e konvertuar në një kështjellë . Në fakt , dyzet italianët ishin mbyllur veten atje dhe me pushkë dhe makina me armë , ishin duke u përgatitur për një rrethim . Si edhe pasdite Zogu nuk pranoi të paraqitej , turma duke bërtitur lëvizi larg nga pallati dhe u grumbullua masivisht në sheshin katror përreth e cila ishin e vendosur shumica të ministrive dhe ndërtesave qeveritare . Të bërtiturat e “ Poshtë me Italia ! Poshtë Musolini !” ishin ndryshuar në “ Na jepni armët ! Ne na keni shitur jashtë ! Na jepni armët ! Ne jemi të tradhtuar ! “

Personeli shqiptar i zyrës së telegrafit kishte tashmë ka kaluar te italianët . Ata refuzonin të dërgonin ndonjë mesazh shtypi me ndonjë nga rrugët e tjera vetëm nëpërmjet Romës , megjithëse linjat operonin me Londrën nëpërmjet Beogradit dhe Athinës. Ata nuk do të rrezikonin me postime në të ardhmen duke lejuar ndonjë lajme të marrë jashtë e cila nuk kalonte përmes censurës fashiste . Trupat rezerviste shqiptare ishin thirrur, por në rastin më të mirë Zogu nuk mundi të fuste në fushë më shumë se tridhjetë mijë pushkë . Ishte një ushtri lodër, pa ndonjë mjet transporti përveç këmbëve, dhe me pak se njëqind mushka për të mbajtur disa i topa fushor artilerie dhe makina me armë . E saj aviacioni përbëhej vetëm nga dy aeroplanë.

Tjetra _ ditë , e Premte e Mirë , Eleanora ishte u zgjua në gjashtë të mëngjesit nga një trokitje në dhomën e saj të hotelit dera . Ishte një nëpunës i legatës amerikane që tha që kishte marrë udhëzimet nga ministrit Grant për t’u thënë të gjithë amerikanëve në qytet që të bashkoheshin në Legatën e e SHBA pas lajmit që italianët tashmë kishin zbarkuar në Durrës dhe duke luftuar dhe ishin tërhequr . Ai tha se nuk mund të ketë dyshime në lidhje me autenticitetin e lajmeve , siç erdhi e drejtpërdrejtë nga britanikët nga Legata në Durrës . Ministri Britanik i kishte telefonuar personalisht dhe dhënë Grantit një dëshmitar okular të pushtimit. Pasi Eleanora nxitoi tek Zyra e telegrafit për të dërguar lajmet, megjithëse dukej i pashpresë se ndonjë lajm i dërguar do të merrej ndonjëherë jashtë. Njëzet e një bombardues italianë , duke fluturuar në formacione nga tre , u shfaqën lart në qiell dhe pastaj u zhytën poshtë dhe motorët e tyre gjëmuan . Kur ata arritën, deri në gjashtëqind këmbë, ata u drejtuan haptazi dhe u hapën rrethuar mbi qytet , duke u shpërndarë fletëpalosje e cila popullatës poshtë, e cila çuditërisht, nuk u tremb, por thjesht qëndronte në rrugë dhe zbrazte pushkë drejt qiellit. Fletëpalosjet ishin shkruar në shqip dhe i bënin thirrje popullit të mos rezistonte . “ Shqiptarë !” shkruante ne fletëpalosje “ Trupat italiane që vijnë sot në vendin tuaj i përkasin një populli që kanë qenë mik i juaj gjatë shekujve dhe kanë shpesh demonstruar këtë miqësi për ju . “Mos i kundërshtoni me rezistencë të padobishme . Do të asgjësoheni . “Mos dëgjoni qeverinë apo burrat që ju kanë varfëruar dhe tani çdo plumb i juaj i kotë do të shkaktojnë gjakderdhje . Ushtarët e Madhërisë së tij Mbretit dhe Perandorit të Italisë do mbeten këtu vetëm për kohën e nevojshme për të rivendosur rendin, drejtësinë dhe paqen .” Edhe si fletëpalosjet binin duke u fryrë nga flladi. Mbreti Zog ishte sërish para mikrofonit. Këtë herë, ai ishte duke folur lufte dhe ishte duke folur me Londrën dhe Parisin si dhe me vet qytetarët . “ Kërkesat italiane ka shkelur sovranitetin shqiptar ”, tha ai . “ Shqiptarët kurrë nuk do t’i pranojë kërkesa të tilla. Ata do ta luftojnë pushtuesin me gjithë forcën e tyre, deri tek njeriu i fundit . “Mos e humbni guximin . Mbroni nderin e kombit tuaj. “Iu bëj thirrje Francës, Britanisë së Madhe dhe Vendeve të Botës së qytetëruar për ndihmë . Ndihmojeni shqiptarët. Ata janë vetëm një milionë dhe duhet mbrojnë e vendin e tyre kundër një kombi e 44 milionësh . “Unë e mohoj se ka të vërtetën më të vogël në akuzat e italianëve se shtetasit e tyre kanë qenë të keqtrajtuar në Shqipëri . Nuk kanë qenë të keqtrajtuar ka pasur gjatë regjimit tim drejtësi për të gjithë .” Mbretëresha Geraldina , me beben e saj dyditore, ishte tashmë duke u arratisur brenda më një ambulancë rrugës malore për në Greqi . Ajo kishte ndryshuar mendje. Në fillim ajo kishte planifikuar për të kërkuar strehim te Legata Amerikane dhe kishte dërguar një nga dadot e saj për të pyetur Ministri Grant nëse ai do ta merrte brenda . Ai pranoi të jepte saj një vend gjatë pushtimit, duke u nisur se ajo kishte nënë amerikane. Tek Legata amerikane raportet e progresit të pushtimit italian ishin duke grumbulluar me telefon, radio dhe me fjalë goje, si në të gjitha legatat në Tiranë po grumbullonin informacionin e tyre . Pushtimi kishte filluar njëkohësisht në katër portet në Durrës , të lidhura direkt rrugë automobilistike me Tiranën; Në Vlorë një qendër transporti në mes të Shqipërisë afër fushave vajgurore; në Shën Gjin, portin komercial për qendrën e Shkodrës ; dhe Port Edda , në jug , pranë kufirit me Greqinë . Këto porte ishin virtualisht të pambrojtur , sepse Mbreti Zog e kishte dërguar ushtrinë shqiptare në male , dhe e vetmja shfaqje e vërtetë e rezistencës ishte në Durrës , ku xhandarët vendas dhe një grup e civilësh patriotë i luftoi më së miri italianët ata me pushkë dhe mitraloza. Zbarkimi i parë italian ishte i zmbrapsur dhe duke i dërguar zbarkuesit të ktheheshin në anijet e tyre . Pastaj marina italiane hapi zjarr me topa duke i përzënë luftëtarët shqiptarë nga fortesa e tyre e kullës në bregun e ujit . Granatimet thyen xhamat e legatës britanike. Italianët bënë një tjetër përpjekje , duke përdorur më shumë ushtarë kësaj here, dhe arritën të fitojnë epërsi në disa pika në qytet. Por vetëm kështu pas pesë orësh luftim italianët morën në zotërim Durrësin . Në ndërkohë , mbrojtësit , me numra në masë të madhe pakësuar nga viktimat , ishin duke u përpjekur të mbanin një ndalim në rrugën Durrës -Tiranë , por rezistenca qe zbehur si nga mungesa e municionit dhe se mitralozat filluan të plasariten. Italianët në mënyrë të sigurtë të barrikaduar në Legatën e tyre filluan duke punuar nga brenda në përpjekje për të thyer moralin e shqiptarëve. Më efektive se sa të përpiqesh të godasësh me shapkë nga mbrapa dritareve, ata përdorën telefonin . Një prej tyre thirri një person mik në Legatën Greke dhe i tha atë dhe nga një shok në një tjetër dhe greku që mos dilte jashtë të Legatës sepse pjesa tjetër të qytetit ishte ashpër bombarduar nga ajri , duke filluar në tre pasdite. Kështu padashur, greku luajti lojën italiane. Në mirëbesim, ai dhe e kolegët e tij telefononin njeri-tjetrin në legata , duke përfshirë edhe atë amerikane u thanë se çfarë u kishte italiani. Fjala u përhap si në asnjë kohë tjetër dhe një orë më vonë gjithë Tirana ishte një kazan që zjente.

Mijëra e njerëzit filloi derdheshin jashtë të qytetit, dhe refugjatët ga gjermano-hebreje rrethuan Legatën Amerikane , duke kërkuar strehim . Ministri Grant u shpjegoi fillimisht bukur dhe pastaj me këmbëngulje, duke bërtitur, se e vetmja mënyrën se si ai mund siguronte mbrojtjen në çdo eventualiteti ishte për të dhënë strehim për vetëm për qytetarët amerikanë. Kur ata nuk pranuan ta kuptonin, Granti mbylli portat ndaj tyre, por i telefonoi ministrit gjerman dhe tha atij se madje edhe pse këta refugjatët ishin çifutë ata ishin ende qytetarë gjermanë dhe si të tillë kishin të drejtën për mbrojtje në Legatën gjermane. Ministri Gjerman në mënyrë të butë u përgjigj se e sigurisht çifutët gjermanë mund vinin në Legatën Gjermane ku ai do kishte mirëpritur personalisht ata. Grant atëherë u çoi fjalë hebrenjve se kishte marrëveshje që ata të shkojnë te Legatën Gjermane . Asnjë syresh nuk lëvizi. Ata preferuan më mirë të qëndrojë në këmbë jashtë mureve të Legatës Amerikane se të pranonin mbrojtje në çdo formë nga Rajhu . _

Ndërkohë , Zogu çoi një të dërguar për të biseduar me italianët për pezullimi e armiqësive dhe kur ai u kthye vonë pasdite dhe i raportoi se ishte e pamundur të organizohet ndonjë kusht qoftë edhe për armëpushim të përkohshëm, njoftoi Zogu se ai ishte duke u larguar që malet të udhëhiqte trupat e tij. Ai tha se do të ishte e pamundur të mbrohej Tirana, e cila ishte në një fushë dhe i lirë nga mbrojtjet natyrore ose të tjera . Dhe në mbrëmje ai rrëshqiti në heshtje jashtë kryeqyteti me një veturë e amerikane sedan me perde të mbuluara. Por në vend të kësaj e duke u bashkuar e tij trupat , ai shpejtoi mbi të njëjtën rrugë tek gruaja dhe djali i porsalindur që kishte udhëtuar më herët dhe iu bashkua atyre në mëngjesin tjetër rrugës për në Follorinë , Greqi .

Shqiptarët ishin braktisur prej mbretit të tyre . Anëtarët _ të qeverisë gjithashtu u zhdukën pothuajse në të njëjtën kohë me Zogun, shumica prej tyre duke marrë rrugën për në Elbasan, e cila gjithashtu i çoi në Greqi . Bombardimi i premtuar i Tiranës, megjithatë , kurrë ka ndodhur . Në perëndim të diellit trupat italiane nuk kishte ende mbërritur kur Ministri Grant këmbënguli që të gjithë amerikanët ta kalonin natën në Legatë , nga frika se mund të ketë përleshje në rrugë kur pushtuesi me ushtarët e tij u përpoqën të hynin në qytet , pavarësisht faktit se shqiptare ushtria e rregull kishte qenë e tërhequr në male . _ Dr. Hackett dhe Dr dhe znj . Bates nuk kishin dëshirë të largoheshin nga rehatia tyre në Fondacionin Rockefeller , ku ata ishin të sigurt, por më në fund iu dorëzuan dhe bindën ministrit. Dr. Hackett vendosi të voziste tek Fondacioni për të marrë disa dyshekë dhe batanije, se Legata vështirë se kishte mjaftueshëm për të akomoduar të gjithë refugjatët , dhe Eleanora shkoi me atë, për të bërë udhëtimi i fundit të katërt tek zyra e telegrafit , gjithmonë me shpresën se diçka mund mirrte përmes . Ajo kishte përfunduar shkrimi saj dërgesat dhe ishte vetëm duke paguar për ta ( duke pasur arriti të marrë hua disa para në ndërkohë ) kur pati një breshëri _ e pushkë zjarri pak rrugët larg . Shqiptari _ telegrafi zyrtarët , të cilët nuk kishte ktheu një fije floku që mëngjes kur bombardimet italiane aeroplanët gjëmonte lart , shpejt e shmangu larg nga dritaret . Zjarri me pushkë ishte diçka ata ishin më të njohur me se bomba . Si gjuajtja vazhdoi Eleanora tha : “ Italianët duhet të kenë mbërritur . “Nëpunësi italofil i telegrafit tundi kokën dhe tha: “ Jo , janë gjuajtje nga shqiptarët. Ne dëgjuam se do të ketë probleme kur qeveria u largua .” “Por çfarë janë ata të shtënat në? ” Në ajër , ose, ndoshta , ndonjë gjë tjetër ,” u përgjigj nëpunësi . Kur Eleanor qëndroi brenda strehës së portës , duke pritur që Dr. Hackett të kthehet ( dhe e shqetësuar nëse do të mundej me të gjitha qitjet që vazhdonin, të shtënat filluan të shtohen në numër dhe të binin afër . Pushkët kërcisnin në të gjitha drejtimet, dhe herë pas here plumbat do shkaku që suvaja të binte nga muret e zyrës të telegrafit. Qitësit megjithatë nuk ishin të dukshëm dhe shumica të plumbave binin në mënyrë të drejtë lart, pra një person i strukur në pozicion ishte nuk kishte gjasa të goditet . Një makinë u përplas papritmas një rrugë anësore ngjitur, dhe Dr. Hackett ndaloi ca sekonda. derisa Eleanora hyri me shpejtësi poshtë mbrapa rrugës me shpresë e duke shmangur të shtënat. Pastaj duke arritur në afërsi të Pallatit të Mbretit, mjeku iu afrua Legatës Amerikane nëpër një kullotë, dhe pa se rruga e zakonshme ishte bllokuar nga turmat që ishin duke plaçkitur pallatin. Kur u kthye në Legatë , Hackett dhe Eleanora i gjetën tashmë burrat atje duke organizuar sistemin e rojës dhe duke pastruar dhe vajosur ca pak revolverë të vjetër dhe pistoleta ushtrie që kish ndodhur t’i kishin në dorë. Nuk kishte arsye pse shqiptarët të kishin ndonjë inat kundër amerikanëve dhe vërtet nuk besonin se ata do të sulmonin Legatën ; por ishte më mirë për t’u përgatitur për ndonjë emergjencë . Kurrë s’dihet se çfarë mund në koka një turme – veçanërisht nëse anëtarët e saj kanë pirë pijen e zjarrtë shqiptare alkoolike të quajtur “raki”. Një amerikan inxhinier punësuar nga kompania italiane duke shfrytëzuar fushat e naftës shqiptare inspektonte rojet çdo gjysmë ore . Ai kishte lënë fushat e naftës afër Vlorës kur punëdhënësit e tij italianë kishin evakuuar në mënyrë të detyrueshme nga Duce . Ai tha se shqiptarët në rreth planifikonin t’i sabotonin puset , por kishte mësuar më vonë që përparimi i italianëve në këtë rajon kishte qenë aq i shpejtë, sa puset ishin ende të padëmtuara kur pushtuesit mori posedim prej tyre. Si në mbrëmje veshur me të shtëna erdhi afër Legatës dhe papritmas pati një breshëri me zjarr mitralozi . Disa amerikanët nxituan jashtë të Legatës për të parë poshtë rrugës . Ata mund shikoni mitralozin duke qëlluar nga porta e Legatës Italiane . Disa _ momente më vonë , një të shqiptar shërbëtor i amerikanit erdhi ne legatë në vrapim e sipër dhe se një turmë e prej njëqind shqiptarët kishte vendosi të sulmonte Legatën Italiane për hakmarrje për pushtimin _ e tyre vend , por kishte qenë i shtyrë u largua nga zjarri i mitralozit . Pas atë , armën italiane kërciti pak a shumë e rregullt intervale — me sa duket si paralajmërim — por shqiptarët bënë më tutje përpjekjet për të nxituar Legatën . Pushkë të shtëna në qytet vdiq poshtë së shpejti pas mesnatë ; shumë të shqiptarë të përgjumur dhe shkuan në shtrat, ndërsa të tjerët ishin shpërndarë nga një komitet qytetar organizuar nga një e oficerëve të policisë shqiptare që nuk kishte ikur nga qyteti . Nëse ndonjë shqiptarët ishin i vrarë në trazira , vullnetar komiteti hoqi trupat gjatë natës , sepse asnjë s’ishte dukshme në rrugë në orën tetë në mëngjes . Në orën nëntë e gjysmë të mëngjesit të së shtunës , pararoja të trupave italiane – e hipur në motoçikleta Bersaglieri e veshur helmeta çeliku zbukuruar në kokë me shtëllunga – gjëmonte në sheshet katrore të Tiranës nga drejtimi _ të fushës ajrore dhe rrugës së Durrësit . Ata kishte marrë në zotërim fushën ajrore gjatë rrugës për në, dhe brenda gjysmë ore mbi një mijë granatierë italianë kishte qenë u ulur në Tiranë me avionë transporti . E para trupat menjëherë morën ndërtesat e qeverisë, radiostacionin dhe zyrën e telegrafit. Disa Italofilë shqiptarë në mënyrë të dobët i brohoritën Bersaglieri , por pjesa më e madhe i shihte të vrenjtur heshtje . Një shqiptar punëtor shkaktoi një moment intensiv eksitim kur një madhësi të mirë pasqyrë rrëshqiti nga poshtë e tij blu xhins puna smock dhe u thye në trotuar me zhurmën _ të një shpërthimi bombë . Ai ishte menjëherë – arrestuar për plaçkitje . Një orë më vonë – njëmbëdhjetë paradite Konti Ciano mbërriti në – aerodrom dhe zbriti nga avioni i tij , në fytyrën e tij rrezatonte një buzëqeshje , një llogore kapak i ulur me haresë në anën e e tij kokë , një shaka rrinë në të tijën dorë . Ai ishte e veshur me këllqe E zezë Uniformë këmishë dhe përshëndeti me një ajër e i madh përbuzje grupi të Kuislingëve që kishin dalë jashtë në aeroport për të pritur ai . Pas një ceremonie të shkurtër, ai mori në një automobil dhe e ngau përmes rrugëve kryesore të qytetit , duke u përkulur dhe duke qeshur me dashuri sa herë që disa shqiptarë miqësorë do ta brohorisnin dhe duartrokitnin mirëpret komiteti kishte tashmë të vendosur fotot të mbretit Viktor Emanueli dhe Duces në rrugë , së bashku me pankarta e cila thuhet në shqip të tilla gjerat si Rroftë Mbreti i Italisë dhe Ne përshëndesim dërguesit tanë italiane dhe zemrat tona janë me mirënjohje për kombin italian që na ka shpëtuar nga dora e një tirani. Komiteti megjithatë nuk kishte pasur kohë të hiqte parullat në shqip me ngjyrat se e zbukuruar çdo rrugë dhe shandan , i vendosur në festë të lindjes të djalit të Mbretit Zog . Aty ata mbeti , i dëshpëruar mes flamujve për lindjen e një fëmije treditore bebe djalë që tashmë humbur trashëgiminë .

Dëshmia e një vullnetari italian nga Kryengritja e Malësisë së Madhe

by

Shqipëria që po lind

Në fakt, kryengritja fatkeqe e vitit 1911, në mos për asgjë tjetër, i shërbeu të paktën të siguronte koncesionet e dorëzimit, të përcaktuara si një pozitë të barabartë, si një bazë të parë ligjore për pretendimet e ardhshme të autonomisë duke krijuar marrëveshje midis malësorëve rebelë dhe agjitatorëve të evropianizuar, një mësim për të dy të zhgënjyer të shtyrë nga nevoja supreme për ta bërë vetë Shqipërinë.

Nga Rafael Floqi

Kush ishte publicisti italian Eugenio Vaina de Pava (1888-1915), i diplomuar në Fakultetin e Arteve në Firence, iu bashkua lëvizjes politike katolike italiane të Demokracisë Kristiane gjatë viteve të tij studentore i cili mori pjesë dhe shkroi për kryengritjen shqiptare të Malësisë së Madhe. Fillimisht ai u interesua për çështje morale dhe etike, por më pas u fokusua tërësisht te politika. Në fillim interesimi i tij ishte i drejtuar nga Ballkani dhe problemet e kombit shqiptar.Në botimet e tij më vonë ai mbrojti rolin aktiv të Italisë në ngjarjet e Luftës së Parë Botërore, veçanërisht sepse pjesëmarrja italiane në këtë luftë do të kontribuonte në bashkimin e Venezia Giulias me Italinë dhe në shkatërrimin e Monarkisë Habsburge. Ai e zgjidhi çështjen e sllovenëve në frymën e ideve të Mazzini-t, përkatësisht, për t’u siguruar sllovenëve një zhvillim autonom në kontekstin e shtetit të ri. Ai ra si ushtar italian në territorin slloven në malet Kërn menjëherë pas fillimit të luftës (ofensiva e dytë e Soçës). Ai vdiq më 21 korrik 1915 duke luftuar si vullnetar, Ai botoi librin Albania che Nasche me 1914 nga i cili shkëputa pjesët e kryengritjes së Malësisë së Madhe. Pas vdekjes shokët e e tij botuan postum librin La nazione Albanese: Volume 1 .Në mënyrë të duhur seriali premtues nën drejtimin e Giorgio d’Acandia, i kushtohet studimit të problemeve më të devotshme dhe më pak të njohura të popujve në procesin e formimit, hapet me një vëllim interesant mbi kushtet e Shqipërisë. Vendi i varfër, i copëtuar nga lufta shumëvjeçare, ende nuk i kishin mbaruar dhimbjet. Por, nga sa flasin dhe shkruajnë për të, shumë pak e dinë gjendjen e saj reale, prirjet aktuale, traditat, aspiratat, veçoritë evidente dhe latente të Shqipërisë. Shkruhej në një koment se dobia e studimit të shkurtër të de Pava, ishte rezultat i një hetimi serioz dhe objektiv për atë se çfarë është dhe për burrat, dhe si një poet në një formë efektivisht tërheqëse është i padukshëm. Në kohën e sotme problemet shqiptare, ndërkohë që ndërthuren dhe pjesërisht i nënshtrohen interesave më të mëdha se sa vlera e tyre në lidhje me politikën italiane.KAPITULLI IV.SHQIPTARET KANE RREMBYER ARMËT Agjitatorët e kryengritjes shqiptare për liri u mashtruan. Kryengritjes shqiptare, nga ana tjetër, iu desh të shpërthejë spontanisht në disa pika, para kohe në mënyrë kaotike, e papërgatitur, pa ndjekur direktivat e atyre që shpeshherë kërkonin të për ta rifilluar më pas; pa u frymëzuar nga asgjë tjetër me vonesë dhe pjesërisht nga idealet e tyre; si forca natyrore, të padetyrueshme dhe të pashërueshme me mjete të përkohshme. Gjurmët e origjinës së saj të trazuar dhe të pa reflektuar i duhej t’i çonte deri në fund me gjithçka për të mirë dhe për të keq. Kjo u dha forcave të saj entuziazmin e mjaftueshëm për të mundur në përleshje të vogla forcat mbizotëruese të armikut, për të rezistuar në mënyrë të admirueshme, për të përhapur sasinë e fitimtarëve deri në Shkup; por gjithashtu e habiti ata vetë para vetë madhësinë e triumfit të saj, të paaftë për të përfituar prej saj, të paaftë për t’u organizuar, shumë pak e shkathët për të marrë një pozicion të dobishëm në përmbysjen e re në luftën ballkanike, gati për t’u ndarë menjëherë në një mijë ambicie dhe rivalitete personale.Një forcë e vetme po shtypte këto rebelime të errëta, kronike që gjakosën një pjesë të madhe të Shqipërisë së Epërme nga viti 1909 deri në 1912, duke ngjallur të qeshurën e lehtë të atyre që mund të thërrisnin vetëm me vetëkënaqësi: burimet e zakonshme e Luftës ballkanike, por duke u shfaqur si simptomë për sytë e devotshëm të vetëdijshëm, një ndryshim i thellë që po zhvillohej brenda të historisë së orientuar aty pranë.Në ato kërkesa të harruara nga njerëz të shquar, në atë luftë anonime pa hero dhe pa fitore, përveç ndoshta legjendës popullore që shpërfytyron njerëzit dhe episodet, në ato dhimbje dhe në ato masakra të papara, megjithatë, ka diçka që meriton të mos jetë e varrosur në harresë ose e ngatërruar me rebelimin e paditur të çdo populli kundër rendeve të reja të vendeve më të qytetëruara.Në fakt, kjo do të tregonte një dritëshkurtësi fenomenale po të mos shihje me pak devotshmëri brenda revoltave të shumta lokale që ndodhën prej disa vitesh në veri e më pas në të gjithë Shqipërinë, si (edhe pse pothuajse gjithmonë ndaras ) midis popullsisë myslimane dhe asaj të krishterë. Këto, revolta që shënojnë një kreshendo intensiteti, shtrirjeje dhe njëkohësie; dhe duke mos njohur në vend të kësaj simptomën e një sëmundjeje përgjithësisht të përhapur, e cila nuk mund të kurohej më me mjete juridike lokale dhe të përkohshme. Sigurisht që kërkohej pak më shumë drejtësi administrative dhe taksash, pasi malësorët e rrafshnaltave të ashpra të Ballkanit nuk mund të kontribuonin në të njëjtën masë si bashkëqytetarët fatlumë të Azisë së Vogël, të ujërave të pastër tashmë pjellore të të cilëve u vlerësohen çdo ditë nga rritja e një rrjeti hekurudhor në rritje.. Nuk duhet harruar as që i vetmi rajon evropian ku nuk shtrihej një kilometër hekurudhë ishte pikërisht Shqipëria, megjithëse hartat e gadishullit ballkanik i kishin caktuar atë prej tridhjetë vjetësh, thjesht projekte, që mbetën gjithmonë status projekti.Ishte absurde të besohej se një popullatë mund të kishte besim te zyrtarët osmanë që as nuk flasin as shkruajnë të vetmen gjuhë që ata dinë, ose që kryejnë operacione policore, si ato të çarmatimit, me si një hakmarrjeje ose një grabitjeje barbare. Në vende që ndalonin ndjenjën shumë të mirë të nderit dhe dinjitetit personal duke përdorur rrahje publike të drejtuesve më autoritativë dhe pa dhënë asnjë dëmshpërblim për armët artistike, shpesh me vlerë të madhe, të konfiskuara prej tyre.Por thellë, brenda dhe nën të gjitha këto ankesa të rastësishme, kishte ndjenja e një shqetësimi moral që nuk ishte ndjerë më parë dhe qe sjellë papritur në lahutë, nga rinovimi politik, nga liria e papritur e diskutimit, nga ndryshimi i thellë, madje edhe i interesave ekonomike, të shkaktuara nga ardhja në pushtet të partisë xhonturke. Ata që u largua shumë i ri dhe me iniciativë, me besim të thellë në fatin e racës turke dhe të fesë myslimane, ishte i gatshëm të bënte forcën e arsyes osmane të ndjehej në të gjitha anët e Perandorisë pa zbutje më të kujdesshme. Pastaj ai kishte meritat dhe gabimet e tij. Ai besonte në shtetin osman: kaq shumë dhe midis një myslimani separatist dhe një të krishteri besnik ai preferonte, si në Epir, pa hezitim këtë të fundit, të gatshëm të zbatonte pa marrë parasysh askënd parimet e një sistemi detyrimi dhe ushtarak absolutisht uniform. Prandaj, në luginën e egër të Drinit të Bardhë, së pari u ngritën shqiptarët e Pejës, të Gjakovës, të Prizrenit, tashmë kundër -reformave maqedonase të periudhës 1904-1908 të drejtuar nga Hilmi Pasha që prekte tashmë më thellë në privilegjet e tyre tradicionale. Ata ishin kundër urdhrit të Çarmatosjes në pranverën e vitit 1909 të Xhavit Pasha që thyente zakonet e vjetra të tranzicionit kur me një mijë e katërqind burra dhe tre bateri artilerie-kaloi fushën e Gjakovës dhe krahinën e Pejës, duke djegur kullat e bejlerëve të pasur, duke arritur të çarmatoste me dhunë një pjesë të madhe të krahinave më të bukura më të arritshme. Por postulatet e liderëve janë ende shumë të kufizuara: Zenel beu, më i shquari nga ata të Pejës , duke folur atë verë me publicistin francez Jaray thjesht i tha atij : “Më parë ne nuk e bënim shërbimin ushtarak, përveç rasteve kur donim ose në rast rreziku, tani duam që fiset të shkruhen ushtarë ose në këmbim të japin pesëdhjetë lira turke. Përballë këtyre kërkesave të reja, të gjithë shqiptarët kanë të njëjtat interesa.Kishte një interval mes dy kryengritjeve dhe Xhavid Pasha nuk u mashtrua duke i thënë të njëjtit udhëtar se do të duhej të kthehej shumë shpejt ” për t’u dhënë një mësim këtyre zotërinjve shqiptarë”.Ai që kreu shtypjen e dytë ishte një vit më pas kur Turgut pasha, një emër që më vonë u bë i famshëm ndër shqiptarët si një simbol legjendar i egërsisë së pamëshirshme. Megjithatë, kësaj herë përgatitja ishte më e madhe dhe rezistenca e kryengritjes ishte dukshëm më e organizuar, më këmbëngulëse, më e bashkuar. Të udhëhequr nga Isa Buletini, ata kapën kalimin shumë të rëndësishëm të Kaçanikut, një çelës strategjik i fushës së Kosovës, duke ndërprerë hekurudhën midis Shkupit dhe Mitrovicës. Ndonëse të pakët në numër, shqiptarët në atë pozicion të shkëlqyer rezistuan për një kohë të gjatë, duke zmbrapsur me trimëri çdo sulm frontal, deri sa u përmbysën nga ushtria turke gjersa ata duhej të hiqnin dorë nga beteja. Një këngë e Malësorëve u referohet atyre luftimeve me vrull të bukur epik thotë: Kaçanik, “Kaçanik të rraftë pika, nuk e ditke çka asht frika!” Pas shtypjes së revoltës së Kosovës, luftëra të reja, jo pa rëndësi i prisnin trupat turke, të drejtuara për të kaluar dimrin në Shkodër, për pjesë e disa qindra në Majën e Shalës, gjithsej tetë familje, të vendosura në Qafën e Agrit në rrugën që të çon nga Gjakova në Shkodër. Mehmet Shpendi dhe Marash Delia mundën të ndalonin trupat e shumta të Turgutit për njëzet e katër ditë po në gusht të atij viti .”, pasi i kapërcen malet me vështirësi, në shtator arritën në Shkodër dhe filluan menjëherë të kryenin çarmatimin. Kështu vetë ushtritë turke shpërndanë në mënyrë të padukshme farën e humorit të ri në vendin e ngjarjes, duke favorizuar një kuptimi të përgjithshëm ; “sepse të vjetrit tanë, thonë Malësorët na kanë lënë këtë fjalë : dy pisqolla dhe një thikë, – sa të rrosh mos i braktis.Me përhapjen e rebelimit midis fiseve katolike të Malësive të Shkodrës, duke iu afruar kufijve dhe detit, do të intensifikohej edhe kuptimi autonomist dhe pasojat e atyre pakteve në shtetin fqinj, i cili shpresonte ta kthente atë drejt ambicieve të tij pushtuese dhe përtej në Evropë ku Fuqitë e ndryshme i ndoqën me interes të menjëhershëm këto ngjarje. Pedagogjia më e mirë revolucionare në veprim dhe në luftim është se revolta bëhet e vetëdijshme ; pra, për shkak të dukurisë së njohur të qëllimeve heterogjene, ndërgjegjja kombëtare e kryengritjes shqiptare u zhvillua hap pas hapi nga ndjenja e parë nevojtare në një natyre tjetër, nga motive lokale e të rastit që ishin shumë të ndryshme prej saj.Për muajin 1911, pas marrëveshjeve të përbashkëta ndërmjet të krishterëve të Shkodrës dhe myslimanëve të Kosovës, po përgatitej një ringjallje kryengritëse; kur më 23 mars precipitoi papritur lëvizja nga Mali i Zi të cilën e nisi në fshat , kundër Tuzit, me disa qindra pushkë dhe një subvencion të kufizuar furnizimesh nën kontrollin ekskluziv, nga Malësorët katolik përtej kufirit. Kështu që në fillim mungonte njëkohësia që ishte kusht i domosdoshëm për triumfin e kryengritjes; e ndihma e vullnetarëve që prisnin nga Italia dështoi, ndërsa të paktët prej tyre që ndjenë turpin e -mosveprimit dhe të mos folurit u larguan më kot.Ajo ishte si një shkreptimë kashte, gjigante për një çast, që dogji postat e kufirit dhe u vuri flakën deri tek portat e Shkodrës, por që do të dilte në mënyrë të pariparueshme përpara kundër përparimit metodik e të durueshëm të dyzet mijë asqerëve të Turgut Pashës e të ushtarëve dhe dhjetë baterive të tij të topave përgjatë brigjeve të liqenit. Në fillim të majit, pozicionet që dominonin në luginën e ngushtë të Cemit përgjatë kufirit me Malin e Zi , u humbën dhe u rimorën disa herë furishëm, por ranë përfundimisht në duart e turqve. Nga mungesa e municionit, Malësorët u tërhoqën për herë të fundit me pushkë të shkrehura nga Mali i Deçiqit, kur takuan në rrëzë të malit, mushkat e ngarkuara me fishekë të çuar aty m0e urdhër të oficerëve malazezë . Turgut Pashia më pas urdhëroi në shpalljen e fermanit të tij të kërkesës për dorëzim, me kusht që tetë krerët kryesorë të kryengritjes të dorëzoheshin pa kushte, pra lideri suprem Sokol Baci dhe krerët Fran Pali, Ded Gjo Luli, Mirash Luca, Tom Ujka, Luc Marku, Mehmet Shpendi dhe Mirash Pali. Dhe malësorët në një takim mbresëlënës të mbajtur më 12 maj në Pikalë, vendosën të vazhdonin rezistencën.Lufta guerile filloi: lart përmes kreshtave gjithnjë e më të ashpra, brenda pyjeve alpine, nëpër shkretinat shkëmbore deri në rrafshnalta e largëta më bore të pellgut ujëmbledhës, duke ” bërë”, sipas këshillit të Garibaldit në Trentino ” si shqiponja”, Malësorët nuk pushuan së shqetësuari armikun fitimtar”.Shqiptari luftoi me pushkë dhe nuk kishte nevojë për topa, siç e dinte Evropa. – Me një copë bukë, me gjysmë opinge – luftoi natën në dritën e hënës; — luftoi edhe në zemër të errësirës… Vëllezër janë dhe si vëllezër kalojnë jetën” kështu thotë një këngë e atëhershme.Marshimi i paepur i armikut dhe kolonat e Ethem Pashës që ngjitej nga Kosova, pasi u përpoq disa herë më kot të kalonte në shtigjet e Selcës, zbriti në Vukël dhe luftimet e ditëve të para të qershorit arriti të bashkohej me ushtrinë e Turgutit, duke u shkëputur tërësisht kryengritësve lidhjen nga pjesa tjetër e Shqipërisë, afër kufirit jugor të Malit të Zi.Ata, në mesin e të cilëve ishin deri në njëzet vullnetarët italianë as atëherë nuk deshën ta ngrenë flamurin malazez dhe protestuan përballë zyrtarëve të atij vendi: ” -Ne nuk i bindemi mbreti tuaj, por tonit”, në çdo shenjë përkushtimi. e cila do të shoqërohej me favore shumë të mëdha materiale.Kjo ishte agonia: kishte zëra për negociata, armëpushime, një hap i Rusisë në Stamboll, i kundër balancuar menjëherë nga një ndërhyrje nga Gjermania në Cetine. Nga (ku kam një kujtim personal) kur një mëngjes, të fushuar tek ura e Tamarës, për një tentativë të fundit të sulmit në vijën turke, na zgjoi thirrja e ashpër e oficerëve malazezë që na bërtitën “Shkoni dhe dorëzoni armët në Koritë: paqja u arrit. Kryengritësit, të uritur e të lodhur, me familjet e tyre të mbajtura peng nga “bamirësit” malazezë, patën guximin të qëndronin edhe dyzet e tetë orë në pozicionet e tyre, pa bukë e pa fishekë.Më pas kur zbritën në Podgoricë dhe i kam parasysh ende gojët e thata, fytyrat e shpërfytyruara nga uria dhe ankthi, të cilat bërtisnin në takim me vullnetarët italianë të shquar, që ktheheshin nga malet në mbrëmjen e 3 gushtit, se ata ishin tradhtuar, se nuk donin të ktheheshin në shtëpitë e djegura e të shkatërruara nga turqit, por se ” e bëmë sa për ta ditur Evropa “.Atje, duhej të kishte sukses: pas kordonëve të trupave, në sheshin e madh të kazermës së Podgoricës, u hoq çdo pamje e lirisë së diskutimit; emigrantët nga Shkodra që mund t’i kishin sqaruar bashkatdhetarët e tyre, u dëbuan me forcë; u mbyllën ose burgosën liderët ende të prirur për rezistencë. Aty u nënshkrua protokolli i gatshëm, me klauzolë sekrete të dëmshpërblimit në favor të Malit të Zi . Pak rëndësi ka, nëse këto shpresa u shuan më vonë dhe u dhanë një pretekst, ndër të tjera, edhe për luftën ballkanike; por ndërmjetësit dhe biznesmenët që shpresonin për ardhura të mëdha nga bonifikimi i liqenit e shpallën paqen malazeze si tepër bujare për malësorët e mposhtur.Pastaj për të pastruar fushën nga shqiptarët; u ndërmor një gjueti e ashpër për kontrabandën e armëve, për gazetat; u burgosën dhe u dëbuan malësorët, që çështja shqiptare të mos përmendej më. Qeveria malazeze mori peng familjarët e krerëve të Dedë Gio Lulit, Gjin Nikës dhe Mehmet Shpendit, se nuk do të ringjallnin revoltën; dhe përmes lidhjes së Sokol Bacit që e mbajti Malësinë në pranverën e vitit 1912, ndërsa i gjithë rrethi i Kosovës me një sërë përplasjesh fatlume rrëmbeu nga Shkupi, një plan autonomie shumë më organike, sesa lëshimet e herëpashershme të Podgoricës.Në fakt, kryengritja fatkeqe e vitit 1911, në mos për asgjë tjetër, i shërbeu të paktën të siguronte koncesionet e dorëzimit, të përcaktuara si një pozitë të barabartë, si një bazë të parë ligjore për pretendimet e ardhshme të autonomisë duke krijuar marrëveshje midis malësorëve rebelë dhe agjitatorëve të evropianizuar, një mësim për të dy të zhgënjyer të shtyrë nga nevoja supreme për ta bërë vetë Shqipërinë, të paktën, si emër me qeverinë provizore të nisur nga kalabrezo-shqiptari Terenzio Tocci përballë mureve të vjetra të Lezhës, me demonstratat e vonuara të mirditorëve, me kërkesat e avancuara për armë nga krerët shqiptarë të Epirit, agjitacionet e grupit kryengritës të drejtuar nga Nikollë Ivanaj e dëbimet e provokuara, ndihmuan për t’i treguar e çuar deri në vjeshtë këmbënguljen e vërtetë për një çështjeje shqiptare, me gjithë organicitetin e saj.Turqit, siç pritej, nuk i përmbushën fare premtimet e tyre : as shkolla kombëtare, as zyrtarë vendas për Shqipërinë e Epërme; dhe në Elbasan dhe në Qendër, pavarësisht mijëra premtimeve të mbjella nga Haxhi Adili si Ministër i Brendshëm. gjatë udhëtimit të tij elektoral, asnjë shkollë nuk u rihap, nuk u ndreq asnjë padrejtësi. E marrë në mënyrë spazmatike në pushtet nga acarimi i luftës së gjatë të Tripolit, partia Bashkimit e Progresit zhvilloi zgjedhjet e vitit 1912, me arrogancën më flagrante, për të anuluar çdo mundësi diskutimi në Dhomën e re të Parlamentit. Shumë vonë ai e kuptoi dhe vetë atë dhe u përpoq ta kompensonte duke lënë më pak liri në zonat e fundit të thirrura për të votuar, i frikësuar dhe i penduar për atë mungesë totale të një valvule sigurie kundër pakënaqësisë së vendit.Por që nga fillimi i majit 1912 në Kosovë dhe në Drinin e Bardhë, duke marrë si pretekst ardhjen e disa inxhinierëve për studimin e një linje hekurudhore ushtarake nga Mitrovica në Pejë, revolta shqiptare rifilloi për të katërtën herë nën udhëheqjen e liderët e zakonshëm, por me udhëheqjen më të lartë tani të njerëzve ushtarakë dhe politikë, si kolonelët Bajram Curri dhe Riza beu, si të ish-deputetët Hasan bej Prishtina, Nexhip bej Draga i Shkupit, Jahja Aga i Prizrenit dhe të tjerë mbetën njëlloj. I mundur në terrenin elektoral nga kandidatët .Ata më në fund arritën një unitet drejtimi dhe një ndërgjegjësim për qëllimet që u kishte munguar në të gjitha lëvizjet e mëparshme dhe që u manifestua në Memorandumin e Lunikut të shprehur qartë bazuar në postulatet e kërkesave për një administrate të vetme për të gjithë Shqipërinë, nën një inspektor të përgjithshëm të vetëm, me një gjuhë zyrtare, shkollë, ushtri dhe buxhet të vetin.Epërsia momentale e armëve nuk u bëri dobi turqve . Kryengritësit e lejuan veten të kapeshin, ndoshta nga puna e një tradhtari, në Pejë nga mesi i qershorit në një pritë mizore në të cilën pothuajse dy mijë prej tyre u vranë dhe disa qindra mezi shpëtuan, duke u përplasur dëshpërimisht në rrethin e hekurt të trupat osmane, rifilluan dhe rritën me vrull në luftën guerile maleve. Në korrik, një rrethanë e papritur i favorizoi ata: kur mbërriti lajmi se një grup oficerësh shqiptarë të garnizonit të Manastirit, të cilët ishin anëtarë të partisë së Antantës Liberale, të ftuar të lëviznin kundër tyre, u dezertuan u fshehën, duke refuzuar të shkonin të luftonin kundër vëllezërve të tyre dhe i bënë thirrje për dorëheqjen e qeverisë xhonturke. Kështu u rinovuan taktikat e revolucionit të vitit 1908 : dhe ashtu si atëherë trupat e Selanikut u bashkuan në kauzë të përbashkët me ta; gjersa qeveria e Stambollit ndryshoi.Më pas, nga kalimet e paruajtura të pellgut ujëmbledhës, ushtria e malësorëve shqiptarë u përhap në fushën e Kosovës, mori Prishtinën dhe pothuajse pa luftë pushtoi Shkupin, të udhëhequr edhe një herë nga luftëtari legjendar Isa Boletini. Që pasi pushtoi qytetin, nuk bëri dhunë, e admirueshme për sytë e korrespondentëve evropianë për rendin që mundi të vendoste dhe ruante. Nga Shkupi tha Ligji unë është pranimi i Memorandumi të Junikut; dhe meqenëse ai qeverisi kërcënoi të ngrinte të tërën Shqipërinë në luftë e Maqedoninë, për të zbritur deri në detin Egje dhe në Selanik. Të gjithë kërkesat e tij atëherë, përveç njërit, u pranuan dhe ai të shkrirë duke u kthyer në shtëpi me armët e ngarkuara, në mënyrë paqësore. Për dy muaj pra, që nga gushti deri në tetor të 1912, Shqipëria, e ka gëzuar, e gjithë Shqipëria, të paktën juridikisht, autonominë e gjerë, të fituar me aq vështirësi dhe njerëzit më të mirë të saj po përgatiteshin për të korrur përfitimet, me pëlqimin besnik të qeverisë së Said Pashës, kur vetëm një vorbull e paparashikuar erdhi duke iu shkatërruar edhe një herë planet e tyre, nga themeli. Shtetet Ballkanit e kuptuan se pushtimi i shumëpritur do të ndodhte dhe se do tu iknin nga dora, krahinat turke të Evropës që ishin tani gati të çliroheshin pa ndërhyrjen e tyre; dhe pa ndërhyrjen e Knjaz Nikollës para kujtdo tjetër, dhe hodhën para në luftë, pavarësisht zhgënjimit nga paqja e afërt e Lozanës.

Plumba ndaj Top-it, apo kur realiteti bëhet “Big Brother”

by

Koment nga Rafael Floqi

Në emër të medias të lirë!

Për ditë në Shqipëri shohim skena me vrasje. Shohim biznesmenë të vrarë, hakmarrje ndaj bandave në rrugë, shohim policë që i shmangen mediave, shohim madje një notere qe merr peng një gazetare, dhe shohim një kryeministër si z. Rama që pasi rrëzon biznese të kompanive mediatike me tritol, e pasi i gjobit dhe i mbyll mediat kundër tij, i akuzon si ‘kazanë” madje, dhe pasi i bën taksa paguesit të paguajnë gjobat e marrëzive të tij, si rasti Beketti ,“fshihet pas hijes, dhe thotë se unë nuk bëj presion ndaj mediave, madje edhe kur DASH e përmend shembjen e Prestige Resort si një presion klasik, të kësaj distopie shtetërore që e quajmë Shqipëria mediatike e kohës së Big Brother. Sulmi i fundit tregon se media, qoftë dhe me emrin a nofkën ‘Top” nuk është imune ndaj realitetit të inkriminuar, se sot u qëllua me plumba e nesër “larg qoftë” mund të qëllohet me top.
Një shoqëri që i intereson më shumë idiotësitë apo veprimet e pa vlerë të Luizit në Big brother, një shoqëri që s’prodhon gjë, por lan sytë dhe qan më shumë për daljen nga Big Brother të Kiaras, sesa të qajnë për vrasjen e rojës së shkretë, Pal Kola , të duket se s’meriton më shumë.

Pista hetimi dhe shpërblimi

Edhe pse bëhet e ditur se hetuesit që kërkojnë të vërtetën mbi të shtënat me armë drejt Top Channel, Nga veprimet e deritanishme duket se ende nuk ka siguri për pistën kryesore të hetimeve, mbi vrasjen e rojës së televizionit, Pal Kola.
Edhe shpërblimi prej 100 mijë eurosh që iu premtua qytetarëve tregon mungesën e të dhënave për hetuesit, që kanë kryer disa lëvizje njëherësh për gjetjen e autorëve. Policia ndaloi në Vlorë dy persona të dyshuar për ngjarjen, Roberto Papçi dhe Agustin Tonaj. Ndalimi i tyre ndodhi rreth orës 03:00 të mëngjesit të së hënës nga një postobllok policor pak orë pas vrasjes. Roberto Papçi ka qenë bashkëshorti i vajzës së Pal Kolës, por prej dy vitesh ata ishin ndarë. Ndaj dy personave janë kryer teste të gjurmës së barutit, apo marrjes së gjurmëve të gishtërinjve. Pasi u morën në pyetje në Tiranë ata u lanë të lirë. Kjo piste ne saj të sinjaleve te antenave telefonike doli e pavërtetë ndaj u liruan.
Siç tregoi policia në njoftimin e fundit, mjeti tip Range Rover me të cilin lëviznin autorët e krimit u gjet rreth orës 00.55 të së hënës në autostradën Durrës-Rrogozhinë. Policia ka bërë përpjekje për të gjetur autorët e krimit përmes mjetit që u dogj pranë Rrogozhinës. Ka rezultuar se Range Rover i përket një shtetasi nga Kosova, të cilit i ishte vjedhur disa vite më parë në një hotel në Tale të Lezhës. Ramadan Makolli, pronari i makinës “Range Rover” tregoi se mjeti iu vodh në verën e vitit 2020 në Lezhë. Pavarësisht përpjekjeve të tij, policia e Lezhës nuk ka arritur të zbulojë se kush ia ka vjedhur mjetin.

“Big Brother”, një shplarje trush kolektive

A të jetë kjo kaq e thjeshtë apo një mjet presioni publik? Kjo është çështja. A është kjo është një metodë mafioze? E nëse media e tillë si Top Channel ka qenë e lidhur për shumë kohë me pushtetin dhe i ka shërbyer interesave të tij, dhe në për hapjen e drogës morale dhe shoqërore me emrin “Big Brother”, një shplarje trush kolektive që i lë dorë të lirë qeverisë dhe qarqeve të biznesmenëve mediatikë të fitojnë e duke mbyllur gjithë shqiptarët pas Big Brother në shtëpi, me vullnet, madje, dhe pa ndonjë urdhër si pandemia.
A mund të kenë qenë të shtënat me armë një mesazh për pronarët e Top Channel? Po pse jo> Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, anëtaret e familjes Hoxha u morë në pyetje nëse janë ndjerë të kërcënuar më herët, apo nëse kanë ndonjë të dyshuar për ngjarjen. Asnjë prej tyre nuk ka dhënë një shkak të qenësishëm për ta ndjekur më tej këtë pistë. Disa ditë para sulmit me armë, në media doli lajmi se Top Channel ishte shitur drejt një kompanie në Belize për 9 milion dollarë. Shitja ishte kryer drejt “Western Media Conglomerate Investments LTD” në datën 14 Janar të këtij viti. A është kjo realitet apo duket si një fake news i sajuar nga kundërshtarët, pasi mendo se vlera e Top Channel nuk mund të jetë vetëm 9 milionë dollarë.
Nëse është kjo e vërtetë atëherë cilat interesa të cilit aksionar ka shqetësuar ky transaksion. Siç raportoi më herët media, transaksioni mund të ishte një siguresë para vendimit të Gjykatës së Apelit për mosmarrëveshjet e pronësisë, ku janë përfshirë pronarët e Top Channel. Kjo tregon se media edhe ajo më e madhe sot nuk është imune jo vetëm nga presioni i politikës, por edhe ai i krimit. Ne fakt Politiko.al e botoi atë dokument.
“Ndër të gjitha pistat e mundshme për ngjarjen tronditëse në Top Channel, vetëm për një jam i sigurt: nuk ka gisht Sali Berisha! , shkruante këto ditë Alfred Lela. Doktorin, në ndoshta minutat e reminishencave, mund ta kapësh beft duke menduar për veten thënien brilante të Giulio Andreotit ‘më kanë akuzuar për çdo gjë në këtë vend… që nga Luftrat Punike”. Nëse vrojton Gardën Mediatike afër Ramës, thuajse shqiptojnë akuzën se, në mos e bëri, Berisha e frymëzoi atentatin në Top Channel. Ndërkohë, madje, një drejtues emisioni në RTSH, shkonte aq larg sa përpiqej të bënte përqasime me djegjen e gazetës “Koha Jonë në 1997. O tempa. o mores!

S’na intereson shtëpia, por seç bën komshija

Përmasat e spektaklit “Big Brother” këtë vit dolën jashtë çdo parashikimi. Ajo është shndërruar në një “peep show” kolektiv, jo vetëm në Shqipëri por me induksion edhe këtu në SHBA, ku ka një masë të madhe njerëzish që shprehin pakënaqësi, se konkurenti më i votuar i “reality show”, Luiz Ejlli po penalizohet nga produksioni. Pra deri këtu kemi shkuar?! (Unë nuk kam gjë me Luizin ai është pjesë e lojës. Ai luan për vete dhe jo pa sukses).
Ka disa faktorë psikologjikë që lidhen me perceptimin, emocionet dhe sjelljen e njerëzve në shoqëri si e jona i bëjnë këta njerëz trushplarë, dhe ky shërbimi më i mirë që këto media i bëjnë pushtetit.
“Reality TV u ofron shikuesve një ndjenjë lidhjeje me pjesëmarrësit, gjë që mund të krijojë një ndjenjë përkatësie shoqërore dhe vlefshmërie. Mund të shkaktojë gjithashtu ndjenja zilie, konkurrence dhe dëshirë për t’u parë si të suksesshëm dhe të dëshirueshëm.” shkruan Shira Gabriel, një psikologe sociale amerikane.
Big Brother TV shpesh mbështetet në manipulimin e emocioneve dhe dinamikave ndërpersonale për të krijuar dramë dhe argëtim. Kjo mund të çojë në shfrytëzimin dhe keqtrajtimin e pjesëmarrësve dhe gjithashtu mund të kontribuojë në qëndrime dhe sjellje negative midis shikuesve. Por edhe ajo që në shoqëri të pazhvilluar si e jona ka shumë ndjellje, jo ajo që ndodh brenda shtëpisë, por ajo që bën komshija. Ne si shqiptarë në çdo kohë kemi pasur dikë në lagje që interesonte jo shtëpia e tija por seç bënte komshija, apo jo?

Gosip apo gazep?

Miq të tij kanë thënë se Ejlli u detyrua të firmosë një kontratë me Top Channel në kushtet kur qëndron i izoluar prej 90 ditësh për të drejtat e imazhit. Familjarët u detyruan të ndryshojnë profilin e tij në rrjetet sociale për shkak të kësaj kontrate. Në përkrahje të Luiz Ejllit janë zhvilluar edhe protesta, kryesisht nga të rinj të pakënaqur me Top Channel.
A mund të ketë shkuar deri në këtë pikë marrëzia e një shfaqjeje televizive? Pse jo kur u keq fëmijëve lojën e shpëlarjes të trurit gjithçka mund të ndodhë dhe kallashnikovi në mes të natës. Është ende herët për ta pohuar këtë, megjithatë policia po konsideron çdo indicie. RENEA kreu kontrolle në shtëpinë e reperit Kleviol Ahmetaj pas ngjarjes. Ky i fundit prej ditësh ndodhej në Itali dhe ka sqaruar se nuk kishte gisht në vrasjen e rojës.
Kjo nuk ishte hera e parë që pranë Top Channel qëllohet me armë. Në rrjetet sociale qarkullojnë filmime ku duken banorët e Big Brother, teksa flasin për të shtënat me armë që dëgjohen pranë tyre, disa ditë para sulmit ku mbeti i vrarë roja. Produksioni i “Big Brother VIP” i informoi banorët për sulmin terrorist të ndodhur ndaj Top Channel. Por synimi nuk ishte vetëm tu tregonin realitetin por të tregonin lajmin, se Luizi ka treguar se e njihte personalisht viktimën Pal Kola dhe se është përlotur.
“Unë e kam njohur dhe prej emrit rojën. Ndihem shumë keq. Jam i sigurt që kjo shtëpi është më e sigurt se çdo ambasadë. Është një masakër. Kur goditet fjala e lirë, nuk gjej emër ti vë këtij akti terrorist, tha ai. Kështu dhe kjo vrasje e një fatkeqi u bë një puntatë tjetër e Big Brother.

Big Brother, një orë psikologjie vëzhguese

Miliona njerëz në mbarë botën janë të sintonizuar në shfaqjet e realitetit dhe kanë ndjekur për dekada. Ajo që filloi si një eksperiment është kthyer në programim të zakonshëm dhe si kulturë, ne nuk mund të ngopen prej tyre. Por a ka ndonjë kosto personale apo shoqërore për magjepsjen tonë të vazhdueshme me shfaqjet e realiteti TV?
Ndërsa mendimet sigurisht ndryshojnë për këtë temë, kjo varet nga disa faktorë: lakueshmëria e vlerave tuaja dhe angazhimi juaj për t’u sjellë në mënyra që pasqyrojnë vlerat tuaja Televizioni dhe të gjitha format e tjera të medias kanë ndikim në mendimet, opinionet dhe sjelljet tuaja. Nuk ka dyshim se ajo që marrim për argëtim dhe informacion ndikon në mënyrën se si mendojmë për botën përreth nesh. Mendjet tona janë krijuar për të sintetizuar një mori informacionesh çdo ditë, nga ndërveprimet tona me të tjerët te librat që lexojmë dhe argëtimi që kërkojmë. Ne e kuptojmë botën përmes këtyre pjesëve të informacionit që mbledhim dhe kjo ndikon në mënyrën se si e jetojmë jetën tonë çdo ditë. Përtej informacionit të përditshëm që thithim, ne jemi të ndikuar edhe nga përvojat tona të mëparshme të jetës, familja jonë e origjinës, mjedisi ku jemi rritur dhe një mori faktorësh të tjerë kulturorë dhe gjenetikë. Këto ndikime ndër personale dhe të drejtpërdrejta kanë më shumë gjasa të ndikojnë në vlerat dhe sjelljet tona sesa tregon realiteti.
A do të thotë kjo se ne nuk duhet të shqetësohemi për mënyrat në të cilat trendet e Reality Show-t ndikojnë tek ne? Jo, patjetër duhet t’u kushtojmë vëmendje mesazheve themelore në këto shfaqje dhe të eksplorojmë pse tërheqin kaq shumë.
Pse tërheqin shfaqjet e realitetit? Pse Reality show i bën njerëzit të rikthehen javë pas jave. Është pse ne duam të dimë se kush i tha kë kujt, cili person tradhtoi një tjetër ose kush komprometoi aleancat e tyre ose mori një vendim të dyshimtë që ndikoi te njerëzit e tjerë. Gjithçka ka të bëjë me sjelljen më të mirë dhe më të keqe njerëzore; është një orë e psikologjisë vëzhguese pa leksione apo provime.
Shpesh shfaqjet e realitetit na bëjnë të reflektojmë se çfarë mund të bëjmë në një situatë të ngjashme, gjë që mund të jetë një ushtrim i mirë në eksplorimin e vlerave Këto tema të sjelljeve të mira dhe të këqija, tradhtisë, konkurrencës dhe lidhjes janë të njohura për ne; ne marrim vendime të ngjashme çdo ditë, pa kamerat, skenarët artificialë dhe publicitetin. Na thërret sepse në një nivel shumë themelor, ne e duam dramën njerëzore dhe lidhemi me vendime të vështira. Pavarësisht nëse është një konkurs për dashuri, para, famë apo famë, ne kënaqemi duke parë luftën.
Ndërsa kënaqemi në shfaqjet tona të preferuara të realitetit, mund të pyesim veten: Çfarë më pëlqen në këtë shfaqje dhe çfarë emocionesh shkakton? Çfarë më tërheq mua për këta personazhe dhe rolin e tyre në shfaqje? A do të bëja zgjedhje të ndryshme nga këta personazhe? Nëse po, pse? Çfarë vlerash përqafoj në jetën time që ose respektohen ose braktisen në këtë shfaqje?
Reality show emërtohen me ironi sepse shpesh janë larg skenarëve realistë. Edhe pse këto programe janë kënaqësi fajtore për shumë njerëz, ne mund t’i përdorim ato si fillime të mira bisedash me miqtë dhe si ushqim për të menduar në mendjen tonë, ndërsa marrim parasysh vlerat tona dhe si të jetojmë në mënyra që demonstrojnë ato vlera.

Rama dhe PR-in i Gebëlsit – “Kazan, kazan, kazan”

Por ti kthehemi sulmit mbi Top Channel, kjo e shtënë në mes të natës dhe vrasja e atij rojës fatkeq është si një faqe tjetër e realitetit të inkriminuar shqiptar, të medias ku mediat lidhen jo vetëm me partitë politike, por edhe me grupe kriminale, gjersa edhe veprimet e shitjes, nëse është e vërtetë apo jo i kryejnë off shore. Kjo tregon se dhe media e madhe, po nuk qe politikisht dhe ideologjikisht dhe financiarisht e pavarur mund te behet rastësisht ne vend te pasqyrës se lajmit, objekt i lajmit që këtë rast ka dhe viktimën fatkeqe familjes së të cilit i shprehim ngushëllimet tona.
Ndërsa kryeministri Rama një dishepull i stilit propagandistik të Gëbelsit, përsërit, përsërit se diçka ngelet “Nuk kam ndryshuar mendim për kazanin, kam përdorur një shprehje për raste flagrante të dy gazetarëve paedukatë. E treta është që unë nuk vë gjoba ndaj mediave”. Vërtet?
Krahasoni parimin e propagandës të Gëbelsit , me stilin e fjalimeve të Ramës. “Parimi themelor i të gjithë propagandës”, deklaronte ai, ishte “përsëritja e argumenteve efektive”; por ato argumente nuk duhet të jenë shumë të rafinuara – nuk kishte kuptim të kërkonim të konvertonim intelektualët. Sepse intelektualët nuk do të konvertoheshin kurrë dhe gjithsesi do t’i dorëzoheshin më të fortëve, “dhe ky do të jetë gjithmonë njeriu i rrugës”. Prandaj, argumentet duhet të jenë të vrazhda, të qarta dhe të forta, dhe t’u drejtohen emocioneve dhe instinkteve, jo intelektit. “Krahasoni, Kazan, kazan ,kazan”

Në emër të medias të lirë !

Unë edhe pse nuk mbështes linjat editoriale të Top Channel, i bëjmë apel shoqërisë shqiptare të ndalojë dhunën kundër mediave dhe ndaj gazetarëve. Sulmi me armë është një akt i neveritshëm dhe i papranueshëm që nuk ka vend në shoqërinë tonë. Ne si gazetarë kemi detyrimin dhe dëshirën pavarësisht mangësive për të informuar publikun dhe kjo është e pamundur pa një mjedis të sigurt dhe paqësor për të punuar.
Reality TV mund t’i bëjë njerëzit të varur sepse ofron një burim të vazhdueshëm stimulimi dhe argëtimi, dhe mund të përdorë dëshirat tona themelore njerëzore për dramë, konflikt dhe zgjidhje. Por ai është fake Reality, është i Rrenë -Reality.
“Megjithatë, është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për efektet e mundshme negative dhe të balancojmë Reality TV si konsum me aktivitete dhe marrëdhënie të tjera të shëndetshme.” – shkruan Jennifer Harman, një psikologe dhe autore amerikane.
Ndaj ju lutem organeve kompetente shtetërore të ndihmojnë, në ndalimin e dhunës dhe në mbrojtjen e lirive të gazetarisë dhe të shtypit!. Kjo është një shprehje e solidaritetit njerëzor dhe profesional në mes të mediave.
Ndal dalldisë idiote qoftë dhe masive të Big Brother! Koha sot është të mendojmë më thellë për fatin e shtyllës të katërt të demokracisë në Shqipëri, që ajo mos jetë vulnerabile, të mos jetë objekt shitje- blerjesh ekonomike, e preh e presioneve politike, e një mjet tru-shpëlarës për shoqërinë shqiptare, pasi big-brother-i vërtetë, kryeministri Edi Rama, i cili rri e kundron Shqipërinë, si fermën e Kafshëve të Orwellit.

Rama, tirania e shumicës dhe fati i demokracisë shqiptare

by

Nga Rafael Floqi/

Tirania e shumicës është një koncept në shkencën politike dhe filozofinë që i referohet situatës në të cilën një grup i shumicës, ose shumica e shoqërisë, i imponon vullnetin e tij pakicës, pa marrë parasysh të drejtat apo interesat e tyre. Kjo mund të ndodhë në demokraci, ku vendimet merren me votë popullore, por mund të ndodhë edhe në forma të tjera qeverisjeje.

“Historia nuk përsëritet, por përsëriten mësimet nga ajo” (2017, 9) është fjalia hapëse e Timothy Snyder në librin Mbi Tiraninë : Njëzet Mësime nga shekulli i njëzetë. Libri ofron një paralajmërim të fuqishëm kundër një qëndrim dorëlëshuar në lidhje me vrullin e demokracisë amerikane por rezonanca e tij është mbarë ndërkombëtare. Libri tregon ai si mund dhe duhet të mësohet nga gabimet e bëra gjatë historisë, pro-parashtron mënyra në të cilat njeriu mund të njohë tiraninë dhe fashizmit dhe komunizmin dhe sqaron mënyrat për të luftuar totalitarizmin në çdo formë. 

Ndërsa baballarët e kombit debatonin mbi kushtetutën e Amerikës ata i nxorën mësimet nga historia që ata njihnin, të shqetësuar se demokracia e re që do të ngrinin mund të rrëzohej, ata hulumtuan rënien e demokracive dhe republikave dhe shkarjen në oligarki dhe në perandori. Sepse ata e dinin sesi Aristoteli paralajmëronte që pabarazia sjell jo stabilitet, ndërsa Platoni besonte se demagogët shfrytëzojnë lirinë e fjalës për ta vendosur veten si tiranë.

Nëse baballarët e demokracisë amerikane vëzhgonin historinë e demokracive të tjera për të nxjerrë mësime këto nuk i kanë hyrë në kokë tiranëve tanë të vegjël.

Vendimi i kryeministrit Rama dhe i shumicës parlamentare socialiste për të refuzuar komisionin hetimor McGonigal është qartësisht anti-kushtetues dhe anti-demokratik. 

Për justifikuar këtë mediat pranë qeverisë kanë filluar të artikulojnë një arsyetim politiko-historik që përpiqet të mbulojë diellin me shoshë. Ato tashmë argumentojnë se Berisha nuk mund të ankohet sepse ai kur ishte në pushtet i ka refuzuar dy komisione hetimore opozitës së atëhershme socialiste, komisionet për hetimin e Gërdecit dhe për hetimin e 21 Janarit.

“Kemi të bëjmë me një argument pa sens sa në përmbajtje edhe në pasoja për demokracinë. Fakti që Berisha shkeli kushtetutën dje duke i mohuar opozitës socialiste hetimin e korrupsionit qeveritar nuk e bën aspak kushtetues dhe demokratik vendimin e socialistëve sot për ti mohuar komisionin hetimor opozitës demokrate. Një dhunim i kushtetutës dje nuk justifikon dhunimin e saj sot. Përkundrazi, nëse socialistët pranojnë se Berisha dje dhunoi Kushtetutën e Shqipërisë duke u mohuar atyre komisionet hetimore, atëherë ata duhet të pranojnë në mënyrë urgjente ngritjen e komisionit hetimor McGonigal për të mos përsëritur sot të njëjtën shkelje kushtetuese, shkruan në një editorial Blendi Kajsiu . 

Mocioni për debat i kësaj të enjte konfirmoi atë që dihej, Rama nuk do të përgjigjet për çështjen McGonigal. Ai u shmang të gjitha dilemave të ngritura në publik, stigmatizoi, fyeu dhe ironizoi madje edhe aktakuzën amerikane ku përmendet plot 14 herë, e lexoi në anglisht dhe jo në shqip.  Qëllimi i tij qe i qartë: të mos linte gjurmë dhe të shpërndante vëmendjen. Madje në shërbim të kësaj strategjie ishte edhe prodhimi i një lajmi, sa bombastik aq dhe spekulativ, për një non grata të re, që u përgënjeshtrua menjëherë nga ambasada e SHBA. Në këtë kuptim, ai ndoqi të njëjtën strategji të daljeve në media pa thënë asgjë, të mospranimit për t’u nënshtruar pyetjeve të interpelancës dhe të qëndrimit antikushtetues: nuk dua unë, prandaj s’ka për të pasur kurrë komision hetimor për këtë çështje..

Ne gjendemi sot në një sistem personal kryeministror dhe jo në një republikë parlamentare. Edi Rama e ka projektuar vetën mbi ligjin dhe llogaridhënien. Siç deklaroi dhe vetë në “Opinion”, ai po të dojë nuk shkel në kuvend, ai jep urdhër të mos ngrihet komisioni hetimor, ai nuk do dhe nuk u përgjigjet pyetjeve të deputetëve. Prandaj është e kotë që këta të fundit të lodhen duke i kërkuar Ramës përgjigje për McGonigalin. Ai nuk do ta bëjë kurë për sa kohë i ka të gjitha në dorë. Ai nuk do të pranojë deri sa ka mundësi komandojë politikisht Lindita Nikollin, ta urdhërojë Taulant Ballën, të mbajë peng një Gjykatë Kushtetuese, ekzistenca e së cilës justifikohet me moszgjidhjen e problemeve.

Të gjithë duhet të kuptojnë se zgjidhja nuk vjen duke detyruar Ramën brenda kornizave të sistemit pervers që ka ndërtuar vetë, por duke punuar për ta shkatërruar atë. Prandaj, objektivi, jo vetëm i opozitës, që vazhdon ti bjerë murit me kokë, por i gjithë shoqërisë, sot, duhet të jetë përmbysja e këtij rendi të gjërave, që i lejon një njeriu të jetë mbi ligjin. 

Është një logjikë me pasoja fatale për demokracinë tonë sepse e shkatërron atë duke e “mbrojtur”. Ideja se garancitë kushtetuese dhe liritë politike themelore janë vetëm për engjëjt dhe jo për djajtë politik si Berisha na lë në mëshirë të tiranisë së shumicës. Sidomos në një shoqëri si e jona ku engjëjt në politikë janë kaq të rrallë në raport me djajtë dhe ku dallimin mes tyre e bën vetë shumica. Kjo logjikë mund të shkatërrojë demokracinë duke e mbrojtur atë, pasi ajo mund të përdoret për të justifikuar vendime që nuk janë në interes të të gjithë qytetarëve, por vetëm për një grup të caktuar ose për të qëndruar në pushtet. 

Në përgjithësi, tirania e shumicës është një kërcënim serioz për shoqëritë demokratike dhe kërkon vigjilencë dhe përpjekje të vazhdueshme për të parandaluar që ajo të pushojë. Duke mbrojtur të drejtat e pakicave, duke promovuar gjithë përfshirjen dhe duke nxitur një kulturë tolerance dhe respekti, ne mund të krijojmë një shoqëri ku të gjithë kanë një shans të drejtë për t’u dëgjuar dhe për të marrë pjesë në formësimin e vendimeve që ndikojnë në jetën e tyre.

Dr. Snyder është një profesor i historisë evropiane në Yale. Libri i tij i shkurtër dhe i zymtë detajon metodat që demagogët, përfshirë Adolf Hitlerin dhe Joseph Stalinin. Kërcënimet ndaj demokracisë nuk kanë përfunduar me humbjen e Hitlerit ose me rënien e komunizmit. Njerëzit lehtë mund të shtyhen drejt bindjes; institucionet demokratike janë të parat që shpërbëhen nga një diktator; një parti e vetme politike mund të eliminojë të gjitha të tjerat. Fashistët përçmonin të vërtetat e vogla të ekzistencës së përditshme, i donin parullat që rezonante të emërtuara si një fe e re, dhe preferonin mitet krijuese në vend të historisë apo gazetarisë. Ata përdorën mediat e reja, që në atë kohë ishte radio, e sot social media për të krijuar një zhurmë daulleje e propagandës që ngjallte ndjenja para se njerëzit të kishin kohë për të konstatuar fakte.

Çështja McGonigal ka hedhur edhe një herë në qarkullim tezën se Edi Rama është përgjegjësi kryesor për lëngatën politike të opozitës. Është ky i fundit që, në fillim me Sorosin dhe më pas me FBI-në, e ka varrosur opozitën shqiptare dhe bashkë me të edhe demokracinë. Ndaj “skandali” McGonigal paraqitet mbi të gjitha si provë e asgjësimit të opozitës nga ana e pushtetit nëpërmjet korruptimit të SHBA-ve. Kemi të bëjmë me një konspiracion që ka gjetur një “kokë turku” për të fshehur shkaqet reale të krizës.  

Tirania e shumicës është po aq e rrezikshme sa edhe tirania e një diktatori të vetëm “Zëri i shumicës nuk është domosdoshmërisht zëri i së vërtetës”. Shkruante – Friedrich Nietzsche.

Tiranët janë individë që ushtrojnë pushtetin dhe kontrollin mbi të tjerët në një mënyrë të ashpër dhe shtypëse, shpesh pa marrë parasysh pak mirëqenien ose të drejtat e të tjerëve. Ndërsa nuk ka asnjë sjellje të vetme ose përfundimtare që shfaqin të gjithë tiranët, ka disa tipare dhe modele të zakonshme të sjelljes që priren të lidhen me udhëheqësit tiranë

Po marrim tre tipare që shpjegojnë qëndrimin e Ramës për çështjen McGonigal dhe më gjerë Autoritarizmi mënyra se si ai përdori sarkazmin për të mbuluar përgjegjësinë e vet me një Narcisizëm ekstrem, duke besuar se janë superiorë ndaj të tjerëve dhe kanë të drejtë për trajtim dhe privilegje të veçanta  dhe  Manipulimi, duke përdorur një sërë taktikash si propaganda, mashtrimi dhe frikësimi për të arritur qëllimet e tyre, madje të  përcaktojnë se kush është e kush nuk është “ non grata “ edhe kur Ambasada Amerikane e përgënjeshtron. Mos do të  thotë kjo se nuk është vetëm një McGonigal.

Në përgjithësi, sjellja e tiranëve karakterizohet nga një dëshirë për pushtet dhe kontroll, mungesë ndjeshmërie për të tjerët dhe gatishmëri për të përdorur çdo mjet të nevojshëm për të arritur qëllimet e tyre.

Kur shumica i imponon vullnetin e saj pakicës pa marrë parasysh të drejtat dhe interesat e tyre, ajo minon vetë themelin e demokracisë, e cila është ndërtuar mbi parimet e barazisë, lirisë dhe drejtësisë për të gjithë. Kjo mund të çojë në një prishje të kohezionit social, rritje të polarizimit dhe madje edhe dhunës. Për më tepër, tirania e shumicës mund të çojë në humbjen e besimit në institucionet dhe proceset demokratike, pasi njerëzit mendojnë se zërat dhe shqetësimet e tyre nuk dëgjohen ose merren seriozisht. Kjo mund të krijojë një rreth vicioz apatie, mosangazhimi dhe cinizmi që minon legjitimitetin dhe efektivitetin e qeverisjes demokratike.

Tirania e shumicës është kërcënimi më i madh për lirinë dhe drejtësinë në çdo demokraci. Por te mos harrojmë atë që thoshte – filozofi egsistencialist Søren Kierkegaard  “Pakica është gjithmonë më e fortë se shumica, sepse pakica në përgjithësi formohet nga ata që kanë vërtet një mendim”. 

PISTAT E AFERËS MCGONIGAL – RAMA

by


Analizë e shtypit amerikan nga Rafael Floqi

FBI përbëhet nga dy pjesë. Një pjesë lufton krimin; pjesa tjetër e kryen atë. Kështu shkruan gazetari veteran amerikano shqiptar Peter Lukas për Boston Herald duke iu referuar rastit te McGonigal. Në më të mirën e tyre, agjentët e FBI-së vënë jetën e tyre në vijën e mbrojtjes së publikut. Dhe ndonjëherë ata vriten duke bërë kështu heronj, siç ishin dy agjentët e FBI-së që u qëlluan dhe u vranë në vitin 2021 në Sunrise, Florida duke hetuar një operacion seksual të fëmijëve. 

Peter Lucas , ja pse e mira dhe e keqja kombinohen në rastin McGonigal

“Ndonjëherë më e keqja dhe më e mira kombinohen, shton ai, siç ndodhi kur, pas një hetimi të FBI-së, Charles F. McGonigal, një ish-agjent i nivelit të lartë të FBI-së, u padit javën e kaluar për pranimin e një pagese prej 225,000 dollarësh nga një shtetas amerikan i natyralizuar i lindur në Shqipëri, në New Jersey dhe kishte punuar për inteligjencën shqiptare vite më parë. 

“Lidhja e Ramës me padinë e McGonigal është një goditje për liderin shqiptar dhe një pengesë për SHBA-në, e cila ka mbështetur hapur Ramën, një socialist, ndaj armikut të tij politik Sali Berisha, një ish-kryeministër dhe kreu i Partisë Demokratike të opozitës.

“Lidhjet e SHBA janë aq të thella me politikën shqiptare, sa që ambasadorja e SHBA-së Yuri Kim, si favor për Ramën, u përpoq të largonte Berishën nga deputeti i Parlamentit edhe pse Berisha ishte zgjedhur në mënyrë të rregullt. Ndërkohë Berisha do të kërkojë të rrëzojë Ramën në zgjedhjet e 2025, shkruan Peter Lukas.

New York Times: “mitëdhënësi është po aq fajtor sa mitëmarrësi”

Sa më shumë ditë kalojnë, aq me tepër gazetat më prestigjoze po e rëndojnë gjuhën për lidhjen mes kryeministrit Edi Rama dhe agjentit të akuzuar të FBI, Charles McGonigal.  Të hënën e kaluar e përditshmja e famshme “The Washington Post”, e cila ka bërë një shkrim të gjatë me një grup autorësh, ky kryesorët janë gazetarët Shane Harris, Rosalind S. Helderman dhe Catherine Belton. Artikulli që zbret deri në detaje të aferës McGonigal, i kushton një pjesë të madhe edhe lidhjeve të tij shqiptare.  Ai është në të njëjtën linjë të artikullit që publikoi pak ditë më parë New York Times, por ndryshe nga ai, ka nota më të errëta në përshkrimin e marrëdhënies së Edi Ramës dhe ish zyrtarit të FBI-së. “Charles McGonigal, ka marrë para për të çuar përpara interesat e kryeministrit shqiptar“, shkruan gazeta. Ajo vazhdon: “McGonigal ishte i zhytur deri në fyt në marrëveshje sekrete me kryeministrin e Shqipërisë“. 

Ryshfeti mund të ndodhë në kontekste të ndryshme, si në qeveri, politikë, biznes, sport dhe zbatim të ligjit. Për shembull, një kompani mund t’i japë ryshfet një zyrtari qeveritar për të marrë një kontratë ose leje të favorshme, ose një individ mund të japë ryshfet një oficer policie për të shmangur një biletë trafiku ose një dënim tjetër. Ryshfeti është i paligjshëm në shumicën e vendeve dhe mund të rezultojë në dënime të rënda si për dhënësin ashtu edhe për marrësin. Përveç pasojave ligjore, ryshfeti mund të ketë ndikime negative në integritetin e institucioneve, besimin e publikut dhe zhvillimin ekonomik. Ajo gjithashtu mund të çojë në trajtim të pabarabartë, konkurrencë të pandershme dhe një shpërndarje të shtrembëruar të burimeve.

Nga ana tjetër në çdo legjislacion penal botëror mitëdhënësi është po aq fajtor sa mitëmarrësi. 

Washington Examiner : McGonigal bë një lojtar në politikën shqiptare për para

John R. Schindler shërbeu në Agjencinë e Sigurisë Kombëtare si analist i lartë i inteligjencës dhe oficer kundërzbulimi, shkruante këto dite në The Washington Examiner se  McGonigal është paditur gjithashtu nga Departamenti i Drejtësisë me akuzat për marrjen dhe mos raportimin e një pagese prej 225,000 dollarësh nga një ish-oficer i inteligjencës shqiptare të quajtur Agron Neza në verën e vitit 2017. Në atë kohë, McGonigal ishte ende në punë të FBI-së. Për arsye që mbeten të paqarta, McGonigal, të cilit i duheshin para për të paguar jetën e tij të dyfishtë – gruaja dhe fëmijët në periferi të Uashingtonit, DC, plus një dashnore e dyshimtë në Nju Jork – u bë një lojtar në politikën shqiptare për para.  McGonigal, ndërsa shërbente ende si një zyrtar i lartë i FBI-së, u bë fiksues i kryeministrit të Shqipërisë Edi Rama dhe Partisë së tij Socialiste në pushtet. Shqipëria është një aleat i vendosur i SHBA-së dhe anëtar i NATO-s, por që kur Rama mori drejtimin e Tiranës një dekadë më parë, ai vend i vogël është kthyer në një vatër korrupsioni, plus narkoshteti kryesor i Evropës, me lidhje të thella me kartelet e drogës në Amerikën Latine. Pse administrata Biden mbyll një sy ndaj gjithë kësaj, mbetet një pyetje shqetësuese. Blerja e zyrtarëve të lartë amerikanë si McGonigal është pjesë e mënyrës se si Rama vazhdon ta arrijë atë. Opozita shqiptare është e shqetësuar për këtë skandal, ku shfaqet një zyrtar i lartë i inteligjencës amerikane që shërben si fiksues për socialistët në pushtet.

Rasti McGonigal dhe Michael Flynn

E kjo aferë të kujton rastin e denimit të ish- këshilltarit të Trumpiit të falur më vonë nga ai Michael Flynn. Mediat shqiptare i kanë bërë jehonë shumë shtypit amerikan me këtë rast por ato për mos njohje kanë kapërcyer mundësitë e dënimit për shkelje Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj, siç përmendet në pikën 16 të tij, ku çdo person që lobon për një qeveri të huaj, duhet të jetë regjistruar. Rastet e padive për bashkëpunëtoret e Trump  Michael Flynn dhe Paul Menafort e ilustrojnë më mirë këtë.  

“Emri i Nezës, së bashku me të tjerë, u përfshi në një fletë-thirrje të jurisë së madhe të nëntorit 2021, të publikuar nga Business Insider në shtator dhe të konfirmuar nga ‘Washington Post’ nga një person që ka njohuri për hetimin. McGonigal i kërkoi Nezës para- dhe Neza pranoi, duke i premtuar se do t’ ia paguante pak nga pak, sipas aktakuzës. Më pas, të dy burrat udhëtuan së bashku drejt Shqipërisë në shtator të vitit 2017, ku u takuan me kryeministrin Edi Rama. 

Gati tre vjet me parë këshilltari amerikan për sigurinë kombëtare, Michael Flynn, filloi një gjyq penal që përfshinte një ish-partner biznesi iraniano-amerikan të Flynn. Gjyqi i Bijan Rafiekian në Gjykatën e Qarkut të SHBA në Aleksandri, Virxhinia, tregon nëse ai komplotoi për të lobuar në emër të Turqisë në përpjekje për të bindur qeverinë amerikane të ekstradonte klerikun mysliman Fethullah Gulen, i fajësuar nga Turqia për një grusht shteti të dështuar në korrik 2016.

Flynn gjithashtu ra dakord se ai gënjeu për aktivitetet e tij lobuese në dosjet federale që lidhen me punën në emër të Republikës së Turqisë gjatë gjithë fushatës së 2016-ës. Dënimi i shkuar keq pasi pranoi që gënjeu FBI : Flynn deri më sot nuk ka shpjeguar pse gënjeu për marrëdhëniet e tij me Rusinë ose Turqinë. A është kjo e njëjtë me pozitën e Nezës? Në fakt Neza bashkëpunoi me FBI. Po a është bërë kjo kundrejt shfajësimit të tij.

Në konkluzionet e prokurorit të Washingtonit kundër Charles McGonigal nuk përmendet asnjëherë fjala “korrupsion”. Ai akuzohet se ka falsifikuar dokumente dhe nuk ka raportuar vizitat, takimet dhe paratë siç ia kërkon ligji, por gjithsesi 225 mijë dollarët që i mori Agron Nezës konsiderohen thjesht para borxh. Borxh po përse? Duket se Neza mund të ketë folur për paratë dhe origjinën e tyre. Problemi është nëse Neza ka qenë paguesi apo sekseri.

Supozohet që qeveritarët shqiptarë që pritën McGonigal në Shqipëri të jenë të qetë nga hetimi përtej oqeanit. Pse jo, ta konfirmojnë narrativën e agjentëve të FBI. Por kjo nuk ndodh në rastin e kryeministrit të Shqipërisë, Edi Rama. Ai ofron një version tjetër të momenteve kyçe të hetimit. Diferencat mes atyre që thotë Rama në televizion dhe atyre që shkruhen në dosje janë thelbësore, shkruante Lapsi.al 

Ndërsa me rastin e McGonigal, i cili ishte duke punuar për FBI-në në atë kohë, i dhuroi kryeministrit simbole të FBI-së dhe e paralajmëroi atë kundër dhënies së licencave fitimprurëse për kompanitë ruse të naftës. Ndërsa McGonigal dukej se po vepronte si oficer kundërzbulimi kundër ndikimit rus, prokurorët pretendojnë se në fakt, Neza dhe një tjetër shqiptar që punonte me McGonigal, i identifikuar nga prokurorët si një këshilltar informal i Ramës, kishin interesa financiare në fushat e naftës,” thekson gazeta e madhe amerikane. 

Pasi shpjegon me detaje, tashmë të stërnjohura për publikun shqiptar, se si i kërkoi dhe si i mori ish zyrtari i FBI-së 225 mijë dollarët nga Agron Neza, pasi të dy takuan Edi Ramën në Tiranë, pasi precizon se si i mori ato, The Washington Post jep një tjetër detaj interesant. Në intervistën e saj për Euronews, Allison Guerreiro, ish e dashura e McGonigal, pohoi se ish zyrtari i FBI-së kishte ngrënë darkë me Ramën në një restorant luksoz në New York. Investigimi i The Washington Post përcakton datën dhe pjesëmarrësit e panjohur të kësaj darke. 

“Para se të tërhiqej nga FBI në vitin 2018, akuza pretendon se McGonigal dhe Neza u takuan vazhdimisht me Ramën në SHBA dhe Shqipëri, përfshi një herë për darkë në Uashington në mars 2018, kur atyre iu bashkua një ish-agjent i FBI-së, i cili nuk është identifikuar”.  

The Washington Post.  McGonigal hetoi një shtetas amerikan për të çuar përpara interesat e Ramës

Natyrisht në artikullin e The Washington Post zë një vend të rëndësishëm edhe përdorimi i ish agjentit nga kryeministri shqiptar për të goditur opozitën në këtë vend. Gazeta e thotë troç: “McGonigal akuzohet se ka marrë para për të çuar përpara interesat e Ramës“.Sipas aktakuzës, McGonigal inkurajoi FBI-në që të hapte një hetim penal në vitin 2018 për një lobist amerikan që vepronte në emër të Partisë Demokratike të Shqipërisë, opozita kryesore e Partisë Socialiste të Ramës.

Një pjesë e informacioneve kundër lobistit, thanë prokurorët, kanë ardhur nga Neza dhe e kanë origjinën në zyrën e Ramës. Individi nuk përmendet në aktakuzë, por duket se përputhet me lobistin dhe ish-punonjësin republikan të Kapitolit, Nick Muzin, që u vu nën vëzhgim në të njëjtën periudhë pas një artikulli të marsit 2018 në “Mother Jones”, ku ngriheshin pikëpyetje nëse tarifat e tij të këshillit mund të ishin paguar nga një kompani me interesa ruse, duke nxitur një hetim në Shqipëri. Për këtë rast, nuk u ngrit asnjë akuzë. Në një email, Muzin tha: “Nuk kam asnjë arsye të besoj se kam qenë viktimë e këtij hetimi të rremë. Por nëse do të isha, kjo është për të ardhur keq dhe shpresoj se drejtësia do të vihet në vend”.

Në paragrafin 40 të dosjes në SHBA thuhet se në Janar të vitit 2018, McGonigal mori informacione nga Agron Neza për një lobist amerikan dhe këto informacione më pas ia kaloi një vartësi të tij në FBI për hetimin. “Personi A i kishte marrë këto informacione nga zyra e kryeministrit të Shqipërisë” thuhet specifikisht në dosje. Ky është një pohim që e implikon direkt kryeministrin Rama si nismëtar i hetimit për lobistin e Lulzim Bashës në SHBA, Nick Muzin. Kjo solli më pas nisjen e hetimeve dhe hetimin e Lulzim Bashës nga Prokuroria e Tiranës dhe procesin gjyqësor.

Alibia Rama : Nuk kam pasur më shumë info  se ato që ka zbuluar Birn dhe Mother Jones

Rama nuk e pranon këtë version siç thuhet në dosjen amerikane kundër McGonigal. Ai dredhon përmes një fjalie që e përsëriti në 4 emisione njësoj: “Unë nuk kam pasur asnjë lloj informacioni më shumë dhe asnjë dokument më shumë dhe ne këtu në kryeministri nuk kemi pasur më shumë se ato që ka zbuluar Birn dhe më pas Mother Jones dhe nëse do ta kisha, patjetër që do t’ia jepja zyrtarit të lartë të FBI-së”.

Interesant është të shikohet edhe reagimi që ka bërë qeveria shqiptare për të mohuar akuzat. Gazetës nuk i është përgjigjur vetë Edi Rama. madje as ai që bën zakonisht njeriun e tij të propagandës, Endri Fuga, por një zyrtare thuajse e panjohur me emrin Manjola Hasa. Duke qartë që një avokat i zoti i ka thënë kryeministrit të ekspozohet sa më pak me shpjegime…Në akt-akuzë e Washington Post, paragrafi 22 thuhet se: “Në 9 Shtator 2017, në Shqipëri, i pandehuri McGonigal u takua me Personin B dhe kryeministrin e Shqipërisë. Me kërkesë të personit A, i pandehuri McGonigal i kërkoi kryeministrit të Shqipërisë të ishte i kujdesshëm në dhënien e licencave për fushat e naftës në Shqipëri për kompani ruse. Personi A dhe Personi B kishin të dy interes financiar në vendimin e qeverisë për dhënien e licencave për nxjerrjen e naftës”

Si e rrëfen Rama takimin? Kryeministri i Shqipërisë mohon diskutimin për licenca nafte apo kompani konkrete. Në përgjigjen që përsëriti pak a shumë njësoj në katër intervista, Rama tha se biseda kishte qenë e përgjithshme për influencën ruse, madje e quajti një “bashkëbisedim miqësor të përgjithshëm”.

“Më ka treguar që puna e tij ka në fokus influencën ruse në tërësi, më foli për rajonin, ku influenca ruse është prezente, ndërsa në Shqipëri është inekzistente” tha Rama në intervistën për Grida Dumën në Top Channel. “Nuk ka folur ai me mua për asnjë lloj biznesi në favor të personave të tjerë” shtoi kryeministri gjatë intervistës.  

New York Post: Dorian Duçka në laptopin e  Hunter Biden 

Se kush gënjen për temën e bisedës në kryeministri do të kuptohet gjatë gjyqit që pritet të nisë në SHBA, kur McGonigal do të ketë versionin e tij të ngjarjeve Sa më shumë flitet për dosjen McGonigal, aq më shumë shtohen pikëpyetjet për rolin e Dorian Duçkës, të cilin Rama fillimisht e prezantoi si këshilltarin e tij pa pagesë.

Në akt-akuzë, Duçka përshkruhet si një njeri i punësuar në kryeministri, i pajisur me email të qeverisë shqiptare dhe me pasaportë diplomatike.

Bie në sy fakti se Rama tenton të distancohet nga këshilltari i tij, Dorian Duçka gjatë prononcimeve të tij. I pyetur për faturat e dëshmitarëve që Duçka ka paguar kundër lobistit të Bashës në Vjenë, Rama u shpreh: “Z. Duçka ka qenë këshilltari im i jashtëm. Person privat. Puna e tij se ç’ka paguar, ç’nuk ka paguar, për kë ka paguar, por ai nuk është në asnjë akuzë dhe këto janë insinuate

Por sipas gazetës amerikane New York Post. Shqiptarët e përmendur nga prokurorët e lidhin këtë skandal me Hunter Biden dhe kompaninë kineze të energjisë CEFC që i pagoi atij dhe xhaxhait Jim Biden miliona dollarë në një marrëveshje të cilës Joe Biden ishte planifikuar të bashkohej pas përfundimit të nënpresidencës së tij. Nga ana tjetër, Neza prezantoi McGonigal me një tjetër shqiptar me lidhje të mirë, Dorian Ducka, i cili ishte këshilltar i Ramës dhe gjithashtu punonte për CEFC.

Një fotografi e publikuar muajin e kaluar në median shqiptare me burim nga China Daily në maj 2017 tregon Ducka duke qëndruar me kryetarin e CEFC Ye Jianming, i cili i dha Hunterit një diamant 3,16 karatësh që vlerësohet të jetë 80,000 dollarë në shkurt 2017.

Ju gjithashtu vendosi Hunter-in në një mbajtës ligjor prej 1 milion dollarësh në mesin e vitit 2017, i cili përfundimisht u pagua për të ndihmuar kolegun e CEFC Patrick Ho pas arrestimit të tij. Dikush me të njëjtin emër të pazakontë si Duçka shfaqet në laptopin e braktisur të Hunterit në një diskutim me email rreth CEFC midis Hunter dhe bashkëpunëtorëve James Gilliar dhe Rob Walker.

“Dorian ishte një ndihmë e vërtetë që herët, kështu që ne duhet të shqyrtojmë se si ta përfshijmë atë,” shkroi Gilliar në emailin e 13 majit 2017. “Nuk ka si të mos e bëjmë,” përgjigjet Hunter, “dhe nëse shumica thotë jo, do ta heq nga paga ime.” Kjo ishte bujari jo karakteristike nga Hunter, i cili në atë kohë po qante i varfër për partnerët e tij të biznesit dhe kërkonte një ulje më të madhe të fitimeve.

“Hunter nuk do të hiqte asnjë qindarkë”, thotë një burim, i cili beson se “Doriani” i përmendur mund të jetë Ducka, pasi Gilliar kishte bërë biznes për CEFC në Shqipëri. 

Ajo që shpesh ka qenë zhgënjyese për njerëzit në Ballkan është se, shpesh, kur shfaqen këta zyrtarë të lartë perëndimorë, në vend që të përdorin pozicionet e tyre për të ngritur lart luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, duket sikur zbresin në nivelin shqiptar dhe bëhen pjesë e lojës.   

Epilogu

Një pohim i mundshëm i Agron Nezës se ai mund të ketë vepruar si agjent i huaj i paregjistruar në favor të Ramës, do ta zhyste poshtë Ramën në raport me drejtësinë amerikane sipas të Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj, siç përmendet në pikën 16. 

Akti i Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA) është një ligj i Shteteve të Bashkuara që kërkon që individët dhe organizatat që veprojnë si agjentë të drejtorëve të huaj në një kapacitet politik ose pothuajse politik, të zbulojnë marrëdhëniet e tyre me njësinë e huaj dhe të japin informacion në lidhje me aktivitetet dhe financat e tyre. Qëllimi i FARA-s është të sigurojë që qeveria amerikane dhe qytetarët e saj janë të informuar për burimin e informacionit dhe identitetin e atyre që përpiqen të ndikojnë në politikën e SHBA-së ose opinionin publik në emër të interesave të huaja. Sipas FARA, individët dhe organizatat të cilëve u kërkohet të regjistrohen si agjentë të huaj duhet të paraqesin raporte të rregullta në Departamentin e Drejtësisë së SHBA-së që detajojnë aktivitetet dhe transaksionet e tyre financiare. Mosrespektimi i FARA mund të rezultojë në dënime penale dhe civile, duke përfshirë gjoba dhe burgim.

E njëjtë me pozitat e Michael Flyyn. Deri në periudhën e tranzicionit presidencial në 2016-2017, edhe Michael Flynn ishte duke punuar fshehurazi në një projekt të drejtuar nga qeveria turke që përfshinte përpjekjet për të diskredituar klerikun turk disident në SHBA (Fetullah Gulen). Në vetë ditën e zgjedhjeve, Flynn botoi një rubrikë ku kritikonte Gylenin dhe lavdëronte Turqinë, pa zbuluar se Turqia qëndron pas përpjekjes (diçka që më vonë do të çonte në shkeljet e tij të Aktit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj. Flynn atëherë vendosi të shtyjë dënimin e tij në mënyrë që prokurori Sullivan të mund të qetësohej dhe të peshonte bashkëpunimin e tij të plotë me qeverinë në hetime të shumta, duke përfshirë ndjekjen penale të ish-partnerit të tij lobues në Turqi, Bijan Kian, nga Virxhinia, në vendimin nëse do të dërgonte oficerin e përgjithshëm në pension në burgun federal. 

Flynn shpëtoi pasi u fal nga ish-presidenti Trump, por Ramën, nëse është i implikuar, kush mund ta falë?