Sokol Paja – Page 80 – Dielli

EDMOND DRISHTI-RRËFIMI I TOGERIT NË NEW JERSEY: NGA ARRATISJA E BABAIT DERI TEK PROTESTAT NË SHBA….

September 8, 2020 by dgreca

EKSKLUZIVISHT PËR DIELLIN: PËRNDJEKJA E BABAIT PREJ SIGURIMIT TË SHTETIT- EDMONDI, NGA MËSUES BIOLOGJIE-TOGER NË POLICI, LIDHJA ME SHQIPËRINË… PROTESTAT NË AMERIKË-GABIMI I NJË POLICI QË “DOGJI” AMERIKËN….

Toger Edmond Drishti rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York ngjarjet e jetës së tij, nga arratisja e prindërve prej regjimi komunist, deri në sukseset e arritura në Amerikë, në një intervistë dhënë gazetarit Sokol PAJA.

Historia e Toger Edmond Drishtit është një ndër historitë më të veçanta në diapsorën shqiptare në Amerikë. I lindur në Amerikë, në shtetin e New Jerseyt në vitin 1969, por që flet gjuhën shqipe shkëlqyeshëm, biri i dy prindërve të arratisur prej regjimit komunist shqiptar, trajneri i futbollit që u bë mësues biologjie e që më pas ndryshoi totalisht në atë të një Togeri të suksesshëm që mbron sigurinë e jetën e qytetarëve në Hoboken në New Jersey. Ashti si babai I tij edhe Edmondi është vatran.

Me ish Kryetarin e Vatres Dritan Mishto ne Festen e Flamurit, organizuar nga VATRA, Nentor 2018-

BAHRI DRISHTI, ARRATISJA NGA SHQIPËRIA KOMUNISTE

Bahri Drishti, babai i Edmond Drishtit u arratis nga Shkodra për në Mal të Zi nëpërmjet urës së Bunës dhe malit Tarabosh më 1963. I ai ishte artist, muzikant, aktor teatri Migjenit ku ka lujtur dhe në një rol marinari me artisten e madhe Tinka Kurti. I zhgënjyer dhe i mërzitur nga zymtësia e regjimit komunist, që i kishte vrarë babain dhe xhaxhain e tij, dhe nga fakti që ishte piketuar prej regjimit për tu implikuar dhe dënuar më pas, Bahri Drishti vendos me çdo kush të largohet nga Shqipëria. I indinjuar për varfërinë dhe shtypjen që të ofronte komunizmi, atij i shtohej çdo ditë e më shumë urrejtja për sistemin dhe dëshira për tu larguar. Komunistët gëzonin çdo gjë, populli i varfër dhe i shtypur asgjë. Noc Bërdica dhe Ali Jegeni ishin shokët e babait të Edmond Drishtit që u arratisën për një jetë të lirë në perëndim. Bahri Drishti pasi la familjen, me dhimbje e lot, mbushi xhepat me granata në mënyrë që nëse do kapej prej komunistëve në kufi, më mirë të vetvritej sesa të binte në duart e rojeve kufitare e aq më keq të sigurimit të shtetit. O vdekje, o liri, ishte fryma dhe motoja që e mbajti gjallë për të realizuar atë që kishte në mendje e në zemër, ikjen prej ferrit dhe tmerrit komunist. Sapo kaloi kufirin shqiptar, Bahri Drishti ra në duart e UDB e cila e liroi pasi një kushëri i tij që jetonte e punonte në Mal të Zi me mbiemer Bajraktari, hyri garant për integritetin e tij. Pas Malit të Zi, Bahri Drishti dhe shokët e tij u zhvendosën në Austri dhe më pas në Kanada e më pas në USA. Në Kanada tregon Edmond Drishti, babain e ka mirëpritur familja e Mustaf Kulles dhe Avni Kulles. Në vitin 1967 mbërriti në USA dhe ndërtoi jetën me djersë, pasion e dinjitet. Edmond Drishti tregon se mamaja e tij Zylfije Drishti, është nga Tropoja dhe është arratisur kur ka qenë vetëm 3 vjeçe me familjen e saj, bashke me familjen Hysen dhe Musli Mulosmani. Më pas në Gjakovë ajo u arsimua dhe arriti Profesoreshë në Fakultet të Gjuhëve të Huaja në Prishtinë. Edmond Drishti na tegon se prindërit e tij u njohën në Manhatan, New York dhe u dhanë jetë 2 djemve të tyre.

PËRNDJEKJA NGA SIGURIMI I SHTETIT

Sipas tregimit të Edmond Drishtit, përndjekja nga sigurimi ka qenë e tmerrshme për familjen Drishti. Ai shprehet se xhaxhai i tij Osman Drishti ka thënë se nuk ka laps për të shkruar se çfarë kanë kaluar familjaret e tij në Shqiperi prej sistemit komunist, një përndjekje të fortë e të dhimbshme. Sipas Edmond Drishtit, Sigurimi i Shtetit donte në atë kohë të plekste familjarët e tij si hallën e xhaxhallarët nëpërmjet leterkëmbimeve me Agim Drishtin, por ata u treguan inteligjentë dhe i shpëtuan përndjekjes. Sigurimi i donte me çdo kusht pas hekurave. Në vitet 1982-83 kur në USA po bëhej një plan që babai i Edmond Drishtit, Bahri Drishti sëbashku me Xhevdet Mustafën, do shkonin në Shqipëri për të rrëzuar regjimin komunist, në çastin final Bahri Drishti tërhiqet kur nuhat se Sigurimi i Shtetit ishte kamufluar dhe kishte kontroll të plotë mbi këtë operacion që do kryhej në Shqipëri. I ati i Toger Edmondit, Bahri Drishti ka organizuar disa koncerte në New York , Boston, Michigan, dhe përgjatë gjithë këtyre viteve ka ndihmuar pafundësisht shumë shqiptar brënda dhe jashtë atdheut, sidomos pjestar të komunitetit shqiptar në USA.

NGA MËSUES BIOLOGJIE NË TOGER POLICIE

Edmond Drishti na rrëfen se ka mbaruar shkollën për Biologji në New Jersey dhe ka qenë trajner futbolli kryesisht me fëmijët e deri te moshat të mëdha. Ishte daja i tij që e shtyu të ndiqte rrugën e policisë si mision për të mbrojtur jetën e qytetarëve. Gjithashtu Arbeni i vëllai arriti rezultate maksimale. Edmond Drishti u fut në polici në vitin 1997, ku më 23 shtator të këtij viti mbushen plot 23 vjet karrierë, punë dhe përkushtim. Aktualisht është President i Sindikatës së Policisë në Hoboken në New Jersey, i përzgjedhur me vota maksimale si vlerësim i profesionalizmit dhe modelit të promovuar në ekipin profesional të togës së policisë rrugore në Hoboken. Në shkurt të këtij viti Edmond Drishti, ishte e pari që u dekurua nga Shoqata Amercan-Albanian Law Enforcers, si Officeri e Vitit. Kjo shoqatë është krijuar për të mbledhur gjithë Shqiptaro- Amerikanët policë të shtetit N.J.

SHQIPËRIA SIPAS EDMOND DRISHTIT

Edmond Drishti është i lindur në Amerikë dhe flet një gjuhë shqipe të shkëlqyer. Viziton Shqipërinë çdo vit që prej vitit 1991. Dashuria për vendlindjen dhe dëshira për të parë rrugëtimin e përparimin e vendit, e bëjnë lidhjen e jashtëzakonshme dhe të paharrueshme me atdheun. Edmond Drishti shprehet se është për të ardhur mirë që zhvillimet e Shqipërisë kanë qenë të jashtëzakonshme në raport me të qenurit vend komunist dhe kaosin tranzicional të tejzgjatur. Ajo që ai mendon se është problem në Shqipëri është struktura politike e shtetit, është kaotike dhe ka 100 parti që nuk sjellin asgjë. Aty ka dy rryma të majtë ose të djathtë. Shqipëria, sipas Toger Drishtit, po të ishte kthyer në Monarki si simbol, sot ndoshta shteti shqiptar do ishte më i fortë dhe qytetarët do ishin më të lumtur në atdheun e tyre. Mendimi Toger Drishtit është se: ishte e dhimbshme që referendumi iu vodh Mbretit Zog. Sipas Togerit Drishti Shqipëria sʼka edukatë të ligjit. Mblidhen në Parlament dhe votojnë ligje për të shkatërruar ligjet ekzistuese dhe institucionet. Edmond Drishti tregon se nuk ndodh askund në botë si në Shqipëri: pazare pafund, politikanë të pangopur, 30 vjet të njëjtët politikanë, gati gati si Enver Hoxha dhe byroja e tij. Sipas Edmond Drishtit, Shqipëria dhe problemet reale dalin më së miri në pah te Ismet Drishti (çuni xhaxhait të Edmondit), i cili në Televizionin e tij Zjarr T.V ironizon me humor situatën e klimës politike që ekziston sot për sot në Shqipëri. Toger Edmondi këmbëngul se Shqipëria ka djem dhe vajza të shkolluar në universitetet më të mira në botë. Ka klimë fantastike dhe të gjitha llojet e turizmit. Duhet ndërruar klasa politike e korruptuar që të zhvillohet Shqipëria. Fatet e vendit duhet ti marrrin rinia e shkolluar në perëndim. Ka plot shqiptarë që po shkëlqejnë në çdo vend të botës. Le të vijnë ata me rininë shqiptare ta bëjnë Shqipërinë. Politikanët duhet të dinë të thonë stop, duhet ta kuptojnë kur duhet të largohen. Është një turp i madh sesi ndryshon Kushtetuta e sesi miratohen ligjet në Parlamentin Shqiptar. Është e dhimbshme sesi një individ i vetëm ndryshon siç do ai ligjet e vendit. Kjo është e papranueshme në botën perëndimore. Politikanët shqiptarë duhet të ndryshojnë mënyrën sesi e shohin ligjin dhe institucionet e pavarura. Në Shqipëri duhet të ndryshojë ideja se politikani është i përjetshëm dhe mund të bëjë çʼtë dojë me popullin dhe ligjet e vendit. Mos ndëshkueshmëria e të keqes dhe kompromisi me të keqen është ajo që e lë vendin mbrapa. Edukata e ligjit dhe e institucioneve duhet të jetë në parim për çdo qytetar, respekti për ligjin e shtetit dhe të gjithë ata që përfaqësojnë interesat e shtetit, ligjit e qytetarit.

PROTESTAT NË AMERIKË

Edmond Drishti shprehet se vdekja e George Floyd gjatë një arrestimi nga policia, u kthye në një ndër ngjarjet me të bujshme të kohëvë të fundit në Amerikë, që ishte gabimi i një polici që dogji Amerikën. Sipas tij, kjo situatë e krijuar është jo e drejtë sepse nuk mund të njollosësh të gjithë punën e policisë për gabimin e një polici. Nuk janë aspak të arsyeshme dhe të drejta këto protesta të dhunshme dhe të ekzagjeruara. Policia ka nevojë për mbështetje, jo për sulme. Togeri Edmond Drishti na paraqet të dhënat statistikore të vitit 2019, ku në total ka patur rreth 375 milion persona që kanë pasur përplasje me policinë në Amerikë, 1 mijë janë vrarë nga policët dmth 0.00004 % ku nga këto 14 kanë qenë njerëz me ngjyrë 0.00003%, dhe nga këto 14 persona kanë vetem 2 vetë ishin pa armë, të gjithë të tjerët kanë qënë të rrezikshëm për sigurinë publike dhe jetën e qytetarëve. Reagimet në Amerikë kanë qenë tepër të ekzagjeruara. Policia duhet të shihet nga qytetarët si mik, jo si armik, pasi ne shërbejmë ligjin, mbrojmë jetën e qytetarëve, institucionet e shtetit dhe sigurinë publike, mbyll tregimin e tij për gazetën Dielli, Toger Edmond Drishti.

SHQIPTARËT SI FAKTOR PËRCAKTUES NË SKENËN POLITIKE TË MAQEDONISË SË VERIUT

September 7, 2020 by dgreca

Albulenë Halili kërkuese shkencore në Insitutin kërkimor “Max van der Stoel” në Universitetin e Evropës Juglindore në Maqedoninë e Veriut, analizon ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, Neë York, faktorin politik shqiptar në politikëbërjen dhe ndërtimin e institucioneve shtetërore në Maqedoninë e Veriut. Me doktorante Albulenë Halilin bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

FAKTORI POLITIK SHQIPTAR NË POLITIKËBËRJEN E MAQEDONISË SË VERIUT

Në Maqedoninë e Veriut, sepse që nga 2019-ta ky shtet ka emër të ri. Ndonëse raporti i shqiptarëve me emrin e shtetit, për shkak të rrethanave, ka qenë, disi indiferent. Përpara se të flasim mbi aktorët politikë shqiptarë, dhe nëse ata janë faktor në politikëbërje, po e sjellim një tablo për Maqedoninë e Veriut. Maqedonia e Veriut është një shtet unitarist atipik. Është një shtet de jure monoetnik, madje etnocentrik, i ndërtuar në një shoqëri de facto multietnike. Problemet, apo të gjitha çështjet e hapura në Maqedoninë e Veriut janë të natyrës ontologjike, pra, kanë të bëjnë me vetë qenien e saj. E para, gjeneza e Maqedonisë së Veriut si shtet. Maqedonia u krijua në vitin 1945, nga Tito, si shtet-tampon mes Shqipërisë dhe Bullgarisë nga njëra anë, dhe Serbisë e Greqisë nga ana tjetër, në një territor të kontestueshëm, për të siguruar një stabilitet gjeostrategjik dhe gjeopolitik rajonal. Maqedonia qe njësi e Federatës jugosllave me status të republikës, pra, sipas kushtetutës së 1974, edhe me të drejtë shkëputjeje. Në vitin 1991, Maqedonia organizoi referendumin për pavarësi, të cilin e bojkotuan shqiptarët, të cilët pa vullnetin e tyre mbetën brenda kufijve të këtij shteti. Ky fakt, e bën procesin e pavarësimit një proces jolegjitim. Për më tepër, në vitin 1992, shqiptarët organizuan vetë një referendum për autonomi territoriale dhe politike, ku 92% e pjesëmarrësve u deklaruan për. Ky referendum u injorua nga të gjithë aktorët, të vendit e ndërkombëtarë. Së dyti, filli i të gjitha problemeve, të cilat pengojnë mbarëvajtjen e këtij shteti, gjendet pikërisht në aktin më të lartë juridik të këtij shteti, që është kushtetuta. Në preambulën e saj thuhet se shteti i takon popullit maqedonas dhe pjesëve të popujve të tjerë që jetojnë në këtë shtet, në mesin e të cilëve radhiten edhe shqiptarët. Pra, shqiptarët, janë kategori e nënrenditur kushtetuese. E njëjta vlen edhe për gjuhën shqipe, të cilës, si kushtetuta edhe Ligji për përdorimin e gjuhëve, i referohen me frazën “gjuhën të cilën e flasin më shumë se 20% e popullatës”. Pas luftës së vitit 2001, me Marrëveshjen e Ohrit, e cila u nënshkrua me ndërmjetësimin ndërkombëtar, u bënë ca ndryshime kushtetuese, por nuk u krijuan mekanizmat të cilat do të siguronin jetësimin e tyre. Koncepti i shtetit vijon të jetë i paprekur, pra në shpërputhje me natyrën e shoqërisë që jeton në këtë shtet. Së treti, terri demografik. Për shkak të natyrës së këtij shteti, numri i banorëve të etnive që jetojnë në Maqedoninë e Veriut përcakton gjithçka, duke nisur nga kushtetuta ku përcaktohet se kujt i përket sovraniteti, pra, pronësia mbi shtetin, të drejtat kolektive, përfaqësimi në institucione, ndarja territoriale, listat zgjedhore, përdorimi i gjuhës shqipe në territorin e shtetit, shpërndarja buxhetore nëpër rajone, e kështu me radhë. Maqedonia e Veriut nuk e ka kryer procesin e regjistrimit të popullsisë që nga viti 2002. Maqedonasit vazhdojnë të sundojnë me politikat e bazuara nga të dhëna të vjetëruara. Trendet demografike ndryshojnë me ritëm të shpejtë, sidomos kur krahasojmë numrin në rritje të lindjeve te shqiptarët në raport me maqedonasit, apo edhe për shkak të migrimit masiv të të rinjve në vendet e Evropës Qendrore. Së fundmi, kontestet bilaterale të Maqedonisë së Veriut me të gjithë fqinjët, me përjashtim të shqiptarëve. Mëdyshjet identitare dhe përpjekjet utopike për krijimin e një kombi të ri politik u ndeshën me interesat e të gjithë fqinjëve përreth: greke (për flamurin dhe emrin), bullgare (gjuhën dhe etnogjenezën), serbe (kishën), ndërkaq së brendshmi edhe me interesat e shqiptarëve të cilët jetojnë në këtë shtet, të cilët nuk pranojnë të bëhen pjesë e këtij konstruksioni të paqenë, pra e një kombi politik, ku ata do të ishin maqedonas me prejardhje shqiptare. Mospërfillja e çështjeve të lartpërmendura mund të sjellë “mjellmat e zeza”, apo ato që në anglisht njihen si black sëans për Maqedoninë e Veriut. Aktorët politikë shqiptarë në Maqedoninë e Veriut, të organizuar kryesisht në formë partish politike, kanë qenë prania e papranishme apo e keqja e domosdoshme në pushtetin e këtij shteti. Pa dashur të amnistoj fajin e të gjitha strukturave politike shqiptare deri tani, gjykoj se kjo ka ndodhur për disa arsye: së pari, për shkak se inferioriteti shqiptar është kushtetues; së dyti, për shkak të ndikimit të strukturave shtetërore maqedonase në përzgjedhjen e kuadrove udhëheqëse shqiptare; së treti, mungesa e përvojës institucionale e shqiptarëve, e determinuar nga rrethana të njohura historike; dhe së fundmi, përzgjedhja e kuadrove në bazë të kritereve të tjera, përpos atyre të meritorkracisë e kompetencës. Këto arsye kanë bërë që pushtetizimi i individit të ecë në raport të zhdrejtë me pushtetizimin e popullit shqiptar në Maqedoninë e Veriut. Sot, për shkak edhe të ndërrimit të rrethanave dhe arsimimit (Universiteti i parë shqiptar në Maqedoninë e Veriut, Universiteti i Tetovës, është themeluar në vitin 1994), shqiptarët po politizohen në kuptimin e njëmendët të fjalës, duke u bërë të vetëdijshëm për domosdonë e drejtësisë dhe statusit të barabartë kushtetues e shoqëror në këtë shtet. Ky politizim, ka filluar dalëngadalë të pasqyrohet edhe në politikëbërjen dhe ndërrimin e mendësisë shtetërore. Ndonëse ky është një proces i gjatë, i cili do kohë, vullnet, mund, dhe mbi të gjitha, ndryshime thelbësore, në kuptimin e përshtatjes së rregullimit kushtetues, me realitetiin e shoqërisë që jeton në Maqedoninë e Veriut.

ORGANIZIMI DHE PËRFAQËSIMI I PARTIVE POLITIKE SHQIPTARE NË ZGJEDHJE

Zgjedhjet e parakohshme parlamentare të cilat u mbajtën në korrik të këtij viti, qenë zgjedhje jo të rëndomta. Për herë të parë, këto zgjedhje u organizuan gjatë muajve të verës dhe për më tepër në kushte të një pandemie globale siç është Covid 19. Shqiptarët, u përfaqësuan nga më shumë subjekte politike: Bashkimi Demokratik për Integrim, parti e cila doli fituese e zgjedhjeve te shqiptarët, me gjithsejt 15 mandate; koalicioni i përbërë nga Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa, i cili fitoi 12 mandate; partia Besa, e cila garoi bashkë me koalicionin maqedonas social-demokrat në krye me LSDM-në, fitoi 4 mandate; dhe partia më e vjetër shqiptare, Partia Demokratike Shqiptare, e cila fitoi vetëm një mandat. Këto qenë zgjedhje historike për shqiptarët, me gjithsejt 33 mandate të fituara, duke përfshirë edhe deputetin shqiptar në LSDM-në maqedonase. BDI garoi në këto zgjedhje me moton “Për kryeministrin e parë shqiptar”, e cila eklipsoi tërë debatin e pritur lidhur me veprimtarinë e suksese-dështimeve të këtij subjekti, i cili është pjesë e pushtetit që nga viti 2002. Koalicioni ASH-AA, qe një koalicion i panatyrshëm, do të thoja, për dy arsye: e para, për shkak se në periudhën parazgjedhore, njëri subjekt ndodhej në pozitë e tjetri në opozitë, dhe e dyta, për shkak se këto dy parti kanë dallime thelbësore në botëkuptimet e tyre, lidhur me çështjet e identitetit, aleancave strategjike dhe ideologjive nga të cilat ato udhëhiqen. Spektri politik shqiptar, për dallim nga votuesi shqiptar, nuk është i politizuar sa duhet. Ai nuk ka maturinë, dijet dhe profesionalizmin për të hapur e trajtuar çështjet thelbësore të cilat do të sillnin ndryshimin dhe do t’u siguronin shqiptarëve statusin kushtetues e shoqëror, i cili u përket atyre – statusin e popullit shtetformues, të barabartë me maqedonasit. Subjektet politike në tërë hapësirën shqiptare, duhet të mësohen që të bëjnë diferencën midis diskursit politik ditor dhe çështjeve të interesit kombëtar, lidhur me të cilin, të gjitha subjektet politike, jo vetëm në Maqedoninë e Veriut, por edhe në Shqipëri, Kosovë, Kosovë Lindore e Mal të Zi, duhet të kenë qëndrim unik.

ZGJEDHJET PARLAMENTARE SI FAKTOR KYÇ PËR INTEGRIMIN EUROATLANTIK TË MAQEDONISË SË VERIUT

Në tetor të 2019-s, Maqedonia e Veriut nuk mori datë për fillim të negociatave për anëtarësim në BE, për shkak të kundërshtimit francez, ndaj kjo qe një arsye që kryeministri Zaev pati shpallur zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Në ndërkohë, për shkak të pandemisë, mbajtja e zgjedhjeve qe shtyrë, por Maqedonia e Veriut, më 27 mars 2020 u bë anëtarja e 30-të e Aleancës më të fuqishme politiko-ushtarake në glob, NATO-s, që shënon një nga rrëfimet më të suksesshme të këtij shteti. Shqiptarët, gjatë kohë ndiheshin të marrë peng për shkak të kontesteve bilaterale të këtij shteti dhe një pjese të popullit të saj. Sidomos, përgjatë regjimit të Gruevskit, i cili kishte bërë që shteti të rrëshqiste në autoritarizëm dhe të minojë proceset euro-atlantike, duke i hapur rrugë ndikimit të fuqishëm rus, jo vetëm në vend por edhe në rajon. Integrimi euro-atlantik ka qenë dhe mbetet një nga aspiratat më të mëdha të shqiptarëve, kudo ku jetojnë ata. Interesi euro-atlantik i shqiptarëve lidhet me praninë e Shqipërisë në NATO, praninë e NATO-s në Kosovë, ndërkaq tani edhe me praninë e Maqedonisë së Veriut, si anëtarja më e re e kësaj organizate. Historia e Maqedonisë së Veriut jashtë NATO-s shpiente në rreshtim gjeopolitik të pavullnetshëm të shqiptarëve që jetonin në këtë shtet, me aleanca të tjera, në kundërshtim me Aleancën Veri-Atlantike, ndaj shqiptarët kanë qenë njëri nga faktorët kyçë në realizimin me sukses të procesit të anëtarësimit. Aspirata e ardhshme do të jetë integrimi i Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian, megjithëse kjo hëpërhë duket si aspiratë utopike. Dhe kjo më shumë për shkak të mungesës së kohezionit të brendshëm dhe lodhjes së BE-së nga procesi i zgjerimit, sesa për shkak të mosplotësimit të kritereve për anëtarësim nga vendet e Ballkanit Perëndimor. Në Maqedoninë e Veriut, koalicioni qeveritar i ri, me partnerë të vjetër, është shprehur deklarativisht se punon për një të ardhme pro-perëndimore të vendit, por për ta realizuar këtë, nevojitet vullnet për reformë të njëmendët dhe entuziazëm i pashoq, për të cilët, duhet të presim 100 ditë që t’i vlerësojmë. Ata po ashtu kanë premtuar se do të hapin 80% të kapitujve të Aquis Communitaire të BE-së, deri në vitin 2024, që Maqedonia e Veriut të jetë e gatshme për valën e ardhshme të anëtarësimit.

SITUATA E COVID-19 NË MAQEDONINË E VERIUT

Në Maqedoninë e Veriut, ka pasur gjithsejt 14 600 raste të infektuara me Covid 19 dhe mbi 600 vdekje. Gjykoj se nuk ka pasur një menaxhim të mirë të pandemisë. Gjendja e jashtëzakonshme është shpallur disa herë. Kjo gjendje mbivendosej mbi jashtëzakonshmërinë e jetës së shqiptarëve në këtë shtet. Ajo u trajtua si gjendje e shpallur në rast lufte, për dallim nga koncepti perëndimor i emergjencës shëndetësore apo gjendjes së krizës. Shtetet e Ballkanit Perëndimor me demokraci të brishta dhe histori famëkeqe të diskriminimit e kufizimit arbitrar të lirive e dhunimit të të drejtave njerëzore, kanë qenë pamjaftueshëm të përgatitura për fatkeqësi të kësaj natyre. Qeveria që menaxhonte me krizën, qe teknike deri në krijimin e qeverisë së re, pra deri më 31 gusht. Pandemia shpërfaqi edhe më shumë mendësinë diskriminuese shtetërore ndaj shqiptarëve. I gjithë komunikimi zyrtar, materiali informativ dhe njoftimet nëpër rrjetet sociale janë bërë kryesisht në gjuhën maqedonase. Strukturat udhëheqëse u përpoqën që dështimin e vet në menaxhimin e krizës, t’ia veshin qytetarit, e sidomos atij shqiptar, duke e stigmatizuar si të papërgjegjshëm. Shëndeti publik bën pjesë në sigurinë kombëtare dhe si i tillë është përgjegjësi parësore e shteteve. Është e vërtetë se në rastin e pandemive, duhet të ekzistojë një infrastrukturë më e gjerë publike që përbëhet nga palët e interesuara që marrin pjesë në të gjitha aspektet e planifikimit, por kjo në asnjë mënyrë nuk nënkupton se në këtë infrastrukturë vitale duhet të ketë rol thelbësor qytetari i thjeshtë. Pa dashur ta amnistoj secilin prej nesh, përgjegjësia për shëndetin publik nuk lihet kurrë dhe kurrsesi në ndërgjegjen dhe vetëdijen e popullatës. Më e rëndësishmja, në kohën kur në të gjitha shtetet nxënësit kanë filluar shkollën, në Maqedoninë e Veriut është paralajmëruar që viti shkollor do të fillojë më 1 tetor. Nxënësit deri në klasën e tretë do të mbajnë mësim me prezencë fizike, ndërkaq të tjerët online. Gjithashtu, flitet për mbajtje të mësimit me prezencë fizike në shkollat ku klasat numërojnë jo më shumë se njëzet nxënës. Ky do të jetë një shembull, si shumë të tjerë, ku pandemia shpërfaq diskriminimin sistemor ndaj shqiptarëve. Shumica e shkollave me nxënës shqiptarë, mësimin e kryejnë në tre ndërrime, nuk kanë kushtet elementare as në kohët normale, dhe kanë klasa me nga 40 nxënës. Efekti i pandemisë te shkollarët duhet të jetë brenga më e madhe e një shoqërie të shëndoshë dhe e njerëzve në krye të institucioneve gjegjëse. Nga ana tjetër, për mendimin tim, mësimi online ka qenë një dështim i madh, pasojat e të cilit do të mbivendosen mbi cilësinë edhe ashtu shumë të dobët të arsimit në Maqedoninë e Veriut.

MESAZHI JUAJ PATRIOTIK PËR LEXUESIT E GAZETËS DIELLI DHE DIASPORËN SHQIPTARE NË USA

Në këtë kohë, ne duhet të mendojmë dhe të sillemi si një komb, pa marrë parasysh shtetet ku jetojmë. Këtë e them sidomos për shqiptarët që jetojnë në trojet e të parëve. Territoret etnike kompakte, ku shqiptarët jetojnë historikisht, duhet të krijojnë në kokat tona hapësirën shqiptare në Ballkan. Kufijtë e vendosur fizikisht nga të tjerët, duhet të bëhen të padukshëm në mendjet tona. Shqiptarët në Ballkan, përmes institucioneve zyrtare, por edhe përmes të gjitha formave dhe mënyrave të tjera të mundshme, duhet të përforcojnë bashkëpunimin dhe ndërveprimin në të gjitha sferat, duke filluar nga: infrastruktura, ekonomia, e sidomos arsimi e shkenca, pa përjashtuar asnjë sferë tjetër. Në këtë ndërveprim duhet gjithsesi të përfshihet diaspora shqiptare, si aseti ynë më i çmuar, ndërkaq Piemonti ynë duhet të jetë Tirana zyrtare. Shqiptarët janë një ndër kombet më të lashta të Evropës, me shumë histori, të lavdishme, por edhe të trishtë, me shumë potencial e me vlera të pashoqe, si dhe një popull vital, me popullsinë ndër më të rejat në kontinent. Diskursin religjioz, bashkë me fjalorin dhe sintaksën e huaj duhet ta çrrënjosim nga jeta jonë publike, institucionet shtetërore e ato arsimore. Në vend të tyre duhet të kultivojmë shekullarizmin, laicizmin dhe vlerat perëndimore. Duhet të punojmë së bashku, për ndërtimin e një kujtese kolektive të përbashkët, të cilën do t’ua lëmë pas brezave që vijnë. Të pajisemi sa më shumë, me dije dhe shkathtësi bashkëkohore të cilat na ndihmojnë që të krijojmë mendësi institucionale, e cila individualisht nuk na ka munguar, por kolektivisht e për shkak të rrethanave historike, po. Dhe krejt fund, kultivimi i identitetit tonë kombëtar individual duhet të ecë krahpërkrah me kultivimin e identitetit kombëtar kolektiv.

KUSH ËSHTË ALBULENË HALILI

Albulenë Halili është doktorante për Marrëdhënie Ndërkombëtare në Universitetin e Tiranës. Fusha e saj hulumtuese është e përqëndruar në marrëdhëniet transatlantike. Ka magjistruar për Diplomaci dhe Marrëdhënie Ndërkombëtare me temën “Sistemi i Versajës: një rend ndërkombëtar i paqëndrueshëm”. Punon në Insitutin kërkimor “Max van der Stoel” në Universitetin e Evropës Juglindore. Është themeluese e Rrjetit PanAlbanica (panalbanica.net).

“EPOPEJA E FITIMTARËVE” NË NDERIM TË 100 VJETORIT TË LUFTËS SË VLORËS

September 6, 2020 by dgreca

Prof.As.Dr Berndard Zotaj “MJESHTËR I MADH” prezanton ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, botimin e librit “Epopeja e Fitimtarëve” mbi rëndësinë e jashtëzakonshme në historinë e Shqipërisë që ka lufta e Vlorës në 100 vjetorin e saj. Me Prof.As.Dr Berndard Zotaj bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

LUFTA E VLORËS, NJË LUFTË POLITIKO-USHTARAKE DHE ATDHETARE

Lufta e Vlorës pa dyshim ishte një sfidë e gjithanshme politiko-ushtarake dhe atdhetare. Parë në pamje të zhvillimit të veprimeve luftarake, ishte një epope e madhe, e hapur dhe e vërtetë, e natyrës ushtarake. Sfidë ndaj arrogancës, këmbënguljes dhe kokëfortësisë së pushtuesit, për ta mbajtur Vlorën me forcën ushtarake të ndarë padrejtësisht nga pjesa tjetër e Shqipërisë së pavarur të vitit 1912. Kjo luftë, e cila klasifikohet si një kryengritje popullore, në këndvështrim atdhetar, ndonëse u zhvillua në Vlorë dhe në zonat përreth, për nga ndjeshmëria dhe solidariteti atdhetar, u përhap shumë shpejt në të gjithë vendin. Çështja e Vlorës u shndërrua në një çështje kombëtare të të gjithë shqiptarëve, e materializuar edhe me vullnetarët që arritën nga të gjitha trevat e tjera të vendit. Kjo luftë dhe operacioni i saj luftarak, në thelb, ishin sfidë në përballje me tregues të luftimit tradicional shqiptar dhe me ata klasikë të operacioneve ushtarake. Kjo sfidë, gjendej pothuajse kudo, në përmasat e pjesëmarrjes, në kohëzgjatjen dhe shtrirjen e veprimeve luftarake, sikundër gjithashtu në natyrën dhe format e organizimit të kryengritjes, mobilizimit e përdorimit luftarak të forcave pjesëmarrëse në të, siç ishin të pranishëm dhe ndërtimi në funksionimin e drejtimit, nga fillimi deri në përmbylljen e objektivave të luftës. Zgjidhja u gjend dhe në çështje të tilla përcaktuese të një operacioni si, në ekuilibrimin e mirëmenduar të raporteve të forcave me armikun përherë superior, në përqëndrimin dhe shpërndarjen e forcave kryengritëse vullnetare, gjatë dhe sipas drejtimeve të veprimeve e etapave luftarake të tij, në zbatimin e taktikës tradicionale të gërshetuar suksesshëm me atë frontale bashkëkohore, përdorimin e formave taktike rezultative në shpërthimin dhe kapjen e garnizoneve e të rajoneve të fortifikuar por të shkëputura të pushtuesve, si dhe në shumë aspekte të tjera të rëndësishme të kësaj lufte.

STRATEGJIA E LUFTËS

E parë në një vështrim që shkon përtej euforisë, frymës së miteve dhe legjendave, ajo luftë solli vërtet disa të veçanta në zbatimin e treguesve të artit ushtarak të kohës. Tërheqin vëmendjen sidomos taktikat e përdorura me sukses prej luftëtarëve vlonjatë për shpërthimin dhe kapjen e garnizoneve të fortifikuara, të ngritura prej armikut në vijat e mbrojtjes, si në Kotë, Gjorm, Drashovicë, Matohasanaj, Llogora, Himarë, Tepelenë dhe në Qafën e Koçiut, Termopilen e Vlorës. E parë në një vështrim simbolik, por dhe duke e vlerësuar e nisur sidomos nga të dhënat që vinë nga ajo kohë, Lufta e Vlorës mund të quhet edhe një “Shkollë”, e cila në përfundim “diplomoi dhe gradoi” oficerët e parë të saj. Lufta e Vlorës përbën një simbolikë, një shembull të qartë të luftës që mund të bëjë dhe të fitojë një populll, sado i vogël, për të rifituar lirinë, idenditetin dhe integritetin e vendit të tij. Në emër të tyre ai mund të japë pa hezitim si çmim edhe jetën e bijve të vet!

DREJTUESIT KRYESORË TË LUFTËS

Kështu që në kuadrin e 100 vjetorit të kësaj lufte, bëra të mundur të përshkruaj zhvillimin e veprimeve me përmasa më të mëdha dhe me rëndësi vendimtare të Forcave të Shullërit për tërë operacionin e Luftës së Vlorës; paraqitjen e të gjithë drejtuesëve kryesorë që drejtuan dhe udhëhoqën kryengritësit “rrebelë” të çetave të Shullërit, të figurave patriote dhe atdhetare të fshatrave që përbëjnë Shullërin; të akteve heroike të atyre luftëtarëve që dëshmuan në këtë luftë; të luftëtarëve të plagosurve, e që luftonin në pozicione; të pasqyrimit të këngëve si pjesë e folklorit të Shullërit të ngritura në beteja dhe në veprimtarinë luftarake të kësaj lufte. Pavarësisht mjaft botimeve nga autorë shqiptar dhe të huaj, në këtë studim të mirëfilltë të karakterit monografik veçanërisht në fushën e artit ushtarak, kam paraqitur betejat dhe veprimtarinë luftarake të Forcave të Shullërit, si një ndër forcat e kësaj lufte të vendosur në drejtimet kryesore të luftimeve si në Kotë, majë Vreshtave të Mëdha dhe në Qafën e Koçiut.

Vërtetë Lufta e Vlorës është e njohur në përgjithësi dhe në detaje të shkëputura, por fillimisht do të bëj një trajtesë të thjeshtë për lexuesin për kujtesë të të gjithë Luftës së Vlorës, që nisën me përgatitjet, organizimin, planin e luftës si dhe fazat në të cilat kaloi kjo luftë deri në çlirimin e Vlorës.

FSHATRAT E LABËRISË NË LUFTË

Këtë trajtesë të përgjithshme të Luftës së Vlorës e bëj me qëllim që në shtjellimin e ngjarjeve të luftës, lexuesi të përqëndrohet në vendin dhe rolin e çdo ngjarje të asaj lufte a veprimi luftarak, ku propogandistë janë luftëtarët, komandantët drejtues, figura të njohura të krahinës, si dhe formacionet e Shullërit. Po bëj dhe një sqarim që mund të duket i tepërt, por në realitet, mendoj se është i nevojshëm për t’u sqaruar, përse këto çeta të fshatrave u bashkuan dhe formuan Forcat e Shullërit. Kuptimi i fjalës “shullër” është i thjeshtë, sipas shkrimtarit Eqerem Canaj, është vend që rrihet nga dielli në shumë orë të ditës. Kjo edhe në krahasim me Kurveleshin e Poshtëm dhe fshtrat që shtrihen rrëzë malit të Tartar, që dielli pengohet nga malet, si: Bolena, Kuçi, Vërmiku, Vajza, Ploça, Sevasteri. Smokthinën, perëndia e ka parë me të dy sytë, ndaj, së bashku me diellin, i ka falur dhe begatinë. Ndërsa për atë që kur është thirrur “Shullër” nuk ka ndonjë të dhënë, ndoshta, që kur ka filluar të flasë njerëzimi, kryesisht në periudhën e formimit të fshatrave. Ndasitë midis tyre, kufizimet e pronave, mandej luftërat etj., është cilësuar vetvetiu me emërtimin “shullër”, kuptohet emërtim popullor mbi konceptin e veprimit diell-tokë. Fshatrat e Shullërit, (Vajzë, Velçë, Ramicë, Matogjin e Bashaj), me këtë emër quhen dhe këto tri të fundit, që në origjinë realisht quheshin Hasko-Gjin, Mato-Gjin e Memo-Gjin e sot thirren me emrin “Smokthinë” që domethënien e ka vend fiqsh ose fiqishte, të cilat i rreh dielli më shumë. Mesapliku është një krahinë në rrethin e Vlorës në rrjedhjen e mesme të Lumit të Shushicës. Kjo krahinë nga Lindja dhe Perëndimi rrethohet me male deri në 2000 m lartësi (Griba, Çipini i Bolenës, Çipini i Smokthinës, Çika, Lungara). Krahina ndahet në dy pjesë: Rrëza (në anën e majtë të luginës, rrëzë vargut Çikë-Lungarë), ku hyjnë fshatrat Vranisht, Tërbaç, Brataj, Lepenicë, Gjorm, dhe (në anën e djathtë të luginës, rrëzë Gribës dhe Çipinit), Shullëri ku hyjnë fshatrat Velçë, Ramicë, Bashaj, Matogjin, Shalës-Mesaplik.

FALËNDERIM

Falënderoj për ndihmesën e dhënë në përfundimin e librit RECENSENTË: Prof. Dr. Bardhosh Gaçe, REDAKTOR: Dr. Asllan Zemani dhe KONSULENT: Xhemil Çela, si dhe të gjithë dashamirësit që kur i kam pyetur për probleme të veçanta më kanë dhënë mendime të vlersimet. Falenderoj dhe M&B per punen e kujdesshem dhe shembullore ne paraqitjen e librit.

FESTOHET DITA E ASHURES NË TEQENË BEKTASHIANE SHQIPTARE NË MICHIGAN

September 5, 2020 by dgreca

Eliton Pashaj, Dervishi i Teqesë Bektashiane Shqiptare në Michigan, rrëfen për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, festimin e festës së Hashures organizuar nga Teqeja e Baba Rexhebit në Michigan. Me Dervish Eliton Pashaj bashkëbisedoi gazetari Sokol PAJA.

ASHURE NË KOHË PANDEMIE

Ashtu siç është tradita fetare e Bektashinjve edhe këtë vit në SH.B.A u bë përkujtimi i ditës së Ashures, ndryshe nga vitet e tjera për arsye të pandemisë globale Teqeja e Baba Rexhebit ka bërë një risi në këtë organizim duke e bërë shpërndarjen e Ashures në drive-through për të ruajtur shëndetin e të gjithë besimtarëve por dhe për të mos e shkëputur traditën 66 vjeçare të filluar nga themeluesi i Komunitetit Bektashian Halife Baba Rexheb, në vitin 1953. Falë përkushtimit të klerikut të këtij institucioni dhe ndihmës së vullnetarëve edhe në këtë kohë pandemie globale, besimtarët Bektashi në Amerikë morën pjesë në ceremoninë e Ashures që u drejtua nga Dervishi Eliton Pashaj, kleriku i Teqes Bektashiane Shqiptare në Michigan.

LUFTA E QERBELASË

Lufta e Qerbelasë është tragjedia më ngjethëse në historinë e Fesë Islame. Ky përkujtim bëhet dhjetë ditë me radhë në dhjetë ditët e para të hënës Muharem, sepse ngjarja e Qerbelasë ndodhi pikërisht në këtë hënë, në vitin 63 të Hixhretit. Ky përkujtim, në persisht quhet matem, fjalë e cila do të thotë të mbajtur zi. Për kujtim dhe nderim të Dëshmorëve të Qerbelasë, besimtarët gjatë dhjetë ditëve të Matemit nuk pinë ujë. Përveç kësaj, gjatë Matemit, të gjithë bektashinjtë mënjanojnë lukset dhe dëshirat, dhe për të përkujtuar ngjarjet e paharrueshme të Qerbelasë shkojnë në teqe me zëmër të pikëlluar dhe me këto fjalë në gojë: Ja Imam! Ja Imam! Por në kohën e Matemit, bashkë me ngjarjet e Qerbelasë, përkujtohen edhe të gjitha ngjarjet dhe sakrificat e mëparshme, të bëra në shërbim të njerëzimit. Përmenden me radhë vuajtjet dhe mundimet që hoqën të gjithë Profetët për plotësimin e misionit të tyre të shenjtë. Këto përmendje, gjatë dhjetë ditëve të matemit bëhen sipas kësaj radhitje: Natën e parë përkujtohen mundimet që hoqi Profeti Adem në kryerjen e misionit të shenjtë. Përmendet edhe krimi që ndodhi midis djemve të tij si edhe ngjarjet që ai vetë përshkoi në misionin për tu përsosur. Përkujtohen ngjarjet e Nuhut, i cili në plotësimin e misionit të vet, vuajti shumë prej popullit. Përkujtohen vuajtjet e Ibrahimit, i cili u hodh në zjarr prej Nemrodit të mallkuar sepse predikonte rrugën e drejtë të Perëndisë. Natën e dytë përkujtohen vuajtjet e Profetit Muhamed, i cili hoqi shumë mundime për ta nxjerrë popullin nga errësira e skllavërisë në dritën e mirësisë e të njerëzimit. Natën e tretë përkujtohet i Madhi Ali, i cili ra Dëshmor për ta udhëhequr botën në rrugën e mbarë. Natën e katërt përkujtohet Imam Hasani, i cili u helmua prej njerëzve të pabesë e të pashpirt, sepse predikonte paqen dhe rrugën e vërtetë. Natën e pestë përkujtohet gjithë jeta e Imam Hysejnit. Natën e gjashtë përkujtohet emigrimi i Imam Hysenjit prej në Medine në Mekë, që e bëri për të mos shkaktuar grindje me Jezidin. Natën e shtatë përkujtohet Myslim Ibën Akili, i cili shkoi si delegat i Imam Hysejnit në Kufe, ku u tradhtua dhe ra dëshmor bashkë me të dy djemtë e tij të vegjël, Muhtarin dhe Ibrahimin. Natën e tetë përkujtohet udhëtimi i Imam Hysejnit për në Kufe, ku shkonte i ftuar nga populli për t’i drejtuar në rrugën e mbarë. Natën e nëntë përkujtohet arritja e Imam Hysejnit në Qerbela, në të cilin vend mori letrën e Myslimit, me të cilën Myslimi e paralajmëronte të mos shkonte në Kufe, sepse populli e pat prerë në besë. Natën e dhjetë që është nata e fundit, tregohet lufta e Qerbelasë, ku Imam Hysejni ra Dëshmor në fushën e Fesë së bashku me shokët e tij. Kur merr fund Matemi, atëherë në Teqetë fillon të përgatitet Ashurja, ëmbëlsira e përmotshme në kujtim të ngjarjes së Qerbelasë. Ashurja përgatitet me një ceremoni fetare të veçantë, gjatë së cilës këndohet me zë të lartë Merthijeja, një vjershë vajtimi për Imam Hysejnin. Në mbarim të kësaj ceremonie, dhe pasi bëhet lutja fetare në një heshtje të madhe të zisë, populli i mbledhur në teqe fillon të hajë Ashure, duke përkujtuar me adhurim Imam Hysejnin dhe duke mallkuar Jezidin dhe pasuesit e tij.

TEQEJA BEKTASHIANE E BABA REXHEBIT HUMANIZËM E SOLIDARITET NË KOHË PANDEMIE

Bujaria, zëmërgjerësia dhe mirënjohja janë ndër virtytet më të larta të shqiptarit. Në një kohë kur bota përballet me një virus vdekjeprurës global, të shprehësh mirënjohje e falënderim për luftëtarët e vijës së parë është një mirënjohje shumë e veçantë. Këtë e bëri Teqeja Bektashiane Shqiptare në Michigan ku gatoi dhe shpërndau ushqime për policë e zjarrfikës të shtetit të Michiganit. Në çdo sfidë që ka kaluar shteti shqiptar dhe historia shtetformuese e kombit tonë, padyshim kleri fetar ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm. Bektashinjtë shqiptarë kanë qenë kurdoherë një vatër e ngrohtë atdhedashurie. Bujaria, mikëpritja dhe atdhedashuria kanë qenë përherë virtyt i lartë i bektashinjve shqiptarë. Teqetë Bektashiane historikisht i janë gjendur pranë komunitetit shqiptar si në kohë të begata ashtu edhe në kohë të vështira. Dyert shpirtërore dhe institucionale të këtyre institucioneve klerikale kanë qenë të hapura për çdo njeri pa dallim rrace apo feje.

PIKTURA SI NJË POEZI E HESHTUR PËRMES NGJYRAVE DHE MOTIVEVE

September 4, 2020 by dgreca

Piktorja Besa Dauti, kuratore dhe udhëheqëse e sektorit artistik në Institucionin Nacional në Galerinë e Arteve Pamore Tetovë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, artin si forcë krijuese dhe emancipuese në shoqëri. Me Besa Dautin bisedoi gazetari i Diellit, Sokol PAJA.

TRËNDAFILI NË KRIJIMET ARTISTIKE, MISTICIZMI.

Në jetën time profesionale jam kujdesur gjithmonë që me artin tim të përcjell vlera dhe pozitivitet. Kam zgjedhur trëndafilin si një formë komunikimi e cila gjithmonë në thelb të saj ka mesazhin e dashurisë, anën njerëzore, ëndërrat, vështirësitë, këmbënguljen. Trëndafili shpreh simbolika të caktuara duke i dërguar sipas rastit të dashurve tanë mesazhet e paqes, dashurisë dhe lumturisë. Misticizmi i trëndafilit qëndron në aftësinë e tij për të kamufluar nën petkun e një ngjyrë të caktuar një mesazh, ashtu si njeriu edhe trëndafili duron diellin, duron shiun. Kjo më ka bërë mua të jem një adhuruese e trëndafilit duke e bërë pjesë të jetës time artistike e cila më mbush me pozitivitet. Trëndafili në veprat e mia është një manifestim special i një ndjesie time të caktuar me publikun. Ky korelacion e ka bërë të bukur marrëdhënien tonë dhe pranueshmëria që më është bërë nga artdashësi im më ka motivuar të emetoj të gjithë ndjesinë time në pikturat e mia. Mundohem të ruaj këtë vrull krijues me veprat e mia dhe ti jap vetes dhe të gjithëve lumturi që nuk krahasohet me asgjë. Ka një thënie: Për piktorin e vërtetë më e vështirë është të pikturojë një trëndafil pasi së pari duhet të harrojë të gjithë trëndafilat që janë pikturuar ndonjëherë.

ARTI, FORCA QË CIVILIZON SHOQËRINË

Unë besoj shumë në fuqinë e artit për të bashkuar dhe jo për të ndarë, për të dashur dhe jo urryer, për të mbjellë paqe dhe jo luftë, për të pranuar ndryshimin dhe jo margjinalizimin e askujt. Kjo është forca e artit e cila nuk mund të krahasohet me asnjë lloj force tokësore në botë. Përfitimet që vijnë si rrjedhojë e edukimit me artin janë një kultivim i gjeneratave të reja me aftësinë për të përqafuar të bukurën duke arritur të ruajnë një raport shumë të drejtë me tradicionalen. Përmirësimi i gjykimit dhe rritja e aftësisë krijuese tek njerëzit dhe brezat e rinj bën që ata të jenë më kreativ dhe mendjehapur duke dhënë një kontribut të paçmuar në vijimësinë e civilizimit të shoqërisë në përgjithësi dhe asaj tonës në veçanti, dhe kjo është ideale për mendimin tim. Mënyra se si e përjetojmë botën, e cila për çdo piktor është një shtrirje e personalitetit, diçka më personale e asaj që shprehim nëpërmjet ngjyrës dhe motivit e cila është një poezi e heshtur dhe vetëm shikohet.

DEPËRTIMI TEK PUBLIKU SI SFIDË ARTISTIKE

Arti është sinonim i të bukurës dhe patjetër tek ne shqiptarët që kemi qënë të privuar në njëfarë mënyrë në manifestimin e të gjitha ndjesive të brendshme në vepra të ndryshme artistike, kjo ka bërë që veçanërisht në këto tri dekadat e fundit ta duam më shumë artin. Nuk mund të them që kjo na ka trazuar rrugën ne artistëve sepse njëkohësisht ndryshimet shoqërore, të shpejta dhe te dhunshme bënë që përballë sfidave të reja arti të ishte shumë luks, por ajo që desha të theksoj konsiston në artdashurinë e shqiptarëve për të marrë mesazhin e artit.

PIKTURA SI KOMUNIKIM I NGROHTË ME PUBLIKUN

Edukimi i hershëm artistik ndikon në rritjen e aftësisë së pari për ta njohur artin dhe më pas për të marrë mesazhet e tij. Mesazhet që përcillen përmes artit krijojnë tek artdashësi një komunikim i cili ndikon në mënyrën e konceptimit të gjërave. Kjo ka bërë të mundur që tek njerëzit të përcillet mesazhi i tolerancës, të kuptohet që nëpërmjet kreativitetit mund të lësh një gjurmë të mirë e cila do kontribuojë në komunitetin ku jeton apo do të jetojnë. Aftësia përceptuese fitohet duke kuptuar dhe edukuar mesazhin e ngjyrave. Së fundmi në ekspozitat e mia mund të them që kam vërejtur që njerëzit gjithnjë e më tepër kanë simbolikat e ngjyrave, pra kjo tregon që një koncept minimalist por një hap pozitiv në njohjen e artit dhe mesazhit të tij. Jam shpesh edhe një vëzhguese e mprehtë e botës,mjedisit të përditshëm qoftë e mirë apo dëshperuese, ku nxjerr çdo herë më të mirën dhe stimulohem nga situatat që më frymëzojnë qoftë edhe diçka shumë e vogël apo e thjeshtë sepse mbi të gjitha një vepër arti është një aventurë e mendjes.

MESAZHET MË TË FORTA SI ARTISTE

Mesazhet e pikturave të mia konsistojnë në një përzgjedhje të kujdeshme të ngjyrave në mënyrë që energjia e përgjithshme e një pikture të dominohet nga mesazhe pozitive. Nuk mund të them që janë ngjarje të caktuara që më ndikojnë në punën time artistike. Është një gjë që e bëj me pasion dhe në mënyrë periodike, është një nevojë e një grumbullimi të caktuar ndjesish të cilat krijohen nga një botë e imja artistike dhe nevojës që ato të materializohen në pëlhurë duke nxjerr kështu një vepër të caktuar, e cila deri tani faleminderit Zotit dhe publikut tim ka qënë shumë motivuese për të më ndihmuar në rrugën time. Kur nis të pikturoj jam gjithmonë e qetë por nëse ndonjëherë jam e dëshpëruar nga shumë faktorë, është ngjyra pika ku tërhiqem plotësisht nga bota e jashtme, është kënaqësi e papërshkrueshme kur sheh ngjyrat e këndshme si shkëlqejnë në pëlhurë.

MOTIVET JETËSORE FRYMËZUESE

Krijimtaria ime ushqehet në vazhdimësi nga përditshmëria ku gjithnjë përpiqem të marr më të mirën e mundshme nga ambienti dhe njerëzit që më rrethojnë. Për punën time diçka shumë pozitive është fakti që kur ndodhem në një gjendje të caktuar shpirtërore i vetmi shpëtim është brusha e cila më bën të futem në botën e pikturës duke u harruar nga çdo energji negative. Nëpërmjet ngjyrave mund të shpreh rrëmujën apo qetesinë e brendshme e cila fillon në disa raste me diçka konkrete dhe më pas e gjej veten të fluturuar në kohë dhe me një punë të avancuar goxha. Kjo më bën ta dashuroj punën time dhe mund të them pa frikë që nuk është puna ime por jemi një, pra jetoj për ta bërë këtë art.

RAPORTI DRITË-ERRËSIRË, JETË-VDEKJE NË PIKTURË

Në punën time jam udhëhequr gjithmonë nga jeta dhe drita. Ngjyrat që përdor në vijimësi janë të ëmbla dhe të këndshme që përcjellin vetëm pozitivitet. Përpjekja është që ti jap sa më shumë që të jetë e mundur ngjyra jetës dhe të bukurës që na rrethon. Të gjitha fenomenet negative të cilat na rrethojnë në ditët e sotme besoj që janë më se të mjaftueshme për krijimin e nje sinergjie e cila fatkeqësisht dominohet nga intoksikimi i shoqërisë. Prandaj kontributi i punës sime është gjithmonë në ekspozimin e të bukurës së jetës. Nuk është kaq e thjeshte por këtë bëj dhe do bëj gjithmonë sepse besoj është ajo çfarë kanë më shumë nevojë njerëzit. Bukuria e jetës që na rrethon është shumë atraktive dhe duhet me patjetër të marrim më të mirën e mundshme prej saj.

HAPËSIRA E ZOTIT NË KRIJIMTARINË ARTISTIKE

Zoti për mua është forca e brëndshme e cila na jep fuqi secilit sipas nevojave që kemi. Unë jam shumë e kënaqur që marr forcë nga besimi në Zot dhe mbështetje sa herë që jam me një moral te ulët. Si çdo njeri edhe unë kam ulje ngritjet e mia dhe besimi më ka bërë një njeri më të plotë, më të ndjeshëm, më njerëzore. Pra mendoj që besimi në Zot na bën ne njerëzve minimalisht më të mirë, më të kuptueshëm, më kreativ dhe për rrjedhojë më të suksesshëm.

MESAZHI JUAJ PËR DIASPORËN SHQIPTARE NË USA

Ju falenderoj shumë për këtë intervistë duke më bërë pjesë të dritares suaj shumë të rëndësishme të komunikimit me publikun. Jam shumë krenare kur dëgjoj, shikoj apo përjetoj momente të cilat tregojnë që ne shqiptarët kur jemi të bashkuar nuk reshtim së prodhuari suksese të cilat lartësojnë dhe nderojnë emrin e shqiptarëve anë e mbanë globit, por edhe çojnë përpara amanetin e të parëve tanë për një Shqipëri dinjitoze për të gjithë shqiptarët. Ju jeni një ndër këta kontribues të heshtur me një punë jashtëzakonisht të vlerësuar.

KUSH ËSHTË BESA DAUTI

Besa Dauti ka kryer studimet te Universiteti i Arteve të Bukura, dega Pikturë. Tetovë, Maqedonia e Veriut. Besa Dauti eshte Kuratore dhe Udhëheqëse e sektorit artistik në Institucionin Nacional në Galerinë e Arteve Pamore, Tetove.