Uk Lushi – Dielli

KRYETARI I VATRËS NË TAKIM VIRTUAL ME AMBASADORIN GRENELL

June 27, 2020 by dgreca

Të Premten me 26 Qershor 2020, Kryetari i Federatës PanShqiptare të Amerikës “VATRA” z. Elmi Berisha, ishte pjesë e takimit virtual me të dërguarin e Presidentit Donald Trump për dialogun Kosovë- Serbi, ambasadorin Richard Allen Grenell.

Në takimin virtual me diplomatin amerikan, ish ambassador në Gjermani dhe të dërguarin e posacëm të Presidentit Donald Trump për dialogun Kosovë-Serbi, morën pjesë disa aktivistë shqiptaro-amerikanë, përfshirë edhe kryetarin e Vatrës z. Elmi Berisha.

Takimi virtual u mbajt të Premten, 26 Qershor 2020. Përballë ambasadorit, Grenell, organizator i takimit të anuluar të 27 shtatorit, ishin z. Elmi Berisha, Kryetar i Federates Panshqiptare të Amerikës “Vatra”, z. Martin Vulaj, aktivist shqiptaro amerikan, z.Uk Lushi, përfaqësues i Batalonit “Atlantiku“ dhe avokatja Ana Cenaj, përfaqësuese e komunitetit shqiptaro – amerikan në Dallas Teksas.

Takimi përcolli shqetësimet e diasporës shqiptare të Amerikës rreth situatës në Kosovë dhe dialogun me Serbinë dhe qëndrimin amerikan. Kryetari i Vatrës z. Berisha foli në emër të Federatës Panshqiptare të Amerikës”VATRA” dhe përcolli shqetësimet e vatranëve.

Hetojeni Adria Airways dhe formojeni Kosova Airways

August 17, 2015 by dgreca

(Letër publike Bordit Mbikëqyrës të AAC-së dhe Ministrit të Infrastrukturës së Republikës së Kosovës,Lutfi Zharku)/
Nga Uk LUSHI-New York/
Me 19 korrik 2015, së bashku me gruan dhe vajzën time 2 vjeçare, u nisëm për Prishtinë nga aeroporti JFK në New York.Udhëtimi deri në Frankfurt, ndonëse i gjatë rreth tetë orë, kaloi për bukuri. Stafi i kompanisë gjermane Lufthansa na ofroi të gjithë pasagjerëve ushqim, pije dhe shërbim të mrekullueshëm.
Por gjithçka ndryshoi për keq në pjesën e dytë të fluturimit prej Frankfurtit në Prishtinë kur morëm avionin e Adria Airways.
Çfarë përjetuam në fluturimin Adria JP 115 të datës 20 korrik 2015 qe një dështim total i standardeve minimale të shërbimit dhe— për më palejueshëm— sigurisë.Tmerri filloi sapo hipëm në avion. Në karriget që sipas biletave ishin të rezervuara për familjen tonë i gjetëm ulur tre njerëz tjerë, të cilët na treguan biletat me të njëjtit numra si tonët.
Kryestjuardesa e Adrias na tha të gjenim diku tri ulëse dhe të shihnim në do të vinin ata që i kishin rezervuar!!!
Pa zënë vend ende, hapa derën e kompartmentit për valixhet e dorës dhe çantat e vogla. Por, aty nuk kishte asnjë centimetër hapësirë e lirë: as përmbi, as para, as prapa, e as anash nesh.
Kërkuam nga njëra punëtore se Adria duhej të gjente vend për bagazhin tonë të dorës. Por ajo gjegji me nonshalancë se mund t’i vendosnim ato nën këmbët tona!!!
I shpjeguam që njëra valixhe dhe njëra torbë, për shkak të dimensioneve, nuk mund të futeshin nën karriget përpara nesh dhe— ç’ ishte më me rëndësi— lënia e valixheve ku duhet të jenë këmbët është shkelje e rregullave të sigurisë në aeroplan.
Mirëpo arlekinja sllovene na ktheu që faji ishte i shqiptarëve të cilët merrnin më shumë valixhe se sa ishte limiti!
“Pse e lejoni këtë, zonjë?” – e pyeta. “Pse nuk angazhoni një aeroplan më të madh për fluturimet e mbingarkuara? Pasagjerët që duan të sjellin më shumë se një valixhe mund t’i detyroni të paguajnë ekstra, mund t’i gjobisni ose edhe t’ua ndaloni të hipin në aeroplan, apo jo? Përgjegjësia për bagazhin dhe sigurinë tonë është e Adrias. A nuk keni frikë që nëse si aviokompani nuk u përmbaheni standardeve internacionale të sigurisë dhe lëndoni njerëz apo rrezikoni jetët e tyre mund të humbni licencën dhe të paditeni?”
Avioni brenda ishte në kaos. Dhjeta udhëtarë që kërkonin një vrimë ku do t’i parkonin valixhet, trastat, çantat dhe qeset e tyre.
Një shkelje tjetër e sigurisë ndodhi ndërkaq që instruksionet e sjelljes dhe korridoreve të daljeve në rast aksidenti u dhanë vetëm në gjermanisht dhe sllovenisht. Ato nuk u përkthyen as në anglisht dhe as shqip, përkundër faktit që shumica dërmuese e udhëtarëve ishin nga Amerika ose shqiptarë.
Me rreth dy orë vonesë për shkak të keqmenaxhimit operacional dhe paaftësisë së punëtorëve të Adrias, avioni, spicë me 180 udhëtarë, u ngrit duke uturuar.
Disa valixhe diku kah mesi u rrotulluan dhe rrapëllyen me zhurmë.
“Nuk ka të lënduar!”—thirri dikush dhe të gjithë qeshëm me hidhësi se ndoshta aeroplani ishte rënduar përtej masës dhe ne ishim në dorë të fatit.
Pas nja njëzet minutave u ngrita dhe eca të shpihesha sepse nuk kisha ku të lëvizja këmbët. Ç’të shihje! Çdo dy-tre rreshte, udhëtarët kishin valixhe dhe bagazh para këmbëve, e diku-diku edhe në ulëse dhe mbi gjunjë.
I shushatur nga surrealizmi përreth i rashë butonit të shërbimit. Kur ja qetisi, e pyeta stjuardesën kryesore se si guxonin që të rrezikonin me mbingarkesë dhe të thyenin protokollin e sigurisë?!
“Nuk kemi vend!” – ma ktheu ajo. “Kemi stivosur valixhe edhe në hapësirën që është vetëm për personelin tonë. Ndonjë pyetje tjetër?!”
Pa mundur të besoja moskokëçarjen për sigurinë tonë dhe shërbimin më tepër se të keq të sllovenëve, venerova që bijën time e kishte marrë gjumi. Mendova me vete, të vë një sy gjumë si ajo, sepse ashtu, e pakta, nuk do të shihja me sy sjelljet idiote të ekipit të Adria Airways.
Ncëk! Sa mbylla sytë, katër- pesë minuta, dëgjoj stjuardesat tellalle, herë sllovenisht, herë shqip: “Cigare… pa doganë… një shtekë 20 euro; uji 2 euro…!”
Katër-pesë rreshta më mbrapa disa njerëz ankoheshin se si ishte e mundshme që Adria le që nuk ofronte diçka ushqimore për udhëtimin e gjatë mbi dy orë, por as ujë për pirje.
Një plak refuzoi të paguante 2 euro për një shishe 0.25 l. “Si t’ paguej për uj’, oj çika jeme? Më duhet t’ i pi barnat dhe s’ mund i pi pa ujë!”—i sqaronte plaku i shkretë stjuardesës shqiptare në ekipin e Adrias, e cila quhej Lendita.
Ngase përcjell rrjedhat ekonomike dhe të biznesit në Ballkan, e dija vagullt që Adria Airways d. d. ishte në krizë. Shteti slloven si pronar ka gati tri vjet që provon të shesë shumicën dërrmuese të aksioneve, mirëpo askush nuk është paraqitur si blerës.
A thua ishte shërbimi katastrofal arsyeja? Apo mos ishin arsye inefiçienca e menaxhmentit dhe stafi joprofesional që rrezikonte lëndimin dhe humbjet e jetëve të njerëzve, siç po bënin ekipi i JP 115 me ne?
A po tentonte Adria të milte disa euro shtesë— duke shitur edhe ujë— nga xhepi i imigrantëve shqiptarë, që, me përuljen e njerëzve të shkelur me shekuj, reagonin veç tek-tuk dhe nuk u thonin sllovenëve paç, që si blerës të biletave, ne jemi bosët juaj dhe nëse tentoni të na zhvatni, ne mund të zgjedhim kompani tjera?
Sido që të jetë, mbas mbi dy orëve, si çdo tmerri, edhe tmerrit të Adrias i erdhi fundi.
Aeroplani ateroi në Prishtinë duke turfulluar si një dem i superngarkuar me barrë që ja dridh leqet e gjunjëve.
Nuk ka dyshim, çdo kund në botë ka kompani të papërgjegjshme dhe bile të liga. Shumica nga këto biznese mbyllen sepse shfrytëzuesit e produkteve apo shërbimeve të tyre i falimentojnë ato duke mos paguar për çfarë ofrojnë.
Mirëpo, fatkeqësisht, ka edhe kompani, të cilave klientët nuk e kanë fuqinë t’ua ndalojnë veprimtarinë e rrezikshme. Në të këtilla raste, për të mbrojtur qytetarët, duhet të ndërhyjë shteti.
Veprimet dhe sjelljet e paskrupullta, të rrezikshme dhe ilegale gjatë udhëtimit JP115 me 20 korrik, pak a shumë, u përsëritën edhe gjatë fluturimit kthyes JP114 të Adrias, nga Prishtina në Frankfurt, me datën 30 korrik 2015.
Këto shkelje ndikuan që shqetësimi im të shndërrohet në merak serioz për sigurinë e udhëtarëve që fluturojnë me Adrian. Prandaj, si qytetar i përgjegjshëm, më duhet të kërkoj botërisht nga Autoriteti i Aviacionit Civil të Republikës së Kosovës (AAC) dhe Ministria e Infrastrukturës (MI) e Kosovës, që të mbrojnë udhëtarët dhe të drejtën e tyre për siguri, duke ndërmarrë një hetim urgjent dhe gjithëpërfshirës të fluturimeve dhe avionëve të Adria Airways që mbajnë linja me Prishtinën.
Aviokompania Adria Airways është përfituese e madhe e fluturimeve nga dhe për Prishtinë dhe ajo duhet ta trajtojë linjën me Kosovën ashtu si e meriton çdo linjë serioze dhe pa rrezikuar udhëtarët.
Sipas statistikave zyrtare të AAC-së në vitin 2014 Adria ka qenë kompania numër dy, pas Germanias dhe para Turkish Airlines, me rreth 180 000 pasagjerë që ka transportuar në dhe nga aeroporti “Adem Jashari”.
Mesatarja e fluturimeve nga aeroporti kryesor i Kosovës në periudhën 2010-2014 është 6625 fluturime ose rreth 1. 44 milionë udhëtarë në vit. Aeroporti “Adem Jashari” është një port shumë i rëndësishëm ajror regjional dhe profitabil për kompanitë ajrore.
Derisa jemi te oportuniteti në fushën e aviacionit civil në Kosovë, propozoj që Qeveria në Prishtinë të themelojë aviokompaninë shtetërore “Kosova Airways” duke filluar me një flotë prej dy aeroplanësh, e cila mund të rritet me kalimin e kohës deri në 10 fluturake. Një ndërmarrje e tillë do të hapte vende pune në Kosovë— për fillim së pakut 50, e mëpastaj mbase edhe qindra tjera.
Aviokompania e Republikës së Kosovës mund të operoj me fitim vetëm duke mbuluar linjat të cilat i shfrytëzojnë shqiptarët kurbetçinj.
Modeli i fitimit dhe suksesit është lehtësisht i mbrojtshëm para çdo investitori që do të pyetej të jetë joint venture partner me shtetin e Kosovës, si fjala vjen p. sh. Republika e Shqipërisë apo ndonjë kompani e etabluar ajrore, pse jo edhe nga SHBA.
Le ta ilustrojmë idenë me numra konkret duke bërë llogaritje krejt konservative të të hyrave të shitjes së biletave dhe duke përjashtuar shërbimet totalisht.
Numri mesatar i udhëtarëve që vijnë në dhe shkojnë nga Prishtina përmes ajrit është 1. 44 milionë në vit. Ngase në treg do të ketë operatorë tjerë, le ta përgjysmojmë numrin e pasagjerëve në 720 000 për vit. Nëse çmimi mesatar për biletë është veç 200 euro, të ardhurat për aviokompaninë e Kosovës do të ishin 144 milionë euro në vit.
Le të jemi konservativë dhe me marzhën e profitit dhe le të jetë ajo vetëm 10%. Ky profit, që ka mundësi reale të jetë shumë më i lartë, përkthyer në para do të ishte rreth 15 milionë euro dhe do të mund të investohej ose në blerjen e aeroplanëve tjerë për flotën ose mund të hidhet në arkën e shtetit të Kosovës.
Kjo rrugë do të ishte shtegu më i mirë për mënjanimin e problemeve me aviokompani problematike sikur Adria Airways dhe le të mbetet në punën dhe vendimet e profesionistëve të Qeverisë dhe lojtarëve të sektorit të aviacionit civil në Kosovë se si do të procedojnë me propozimin.
Por deri atëherë, as pasagjerët e as shteti i Kosovës nuk duhet të lejojnë aviokompanitë t’i abuzojnë të drejtat e udhëtarëve dhe kodet e sigurisë, shërbimeve apo ato profesionale, veç pse kompanitë tentojnë të rrisin marzhat e fitimit.
Jetët dhe trajtimi dinjitoz i pasagjerëve duhet të jenë prioritetet kryesore të autoriteteve të Kosovës dhe nëse kompanitë e transportit ajror nuk u përmbahen Konventave Ndërkombëtar si ato të Chicagos dhe Montrealit, Sistemit të Warshavës, ligjeve të BE-së dhe posaçërisht ligjeve dhe rregulloreve për aviacionin civil të Republikës së Kosovës, Qeveria në Prishtinë duhet t’ua revokojë licencat, t’i ndjek penalisht dhe dënoj kompanitë që nuk veprojnë në harmoni me të gjitha ligjet dhe kërkesat rregullative.
Mosreagimi në këtë thirrje publike për hetim të Adria Airways e hedh topin e përgjegjësisë te AAC-ja, MI-ja dhe— rrjedhimisht— shteti i Kosovës.
Në rast të ndonjë aksidenti dhe moskryerje të detyrimeve të AAC-së dhe MI-së për hetim dhe zbatim të rregulloreve dhe ligjeve, gishti akuzues duhet të drejtohet edhe kah Bordi Mbikëqyrës i AAC-së, ministri Zharku dhe stafi i tij dhe— gjithsesi— shteti Kosovës.
Aviokompania Adria Airways duhet të hetohet sa më shpejt, para se mund të bëhet vonë!

BLIC- EKSKLUZIVE: JA SI U VRANË VËLLEZËRIT BYTYÇI

June 3, 2015 by dgreca

Vrasja e vëllezërve Bytyçi vazhdon të jetë një prej pengesave, në mos pengesa kryesore për “riparimin” e marrëdhënieve Washington-Beograd. Kryeministri i Serbisë, Aleksandar Vuçiq i cili po qëndron në Washington, në mënyrën më tipike të tij ka provuar të inskenojë gjykimin e oficerëve serbë për vrasjen e shtetasve amerikanë nga Kosova të cilët bashkë me qindra të tjerë nga SHBA patën lënë shtetin dhe kombin mik për t’u bërë pjesë e Luftës Çlirimtare të Kosovës.

Dhe menjëherë pas çlirimit të tre vëllezërit u ekzekutuan në mënyrë barbare nga serbët- edhepse të tre këta kishin shpëtuar jetëra serbësh- në dhe me uniforma të UÇK-së. Fakti që Vuçiqi provon ta inskenojë gjykimin në fjalë por para së gjithash vet fakti që nga Presidentët e SHBA-ve, Clinton, Bush dhe tash edhe Obama përmes zëvendësve të tyre dhe Sekretarëve të shtetit kanë insistuar dhe insistojnë në mënyrë direkte për gjetjen dhe gjykimin e vrasësve serbë- tregon që Beogradi kurrë nuk do të mund ta kalojë këtë barrierë e cila në mënyrën më të qartë tregon për lidhjet shqiptaro-amerikane.
Kurse për këto dhe sidomos angazhimin e Brigadës Atlantiku ekziston libri i Uk Lushit për Brigadën Atlantiku për të cilin edhe Ismail Kadare ka konstatuar që është një prej dokumenteve më sublime të luftës për Çlirimin e Kosovës. Në librin e Uk Lushit (të botuar së pari nga disa shtëpi botuese të Prishtinës dhe Tiranës) një prej kapitujve kryesorë është edhe jeta, lufta dhe vdekja e vëllezërve Bytyçi. Çasti i duhur që ky fragment nga libri i Uk Lushit të ribotohet sërish ekskluzivisht për lexuesit e Gazetës Blic./Gazeta Blic
Ylli Agroni dhe Mehmeti!/
Shkruan: UK LUSHI/
Ylli, Agron dhe Mehmet Bytyçin për herë të parë i pamë më 8 prill 1999, në parkingun e restorantit “Il Galleto”, në New Jersey. Atë ditë ata kishin ardhur aty për t’u bërë ushtarë të it “Atlantiku”. Me të përfunduar tubimi përgjegjësit e fondit “Vendlindja thërret” na kishin njoftuar se ceremonia formale për pagëzimin e Batalionit do të mbahej më 11 prill në Yonkers dhe ne grupe-grupe kishim lëshuar sallën e restorantit për të shkuar gjithsecili në shtëpitë tona.
Përjashta ishte errësuar. Llambat e neonit në shtylla lëshonin një fregmë te vobektë drite gjithë melankoli, që njëjtësohej plotësisht me gjendjen tonë emocionale. Shumica e njerëzve dilnin prej restorantit, të heshtur e të zymtë, në pritje, që të vinin makinat t’i merrnin. Unë dola me Gjyshin dhe me Viton. Ky i fundit vrapoi të merrte veturën që e kishte parkuar prapa restorantit.
Derisa unë dhe Gjyshi po prisnim Viton, një grup burrash nisën të shamatoheshin me zë të lartë. Njoha Yllin, Agronin dhe Mehmetin, që të tre vëllezër me njëri-tjetrin. Debatonin për rregullin e vendosur në lidhje me anëtarësimin në UÇK. Të tjerët përpiqeshin t’i bindnin tre vëllezërit Bytyçi se UÇK-ja nuk rekrutonte më shumë se një anëtar për familje. Por vëllezërit nuk bindeshin. Kështu, ata iu bashkuan Batalionit “Atlantiku” dhe luftuan me trimëri deri në çlirimin e plotë të Kosovës.
Në qershor të vitit 1999 lufta u krye. Ylli, Agroni dhe Mehmeti së bashku me ne ushtarët e “Atlantikut”, me shqiptarët e Kosovës dhe me forcat e NATO-s marshuam drejt Prishtinës. SHP i UÇK-së shpalli çmobilizimin e përgjithshëm. Të përmalluar për atdheun tonë, vendosëm të shijojmë lirinë për disa javë para se të ktheheshim në vendin tonë të dytë, SHBA. Kështu vepruan edhe Ylli, Agroni dhe Mehmeti të cilët, sapo u liruan nga shërbimi në UÇK, udhëtuan për në Prizren, ku u bashkuan me një pjesë të familjes, e cila gjatë luftës qe fshehur në Kosovë.
Vëllezërit Bytyçi kishin lindur në Chicago, në shtetin e Illinoisit, në vitet ‘70, pasi kryepatriarku i kësaj familjeje, Ahmeti, i detyruar nga dhuna jugosllave, qe zhvendosur nga Prizreni dhe qe vendosur në Chicago. Në vitin 1979, një pjesë e familjes që përbëhej nga Ylli, Agroni, Mehmeti, nëna Bahrija dhe dy fëmijët e tjerë ishte kthyer në Kosovë që të kujdeseshin për prindërit e Ahmetit.
Katërmbëdhjetë vjet më vonë, me 1993, duke lënë prapa nënën dhe tre fëmijë, Iliri (vëllai i madh i familjes), Ylli, Agroni dhe Mehmeti ishin rikthyer sërish në Chicago. Pas disa vjetësh ata u shpërngulen prej aty dhe u vendosen në Long Island, New York.
Kur krisi lufta e Kosovës familja ishte e shpërndarë nëpër botë. Nëna me dy fëmijë kishte mbetur në Prizren. Një vëlla, i cili po ashtu iu bashkua UÇK-së, kishte gjetur strehim në Gjermani, ndërsa Ahmeti me katër djemtë ndodheshin në Amerikë, pasi kishin përcjellë djemtë, Yllin, Agronin dhe Mehmetin, së bashku me Batalionin “Atlantiku”, për në vijat e frontit në luftën e Kosovës.
Nuk më kujtohet saktësisht koha kur u takova me vëllezërit Bytyçi për herë të fundit në Prishtinë, por duhet të ketë ndodhur aty nga java e parafundit e qershorit të vitit 1999, kur ata vendosën të na bënin një vizitë dhe erdhën prej Prizrenit me një makinë të kuqe. Ishin të njëjtit: të lumtur dhe plot energji.
Lajmet e para mbi rrëmbimin dhe burgosjen e tyre nga serbët arritën javën e parë ose të dytë të korrikut, por, përfundimisht, kjo u vërtetua nga fundi i korrikut. Ylli, Agron dhe Mehmet Bytyçi ishin dënuar për kundërvajtje me 15 ditë burgim nga një gjykatës në Kurshumli të Serbisë, i cili pati urdhëruar që të dërgoheshin në burgun e Prokuples.
Vera e pasluftës së Kosovës ishte plot me pëshpëritje, fjalë, teori dhe thashetheme nga më të ndryshmet.
U përhapen histori të llojllojshme: se si ata kishin qenë duke përgatitur një operacion special sekret; se si kishin qenë në ndjekje të paramilitarëve serbë dhe nuk e kishin vërejtur se kishin dalë gabimisht në Serbi; se si kishin qenë duke ekzekutuar një plan rrëmbimi të serbëve brenda Serbisë, të cilët do të kërkonin më vonë t’i këmbenin me pengje shqiptare nëpër burgjet e Serbisë, por, për fatin e tyre të keq, ishin kapur nga forca speciale serbo-jugosllave, etj., etj.
Ka edhe një version të çuditshëm: disa thonë se vëllezërit u ndaluan në një postbllok që kontrollohej nga ushtarë rusë të forcave ndërkombëtare brenda Kosovës dhe pasi u arrestuan iu dorëzuan Serbisë. U tha e çfarë nuk u tha, por versioni më i besueshëm na u dha nga familja e vëllezërve Bytyçi, pasi ushtarët tanë biseduan me ta në shtëpinë e tyre në Prizren.
Pas hulumtimeve disaditore familja Bytyçi kishte mësuar se si bijtë e saj kishin përfunduar në një burg serb. Para se të ktheheshin në Prizren, gjatë kohës që ata kaluan me “Atlantikun”, vëllezërit Bytyçi kishin marrë vesh se nëna e tyre Bahria, motra Bukuria, dhe vëllai Fatosi ishin vrarë. Kur kishin arritur në shtëpi dhe kishin parë nënën, motrën dhe vëllanë gjallë, ishin gëzuar tej mase.
Familja u kishte treguar se si dy familje fqinje rome, Mitroviq dhe Minushi, i kishin ndihmuar duke i mbrojtur dhe kështu mbase ua kishin shpëtuar jetën.
Përfundimi i luftimeve kishte ndërruar shumë gjëra në Kosovë. Zallamahia e pasluftës e kishte bërë minoritetin rom cak të sulmeve të mundshme, sepse shumica prej tyre gjatë kohës së luftës patën bashkëpunuar me serbët. Miroslav Mitroviq dhe çifti Minushi ua kishin hapur zemrën fqinjëve Bytyçi për frikën se mund të binin viktima të hakmarrjes. Ata u ishin lutur vëllezërve Bytyçi t’i shoqëronin deri në kufirin verior me Serbinë. Donin të shkonin për Kralevë ku kishin të njohur. Ylli, Agroni dhe Mehmeti, për ta shpërblyer të mirën me të mirë, kishin pranuar të udhëtonin me fqinjët e tyre duke u ofruar mbrojtje dhe siguri derisa të arrinin kufirin me Serbinë.
Në fillim të qershorit 1999, NATO-ja dhe Ushtria serbo-jugosllave kishin nënshkruar Marrëveshjen Ushtarake Teknike të Kumanovës, sipas së cilës, forcat serbe nuk guxonin t’i afroheshin vijës kufitare Kosovë-Serbi më shumë se pesë kilometra. Është shumë e mundur që kjo zonë neutrale prej pesë kilometrash të ketë qenë kurthi që ka çuar vëllezërit Bytyçi në duart e serbëve, ngase ata mund të kenë kaluar në territorin e Serbisë duke kujtuar se ishin në tokën e Kosovës.
Sido që të jetë, atë verë përcëlluese të vitit 1999, përpos faktit se ish-luftëtarët tanë ndodheshin në burg në Serbi, nuk arritëm të mësonim më shumë.

Disa nga ushtarët e “Atlantikut” qëndruan më gjatë në Kosovë, por deri nga fundi i vitit 1999, shumica prej nesh, ishim kthyer në Amerikë. Sa ishim në Prishtinë informuam Qeverinë e Përkohshme të Kosovës të Hashim Thaçit se vëllezërit Bytyçi ishin nënshtetas amerikanë dhe i lutëm ata të bënin diçka në bashkëveprim me Qeverinë amerikane.

Sapo arritëm në SHBA, shumica nga ne filluam menjëherë të interesoheshim për fatin e bashkëluftëtarëve Bytyçi. Alarmuam shoqatat dhe organizatat e komunitetit, dhe së bashku edhe me Bacë Ahmetin, babanë e tre vëllezërve, kontaktuam anëtarët e Kongresit të SHBA-së, Eliot Engel dhe Sue Kelly; pastaj zyrën e senatorit Charles Schumer, porse krejt çfarë morëm si përgjigje ishte që serbët e dinin që vëllezërit Bytyçi ishin amerikanë, prandaj ata do të mendoheshin mirë para se të ndërmerrnin ndaj vëllezërve ndonjë akt që do të cenonte të drejtat e tyre.

Kaluan javë, muaj, pastaj një vit dhe, derisa ishte duke ikur viti i dytë prej ditës së burgosjes së vëllezërve Bytyçi, më 2 korrik 2001, një grup i ish-ushtarëve të “Atlantikut”, vendosëm të shkonim në promovimin e librit “Waging Modern War” të komandantit të NATO-s gjatë Luftës së Kosovës, Wesley Clark.

Ky promovim organizohej nga Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane në krye me Joe DioGuardin dhe mbahej në vendnisjen e “Atlantikut” për në luftë, në një nga sallat e “Royal Regency Hotel” në Yonkers, ku ne, për herë të parë, patëm veshur uniformat e UÇK-së.

Atë ditë gjenerali Clark nënshkroi së paku 400 libra brenda dy orësh; pastaj iu drejtua masës prej më se 500 vetash me një fjalim mbi ditët kur kishte udhëhequr luftën kundër Milosheviqit.
Kur mbaroi së foluri Wesley Clark, Joe DioGuardi mori fjalën e tha se do të lejoheshin pyetje, por numri i tyre do të ishte i kufizuar.

E ngrita dorën menjëherë pasi doja të bëja një pyetje të vetme, por nuk po më vinte rendi. Nuk më mbante vendi pasi ne secilën herë që Clark përgjigjej nuk më jepej mundësia të bëja pyetjen, ndaj më kapi frika se mund të më ikte rasti të ngrija çështjen e vëllezërve Bytyçi para njeriut që besoja se duhej të njihte persona të rëndësishëm në administratën e Qeverisë amerikane. Isha i bindur që nëse amerikanët e vendosin Beogradin nën trysni, ndofta mund të merrej vesh mbi fatin e tre luftëtarëve të Batalionit “Atlantiku”.

Vetëm pas dhjetë minutave Joe DioGuardi ma dha fjalën. Thashë se kisha qenë ushtar i UÇK-së në kuadër të batalionit “Atlantiku”, pastaj iu drejtova gjeneralit:
– I nderuar gjeneral Clark, ne ish-ushtarët e batalionit “Atlantiku” e kemi konsideruar veten edhe si ushtarë tuajt, ndaj dhe ju falënderojmë për krejt çfarë keni bërë të mbroni qytetarët e pafajshëm në Kosovë. Unë besoj se ju jeni një gjeneral me kod nderi. Kam një pyetje, të cilën ne ish-ushtarët e “Atlantikut” ua kemi shtruar shumë personaliteteve, por askush nuk po na jep përgjigje. Si ushtarak, jam i sigurt që ju do të bëni gjithçka që është e mundur të ndihmoni ushtarët… Fjala është për tre ish-ushtarë të “Atlantikut”, të cilët janë nënshtetas amerikanë. Pas luftës, në qershor të vitit 1999, ata u morën robër nga forcat serbe. Ata janë tre vëllezër dhe, edhe pse kanë kaluar dy vjet pas luftës, ende nuk e dimë ku janë dhe a janë gjallë? Ne ju lutemi t’na ndihmoni të zbulojmë se ç’ ka ndodhur me vëllezërit Bytyçi!

Gjenerali tha:
– Faleminderit… Dua t’ju tregoj një gjë: kam pasur dijeni për Batalionin “Atlantiku”. Kur dëgjova që amerikanët me origjinë shqiptare janë në Malet e Pashtrikut, dhashë urdhër që aeroplanët e NATO-s të bombardojnë menjëherë pozicionet e serbëve përballë jush, për të mënjanuar rrezikun që u kanosej… Sa i përket çështjes së tre vëllezërve, unë nuk di gjë, por, nëse m’i jepni emrat e tyre, do ta hulumtoj këtë çështje dhe do të shoh çfarë mund të bëj.
Mora një copë letër, shkrova emrat e Ylli, Agron dhe Mehmet Bytyçit dhe ia dhashë gjeneral Wesley Clarkut duke e falënderuar edhe një herë për gatishmërinë e tij për të na ndihmuar.

Nuk di çfarë bëri Clarku, por brenda pak ditësh shumëçka filloi të lëvizë. Kumti i zi se vëllezërit Bytyçi ishin ekzekutuar, u mor vesh nga të gjithë. Në fillim, si pandehmë; pastaj shumë shpejt, doli si lajm i vërtetë. Shteti serb kishte kryer edhe një krim. Ndryshe nga rastet e tjera, kur kishte vrarë me qindra-mijëra kroatë, boshnjakë dhe shqiptarë, Qeveria serbe në rastin e vëllezërve Bytyçi ua kishte marrë jetën tre qytetarëve amerikanë.

Sipas Joe DioGuardit, Wesley Clark të nesërmen e promovimit të librit të tij, më 3 korrik, i kishte telefonuar ambasadorit amerikan në Beograd, William Mongomery. Dy ditë më vonë, më 4 korrik, DioGuardi ishte befasuar kur e kishin pyetur nëse e pranonte një telefonatë nga një serb i Beogradit.
Një burrë i quajtur Vladimir Radomiroviq, redaktor i gazetës serbe “Reporter”, i kishte shpjeguar me telefon kryetarit të Ligës se kishte marrë informacione nga njerëz anonimë brenda Qeverisë së Serbisë për hapjen e një varreze masive në Petrovoselo.

Radomiroviq kishte thënë se, sipas burimeve të tij, në mbetjet e zbuluara të personave në varrezën e Petrovoselos besohej se ishin edhe trupat e vëllezërve Bytyçi, të cilët i kishin sytë e mbyllur me shirita të zinj, duart e lidhura mbrapa me tel dhe kishin plagë plumbash në kokë dhe në gjoks.
Sipas ekspertizës, tre vëllezërit Bytyçi ishin ekzekutuar nga afërsia. Në rrobat e njërit prej vëllezërve ishte gjetur një dokument gjyqi, i datës 27 qershor 1999, në të cilin ishin shkruar emrat e tre vëllezërve. Aty thuhej se qenë dënuar me 15 ditë burg, sepse kishin hyrë në Serbi ilegalisht!

Sapo kishte përfunduar bisedën me Radomiroviqin, DioGuardi kishte telefonuar përfaqësinë e Amerikës në Beograd, si dhe kongresistin Benjamin Gilman. Ky i fundit e kishte vendosur administratën e presidentit George W. Bush nën presion dhe rezultati kishte qenë i menjëhershëm.
Zyrtarët amerikanë në Beograd i ishin shtruar punës të mblidhnin dhe të siguronin sa më shumë informacion, i cili do t’i dërgohej me urgjencë Departamentit të Shtetit në Washington D.C.

Më 12 korrik, Joe DioGuardi së bashku me këshilltaren për çështje të Ballkanit të Ligës Qytetare Shqiptaro- Amerikane, Shirly Cloyes, ishin takuar me punëtorë të Departamentit të Shtetit. Zyrtarët e Departamentit të Shtetit kishin premtuar se do ta respektonin protokollin e Byrosë së Çështjeve Konsullore, i cili saktësonte procedurat, sipas të cilave shteti amerikan duhet të sillet kur qytetarët amerikanë zhduken apo vriten jashtë Amerikës. Pastaj ata do t’ia kumtonin familjes Bytyçi lajmin përmes kanaleve zyrtare.

Të njëjtën ditë, me t’u kthyer në New York, DioGuardi i kishte bërë një telefonatë kryetarit të Shoqatës “Atlantiku”, Arbër Muriqi. Arbri e informoi Kryesinë për të gjitha zhvillimet dhe shprehu dyshimin që vëllezërit Bytyçi mund t’i kishim humbur përgjithmonë.
Më 14 korrik shoqata jonë lëshoi një komunikatë me anë të së cilës kërkonte nga Qeveria amerikane të bënte analizat e evidencës forenzike. Nëse vërtetohej se trupat e vëllezërve Bytyçi ishin në varrezën në Petrovoselës, atëherë shteti amerikan duhej të bënte gjithçka që të sillte vrasësit para drejtësisë.
Nuk kaloi shumë kohë dhe lajmi i zi u konfirmua. Në mesin e rreth 60 trupave të gjetur në varrezën e Petrovoselës ishin edhe vëllezërit Bytyçi. Detaje të reja të tmerrshme dhe tronditëse filluan të dalin në sipërfaqe.

Vëllezërit Bytyçi ishin liruar nga burgu i Prokuples tri ditë para se t’u skadonte dënimi. Fqinji i tyre, Miroslav Mitroviq, pasi ishte njoftuar për lirimin, kishte shkuar t’i merrte që të tretë dhe t’i ndihmonte të udhëtonin deri në kufi me Kosovën.
Derisa fqinji Mitroviq ishte duke pritur te porta kryesore, vëllezërit Bytyçi ishin nxjerrë nga ndërtesa e burgut përmes një dere anësore më 8 korrik 1999. Sipas dëshmisë së Mitroviqit, drejtori i burgut të Prokuples i kishte thënë atij se vëllezërit Bytyçi ishin marrë nga dy persona në rroba civile, të cilët i kishin futur vëllezërit në një makinë të bardhë pa targa regjistrimi dhe ishin larguar në drejtim të panjohur.

Drejtori kishte gënjyer. Destinacioni i veturës ku ishin futur vëllezërit Bytyçi kishte qenë Petrovoselo, një qytezë disa qindra kilometra larg Prokuples.
Ylli, Agroni dhe Mehmeti ishin transportuar për në bazën e Njësisë Speciale Antiterroriste të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë në Petrovoselo. Dy ditë më vonë ata ishin ekzekutuar me plumba pas koke dhe ishin hedhur në varrezën masive ku ndodheshin me dhjetëra trupa të pajetë të shqiptarëve.
Sapo mësuam mandatën e llahtarshme, kryesia e Shoqatës “Atlantiku” përpara se të bënte çfarëdo qoftë tjetër, u nis për në shtëpinë e Bacës Ahmet për t’u solidarizuar dhe për të ndarë dhimbjen me familjen Bytyçi. Qëndresa e familjes Bytyçi ishte stoike, e pakrahasueshme.

Sjellja kaq njerëzore e Bacës Ahmet ishte treguesi më i mirë se pse djemtë e tij kishin qenë njerëz të rrallë dhe patriotë të kulluar.
Lajmi mbi ekzekutimin e vëllezërve Bytyçi zemëroi si shqiptarët ashtu edhe amerikanët. Ai ia ndali frymën botës së civilizuar anembanë globit. Shumë anëtarë të Senatit dhe të Kongresit amerikan, në mesin e tyre senatorët Mitch McConnell dhe John McCain, si dhe kongresisti Eliot Engel, kërkuan që vrasësit të viheshin para gjyqit.

Shoqata “Atlantiku” lëshoi disa komunikata për mediumet ku thirrëm Departamentin e Shtetit dhe të gjitha autoritetet përkatëse që të bënin gjithë ç’ ishte e mundur që përgjegjësit për krimin e rëndë ndaj vëllezërve Bytyçi të silleshin para drejtësisë dhe të merrnin dënimin e merituar.

Fakti që Ylli, Agroni dhe Mehmeti ishin nënshtetas amerikanë, e vendosi Qeverinë serbe në një situatë të vështirë. Qeveria amerikane u prononcua haptas se vrasjen e vëllezërve Bytyçi e shihte si krim me paramendim ndaj qytetarëve të Amerikës. Ndërkohë FBI-ja kishte dërguar disa ekipe për hetime dhe Ambasada amerikane në Beograd po monitoronte me kujdes procesin e hetimeve që bënin autoritetet e Beogradit.

Ne, ish-ushtarët e Batalionit “Atlantiku”, ato ditë zie në komunitetin shqiptaro-amerikan u munduam t’i gjendeshim pranë familjes dhe Bacë Ahmetit. Gjatë një vizite në familjen Bytyçi zyrtarë të Departamentit të Shtetit u kishin shpjeguar familjes dhe Bacës Ahmet procedurat e sjelljes së eshtrave të qytetarëve amerikanë kur vriteshin apo aksidentoheshin jashtë Amerikës. Ata kishin ofruar mbështetje nëse familja donte t’i varroste djemtë në Kosovë.

Baca Ahmet e shestoi këtë me nënë Bahrien, gruan e tij, djemtë dhe me vajzën Bukurien dhe familja vendosi që eshtrat e Yllit, Agronit dhe të Mehmetit të ktheheshin në vendin e lindjes së tyre, në SHBA. Ata shprehën dëshirën që djemtë e tyre të varroseshin në varrezat e Yonkersit, 400 metra prej “Royal Regency Hotel”, prej ku bijtë e tyre dhe Batalioni “Atlantiku” ishin nisur për të ndihmuar në çlirimin e atdheut tonë në prill të vitit 1999.

Dëshirat e prindërve dhe të familjes u respektuan. Por trupat u transportuan për Amerikë vetëm pas më shumë se gjashtë muajsh shtyrjeje nga Qeveria serbe.
Në bashkërenditje të ngushtë me familjen dhe me komunitetin shqiptaro-amerikan, me ish-luftëtarët e “Atlantikut” dhe me Shoqatën “Atlantiku” përgatitëm programin e ceremonive mortore të kthimit të eshtrave të vëllezërve Bytyçi në Kosovë – Prishtinë, i cili ishte si vijon:

E premte, 22 shkurt 2002:
Nisja e pjesës së parë të delegacionit të komunitetit shqiptaro-amerikan dhe të shoqatës “Atlantiku” nga New York-u për në Prishtinë.
E shtunë, 23 shkurt 2002
Arritja e delegacionit në Prishtinë.
E diel, 24 shkurt 2002
Arritja e pjesës së dytë të delegacionit në Prishtinë. Ambasadori William Walker i bashkohet delegacionit në Prishtinë.
E martë, 26 shkurt 2002
Arritja e eshtrave të vëllezërve Bytyçi nga Serbia në Kosovë.
E mërkurë, 27 shkurt 2002
Ora 2 pasdite: Ceremoniali ushtarak dhe civil mortor me pjesëmarrjen e familjes, ish-pjesëtarëve të Batalionit “Atlantiku”, UÇK-së, qytetarëve të Kosovës. Nderimin ushtarak në ceremoni e kryen Garda e Ushtrisë së Kosovës (TMK).
Ora 3 pasdite: Tubimi memorial kryesor në palestrën e sporteve “1 Tetori” në Qendrën e Studentëve në “Kodrën e Diellit”.
E shtunë, 28 shkurt 2002
Nisja e eshtrave nga Prishtina për në New York në përcjellje të delegacionit shqiptaro-amerikan.JA SI U VRANË VËLLEZËRIT BYTYÇI
E premte, 1 mars 2002
Ora 7 e mbrëmjes: Arritja e eshtrave të vëllezërve Bytyçi në aeroportin “John F. Kennedy” në New York. Ora 7:30 e mbrëmjes: Konferencë shtypi për mjetet amerikane të informimit.
E shtunë, 2 mars 2002
Vizitat e komunitetit dhe të miqve amerikanë për homazh eshtrave të vëllezërve Bytyçi.
E diel, 3 mars 2002
Shërbesa funerale nga ora 2 pasdite deri në orën 9 të mbrëmjes në Shtëpinë e Funeraleve Farenga Bros (620 Allerton Avenue në Bronx). Ushtarët e Batalionit bëjnë roja nderi pranë arkivoleve gjatë tërë kohës.
E hënë, 4 mars 2002
Tubimi komemorativ kryesor në SHBA fillon në oborrin e “Royal Regency Hotel” në adresën- 165 Tuckahoe Road, Yonkers, New York.
Ora 1 pasdite: Varrimi i eshtrave të vëllezerve Bytyçi dhe nderimi i fundit- Varrezat St. Mary prapa “Royal Regency Hotel”.

Ceremonitë mortore dhe përcjellja me nderime ushtarake e eshtrave të vëllezërve Bytyçi në Prishtinë (27-28 shkurt 2002) dhe në New York (1-4 mars 2002) ishin ngjarje prekëse për shqiptarët në përgjithësi dhe shqiptaro- amerikanët në veçanti. Çfarë i bëri ato aq sublime, ishte pjesëmarrja e qindra-mija shqiptarëve gjatë ceremonialeve në atdhe dhe në Amerikë dhe angazhimi i dhjetëra zyrtarëve amerikanë që bënë ç’mundën të sjellin bashkëqytetarët e tyre amerikanë me dinjitet në banesën e fundit.

Ditët pas varrimit të eshtrave të vëllezërve Bytyçi ishin të rënda, por ajo çfarë na bëri dhimbjen më të durueshme qenë me mijëra mesazhe ngushëllimi dhe letra përkrahjeje që i arritën familjes dhe shoqatës sonë…
Një ndër letrat më të bukura na erdhi nga një amerikane, Dana DaCosta. Ajo kishte punuar për zëvendëskomandantin tonë Fadil Idrizi dhe përmes tij kishte njohur edhe disa ushtarë të tjerë, të cilët e kishin impresionuar me thjeshtësinë dhe modestinë e tyre. Kishte lexuar në shtypin amerikan për tragjedinë që kishte pllakosur familjen Bytyçi dhe për komunitetin shqiptaro- amerikan dhe ishte ulur për të shkruar një letër shumë mallëngjyese që na e kishte dërguar ditën e varrimit.
Miqtë e mi të Batalionit “Atlantiku”.
Me rastin e humbjes së tre vëllezërve tuaj Bytyçi, ju lutem më lejoni të ndaj dhimbjen dhe pikëllimin me ju!
Kur ushtarët amerikanë kthehen nga lufta, ne i presim me parada, medalje, nderime dhe me ceremoni përshëndetëse deri në nivelet më të larta të qeverisë. Ushtarët tanë kthehen të lumtur në shtëpitë e tyre, te shokët dhe familjet e veta. Pasi ata kanë luftuar dhe ruajtur lirinë e Amerikës, ata mund të kthehen në shtëpi dhe të vazhdojnë jetën e tyre në rehati si përpara. Ushtarët amerikanë pas çdo lufte lavdërohen si heronj, ashtu siç e meritojnë.
Miqtë e mi shqiptarë nga Ballkani, nuk e kishit fatin e amerikanëve. Ju luftuat dhe ne u jemi falënderues, por shumë shokë dhe familjet tuaja nuk janë më. Për dallim nga luftëtarët amerikanë, shumë nga shokët tuaj të UÇK-së nuk kishin ku të ktheheshin. Shtëpitë e tyre dhe kujtimet e fëmijërisë ishin djegur deri në themele duke u shndërruar në hi.
Kam pasur rastin t’i njoh disa nga ushtarët e Batalionit tuaj “Atlantiku” dhe për një kohë të shkurtër ata më kanë lënë përshtypje të thella. Ndihem se kam qenë me fat që kam hyrë në rrethin konfidencial të tyre dhe kam pasur nderin të dëgjoj disa histori nga përvoja e tyre luftarake. Por asnjëherë nuk i kam ndier të mburren. Përkundrazi, ata më thoshin se ju bëtë çfarë ishte e nevojshme dhe do të kishit dëshiruar të kishit bërë më shumë. Ua them me sinqeritet: unë jam e mahnitur me trimërinë tuaj dhe po aq e befasuar me modestinë dhe përulësinë tuaj.
Ju jeni bërë vëllezër të vërtetë, në kuptimin më të pastër të fjalës. Vëllezër – jo nga prindërit apo lindja, por nga fuqia e çuditshme e fatit, i cili u kishte hedhur në duart e tmerrit që quhet luftë. Unë ju vështroj kur ju jeni me njëri- tjetrin dhe këto janë çaste kur kuptoj domethënien e lojalitetit si ndjenjë dhe qëndrim. Përkushtimi juaj për njëri-tjetrin është i rreptë dhe i paluhatshëm. Lidhja mes jush është e padepërtueshme dhe gati e prekshme fizikisht. Dashuria juaj për njëri-tjetrin ka lindur nga domosdoshmëria, shqetësimi i përbashkët dhe aspirata fisnike për atdheun tuaj origjinal.

E di, për ju nuk do të ketë parada e as nderime formale. Ju as nuk i prisni as nuk i kërkoni ato. Dëshirat tuaja janë shumë të thjeshta. Ato janë disa gjëra të drejta që unë i nënkuptoj si të garantuara, si për shembull ajri që thithim. Liria dhe të drejtat njerëzore themelore janë ato për çfarë luftuat ju ushtarët e Batalionit “Atlantiku”; të dyja, për ne amerikanët janë gjëra të cilat i kemi të përditshme.
Me zbulimin e trupave të Ylli, Agron dhe Mehmet Bytyçit, ish-luftëtarë të Batalionit tuaj, unë vetëm mund të parafytyroj ankthin dhe dhimbjen e familjes Bytyçi dhe të vëllezërve të tyre nga Batalioni “Atlantiku”. Unë e di si ndihen ushtarët e “Atlantikut” që i njoh, sepse ata, edhe pse duan, nuk mund t’i fshehin dot as hidhërimin e as trishtimin.

Vëllezërit Bytyçi ishin qytetarë amerikanë si unë dhe, po të donin, do të kishin mundur të rrinin mënjanë, larg luftës së Kosovës. Ata lirisht mund të rrinin në Amerikë dhe të linin në dorën e atyre që ishin në rrezik të bënin si të mundeshin. Por ata vepruan si burra dhe shkuan të ndihmojnë njerëzit e tyre. Forca e karakterit, guximi dhe besnikëria e vëllezërve
Bytyçi për të mbrojtur njerëzit nga vendi i të parëve të tyre, janë marramendëse. Fakti se ata zgjodhën të hynin në fushën e betejës, i bën ata tre djem të jashtëzakonshëm. Ky fakt tregon dinjitetin dhe integritetin e tyre. Unë jam e sigurt se në qiell ka një vend të veçantë për luftëtarë të tillë të guximshëm çfarë ishin Ylli, Agroni dhe Mehmeti.

Si “superfuqi” që jemi, krejt bota shikon nga Amerika kurdo që diku ka ndonjë trazirë. Jam e frikësuar, pasi lidhur me rastin e vëllezërve Bytyçi nuk kemi bërë gjithë çfarë është dashur dhe çfarë mund të bëjmë. Efektet e pavendosmërisë sonë përkundrejt Serbisë për rastin e vëllezërve Bytyçi mbeten të shihen. Si amerikane, ndihem e dhunuar. Si qenie njerëzore jam e tmerruar nga mungesa e respektit të serbëve për jetën. Është e padiskutueshme që Tribunali i Kombeve të Bashkuara në Hagë do të duhej të rrotullonte çdo gur dhe të fillojë hetimin e këtij rasti. Tribunali është fillimi i procesit të drejtësisë në Ballkan. Vetëm pas dokumentimit të krimeve të luftës dhe kërkimeve të plota për të vërtetën, pajtimi dhe procesi i shërimit të sa e sa viktimave dhe familjeve të shkretuara, do të jetë i mundshëm. Njerëzit e vrarë nuk do mund të kthehen në jetë, por nevoja për drejtësi dhe për të ditur të vërtetën është më se e nevojshme.

Gjithë evidenca e krimeve gjatë luftërave në Ballkan duhet të arkivohet dhe ata që vërtetohen dhe shpallen fajtorë duhet të dënohen. Unë për veten time ndihem e turpëruar, që edhe pse Beogradi ka një qeveri të re, në Serbi ende ka meshkuj dhe femra shqiptare që dergjen nëpër burgjet e shtetit serb, dhe të tillë që nuk dihet asgjë për fatin e tyre. Ne, amerikanët, duhet t’i telefonojmë politikanët tonë të zgjedhur me votat tona. Të kërkojmë me këmbëngulje prej tyre të shtrëngojnë Qeverinë e Serbisë që t’u përmbahet ligjeve ndërkombëtare për trajtimin e pengjeve të luftës.

Pas Holokaustit, të gjithë njerëzit e fuqishëm të politikës deklaruan “Kurrë më!” U desh që gjysma e botës të ngrihet për të mposhtur njeriun e krisur Adolph Hitler, sepse pasojat mund të ishin katastrofale për gjithë njerëzimin. Megjithatë, ja ku jemi përsëri, sapo kemi vënë këmbën në mileniumin e ri, ende të përgjakur si familje njerëzore, dhe na mori 14 vjet ta hedhim nga pushteti i tij gjakësor Milosheviqin.
Dhe sot ai del para Tribunalit të Hagës arrogant dhe i zemëruar dhe thotë se krejt çfarë ka bërë ishte për dobinë e popullit të tij dhe se nuk ka bërë asnjë gabim. Kë duhet ta fajësojmë për dëmtimin e gjithë njerëzimit për çfarë ka ndodhur në Ballkan? Nëse të drejtat njerëzore themelore të cilitdo person në planetin tonë shkelen, a nuk jemi ne, qytetarët e gjithë botës, në një mënyrë a tjetër, përgjegjës? Pyetja që shtrohet me urgjencë është: rendi i kujt do jetë herën e ardhme dhe a do të lejojmë herën tjetër që të jemi vetëm soditës, apo do të mësojmë nga tragjedia e popujve të Ballkanit?

Në pamundësi t’u përgjigjeshim të gjithë bashkëluftëtarëve, dashamirësve, miqve, shokëve, institucioneve, si shqiptare ashtu dhe amerikane, dhe mjeteve të informimit, më 6 mars 2002, shoqata “Atlantiku” dërgoi një letër falënderimi, të cilën ua adresoi shqiptarëve në Ballkan, komunitetit shqiptaro-amerikan, Departamentit të Shtetit të SHBA-së, Ambasadës Amerikane në Prishtinë, Shtabit Suprem të Ushtrisë së Kosovës (TMK-së) dhe redaksive të mjeteve të informimit në Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Republikën e Shqipërisë dhe në SHBA.
LETËR FALËNDERIMI NGA SHOQATA “ATLANTIKU”

Sigurisht që për familjen Bytyçi nuk ka asnjë lloj zëvendësimi për humbjen e tre djemve, Yllit, Agronit dhe Mehmetit. Dhimbja për këputjen e jetës së bijve të tyre nga dora e regjimit të Milosheviqit do të jetë e përhershme, por të përhershme do të jenë edhe respekti dhe krenaria për tre vëllezërit Bytyçi.

Pas gati tre vjetësh kërkimi, eshtrat e tyre më në fund prehen të qetë në tokën e Amerikës, në vendin e tyre të lindjes. Tre vëllezërit Bytyçi, si djem të vërtetë të Kosovës, u nisën nga atdheu i tyre i lindjes, SHBA, që në Kosovë të vendosen idealet amerikane të lirisë, të demokracisë dhe të tolerancës.
Me rastin e nderimit dhe përcjelljes madhështore të eshtrave të tre vëllezërve Bytyçi në Prishtinë dhe Yonkers të New Yorkut, shoqata “Atlantiku” falënderon të gjithë shqiptarët në Ballkan dhe në Amerikë që shprehën respekt dhe homazhe për vëllezërit Bytyçi.

Falënderojmë Ambasadën Amerikane në Prishtinë dhe posaçërisht ambasadorin John K. Menzis, për përkrahjen dhe punën e madhe në ndriçimin dhe premtimin për hetimin e rastit më tutje, derisa vrasësit e vëllezërve Bytyçi të dalin para drejtësisë. Falënderojmë Departamentin e Shtetit për punën e madhe dhe përkrahjen gjatë gjithë kohës prej kur gjenerali Wesley Clark, në bashkëpunim me Ambasadën Amerikane në Beograd, filloi procedurën për identifikimin e trupave të vëllezërve Bytyçi.

Falënderimet më mirënjohëse për organizimin dhe nderimin dinjitoz dhe madhështor të ceremonisë në Prishtinë ia drejtojmë Ushtrisë së Kosovës (TMK-së), pjesëtarëve të Gardës së TMK-së dhe veçanërisht Shtabit Suprem te TMK-së dhe komandantit të Ushtrisë së Kosovës- gjeneral Agim Çekut.
Falënderojmë për përcjelljen e vazhdueshme dhe profesionale të ceremonisë mortore në Prishtinë të gjitha mediumet e Kosovës, Maqedonisë, Malit të Zi dhe të Republikës së Shqipërisë, si, stacionet televizive, radiot, gazetat, ashtu dhe mediumet elektronike në internet.

Me rastin e nderimit dhe përcjelljes madhështore të eshtrave të tre vëllezërve Bytyçi, gjatë ceremonisë së nderimit dhe varrimit në New York falënderojmë për ndarjen e dhimbjes dhe përkushtimin për mbarëvajtjen e ceremonisë ambasadorin William Walker, kongresistin Eliot Engel dhe policinë e distriktit të Yonkersit për përcjelljen me nderim të arkivoleve dhe kortezhit.

Falënderojmë po ashtu të gjithë pjesëtarët e komunitetit shqiptaro-amerikan për nderimin që iu bënë eshtrave të vëllezërve Bytyçi gjatë ceremonisë funerale, si dhe me pjesëmarrjen masive gjatë varrimit. Falënderojmë të gjitha shoqatat dhe asociacionet e komunitetit dhe posaçërisht shoqatën “Miqtë e TMK-së për Amerikë dhe Kanada” me seli në New York për vënien në dispozicion të krejt anëtarësisë në informimin dhe organizimin e ceremonisë në Prishtinë dhe New York.
Ne fund falënderojmë për prezentimin dhe info- rmimin e ngjarjes mjetet e informimit në SHBA, veçanërisht gazetën ” The New York Times”, kanalet televizive, CBS, Channel 11, Channel 12, gazetën “Illyria” dhe stacionin televiziv Albanian Culture, për të mos harruar të falënde- rojmë me mijëra individë nga mbarë bota që na dërguan telegrame ngushëllimi dhe mbështetje.

Shoqata “Atlantiku” pas varrosjes së eshtrave të vëllezërve Bytyçi edhe një herë thërret autoritet amerikane që të bëjnë gjithçka derisa të identifikohen kryerësit e krimit ndaj vëllezërve Bytyçi dhe të vendosen para drejtësisë.
Edhe pse u lehtësuam një grimë, sepse kishim kryer një obligim të rëndësishëm ndaj vëllezërve Bytyçi duke i bartur eshtrat e tyre nga toka e ftohtë e Serbisë në tokën e tyre të lindjes në Amerikë, dhimbja dhe boshllëku në zemrat tona ishin shumë të mëdha. Hapi i ardhëm ishte dedikimi ynë të bënim çmos, që të fillonte procesi i drejtësisë.

Ne dhe sidomos familja Bytyçi tentuam gjithë çfarë mundëm të shtynim shtetin serb të zbatonte drejtësinë. Ata që kishin shkrepur plumba mbi vëllezërit duarlidhur, dhe veçanërisht ata që kishin dhënë urdhrat, do duhej të jepnin llogari para gjyqit. Porse, prej korrikut të vitit 2001, kur u zbulua krimi mbi vëllezërit Bytyçi, u deshën të kalonin vite derisa Serbia filloi të bënte diçka për të lejuar drejtësinë të ndizte motorët e sistemit të saj.

Fatos Bytyçi, vëlla i Yllit, Agronit dhe Mehmetit, pas vizitës së parë që kishte bërë në Serbi në vitin 2004, ia kishte mësyrë Beogradit edhe një herë në janar të vitit 2006. Madje ai ishte takuar edhe me presidentin serb, Boris Tadiq, i cili i kishte premtuar që rasti do të zgjidhej.
Por asgjë nuk ndodhi.

Atëherë familja i ktheu shpresat tek Qeveria amerikane, e cila, e frustruar me vonesat dhe arsyetimet më banale të Serbisë, më 11 korrik 2006, në një deklaratë të publikuar nga Ambasada në Beograd, nëpërmjet fjalëve të ambasadorit Michael C. Polt, kërkonte nga autoritetet serbe që të përfundonin shpejt hetimet mbi vrasjen e vëllezërve Bytyçi dhe të ngrinin padi kundër fajtorëve. Zyrtarët e Ambasadës së SHBA-së në Beograd ishin të bindur që prokurorët kishin evidencë të bollshme për të filluar gjykimin. Reagimi serb qe relativisht i shpejtë.

Më 23 gusht 2006, shtatë vjet pas krimit mizor kundër vëllezërve Bytyçi, Zyra e Prokurorisë së Krimeve të Luftës e Republikës së Serbisë shpalli lajmin se kishte ngritur padi kundër dy oficerëve të policisë serbe, Sreten Popoviq dhe Milosh Stojanoviq. Ata ishin të dyshuar si bashkëfajtorë në ndërmarrjen kriminale ndaj vëllezërve Bytyçi dhe kishin shkelur Konventën e Gjenevës për Pengjet e Luftës. Në fakt, hetimet formale për implikimin në krim të Popoviqit dhe Stojanoviqit kishin filluar në mars 2006, por gjykimi kundër këtyre dy oficerëve të rangut të ulët nuk filloi deri më 13 nëntor 2006.

Ndërsa zhvillohej procedura e gjykimit të Popoviqit dhe Stojanoviqit, vendi ku ndodhej varreza e Petrovoselos ishte në juridiksionin zyrtar të Zyrës së Prokurorisë në Negotin. Në mënyrë të përsëritur, kjo zyrë kishte kërkuar nga organet policore të identifikonin urdhëruesit dhe personat që kishin ekzekutuar urdhrin për vrasjen. Prokuroria ia kishte dërguar policisë një listë me emrat e njerëzve, të cilët mund t’u ndihmonin atyre të vilnin informacione të vlefshme për rastin, nëse departamentet përkatëse të policisë do të kryenin punën e tyre duke i kontaktuar dhe intervistuar njerëzit në listë.

Në mesin e emrave ishte Vlastimir Gjorgjeviq, ish-shef për Siguri Publike i Milosheviqit, i cili dyshohej se kishte organizuar rrëmbimin, transferimin dhe vrasjen e vëllezërve Bytyçi.
Prokurorët i sugjeronin policisë të merrnin në pyetje Obrad Stevanoviqin, ish- asistent të ministrit të Brendshëm dhe ish-komandant të të ashtuquajturit Ekip i Ndjekjes në Ministrinë e Punëve të Brendshme të Serbisë, anëtarët e të cilit i kishin marrë vëllezërit Bytyçi nga burgu i Prokuples. Një person tjetër i rëndësishëm për hetimet ishte edhe Goran Radosavleviq-Guri. Si ish-shef i xhandarmërisë serbe, Guri ishte në kontakt të vazhdueshëm me Vlastimir Gjorgjeviqin dhe, kur ishin likuiduar vëllezërit Bytyçi, kishte qenë komandant i kampit të Petrovoselos.
Drejtësia serbe kishte mbetur në baltë dhe lëvizte me zvarritje kërmilli. Kjo kishte mundësuar ikjen e të dyshuarve kryesorë për përfshirjen në krimin mbi vëllezërit Bytyçi: Vlastimir Gjorgjeviq dhe Goran Radosavleviq-Guri, të cilët flitej se fshiheshin në Rusi.

Policia, shërbimet e inteligjencës dhe segmente të shtetit serb, mundoheshin të fshihnin të vërtetën. Popoviqi dhe Stojanoviqi mbetën të akuzuarit e vetëm.
Më 28 shkurt 2007, u arrestuan edhe katër oficerë te tjerë të policisë serbe (në mesin e tyre ishte edhe Milenko Arsenijeviq), porse u liruan përkohësisht nga burgu dy të akuzuarit e parë-Milosh Stojanoviq dhe Sreten Popoviqi.
Këto dredha të drejtësisë dhe të ekzekutivit serb i detyruan amerikanët që në mars të vitit 2007, nëpërmjet Ambasadës në Beograd, të dalin me qëndrim shumë të prerë, si dhe të deklarojnë pa ekuivokë se Departamenti i Drejtësisë së SHBA-së do të bënte hetime vetjake, në përputhje me ligjin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Hidhërimi amerikan u ndie menjëherë në Serbi. Organet e drejtësisë serbe lëshuan fletarrestime për Vlastimir Gjorgjeviqin dhe Goran Radosavleviq-Gurin, por shteti serb, thoshte se nuk dinte asgjë për vendndodhjen e tyre.
Të injoruarit e fakteve nga shteti serb u duk qartas, kur në qershor të vitit 2007, Tribunali i Hagës, në bashkëpunim me Serbinë dhe Malin e Zi, arrestoi Vlastimir Gjorgjeviqin. Ai nuk u arrestua në Rusi, ku thuhej se ishte fshehur, por u arrestua në mes të Budvës, qytet në bregdetin malazias. I dyshuari tjetër, Goran Radosavleviq-Guri, gjendet akoma i fshehur duke iu shmangur drejtësisë.
Sipas dëshmive të ish-funksionarit të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Serbisë, Dragan Karleusha, që i ka dhënë gjatë procesit kundër Milosheviqit në Hagë në vitin 2002, dhe së fundi në janar të vitit 2009, mbi vrasjet dhe transportimin e kufomave të shqiptarëve të vrarë në Suharekë, del se zinxhiri i urdhrave për të kryer krime ka filluar prej niveleve më të poshtme dhe ka kaluar përmes Vlajko Stojilkoviqit, ministër i Punëve të Brendshme, Radomir Markoviqit, shefi i Shërbimit Sekret të Serbisë dhe arrinte te kreu i shtetit, Slobodan Milosheviq.
Bazuar në praktikat e përcjella nga Serbia për të shtyrë, fshehur dhe shkatërruar provat në lidhje me krime të shumta ndaj shqiptarëve në përgjithësi dhe krimin mbi vëllezërit Bytyçi, në veçanti, duket qartë se mënyra e vetme që të arrihet drejtësia për rastin e vëllezërve Bytyçi është që çështjen Bytyçi ta merrnin përsipër ose gjykatat amerikane, ose ndonjë gjykatë ndërkombëtare.
Kur u arrestuan vëllezërit Bytyçi ata ishin çmobilizuar nga lufta dhe veprimet luftarake kishin përfunduar. Serbia kishte të burgosur që kishin luftuar me UÇK-në, që i kishte kapur gjatë luftës dhe pas luftës, por ata janë gjykuar, mbajtur peng apo lëshuar.
Pengjet e luftës nuk ekzekutohen as gjatë zhvillimit të luftimeve e lerë më në paqe. Krimi mbi vëllezërit Bytyçi ishte planifikuar, urdhëruar dhe kryer nga segmente të shtetit serb, që përfshijnë oficerë dhe zyrtarë të burgut në Prokuple e deri te kupola e shtetit dhe vetë Milosheviqi.
Vëllezërit Bytyçi u vranë, sepse ishin amerikanë dhe luftëtarë të UÇK-së. Serbia nuk do ta heqë kurrë turpin e krimit të saj mbi vëllezërit Bytyçi, por së paku mund ta lajë disi ndërgjegjen e katranosur, nëse i gjykon dhe dënon ata që e dhanë komandën dhe ata që e ngrehën këmbëzën dhe ua morën jetën në lule të rinisë vëllezërve Bytyçi.
Vëllezërit Bytyçi ishin shokë të mrekullueshëm. Më i madhi, Ylli, shumicën e kohës gjatë luftës e kaloi i angazhuar në punët e logjistikës. Ai ishte një djalë ëndërrimtar, inteligjent dhe i këndshëm. Agroni ishte një i ri i hijshëm dhe shumë i fuqishëm. Ai ishte një ushtar i patrembur dhe shumë herë iu fut armikut në thellësi të radhëve të tij. Më i riu nga ata, Mehmeti, ishte më i gjati dhe në vend të kapelës së UÇK-së, mbante si shami flamurin amerikan. Ne, ushtarët e Batalionit “Atlantiku”, do t’i mbajmë mend tre vëllezërit Bytyçi për jetë të jetëve, ashtu si ishin, të thjeshtë, entuziastë, plot jetë dhe luftëtarë trima.
Sot, dhjetë vjet pas luftës çlirimtare të Kosovës, kur kujtojmë tre heronjtë tanë që vdiqën për liri, zemrat tona mbushen me pikëllim e mirënjohje. Shqiptarët kudo që janë nëpër botë gëzojnë lirinë, për të cilën kontribuuan edhe vëllezërit Bytyçi. Ne kurrë nuk do ta harrojmë humbjen e bashkëluftëtarëve tanë të dashur, të cilët paguan çmimin më të lartë për liri. Ata që e njohin historinë e shqiptarëve e dinë që kombi ynë është besnik me miqtë, i dashur ndaj atyre që e respektojnë dhe i përkushtuar ndaj aleatëve. Por ne kurrë nuk do t’u përkulemi okupatorëve ose t’i dorëzohemi agresionit.
Sot, dhjetë vjet pasi shqiptaro-amerikanët nisën Batalionin “Atlantiku” që të ndihmojë për lirinë e Kosovës, duhet të shkojmë përtej dhimbjes dhe falënderimeve, të jemi syçelë dhe të gatshëm për sfidat që na presin. Ne duhet të nderojmë gjakun e Bytyçëve dhe të dëshmorëve të tjerë për hir të së ardhmes. Vëllezërit Bytyçi dhe martirët e tjerë të UÇK-së kryen detyrën e tyre.
Tash është radha jonë të kryejmë tonën dhe të punojmë për bashkimin dhe përparimin e kombit tonë. Ne e dimë se e kaluara nuk vjen dot më. Por, nuk i harrojmë ushtarët tanë, prandaj edhe u ngremë atyre përmendore nëpër tokat tona. Ish- bashkëluftëtarët nga “Atlantiku” dhe komuniteti shqiptaro amerikan u ngritën vëllezërve Bytyçi tre lapidarë mbi varrezat e tyre në Yonkers. Epitafet që shënuam në gurët e varrit të tre vëllezërve tanë nuk
duan koment, sepse ato flasin vetë.

Ylli Bytyçi
(në shqipe)
Në qoftë se çmimi i lirisë ishin jetët tona – ne nuk mundëm të japim më shumë!
(në anglishte)
If our lives were the price to pay for freedom- we could not give more!

Agron Bytyçi
(në shqipe)
Se Zoti vet e tha me gojë, që kombet shuhen për mbi dhe, Po Shqipëria do të rrojë, Për te, për te luftuam ne.
(në anglishte)
For the Lord Himself has said, That nations vanish from the earth, But Albania shall live on, Because for her, for her we fought.
Mehmet Bytyçi
(në shqipe)
Mbani këto fjalë në zemrat tuaja dhe kurrë mos harroni se kush jeni!
(në anglishte)
We commend these words to you. Carve them in you hearts and never forget who you are!

Shqiptaro-amerikanët i ngritën këto përmendore, sepse ne e respektojmë gjakun dhe trashëgiminë e luftës për liri të kombit shqiptar dhe kurrë nuk do të harrojmë golgotën nëpër të cilën kaluam.
Sot, një dekadë pas luftës së Kosovës, duhet të vazhdojmë të fitojmë përpjekjen për të mbrojtur lirinë, sidomos kur forca të caktuara në Serbi as sot, pasi Kosova ka shpallur mëvetësinë dhe aspiron vetëvendosjen, nuk i pranojnë shqiptarët si fqinjë të barabartë dhe bëjnë çmos që të minojnë pavarësinë e Kosovës. Rreziqet e së tashmes dhe sfidat e së ardhmes nuk do të jenë të lehta. Ato do të jenë të vështira, sepse lirinë është më vështirë ta ruash sesa ta fitosh.
Ne shpresojmë që dora jonë e shtrirë për paqe do t’i kthjellë fqinjët tanë serbë që ata të pranojnë të jetojnë në fqinjësi të mirë. Shqiptarët në Ballkan angazhohen që ta zgjerojmë shtëpinë tonë duke bërë që gjithë Evropa të ketë një kulm të përbashkët. Kombi ynë është përcaktuar për paqe, stabilitet, zhvillim ekonomik dhe bashkëpunim si me kontinentin mëmë, Evropën, ashtu edhe me Amerikën-miken e shqiptarëve. Por, përderisa ne e shtrijmë njërën dorë që të ofrojmë paqen, tjetrën e kemi gati të mbrojmë lirinë, të drejtat dhe interesat tona si një komb- unik dhe i pandashëm- në Ballkanin dhe Evropën e Bashkuar.
Ne, shqiptarët e Amerikës, nga foleja e lirisë, demokracisë dhe shpresës për një njerëzim që aspiron një të ardhme më të mirë; nga zemrat e pjesëtarëve të komunitetit tonë prej New Yorkut në Detroit, prej Bostonit në Philadelphia, prej Chicago-s në Los Angeles, prej Denverit në New Orleans, prej Miamit në Anchorage, prej Houstonit në Washington D.C; përmes kujtimit për vëllezërit Bytyçi përcjellim dëshirat tona më të mira për kombin tonë dhe njerëzimin. Nga mërgata e Nolit dhe Konicës, u bëjmë thirrje shqiptarëve kudo që janë, të jenë guximtarë, të bashkuar dhe paqedashës, kurse vendit tonë të dytë, Shteteve të Bashkuara të Amerikës, u themi se e vlerësojmë miqësinë dhe besimin që na kanë dhënë.
Vëllezërit Bytyçi pushofshin në paqe dhe gjithmonë u bëftë shpirti dritë!
Zoti i bekoftë shqiptarët dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës!

E drejta e shqiptarëve për t’u mbrojtur me armë

June 1, 2015 by dgreca

Nga Getoar Mjeku dhe Uk Lushi*/
Nuk do të kishte më mirë se sa një njerëzim pa armë— një familje mbarënjerëzore ku njeriu nuk do të sulmohej dhe nuk do të kishte nevojë të mbrohet nga njeriu. Mirëpo realiteti historik dhe i sotëm janë krejt ndryshe prej një ideali të tillë, dhe njerëzit, fatkeqësisht, përdhunojnë dhe madje vrasin njerëzit të cilët nuk kanë kundërarmë të mbrohen.
Armët nuk janë vetëm mundësia e mbramë— por edhe më e efektshme— e individëve për t’u vetëmbrojtur.
Si e drejtë themelore, e drejta për të mbajtur armë ka zënë vend kyç në ligjet e qytetërimeve që në kohët e lashta. Atë e gjejmë ndër doket e të parëve tanë, në shkrimet e mendimtarëve të mëdhenj të demokracisë (që nga Aristoteli e deri te John Locku) dhe sëfundmi në kushtetutat moderne të shteteve të përparuara.
Një shtet është sovran atëherë kur sipër tij nuk ka tjetër fuqi që mund ta përdor dhunën dhe detyrimin. Porse, që një shtet të jetë demokratik, sovraniteti duhet t’i përkasë popullit.
Thomas Jefferson, hartuesi i Deklaratës së Pavarësisë se SHBA-së, shkruan shumë drejtpërdrejtë që popullit i duhen armët si mjet i fundit për t’u përballuar me tiraninë e mundshme të qeveritarëve. George Mason, bashkëpatriot i Jeffersonit, shton se “mënyra më e lehtë për të skllavëruar popullin është ta çarmatosësh atë”.
Kjo edhe është arsyeja pse SHBA e ka përfshirë të drejtën e armëve në Kushtetutë. Amendamenti II i sajthotë mes tjerash se “e drejta e njerëzve për të pasur dhe mbajtur armë nuk do të guxohet të shkelet.”
Posedimi dhe shfrytëzimi i armës ka luajtur rol thelbësor në mbijetesën dhe ligjet zakonore të shqiptarëve që në kohët e lashta. Për t’i zhdukur doket tona dhe për t’i shmangur kryengritjet kundër nënshtrimit, regjimet shtypëse ngaherë janë përpjekur ta çarmatosin popullin tonë.
Pushtuesit e shumtë, veçmas Perandoria Osmane dhe Serbo-Jugosllavia,ndërmorën aksione për mbledhjen e armëve, duke vrarë pa ngurruar secilinqë provonte të mos dorëzonte pushkën, çiften, koburen, revolen ose mjete tjera për mbrojtje.
Edhe regjimet komunisteme të ardhur në pushtet mblodhën të gjitha armët e zjarritdhe veçanërisht nga malësorët, të cilët ndër shekuj kishin jetuar të lirë dhe ishin kundërshtarët më të natyrshëm të një diktature të re.
Sot, në shumë shtete ka një debat të fortë mbi të drejtën e qytetarëve të jenë të armatosur. Diskutimet përshkohen nga argumente por edhe emocione të pabazuara në fakte dhe pa kuptuar relacionin e të drejtës të mbahen armë dhe nevojës për kontrollin ligjor të posedimit të tyre.
P.sh., Zvicra dhe Izraeli kanë ligjet për armë më së pakut kufizuese dhe krimet me armë më të ulëta për krye banori, kurse qytetet amerikane si Washington DC dhe Chicago ndonëse kanë ligjet për armë më të rrepta, vuajnë shkallën më të lartë të krimeve me armë për kokë banori.
Në fakt, vendet që u mohojnë qytetarëve të tyre të drejtën për të pasur armë janë shtetet me qeveritë më shtypëse, si Republika Popullore e Kinës dhe Koreja e Veriut.
Në vende të lira dhe paqësore, ndërkaq, ka dhe sosh që i detyrojnë shtetasit të mbajnë pushkët gati në shtëpitë e tyre. Zvicra, fjala vjen, e cila nuk ka përjetuar asnjë konflikt të armatosur në dyqind vjetët e fundit, e lidh lirinë e popullit me përgjegjësinë e secilit për të rrokur armët në rast rrezikimi.
Vendet demokratike që e rregullojnë me përpikëri mbajtjen e armëve, ndërkohë, janë të ndërgjegjshme dhe të kujdesshme për sigurinë publike dhe mundësinë që armët të bien në duart e njerëzve të gabuar. Sidoqoftë, rreziku i keqpërdorimit nga njerëz të caktuar nuk e arsyeton mohimin e së drejtës së individit për mbajtje të armëve.
Sepse, në njërën anë, arma është thjesht mjet që, si shumë vegla tjera, mund të marrë padrejtësisht jetë njeriu, kur përdoret për të keq. Për krahasim, edhe automobili mund të jetë shkaktar i vdekjeve, mirëpo shmangia e më së keqes varet përfundimisht nga ligjet për komunikacion dhe kujdesi i ngasësit.
Dhe në anën tjetër, qeveria gjithmonë mund t’ua mohojë të drejtën për armë atyre që nuk janë mendërisht të zotët për t’i bartur ato. Kuptohet, këtë do duhej ta bëjë sipas ligjit, në transparencë të plotë dhe me bekimin e popullit sovran.
Porse nuk mund të ketë rend ligjor kur qeveria s’e dëgjon popullin dhe populli s’ka si ta detyrojë qeverinë që të dëgjojë. Sëkëndejmi, popullit i duhen armët që ta mbrojë veten mu nga armët në duart e liga.
Kur qytetarët nuk kanë mjete për të luftuar, luftën do ta përvetësojnë individët, që mbërrijnë deri te armët.
Ndër këta individë ka liridashës, por ka dhe shfrytëzues rasti që zënë në duar armët dhe i përdorin ato për vete në emër të popullit të shtypur.
Të shumtët që rrokin pushkën i përkasin taborit të luftëtarëve të lirisë.Porse,duke u dhënë pas çlirimit, ata humbin betejën e brendshme me oportunistët që ngarendin pas pushtetit dhe luftëne keqpërdorin për qëllime të veta. Duke kopjuar metodat e armikut, këta të funditmund të bëhen të tillë që e zëvendësojnë armikun.
Prandaj armëpasja është jashtëzakonisht e rëndësishme: është kala para çdo sulmi kundër lirisë.
Mirëpo, sa e respektojmë dhe sa e gëzojmë ne shqiptarët këtë të drejtë sot dhe sidomos kur historikisht jemi të provuar me pushtime dhe qeveri shtypëse dhe çnjerëzore?
Në siujdhesën ku janë tokat dhe plangu ynë, popullata e secilit komb ballkanik është shumë më e armatosur se sa shqiptarët. Gjatë historisë popullit tonë i janë marrë edhe ato pak armë që ka pasur për t’u mbrojtur nga pushtimi apo despotizmi.
Andaj, megjithë pandehjet se kanë miratuar ligje liberale për armët ( Ligji 47/2014 në Republikën e Shqipërisë dhe Ligji 03/L-143 në Republikën e Kosovës), dy shtetet tona kanë shkurajuar me vepër mbajtjen e mjeteve për vetëmbrojtje. Qebesa, ligjet për armët janë ndryshuar vazhdimisht përgjatë pak viteve të demokracisë ndër ne, duke e bërë të drejtën për armë të paqëndrueshme e të varur nga teket e pushtetarëve.
Kurse në shtetet në Ballkan ku shqiptarët janë të papushtetshëm, ata që vendosin se kujt t’i japin leje për armë janë mu autoritetet e rendit që haptazi keqtrajtojnë bashkëkombësit tanë dhe ato që arbitrarisht vendosin se kujt do t’i japin leje për armë. Dhe kështu, në të gjitha vendet e rajonit, ligji i tyre bën që shqiptarët të mos gëzojnë të drejtën e plotë për armëmbajtje.
Ne propozojmë që dy shtetet tona duhet të ndryshojnë kushtetutat për ta bërë të drejtën e armëmbajtjes të drejtë themelore— ashtu siç e ka Amerika. Ndërkaq, shqiptarët kudo në shtetet tjera në Ballkan duhet të aplikojnë masivisht për pajisje me armë vetjake. Dhe nëse refuzohen, të organizohen dhe angazhohen politikisht derisa të realizojnë këtë të drejtë parësore.
Si shqiptarë të lirë, ne, nuk guxojmë kurrë më të lejojmë të na shkelen të drejtat dhe as të jemi viktima.
Nëse forca bëhet e domosdoshme, i takon popullit ta përdorë atë ndaj një okupatori ose edhe ndaj një qeverie të padëgjueshme. Vetëm një popull i pajisur me armë dhe i aftë të mbrojë veten mund ta mbrojë rendin demokratik dhe lirinë, kur mos të ketë rrugëdalje tjetër. Arma është detantë për armën.
Prandaj, ne u drejtohemi pushtetarëve tanë: mos i çarmatosni shqiptarët dhe mos ua shkelni të drejtën e armatimit, por bëni punën tuaj duke e njohur dhe garantuar me kushtetutë këtë të drejtë themelore për të mbrojtur jetën dhe lirinë ashtu si duhet.
* Getoar Mjeku është avokat në Dallas, Texas, kurse Uk Lushi është investitor në Manhattan, New York.

Loja me letërnjoftime dhe nënshtetësi në Maqedoni

March 19, 2015 by dgreca

Shkruajne: Nebi Mërseli & Uk Lushi/
Ndonëse u dogj goxha keq me 2001 shteti i Maqedonisë vazhdon të luaj me zjarr. Ky shtet ballkanik, i cili mund të jetë shembull i bashkëjetesës së kombeve dhe etnive, në mënyrë absurde vijon diskriminimin dhe trajtimin si qytetarë të rendit të dytë të shqiptarëve.
Në vlugun e skandalit të përgjimeve, kryeministri Gruevski, në vend se të tërhiqej nga skena, ka lansuar dy propozim-ligje që mëtojnë të fshijnë nga regjistri i popullsisë edhe zyrtarisht rreth 250 000 shqiptarë të Maqedonisë, të cilët jetojnë dhe punojnë anë e mbanë botës. Këto propozime, nëse marrin aprovimin legjislativ, do t’u privojnë të drejtën e të qenit banorë, dhe me këtë automatikisht, dhe shtetas një çerek milioni shqiptarësh. Propozim-ligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Letërnjoftim dhe Propozim-ligji për plotësimin e Ligjit për Paraqitje të Vendbanimit dhe Vendqëndrimit s’do mend që janë me prapavijë të mbrapshtë. Asnjëri e as tjetri nuk përkojnë me procedurat dhe standardet europiane e as ndërkombëtare. Qëllimi i tyre është pamundësimi i një numri të madh të shqiptarëve të jenë qytetarë të përhershëm, mirëpo caku kryesor i projekt-ligjeve janë gjeneratat e reja të mërgimtarëve, veçanërisht shqiptarët që kanë lindur jashtë shtetit, e të cilët do ta kishin shumë të vështirë marrjen e letërnjoftimit dhe nënshtetësisë. Po qe se kalojnë këto ligje, atëherë teknikisht mërgimtarët shqiptarë nga Maqedonia do të shlyheshin si banorë të përhershëm, ngase legalisht do t’u mohoheshin letërnjoftimet nëse qëndrojnë më shumë se tre muaj jashtë shtetit apo nëse nuk mund dëshmojnë që kanë shtëpi ose vendqëndrim në Maqedoni.
Efektet e goditjes nëse lejohet ajo, në fakt, do të jenë afatgjate dhe me pasoja të tmerrshme për shqiptarët e Maqedonisë, sepse propozimet, nëse bëhen ligje, atëherë ato do të ndalonin ata që nuk janë prezent në Maqedoni për 12 muaj që të marrin pjesë në censusin shtetëror, gjë që do të rezultonte në zvogëlimin e numrit të shqiptarëve nëpër komuna dhe kësisoj edhe realizimin e të drejtave të tyre konform Marrëveshjes së Ohrit. Ulja e tillë e popullsisë do të rrezikonte edhe përdorimin e gjuhës shqipe në vendet ku popullsia shqiptare është rreth pragut 20 për qind, përfshirë kryeqytetin e Shkupit ku shqiptarët janë rreth 25 për qind. Dhe në fund, nuk ka asnjë dyshim që Gruevski dhe VMRO-DPMNE me këtë strategji synojnë legalizimin e makinerisë votuese të banorëve të Pustecit dhe kurdisjen e Regjistrit Zgjedhor.
Faji nuk është i tëri i maqedonasve. Partia shqiptare në pushtet, BDI, e cila bashkëqeverisë me Gruevskin dhe VMRO-DPMNE-në, është zotuar se do të pengoj të jetësohen këto ligje. Por, BDI dhe kryetari i saj, Ali Ahmeti, po luajnë rol të dyfishtë që duket qartë— në njërën anë dëshirojnë të rezistojnë, ndërsa, në anën tjetër, duket që janë të pushtuar nga frika se mos Gruevski po i përzë prej qeverisë. Sjellje e ngjashme e shqiptarëve ka ndodhur edhe me projektin kontrovers “Shkupi 2014” më 2007, kur PDSH e Menduh Thaçi ishin në bashkëqeverisje me Gruevskin. Atëbotë Ministri i Kulturës ishte shqiptar dhe megjithatë projekti shovinist u lejua të kalonte dhe kështu u vendos spikatshëm dominimin maqedonas ndaj shqiptarëve. Me politika të këtilla raporti ku maqedonasit janë dominues ndërsa shqiptarët të nënshtruar vetëm sa përkeqësohet.
Në vendet ku jetojmë ne, Kanada dhe SHBA, çështja e letërnjoftimeve apo kartave të identitetit është e thjeshtë. Po qe se je nënshtetas kanadez apo amerikan respektivisht rezident permanent, atëherë letërnjoftimin nuk mund ta revokojë polici në sportel, por këtë mund ta bëjë vetëm gjykata, edhe atë vetëm pas marrjes parasysh të dëshmive dhe arsyes së mungesës brenda shtetit.
Mërgimtarët tanë kanë qenë dhe janë zemra e shqiptarëve të Maqedonisë. Ata e ushqejnë buxhetin e shtetit të Maqedonisë me taksa, tarifa dhe pagesa të lloj-llojshme, ndërsa vazhdimisht janë në hall me dokumente dhe barriera burokratike që kur është pavarësuar ky shtet. Përgjegjësinë për trajtimin diskriminues dhe shantazhist të shqiptarëve, pa dyshim, e kanë pushtetarët dhe politikanët maqedonas. Megjithatë përgjegjësia e politikanëve dhe partive shqiptare është më e rëndë sepse përfaqësimi i shqiptarëve dhe të drejtave tona duhet të jenë prioriteti numër një i përfaqësueseve shqiptarë. Politikanët tanë bëjnë vrap e turr për të marrë pjesë në pushtet, me vota edhe të mërgimtarëve, dhe si kundërvlerë ua kthejnë të njëjtëve me këso situata frustuese dhe me pasoja të mundshme katastrofale. Disa si duket e kanë harruar, por ka qenë pikërisht mërgata ajo që ka financuar luftën e UÇK-së me 2001, kurse si kundërpagesë po merr tentimin që të shkëputet nga trungu identitar dhe të mos kthehet më. Maqedonia është e shqiptarëve sa e maqedonasve dhe kushdo që provon ta marrë atë nga ne, qoftë nga enturazhet maqedone qoftë nga enturazhet shqiptare, është duke lozur një lojë të rrezikshme dhe me zjarr që mund të djeg tërë shtëpinë tonë të përbashkët. Maqedonia mund të jetë shtet shembull ose nëse nuk e bën këtë do të jetë shembull se si prishet një shtet. Askush nuk ka të drejtë të na ndalojë shtëpinë tonë, por ata që paguhen ta mirëmbajnë dhe kujdesen për të le të ndalojnë me propozim-ligje të çmendura dhe diskriminuese.
(Nebi Mërseli jeton në Kanada, kurse Uk Lushi në SHBA)