Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

100 vjetori i Revolucionit Bolshevik-Meditime të nji viktime

by

48-repishti-300x212

Shkruan: Sami Repishti, Ph.D. */

Ridgefield,CT.- Me 7 nandor 2017 u mbushën plotë 100 vjet nga data kur komunistët bolshevikë, nen drejtimin e V.I. Leninit përmbysën rregjimin e Carit Nikolla II dhe filluen ndertimin e ish Bashkimit Sovjetik, tue ndryshue kështu fatin e botës mbar, përfshi edhe Shqipërinë tonë.

Ky “revolucion” që shumë historianë e konsiderojnë si nji nga ngjarjet ma të randësishme të historisë moderne filloi me 23 shkurt 1917, me protesta popullore në rrugët e Petrogradit/Shën Petersburg ish kryeqytet i Rusisë cariste për 200 vjet. Protestuesët e uritun dhe të lodhun nga lufta me Gjermaninë, kerkuen “bukë e paqë”. Autokrati Car Nikola II preferoi me dergue trupat ushtarake për paqësimin e gjendjes. Në përpjekje u vranë 40 demonstrues. Ushtria u trondit dhe filloi “mosbindjen” e autoritetit carist. Shumë ushtarakë u bashkuen me popullin. Kjo shkaktoi abdikimin e Carit Nikolla II me 2 mars 1917. Nji qeveri e re civile u formue e kryesueme nga Aleksander Kerensky.

Në ndërkohë, V.I.Lenini. emigrant në Svicër, me 3 prill 1917 u kthye në Petrograd me ndihmën e sherbimeve të mshehta gjermane që llogaritshin në premtimin e Leninit se do te bante paqë të ndame me Gjermaninë. Kjo  lejonte Gjermaninë me luftue vetëm kundër frontit të Perëndimit. Llogaritjet gjermane u vertetuen. Lenini nenshkroi Traktatin e Brest-Litovskit (1917): paqë me Gjermaninë!

Me arritjen e tij ne Petrograd, Lenini mori drejtimin e grupeve komuniste/bolshevike. Ai deklaroi se nuk njihte Qeverinë e Kerenski-t dhe proklamoi parullën “Paqë, bukë, tokë!” si pikënisje për revolucion. Për nji kohë të shkurtë Lenini fitoi përkrahjen e madhe të nji popullsie të lodhun. Ky ka qenë fillimi i “revolucionit të tetorit” në Rusi. Menjiherë, komunistët filluen përgatitjen e nji force ushtarake efektive, dhe naten 6-7 nandor 1917, nen komanden e Leon D.Trotsky-t, forcat revolucionare morën në dorë ndertesat qeveritare të kryeqytetit, dhe pushtetin e vendit. Kongresi i Dytë Panrus i Sovietëve, i mbledhun në Petrograd, formoi qeverinë e re nen drejtimin e V.I.Leninit, e perbame me shumicë “komisarësh  politikë”.

Qeveria e re me operacione ushtarake të përgjakëshme vendosi “diktaturën”, (ma vonë diktatura e proletariatit) e plotë në vitin 1922, datë në të cilën u formue Bashkimi Sovjetik që mbijetoi afër 70 vjet (1990). Mbrenda pakë muejve, Lenini forcoi disiplinën në rradhët e klasës punëtore; në Rusi gjendja u ba shumë e randë. Bashkimi Sovjetik, për arsye të krizes ekonomike dhe luftës u ba skena e shtypjeve të pamëshirëshme dhe vuejtjeve të pa kontrollueshme Diktatura tregoi forcën e vet.

Edhe sot, Presidenti Putin deklaron se për arsye të ndasive të medha në Rusi “…vendi ka nevojë për nji qeveri të fortë” Fatkeqsisht, liria e demokracia e pritun nga miljonët e shtypun nuk u realizue në Rusi. Por. gjatë kësaj periudhe, Bashkimi Sovjetik deshmoi nji rritje të madhe industriale, të arritun me çmim të naltë: miljona qytetarë të kombeve të ndryshme vdiqën nga shtypja dhe uria…!

Revolucioni ka qenë edhe arsyeja e shumë luftave kombëtare për çlirim në shumë vende të botës, që banë njikohësisht shekullin njizetë shekullin ma të përgjakshëm në historinë moderne.

Kush ishte udheheqsi “Bolshevik” V.I.Lenini? Condoleesa Rice, profesor dhe ish Sekretar i Shtetit, spjegon: ”Kur u kthye Lenini nga emigracioni, ai shfrytëzoi situatën që solli lufta në popullsi dhe ushtri, tue predikue nji shkëputje të plotë me të kaluemen. Ai ishte nji revolucionar deri në palc; që në fillim, ai u shpreh me nji retorikë të zjarrtë  dhe me nji fjalor politik që këshillonte ‘luftën’ deri në ekstrem.”  Ajo spjegon se “për Leninin ‘modaliteti’ nuk duhet të mbështetet mbi bazat e standardeve idealiste që ushqejmë; nuk duhet të bajmë kurrë kompromis, dhe duhet të jemi përherë ekstremistë…. Në mes të nji shoqënie vizionarësh, Lenini përqendronte vemendjen e tij në nji objektiv dominant që zakonisht nuk ashtë objektivi i klasave intelektuale: marrjen e pushtetit me çdo mjet”.

Ky qendrim anti-moral dhe plotësisht i pa skrupull solli rregjimin e “hurit dhe litarit” në ish Rusinë cariste, të vendosun nga Lenini- e të njohun eufemikisht si “diktatura e proletariatit”, dhe nuk pushoi asniiherë deri në vitet 1989-90 me ndryshimet radikale të fillueme nga reformisti Mikhail Gorbaçev…reforma që përfunduen me zhgënjimin e madh: Presidentin Putin. Shpresa për demokratizim dhe integrim në Botën e Lirë të Perëndimit nuk u realizue, dhe sot në shumë vende ish-komuniste, mbeturinat e së “keqes së madhe” vazhdojnë me helmue atmosferën e shoqënisë civile  ….. tue përfshi edhe Shqipërinë tonë!

Shprehja “revolucion” në shkencat shoqënore dhe politike përdoret me përcaktue nji lëvizje të madhe, të papritun, dhe tipikisht violente- zakonisht me gjak- që përmbysë rendin ekzistues dhe strukturat e shoqatat   e lidhun me këte rend, dhe  formon nji rendi të ri.

Sa e përgjakëshme ka qenë veprimtaria e Leninit? Nji shembull: Në mars 1922, ai shkruente: “Ashtë pikeëisht tani, dhe vetëm tani, kur në krahinat ku popullsia vdes nga uria dhe njerëzit ushqehen tue ngranë mishin e njeni tjetrit (kanibalizëm) dhe qindëra, ndoshta mijëra kufoma mbushin rrugët tona, që na mundemi (dhe prandej duhet) me zbatue konfiskimin e pasunisë së Kishës me egërsinë ma të madhe, dhe energji pa asnji mëshirë…Pikërisht në këte moment na duhet të luftojmë klerin në mënyrën ma të pamëshirëshme e vendimtare, dhe të dërmojmë rezistencën e tij, me nji brutalitet të atillë që kleri nuk duhet të harrojë në dekadat që vijnë…Sa ma i madh të jetë numri i  fetarëve reaksionarë dhe i borgjezisë reaksionare që ne do të ekzekutojmë për këte arsye, aq ma mirë për ne!”  (Martin Amis)

(Shenim: Arkivat kishtare tregojnë se në vitin 1922, V.I.Lenini ekzekutoi 1.962 murgjë, 2.691 priftën, 3.441 murgesha. Pse? “besimi ashte pjesë e natyrës njerëzore, kështu që bolshevikët ishin të detyruem me e shtypë në të gjitha format e tij, dhe të gjithë denominacionet tue përfshi islamizmin e budhizmin.”(po aty). “Nji tragjedi e vertetë, nji ngjarje që shkaktoi vuejtje të mëdha, shkatërrim dhe degradim”(Prof. Orlando Figes)

Akti i fundit: Lenini vdiq në 1924 e la trashëgim për Stalinin nji shtet policor, funksional, që ai perdori pa mëshirë (1924-1953) në asgjasimin e miljona qeniesh  njerëzore të pafajshme. (Vetëm vdekja e J.V.Stalinit shpëtoi nga asgjasimi fizik pesë miljonë jahudije në kampet e akullta siberiane të përgatituna nga Stalini)

Vazhduesi i Leninit, kryekrimineli J.V.Stalin (që ka qenë dhe mbetet personi i idealizuem edhe nga shumë komunistë shqiptarë!) ishte nji monstër i vertetë. Kush ishte Stalini?

Historiani i njohun Sebastian S. Montefiore në studimet e tia e përshkruen kështu: ”Deri në vitin 1917, J.V.Stalini ka qenë nji disident carist, rrugaç, pijanec, kangëtar, dashnor që vraponte mbas vajzave, dhe nji imitues i shkelqyeshëm” .

Prof. Stephen Kotkin, Princeton U., spjegon:” Diktatori Stalin ka qenë nji udhëheqës kontradiktor, ideolog e oportunist njikohësisht, njeri me vullnet të hekurt dhe krijesë e sistemit sovjetik, njeri pa karakter që shpërdoroi bashkëshorten e vet deri në vetëvrasje (dhe nuk e percolli në varr!) dhe nji udhëheqës që frymëzoi popullin e vet. Stalini bani ate që edhe udhëheqës të tjerë të dalluem kanë ba. Ai artikuloi dhe punoi me kambëngulje për nji qellim; në rastin e tij, nji shtet të fuqishëm, të mbështetun nga nji shoqëni e unifikueme që çrranjosi kapitalizmin dhe ndërtoi socializmin industrial. Metodat e tia anti-njerëzoe janë asgja ma pak se nji apokalips për popullsinë e vendit. Uria e madhe në fshat vrau ma shumë se shtatë miljonë qytetarë rus e të tjerë, pesë miljonë “kulakë” u arrestuen, deportuen, ose u ekzekutuen. Kambëngulja e tij mund të spjegohet me idenë e tij fikse të ndryshimit ‘me çdo çmim’ të gjendjes shoqënore dhe ekonomike në modernitet, që ai e pau si rruga e marrun nga fuqi tjera të mëdha: prodhim masiv, konsum masiv, kulturë masive dhe politikë masive. Anglia dhe Gjermania janë dy shembujt që ai imitonte. Arrestimi i miljona anëtarë partie, në mes të vitit 1931, tregon fatin e atyne që guxuen mos me u bindë, ose me kundërshtue “udhëheqsin”, “gjyqet spektakolare” të qytetarëve të pafajshëm- ma vonë të pakësueme- shpesh mbas torturash të randa që detyruen me   rrfye “anmiqt imagjinarë…”. Për Stalinin, terrori “përbante nji formë sundimi, nji mjet i artit të qeverisjes shtetnore.”

Edhe fakti që Stalini aplikoi metodat tronditëse në shtypjen e nji opozite të dobët, metoda që sollën ferrin mbi tokë për bashkatdhetarët e vet, spjegohen me nxitjen e shtypjes me shperblimeve byrokratike nga nji system represiv formidabel, dhe nga monopoli i pushtetit të nji partie të vetme në jetën politike të vendit. “ Ai merrte fuqi nga adhurimi i klasave të ulëta me imponue gjithçka nga nivelet e nalta. Në marrëdhanjet e politikës së jashtëme, sjellja e tij pa busull orientuese dhe pa parime të caktueme e paraqesin ate nji oportunist me eksperiencë, dhe ideolog me aftësi mendore të kufizueme”.(S. Kotkin)

Si Lenini ashtu edhe Stalini kanë vuejtë nga paranoia e vrasjes, deportimeve, asgjasimit të popullsive të tana. Si përfundim ata ndertuen nji rregjim, shovinist dhe ekspansionist, shtet policor, sundimin e nji njeriu të vetëm, kultin e individit, dhe gjetën mbështetje në terror, kampe përqendrimi dhe në “Big Lie!” (gënjeshtrën e madhe)

“E meta themelore e programit marksist ka qenë përballja pikë për pikë e ideologjisë me natyrën njerëzore,- shkruente shkrimtari izraelit Martin Amis- Udhëheqsit komunistë e kuptuen këte kontradiktë, por vendosën me lanë programin të paprekun dhe me ndryshue natyrën njerëzore, Në terma praktike ashtë ajo që na quejmë “totalitarizëm”  e që do të thotë nënshtrim total të qytetarëve ndaj politikës zyrtare.” Dhe mjerë ai/ajo që ka pasë guximin me devijue nga versioni zyrtar. Vetëm “gardianët e revolucionit” mund të ndryshojnë këte situatë. Kjo spjegon se përse pozita e Stalinit si gjysëm-perendi zbritet nga froni dhe përfundon sot në nji shenim negativ e pa randësi historike…!

I pyetun në se Qeveria ruse do të festojë 100 vjetorin e Revolucionit, zadhanësi qeveritar u përgjegj: “Qeveria nuk ka nji plan festimi”. Gazeta e njohun “Pravda” komentoi: “Ç’farë kemi këtu për festim?” Vitin e kaluem, Presidenti Putin inauguroi “Murin e Rihabilitimit” dhe në mes tjerash, ai tha: ’”Kjo e kalueme shumë e tmerrshme nuk duhet në asnji mënyrë të fshihet nga kujtesa e jonë; sepse, nuk mund të justifikohet, në asnji mënyrë e gjithë ajo që ka ngjarë’” Vetëm nji ‘guardian i revolucionit’ guxon me ndryshue historinë.  Lavdi e përkohëshme…..!

Disidenti i madh dhe shkrimtari rus Vladimir Nabukov, në nji artikull të vitit 1948, shkruente: ”Nen sovjetët, që në ditët e para, e vetmja mbrojtje për disidentët ishte shpresa se kapriçet e qeverisë do ti kursejnë pa shpresë në drejtësi ose ligjë. Asnji  parti e dytë nuk u lejue përveç pushtetit komunist. Byrokracia dominoi që në fillim. Opinioni publik u dërmue. Klasa intelektuale u eliminue. Çdo ndryshim që bahej ishte nji dekorim i skenave të shemtueme të nji grope të thellë e të zezë ku mbretnoi shtypja dhe terrori.”

Ashtë kjo shoqëni e re dhe e pabesë që u adoptue nga udheheqja gjysëm analfabete e vendit tonë – studentë të falimentuem, teneqexhijë, karrocierë, mjelse lopësh, shoferë, aventurierë pa busull morale…!

“As prindëve, as fëmijve të tyne nuk u besohet. Të gjithë janë të tmerruem ditë e natë, në çdo nivel tue përfshi edhe vetë Stalinin që jetonte me frikën e vrasjes çdo minut të jetës së tij” shkruen Nabukov.

(Nji shembull: kur Stalini udhëtoi për Teheran (Persi, 1942) në takimin me Churchillin dhe Rooseveltin, aeroplani i tij shoqënohej nga 27 avionë luftarakë. Kur udhëtoi për Potsdam (Gjermani, 1945) truproja e tij kishte 18.500 ushtarë e policë) (sic!)

Në Bashkimin Sovjetik nji popullsi e tanë ka qenë e traumatizueme …..Posa u hapen arkivat (mbas vitti 1990) u zbulue mënyra mospërfillëse me të cilën udhëheqsit sovjetikë, nën Stalinin, firmojshin vendimet për dënime me vdekje të qindëra mijëra qytetarëve – para se ata vetë të ekzekutoheshin gjithashtu, nji atmosferë e imortalizueme nga shkrimtari ish komunist Arthur Koestler në librin e ti “Errësinë në Mesditë”.

Tashti , “…me urdhën te Presidentit Putin arkivat janë mbyllë përsëri! NJi represion emocional i fortë ashtë zhvillue me qellim të mbulohen bremjet e ndërgjegjes për vuejtjet në Rusinë e sotme. Kjo ashtë plotësisht ajo që rregjimi Putin dëshiron dhe paraqet: nji shoqëni te tanë psikologjikisht e ndryshueme, dhe pa dëshirë me kthye kohën kah e kaluemja e vet, me përfundim të pa evitueshëm në nji depresion të hapun gjanësisht, dhe me besimin se vendi nuk ka nji të ardhme” përfundon Francis Fukuyama, Stanford…. Shqipëria me 2017 ?

Kjo spjegon me hollësi sa larg janë në gjendje me shkue demagogët ideologë, me zhdukë ose me shtrembnue të vërteten; me mshehë atrocitetet, vorfëninë, urinë lokale të fshatit, ekzekutimin fizik të klasës intelektuale, ndalimin “zyrtar” të ushtrimit të fesë, klerikëve e mbylljen e faltoreve, shuemjen e traditave –besë, nder, burrëni, mikpritje etj -dhe të jetës tradicionale e kulturore në qytet e fshat- popullsi e terrorizueme nga frika vetem sepse kërkon liri e demokraci…!

*****

Në Shqipëri ka pasë dhe ka edhe sot qytetarë të ndershëm që besojnë se “totalitarizmi” ka ngritë kokën përsëri mbas 27 vjetëve tranzicioni kaotik, tue përfshi presionin politik, mungesën e plotë të shoqënisë civile koshiente e gjendjes në vend dhe jashtë kontrollit qeveritar, nji arsim të pa organizuem me i përgjegjë nevojave të kohës dhe që nuk sherben interesat e studentëve as edhe ekonomisë së vendit që vuen nga papunësia e madhe, korrupsioni i shfrenuem që ka kapë për fyti edhe kuadrot drejtuese, dhe veprimtari mafioze pa frikë ndeshkimi…!

Por unë dyshoj se gjendja e sotme ashtë e pa shpresë! Sepse nuk ekziston akoma ne vendin tonë nji ideologji “zyrtare” që mobilizon masat e gjana  … …esenciale për nji shoqëni “totalitariste…! “

Nji njohës i mirë i sistemit sovjetik, dhe rregjimit të kuq në Shqipëri, analisti Dr. Janos Bugajski, në nji intervistë me Zërin e Amerikës (9 nandor 2017) bani këte deklaratë: “Përsa i përket trashëgimisë komuniste (në Shqipëri) kjo çfaqet në mes tjerash tek gjëra të këtilla si varësia tek Shteti për punësim dhe për ndihmë, tek nji farë tolerance ndaj shtypjes shtetnore, tek vazhdimi i lidhjeve dhe interesave speciale që vazhdojnë qysh nga koha e komunizmit dhe tek përfshirja e pamjatueshme e publikut në aktivitetet shoqënore; publiku akoma nuk e sheh veten si subjekt por si objekt politik, dhe kjo duhet ndryshue… (Megjithate)…as që mund të bahen krahasime me të kaluemen komuniste…Absolutisht duhet nji rihabilitim moral- sepse ish përndjeksit komunistë shetisin lirisht në rrugët e Tiranës….Mendoj se duhet të ketë ma shumë vemendje nga media dhe nga sistemi arsimor, më shumë informim publik rreth atyne që vuajtën nen komunizëm…” Dr. Bugajski quen viktimët e komunizmit “heroj” dhe kundërshtimin e tyne “heroizëm” i treguem nga këta persona gjatë periudhës së shtypjes…!

Në nji intervistë të njikohëshme për Zërin e Amerikes, e dha edhe Zonja Gentiana Sula, drejtoreshë e Autoritetit të Informimit mbi Dosjet e Sigurimit të Shtetit. Ajo mendon se “…moshapja e arkivave u ka mohue njerëzve të drejtën për të njohë të vërteten.,. (sepse) shumë plagë të së kaluarës ende janë të pambyllura. Në Shqipëri, vendi në disa raste e gjen veten në nji kontradiktë me brezat e rij (të painformuem), nji pjesë ka nostalgji; të tjerë që ende nuk janë shkëputur dot nga mentaliteti i së kaluarës- Shqipëria vlerësohet nga të huajtë ekspertë se ende nuk e ka përfunduar periudhën e tranzicionit nga diktatura në demokraci…”

Unë do të shtojshe: ” nga skllavëria komuniste në nji jetë të lirë; nga frika e ushqyeme, në guxim me farkëtue fatin me duart e veta”.

Le të zbulohen të gjitha krimet e kryeme kundër qytetarëve shqiptarë, le të demaskohen të gjithë kriminelet, dhe të gjinden të gjitha vendet ku janë krye këto krime të pabesueshme dhe makabre të regjimit komunist në Shqipëri; le të zbulohen të gjitha varret individuale e varrezat kolektive dhe të bahen ata vende pelegrinazhi, “vende të shenjta” për adhurim nga të gjithë- veçanërisht për nxanësit e shkollave tona; le të  kthehen ata në objekte frymëzimi dhe subjekte meditimi të thellë.

Sepse vetëm, nji ndërgjegjsim i plotë i së kaluemes sonë tepër tragjike, do të pengojë përsëritjen e saj.

Nga vorret e harrueme, viktimat akoma të shqetësueme, kërkojnë me za të naltë: Vllazën, motra! Mos na harroni! Mos harroni mesazhin tonë: kurrë ma diktaturë në Shqipëri, kurrë ma ideologji të hueja në Shqipëri, kurrë ma “gënjeshtrat e mëdha” në Shqipëri ….!

=======================================================

* ish i burgosun politik në Shqipërinë komuniste (1946-56), dhe në Jugosllavinë komuniste (1959-60)

 

LE TE NDEZIM TE GJITHE NGA NJI QIRI ….!

by

1 ok Sami repishti2

Shkruan:  Sami Repishti, PhD./Ridgefield,CT.USA. Pak ditë ma parë, lexova në shtypin shqiptar fjalen e mbajtun në “Parlamentin Rural’ (qytetarë të thjeshtë dhe ekspertë) nga zonja mirditore Dott. Rigerta Loku, e diplomueme në Universitetin e Romës “La Sapienza”, tashti me banim në Rubik, Mirditë, dhe managjere e nji ndermarrje bujqësore-blegtorale të suksesshme themelue nga ajo dhe bashkëshorti i saj, Z. Leonard Tusha.

Amerikanët kanë nji shprehje: “Ashtë ma mirë me ndezë nji qiri se me mallkue errësinën!” Tue lexue fjalimin e saj të plotë erdha në përfundimin se Zonja fshatare e Mirditës, me arsim të naltë universitar, me fjalimin e saj ka “ndezë nji qiri” që ban  dritë në botën e sotme të errësinës shqiptare, ku njerëzit me sy nuk shohin, ata me veshë nuk ndigjojnë, dhe të tjerë të dehun nga jeta e luksit ose të lodhun nga vuejtjet e përditëshme nuk kanë aftësinë e duhun me mendue për gjendjen e vendit të tyne, ose kanë humbë shpresën e nji të ardhmje ma të mirë. Viktima të rrethanave jo të favorshme, kategori qytetarësh të pafaj janë nënshtrue nji fati të egër që ushqen shoqëninë shqiptare me dëshprim. Fjala e Zonjës Loku, fshatare mendje-ndritun dhe prendimore, lëkundi ndërgjegjet e fjetuna të shumicës së konformueme nga vorfënia, dhe trazoi gjumin e rehatshëm të klasave shfrytëzuese. Përgëzimet e mia!

Asgja e re në Shqipërinë tonë të mësueme me këto fatkeqsitë që e ndjekin me shekuj: shtypje e uri, frikë nga autoriteti e frikë nga papunësia që mbulon vendin.

Çka tha Zonja Rigerta Loku, universitare e suksesshme dhe e paisun me shpirtin e sakrificës që kërkon nji jetë të ndershme për çdo qytetar shqiptar? Ajo tha:”Lironi karriket dhe ejani në fshat”! Unë do të shtojshe: ‘… Karriket që keni fitue me zgjedhje as të lira as adekuate dhe të mbajtuna me egërsinë e mbrojtjes së ‘çiflikut të trashëguem….. ‘

Reagimi i klasës politike në pushtet u ndigjue menjiherë. Jehona e shtypit partiak  ushtoi kudo. I papërgatitun për nji reagim të këtill, rilexova fjalen e saj në tanësi dhe nuk u përmbajta pa përsëritë fjalën e “Mësuesit” :”O Zot, fali se nuk dinë se ç’ bajnë!”

Zonja Rigarta Loku ka folë sinqerisht për jetën që ka jetue e përsëri jeton, si dëshmitar okular i kësaj jete. Nga ku foli? Nga tribuna e Parlamentit Rural, “…në njenin nga sesionet e mbledhuna nji herë në vit me ftesë për njerëzit e thjeshtë” spjegoi nji koleg i imi.

Cilin ofendoi ajo? Deri tashti, asnji shqiptar ose i huej, nuk ka denoncue fjalën e saj si ofenduese. Fjala e saj ashtë, e do të mbetet për shumë kohë, material për diskutime të hapuna- sepse nuk ka asgja konspirative në ato fjalë, dhe organet gjyqsore nuk kanë tregue se ajo dyshohet të ndërmarrë nji veprimtari .… subversive!

Atëherë, cili ashtë “faji Loku”?

“Faji Loku” ashtë guximi i nji qytetareje shqiptare me të drejta të plota morale dhe ligjore me folë botënisht për gjendjen e vendit të vet, për të mirat dhe të metat e shtetit dhe të vuejtjeve të shoqënisë shqiptare. Qellimi? Me tërheq vemendjen e “kokëve të mëdha” për problemet akoma ma të mëdha të qytetarëve të vegjël, punëtorë qyteti të krahut e të mendjes, e fshatarë të katundeve shqiptare të harrueme, bujq e blegtorë që paguejnë taksa nji shteti që paguen rrogët mujore të “kokëve të mëdha” por që mbetet i shurdhë për hallet e të tjerëve të harruem fare. Zonja Loku i ra nji kumbone që tingëlloi familjare tek shumë bashkatdhetarë që lexuen të artikuluem mendime e shqetësime që ata vetë i mendojnë por nuk kanë qenë në gjendje me artikulue.

“Faji Loku” i zgjoi ata dhe ato, tregoi se “perandori nuk kishte rroba” dhe se nëpunësit e tij sherbejnë pa mendue me evitue vuejtjet në nji vend ku kërcënon uria e përditëshme e papunësisë masive! Ajo tregoi gjithashtu që ka edhe nji rrugëdalje të ndershme, të vështirë dhe larg dritave verbuese të saloneve dhe muzikës së tajvaneve të qyteteve tona, atje në fshat ku punohet me ngulm dhe pa zhurmë…dhe ku puna shpërblehet me sukses, për vete dhe për shoqëninë shqiptare. Nji koleg zemërmirë dhe sensitiv më shkruente:”…ajo ishte e ftuar, si shumë të tjerë, të fliste për çeshtje dhe probleme që kanë lidhje me sipërmarrjen e saj dhe vendlindjen e zonës ku banon”. Dhe ajo foli për vete, për Kristinën, dhe për gjithë të tjerët.

Cili ashtë “faji” në togfjalshin “faji Loku”? Ndoshta sepse ajo ishte idealiste, e trembun nga errësina që rrethon atë dhe shoqet e fshatit, krahinës, e atdheut të saj, “…ajo që preku jo vetëm të pranishmit në sallë (deputetë e ministra të nderuar!) por edhe shumë mendje e zemra që ushqejnë shpresa për ditë ma të mira për vete e për fëmijtë e tyne.(Zonja Loku ashtë nanë e dy fëmijve të vegjël). Por, “…ajo grua e zgjuar,- shkruen kolegu i im,- dhe ata që tha i dilnin nga zemra sepse fundja këta janë hallet e përditëshme të qytetarëve të thjeshtë! Ajo është njeri shumë pozitiv dhe duhet të shërbejë si burim frymëzimi për kedo!”

Ashtu mendoj edhe unë!

“Faji Loku” nuk i pelqeu politikës dhe “baballarëve të kombit” sepse autorja vuni pikën mbi germën “i” dhe zbuloi “perandorin e çveshun”,sepse ajo uzurpoi “privilegjet e paprekëshme” të opozitës me qenë monopoli i kundërshtimeve në sferën politike. Natyrisht “gojët e këqia” gjetën nji rast shumë të rrallë në Shqipërinë e sotme me sha, ofendue, çpifë e ndoshta edhe me ndjekë penalisht këte “apostazi të pafalëshme”. Kjo  ashtë Shqipëria e jonë sot!

…….

Ç’ tha , në të vertetë, Zonja Loku?

“Unë kam mbaruar studimet e larta në Romë”, filloi ajo. “E kthyer në Shqipëri. në provincën time, u gjenda duke administruar nji tufë dhishë prej 350 krerësh…” Dhe përfundoi:” Ja ku jemi. Problemet i njohim të gjithë. Të gjejmë zgjidhjen së bashku me shumë modesti, dashuri për këte tokë, për Shqipërinë rurale, për Shqipërinë urbane, Shqipërinë europiane; ne fshatarët jemi në dispozicionin tuaj”. Mbrenda këtyne paragrafeve kapitale gjinden kërkesat.

Ajo kërkoi: “Fshati ka nevojë të rilindë, ri-mbkëmbet, rianimohet. Le të quajmë si të doni, fshati ka nevojë për kapital njerëzor, të shembim rrugën e braktisjes, dhe të ndërtojmë rrugën e kthimit.”

Ajo kërkoi: “Mbështetje dhe forcimin e atyne mikroekonomive rurale që modestisht prodhojnë punësim…Inovacion dhe informacion…(që) të vej atje tek shtalla, jo unë të vij në parlament për të marrë informacion…Pa fshat të zhvilluar nuk ka qytete të zhvilluara. Po nuk na zhvilluat ne, ju nuk zhvilloheni kurrë!”

Ajo kërkoi: “Ndihmë për agrikulturen dhe agroturizmin…Traditë e përzier me zhvillim dhe inovacion do të ishte për ne një përzierje jetësore….të mbështetni fermierin e ri që me shumë vështirësi e sakrifica çon përpara farmën…Të mbështesim fshatarin…ato fshate ku varfëria dhe mrekullia jetojnë në mënyrën ma fantastike të mundshme…”

Ajo kërkoi: “Ejani në fshat. Ejani të shikoni….në doni bukë, kripë e zemër të mirë, ejani në fshat, në doni qetësi e dashuri, ejani në fshat! (Por) …atje nuk shkon makina, e atje ku nuk shkon makina nuk shkon gjë…Nuk shkon as jeta!”

Ajo kërkoi: “Jepni ujë dhe rrugë fshatit dhe keni dhëne zhvillim…Të pyetet shoqja e ime Kristina: Çfarë do? ‘Unë dua ujë dhe rrugë’. Se ka dinjitet Kristina. Nuk i kërkon asgjë tjetër Shtetit të saj veçse ujë dhe rrugë…”

Ajo kërkoi: “Fshati të rilindë…fshatari ti kthehet fshatit të tij…Nuk është proces i lehtë as i shpejtë, por edhe ne nuk shkojmë asgjëkundi. Duke ndihmuar fshatin dhe Shqipërinë…Por kush thotë se ky vend nuk bëhet KURRE e vret fshatin dhe Shqipërinë…..Na vret ne njëmijë herë!”

Ajo kërkoi: të besojmë se “ky vend do të bëhet se i ka të gjitha mundësitë për tu berë. Dhe ne jemi këtu” premtoi ajo. “Ky vend ka nevojë për punëtorë që kanë pak llafe dhe shumë punë”. Ajo deklaroi se “fshati nuk ka as politikë, nuk njeh parti, nuk ka opozitë, as pozitë…por Parlamenti duhet të drejtojë që secili prej organeve të bëj funksionin që i perket”..…“Na presim” deklaroi ajo.

Ajo kërkoi: “Unë, ne kërkojmë bashkëpunim dhe mirëkuptim. Politika agrare specifike afat-shkurtë dhe afatgjatë. Ujë vaditës dhe ujë pirës, kredi të buta, moderim të çmimit të punimit të tokave, farërave, subvencione e mbështetje, por kërkojmë edhe informacion… “

Dhe ma në fund pyetjen e madhe:”Çfarë duhet të bëjmë ne?”

Nga shtypi mësova se “fjala e saj është ndërprerë vazhdimisht, jo vetëm se ajo përlotej dhe fshinte lotët me shami, por edhe sepse të pranishmit në atë sallë, si rrallë herë shpërthyen me duartrokitje mbështetse”. (Panorama, 2 tetor 2017)

……..

Leximi i materialit të sipërm dhe familiarizimi me përpjekjet e mëdha të Zonjës Loku për nji ndërmarrje bujqësore moderne dhe efikase me solli në mend leximet e eksploratorëve të Amerikës në vitet e para të popullzimit të kontinentit të posa-zbuluem. Vështirsitë e mëdha që tejkaluen ata janë symbol i fortësisë dhe frymës aventureske të eksploratorëve të shekujve 16 e 17 në kontinetin e ri. Ata studjohen nga të gjithë dhe kanë marrë emnin prestigjoz “frontier people”, elementë guximtarë që thyen çdo pengesë në rrugën e tyne zbuluese nga nji “frontier” në tjetrin, deri në brigjet e Pacifikut. Tregimi i akteve të tyne jashtëzakonisht të guximëshme janë dhe sot landë e mësimit në shkolla, subjekt i letërsisë së vrazhdë amerikane dhe i filmeve të pafund ku pasqyrohen këto akte. Ata janë elementë frymëzues për admirim, për ndërmarrje –individuale dhe kolektive- dhe aksione guximtare. Analisti David Brooks përshkruen:”frontier people”- qendrimi themelor i amerikanëve ka qenë me drejtue shikimin tonë plot shpresë kah e ardhmja, jo me shikue me inat zbehjen e disa orientimeve madhështore. Vështirësitë e “frontier people” ftojnë për nji energji, nji forcë rinore, punë të vazhdueshme dhe janë cilësi që kanë qenë gjithmonë veçoritë përcaktuese të kombit amerikan. Figura e “frontier people” kërkon njilloj individi, nji aventurier-zbulues që punon shumë, individ i disiplinuem që ec në rrugën ku përfundon me nji ’transformim të vetëvetes’….; Filozofia e ekonomisë që përqafon ndërmarrjen e lirë ka qenë shumë individualiste; megjithate, lidhje të ngushta të bashkësisë vendore, të ndërtueme mbi marrëdhanje që ushqejnë frymën e ndërmarrjes me guxim, dhe që bashkëndajnë parimet e nji moraliteti biblik, kanë ndihmue me përcaktue standartet e përbashkëta të karaktereve.”

Për mendimin tim, rasti i doktoreshës Rigerta Loku dhe i bashkëshortit të saj ashtë nji shembull shqiptar i karakterit të formuem nga “frontier people” në shekujt e parë të emigracionit europian në Amerikë, dhe meriton të njejtin respekt.

Fatkeqsisht, marrëdhanjet politike, zakonisht të vështira në Shqipëri, sot kërkojnë nji orientim të ri të shoqënisë, me gjak të ftohtë e qendrime të studjueme mirë, ndershmëni e vetëmohim. Inati dhe zemrimi në politikë janë armë të forta në fushatat elektorale dhe për sondazhet e zakonshme; por ata janë të tmerrshme dhe shumë damprurëse në qeverisje, në marrëveshje që kërkojnë kompromise, dhe në formulimin e legjislacionit të vendit, në mes tjerave. Tek ne, kjo gjendje ashtë e qartë! Ashtë kjo gjendje që shqetëson heroinën tonë të dallueme!

Shqipëria që kërkon Zonja Loku ndërtohet vetëm nga nji sistem qeveritar e nji shoqëni shqiptare demokratike që na sot nuk kemi në vendin tonë. Sigurisht, konteksti i procesit demokratik ashtë i nji randësie të dorës së parë. Por demokracia që ne të gjithë dëshirojmë – e nuk perkrahim!- varet nga shkalla e qytetnimit në vendin tonë, nga nji atmosferë që nuk ushqen dëshprim- ashtu si sot!- por nji shkëmbim serioz ideshë, varet nga mundësia me bindë palën kontestuese që mendon ndryshe, nga marrja në konsideracion e argumenteve të ndryshëm, dhe nga spjegimet tona. Liria e fjalës, e shprehjes së lirë, e shtypit janë garancia ma e mirë se vendi jonë nuk zbret në kaos e diktaturë. Nji udhëtim i gjatë prej 10.000 kilometrash fillon me nji hap. Për ne, ky hap i parë ashtë dialogu i hapët në nji atmosferë mirëbesimi të ndërsjellë që në Shqipëri sot nuk ekziston.

Në ditët e vështira të kaosit ekonomik te shkaktuem nga “kriza botënore” (1929-32),  presidenti i ndjerë amerikan, Franklin D.Roosevelt, u shpreh kështu:

”… Vendi i jonë (SHBA) ka nevojë, dhe në se nuk gabohem, kërkon ndërmarrje guximtare, kombëngulëse, me eksperimentue për gjetjen e përgjigjes së duhun. Ashtë diçka e natyrëshme me eksperimentue nji metodë, dhe me vlerësue rezultatet; në se dështon, duhet pranue dështimi pa komplekse e publikisht, dhe me fillue nji metodë tjetër. Ajo që ashtë e domosdoshme, dhe në rradhën e parë, ashtë nevoja e eksperimentimit që eventualisht zbulon rrugën që duhet ndjekë”(Washington 12 maj 1932)

Eksperimenti i suksesshëm i çiftit Loku ashtë nji shembull ndriçues. Mendoni për nji moment: sikur 1000, 5000, 10.000 bujq e blegtorë shqiptarë që imitojnë shembullin e tyne të ndezin nji qiri si ata. Dhjetë mijë qirinj në Shqipëri do të shkatërronin errësinën e sotme –nji herë e përherë!

———————————————————————–

* City University of New York

PER NJI ELITE PATRIOTIKE, DEMOKRATIKE, DHE PROFESIONALE

by

 1 ok Sami repishti2

Shkruan: Sami Repishti */ SHBA/

Ridgefield, Gusht 2017- Sot, shtypi shqiptar njoftoi vendimin e Asamblesë Kombëtare të Partisë Socialiste, parti në pushtet, për formimin e Qeverisë së re (Rama 2). Qeveria e re ashtë nji kombinim elementësh të ri – në moshë dhe në eksperiencë- me arsim të naltë, dhe shumica pa nji të kalueme politike komprometuese. Kryeministri Edi Rama pranoi se “PS ka marrë sot mandatin më të fortë në historinë e saj…” dhe “…ky është edhe një nga mandatet tona më të vështira”. Nji pohim i këtill ashtë korrekt.

Gjendja e krijueme tregon nji përqendrim të fortë të tre pushteteve në duert e nji partie politike të vetme. Teorikisht, ajo ashtë nji kombinim forcash që lehtësojnë rrugën drejt nji rregjimi autoritar i cili damton zhvillimin demokratik të vendit. Kjo strukturë më shqetëson; prandej sot shkruej!

“Të nesërmet plot këngë” që u premtuen nga revolucioni socialist në Shqipëri, u venitën nën peshën brutale të “diktaturës së proletariatit” dhe marrëzisë kolektive të ”luftës së klasave”që dërmuen fibrën morale e politike të lëvizjes të rezistencës popullore kundër pushtuesit të huej në vendin tonë. Si rrjedhim, pavarësia e rifitueme u përjetue si zgjedhë politike 45 vjeçare, ….dhe politikisht si nënshtrim ndaj të huejit!

Me ramjen finale të komunizmit, periudha e tranzicionit në demokraci tregoi se e vjetra refuzon me vdekë, dhe e reja demokratike nuk gjen fuqi të mjaftueshme me lindë dhe me u forcue. Sot, nevoja e rishqyrtimit të rrugës së kalueme gjatë këtyne 27 viteve ashtë e domosdoshme për të gjithë, sidomos tashti me krijimin e nji situate të re koncentrimi të pushtetit që rrezikon vetë demokracinë. Shqiptarët duhet të tejkalojnë “lodhjen” që ka shkaktue periudha e tranzicionit në vendin e tyne; dhe për këte, duhet të jenë ma të bashkuem se asnjiherë ma parë. Propaganda negative dhe shterpe e “rrugaçëve” të grupeve të ndryshme nuk duhet lejue me mbajtë vendin peng në nji kaos politik e konfuzion psikologjik. Kemi nevojë për ide të reja!

Çdo popull ka nji shpirt; shpirti i shqiptarit ashtë tradita shekullore e vlerave tona morale të besës, nderit, mikpritjes, burrënisë, lidhja me tokën e vendlindjes….Kur kjo traditë u thye nga uria e zgjedha politike, vendin tonë e mbuloi pabesia, shvlerësimi i nderit e burrënisë, dënimi me vdekje i mikpritjes, arratisja, e talljet publike “për meturinat e së kaluarës së errët reaksionare…” Terreni politik mbeti i hapun për abuzime, spekulime, çthurje morale e politike pa asnji pengesë.  Shpesh të inkurajuem nga vetë“pushteti i popullit”. Lindi “njeriu i ri”…! Natyrisht, faktet kanë rrjedhime, efektet e të cilëve i pësojmë edhe sot!

Edhe sot, më tingëllojnë në vesh fjalët e ish-vogëlushes Bajame Hoxha-Çeliku, emigrante në Bruxelles të Belgjikës: ”Ç’të keqe kemi bërë? Populli i thjeshtë pse na donte të vdekur?

Ç’u kishim bërë atyre?”pyeste vajza e internueme në Savër të Lushnjes.“Vllezërit Nebiu, njëkohësisht brigadierë dhe gjakpirës të vërtetë! Nuk ngopeshin me gjakun tonë! Vuajtëm por qëndruam.  Qëndruam burrëresha! Sepse luftuam me vdekjen!”Model i krenarisë së madhe, kjo vajzë e persekutueme shqiptare! Ajo edhe sot ashtë ajka e shoqënisë së djeshme dhe të sotme …motër e juej, motër e imja, motër e të gjithëve! Ashtë simbol i superioritetit moral të viktimës kundrejt xhelatit që e torturoi 45 vjet me rradhë!

Me ndryshimin e gjendjes politike në vend, 1990-91, populli i këputun nga vuejtja e randë dyzetë e pesë vjeçare, e ndjeu veten të vetmuem, të harruem, e me shpresa që gënjyen.  Ai nuk gjeti përsëri fuqinë e duhun me u ngritë, as me luftue, valën e frikëshme të degradimit moral të gjithanshëm, të vorfënisë dërmuese që përfshiu edhe marrëdhanjet ndër-personale. Shumë prej tyne, të huej në vendin e vet, morën rrugën e mërgimit, për nji copë bukë me nder, në nji vend ku jetohet pa frikën e shtypjes dhe të urisë. Dhe me të drejtë!

Shembulli ma i ri i këtij degradimi moral, ka qenë shitë-blerja e votave në zgjedhjet e fundit të 25 qershorit 2017, nji njollë e zezë për demokracinë e brishtë, e pothuejse “të dështueme” në Shqipëri. Manifestimi i plotë i efekteve të këtij“dështimi”shihet në qëndrimin pasiv, gjysëm të përgjumun, të shoqënisë shqiptare, që shijon- e nuk reagon!- programet televizive, ku politikanët e ditës sulmojnë njeni tjetrin me nji fjalor rrugaçërie që ka penetrue edhe sallën e Kuvendit Kombëtar. U përjashtue kështu revoltimi i arsyeshëm dhe pjesëmarrja aktive në transformimin demokratik të Shtetit e të shoqënisë shqiptare.

Akoma të tronditun nga persekutimet e së kaluemes jo të largët, ata që mbijetuen rregjimin komunist vegjetojnë akoma me frikë, e qëndrojnë akoma larg angazhimit serioz në jetën politike të vendit. Neutral…deri në vetë-asgjasim! Veprimtaria qytetare në Shqipëri, e pame prej së largu, paraqitet ende si “nji dëshirë” ma shumë se “nji mundësi”. Ashtë shue shpresa, bashkë me shkendinë e revoltës qytetare. Ashtu si vendet tjera të bllokut komunist të Lindjes, edhe në Shqipëri, shumica e qytetarëve janë të lodhun, të pa aftë me veprue, e kufizohen me protesta verbale në ambiente të mbylluna. E gjithë kjo, në nji “Shtet”ku manipulohen zgjedhjet, eliminohen kundërshtarët politikë, në nji vend ku mediat e informimit, -sidomos programet televizive – shërbejnë padronin qeveritar (ose të pasunit, baronët e drogës me autoritet). Në Shqipëri, turma të vorfnueme jetojnë krah më krah me nji oligarki qeveritare tejet të pasun –ose të pasun jo-qeveritarë- të gjithë të shurdhët dhe të pashpirtë, skenar i përsosun për nji pabarazi të madhe ekonomike me tone sociale të thella… Në fakt, flitet për mundësinë e nji revolucioni paqësor, si mjeti i vetëm për rrugëdalje!

Ky moment, në dukje i qetë por i mbarsun, mund të kristalizohet në Shqipëri ashtu si me ngjarjet tragjike të 2 prillit 1991 në Shkodër, me ato të vitit të mbrapshtë 1997 në të gjithë Shqipërinë e Jugut, ose të 21 janarit 2011 në Tiranë, që mund të provokohen nga “opozita”, ose të shfrytëzohen nga “pozita” për qellimet e tyne politike. Në të dy rastet humbësi i vertetë ashtë populli shqiptar, viktimë e nënshtrueme…!

“Qeverisja e mirë” dhe “opozita cilësore” janë fata morgana shqiptare! Në vitin 1924, revista amerikane TIME, në nji koment për gjendjen kaotike të ballafaqimit Zogu-Noli në Shqipëri shkruente: “Në nji vend të mbrapambetun nuk ka gja ma të randësishme se dëshira e nji ish kryministri të rrëzuem, të kthehet e të rrëzojë pasuesin që e ka rrëzue…”. Sot, nji ish kryministër aprovon:”…Një opozitë pa kompromis, dhe rikthim në pushtet!”

Përsëri, në vitin 2011, po ajo revistë komentonte:”… Tani per tani, shqiptarët shpresojnë jo vetëm që liderët e tyne t’i japin fund lodrave të pushtetit, por dhe t’i dalin zot vendit të tyne, para se të derdhet përsëri gjaku…”. Tetëdhjetë vjetë distancë kohore…asnji hap përpara drejt “shtetit ligjor”!

Anëtarët e partive politike, shumica militantë të shpërblyem dhe tru-shplarë, veprojnë të patrazuem nga zani i ndërgjegjes së mbytun prej të miravet landore. Sepse, “partia”-kjo mbretneshë e pakunorëzueme,- ka çveshë shërbyesit e saj nga dinjiteti i aktit të lirë e të pavarun, pa dhanë asnji herë përgjigje për mijëra pyetjet që ngrihen e bien e nuk tërheqin vemendjen e mendjeve të programueme. “Pavarësia e individit ashtë reaksionare; rreshtimi në legjonet e komandueme ashtë përparimtare!” thotë nji slogan i diktaturës. Duket sikur barka e jonë shqiptare lundron pa nji busull morale. A. Koestler e cilësonte këte gjendje: “kemi pirë kupën e dëshprimit deri në fund!”

Duket sikur shqiptarët nuk janë të uritun për ndryshimin e dosmosdoshëm, dhe për dëshirën me prodhue “histori”- idealizimin e marshit triumfues drejt lirisë së plotë për të gjithë. Qytetarët në përgjithësi sikur kanë humbë interesin për nji angazhim aktiv, nji qendrim ky i rrezikshëm, e në Shqipëri nuk ka dalë ende nji udhëheqës që frymëzon!  Dhe kjo si rrjedhim i qendrimit komunist shqiptar, dhe atij fashist, që zotënoheshin nga nji dëshirë e fortë: me kontrollue jo vetëm trupin, por edhe mendjen e qytetarit. Me këte qëndrim, “mendimi ndryshe”(disidenca) u trajtue si krim dhe u dënue randë. Konflikti politik u krijue artificialisht jo me shpëtue atdheun, por me shkatërrue “anmikun e klasës” U mbushën vorrezat me mendje të ndrituna; errësina diktatoriale mbuloi vendin tonë!

Sot, paguejmë akoma çmimin e kësaj marrëzie, kryesisht sepse shumica e heshtun vegjeton me ndjenjën e poshtënimit të përjetuem; ata jetojnë ankthin që vjen nga pritja e vazhdueshme e nji katastrofe të paevitueshme, si burgimi ose internimi për vite të gjata pa faj, dhe rrjedhimet për familjet. Dhe me të drejtë!

“ …Masa ekstreme –krime … Dëbohen, internohen, persekutohen familjet, fëmijtë e tyne, prishen familje, prindët që ndahen nga fëmijtë. Ky ashtë aspekti më i egër, më çnjerëzor i rregjimit 50 vjeçar…Me mijëra e mijëra janë viktimët, viktima që nuk kanë pasur asnjë faj veç lidhjeve familjare me të dënuarit…Përndjekjet familjare kanë qenë mjeti më i efektshëm i politikës represive, garancia më e mirë e shtypjes së çdo opozite…Përgjegjsia nuk ka qenë individuale, por ka qenë kolektive, familjare…” konfirmon Arben Puto.

*****

Na do të hyjmë në “histori”, në se bajmë “histori”; dhe do të bajmë “histori” vetëm atëherë kur të kuptojmë si duhet “historinë” e vendit tonë, pa paragjykime. Sot, Shqipëria, në përpjekjet e saj me ndërtue nji të ardhme të lumtun duhet të fillojë përballimin e së kaluemes saj tragjike me ndershmëninë e duhun. Andrrat e dëshirat pa bazë sjellin rreziqe, dhe përfundojnë në folklor. “Historia” do të bahet kur të kuptojmë se nji rend publik i qendrueshëm kërkon “pushtet” dhe “moralitet” njikohësisht; kur të përqafojmë sensin e përgjegjsisë sonë personale ndaj shoqënisë si qytetarë të lirë, dhe ndaj bashkësisë sonë kombëtare e ndërkombëtare! “Historia” do të bahet kur të revoltohemi nga opinionet e të huejve si:”Shqipëria ashtë nji vend pa të ardhme” (FAZeitung, 27.VII.2015) fjalë që duhet të bien si çekan mbi kokët tona, përcaktime dëshpruese që duhet të refuzojmë me kambëngulje, pa hezitim, pa rezerva…, revoltim që unë nuk e shoh!

Akoma sot diskutojmë “meritat” e pushtimit pesëshekullor otoman. Akoma sot “krenohemi” me tmerret e murtajës së kuqe 45 vjeçare në vendin tonë, dhe akoma nuk kemi gjetë kohë me zbulue të gjitha viktimët e diktaturës dhe vorrezat e tyne, me krye ritet e përkujtimit dhe nderimit që ata meritojnë. “Diktatura e proletariatit”, në fakt diktatura e nji maniaku kriminel si E.Hoxha, ka qenë nji ndër fatkeqsitë ma të mëdha historike, ndoshta ma e madhja -për popullin tonë. Shkatërrimet që ajo i ka sjellë vendit e popullit tonë janë të pallogaritëshme, dhe vazhdojnë të na torturojnë mendërisht e fizikisht akoma sot: mijëra të vramë pa faj, pa gjyq; dhetëra mijëra të tjerë të burgosun, të vdekun nga uria në burgje e kampe mesjetare nen kamxhikun e diktaturës dhe çizmen e flliqtë të policit pa mend pa zemër. Dhetëra mijëra të shpronësuem e të pa kompensuem, fëmijë të mbetun pa arsim, gra të veja e jetimët e tyne pa strehë dhe në punët ma të randa jashtë fuqive të tyne, nuk janë material per“krenari”. Kjo ashtë historia e jonë!

Përgjigja ma e mirë u dha në verën e vitit 1990 me arratisjen e dhjetëra mijërave nga shtëpitë e tyne me rrezik të jetës, 90 përqind të rij, edukue nga “Nëna Parti”, pa perspektivë, dhe 1miljon e 50.000 shqiptarë sot në mërgim, simbas statistikave shtetnore. Ik, ik, nga kolera komuniste! “Të persekutuarit, vit mbas viti, nuk ishin më nji minoritet. Përbenin një popullsi të terë…”shkruen historiani i diktaturës A. Puto, në kujtimet e tia. Le të kujtojmë gjendjen e Shqipërisë në vitin 1990… e të arrijmë në përfundimin e ndershëm pa komplekse…Kjo ashtë historia e jonë!

Kështu edhe për nostalgjinë e pushtimit otoman. Mbas vdekjes së Skënderbeut, Traktati i vitit 1479 në mes të Venedikut dhe Sulltanit njohu pushtimin otoman të Shqipërisë. Dritarja e botës perëndimore u mbyll për Shqipërinë pikërisht në nji kohë kur era frymëdhanëse e Renaissancës dhe idetë fisnike të Humanizmit po krijojshin nji Europë të Re me nji etje gargantueske për njohuni të reja, për hapësina dhe nji botë të re me nji zhvillim të lirë, të pakufizuem të shpirtit kërkues, e thellësisht njerëzor. Pavarësisht nga faktori fetar– që mbetet gjithëherë nji çështje intime për çdo ndërgjegje personale- okupacioni otoman ka nxjerrë Shqipërinë nga historia e kontinentit europian dhe e ka dënue ate me qenë nji krahinë e humbun mbrenda nji perandorie të mbyllun, me kulturë të kundërt nga ajo e Europës që po rilindëte në Perëndim”. Okupimi otoman dhe diktatura komuniste në Shqipëri kanë qenë dy fatkeqsitë ma të mëdha historike të vendit tonë, çmonte mendja e ndritun e intelektualit Ismail Kadare. Kjo ashtë historia e jonë!

“Historia” do të bahet kur të rivendosim nderin tonë kombëtar – me jetue për idealin që shërbejmë: nji Shqipëri të lirë, të pavarun, demokratike, të zhvillueme dhe europiane! “ Historia” do të shkruhet kur të formohemi si “patriotë”, dhe të bahemi shembull për breznitë e ardhme, tue tregue atyne si duhet të jetë nji “shqiptar”, dhe çfarë do të thotë të jeshë “nji shqiptar”, kur të formojmë nji “identitet shqiptar” që na ban të gjithëve krenarë. Përndryshe, na bajmë vetëm “politikë”, nji faktor spekulativ që nuk shqetësohet për natyrën e vërtetë të gjendjes në vend dhe shërimin e saj, as edhe kur mbretnon atmosfera e terrorit dhe kultura e gënjeshtrës, ashtu si e kemi përjetue…! Për fat të keq, kemi hy në fazën që Tony Judt quen “Koha e Harresës”…”Na kemi lanë mbas dore të kaluemen tonë të afërt para se të kishim zbulue kuptimin e saj!” Nganjiherë, kam përshtypjen se kaosi politik në Shqipërinë time e tuejën, ashtu si në Afrikë, nuk ashtë nji “anomali”, ose nji tragjedi që vjen e pa pritun. Ky lloj kaosi paraqitet ma shumë si nji strategji për kontrollin dhe konsolidimin e “pushtetit”.

Historikisht, masat popullore humbasin interesimin e tyne për ruejtjen e forcimin e frymës qytetare të pjesëmarrjes çdo herë që vendi nuk ka nji udhëheqës të vertetë. Sot, kjo mund të thuhet edhe për Shqipërinë e trazueme. Forcat politike veprojnë me qendrime që as ata vetë nuk i dinë se ku, dhe kur, do të përfundojnë. Ka shumë shtresa shoqënore që kanë arsye me qenë të pakënaquna me disponimin e pushtetit të sotëm.  Besimi i verbët në personalitete të paprovueme, në parim ashtë i gabuem, dhe “zgjidhjet” e shpejta e të pa mendueme mirë të problemeve duhen refuzue, sepse zakonisht janë vetëm “dëshira pseudo-intelektualësh” që nuk kanë pasë rast ose mundësi me u familjarizue me realitetin e praktikës së pushtetit. Në situata të këtilla ashtë nji imperativ kategorik për çdo intelektual të vërtetë, për çdo qytetar të ndershëm shqiptar, me folë të vërtetën haptas para sundimtarit, ashtu si e mendon dhe pa frikë. Kjo ashtë detyrë e shenjtë qytetare! Kemi nevojë për udhëheqës që nuk kërkojnë karrierë politike, por për udhëheqës që shërbejnë kauzën e shenjtë të popullit të tyne.  Duhet folë e vërteta; duhet vrarë frika!

Lavdia e madhe e revolucionit paqësor të viteve 1989 në Europën Lindore ka qenë natyra e qytetnueme, paqësore dhe civile e këtij revolucioni. Ai doli me sukses në organizimin e rezistencës civile dhe në ndërtimin e shoqënisë civile…pothuejse tanësisht me mjete jo të dhunëshme.  Ky ashtë edhe shembulli shqiptar i studentëve tonë heroikë të 8 dhetorit 1990, që shpresojmë të frymëzojë transformimin e shtetit dhe shoqënisë shqiptare në të ardhmen me zbulimin e tij të përgjegjsisë civile. Ky ashtë edhe shembulli i viktimave të komunizmit që përbuzën idenë e urrejtjes dhe hakmarrjes, dhe vunë shpresët e tyne në drejtësi…që i mashtroi randë! Qendrimi i tyne ashtë nji traditë e madhnueshme për breznitë e ardhme!

Ideologjia në përgjithësi, siguron nji lloj legjitimiteti, dhe mundëson për sundimtarët dhe sherbëtorët e tyne (aparatçikët) nji atmosferë ku ata mashtrojnë veten. Eksperienca e kalueme në Shqipëri na mëson se nuk duhet të harrojmë kurrë aftësinë tonë për vetë-mashtrim. Edhe në Shqipëri, komunizmi nuk lejoi artikulimin publikisht të aspiratave të përbashkëta. Spastrimet e njimbasnjishme dënuen të vërtetat e mohueme zyrtarisht. Vaclav Havel e cilësoi këte gjendje si “…mjedis moral i shkatërruem”. Prandej në vitin 1989, fjala kryesore ka qenë: “E vërteta do të fitojë!” dhe kjo e vërtetë nuk duhet të vritet as në vendin tonë. “Në fakt,  rregjimet komuniste mbijetuen me tehun e shpatës, dhe vdiqën nga fjala e vërtetë”(T.G.Ash). Por në Shqipëri, me ramjen e “Monarkisë së kuqe” fatkeqsisht, “monarkët e kuq” mbijetuen, dhe ata akoma e luftojnë këte të vërtetë!.

Faktori paqësor mbetet për mue nji element etik i dorës së parë. Personalisht e kam përkrahë që në fillim, sepse ky faktor tregonte edhe rrugën që duhet të ndjekim në politikë. Fillim paqësor, zhvillim paqësor, atmosferë përfundimtare paqësore. “Ata që fillojnë me helm kundër Bastille-s përfundojnë me ndërtimin e nji të reje për veten e tyne “(Adam Mishnik) Ky qendrim bindi udhëheqsit komunistë me dialogue pa përdorë bajonetën.

Sot mundësia e “fitores me bajonetë” ashtë andrra e të smurëve! Mbetet vetëm dialogu demokratik, pa presion, pa kthye Qeverinë në nji detashment të thjeshtë të “pozitës sunduese”. Në konditat e sotme, vendi i jonë gjindet në nji situatë që shembullon monarkinë ma shumë se nji demokraci parlamentare. Sot kemi nji Kryministër që ka mundësinë me u ba nji diktator i vërtetë me përkrahjen e atyne që mbushin rradhët e institucioneve tona legjislative e ekzekutive. Ma shumë se gjysma e Kuvendit janë anëtarë të zgjedhun me gisht nga Kryministri dhe të “aprovuem” nga votuesët që as i njohin fare kandidatët. Me nji Kuvend të këtill, mund të kalohen ligjë që i përshtaten vetëm “Kryministrit”. Opozita ashtë e pafuqishme me e ndalue, dhe ka zgjedhë rrugën ma të gabueme: abandonimin e Kuvendit, i vetmi forum ku flitet lirisht dhe mesazhi transmetohet për ata që duen ta ndigjojnë. Uroj që kjo eksperiencë të mos përsëritet!

Presidenti, teorikisht arbitri final i Shtetit, ashtë emnue nga Kryministri, dhe ka arsye me besue se nuk do të kundërshtojë Kryministrin në veprimet e tia, megjithëse natyra e tij e fortë mund të na vejë para situatash të pa parashikueme. Gjykata Kushtetuese varet në nji masë të madhe nga anëtarët e emnuem nga Kryministri dhe të aprovuem nga Kuvendi i kontrolluem prej tij.  Pavarësia e tre pushteteve në demokraci ashtë damtue  randë!

Nji skenar i këtill pesimist mund të jetë edhe nji pamundësi në zemër të Europës demokratike. Por shembujt e Polonisë, Hungarisë, dhe Sllovakisë tregojnë se devijime të padëshirueshme mund të ngjasin edhe sot në ish vendet e Kampit Sovietik, devijime shumë të damshme për Shqipërinë dhe demokracinë e saj të brishtë, në nji kohë kur kemi “dy fronte të ndame nga barrikadat: ajo e “elitës” politike- pozitë/opozitë, dhe ajo e popullit të lodhun nga “politika e ditës” shkruente nji vrojtues i vemendshëm. Sot, tranzicioni i pafund “demokratik”në Shqipëri ka prodhue korrupsion, e cinizmin e partive politike, populizëm mashtrues, ndërsa presioni i kapitalizmit pa fre po kthen qytetarët në konsumatorë të thjeshtë. Pa qytetari, vendi i jonë kthehet në nji turmë robotësh të drejtueme nga nji qendër “kompjuterike” të manovrueme nga “specialistët” e njohun publikisht si “elita politike e vendit”. Ky “boshllek” i rrezikshëm duhet mbulue nga forca koshiente të situatës – nji elitë patriotike, demokratike dhe profesionale!

Nga zhvillimet e 27 viteve të fundit del e qartë se qeveritë e njimbasnjishme nuk kanë synue ngritjen e nji “Shteti” funksional, i sunduem nga ligji dhe jo nga individi. Këto qeveri janë përqendrue në krijimin e legjoneve përkrahësish të bindun, ose të “bindun” ideologjikisht, si dhe spekulatorë që përfitojnë nga forca brute e Shtetit që ata mbështesin. Rezultati ashtë dalja në skenë e nji “shoqënie të nënshtrueme”, jetët e të cilëve janë lehtësisht të kontrollueme dhe të drejtueme nga nalt. Ky mentalitet ka përfshi çdo sektor të jetës politike të sotme në Shqipëri. Para nji situate të këtillë, patriotët e vërtetë që duen vendin dhe popullin e tyne, demokratët e sprovuem pa dallim ngjyre, dhe profesionalët e mirënjohun, duhet të ngrejnë zanin, dhe të marrin inisiativën për ndryshime thelbësore!

*****

E para: “pushteti legjislativ”: Shqipëria ka nji Kushtetutë e cila sanksionon pavarësinë e tre pushteteve: legjislativ, ekzekutiv dhe gjyqësor. Pushteti legjislativ ashtë Kuvendi i “sovranit” popullit të lirë; si rrjedhim Kuvendi ashte organi ma i naltë i Shtetit. Zgjedhjet e lira dhe funksionimi i tij lirisht janë esenciale për jetën demokratike të vendit.

Kjo nuk ashtë sot në Shqipëri! Deputetët e Kuvendit nuk zgjidhen nga populli, por nga krytarët e partive politike respektive, në bazë të nji “marrëveshje” të turpshme të dy partive krysore. Deputetët nuk votohen si personë e pranueshme nga elektorati që shpesh herë nuk i njeh fare, por si “element partiak”, anëtar i nji liste të formulueme nga “Partia” respektive, nji procedurë jo-demokratike që na e kemi përjetue në monarki dhe në komunizëm. Kandidati për deputet nuk spjegon programin, bindjet, dhe planet e tij me ndihmue zhvillimin e zonës që përfaqson. Çdo deputet në Kuvend voton me karton simbas udhëzimeve të marruna para se hynë në sallë, dhe pranon antagonizmin e detyrueshëm ndaj “kundërshtarit”, që nuk ashtë tjetër veçse nji vëlla ose nji motër që mendojnë ndryshe. Ky ashtë nji turp, nji krim, dhe duhet ndryshue menjiherë- hic et nunc!

Kuvendi i Republikës së Shqipërisë duhet të baj përpjekje me qenë “kulmi i arsyetimit politik dhe i elokuencës”(Lord Acton). Kjo arrihet vetëm me elementë politikisht të përgatitun dhe të arsimuem, “nji aristokraci të virtytit-inteligjencë dhe karakter” (Th.Jefferson), të zgjedhun lirisht e direkt nga vetë populli, pa privilegje. Pushteti legjislativ mbetet në duert e këtij Kuvendi të Republikës, përfaqsues direkt i popullit të lirë e sovran.

Nji skenar i këtill deputetësh të lirë pakëson shumë mundësinë e ramjes në autoritarizëm.

E dyta: pushteti ekzekutiv: Presidenti dhe Qeveria, i pari i zgjedhun direkt nga populli në votime të lira, dhe i dyti i emnuem nga Presidenti, dhe përgjegjës para Kuvendit të Republikës për aktet e tij, si dhe për programin e zhvillimit të vendit. Nji Qeveri e këtillë respekton me rigorozitet Kushtetutën dhe ligjët e vendit, ndërsa dikasteret drejtohen nga persona të kualifikuem, me përgatitje dhe eksperiencë.

Flitet shumë për ideologjinë “socialiste”. Në fakt, ky përcaktim ka humbë randësinë e vet në mentalitetin e përgjithshëm. Me mbarimin e L2B, masat e gjana që luftuen kundër nazismit e sakrifikuen, kërkuen nga qeveritë e tyne reforma që do të sigurojshin nji jetë ma të mirë mbas Luftës dhe nji siguri ma të madhe për të ardhmen e tyne. Ndërhymja e “Shtetit” u ba e domosdoshme edhe për vendet konservative si Britania e Madhe.

Sot “socialist” don të thotë reformator jo-radikal, por me theks në emancipimin e klasave të vorfëna dhe me synimin e ngritjes së tyne në nivelin e klasës së mesme. Socializmi ashtë reduktue në nji lëvizje që ideologjikisht nuk ka përsëri forcë vitale qoftë edhe për vetë masat punëtore. Reformat europiane e kanë zevendsue në shumë aspekte të veprimtarisë. Ish MPJ gjerman Joshka Fischer spjegon:” Sot, kur kemi nji kombinim të demokracisë, sundim i ligjit dhe shtet kujdestar, mund të themi se shumica e europianëve janë gati të mbrojnë këte kombinacion”.

Njikohësisht, socializmi akoma na kujton tmerrin sidomos të komunizmit primitiv të Shqipërisë së mbas L2B, edhe pse militantët nuk pranojnë as me ndryshue emnin,  “komunistë të dështuem”. “Socializëm, emën mashkullor” shkruen B -H.Levy, “ nji lloj zhanri kultural, lindi në Paris me 1848 dhe vdiq në Paris me 1968”. Tashti flitet ma shumë si “qendra e djathtë e qendra e majtë” sepse asnjena nuk kërkon të largohet nga moderacioni i qendrës. I pamë nga ky spektër, organizimi ekonomik i vendit, nga të dy partitë e mëdha, nuk paraqet nji ndryshim të madh.

Natyrisht, ekonomia ashte ajo që siguron bukën e gojës. Gjendja e saj kushtëzon zhvillimet sociale, si dhe arsimin, kulturën e artet në vend. Pikësynimi i përgjithshëm ashtë me ngritë klasën që varet në ndihmën e Shtetit në nji klasë ku secili ashtë i pavarun nga Shteti. Kjo pavarësi rritë dhe forcon “klasën e mesme” shtylla kryesore e çdo shoqënie të lirë.

E treta: Elita natyrore, ashtë ajo që vendi i jonë ka shumë nevojë; nji grup i shëndoshë qytetarësh që nuk kërkojnë karrierë, por udhëhiqen nga dëshira me sherbye nji kauze të shenjtë, siç ashtë kauza kombëtare e popullore. Unë i quej “patriotë”- të gjithë ata që duen atdheun dhe sherbejnë me devocion, të gatshëm me sakrifikue për mbrojtjen dhe përparimin e vendit. Kjo kategori patriotësh gjindet vetëm aty ku ka qytetarë të lirë dhe në nji shtet të lirë e të sunduem nga ligji.

Duhet të pyesim qytetarët cili ashtë vizioni i tyne, dhe nga këto vizione të nxjerrim përfundimet tona që duhet të jenë esenca e mendimit tonë kolektiv, dhe origjina e ngritjes sonë qytetare. Cili ashtë vizioni i kombit shqiptar në Ballkan, në Europë, në Botën e Lirë, sot në shekulin 21?

Kjo ashtë pyetja krysore që përballojmë sot në hymje të shekullit të dytë të Pavarësisë sonë kombëtare. Përgjigjja e kësaj pyetje ashtë nji imperativ kategorik, korrektësia e së cilës do të përcaktojë fatin tonë të paktën për nji shekull…e ndoshta për jetë!

———————————————————————————————————-

*  Pedagog në pension.

Strategjia e integrimit të ish të përndjekurve politikë

by

Dokumente dhe drafte*- Goran Linblad: Krimet e komunizmit duhet të dënohen/

Megjithëse është e vështirë për t’u kuptuar, nuk ka pasur asnjë debat të thellë mbi ideologjinë, e cila ka qenë dhe është baza e terrorizmit masiv, e dhunimit të të drejtave të njeriut, e vdekjes së miliona e miliona njerëzve dhe telashi i të gjithë kombeve.Ndërsa një regjim tjetër totalitar i shek.XX i quajtur nazizëm është investiguar, është dënuar në arenën ndërkombëtare dhe autorët e krimit janë vënë në bankën e të akuzuarve, krime të ngjashme që janë kryer në emër të komunizmit, nuk janë investiguar kurrë dhe s’kanë marrë ndonjë dënim ndërkombëtar.

f.7

Regjimet komuniste mund të definohen nga disa tipare, duke përfshirë në veçanti, rregullin njëpartiak, që kanë ideologjinë komuniste. Pushteti është përqendruar  në një grup të vogël drejtuesish partiakë të cilët nuk detyrohen nga ligji.Partia kontrollon shtetin, në një hapësirë aq të madhe, në kufijtë midis këtyre të dyve, janë mjaft të mjegullt. Për më shumë, ajo e shtrin kontrollin e saj mbi popullsinë në çdo aspekt të jetës së përditshme në një nivel të paprecedent.

E drejta e organizimit nuk ekziston, pluralizmi politik është i shfuqizuar dhe çdo opozitë, si dhe çdo orvajtje  për ngritjen e një organizate të pavarur, ndëshkohet rëndë. Nga ana tjetër mobilizimi masiv në parti apo në organizatat e saj satelite, inkurajohej dhe madje, disa herë edhe detyrohet.

  1. 9

Më shumë se 20 vende në katër kontinente mund të kualifikohen si komuniste ose nën drejtimin komunist në disa periudha kohore. Përveç Bashkimit Sovjetik dhe gjashtë satelitëve të tij evropianë, lista përfshinte edhe Afganistanin, Shqipërinë, Angolën, Beninin, Kamboxhian, Kinën, Etiopinë, Korenë e Veriut, Laosin, Mongolinë, Mozambikun, Vietnamin, Jemenin e Jugut dhe Jugosllavinë. Popullsia që jetonte në regjimin komunist deri në vitin 1989 arrinte mbi një miliardë.

  1. 19

Filozofia e së djeshmes ishte e thjeshtë:njerëzit kundër njerëzve, antivlerat mbi vlerat, çka jehon jo rrallë edhe në shoqërinë e sotme shqiptare.

  1. 20

Gjatë viteve të para të regjimit (1946-1948) Enver Hoxha me bandën e tij bëri një krim masiv në bashkëpunim me jugosllavët, duke genociduar dhjetëra mijëra qytetarë shqiptarë, ndër të cilët intelektualë, patriotë, punonjës administrate, ushtarakë, tregtarë, borgjezë, etj. Kjo e gjitha në emër të bashkimit me Jugosllavinë, por sidomos me qëllim të konsolidimit të pushtetit të tij personal.

Pasuri marramendëse u sekustruan dhe u dërguan në Jugosllavi.

  1. 21

Deklarata e bashkëpunimit me regjimin

Kjo ishte faqja e parë e dosjes personale të bashkëpunëtorëve të Sigurimit.

Ajo merrej me dhunë, përdhunë, presion dhe premtime të rreme, në shumicën e rasteve njerëzve të persekutuar, të dënuar, të rënuar fizikisht dhe moralisht.

Regjimit nuk i duheshin deklarata dashurie nga njerëzit e klanit dhe shërbëtorët e tij, në fakt ata vetë ishin deklaruar si besnikë të verbër ndaj tij.

  1. 45

Sami Repishti/

Asht bindja ime se qendrimi i viktimave të murtajës komuniste pas ramjes se turpshme të komunizmit, ka ngrit nalt moralisht shoqeninë shqiptare. Ata që u dërmuan nën peshën e drunit të pagdhëndur, që vuejtën thyemjen e gjunjëve dhe kockave me çekan, që u dogjën me hekur të skuqur në trup dhe me cigare në sy, ata që u varën për peme e dritore të qelive për ditë e javë të tana pa bukë e pa ujë, gratë dhe vajzat shqiptare që u varën për litar gjatë periudhave mujore që të bahen objekte tallje nga rojet e kuqe shtazarake, të gjithë ata që gjithë jetën e kaluen të përbuzun e të përndjekun (si nana, motra e vëllau im) sepse sdeshtën të jetojnë si njerëz të lirë,

e gjithë kjo turmë fatkeqe që i tha “Jo!” dhunës , gënjeshtrës, urrejtjes, shnjerëzimit,

refuzon hakmarrjen me qëllim që të mos shkaktojë viktima të reja, të mos lëndohet akoma më shumë Nana Shqiptare.

Natyrish,t ata nuk harrojnë!  Gjurmët e vuejtjeve dhe pjesëtarët e familjeve, të vramë ose të zhdukun burgjeve dhe kampeve të shfarosjes nuk e lejojnë një sakrilegj të tillë!

  1. 54

Presidenti rumun Traian Basecku/

E importuar nga Bashkimi Sovjetik, ideologjia komuniste justifikoi sulmin kundër shoqërisë civile, kundër pluralizmit politik dhe ekonomik,,justifikoi zhdukjen e partive demokratike, shkatërrimin e tregut të lirë, eliminimin me anë të vrasjeve politike, deportimin, punën e detyruar dhe burgosjen e qindra-mijërave. Pas maskës  së “humanizmit socialist” fshihej përbuzja më e thellë për qeniet njerëzore si individë.

f.57

Partia ishte truri i sistemit shtypës, ndërsa Sigurimi ishte instrumenti që zbatonte në praktikë vendimet politike.

  • Dokumente dhe drafteBotimet QSHRT-2007-Konspektoi Bardhyl Selimi, 20 gusht 2017

25 QERSHOR 2017- VOTIME PER SHQIPERINE, JO PER PARTINE…!

by

1-Repishti-300x212

Nga Sami Repishti/

Ridgefield,CT,USA.- Me kalimin e viteve krijohen realitete të reja. Ashtë nji pa evitueshmëni historike. Me shprehjen shqipe: koha ban punën e vet. Dhe në fakt, ka ba punën e vet në këto 26 vitet e fundit, për fat të keq jo me shumë sukses!

  Gjatë këtyne viteve, klasët politike në pushtet nuk kanë adoptue normat dhe praktikën e pranueme përgjithësisht për nji qeverisje të mirë (good government). Para nji gjendje të këtill, Shqipëria duhet të votojë për “institucionalizimin e qeverisjes”, për nji klasë politike që beson sinqerisht se na, Shqipëria, jemi nji komb i organizuem simbas ligjeve, i bindun ndaj ligjeve, nji kondite sine qua non…!

    Për shekuj, struktura e shoqënisë shqiptare e detyrueme nga rrethanat politike jashtë kontrollit të saj- dhe ma të fuqishme se ajo – ashtë  krijue, zhvillue dhe veprue si nji koleksion klanesh krahinore, partiake, e për fat të keq, edhe fetare. Nji zhvillim i këtill, i shkëputun nga bota dhe eksperienca e vendeve të Europës perëndimore, nuk dha mundësi që zhvillimi i shoqënisë sonë të mbështetet në bindjen se në botën moderne ashtë imperative me qenë nji shtet i mbështetun në ligje, e jo në klane.

  Me qenë “klanish” (fisnor e krahinor?) don të thotë të mos kuptosh se si vepron bota moderne, dhe te qendrosh larg saj. Në raste të këtilla, nji rregjim ose sistem qeveritar përmbyset nga shpërthimet e mbrendshme (implosion) edhe pa ndërhymjen e jashtëme. Sepse nji sistem “fisnor e krahinor” do të ishte i dënuem me u zhdukë nga rrymët e mbrendshme, nga zemrimet, hatërmbetjet, shgënjimet dhe trathëtitë që arrijnë nji pikë kritike, dhe nivele centrofugale shpërthyese në mënyrë violente dhe të pa evitueshme.

  I vetmi shpëtim nga implozione të këtilla janë institucionet civile e demokratike që përballojnë stuhitë: Parlamenti, Qeveria dhe Presidenti, e sidomos sistemi gjyqsor me Gjykatën Kushtetuese në krye. Vetëm këta institucione kanë mundësi me ruejtë integritetin e “Shtetit”. (Këte mësim na japin sot SHBA!) Në këte betejë për mbijetesë, institucionet demokratike aleatin e tyne ma të mirë e kanë në nji shtyp të lirë, të ndershëm e hetues që nuk përpiqet “me formue” por “me informue” opinion publik. Nji opinion i informuem drejtësisht arrinë në konkluzionet e tia lirisht dhe demokratikisht, dhe nuk thyhet lehtë. Beteja për nji fitore të këtill ashtë e ngadalëshme, kambëngulëse, dhe eventualisht luftarake. Zgjedhjet e 25 qershorit jane pjesë e kësaj beteje.

  Zgjedhjet nuk janë pjesore për “partitë politike” të vendit; ata janë të përgjithshme, për të gjithë vendin. Ata janë për të ardhmen e “Nanës Shqipëri”, të ardhmen e të gjithë qytetarëve, pa përjashtim! Ky mentalitet duhet të mbi-zotnojë mendjet e votuesve para arkës së votimit, ditën e zgjedhjeve.

  Nuk jemi në vitin 1945, viti kur zgjedhjet baheshin vetëm për “Frontin Demokratik”, maska e “Partisë Komuniste Shqiptare” akoma në ilegalitet. Pa asnji alternativë, zgjedhësit ishin para nji dileme: me votue për “Frontin” ose në “arkën boshe”, që haptazi quhej “arka e reaksionit”. Fletë-votimi ishte nji kokërr gome. Kjo komedi me rrjedhime tragjike për “kokë-fortët” që guxuen (unë u denova me 15 vjet burgim!) ishte aq e qartë sa që pranë “arkës boshe” qendrojshin dy “të besueshëm të Frontit” me ndigjue zhurmën që bante “goma” (vota) e hjedhun, ma vonë e trajtueme si provë e anmiqsisë kundër pushtetit, dhe justifikim për arrestim politik.

  Sot realiteti ashtë i ndryshëm. Votimi ashtë relativisht i lirë dhe i rregullt; nuk ekziston frika e arrestimit. Por ekzistojnë raste të shumëta të “shitë-blerjes së votës” zakonisht në zonat e vorfna të vendit, dhe mashtrimi politik me premtime të pa mbajtuna. Kjo ashtë fatkeqsi, plagë e randë për shoqëninë tonë që duhet eliminue sa ma shpejt. Për fat të mirë ekziston mbikëqyrja ndërkombëtare.

  Mbas votimeve të vitit 1945, perdja e hekurt ra mbi vendin tonë, dhe zgjedhjet e ardhme deri në vitin 1992, ishin nji tallje me të drejtën e popullit për votime, dhe nji manifestim i padëshirueshëm i nënshtrimit të përgjithshëm para frikës së persekutimit. Nji metodë e këtill arriti shkallën e absurdit me zgjedhjet e vitit 1982, kur nga afër 1.7 miljonë votues, 1,627,959 qytetarë votuen “për Frontin”, dhe vetëm nji (1)votë “kundër”. Këto statistika zyrtare morën ngjyra fyese me talljet e botës së jashtëme që përshkruejshin aparatin shtypës të Qeverisë komuniste të Shqipërisë në ndjekje për zbulimin e “nji” vote kundërshtare.

******

    Ndamja e popullsisë vendëse në klasa thellësisht kundërshtare, pabarazia ekonomike që lëkundë besimin në aftësitë tona me i eliminue nuk janë as aksidentale as të paevitueshme; ata janë të planifikueme dhe të orkestrueme nga princët e krimit të organizuem e baronë miljonerë të drogës, nji grup i pasunuem me para të pista e i vendosun me transformue vendin në nji “cash machine”, maqinë që pret para vetëm për të pasunit. Kjo klasë shkatërrimtare ushqen qeveritarët e korruptuem, frikëson rivalët, mashtron, dhe pranon ndytjen e ambientit, ajr e ujë të pijshëm, e njikohësisht pakëson fondet për arsim, shëndetsi e asistencë sociale – nji  fenomen pothuejse i përgjithshëm i ditëve tona. Në vendet ma të pasuna se Shqipëria ata krijojnë fondacione, qendra studimi, programe universitare, e sidomos financojnë fushatat elektorale… (“me mbrojtë nji ndërgjegje të flliqun nga nji Zot i zemruem”. (shprehje e A.Lincoln)

    Kjo e ban të domosdoshme daljen në skenë, dhe angazhimin serioz të nji grupi qytetarësh të edukuem, të ndershëm, të pavarun, me aftësi për zgjidhje të problemeve që komplikojnë jetesën e qytetarëve në shoqëninë tonë. Vetëm ata do të kenë guximin me përballue degjenerimin e ditëve tona. Dhe ky grup qytetarësh zgjidhet me vota të lira dhe të pastra.

   Kjo kerkesë e natyrëshme megjithate, paraqet vështirësi të mëdha për nji shoqëni shqiptare që vetëm pak kohë ma parë përmbysi nji sistem diktatorial monist që vrau rezistencën e masave të gjunjëzueme, e mohoi edhe përmbushjen e nevojave ma fillestare – bukën e gojës!- që gënjeshtrën e ngriti në piedestal dhe e quejti “morali komunist”. Ai rregjim “ndigjoi” çdo fjalë, “gjurmoi” çdo gjest nen kërcënimin e burgut për dekada te gjata, e theksoi mosbesimin tek njeni tjetri, solidaritet i domosdoshëm me ruejtë dinjitetin personal të qytetarit….U realizue dekonstruksioni i shoqënisë sonë shqiptare!

  Gazetari e analisti i shquem, Thomas L. Friedmann, shkruente këto kohët e fundit: “Më trego nji bashkësi që kupton botën e sotme dhe që punon së bashku e lulëzon nga mbrenda, e unë të tregoj nji bashkësi në rritje e sipër- bregdetare ose kontinentale, qytetare ose fshatare”. Anti-teza e shoqënisë komuniste! Këto janë shoqënitë ku “tjetërsimi”(alienation) luftohet me pjesëmarrje në jetën publike, shoqëni ku edhe i vorfni merr pjesë në “self-government”(vetëqeverisje). Këta janë shoqënitë që kanë ringjallë e forcue elitën e patriotizmit: sherbim për vendin tand në nji botë të hapun për të gjithë!

   Tue justifikue marrëveshjen nukleare me SHBA-n ministri i PJ të Iranit, M.J.Zafir shkruen:”Në se nuk thyejmë ciklin e mosmarrëveshjeve, na vetëm kalojmë përgjegjsinë e këtij momenti historik në kurrizin e  fëmijve dhe nipave tonë. Na kemi për detyrë me mësue prej historisë e jo me u dënue me përbuzëjen e saj”. Nji qendrimi të këtill, Zonja Susan Rice, këshilltare e Presidentit Obama e komentoi:”Na jetojmë në nji botë ku siguria dhe prosperiteti zhvillohen në maksimum kur edhe të tjerët e gëzojnë njilloj si na. Sot, kercënimi –terrorizmi, përhapja e armëve nukleare, smundjet, ndryshimet atmosferike, kartelet e rrezikshme- nuk zgjidhen vetëm me ndërhymje ushtarake, as nuk zgjidhen vetëm nga njeni nga ne. Zgjidhja e yne kerkon aksion kolektiv efektiv, dhe njikohësisht, partnerë me vullnet”.

   Kjo ashtë bota që na ofrohet e që na duhet të përqafojmë! Duhet të ruhemi nga diktatura, sepse efektet shkatërrimtare të diktaturës të çfarë do ngjyre qoftë nuk janë vetëm për viktimën dhe familjen e tij; ata janë për mbar njerëzimin; ata duhen denoncue sepse kanë aftësinë me u persëritë. Diktatura ashtë pësim dhe mësim për të gjithë. Beteja kundër diktaturës ashtë nji detyrë morale permanente për të gjithë, jo vetëm beteja politike e nji dite.

   Nji botë me qenie njerëzore plot dinjitet ashtë nji ideal që duhet të realizohet. Shpesh herë vështirësitë janë ma të mëdha se aftësitë tona. Por historia na mëson se randësia e mos-komprometimit me “murtajën” diktatoriale ashtë vlera ma e naltë, e mbrojtja ma e mirë kundër përhapjes së diktaturës. Dinjiteti për të gjithë ashtë nji ideal i arrijtshëm. Në Shqipëri, rezistenca kundër pushtimit italian e gjerman e ka konfirmue këte cilësi superiore. Na mund të pengojmë edhe ri-ndertimin e burgjeve e kampeve të përqendrimit e të punës së detyrueshme nën kamxhikun e policit brutal për familjet tona të pafajshme –pleq, gra e fëmij, për 45 vjet pa ndërpremje- nji turp i mbar shoqënisë shqiptare. (Dekreti Nr. 648, datë 10 janar 1949 vendosi sistemin e internimit të familjeve për arsye politike). Kujtojeni! Mos e harroni! Vetëm atëherë do të jemi në gjendje me korrë fitoren e kurajos civile dhe shpirtmadhësisë sonë njerëzore! Sepse edhe sot, kushdo që ashtë persekutue ose shpronësue nuk e ndien veten të sigurtë përsëri. Ethet e frikës  mbulojnë akoma vendin tonë.

   Kur amerikanët mendojnë për lirinë, zakonisht imagjinojnë nji dyluftim në mes të “nji qytetari të thjeshtë” dhe “nji qeverie të plotëfuqishme”. Në përfundim, ata janë të prirun me fuqizue qytetarin dhe me kufizue forcën qeveritare. Kjo quhet demokraci! Nji zhvillim i këtill forcon bindjen tonë se duhet të kemi besim tek njeni tjetri. Kështu lindë solidariteti në shoqëni.

  Tue pasë parasyshë të metat e zgjedhjeve, na njohim ligjëshmëninë e tyne; pranojmë përqindjen e votave si përfaqsuese e të gjitha votave. E verteta e panjohun zevendsohet me nji “të vertetë nominale”, tanësia  me pjesën ma të madhe të saj. Dhe kështu, na vendosim pushtetin në duert e nji të vertete “nominale”. Shpesh herë kjo “shumicë” ashtë kundër “vullnetit të përgjithshëm të popullsisë”, nji shkelje e parimit themelor se “autoriteti” që qeverisë duhet të respektojë “vullnetin e përgjithshëm” që simbas filozofit iluminist francez, Diderot. “gjithmonë mbështet anën ma të favorshme të interesit publik”.

   Ky parim themelor u kontestue me rrjedhime katastrofale nga filozofi Karl Marx, dhe u zbatue nga rregjimet komuniste ma vonë. Per Marksin, “ndërgjegjsimi” asht diçka që duhet të formohet- universal dhe autoritar. Fillon me nji “vullnet të përgjithshëm”, i definuem a priori, të cilit individi duhet t’i nënshtrohet, për shpejtimin e procesit historik të shoqënisë njerëzore, i.e. marrja e pushtetit nga klasa punëtore “Të tjerët”, ata që nuk e pranojnë, janë “armiq të popullit”. Ky qendrim sjellë koncentrimin e pushtetit në nji parti të vetme (monizëm) dhe eventualisht në nji njeri të vetëm. Për marksistët, “nji” njeri i vetëm njeh, në mënyrë të pa gabueshme, cili ashtë “vullneti i popullit”, ….diçka e ngjashme me rregjimin e  bleteve.  Ky lloj pushteti total korrupton në mënyrë të paevitueshme “udhëheqsin” në karakterin e tij përfaqsues. Historiani anglez, Lord Acton, përfundon:” Njerëzit e pushtetshëm janë pothuejse  gjithëherë njerëz të këqij”.

******

   Me 25 qershor, afër dy miljonë qytetarë të lirë do të drejtohen  drejt qendrave të votimit me ushtrue të drejtën e tyne themelore: zgjedhjen e lirë të përfaqsuesve të tyne. Ky ashtë akti themelor në demokraci, dhe ma i randësishmi për mbarëvajtjen e shoqënisë shqiptare. Ata që vijnë në fuqi, betohen se do të sherbejnë elektoratin e tyne me nder e besnikëri. Çdo votues ka të drejtë me kerkue nji sherbim të këtill. Vetëm ata që nuk votojnë heqin dorë vullnetarisht nga kjo e drejtë.

  Zgjedhjet e 25 qershorit e gjejnë vendin tonë në nji situate të padëshirueshme që kërkon rektifikim të plotë. Nga shtypi i përditëshëm kuptohet se kemi të paktën tre probleme kryesore:

1.mungesa e  shtetit ligjor që lejon shpërdorimin e autoritetit nga ata që e mbajnë;

  1. dhunim i së drejtës së votes, me shitë-blerje, dhe manipulime jashtë-ligjore;
  2. pabarazi ekonomike, papunësi dhe pakënaqsi e skajshme për gjendjen ekonomike dhe paqën shoqënore.

   Votuesi shqiptar gjindet para nji dileme. Ai duhet të mendohet mirë para se të votojë! Ka pakë heroj në jetë; shumica dermuese jemi qenie njerëzore me aftësi të kufizueme dhe me të meta. Me synue persosëmëninë e plotë ashtë nji utopi. Me pranue të metat e natyrës sonë ashtë “njerëzore”. Politika duhet të adoptohet me situatën dhe jo të alarmojë atë. Forcat e përmirësimit (meliorism) preferojnë nji qasje ma të kalibrueme. Kjo nuk ashtë nji rrugë për ata që nuk kanë durim, por kjo rrugë ka verdiktin e historisë . Utopia ka fjalë ma të bukura për ne, por “melioristët” na dhurojnë nji botë ma të mirë se ajo që e gjetën. Në fakt, në barkun e çdo utopie lindë dhe rritet tirania, shkruen Bernard de Journel. Dhe duhet të jemi të hapun me pranue faktet që sfidojnë bazat e pikënisjes sonë, në se dëshirojmë me evitue fanatizimin tonë politik.

   Nji përgjigje pozitive e dilemës sonë ashtë kombinimi fatlum i ndershmënisë dhe i guximit civil. Le të jemi të hapun me veten dhe me të tjerët në nji përpjekje serioze dhe të qytetnueme me zbulue shkaqet e tragjedisë sonë shqiptare, ma shumë se për denimin e autorëve të saj, me qellim që të hjedhim bazat e nji shoqënie të re që nuk do të lejoj përsëritjen e katastrofës së kaluemes jo të largët dhe konfuzionin politik të tranzicionit post-diktatorial.

   Le të formohemi si “patriotë” dhe të jemi shembull për breznitë e ardhme si duhet të jetë nji “shqiptar” e çfarë don të thotë të jeshë “shqiptar”, për nji “identitet” shqiptar që na ban të gjithëve krenarë. Të rinjtë kanë nevojë për shembuj të këtill. Le të tregohemi guximtarë; sepse në qoftë se sot nuk jemi të përgatitun me sakrifikue për të mirën e përgjithshme, nesër të gjithë do të vdesim në diktaturë…!