Nga Shefqet Kërcelli/
57 vjet më parë, më 25 shtator të vitit 1957 u krijua Shërbimi Hidrografik Shqiptar{SHHSH}, një strukturë e rëndësishme e Komandës së Forcës Detare dhe e shtetit shqiptar. Me këtë rast Komandanti i këtij shërbimi Kapiten i Rangut të II-të Lulzim Kryeziu dhe personeli i SHHSH për nder të kësaj date organizuan disa aktivitete të vëcanta. Në këtë festë krahas personelit aktual të këtij shërbimi morën pjesë dhe Komandanti i Forcës Detare, Gjeneral-Brigade Qemal Shkurti, Atasheu Ushtarak i Republikës së Kosovës në Shqipëri, N/Kolonel Enver Dugolli, veteranë të Shërbimit tonë Hidrografik, ishdrejtues dhe specialistë të saj, përfaqësues të institucioneve detare, Drejtori i Administratës Detare Gazmir Tahiri, zv.Drejtori i Autoritetit Portual Durrës, zoti Bujar Dhima, etj. Mbas fjalës së mirëseardhjes të Komandantit të Shërbimit Hidrografik, zotit Lulzim Kryeziu, të pranishmit i përshëndeti dhe Komandanti i Forcës Detare, gjeneral Qemal Shkurti. “Është kënaqësi e vecantë për mua t’ju përshëndes dhe uroj në këtë përvjetor të 57 të krijimit të Shërbimit tonë Hidrografik”, tha gjenerali. Shërbimi ynë Hidrografik është një komponent i rëndësishëm i Forcës sonë Detare, sepse luan rol parësor në sigurimin e kushteve hidrolundrimore dhe sinjalistikës detare për lundrim të parrezikshëm të mjeteve detare në hapësirën ujore të Republikës së Shqipërisë. Për shtetet e zhvilluara apo vendet në zhvillim, një hidrografi dhe sinjalistikë efikase janë domosdoshmëri në zhvillimin e transportit detar dhe turizmit të vendit duke ndikuar direkt në integrimin e shpejtë të tij në strukturat ndërkombëtare të detit dhe në BE. Që nga krijimi i këtij shërbimi më 25 shtator 1957 e deri tani, personeli i Shërbimi tonë Hidrografik ka kryer studime të karakterit hidrografik dhe hidrologjik të bregdetit, relievit dhe fuindit të detit, ka vendosur fenerë, shënja detare, ka përpunuar e botuar harta detare, udhëzues të lundrimit, etj. duke mbajtur në gatishmëri të plotë sistemin e farofenerëve përgjatë bregdetit shqiptar. Në fakt ne si popull detar dhe bashkë me të zhvillimi i transportit detar na është dashur të përdorim mjete sinjalizimi të thjeshta që në kohët e vjetra, Tradita e zhvilluar detare dhe rritja e transportit detar kanë kërkuar dhe përmirësimin e mjeteve të sinjalizimit në vendin tonë. Për këtë, në fillim detarët tanë përdornin zjarre dhe mjete të thjeshta ndricuese në vende të dukshme të bregdetit. Sipas Polibit, “kur një mjet lundrimi i huaj hynte në Adriatik, skelat e vogla në anë te grykës së Otrantos, ndiznin zjarre në vende më të ngritura për të lajmëruar skelat e tjera më në brëndësi, për rrezikun që afrohej. Kështu duke lajmëruar njëri-tjetrin jepej kushtrimi nga Karaburuni në Vjosë dhe të gjithë zinin grykën e Otrantos. Në këtë mënyrë veprohej dhe për mjete detare të kohës, të cilat futeshin në skela ose lundronin pranë bregut. Më vonë filloi të përdorej dhe busulla. Në shekullin e kaluar, numuri i fenerëve ishte i pakët dhe shërbimi i kufizuar. Ata për shkak të teknologjisë së kufizuar dhe mungesës së personelit shpesh fikeshin. Kështu vetëm në shekullin e XIX-të u ndërtuan disa fenerë me shërbim të kufizuar për shkak të teknologjisë dhe personelit. Feneri më i vjetër në vendin tonë është ndërtuar në VP të Sazanit më 1871, pastaj më 1884, në Shengjin. Në vitet ’30 të shekullit të kaluar u ndërtuan feneri i Durrësit, Kalasë së Vlorës, Cukës, etj. Mbas clirimit pati një fazë të re të ngritjes së fenerëve. Sigurisht që mbas 25 shtatorit 1957, Shërbimi ynë Hidrografik mori formë të plotë si strukturë e vecantë për sigurimin hidrolundrimor në Flotën Luftarake Detare. Mbas këtij organizimi u intensifikua puna për përmirësimin e teknologjisë së fenerëve. Krahas vënies në punë të fenerevë me gaz acetilen, u rikonstruktuan mjaft prej tyre dhe u pajisën me aparatura të reja. Në vitet 1958-1960, u ndërtuan kulla fenerësh prej betoni dhe guri me lartësi nga 8-14 m, në kepin e Palermos, në jug të ishullit të Sazanit, në Shënvasil, Pashaliman, Treport, në Kepin e Selitës, në malin e Durrësit, kepin e Palit, etj. Në v.84-86 u ndërtuan me arkitekturën e kohës dy kulla të reja feneresh, një në derdhjen e lumit Vjosa, 20 m të lartë dhe në këpin e Palit, 14 m. Mbas ’85 u bë pajisja e disa fenerëve me aparaturë elektronike automatike, që rriti rrezen e tyre të shikimit dhe uli në masën 40% harxhimin e energjisë elektrike. Në vitin 1985, në bregdetin shqiptar numuroheshin mbi 40 fenerë detarë, që mbulonin me rrezet e tyre ujërat tona bregdetare me një brez nga 6 deri në 13 milje detare, dhe në disa kepe deri 25 milje detare. Për zbatimin e detyrave të institucioneve përkatëse ndaj sektorit të fenerëve, ka një VKM, nr.1, datë 9.02.1985 dhe një tjetër më 13.06.1999, për taksën e farofenerëve, ku specifikohet se 20% e të ardhurave që përfitohet i kalon Minmistrisë së Mbrojtjes. Në vite shteti shqiptar dhe Komanda e Forcës ka treguar kujdes për zhvillimin dhe modernizimin e këtij Shërbimi të rëndësishëm me interes kombëtar. Kështu specialistët tanë në bashkëpunim me vendet aleate kanë vënë në punë teknologjinë me llampa të tipit LED, vetushqyese nëpërmjet paneleve diellore, që kanë disa avantazhe si kërkesa më të vogël në mirmbajtje, riparime të shpejta, ekonomike, të mbrojtura nga dëmtimet dhe pashmëri më të madhe. Kjo teknologji shihet si e ardhmja e sinjalistikës portuale. Shërbimi ynë hidrografik vitete e fundit ka bashhkëpunuar me Zyrën Hidrografike të SHBA, të Mbretërisë së Bashkuar, Shërbimin Hidrografik Italian, Grek,Turk, etj. në fushën e ndërtimit të sinjalistikës detare, matjeve hidrografike në porte dhe zona të vecanta, ka përgatitur harta hidrografike përfshirë dhe ato elektronike. Natyrisht projekti më i rëndësishëm është ai me Shërbimin Hidrografik Norvegjez, ALNO HIP, i cili do fokusohet në kryerjen e matjeve batimetrike, përpunimin e të dhënave dhe menaxhimin e prodhimin e hartave detare elektronike. Nga ky projekt do përfitojë jo vetëm Forca Detare por të gjithë subjektet detare private e shtetërore. Zbatimi i këtij projekti fillon këtë vit dhe do zgjasë deri në vitin 2017. Sigurisht që këto projekte do shtojnë kapacitetet operacionale të Shërbimit tonë Hidrografik, standartizmin dhe ndërveprimin e tij meqëllimqë vendi ynë të përmbushë kërkesat e organizmave dhe legjislacionit ndërkombëtar në fushën e sigurisë hidrolundrimore. Por duhet vënë në dukje se zbatimi i projektit kërkon personel të kualifikuar, deri tek programet software. Në fund të fjalës së vet gjeneral Shkurti theksoi se:-në këtë përvjetor të 57 të SHHSH ne kujtojmë me respekt drejtuesit dhe specialistët e parë të këtij shërbimi dhe ata në vazhdim, që me profesionalizmin dhe përkushtimin e tyre ja rritën vlerat këtij shërbimi. Kujtojmë e nderojmë bërthamën e parë të kuadrove dhe specialistëve, zotin Arqile Papadhimitri, shefi i këtij shërbimi, Koco Lati, zv.kom. për punë politike, Mersin Shqypi, Shef i seksionit të hidrografisë, Teofik Digli, shef i fenerëve, Dhimitër Postoli, për hartografinë dhe Seit Berisha, shef i sinoptikës. Kujtojmë dhe nderojmë oficerin hidrograf Kadri Ylviu, i cili vdiq aksidentalisht më 11.03.1961, kur anija hidrografe u përplas me shkëmbinj të nënujshëm në Porto-Romano. Sot ne kujtojmë e respektojmë drejtuesit, Arqile Papadhimitri, Mersin Shqypi, Capajev File, Bashkim Kryeziu, Nikolla Tole, Ilirjan Hoxha si dhe dhjetra kuadro e specialistë të tjerë që kanë shërbyer gjatë këtyre viteve në këtë shërbim të cmuar të Forcës Detare. Si Komandant i Forcës Detare dhe në të ardhmen do të mbështes dhe inkurajoj punën e personelit të SHSH si dhe cdo aktiviteti që kujton dhe repekton brezat e mëparshëm të Shërbimit tonë Hidrografik, tha gjeneral Shkurti. Më pas pjesmarrësit e aktivitetit vizituan ambientet e Shërbimit tonë Hidrografik të vendosur brenda territorit të portit Durrës dhe u njohën gjerësisht me projektin ALNO HIP.