Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë organizon Audiencë me Shkrimtarin Gjeke Marinaj/
Do te flasin figura te njohura te letrave shqipe ne Diaspore, studiuese dhe kritike te krijimtarise se poetit dhe perkthyesi brilant te poetit te shquar amerikan Frederik Turner-it.
Eventin e drejton presidenti i SHSHSHA-e, Poeti e Publicisti Adnan Mehmeti, Sekretarja e SHSHSHA-se, shkrimtarja dhe studiesja Dr. Yllka Filipi, me moderim nga shkrimtari e poeti Mehill Velaj. Ftohen të marrin pjesë anëtarët e SHSHSHA-ë . Gjithashtu një ftesë speciale shkon edhe për ata shkrimtarë, poetë, publicistë, studiese, historiane, gazetare , krijuesë dhe dashamirës të artit e letërsisë që jetojnë, punojnë e shkruajnë në ekzil,
Ftohen figura të shquara të letrave shqipe dhe komunitetit shqiptaro-amerikan, t’i bashkohen këtij eventi të quajtur –Audiencë me Shkrimtarin Gjeke MARINAJ
Takimi zhvillohet Ditën e Diel, 7 qershor 2015, ne biblioteken Ferguson ne Stamford (ne Audotirium, ne katin e trete) Adresa: One Public Library Plaza Stamford CT 06904
Ora 1.15 hapja e deres
Takimi fillon ora 1.30 deri 3.30
Nga Kryesia e Shoqates se Shkrimtareve Shqiptaro-Amerikane
Presidenti Kryetare Sekretare
Adnan MEHMETI Raimonda MOISIU Dr.Yllka FILIPI
TЁ MOS KESH FRIKЁ NGA VETJA….
(Intervistё me poetin dhe publicistin Demir Gjergji)/
Bisedoi:Raimonda MOISIU/
Poetёt ndikojnё individёt nё veçanti dhe shoqёrinё nё pёrgjithёsi. Veprat dhe vargjet e tyre poetike janё gjithmonё, reflektimi i klimёs filozofike dhe sociale tё jetёs, mes tё bukurёs dhe sё pёrditshmes njerёzore dhe pёr kёtё arsye, ata janё quajtur pasqyrё e shoqёrisё. Fjalёt e pёrdorura nga poetёt janё fjalёt ndjellёse dhe kanё tonin qytetar, intelektual, social dhe lirikё tё pastёr dhe tё drejtpёrdrejtё, ndjejnё sensin qё pёrshkon çdo poet qё krijon. Poeti dhe publicisti Demir Gjergji ёshtё njё nga poetёt me reputacion tё ndjeshёm dhe tejet tё admiruar nё letrat shqipe. Vargjet poetike tё poetit Gjergji, pёrshkruajnё situatat nga mё tё zakonёshmet tё njeriut me kompleksitetin dhe ankthet e jetёs urbane qё pёrcaktojnё rolin e pёrbashkёt nё eksplorimin e marrёdhёnieve tё ndёrlikuara njerёzore, pёrplasjet e tё kundёrtave nё forma tё ndryshme. Ai ёshtё gjithmonё nё kёrkim tё identitetit, qё nuk ngurron tё rrёfejё realitetin e kёndvёshtrimeve, muzёs, personazheve dhe mendimeve me idetё dhe shpirtin artistik, botёn dhe ёndrrat, magjiken, realen dhe filozofiken. Burimi kryesor i muzёs, frymёs dhe imazheve qё rrethon jetёn e tij, vёzhgimet akute dhe ironike tё jetёs, i kanё bёrё poezitё e poetit Demir Gjergji, tejet tёrheqёse dhe jashtёzakonisht tё pёlqyeshme pёr audiencёn e dashamirёsve dhe lexuesve tё poezisё. Poeti Demir Gjergji ёshtё mjeshtёr i fjalёs poetike nё tё gjitha zhanret e saj. Ato janё shprehje e zjarrtё e filozofisё sё jetёs dhe mendimeve mistike. Nё gjeneratёn e poetёve bashkёkohorё, Demir Gjergji konsiderohet si njё poet i pёrsosur, se si ai pёrdor gjuhёn, imazhet dhe tema tё ndryshme, duke na pёrcaktuar se cfarё ёshtё poezia. Ai flet me botёn njerёzore tё pajisur me ndjeshmёri mё tё gjallё, mё shumё enthusiazёm, optimizёm dhe butёsi shpirtёrore tё jashtёzakonёshme dashurie, dhimbje, malli e proteste, njohёs i thellё i natyrёs njerёzores, mistikes e filozofikes.
“Unё mbetem poet. E pandryshueshme pёr mua ёshtё poezia. Poezia nuk ёshtё pёrvojё, ёshtё aventurё, frymё, peng ose mё saktё ёshtё mall (nё kuptimin e ndjenjёs), mё shumё se mall (nё kuptimin e gjёsё),-shprehet poeti Gjergji”. Nё kёtё intervistё ekskluzive pёr Tirana Observer, poeti dhe publicisti i njohur Demir Gjergji, na rrёfen udhёtimin e tij mbresёlёnёs krijues nё disa zhanre tё letёrsisё, dhe pse ai mbetet poet. Na flet pёr emisionin nё radio qё ai promovon me njё titull tejet interesant, letraro-artistik, e nga mё jetёgjatёt: “Fjala si Fillim. Fjala si Flijim”. Sё fundi ka botuar njё roman, i vlerёsuar nga kritika e kohёs, -pse e shkroi dhe pse e titulloi:Biri i botёs”,-poeti dhe publicisti Demir Gjergji, na i rrёfen nё kёtё bashkёbisedim.
Pёr mё shumё ndiqni Intervistёn.
-Përshëndetje i nderuar Demir, besoj se na shkon një bisedë arti, packa se mes nesh është Atlantiku! Disi larg por arti i afron kufijtë.
Ju vetë vini nga ndonjë familje shkrimtare dhe artistike? A ka qenë letërsia një interes shumë i hershëm i juaji apo diçka që lindi si pasion e dëshirë më vonë?
– Përkundrazi, vij nga një familje që nuk i donte librat. Disa herë im atë m’i flakte në oborr librat, kur unë fillova t’i fus për herë të parë më shtëpi. Mbase kjo është arsyeja që unë kam rendur pas tyre më me këmbëngulje. Njeriu është i prirë drejt asaj që ia ndalojnë. Por kjo s’do të thotë se letërsia nuk ishte e pranishme na familjen time. Babai thoshte përmendësh kapituj të tërë nga “Lahuta e Malcis” dhe vargje të shumta nga Ethem Haxhiademi apo të tjerë. I kishte mësuar në burg. Po ashtu, ime më, kur ishte vetëm e kujtonte se nuk e dëgjonte njeri këndonte duke ndryshuar çdo herë fjalët e këngës. Në ato çaste unë harroja lojën, botën dhe veten dhe bëhesha i tëri vesh për ta dëgjuar me ankth. Këndonte apo qante? Vështirë ta kuptoje menjëherë. Dhe kjo mikrobotë përfshihej nga bota e madhe e oshëtimës së erës në ullinj, e ngjyrave të fushës, kodrave detit, e klithmave të patave në qiell, ulërimave të egërsirave në pylli, këngës së zogjve ndër drurë. Pastaj leximet: Esenini, Lazgushi, Ali Asllani, Du Fu, Uitman… Dher belbëzimi i parë poetik, si një e qarë e dytë e lindjes sime.
– A ju kujtohet kur ju së pari këni shkruar një poezi, tregim apo ndonjë gjini tjetër dhe i keni thënë vetes: Ja dola! Kam krijuar diçka që është me të vërtetë krijimi im. Kur ka ndodhur kjo, herët apo më vonë?
– Ah, kjo ka ndodhur vonë, shumë vonë! Pasi kisha humbur dashurinë e parë, pasi kisha botuar librin e parë, pasi i kisha kthyer krahët asaj mikrobotës së çuditshme të fëmijërisë, kur im atë nuk më rrihte më, kur nëna hapte sytë sa herë i shfaqesha te porta, se mos i shkoja me ndonjë “nuse”. Po cili ka qenë ky krijim? Nuk mund ta them saktë, gjithsesi, më duket se është një baladë për kurbetin. Mbase është një strofë e saj: “Zunë rrallohen yjtë,/ Ku të t’i gjej sytë?/ Ku të ta ndjej zënë?,/Në ç’rënkim, në ç’gjëmë?”. Kjo baladë është shkruar në orën e folklorit, në auditor. Kurse libri i parë dinjitoz për mua mbetet “Mërgimi i bukurisë”. Aty e shoh veten poet të vërtetë!
-Kush ka ndikuar në mënyrë të konsiderueshme në krijimtarinë tuaj, -prindërit, artet, letërsia apo njerëzit e thjeshtë, qoftë edhe një person i vetëm që ka luajtur një rol të veçantë në frymëzimin tuaj?
– Një pjesë të kësaj përgjigjeje mund ta marr nën pyetjen tuaj të parë. Megjithatë po shtoj, se vërtet poetët si çdo talent, më shumë lindin se bëhen. Mjedisi, peizazhet, vëmendja e të tjerëve, perceptimet, përjetimet, leximet, errësira apo të fshehtat, ndalimet apo dhuna fizike qoftë a psikike, dashuria, frika, guximi janë faktorë të rëndësishëm që shkaktojnë big-bangun e madh të krijimit. Kështu ka ndodhur edhe me mua. Veç tyre, në jetën time ka pasur edhe shumë njerëz rastet m’i kanë sjellë pranë dhe që kanë ndikuar fort në udhëtimin tim lartësive drejt krijimtarisë.
– Ju shkruani poezi. Cila ka qenë poezia e parë, kur dhe si lindi ajo?
-Poezia e parë….? Mbase poezinë e parë nuk e kam shkruar, por mund ta kem kënduar në vetminë time, si nëna këngët e saj, ose mund ta kem thënë si melodi të improvizuar me pipëzat e fëmijërisë, a më bukur akoma, mund ta kem shkrepur te sytë, për të shprehur së pari dashurinë. Poezia e parë që kam shkruar, më ka humbur. Mbaje mend vetëm një strofë të saj, të cilën e kam përfshirë te vëllimi poetik: “Ishujt e mbrëmjes”. Ajo poezi ka lindur, siç nuk do të doja të ,ë lindte asnjë poezi tjetër: e shkrova pasi pashë në këndin letrar të shkollës një lajmërim që na ftonte të shkruanim nga një krijim :me temë aktuale”.
–Ju jeni poet. Qindra vargje poetike dhe disa vëllime me poezi: “Ngjyrat e tokës”, “Në sytë e mi”. “Mërgimi i bukurisë”, “Vera në ikonë”, “Digjet ylli i ikur”, “Ishujt e mbrëmjes”, “Vetëm (V)era vjen”, “Bibla e buzëve”, “Orë akulli”etj. Ç’mund të na thoni për këtë përvojë interesante e përkushtim profesional?
-S’di ç’të them. Përvoja e poetit nuk është si çdo përvojë tjetër. Tek e fundit për mua poezia nuk është përvojë, është aventurë, frymë, peng ose më saktë është mall (në kuptimin e ndjenjës), më shumë se mall (në kuptimin e gjësë). Mund të them vetëm se vitet e fundit jam lidhur keq me prangat e fjalës dhe për çudi kjo më bënë të ndihem më shumë i lirë në hapësirat e mendimit dhe të emocionit. Mbase kjo qenka përvoja.
– Kur shkruani poezi, cili është vendi tuaj më i preferuar, në studio, në natyrë apo krejt rastësisht edhe duke pirë kafe diku?
-Poezinë e hedh në letër, (këto kohë në monitor celulari a kompjuteri) kur ajo vjen befas për të më shkruar mua. Çuditërisht, kam filluar të shkruaj edhe në kafe, mes njerëzve, gjë që më parë, më vinte turp ta bëja!
-Çfarë është muza për ju, është aftësi gjenetike, sipas mendimit tuaj?
Muza… frymëzimi, dhuntia, talenti…. Ç’t’ju them? Njeriu është univers në kalim. Ashtu si Gjithësinë edhe këtë univers është e pamundur ta zbulosh. …Nuk e di, mund të jetë krijuar në qiell, para se të lidhet në mitrën e nënës, mund të jetë ushqyer me gjenet e të parëve, para se të ndikohet prej atyre që përmenda më lart. Nganjëherë tronditem para krijimeve të mia. Si mund t’i kem shkruar?! Në fakt ato më kanë shkruar mua.
-Ju shkruani lirika dashurie “të pastra dhe të drejtpërdrejta në të shprehur” –dhe vërtet jeni ndër poetët e rrallë që me vargjet tuaja shpërthyese ilustroni dashurinë njerëzore.Çfarë ju ka shtyrë për të shkruar lirika të tilla?
-Dashuria është ndjenja më sunduese e njeriut. Le të çirret sa të doja urrejtja, e kundërta e saj, se është më e fuqishmja. Urrejtja të err vetëm sytë për të bërë gjëra të liga, kurse dashuria të bënë të gjithin rob të saj, duke të bërë njëherësh njeriun më të bukur në botë. Lum, kush e botën me sytë e dashurisë! Ai mund të thotë se ka jetuar! Kur u kthehem si lexues krijimeve të mia, sidomos atyre me motive dashurie, ndjehem tjetërkush, gati qenie hyjnore. E shoh botën të përkryer e të pafund!
-Ç’është dashuria për ju” Kur e ndjen një burrë se është i dashuruar? Si ia arrini ta reflektoni në poezitë tuaja?
Dashuria për mua? Po ua them me katër vargje po të miat: “Dashuria, portë ferri,/Kalamend një kolovajzë! Dikush shkruan te qemeri:/ Mirë se erdhët në Parajsë. Një burrë ndjehet i dashuruar kur është i mbështjellë trupeshpirt në pezhishkën e dashurisë dhe sa më shumë të ndjehet i lidhur aty, aq më i dashuruar është! Këtë gjendje kam thënë në poezitë e mia me këtë kryemotiv të poezisë sime.
-Çfarë ju shtyn të shkruani një poezi protestë me ton qytetar e intelektual?
– Në poezinë time do të hasni shumë rrallë motive të tilla. Nuk e di…më duket deklarative!
-Romani juaj “Biri i Botës” i vlerësuar shumë nga kritika e kohës për strukturën narrative dhe imagjinatën letraro-artistike, mes tradicionales, modernes dhe post-modernes. Një prozë që nuk është fantazi, por është bota e brendshme njerëzore, dëshmon më së mirë edhe penën tuaj të prozatorit. Si shkoni ju në lidhje me vendosjen e emrave, të vendeve në ndërtimin e një “bote të re” me tipikë; burim-rrëfim-frymëzim-kulturë?
– Përvoja e shkrimit të këtij romani më ka bindur se, ndërsa poezia krijon një çast, proza krijon një botë.
-Si mendoni ju, cilat janë elementët thelbësorë në prozë, në rastin tuaj, të romanit. Sfida që përballeni me ndërtimin e tij, duke e krijuar atë me idetë që keni në mendje për ecurinë e personazheve. Ju i paraqisni personazhet tuaja nga jeta reale në përshtatje me kohën e situatën, apo anasjelltas?
– Romani në fjalë është i lidhur drejtpërdrejt me jetën time. Asnjë personazh në të nuk është i trilluar. Shumë pak vende m’i ka ofruar fantazia, ngjarjet po ashtu. Është një roman në shtratin e së vërtetës, por që duhet lexuar si krejt i trilluar, sepse, nëse gjatë leximit do të përfytyrohet vetëm jeta ime, ai nuk do t’i shërbejë kujt. E kujt i duhet, fjala vjen, se si kam qarë unë, kur humba stilografin, apo si më rrahën kur isha fëmijë, sepse, qëllova me gur në çatitë e fshatit?
-Zhanrin e prozës “e bëtë ju që të vinte te ju”, apo është preferenca tuaj?
-Romani “Biri i Botës” është procesi më i çuditshëm i krijimit gjatë gjithë jetës sime si shkrimtar. Para se të filloja ta hidhja në monitor, kujtoja se e kisha të gjithin brenda vetes, dhe, thjesht, më duhej ta kopjoja, por sapo ulesha për ta bërë këtë, ngrihesha i tmerruar. Më dukej se po lozja me një minë të kurdisur, ose me një gjarpër të fjetur. Në këtë gjendje tmerri arrita të shkruaj 20 faqet e para dhe më pas ndjeva i entuziazmuar se e kisha mbërthyer ose më kishit mbërthyer ai mua. Për tre muaj ia dola. Ai lindi në të njëjtën datë me autorin e tij. Me 11 gusht.
-Vend të veçantë në letërsinë biografike zënë veprat tuaja; profile shkrimtarësh “Shtëpia e shkrimtarit” dhe monografia “Haxhi Gjyli, një jetë për shkollën”. “Jetë e ndershme”. Pse vendosët të dialogoni përmes personalitetesh të tillë?
-Mbase ky është një tjetër profil në krijimtarinë time, e cila është shkruar për motive dhe arsye nga më të ndryshmet, ndonjëherë edhe të rastësishme.
-Letërsi artistike, poezi, publicistikë, dhe esist. Në cilën prej tyre ndjeheni më mirë? Çfarë mendoni se ka mbetur e pandryshueshme? Si lindi shtysa për të kaluar nga vargjet në prozë, apo nga proza në vargje?
– Unë mbetem poet. E pandryshueshme për mua është poezia. Edhe në sprovën e romanit, kam qenë i pazoti t’i fshihem poetit e të përqafoj prozatorin klasik. Kalimi në prozë nuk e quaj ikje nga poezia. Kurrë!
-Shquheni në prozë për mendimin inteligjent, plot figura letrare, artistike dhe mendimin filozofik. Ku qëndron forca e inspirimit si një autor që i përket dy epokave – realizmit socialist dhe periudhës postkomuniste?
-Ah, Realizmi Socialist! Shpesh mendoj me tmerr: po sikur ta ngrysja jetën dhe karrierën time në atë letërsi me të cilën e fillova krijimtarinë. Në një farë mënyrë e thashë në fillim se nga ajo periudhë e kam shumë të vështirë një krijim me të cilin mund ët mburresha sot. Ndryshimet politike në atdheun tim, ndërsa për të shpronësuarit sollën të drejtën e pronës, për mua, ashtu si për shumë kolegë të tjerë, sollën lirinë e krijimit. Ku ka pasuri më të madhe se liria e krijimit?
-Ju keni një karrierë të gjatë në gazetari, si një nga gazetarët më aktivë në mediet e vendit. Edhe si folës në radio në një nga emisionet më jetëgjata dhe më interesante “Fjala si Fillim. Fjala si Flijim”, i cili i kushtohet tërësisht letërsisë dhe autorëve të saj. A mund të na përshkruani detaje nga përvoja tuaj me këtë emision?
-Puna si gazetar në Radio përbënë periudhën më të bukur e me të pasur ët jetë sime. Nga emisioni “Fjala si Fillim. Fjala si Flijim” kam aq ngjarje, sa nëse do të guxoja t’i afrohesha përsëri romanit, mund të ma jepte guximin kjo periudhën me ngjarjet e saj që lidhet me shkrimtarët dhe poetët.
-Si jeni ndjerë kur keni dalë për herë të parë në këtë emision?
-Si atëherë, fëmijë, kur kam dëgjuar për herë të parë radio. Dhe gjithnjë kur flas nga mikrofoni i radios, më duket se po më dëgjon vetja ime fëmijë. Kjo më jep motiv për të qenë i përgjegjshëm dhe pasion para atij mikrofoni të shenjtë.
-Mu kujtua shprehja e një shkrimtari të madh, Stefan King, kur e pyetën: “ Se si mund të bëhesh shkrimtar. Ai iu përgjigj – “Merrni ndër duart tuaja libra të shkrimtarëve të tjerë dhe lexoni çdo gjë të tyre, –mos mendoni jo vetëm si të shkruani libra.” A ndani të njëjtën filozofi me të?
– Në një pikëpamje, po! Leximi dhe krijimi janë pothuaj i njëjti proces. Nuk mund ëtë ndahen. Është njëlloj si të ndash burimin nga delta e lumit.
-Si jeni ndier përballë botës së frikshme të mediokritetit, klaneve, hipokritëve dhe inferioritetit? Çfarë kuptoni me shprehjet “vetëgjymmtim dhe vetëvrasje intelektuale”?
-Mediokrit, hipokritët, e keqja në përgjithësi janë shumë të fuqishëm se talente, mendjehapurit, e mira në përgjithësi. Prandaj bota ekziston, ndryshe e mira nuk do të kishe motiv ekzistence…
-Projektet tuaja në të ardhmen? Çfarë iu ka mbetur peng?
– Kam frikë ta shpall të nesërmen. Më duket sikur po tregoj se kur do të bëj seks, me kë dhe në ç’vend..
– A është i lirë shtypi sot? Pse shkruan Demir Gjergji?
– Liri absolute është pranga më e frikshme për mua. Aty ku flitet për liri shtypi, natyrshëm dyshohet në të. Shkruaj se nuk rri dot pa shkruar
-Mesazhi tuaj për inteligjencën e shoqërinë shqiptare sot.
-Të jetë pak më shumë idealiste, dmth, pak Naim Frashër, Fan Nol, Kipling, Uitman. Pra të jetë më shumë poete, rrjedhimisht idealiste
Ju faleminderit!
Bisedoi: Raimonda MOISIU
PRINDËR, RUANI FËMIJËT NGA PARADA E NGJARJEVE KRIMINALE NË TV E GAZETA DHE… NGA DEPUTETËT
Bisedë e supozuar në audiencë të hapur me të minorenët e të rinjtë…/
Shkruar nga Raimonda MOISIU-Hartford/
Duke pasur parasysh ngjarjet kriminale të kohëve të fundit në vendin tonë dhe në gjithë nahijen e shoqërisë shqiptare për ndryshim, vemë re se cdo ditë e më shumë “vërshojnë pa kandar”-ngjarje kriminale dhe fjalët drithëruese –tritol, vrasës me pagesë, hajdut, kallëzim të rremë, burg, atentat, vrasje, cështja Doshi & Frroku-fjalori bulevardesk në Kuvend, deputetë e kriminelë, politikë e krim, krim e ndëshkim, etj, janë kthyer tashmë cështje serioze në shoqërinë shqiptare. Pasqyrimi i tyre në median e shkruar e televizive shoqëruar me zhargonin dridhërues jo vetëm që nuk neglizhohet aspak, por është –Nonstop- dhe shumë nga ne prindërit e gjëjmë veten në krizë identiteti emocional, edukativ, qytetar dhe intelektual. Na duhet të vrasim mendjen se si t’jua adresojmë këto cështje fëmijëve tanë, duke u përballuar me mëdyshjen shpirtërore dhe psikologjike deri aty sa, edhe se si mund t’jua spjegojmë mizoritë, dhe burimin e vërtetë të këtyre krimeve dhe fjalorit negativ që përcakton ato.Është tejet e vështirë dhe e dhimbëeshme për prindërit për të spjeguar domethënien e këtyre ngjarjeve të pakuptimta dhe zhargonit negativ të pakufij e të pakuptimtë gjithashtu. Ne, prindërit e ndjejmë deri në palcë të shpirtit duke menduar se për të pasur një diskutim kuptimplotë me vetë fëmijët tanë mbi këtë çështje, mund të jetë sa e frikëshme, aq edhe e dëshpëruese.Së paridhe më e rëndësishmja, është sikundër ne prindërit dhe të rriturit duhet të përqëndrohemi tek fëmijët tanë dhe jetën e tyre, se cfarë mund të ndodhë, pasojat që lenë në edukimin dhe ndërgjegjen e tyre këto ngjarje të tmerrëshme, ky fjalor negativ në kufijtë ekstremë i ndikuar nga një sërë faktorësh kriminalë, që kanë ndikim absolut në formimin e tyre. Fjalët janë shpesh të nevojëshme, por ende të pamjaftueshme. Lindin pyetje të tilla se sa jemi ne në gjendje për t’jua spjeguar kuptimin e tyre? Cilat janë mënyrat dhe rrugët për të mos rrënjosur ankthin te fëmijët tanë, ndonëse ende vazhdojnë të jenë informuese? Si mundt’i mbrojmë fëmijët tanë që këto ngjarje tragjike të kuptohen prej fëmijëve pa u traumatizuar dhe pa u lënë pikëpyetje sekretive dhe pasoja në të ardhmen?T’ju flas për vuajtjen dhe dhimbjen time, që t’i njohësh e të ruash veten! Shumica e fëmijëve i shikojnë imazhet e ngjarjeve kriminale në televizion dhe nuk mungojnë pyetjet e menjëhershme nga ana e tyre. Dhe ata vazhdojnë të dëgjojnë për këto ngjarje në ditët e ardhshme. Kështu që është e rëndësishme të mbahen linjat e komunikimit të hapur me fëmijët duke i këshilluar nga imazhet nëpër media, duke kufizuar së pari vet-shikmin tonë për kohën kur fëmijët janë të pranishëm aty, krah nesh. Fëmijët mund të shfaqin disa ndryshime të sjelljes dhe emocionale, duke përfshirë edhe sjelljen jo të mirë, pagjumësi, ëndrra të këqija e të frikëshme, dhe ankth të përgjithshëm. Këto janë shenja që ne prindërit duhet me patjetër dhe domosdoshmërisht që të kujdesemi. Kjo është e nevojshme dhe tejet e rëndësishme sidomos për minorenët, të cilët e gjejnë të vështirë për të kuptuar këto tema e ngjarje të komplikuara, por edhe të frikëshme. Duhet të bëjmë kujdes edhe në mënyrën se si jua spjegojmë dhe tonin që përdorim në adresimin e situatave të tilla, me qëllim që fëmijët të gjejnë paqe me situatën. Duke qenë se edhe ne vetë prindërit kemi të njëjtën frikë dhe ankth se cfarë mund t’u themi fëmijëve, jo vetëm për t’u shprehuar atyre ndjenjën e sigurisë, por edhe të mos bëjmë të njëjtin gabim, të sigurohemi që nuk po përdorim të njëjtin ton si të imazheve të ngjarjeve që shfaqen në media, internet e lajme, sepse kjo do të jetë kundërproduktive dhe i dekurajojmë fëmijët nga komunikimi i hapur me ta. Duhet të krijojmë një marrëveshje për të gjetur mënyrën dhe gjuhën e përshtatëshme që këto ngjarje kriminale, vecmas për tritolin që ka shënjat e terrorizmit, të kuptohen prej fëmijëve pa i traumatizuar, pa u lënë pikëpyetje të pazgjidhura e pasoja në të ardhmen, neglizhimin në edukimin e fëmijëve, dhe të gjërave që krijojnë konfuzion ankthi nga të cilat fëmijët humbasin besimin ndaj prindërve dhe realitetit në të përditshmen njerëzore. Minorenët dhe adoleshentët gjithashtu përpiqen për të kuptuar imoralitetin e sulmeveme tritol. Te fëmijët do të ketë një sërë reagimesh dhe ata do të shfaqin një shumëllojshmëri të emocioneve, por ne prindërit dhe të rriturit duhet të jemi tolerantë e të durueshëm me ta dhe sjelljet e tyre.Kjo është një mundësi për prindërit e të rriturit, me qëllim për t’i ndihmuar fëmijët të kuptojnë praninë e të mirës dhe të keqes në shoqëri, për të diskutuar shqetësimet e fëmijëve në lidhje me një të ardhme morale, të paqtë dhe të sigurtë.
Ky lloj pasqyrimi i ngjarjeve kriminale, i tritolit, i fjalorit bulevardesk në Kuvend, në gazeta apo në televizione duhet të mbahen larg syrit e vëmendjes së fëmijëve. Të gjitha llojet e gazetave, masmedia, revistat kinemaja, videot dhe televizionet kanë ndikimin e tyre pozitiv në zhvillimin gjuhësor të fëmijëve, por kanë edhe pasojat negative. Roli kryesor e i drejtpërdrejtë i televizioneve dhe shoqërisë është të ndihmojnë sa më shumë në zbehjen e faktorëve negativë, të japin sa më shumë programe për fëmijët, që ndikojnë jo vetëm në sjelljen kulturore e sociale të tyre, por të plotësojnë nevojat më elementare të fëmijëve që janë; dashuria, paqja e harmonia shpirtërore dhe shkarkimin e emocioneve, të cilat janë edhe sfidë ndaj imazheve të këtyre ngjarjeve, që në një mënyrë ose tjetër ushtrojnë dhunë verbale, sociale dhe psikollogjike ndaj tyre. “Dhuna emocionale e psikologjike” ndaj fëmijëve minorenë dhe adoleshentë jepet nga portretizimi i medias së “sukseseve” policore., me zë e figurë! Shumë minorenë janë më pak të shqetësuar për detajet -, ata janë më të shqetësuar për sigurinë e familjes dhe prindërve të tyre, se sa për detajet. Ky është problem tejet i mprehtë që duhet pranuar nga prindërit për t’i qartësuar fëmijët e tyre se ka persona të pamoralshëm që janë përgjegjës për aktet e dhunës dhe të ngjarjeve kriminale, por në të njëjtën kohë duhet t’i sigurojnë ata se janë të sigurtë e të mbrojtur mirë nga individë të tillë. Është gjithashtu e nevojëshme dhe e domosdoshme për të kufizuar shikimin e televizionit, vecmas kur jepen lajmet e kronikës së zezë. Programet televizive nga media të ndryshme përsërisin të njëjtat segmente lajmi papushim, me pak shpjegim rreth kontekstit të lajmit. Kjo nuk është aspak e dobishëme për fëmijët dhe mund të shkaktojë ndjenjën e brengosjes, pështjellim emocional dhe madje edhe paranojën. Ne duhet të gjejmë një pikë të mesme mes mbiekspozimit të tepërt dhe shmangies nga këto lajme. Sepse në disa raste ne nuk arrijmë as vetë si prindër të kuptojmë se sa shumë informacion po thithin fëmijët tanë. Ne duhet thjeshtë e qartë t’u bëjmë të ditur fëmijëve tanë të jenë të vetëdijshëm,dhe kur ndihen të frikësuar nga individë e situata që ata mund të ndodhen. Nuk duhet në asnjë mënyrë t’ju futim ndjenjën e paranojës, ankthit apo shmangies,nëpër të dyja sferat me hije dhe me diell të jetës sonë. Por edhe për të siguruar njohuritë dhe ndërgjegjësimin se cfarë duhet të bëjnë për t’u përballuar me ngjarjetë tilla, është mirë që t’ju vemë në dukje se ngjarje të tilla janë të rralla, duke i trajtuar fëmijët tanë me dinjitet e respektin që ata meritojnë.Duke pasur parasysh gjendjen e nderë të situatës social -politike në Shqipëri-me tritolë e ngjarje të dhimbëshme kriminale, varfërinë etj, të cilat i kam përmendur që në hyrje të shkrimit ju bëj një apel kolegëve të mij në Shqipëri që drejtojnë emisione në median e shkruar e televizive, të organizojnë enkas një DEBAT –OPINION—ku në panel të jenë analistë, politikanë, shkrimtarë, mundësisht të jenë shkrimtarë për fëmijë, akademikë, studiuesë, prindër, psikologë e pedagogë , tu kërkohet mendimi për të gjetur mënyrën si dhe gjuhën e përshtatshme që ngjarjet kriminale të tritolit, burgu, vjedhja, vrasje, vrasësit me pagesë, etj, të kuptohen prej fëmijëve tanë pa u traumatizuar dhe me pasoja psikollogjike për të ardhmen. Unë e nisa “Debatin” me këtë “Bisedë e supozuar në audiencë të hapur me të minorenët e të rinjtë”. Fëmijët janë ardhmëria e një kombi, janë themeli i formimit njerëzor, në rast se prindërit dhe vetë ne shoqëria e të gjitha shtresave do të edukojmë fëmijë të mbarë edhe vetë familja dhe shoqëria do të jetë e fortë dhe e mirëqëndrueshme, përndryshe do të kemi një shoqëri të korruptuar dhe të degjeneruar. Ne jemi të gjithë të njëjtë, dhe ne jemi të gjithë të ndryshëm, pa marrë parasysh se çfarë ideje i pëkasim -, të majtë apo tëdjathtë , se cfare feje i falemi, dhe cfarë race i përkasim, kur vjen puna për fëmijët ne jemi të barabartë mes të barabartëve.Fëmijët janë pasqyra e shoqërisë dhe reflektimi i ardhmërisë. Janë shpresa e së ardhmes dhe kujdesi dhe edukimi i fëmijëve duhet të jetë përparësi e interesi kryesor i shoqërisë dhe i kombit. Zhvillimi i aftësive fizike, psikologjike dhe intelektuale te fëmijët, është garancia për të ardhmen e një familje e shoqërie të shëndetshme fizikisht, moralisht, psikollogjikisht, dhe qytetarë të devotshëm në një shoqëri të denjë. Shoqëria shqiptare, klasa politike dhe akademike, të gjithë ne së bashku, përfshi këtu edhe mjetet e informimit masiv e mediatik, njerëzit e letrave e të artit, duhet të bëjnë shumë përpjekje për të mbështetur kujdesin, ngrohtësinë, edukimin dhe dashurinë ndaj fëmijëve. Ky është shërbimi më dinjitoz, historik, kombëtar e njerëzor për brezat që vijnë.
Raimonda MOISIU
USA
Prill 2015
“LUMENJTË KTHEHEN NË SHTËPI” …ME POETIN E KOPESHTIT LIRIK TE PORADECIT
Poeti kontemporan Dhimitër Pojanaku në bisedë me gazetaren Raimonda Moisiu./
Ai është i njohur si një nga poetët më të mirë në letrat shqipe. Talent i lindur, përkushtimi ndaj artit të të shkruarit, vitaliteti, pasioni, dhe intimiteti që karakterizon vargun e tij, hulumtojnë të gjitha aspektet dhe përvojat jetësore në ecejakjet e vetë “rrudhave” të jetës, universet e saj të humbjes e ngritjes, dashurisë dhe dhimbjes, bukuria shpirtërore e një shpirti të lirë, mes të përditshmes e të bukurës njerëzore. Dhimitër Pojanaku është poeti i shquar i lirikës shqiptare, poeti që ka ngritur parkun kombëtar poetik, poeti që shkruan me aq dhimbje për njerëzit, poeti që dashuron cmëndurisht botën e letërsisë dhe të librave. Dhimitër Pojanaku është Poet! Poet nga kampi poetik i lulishtes pranverore të Poradecit e Kutelit. Eshtë autori i gjashtë vëllimeve poetike, Laureat i shumë Çmimeve Kombëtare dhe Ndërkombëtare. Poezitë e tij janë përkthyer në disa gjuhë të huaja. Ndërkohë , POJANAKU është fitues i çmimit letrar “Penda e Argjendtë”, akorduar nga Ministria e Kulturës,Rinisë dhe Sporteve, për librin “Gurët zbardhin natën”, në dhjetor 2003,me motivacionin:“Si një zë poetik i veçantë, tek i cili përjetimet emocionale dhe situatat shpirtërore shprehen përmes metaforash origjinale, mikrofabulash të goditura dhe një gjuhë lakonike dhe sugjestionuese”. Ja si shprehet Patriarku i Poezisë Shqipe, poet i shquar kosovar, Azem Shkreli , në një letër këmbim me poetin contemporan Pojanaku, në vitet 90-ë; “Lirika e poetit Dhimitër Pojanaku, është një lirikë që shkruhet vetë, rrjedh vetë”. Ndërsa shkrimtari Dr.Ardian_Christian Kyçyku, shprehet se pas leximit të lirikës së Pojanakut, na bind se autori dhe uni i tij poetik shndërrohen në Zë. Një zë që nuk mbart fort parasysh gjeografinë, shtypjen e ushtruar nga tekat e historisë, dhe që zgjatet deri në kufijtë e mbramë të shqipes, aty ku rrijnë të ngujuara fjalët e ndaluara dhe hapësirat e këtyre fjalëve.” Ndërsa , poeti, filozofi dhe studiuesi, Bujar Plloshtani, i cili është njëkohësisht edhe kritiku dhe studies i penës poëtike të Pojanakut shprehet se;-Poezia e poetit Pojanaku është një gur i çmuar, i fshehur në brendësinë e tij si të jetë me vakum, duke rrezatuar natën, ndritjen e arsyes së fjalës. Poezi e thellë, bindëse, kurajoze, e ngjashme me vetveten. Poezia e Pojanakut është natyrë e gjallë që mishëron një qiell që shkoqit terrin verbues ndaj çdo trupi të humbur, është një traktat intelekti prej poeti filozof.
Në këtë bashkëbisedim me Poetin e mirënjohur të vargjeve lirike shqiptare, Dhimitër Pojanaku , të cilin unë pata fatin ta zhvilloj në shtëpinë e poetit aty në rrugicën e bukur e karaktristike pogradecare ku ka jetuar dhe hedhur vargjet poetike, Lasgushi i Madh. Pojanaku ndan me lexuesit e dashamirësit e poezisë së tij, sfidat estetike dhe personale që përballet një krijues letrar. Çfarë është talenti dhe pasioni që të jesh poet. A është poeti në thelb i ndryshëm nga njerëzit e tjerë dhe a ka një vend për poetët në botën moderne, pa kompromentuar integritetin e tyre poetik, muzën dhe shpirtin e lirë? Me modesti, dhe përgjigje të admirueshme, Poet i njohur i lirikës shqiptare, pasardhësi i denjë i Lasgushit e Kutelit, -Dhimitër Pojanaku na rrëfen udhëtimin e universit të shpirtit poetik.
Bisedoi: Raimonda MOISIU
-Përse “Lumenjtë kthehen në shtëpi”? Ky është titulli i vëllimit poetik që doli në Panairin e Librit 2014,-ë. Si lindi ideja e këtij titulli?
Pranë shtëpisë sime rrjedh një lumë.Edhe kur jam i mërzitur edhe kur jam i gëzuar, ai rrjedh, nuk ndalon asnjë sekondë. Nuk ka kohë as të krijojë as të ruajë kujtime. Më vjen keq….Dua të pushojë ca çaste…Është për të ky titull.
-Duke lexuar CV-në tuaj jashtëzakonisht mbresëlënëse, vërej se jeni i vlerësuar me cmime kombëtare e ndërkombëtare, në Shqipëri, Itali, Francë, Maqedoni, Rumani, Greqi . Gjithashtui jeni vleresuar edhe brenda vendit, me “Pendën e Argjendtë për vëllimin poetik “Gurët zbardhin natën”. Si ndjeheni për këto vlerësime?
Kam frikë mos bie në përsëritje të ndonjë interviste të mëparshme dhe kjo nuk dua të më ndodhë sidomos me ju, një poete me shpirt të madh edhe pse sot jeni me statusin e gazetares. Më pyetet si ndjeheni nga vlerësimet? E kush nuk do ndjehej mirë kur të prekin telat e zemrës? Rrallë të jepet ajo që meriton,sidomos në art. Unë i doja këto vlerësime, ose më saktë i donte poezia ime, që është pjesë e shpirtit tim, në mos vetë shpirti im! Në mos vetë, jeta ime!
– Ju vetë vini nga ndonjë familje shkrimtari dhe artisti? A ka qenë letërsia një interes shumë i hershëm i juaji apo diçka që lindi si pasion e dëshirë më vonë?
Artistë në shpirt, po!Gjyshja nga nëna, i përkiste familjes se Kyçykëve. Ajo,që në fëmijëri më lexontë përralla, një libër fort i trashë. Prej andej,besoj e kanë marrë edhe artin e letrave, kushërinjtë e mij të parë Kopi Kyçyku,emër mjaft i njohur në letrat shqipe, dhe Adrian Kyçyku, i cili në moshë aq të re, ka zënë vend kyç në letërsine e sotme bashkëkohore. Por edhe gjyshja nga babai, Athinaja, nuk mbetet pas në trashëgiminë time letrare. Ishte tepër ironike,e përdorte me lezet e terezi ironinë. Fillimet e para poetike i kam nga fundi i fillores.Mbaj mend se në kampin e pionierve, në Durrës, pata zënë vendin e parë në një konkurs poetik. Kjo “fitore”, do ishte si një qelizë për ambiciet e mia poetike të mëvonshme.
– A ju kujtohet kur ju së pari këni shkruar një poezi, tregim apo ndonjë gjini tjetër dhe i keni thënë vetes: Ja dola! Kam krijuar dicka që është me të vërtetë krijimi im. Kur ka ndodhur kjo, herët apo më vonë?
Fillimet e para poetike i kam nga fundi i fillores. Pyetja juaj është tepër interesante. Jo gjithmonë, jo në mbarim të çdo poezie thuhet; “Ja dola”. Pa thënë këtë, poezia ime nuk mbaron, ose nuk quhet e mbaruar. E punoj, ditë e natë, më rri si peng, dhe kur muza tekanjoze vjen përsëri dhe unë gjej pa kuptuar atë që më mungonte, atëhere po them:- ja kam arritur, atëhere i dua edhe miqtë edhe armiqtë.
– Kush ka ndikuar në mënyrë të konsiderueshme në krijimtarinë tuaj, -prindërit, artet, letërsia apo njerëzit e thjeshtë, qoftë edhe një person i vetëm që ka luajtur një rol të vecantë në frymëzimin tuaj?
Oh, kjo është një pyetje tepër e veshtirë.Nuk e di, nuk e di. Nuk e di kë të rendis apo nëse ka ndonjë renditje. Muzën ma ka falur Zoti, pastaj gjithkush që të rrethon, ai i vë gishtin dhe e lejon të bëhët “pre” e magjisë, pjesë e krijimit tënd! Pra, me pak fjalë, gjithkush rreth meje, pa e ditur, ka një vend në poezinë time, sepse poezia është jetë, ajo duhet të marrë frymë,dhe vetëm brenda katër mureve, fytyra e saj do ishte gjithnjë e verdhë. Dikush me të drejtë do thoshte, po ti Dimitër i këndon qa bukur vetmisë, trishtimit, si kështu? Po, më pëlqen vetmia dhe trishtimi.Por që ato të bëhen muzikë në poezi, duhët dalë jashtë, merr tharmin e jetës, dhe hyrë brenda,nëse do! Atëhere po,vetmia bëhet muzikë në poezi!
– Disa vëlllime me poezi. Po citoj disa tituj; “Shiu lexon trishtimin tim”,1991, “Mëngjes dhe pak natë”,1993, “Xhindet kërcejnë polka”,1999 , “Gurët zbardhin natën”,2002, “Shtëpia ime rrotullon qiellin”, 2000 Rumani , “Pylli lëviz në muzg”, botim në Athinë në gjuhën Greke 2012,”Lumenjtë kthehen në shtëpi”,2014-ë. Si keni mundur Ju të arrini deri aty?
Mendoni vërtet se kam shkuar larg? Nuk është tepër larg, por as edhe afër. Si kam shkuar? Si një fëmijë që sapo fillon të ecë.Kam rënë,jam ngritur, kam qarë, jam gëzuar. Në poezi,një ecje e tillë nuk mbaron asnjeherë! Muza të hedh nga lëndina në thellësi,të jep një valë a dallgë, jo krejt detin, të jep pakëz nga fundi i malit, jo majën! Atje,duhet të shkosh vetë! A nuk është kjo një rrugë e gjatë, pambarim?A nuk është kjo jeta e një poeti?
-Kur i botuat poezitë e para? Po librin e parë?
-Poezitë e para i kam botuar te gazeta “Zëri i Rinisë”, kur isha në gjimnaz, nën kujdesin plot dashuri poetik të mësueses së letërsise, Ana Jovanit. Për vite rresht, kjo gazetë do bëhej pasqyra e poezisë sime, ku Dilaver Baxhaku dhe Skënder Duka, do të vinin në Pogradec, edhe në çastet e mia të dyshimeve poetike, duke m’i marrë me aq mjeshtëri krijimet e duke më dhënë zemër, që pak redaktore e bëjnë. Librin e parë e kam botuar tek shtëpia botuese “Naim Frashëri”. Ka qënë “Shiu lexon trishtimim tim”,viti 1991-ë. Para botimit kaloi në dhjetra kalvare, dhjetra konsulentë e redaktorë. Ndihmë të paçmuar në botimin e tij ka dhënë aktorja e madhe, Justina Aliaj. Më pas, redaktori Ilir Yzeiri, me fjalët e tij të mençura, i dha një rrugë krejt tjetër poezise sime, rrugën e lirikës moderne.
-Kujt ja keni rrëfyer poezitë e para?
Në shkollën tetëvjeçare mbaheshin konkurse poetike mes klasave.Atje ka qënë rrëfimi i parë. Dëgjuesit e parë kanë qënë shokët e mi të fëmijërisë Josif Laçka dhe Andon Çobani. Më pas, redaktorë të pashpallur kam pasur Antoneta Vreton dhe Bardhi Hykën.Vazhdoj ende të kem Kastriot Ramollarin,të cilit nuk rri dot pa i treguar krijimet e mia. Fjala e tij ka peshë tek unë, është erudit, ka një bibliotekë të pasur, dhe gjithnjë më dërgon sete librash që unë duhet të lexoj. Dhe gjithnjë qëllon në shënjë, ato libra më hapin dritare të reja krijimi. Kam pasur redaktore të pashpallur,”të rreptë”, mësuesen Meri Lalaj. Për shumë kohë shtëpiza e saj ishte streha e rrëfimit tim poetik. Ka qënë e prerë, nuk dinte lajka, se nuk ka sipas saj dhe me të drejtë, poetë të vjetër apo të rinj. Misioni i poezisë nuk ka moshë. Në e bën dot, ec, nëse jo, mos krijo rafte pluhuri! ”Verdiktet” e saj mbi poezinë time, kanë rritur kërkesat e mia për një poezi, që duhet të mbetet, jo të rrëshqasë si gjethet e vjeshtës.Nuk mund të rri pa përmenduar miken time sa të vjetër aq të re të poezisë sime Mariana Shkurtin! Ajo gjithnjë i jep një ritëm të çuditshëm poezisë sime! Sa e do aq e reciton, kaluar aktorëve më me emër!!
– Ku qëndron forca e inteligjencës tuaj për të ecur drejt së ardhmes -është ambicje , sfidë apo të dyja bashkë?
Kam thënë diku dhe ndoshta është e udhës ta përsëris “Poeti pa ambiciee është si princ pa kurorë”. Ambiciet për të sjellë një poezi që u mbetet kohrave, një poezi që përcjell mesazhe për të gjithë, një ambicie e tillë ka sfidën për mikeshë! Bukur pyete apo më saktë pohouat, ambicia e vërtetë rri tok me sfidën!
– Cili është elementi më i rëndësishëm dhe interesant, për të shkruar një libër të sukseshëm me poezi? Cmund të na thoni për këtë eksperiencë interesante e profesionale?
Sikur të kishte një sekret dhe një fornulë e cila mund të çonte dikë edhe tek çmimi Nobël, do e jepja. Por këtu kush mund të gjejë sekretin? Ai mund të fshihet pas një ylli që sapo ngrihet apo sapo bie,pas një fije bari të pikuar me vesë, pasi një syri vëngërosh në rrugë,pas një dashurie apo dhimbje të madhe,e kush e di…
-A shkruani edhe prozë? Në rast se po, – si ju lindi ideja të bëni novelë dhe roman?
Në prozë ende jo! Kam një kumt të quajtur tani për tani” Avokati dhe Unë”!Mendoj të jetë tepër interesante si për avokatët, klientet e tyre, e pse jo edhe për drejtësine në përgjithësi. Po më thoni t`u lexoj diçka? Tani, në sekondë! Mos po rrëmbehem? Nuk e di, nuk më kish ndodhur të më pikasnin kaq përnjëherë padurimin kur dua të them diçka të re nga krijmtaria ime! Me kohë po filloja të kuptoja se avokati ruante një gong për çështjen, një gong fitoreje. Për të ruajtur atë gong ai nuk pyeste për ankthin tim, edhe pse e dinte se ky ishte një çmim tepër i shtrenjtë. Herë-herë i shpëtonte ndonjë premtim, sidomos për të qetësuar zemërimin tim, por ditën tjetër, premtimi nuk përmendej më, tretej në boshllëk, kthehej në fjalë për miqësinë, motin, jurispendncën europiane në përgjithësi. Ai donte një fitore të pastër, sa e pavëreteta të shurdhohej, të digjte gjuhën e vet me mashë të prushtë, që në atë rast do ish fjala e tij, mbrojtja e tij.Po a kish zgjedhur armët e duhura për betejën?!
– Sa kohë ju merr shkrimi i një libri, qoftë me poezi apo prozë, dhe si e siguroni Shtëpinë Botuese?
Koha e një libri nuk ndalon kurrë, si lumi që rrjedh pranë shtëpise sime! Edhe kur e boton, mund t`i rikthehesh sa herë të duash, aq herë mund edhe të ndryshosh, të krijosh “Variante”, pa e cënuar poezinë e mëparshme. Libri “Lumenjtë kthehen në shtëpi, më morri gati 12 vjet. Nuk doja të përsërisja qoftë edhe një “folje”! Po nuk të pëlqeu lexuesi botimi është si një fitore në një luftë pa kundërshtar! Tani, nuk më duhet më të kërkoj shtëpi botuese. Jo, të mos mendoni se po cfaq shënja deliri. Jo, aspak! Fjala është se tani do kem shtëpinë time botuese. E kam ende projekt! Emri do të jetë “Zgalemi”,është zog i liqenit tim! Zog që qëndron mbi çdo stuhi me kokën drejt qiellit! Nuk po flas më tepër se mos më kërkoni ndonjë taksë publiçiteti.(Të qeshura)
– Si ka mundësi që Ju shkruani kaq shumë, mbani mend vargje e poezi pambarim dhe nuk konfuzoheni aspak ?
Ka kohë, aq kohë sa nuk e mbaj mend. Vargu është bërë njësh me rrahjet e zemrës sime. U ka ndodhur të dëgjoni rrahjet e zemrës aq fort sa duket se po i dëgjon edhe dikush pranë jush? Unë ashtu dëgjoj vargun tim, ndaj nuk ka se si të mos di përmendësh gjithçka shkruaj, është njësoj sikur të harroj se zemra rreh që të jetojë!
-Pse shkruan Dhimitër Pojanaku?
Për macet e zeza që nuk sjellin ters, por tersin e sjell pabesia e fshehur pas tyre, për dashurinë që lind si rrufe derisa shuhet si urrat e zjarrit në netët e vona të dimrit, për fatin e një guri të çmuar hedhur në pellg nga një dorë e nëmur, për gëzimin që vdes po jetoi gjatë pa një dhimbje, për lopët që kthehen në muzg nga kullota, e tek hidhen nga njëra anë e fushës tek tjëtra/bëjnë paradë mode para shoferëve”. Për gjithçka që quhet jetë merr apo nuk merr frymë!
-Ka kritikë në Shqipëri?
Nëse flisni për atë kritikë, ku poezia të merret si lëndë e parë dhe të ndërtohet tablloja, pra poezia të jetë ngjyrat mbi kavalet dhe kritiku t`i kombinojë me talent, fantazi për të përcjellë mesazhe me tablonë e tij, ka fare pak kritikë. Nëse me kritikë do kuptojmë, të citosh vargje pas vargjesh, t`i komentosh ato vetëm me fabulën e figurat e poetit, pa vendosur asnjë armë nga arsenali tuaj, këtu ka kritikë me bollëk.
Mund të veçoja këtu professor Shaban Sinani, parathënësit e vëllimeve të mia poetike, “Shtëpia ime rrotullon qiellin”(Botuar në Bukuresht,Rumani) dhe “Gurët zbardhin natën”, ribotim nga Shtëpia Botuese “Pushkin”,Tetovë, Maqedoni, përkatësisht prof.doctor Adrian Cristian Kyçyku dhe Bujar Plloshtani. Këto parathënie i lexoj shpesh, sepse më lejojnë të shoh horizonte tq treja poetike, të prek gati-gati, të paprekshmen ,të arrij të paarrirën .
-Në librin tuaj më të fundit “Lumenjtë kthehen në shtëpi”, po lexoj dedikimin tuaj në hyrje: “ Për më të dashurit e mij, Adel, Eris, Pjer”. Madje secilit prej tyre ka në libër një poezi të vetën. Këto janë dashuritë tuaja më të mëdha?
E kush mund të jetë tjetër? Adelina, bashkëshortja ime, që ka kohë që në poezi njihet me emrin “Adel”, mbetet një muzë e rrallë për mua! Ajo nuk fal vetëm dashuri, ajo di të ngrihet lart si ai zgalemi që u fola kur fryjnë stuhitë, ka fuqi të dalëe mbi dhimbjen, të mjekojë palgë në mënyrën e vet shëronjëse. Fëmijët e mij, tashmë të rritur, kanë qenë dhe mbeten një dashuri e madhe, një dashuri që kurrë nuk peshohet, kurrë nuk matet. Ata janë rritur dhe në duart e mia mbetën si sfera të kristalta, që nuk dua të pësojnë asnjë gërvishtje! Por jeta kalon dhe unë ende nuk e kuptoj se janë tashmë ata, që me ruajnë mua kaluar sferës së kristaltë!
– Si jeni ndjerë përballë botës së frikëshme të mediokritetit, klaneve, hipokritëve dhe inferioritetit?
Ju ende pambaruar pyetjen me krijuat një tabllo të frikshme të të gjitha këtyre bëmave të përziera së bashku. Mund ta përshkruaj me një poezi nga libri i fundit, ç`më ndodh kur mu sulën të gjitha këto? Mundem?
-Po Patjetër!
Ju falenderoj për Po-në. Ja vargjet: “Këtu,era lind e fryn brendazi trupit/Nga rrahja e mendimeve/Me gogolin e dyshimeve/Shtjellat/Lindin erë/Era rreh brinjët/I drithëron si fletë/Pendë/Pështjellon/Turfullon/Shkulmon/ S`ka nga shkon/Fugë/Vërtitet nëpër trup”.
-Autorët tuaj më të preferuar…
Filozofët e çdo kohe!
Ju faleminderit
Bisedoi:Raimonda MOISIU
Anita Bitri mbetet këngëtarja –perlë dhe unikale për gjeneratën e artistëve
Intervistë me z.Arben Bitri, vëllai i këngëtares së mirënjohur e të talentuar, Anita Bitri/
Ajo kishte lindur bashkë me talëntin për art, muzikë e letërsi. E formuar që në moshë të vogël dhe me pasionin për muzikën, ajo shquhet për të ruajtur të pastër këngën popullore dhe të lehtë shqiptare, përpjekjet e saj për të kultivuar tradicionalen, baladën dhe këngën lirike shqiptare. Këmbëngulja dhe puna e palodhur e gjeniut të violinës, prof. Robert Papavrami , mishëruan artin e vërtetë muzikor të këngëtares së ardhshme Anita Bitri. Prezantimi i Anitës si këngëtare erdhi si një fryt i ëndrrave të saj, të bëhej këngëtare e famëshme si idhulli i saj, Vaçe Zela, këngët e saj, të cilat i këndonte me pasion. Këngët e interpretuara nga Anita Bitri, qëndrojnë ende të freksëta, si dikur në koncertet që ajo jepte brenda e jashtë vendit, vecmas në Diasporën shqiptare të Amerikës , e identifikuar si këngëtare tipike e identitetit muzikor shqiptar në tokën e huaj. Sot për sot edhe pse Anita Bitri prehet në Paqen e Amëshuar, ajo mbetet këngëtarja –perlë dhe unikale për gjeneratën e artistëve që ajo i përket -dhe vitet e kontributit të saj duhen ruajtur dhe përjetësuar, si një vlerë cmuar kombëtare, artistike e historike. Në këtë rrëfim mbresëlënës të vëllait të artistes së shquar, z.Arben Bitri, i cili nxjerr në pah vlerat artistike dhe muzikore të këngëve të interpretuara nga Artistja Shqiptare, dhe ndikimet që pati moderniteti në karrierën artistike të së pavdekshmes, Anita Bitri. Për më shumë ndiqni intervistën.
Bisedoi:Raimonda MOISIU
-Z. Arben, Së pari ju falenderoj që pranuat të jepni këtë intervistë, për të risjellë në kujtesë, motrën tuaj, Artisten dhe Këngëtaren e talentuar dhe shumë të mirënjohur në Shqipëri e Diasporë, Anita Bitri, e ndarë nga jeta në një moshë relativisht të re, dhe la pas një kontribut të cmuar në muzikë. Si ndjeheni për këtë intervistë- e ndjeni homazh apo përcjellje të vlerave qytetare, kulturore e historike të kulturës e muzikës shqiptare?
-Të dyja bashkë, Raimonda, Cdo moment i jetës së Anitës është homazh në një mënyrë ose tjetër. Ajo është në mëndjen dhe zemrën tonë, në ecje dhe meditim, në ëndërr dhe jetën reale, c’ka do të thotë që bashkë me dhimbjen dhe dashurinë është edhe homazhi shpirtëror dhe njerëzor i përjetshëm. Dhe jo vetëm kaq! Intervista është edhe homazh në këtë vit të 46 vjetorit të lindjes së Anitës, pra mund ta quajmë që 2015-ë është viti i Anitës drejt pafundësisë. Intervista gjithashtu është vlerësim, për një artiste që i dha publikut artdashës më të mirën dhe të bukurën nga pasioni e talenti i saj, në kulmin e karrierës që pati një ndikim të jashtëzakonshëm, oshëtimë e gjeneratës së saj, por edhe për brezat që vijnë, vlerë e cmuar e vlerave qytetare, kulturore e historike të kulturës e muzikës shqiptare. Të jam mirënjohës që më dhe mundësinë t’ju rrëfej Anitën motër dhe Anitën -Artiste!
-Si u gjend motra tuaj në rrugën e bukur të artit, vecmas asaj të muzikës? E pati të trashëguar genin muzikor, apo ishte dhunti e saj?
Dua të them se Anita kishte lindur për të bërë art. Zoti me Anitën u tregua shumë zemërgjerë duke i dhuruar të gjitha dhuntit natyrore, talentin, pasionin, dhe anën profesionale, që mund t’i duhen një artisti për të shkëlqyer në rrugën e bukur dhe të magjishëme të artit muzikor. Si talenti dhe pasioni që lindën bashkë me Anitën, u bë realitet kur ajo takoi profesorin e merituar të violinës, zotin Robert Papavrami. Ishte këmbëngulja dhe puna e palodhur e këtij gjeniu të violinës, që mishëroi artin e vërtetë muzikor të këngëtares së ardhme Anita Bitri. Profesori i madh u mahnit nga veshi muzikor i Anitës dhe gjetjen e kohës së notave muzikore, pa asnjë vështirësi, në konkursin që u zhvillua për pranimin e elementëve të rinj për klasën e parë të shkollës së muzikës “Naim Frashëri” në Vlorë. Për të parën herë profesori i madh u ndesh me një talent të tillë. Anita, sipas profesorit të shquar, sikundër shprehej: “Ishte një nga rastet e rralla që kishte 99 % talent të dhuruar nga Zoti dhe i duhej vetëm 1 % punë për t’u bërë gjeni në violinë. Si tani më kalojnë në mend ato “beteeja” të ashpra që u zhvilluan në shtëpinë tonë, ndërmjet profesorit të madhërishëm, që dëshironte t’i jepte artit shqiptar një nga yjet që i mungonin dhe babait tim patriarkal, që nuk e shikonte këtë të ardhme kaq të suksesshme. Intuita e profesorit nuk gaboi; Do të duhej vetëm një vit punë, që profesori i madh i violinës dhe Anita të dilnin para spektatorit vlonjat në duet me violinë, duke mahnitur sallën me interpretimin e tyre virtuoz. Që aty filloi të krijohej, ngrihej dhe perfeksionohej nga dita në ditë si me magji,, aty është zanafilla për këngëtaren, mbretëreshën e ardhshme të muzikës shqiptare, Anita Bitri. Pra dhuntia, talenti dhe pasioni, që Zoti i fali Anitës, triumfoi, në sajë të punës dhe eksperiencës madhështore të profesorit të famshëm. Natyrishtë mbas hedhjes së kësaj baze të fuqishme muzikore Anita me këmbënguljen e saj, me krahë të fortë dhe mëndje të shëndoshë, me zërin e mrekulleshëm të pastër si gurgullima e kristaltë e valëv të Joinit, plot talent dhe pasion drejt kulmit të karrierrës së saj, në artin muzikor dhe artiste.
-A mund të na përshkruani momente nga eksperienca e saj? Kur ka filluar të këndojë? Cila është kënga e parë?
Anita ka filluar të këndojë që në moshën 3- 4 vjec, këndonte dhe kërcente pa pushim. Më kujtohet ajo fëmijë e bukur e gaznmore kur dilte para pasqyrës të madhe që kishim në dhomën e gjumit dhe imitonte këngët e Vaçe Zelës, apo këngët e festivaleve të RTSH. Ne qeshnim dhe e duartrokisnim dhe ajo përulej para nesh(publikut), sikur të ishte në skenë duke na falenderuar. Anita ishte një fëmijë ëndërrimtar dhe shumë e apasionuar pas muzikës dhe këngës. Në kujtesën time ka mbetur një konkurs, i cili u zhvillua në kopshtin Nr. 10-ë, të Vlorës. Konkurs që u zhvillua ndërmjet kopshteve të qytetit të Vlorës. Anita këndoj dhe kërceu në rolin e “bletës punëtore”. Anita, vetëm 5 vjeç debutoi aq bukur, sa që juria i dha çmimin e parë kopshtit të saj, duke e nderuar Anitën dhe me fletë lavdërimi, si këngëtarja dhe vallëtarja më e mirë e këtij konkursi.Por paraqitja e Anitës para një edicioni të gjerë si këngëtare, do të bëhej, kur ajo ishte 6-vjece, në Festivalin e Fatosave dhe Pionerëve të rrethit të Vlorës, ku Anita këndoi këngën, “Agimi dhe Fshesa”, duke u vlerësuar edhe me çmime nderi nga juria e këtij festivali. E kam të skalitur në kujtesë këtë moment, pasi atë natë gjithë familja nuk kishte gjumë nga gëzimi i këtij cmimi të fituar nga Anita jonë.
Prej moshës 8–14 vjeç, Anita ishte pjesmarrëse e rregullt e Festivaleve të Fatosave dhe Pionerëve të rrethit të Vlorës, në fillim si këngëtare dhe më vonë si violiniste e orkestrinës së festivalit.Në vitet 1980-1986 prezantohet para publikut vlonjat si violiniste në orkestrinën e shkollës së muzikës “Naim Frashëri”. Sa më shumë rritej, aq më shumë i rritej pasioni dhe interesi për këngën, pasion e talent, që Anita filloi t’i demostronte te shokët e klasës dhe profesorët e kantos. Të gjithë kuptuan se përveçse një violiniste e talentuar, ajo zotëronte edhe një zë të jashtëzakonshëm. “Një zë i ëmbël e njëkohësisht i rrallë”, e cilësuan profesorët e saj.
Prezantimi i Anitës si këngëtare erdhi si një fryt i ëndrrave të saj, të bëhej këngëtare e famëshme si idhulli i saj, Vaçe Zela, këngët e saj i këndonte me pasion. Në vitin 1986, Anita ishte maturante në shkollën e muzikës “Naim Frashëri” dhe gjatë koncertit të këngës në Pallatin e Kulturës “Labëria”, Vlorë, ku Anita merrte pjesë si violiniste, shoqëruese e orkestrinës së shkollës,dhe ishte caktuar të shoqëronte disa nga këngët e koncertit. Por një nga këngëtaret u sëmur dhe lindi domosdoshmëria të zvendesohej.Orkestrantët kolegë dhe drejtuesi i orkestrës, të cilëte kishin dëgjuar Anitën të këndonte, propozuan atë dhe efekti ishte i mahnitshëm. Prezantimi i parë u prit me duartrokitje pa fund nga publiku i sallës i elektrizuar nga zëri i mahnitshëm i saj. Ky ishte fillimi i një karriere të gjatë dhe të suksesëshme artistike, që ka vetëm një protagoniste: Të mirënjohurën, të talentuarën dhe të paharruarën, Anita BITRI. Kënga e parë para një auditori të gjerë ka qenë kënga “Ti je mësuese, je dhe shoqe” të kompozitorit Arben Zhezha në 9 qershor të vitit 1986-ë, ku Anita fiton Cmimin e parë ne festivalin e interpretuesve në Vlorë. Por kënga që e bëri vërtet të famëshme në fillimet e saj si këngëtare ishte “Hartimi dhe Dëbora”. Historia:- I bëhet ftesë në qershor të vitit 1987-ë, që të marrë pjesë tashmë në një garë kombëtare në “Festivalin e Zërave të Rinj” në Tiranë. Ajo prezantohet në festival me këngën “Hartimi dhe Dëbora”, kompozuar nga shoqja e saj e klasës, Laureta Çuku, dhe në anketën muzikore të Radio Tiranës, për këtë këngë, vlerësohet për interpretimin e saj brilant dhe fiton çmim nderi.
-C’mund të na thoni për influencat e saj muzikore në muzikën e lehtë? Po atë popullore, baladat dhe serenatat?
Në vitet që Anita doli në skenën e Këngës Shqiptare, vendi ynë ishte nën diktaturën komuniste, ku arti dhe muzika shqiptare ishte e kontrolluar nga censura komuniste. Por Anita me shumë bindje dhe idera shumë të përparuara të kohës që jetonim, u bë shpresa e aspiaratave të gjithë rinisë të clironin muzikën tonë të bukur shqiptare nga ideologjizmat e realizmit socialist, që e mbanin ende këtë art brenda kornizave të tyre censuruese. Anita me temperamentin e saj energjik, me potencën e bukur interpretuese dhe me stilin modern në skenë, bëri të mundur hapin më të moderuar për plejadën e këngëtarëve të viteve 90-ë`. Anita theu paragjykimet, solli një frymë të re në muzikën shqiptare. Cdo këngë e saj, cdo debutim mbushi boshllëkun e krijuar. Për sa theksova më lart, ja si është vlerësuar nga Artist i Popullit, i shquari Avni Mula:
“Anita Bitri ka lënë një kujtim të madh në skenën shqiptare, atë modernen artistike. . Ajo ishte një këngëtare e shkëlqyer, me një vokal shumë të mirë. Anita Bitri ishte ndër këngëtaret më të mira të brezit të viteve 90 që erdhën në skenat e festivalit shqiptar. Ndërsa muzikologu Zhani Ciko thotë se Anita ka qënë një nga plejadat e këngëtarëve të cilët vunë themelet e këngës së lehtë shqiptare. Anita kishte një bashkëpunim të shkëlqyer me muzikën, vokalin dhe me interpretimin. Ajo ishte shumë e lidhur me skenën dhe me publikun dhe ajo dinte çfarë këndonte, dinte çfarë trasmetonte dhe kjo ishte një anë positive e saj.
Mjeshtri i muzikës, ish kitaristi i talentuar i orkestrës së RTSH-ë dhe Ansamblit Shtetëror të Këngëve dhe Valleve Popullore, aktualisht drejtuesi i Orkestrës “Alba” në Neë York, Edmond Xhani mes të tjerave shprehet: “
Kënga e Anitës ka lënë gjurmë jo vetëm në jetën e saj artistike, vecmas në muzikën shqiptare. Unë do ta vlerësoja në mënyrë të veçantë krijmtarinë e artistes Anita Bitri pasi kjo veprimtari i shërben të ardhmes dhe krijimtarisë së këtij populli.
Anita Bitri është një nga figurat më të spikatura të interpretimit të muzikës së lehtë shqiptare. Ajo i përket një brezi të shquar interpretuesish, që pasuruan me vlera të veçanta muzikën e lehtë si dhe atë të kultivuar në Shqipëri. Ajo është një përfaqësuese dinjitoze e intepretimit skenik me shumë temperament dhe cilësi të lartë, gjë që solli një freski dhe vrull rinor në këtë fushë. Anita do të kujtohet gjatë për cilësitë e rralla vokale, intonacionin e pastër si dhe për botën e saj të pasur shpirtërore. Në këngët e interpretuara prej saj ndjehet qartë pasioni për muzikën, saktësia dhe serioziteti me të cilën ajo trajtonte çdo motiv të materialit muzikor”.
Për zhanret muzikore që ju përmendni në pyetjen tuaj po jus jell përsëri disa vlerësime të Kino Gara i cili thotë se Anita ishte një artiste me vlera të mëdha dhe diapazon të gjerë. Më ka befasuar aftësia e saj për të kënduar të gjitha këngët popullore të trevave të ndryshme të Shqipërisë, pasi një gjë e tillë është shumë e rrallë. Anita edhe pse ishte këngëtare e muzikës së lehtë këndonte dhe zotëronte të gjitha këngët popullore e të gjitha trevave.në këtë linjë thotë edhe Edi Xhani i cili ka bashkëpunuar gjatë me Anitën në koncerte, në Neë York.
“Këngët popullore të interpretuara nga Anita shquhen për origjinalitetin e interpretimit si dhe për përshtatjen me karakteret e veçanta të trevave të ndryshme muzikore, duke i pasuruar ato me vlera të reja e mjaft tërheqëse. Po kështu edhe me serenatën dhe baladat. Dashuria për atdheun dhe për këngën shqiptare e ndoqi Anitën në të gjithë jetën e saj. Anita i pasuroj shumë këto këngë jo vetëm me zërin e saj të mrekullueshëm, por njëkohësisht duke futur dhe elemente të reja sa që dhe këto këngë dolen aq të mrekullueshme”.
– Si një njohëse dhe adhuruese e hershme e muzikës së kënduar nga Anita Bitri , kam vënë re se muzika e kënduar prej saj, ka një mirëkuptim mes dinamikës së muzikës, të kënduarit dhe interpretimit emocional, e cila u jep fuqinë e tingujve, melodisë së këngës . A ka pasur ndonjë trajnim apo eksperiencë në muzikë?
Krahas këngës Anita nuk la pas dore dhe studimet, ishte vullneti dhe dëshira e saj që bën të mundur vazhdimin e studimeve të shkollës së lartë në Institutin e Lartë Pedagogjik “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan, ku në vitin 1989 diplomohet si mësuese kantoje.
Pra ketu Anita mori mesime per Kanton.
Ndersa ne Amerike ne shume biseda telefonike qe kam bere Aniten, me thoshte qe vente me pagese ne nje mesuese shume te njohur ne Manahattan(nuk ja di emrin) por me thoshte qe kishte arritur qe te krijonte nje ze fantastic dhe nuk kendonte me me ze nga stomaku, por me ze koke (nuk e di se keto jane shprehjet e duhura per kete) dhe mund te kendonte ne kete menyre pa u lodhur me ore te tera dhe te arrinte te gjitha zerat dhe notat muzikore.
-U nda nga jeta në moshë të re, në kulmin e karrierës si artiste. Si ishin momentet e fundit të jetës së saj? A kishit folur ju një ditë më parë me të? A ka lënë krijime muzikore të papërfunduara? Në rast se po cfarë keni bërë apo do të bëni ju me to?
Krijime muzikore të papërfunduara anita la. Këtu dëshiroj të përmend projektin e CD-së së re. Gjithashu ishte në projektin e dy vidioklipeve të CD-së me titull, “Cdo gjë është e mundur”, ku janë këngët “ Bijës sime” dhe “Na jep bekimin”.
Vecoja se pas suksesit në verën e 2004-ës me rikthimin në Shqiperi po pergatisnim një koncert recital në Shqipëri, Maqedoni dhe në Kosovë. Anita dëshironte të merrte pjesë në Festivalin e RTSH, por fatkeqësisht kur ajo ishte në kulmin e kësaj karriere brilante ajo ndahet nga jeta. Komunikimi im me Anitën ka qenë pothuaj i përditshëm. Për herën e fundit, kam folur të dielën në mëngjes, të datës 17 tetor (dy ditë para tragjedisë) para se të nisej në concert. Biseduam për gjëra normale dhe për projektet tona në lidhje me aktivitet e Anitës. Ishte në gjendje shpirtërore shumë të mirë dhe ishte shumë e lumtur.
-A ka shkruar poezi apo tekste këngësh Anita?
Anita Bitri ka pasur pasion letërsinë, sidomos poezinë dhe herë pas here-shkruante tekstin e këngëve të saj, qysh para se të largoj nga Shqipëria për në Amerikë. Por, largësia dhe malli e bënin të ndjehej e trishtë –melankolike dhe atë çka ndjente, e hidhte në vargje. Poezitë e Anitës, kur ishte në Shqipëri janë botuar në gazetat e revistat letrare. Kur erdhi në Amerikë i mori me vete. I pëlqente shumë poezia dhe vazhdoi të shkruante edhe në Neë York. Anita ishte edhe këngëtare edhe poete, cdo gjë që i linte mbresa e kujtime të bukura në jetë i hidhte në vargje. Shumë poezi ja ka kushtuar bijës së saj të vetme që u shua bashkë me të, Siborës. Kishte talent në këtë gjini. Tekstet e albimit “Malli” dhe të Albumit “ Cdo gjë është e mundur”, janë të shkruara nga talenti dora dhe mendja e Anitës. Ajo ishte edhe këngëtare-edhe poete.
-Një situatë e vështirë..?
Momente të vështira në jetën tonë familjare kemi pasur si cdo familje që ka, sepse kjo është jeta me të mirat e të vështirat e saj. Ishte dhjetor dhe Anita kishte koncert në Tiranë. Ajo iku një ditë më parë se do të merrej me pergatitjet dhe provat. Ndërsa unë dhe mamaja shkuam ditën që do të cfaqej koncerti ku debutante Anita. Gjatë udhëtimit për në Tiranë, filloi një shi shumë i madh si ditë dimri që ishte. Pashë si në mjergull që diçka lëvizi përpara makinës dhe instiktivisht frenova fort. Ndalova dhe zbrita nga makina thjeshtë për t’u bindur se çfarë ishte ajo si hije që më kaloi para makinës. Mbeta i shtangur, kur në anën e rrugës pashë trupin e vajzës së vogël, që ishte zhytur në baltën anës rrugës. Vrapova, e morra në krahë, i pastrova gojën nga balta, dhe i mata pulsin. Asnjë shenjë jete. Shumë i shqetësuar shkova drejt makinës dhe ja dhashë në dorë nënës tonë Hazbijes, e cila ka qenë ndihmës – mjeke. Mamaja filloj t’i bënte frymëmarrje artificiale dhe CPR. U drejt spitalit të Fierit, ndërkohë nëna ime vazhdonte t’i bënte CPR fëmijës së vogël. Nuk do ta harroj kurr atë moment gëzimi dhe çlirimi që ndjeu shpirti im kur pas shumë përpjekjeve që bëri mamaja ime e shtrenjtë, nga gjoksi pa jetë i fëmijës doli një ofsham qarjeje. Mamaja me atë shpirtin e saj dhe profesionin e saj të ndihmë –mjekes e solli në jetë atë fëmijë. Kur arritëm në spital, vajza e vogël akoma vazhdonte të qante dhe doktori e rrëmbeu në urgjencë e filloi ta viitonte. Mbas disa formaliteteve ligjore që u kryen në rajonin e policisë dhe kërkesës së dy gjyshërve fisnikë të vajzës së vogël, mirënjohës që unë e nëna ime e shpëtuam fëmijën, të cilët iu kërkuan autoriteteve të më linin të lirë. Pas pak isha i lirë dhe së bashku me mamanë vazhduam rrugën drejt Tiranës. U takuam me Anitën para koncertit, por për mos ta shqetësuar nuk i treguam se çfarë ndodhi. Debutimi i Anitës në këtë koncert ishte i përsosur. Unë e mamja ishim akoma të tronditur nga aksidenti. Por, akoma më kujtohen duartrokitjet e publikut pasi ajo mbaroi këngën dhe mua më duhej njëkohësisht të ndaloja duart e mamasë time që s’pushonin së duartrokituri edhe pse kënga kishte mbaruar. Pas koncertit shkuam të festonin triumfin e Anitës me miq e kolegë. Darka filloi. Anita që më njihte shumë mirë, vuri re gjendjen time të tronditur emocionale. Pas disa këmbënguljeve të mia që i thoja se jam mirë, Anita vazhdoi të insistonte derisa sa nëna i tregoi të vërteten, se cfarë kishte ndodhur. Kur nuk do të më shqitet nga mendja se si Anita brofi në këmbë u kërkoj ndjesë miqëve e kolegëve, dje të tre sëbashku unë, nëna dhe Anita jemi nisur për në spitalin e Fierit, ishte ora 1:30 e mengjesit! Sapo Anita hyn në dhomën e fëmijës të shtruar. Nëna e fëmijës sa e pa, u cua vrik në këmbë. Nuk iu besoi syve që pranë shtratit të bijës së saj ishte këngëtarja e saj e adhuruar Anita Bitri. Biles mes gjithë atij sikleti për fëmijën e saj e komplimemtoi për përformancën që Anita debutoi në koncert. Çfarë fisnikërie kemi ne shqiptarët. Anita iu afrua vajzës së vogël teksa flinte si një engjëll dhe e puthi. Ndenjëm gjatë në atë dhomë spitali ku dashuria, respekti dhe mirësia mbushte atmosferën. Kjo ishte Anita Bitri, artiste por edhe njerëzore, këngëtare por edhe e dashur, e famëshme por edhe thjeshtë, e binomit -Artist& Njeri E kujtoj shpesh këtë moment-nëna ime mundi t’i jepte jetë një fëmijë, ndërsa kur ajo vetë, mbesa dhe bija e saj ishin pa ndjenja, fat i tyre i trishtë e tragjik të ishin vetë dhe pa asnjë lloj ndihme, CPR apo frymëmarrje artificiale. Ato ikën, dhe nga dita në ditë ndjej dhimbjen, boshllëkun dashurinë dhe mungesën e tyre.
-Një situatë mbresëlënëse?
-Kam një kujtim tejet të bukur dhe tejet mbresëlënës, kur Anita ishte në Itali për vizitë tek unë. Si cdo emigrant që përpiqej të punonte për mirëqenjen e tij, edhe unë punoja në një diskotekë të madhe verore në L`Aquila të Italisë. Një fundjave, e mora Anitën me vete në këtë disko, me një public rreth, 4000-5000. Atë ditë ishin ftuar edhe një grup muzikantësh për të argëtuar publikun, një nga grupet më të njohura të atij qyteti. Nga mezi i mbremjes Anita më vjen dhe më thote:- Ben, të lutet motra, thuaj atyre të orkestrës që të këndoj një këngë. Në fillim u druajta nga kjo kërkesë, për vetë faktin që ishim në Itali dhe orkestra si njihte, këngët e Anitës, por edhe publiku nuk e njihte dhe i druhesha mirëpritjes së tyre. Por, megjithatë për mos t’ja prishur qejfin e pyes;- C`farë këngë dëshiron të këndosh”. Anita më përgjigjet:- Unë mund të këndoj “Lambada”. Dhe ma do mendja se ata e njohin atë këngë që është edhe shumë e thjeshtë për t’u mësuar nga orkestra. Pranova duke pasur besim tek zëri dhe talenti i Anitës vajta te orkestra dhe bisedova me ta. Ata si artistë të vërtetë pranuan pa problem. Në mes të koncertit ata anuncuan që një këngëtare e shquar shqiptare do të këndoj një këngë. Publiku u bë kureshtar, unë isha pak në ankth, pasi njihja në palcë racizmin e tyre rreth shqiptarëve. Por, Raimonda, ju nuk mund ta imagjinoni habinë e tyre, kur Anita pasi u spjegoi orkestrës notat dhe vijën muzikore të këngës “Lambada” filloi të këndojë. Të gjithë u cuan të vallëzonin dhe të këndonin me të dhe kërkuan dhe një këngë tjetër,. Anita nuk iau u prishi, kësaj here ajo këndoi këmgën italiane dicka që thoshte:- Ridi, Ridi e mi guardi e Ridi. Kënga u brohorit me aq enthusiazëm sa që pronarët e diskos më thërritën në radiolinjën që mbanim dhe me pyetën se cfarë po ndodh. Mbas mbarimit të këngës, zbritjes nga skena nuk mundeni ta imagjinoni sa e lumtur ishte Anita, sytë i xixëllonin dheshumë e kënaqur me sytë që vetëm i qeshnin. I mungonte skena dhe spektatori. Ja dhe një kujtimi tjetër. Ka qene dhjetor i vitit 1995-ë. Jetoja në Itali në atë kohë. Mëngjez rreth orës 10-ë, Anita më merr në telefon, dhe më thotë se do të ishte shumë e lumtur të vija në Shqipëri për të ndjekur festivalin, se do të këndonte një këngë shumë të bukur. Me kënaqësi e pranova ftesën. Duke ditur merakun e Anitës për veshjen, e pyes se si do të paraqitej. Filloi të qeshte duke më përshkruar veshjen që dëshironte të paraqitej në atë festival. E dëshironte ngjyrë të zezë, pak të shkurtër përpara dhe të vazhdonte si me bisht, sic më tha vetë: “ Si ato të principeshave!. Ndoshta rastësi apo cudi të njëtin tip fustani, që po ma përshkruante në telefon e pashë të ekspozuar në vitrinën e një dyqani gjatë rrugës që po kaloja. Ndalova, si parkova makinën, dhe vazhdoja të flisja në telefon me Anitën, futem në dyqan dhe pyes shitësen se cfarë mase ishte fustani. E pabesueshme! Masa e Anitës dhe cudia vazhdoi që fustani shoqërohej me një palë këpucë të kuqe, po i njëjti numër i këmbës së Anitës. Dhe sot e kësaj dite qesh me vete kur kujtoj atë habi të Anitës kur veshi fustanin, i cili sikur të ishte apostafat i prerë për Anitën. Dhe me këtë fustan aq të bukur u paraqit në Festivalin e RTSH-ë me këngën “Besoj në Dashuri”.
-Kush është Arben Bitri, për lexuesit e kësaj interviste?
Unë kam qenë ushtarak, kam mbaruar shkollën e mesme “Skënderbej” dhe atë të lartë për radiollokacion në Shkollën e Bashkuar të oficerave në Tiranë. Pesë vjet kam shërbyer si oficer. Në vitin 1991-ë emigrova në Itali. Kam qenë boksier me një ekip Italian për gati 3 vjet dhe 8-ë muaj. Në Amerikë erdha kur ndodhi tragjedia –humbja e motrës Anita me vajzën e saj dhe nënën tonë Hazbijen. Zoti më dha cilësi shumë të mira si sportist, portalentin për art muzikë e letërsi, zoti ia dhuroi me madhështi, Anitës sonë të shtrenjtë. Këtu kam një kujtim të bukur, por edhe për të qeshur. Më kujtohet aty nga vitet 1994- 1995-ë, Anita vjen në shtëpi dhe më thotë: – Beni, vëllai i dashur, kam një këngë të bukur duhet dhe dëshiroj të të mesoj të këndosh dhe në këtë mënyrë bëhemi edhe ne si familja e Frederik Ndoci. I them:- Motra, me kënaqësi, por zëri im është shumë i mirë për të komanduar ushtarët (isha oficer, në atë kohë), për të kënduar s’ma do mendja. Pas gati dy orë prova, (dhe ankesave nga ana e komshinjëve, pak shaka), Nita u dorëzua dhe më tha:- Po, ke të drejtë, vëllacko, harroje këtë projekt.
-Cfarë dëshironi të shtoni në fund të kësaj interviste?
Jemi në fund të projektit të faqes së re për Anitën, ëëë.anitabitri.com, e cila është pothuajse gati për tu hedhur në ëeb. Do të jetë një faqe e pasur me material, foto dhe video bashkëkohore.Jemi në punë e sipër me regjizorin e njohur të filmit-dokumentar zotin Kujtim Gjonaj, për një film-dokumentar rreth jetës dhe veprës artistike të Anitës. Është një projekt shumë interesant, dhe shumë i rëndësishëm, jo vetëm In Memoriam of Anita, -por edhe vlerë e cmuar kombëtare e historike për artin, muzikën dhe kulturën shqiptare. Gjithashtu në sirtarin e tavolinës sime është draft-projekti për një libër monografik rreth jetës dhe veprës së Anitës.
Ju Faleminderit!
Bisedoi:Raimonda MOISIU
New York, USA
- « Previous Page
- 1
- …
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- …
- 28
- Next Page »