MEMORIAL PËR 83 PUNONJËSIT E MTA QË HUMBËN JETËN NGA KORONAVIRUSI

April 22, 2020 by dgreca

24 ORË NGA BETEJA ME COVID-19/

MEMORIAL PËR 83 PUNONJËSIT E MTA QË HUMBËN JETËN NGA KORONAVIRUSI/
CUOMO: PROGRAM GJURMIMI TRESHTETËSH, SPONSËR MICHAEL BLOOMBERG/
NEW YORKU DO T’I NGRIJË KUFOMAT E VIKTIMAVE/
DE BLASION:NEW YORKU DO TA FESTOJË 4 KORRIKUN…EDHE ME FISHEKZJARRE, POR NDRYSHE NGA VITET E TJERË…/

Nga Dalip Greca

Pandemia globale e koronavirusit ka marrë deri tani më shumë se 183 mijë e 723 jetë njerëzore në të gjithë botën.Rreth 2 milion e 630 mijë njerëz në të gjithë globin janë diagnostikuar me COVID-19, sëmundje e shkaktuar nga virusi i ri që prek frymëmarrjen, sipas të dhënave nga Qendra Shkencore në Universitetin Johns Hopkins.Shifrat e vërteta besohet të jenë shumë më të larta për shkak të mungesës së testimit. Dyshohet se disa qeveri po fshehin të dhënat.

Që nga rastet e para që u zbuluan në Kinë (dhe që u raportuan shumë vonë), Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë bërë vendi me prekjen më të lartë, me më shumë se 845 mijë raste të diagnostikuara pozitive dhe të paktën 47 mijë e 430 të vdekur.

Gjermania është shteti europian që e ka menaxhuar më së miri këtë pandemi, duke patur vetëm 150 mijë të infektuar, rreth 112 mijë më pak se shteti i New Yorkut, ndërkohë që ka regjistruar vetëm 5 mijë e 250 jetë të humbura, me një rritje ditore prej 164 vdekje.

Italia që ka koston më të lartë nga shtetet e Bashkimit Europian për jetët e humbura, me mbi 25 mijë vdekje, ditët e fundit po tregon shenjat e ringritjes me vetëm 3 mijë e 370 të infektuar të rinj, ndërsa numri i viktimave ditore ka rënë nën 450. E njëjta situatë po shfaqet edhe në Spanjë, e cila ka regjistruar 208 mijë e 389 të infektuar dhe ka humbur 21 mijë 717 jetë njerëzore, rreth 370 pacientë më shumë se shteti i New Yorkut.

Mbretëria e Bashkuar ende nuk po e merr veten me më shumë se 760 vdekje ditore, me mbi 18 mijë viktima në total ndër 133 mijë të infektuar.

Në Shtetet e Bashuara të Amerikës analizat studimore shifrore tregojnë se prania e sëmundjeve të tjera përbëjnë shkaqet kryesore të humbjes së jetës. Në shifra gjendja sipas studimi të botuar të Mërkurën në “The Journal of the American Medical Association” paraqitet kështu: 57 për qind kanë vuajtë nga Hipertensioni,41 për qind nga Mbipesha, dhe 34 për qind nga Diabeti Tip 2.

Studiuesit zbuluan gjithashtu se shkalla e vdekshmërisë tek meshkujt ishte më e lartë se te femrat dhe pacientët me diabet kishin më shumë gjasa të kishin marrë ventilim mekanik invaziv gjatë trajtimit në ICU ose të kishin sëmundje akute të veshkave.

Të dhënat u mblodhën nga studiuesit në Institutin për Kërkime Mjekësore në Feinstein dhe përfshinin analizën e 5.700 pacientëve të shtruar në spital ndërmjet 1 Marsit 2020 dhe 4 Prillit 2020, në Northwell Health, sistemi më i madh shëndetësor në shtetin e Nju Jork-ut.

Shumica e pacientëve në studim ishin meshkuj dhe mosha mesatare e të gjithë pacientëve të trajtuar ishte 63 vjeç. Rreth një e treta e të gjithë pacientëve (1.734) shfaqën ethe, 986 kishin një ritëm të lartë të frymëmarrjes dhe 1.584 pacientë morën oksigjen plotësues, sipas studimit.

MEMORIAL PËR 83 PUNONJËSIT E MTA QË HUMBËN JETËN NGA COVID-19

Do të ngrihet një memorial për punonjësit e tranzitit në New York City, të cilët kanë vdekur gjatë pandemisë së koronavirusit, tha Kryetari i Autoritetit të Transportit Metropolitan (MTA) dhe CEO Pat Foye.Në mbledhjen e bordit MTA, në mëngjesin e së së mërkurës, u raportua nga Foye se 83 punonjës kishin vdekur.Viktimat janë kryesisht meshkuj dhe shumë prej tyre kishin edhe probleme thelbsore me shëndetin.

“Kjo është një nga kohërat më sfiduese për MTA,” tha Foye.

Në të njëjtin mbledhje të bordit, Presidentja e Autoritetit të Tranzitit, Sarah Feinberg i kërkoi qytetit “të ndërmarrë hapa më agresivë” drejt ndihmës ndaj popullatës së pastrehë, të cilët kanë përdorur trenat për të fjetur.

“Ne jemi të irrituar nga çështja e rritjes së numrit të popullsisë së pastrehë në sistemin e MTA- tha Feinberg.

Fjala ishte për homeless-ët të cilët i kthejnë trenat dhe stacionet e Metros në vend-fjetje, duke u bërë shpërndarës të virusit.

Feinberg nuk detajoi se çfarë hapash duhet të ndërmarrë qyteti, por tha se veprimet duhet të jenë “më agresive”.

“Unë mendoj se të gjithë po humbasin durimin me këtë situatë,” tha Feinberg.

***

CUOMO: PROGRAM GJURMIMI TRESHTETËSH, SPONSËR MICHAEL BLOOMBERG

Guvernatori i New York, Andrew Cuomo, gjatë takimit të përditshëm, tha se përkundër një takimi “produktiv” që ai pati të martën me 21 Prill në Shtëpinë e Bardhë me Presidentin Donald Trump, si dhe një plani që po shkon përpara në shtetin që drejton, njujorkezët sërish janë larg fundit të betejës.

Ai komentoi se koha e përfundimit të betejës nuk do të jetë e shpejtë dhe nuk e fshehu faktin se “më shumë njerëz do të vdesin nëse ne nuk do të jemi të kujdesshëm”.

Cuomo u fokusua tek testimi dhe gjurmimi. Ai u zotua se me kapacitetin maksimal të shtetit dhe me mbështetjen e qeverisë Federale, ritmi i testimit do të rritet dhe në vend të 20 mijë testimeve që bëheshin në javë, tash do të bëhen 40 mijë. Patjetër duhet të arrijmë maksimumin, tha ai.

Sa i përket gjurmimit, guvernatori tha se shtetit do t’i duhej një “ushtri gjurmuese” për të ndjekur në mënyrë efektive kush ka qenë në kontakt të afërt me persona që janë testuar pozitivisht për virusin. Cuomo informoi se ai është duke punuar me Guvernatorin e Connecticut Ned Lamont dhe Guvernatorin e New Jersey, Phil Murphy për të zhvilluar një program gjurmimi tre-shtetesh.

Ish-kryetari i Bashkisë së Nju Jorkut Michael Bloomberg ka shprehur vullnetin për të ndihmuar në zhvillimin e këtij programi, duke kontribuar me një fond prej $ 10 milion, sipas Cuomos. Programi është duke u punuar në partneritet me Johns Hopkins, shtoi ai.

Cuomo tha gjithashtu se qeveria vendore ende kanë nevojë për fonde shtetërore nga Uashingtoni. Ai komentoi faktin se Presidenti Trump pranoi të hiqte dorë nga ajo që quhet ndeshja shtetërore për FEMA. Cuomo tha se për shkak se Nju Jorku ka shumicën e rasteve të infeksionit dhe vdekjeve në SH.B.A, gjithashtu ka dhe koston më të lartë për FEMA dhe normalisht do të duhet të paguante çmimin më të lartë. Megjithatë Trump ka hequr dorë nga përplasja me shtetet dhe ka premtuar bashkëpunim.

Kryetari i bashkisë së NYC përshkruan planin për testimin dhe gjurmimin

Kryetari i Bashkisë së New York-ut Bill de Blasio përvijoi planin e tij për të sjellë qytetin në një fazë të re në përballjen me pandeminë.

Kryebashkiaku komentoi planin e testimit në mënyrë të tillë që të gjithë banorët të mund të testohen. Mudnësisht të realizojmë qindra, mijëra testime në ditë, tha ai.

De Blasio komentoi se së bashku me testimin, rëndësi merr gjurmimi, që do të pasojë testimin. Duhet të gjurmohen të gjithë individët që janë takuar me personin mbartës të koronavirusit.

Ai tha se një plan i tillë, do të marrë qindra mijëra njerëz, që do të punojnë në të, do të përfshijë më shumë testime, do të duhen më shumë pajisje mbrojtëse personale për personelin mjekësor dhe më shumë vendndodhjeje për testimet.

Natyrisht që për të realizuar këtë plan të De Blasios, do të duhet kohë. Ai tha se në muaji tjetër ky plan do të jetë funksional.

Kur u pyet se sa do të funksiononte një program si ky, de Blasio u përgjigj: “Ne duhet ta bëjmë atë. Ne duhet të gjejmë një mënyrë për ta bërë atë.”

Kryebashkiaku tha se qyteti që ai drejton po shënon përparime në betejën kund COVID-19.

Numri i pacientëve të pranuar në ICU në spitale zbriti nga 857 në 821 dhe përqindja e njerëzve që testuan pozitivë në të gjithë qytetin ra nga 35% në 33%.

Sidoqoftë, ai pranoi se numri i pacientëve të pranuar në spital, të dyshuar të COVID-19, u rrit nga 204 në 252.

Të martën, de Blasio njoftoi se shumë ngjarje kryesore në qytet, të planifikuara gjatë muajit qershor, përfshirë “Pride Parade” dhe “Puerto Rican Day Parade”, do të anullohen, por ai tha të mërkurën se New Yorku do ta festojë Ditën e 4 Korrikut, megjithëse do të duket ndryshe nga vitet e kaluara…..”Patjetër që do të ketë edhe fishekzjarrë”, tha ai.

NEW YORKU DO T’I NGRIJË KUFOMAT E VIKTIMAVE

Neë York City do t’i ngrijë kufomat e viktimave të COVID-19 në vend që t’i varrosë në ishullin Hart, që prej kohësh është përdorur si një vend varrosjeje për trupat e padeklaruar.

Masa e përkohshme për ngrirjen e trupave ka për qëllim do të zvogëlojë barrën për spitalet dhe shtëpitë e Funerale, të cilave po u mbarojnë hapësirat për shkak të numrit të madh të vdekjeve në qytet, ka deklaruar Zyra qendrore e Mjekësisë në New York City.

Ngrirja e kufomave nënkupton faktin se nuk do të ketë varrosje të përkohshme në ishullin Hart. Ngrirja e përkohshme u lejon familjeve më shumë kohë për përgatitjen e funeralit. Sidoqoftë, trupat që nuk mund të identifikohen ose nuk u del për zot një i afërt,do vazhdojnë të varrosen ende në ishullin Hart.

Zyra e Ekzaminimeve Kryesore Mjekësore, me ndihmën e Zyrës së Morgut të Forcave Ajrore, do të transferojë trupa nga pesë morgje të përkohshëm dhe 200 rimorkio frigoriferike që tani janë të parkuara jashtë spitaleve të qytetit, me kamionë frigoriferikë, do të vendosen në Brooklyn.

OBSH mbron veten në trajtimin e pandemisë

Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, drejtori i përgjithshëm i Organizatës Botërore të Shëndetit, mbrojti trajtimin e pandemisë së agjencisë që drejton, duke thënë se Agjensia paralajmëroi në kohën e duhur për Pandeminë.

Ghebreyesus është pyetur nëse OBSH duhej ta kishte deklaruar më parë pandeminë?. Ai u përgjigj se ditën kur OBSH-ja shpalli COVID-19 një Urgjencë të Shëndetit Publik në rang ndërkombëtar më 30 Janar – kishte vetëm 82 raste të diagnostikuara jashtë Kinës.

“Sigurisht që në Kinë kemi pasur më shumë raste, por jashtë Kinës kemi pasur vetëm 82 raste dhe shumica e këtyre rasteve ishin të kufizuara”, tha ai.

OBSH e shpalli shpërthimin e pandemisë në 11 mars, kur kishte 37,362 raste të konfirmuara jashtë Kinës, sipas Raportit të Situatës së WHO # 51.

Rreth dy javë para kësaj – kur rastet e konfirmuara jashtë Kinës ishin në 2,069 – Ghebreyesus u pyet nëse COVID-19 do të klasifikohej si një pandemi.

Atëherë ai u përgjigj: “Nga vlerësimi ynë, jo akoma!” Ai shtoi se ekzistonte mundësia që ai të arrinte një nivel të tillë, por “për momentin nuk jemi dëshmitarë të përhapjes globale të pakontrolluar të virusit”.

Në përgjigje të thirrjeve që ai duhet të jepte dorëheqjen, Ghebreyesus duket se nuk ka në plan ta bëjë këtë. “Ne punojmë ditë e natë dhe do të vazhdojmë të punojmë ditë e natë. Unë do të vazhdoj të punoj ditë e natë,” tha Ghebreyesus.

4 TIGRA DHE 3 LUANË JANË INFEKTUAR NË KOPSHTIN ZOOLOGJIK TË BRONKSIT

-Kujdes- Edhe macet kanë rezultuar Pozitive. Njëri prej punonjësve të stafit besohet se ka infektuar Gjashtë mace.-

Katër tigra të tjerë dhe tre luanë kanë testuar pozitivë për COVID-19 në kopshtin zoologjik Bronx në New York City, sipas një deklarate nga kopshti zoologjik.

Në fillim të prillit, kopshti zoologjik raportoi që një tigër me emrin Nadia ishte testuar pozitiv, duke e bërë atë kafshën e parë në kopshtin zoologjik që do të diagnostikohej. Në atë kohë, tre tigra dhe tre luanë kishin shfaqë simptoma, thanë nga kopshtit zoologjik.

Testimi pasues konfirmoi gjashtë mace, plus një tigër tjetër, që ishte kollitur,dhe se kishin rezultuar pozitivë për virusin.

Deklarata theksonte se asnjë prej leopardëve të kopshtit zoologjik, asnjë prej majmunëve, leopardve, puma dhe kafshëve të tjera nuk tregojnë shenja sëmundjeje. Besohet se macet ishin infektuar nga një anëtar i stafit, i cili ishte asimptomatik me virusin ose infektimi ka ndodhë përpara se ai të kishte simptoma.

Kopshti zoologjik njoftoi se, të gjitha macet që janë testuar pozitive, janë duke u përmirësuar dhe kollitja e tyre ka rënë.

DY MACE SHTEPIAKE KKANE REZULTUAR POZITIV

Dy mace në New York janë bërë kafshët e para shtëpiake në Shtetet e Bashkuara që u testuan pozitive për virusin, sipas dy agjencive qeveritare.

Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve dhe Laboratori Kombëtar i Shërbimeve Veterinare të Departamentit të Bujqësisë e bëri njoftimin të Mërkurën.

Agjencitë thanë që macet jetonin në dy zona të ndara të shtetit.Të dy rastet u raportua të kenë sëmundje të lehta të frymëmarrjes dhe pritet të kenë një shërim të shpejtë dhe të plotë.

Njëra nga macet nuk jetonte në një familje të infektuar me COVID-19, kështu që virusi mund të jetë transmetuar nga një anëtar i familjes asimptomatik ose përmes kontaktit me një person të infektuar jashtë shtëpisë së tij, sipas agjencitë.

Pronari i maces së dytë rezultoi pozitiv për virusin, megjithatë një mace e dytë në po atë shtëpi nuk ka treguar shenja të sëmundjes.

CDC dhe USDA thanë që testimi rutinë i kafshëve nuk rekomandohet në këtë kohë. Agjensitë vunë re gjithashtu se nuk ka prova që kafshët shtëpiake të luajnë një rol në përhapjen e virusit në SH.B.A.

Për krimet e komunizmit nuk ndodhi Nuremberg, viktimat e tij u shenjtëruan

November 15, 2016 by dgreca

Nga Entela Safeti KASI/ Sot është dita ndërkombëtare që i kushtohet intelektualëve, shkrimtarëve të burgosur, vrarë, persekutuar, atyre që ende e sot vriten, burgosen persekutohen në kohën tonë moderne. Ndërsa ne besojmë se ka marrë fund epoka e komunizmit, në sytë tanë vazhdon të luhet drama dhe tragjedia jonë humane: mungesa e lirisë, ndëshkimi i shkrimtarëve nga diktatura të politikës, mafies, fundamentalizmit.

Historia e qytetërimit nga kohët antike dhe deri në këtë epokën tonë, që e njohim si era globale e kapërcimit të madh teknologjik, përsëri na kthen kah kujtesa e botës, e mbushur kjo me traumën që ne trashëgojmë, dhe e mbartim si plagë e vragë, në shoqërinë moderne.

Ajo që s’ka kthim, është koha, jeta, vuajtja dhe stërmundimi, torturimi më çnjerëzor e anti-human i intelektualëve që jetuan, përjetuan, u dhunuan nga diktaturat.

Përse perëndimi dikur ka heshtur për krimet e diktaturës lindore kur bota u nda midis me murin e Berlinit? Kush pranoi përmes heshtjes që këto krime të ndodhnin? Kush i lejoi këto krime? Përse kjo ndodhi?

Këto janë pyetjet që na drejtojnë kah logjika. Logjika mbështet argumentin, dhe argumenti mbështetet mbi fakte, mbi të vërtetën për të cilën ende nuk është folur!

Kjo është e frikshme, dhe njëkohësisht e rëndë. E rëndë për shoqërinë globale, e cila ndahet në kufij ideologjik, në kufij politikë, në kufizime gjeopolitike, në kufij religjionesh, në botë të tronditur qeniesh të lodhura humane.

Dikur, e pyeta shkrimtarin Eugene Schoulgin, një prej intelektualëve më të rëndësishëm të Evropës moderne, për atë çka ndodhi menjëherë pas luftës së dytë botërore midis lindjes dhe perëndimit, dhe nëse në këtë shekullin e XXI, lufta ka vdekur?

-Lufta asnjëherë nuk ka vdekur.- u shpreh Schoulgin. Breza të tërë jetuan në një gjendje të rrezikshme, dhe në një keqinterpretim të faktit se ç’ndodhi me botën pas luftës së dytë botërore. Bader Meinhof- Shtatori i zi, brigadat e kuqe, etj. Por ajo që mendoj unë është se; lufta është vdekje. Lufta është fundi, është e fundit.- përfundoi ai.

Në një ditë si kjo, kur ne i kthehemi kujtesës, e sidomos kësaj sonës, kujtesës shqiptare, në këtë dheun e kësaj copës tokë , atdheut, ku ne kemi vrarë, e lënë pa varr, shkrimtarë, klerikë, artistë, intelektualë, kur ne i kemi vrarë e prerë në qafë, ndërsa na është bërë lëkura zhguall, si zhgualli i breshkës që ajo e mban mbi trup si shtëpi, të cilën ne po e tërheqim ngadalë, për të mbërritur diku…..jemi tepër vonë…

Mbase ne e kemi dënuar diktaturën, pasi ata që janë vrarë prej saj ( nesh) dikur, i kemi bërë heronj sot. Ata që u vranë prej diktaturës dikur u martirizuan. Po.

Ajo që s’ka kthim është drama që ka ndodhur, gjëma tragjike në sytë tanë, dhe ajo që mbetet e mbartet prej nesh është trauma që ne trashëgojmë.

Nëse kthehemi e ndalemi në Shqipëri, në këtë cep të Evropës jugperëndimore, ne turmat e lodhura, ende mbytemi në tru-shpëlarjen tonë kolektive, duke ngritur telefonat drejt ekraneve, somnambul pa qenë të aftë të zgjohemi kthjellët. Ndërsa duhej të na kishte shërbyer vepra e At Zef Pllumit, librat e tij, dhe veçanërisht ‘Rrno vetëm për me tregue’ për tu drejtuar kah rruga e së vërtetës, e lirisë, e dashurisë, drejtpeshimit….

Sot është dita kur ekranet tona zhurmuan për shkrimtarë bestseller, e askush prej televizioneve e gazetave tona që nxijnë nuk e tha një fjalë të vetme për shkrimtarët e vrarë në këtë vend…..

Ndërsa shoqëria jonë e cila kërcet si daulle është ende e paaftë për të kuptuar, përtypur, artikuluar, shpjeguar, argumentuar, pranuar, të vërtetën .

*Po në vitin 2006 Át Zef Pllumi merr çmimin letrar “Penda e Artë” për trilogjinë e tij me kujtime ‘Rrno vetëm për me tregue’ të akorduar nga Ministria e Kulturës e Shqipërisë.

Elida Buçpapaj :Viktimat vijojnë të mbeten të persekutuara nga genocidi i kujtesës

December 15, 2015 by dgreca

Nga Valeria Dedaj/

Vajza e poetit, Vehbi Skënderi, tregon për kalvarin e vuajtjeve që ka kaluar i ati./

Si poete dhe publiciste, por edhe si një njeri që i ka përjetuar persekutimet komuniste, Elida Buçpapaj, hapjen e dosjeve e shikon domosdoshmëri për viktimat.

Shkrimi i një fejtoni do t’i ndryshonte jetën plotësisht. Aty do të niste zanafilla e vuajtjeve të tij dhe të familjes. Bëhet fjalë për poetin Vehbi Skënderi (1929-2011). Vehbi Skënderi shkruan fejtonin “Klubi i të qetëve” dhe një pamflet për të cilin kishte bashkëpunuar me një grup të shquar intelektualësh, që e dërgoi për botim te “Zëri i Popullit”. Në të kritikonte rëndë institucionet e Akademisë së Shkencave. Por pamfleti nuk botohet, edhe i dorëzohet Byrosë Politike. Në Komitetin Qendror e akuzonin ai nacionalist. Pasi i shpëton burgut, e dërgojnë për riedukim, si punëtor në Hidrocentralin e Vaut të Dejës. Por ky ishte vetëm fillimi i vuajtjeve të tij, ata do të vazhdonin ta endnin nga një vend në tjetrin, deri në repartin e plehrave në Kombinatin Poligrafik. Vajza e tij, Elida Buçpapaj, poete edhe publiciste prezanton për lexuesin vuajtjet që i ka shkaktuar familjes së saj sistemi komunist. Ajo ndalet edhe te domosdoshmëria e hapjeve të dosjeve në vendin tonë.

E nisim nga fëmijëria. Vitet kur poeti, Vehbi Skënderi, babai juaj ju tregonte përralla dhe plotësonte çdo dëshirë tënden. Si i kujton sot ato vite?

Elida Buçpapaj:Fëmijëria ime ishte efemer, si një ëndërr, që zgjat sa zgjasin ëndërrat. Më kujtohet kopshti 31 tek ish-Blloku, ku babi vinte e më merrte e më mbante në krahë. Nganjëherë më çonte tek gjyshja që e kishte shtëpinë ngjitur me Hotel Internacional, pas ish-Lidhjes së Shkrimtarëve, tek rruga e Kavajës. Ishte një rrugë që netëve të dimrit mbante erë tym, kështu e kam të fiksuar. Babi më adhuronte, më kishte kthyer në një objekt poetik. Në një poezi që më ka kushtuar (se më ka kushtuar poezi pa fund), unë yjet i konsideroja fëmijë të hënës. Pastaj kujtoj shtëpinë. Kur më tregonte përralla. I krijonte këto përralla enkas për mua. Ishte një personazh miush, rebel që sfidonte mbretëreshën dhe aventuronte. Pastaj më deklamonte poezitë e Nolit, sepse deklamonte si një aktor i madh, merreni me mend që një fëmijë pa shkuar ende në kopsht të dëgjojë Rent or Marathonomak, apo Anës Lumenjve, pastaj më deklamonte poezitë e tij, duke më mbajtur në gjunjë përballë makinës së shkrimit, ose më lexonte libra. Nganjëherë më merrte tek Revista Ylli ku punonte, kujtoj gjithçka nëpër mjergull. Kur shkoja tek revista Ylli më kujton Ajtanga Lubonja që punonte me babin. Kur mbusha pesë vjeç, babi na solli në shtëpi kolegun e tij, fotografin e Revistës Ylli, Petrit Kumi që më bëri fotografi shumë të bukura. Megjithëse unë i kisha flokët e verdhë, i thosh mamit që të m’i krihte alla Xheki Kenedi me kordele. Revista Ylli asaj kohe kishte një vizion shumë modern, pasi aty punonin disa shkrimtarë e poetë, si Naum Prifti, Kin Dushi, kryeredaktor kishin Qamil Buxhelin. Lidhja e Shkrimtarëve ishte ku është sot Teatri Popullor, babi më merrte me vete nganjëherë edhe aty, i pëlqente të luante shah, megjithëse nuk krenohej se ishte një lojtar i madh. Por gjithçka mbaroi pa nisur mirë dhe u zhduk sa hap e mbyll sytë.

Fill pas botimit të fejtonit “Klubi i të qetëve ose Klubi i të lumturve” për Klubin e Lidhjes se Shkrimtarëve dhe të Artistëve, në vitin 1967, jeta juaj do të ndryshonte plotësisht. Shqetësimet e babait, ishin edhe pjesë e juaja… Çfarë kujton nga ajo periudhë?

Elida Buçpapaj:Tek fejtoni “Klubi i të qetëve” nis zanafilla e vuajtjeve tona. Unë vetë nuk e kam lexuar kurrë këtë fejton, sepse, si ju thashë, kam qenë shumë e vogël dhe ia kanë zhdukur. Kanë ardhur në shtëpi dhe ia kanë marrë kopjet që kishte. Atëherë nuk kishte komputer si sot. Mund të jetë ndofta në Arkivin e Shtetit. Por kalvari i tim eti nisi kur, në të njëjtin vit me “Klubin e të qetëve”, ai duke bashkëpunuar me një grup të shquar intelektualësh si Profesor Selman Riza, Profesor Ligor Mile, Profesor Dhimitër Pilika, Kolonel Dilaver Radeshi, historiani i mirënjohur Zija Shkodra, majori Bektash Bedo etj shkroi një tjetër pamflet që e dorëzon për botim në Zërin e Popullit. Aty kritikoheshin rëndë disa institucione të Akademisë së Shkencave. Sipas një biografie të shkruar nga vetë babi, në këtë pamflet kritikohej Instituti i Historisë, që në vend se të merrej me figura e epoka madhore të historisë kombëtare, merrej vetëm me Haxhi Qamilin, duke mos bërë asnjë monografi për Pirron e Epirit, Teutën e Ilirisë, Skënderbeun, Ali Pashë Tepelenën, Hasan Prishtinën, Ismail Qemalin e Fan Nolin, duke mos bërë asnjë studim për Lashtësinë, Mesjetën, Rilindjen Kombëtare, duke mos bërë asnjë studim për Kosovën. Kritikohej edhe Instituti i Gjuhësisë që në atë kohë nuk kishte përgatitur ende Fjalorin e Gjuhës Shqipe. Këto dy institucione që mbuloheshin direkt nga krimineli Manush Myftiu krijonin bazën ideologjike të sistemit. Pamfleti nuk botohet. Zëri i Popullit që asaj kohe drejtohej nga Todi Lubonja ia dorëzon dorëshkrimin sekretarit të parë të Tiranës dhe me të merret Byroja Politike, duke e cilësuar veprimtari armiqësore grupazhi e njëjtë me Konferencën e Partisë së Tiranës. Babi më tregonte se në Komitetin Qendror, gjatë seancash të terrorit të gjyqit politik, e akuzonin për veprimtari antiparti sepse, sipas tyre, sulmonte institucionet e superstrukturës së shtetit, e akuzonin edhe si nacionalist, meqë u deklarua se Kosovën e shihte si pjesë të Shqipërisë. Gjyqi ishte kaq i tmerrshëm sa njëri prej pjesëtarëve, i ndjeri Bektash Bedo, vrau veten.

Unë s’kisha vajtur ende në shkollë, por e përjetoja tmerrin e vonesave të babit që kthehej në mesnatë, i shkatërruar nga marrja në pyetje. E kujtoj edhe se si qante babi kur vrau veten Bektash Bedo. Kur i shpëtoi burgut dhe e dërguan për riedukim si punëtor në Hidrocentralin e Vaut të Dejës, kjo njerëzve të shtëpisë iu duk si shpëtim. Me kujtohet se asaj nate kur u mor vendimi nga Komiteti Qendror, unë nuk e kisha konceptin e kohës, dhe m’u duk mesi i natës kur nusja e xhaxhait të vogël më mori e bashkë shkuam tek një ëmbëltore që ishte aty ku sot është sheshi para Muzeumit për të blerë tullumba për gjithë familjen që na priste.

Dhe pikërisht këtu do të merrte fund edhe fëmijëria ime, pa shkuar ende në klasën e parë, kur babi u nis në Vaun e Dejës dhe mua do të më ndërpriteshin të gjitha, përrallat, recitimet, vetë fëmijëria.

Regjimi i heq të drejtën e botimit dhe e dërgon në kantieret e klasës punëtore… ç’mund të thoni sot pas kaq vitesh për këtë dënim të sistemit?

Elida Buçpapaj: Dënimi në Vaun e Dejës ishte njëri prej dënimeve, ose preludi i dënimeve që babit nuk ju ndanë kurrë deri sa vdiq këtu në Zvicër. Ambasada e Shqipërisë në Bernë bënte takime folklorizante deri në banalitet, por kurrë nuk ndërmori një aktivitet vlerësues për tim atë. Fakti që në krye të Ambasadës së Shqipërisë për 8 vjet qendroi një ish-censor i Komitetit Qendror që kishte mbetur i pakonvertuar dhe me mendësinë totalitariste, paçka se i emëruar nga PD, tregon se Shqipëria nuk e ka ende një sistem demokratik të mirëfilltë.

Pas një gjyqi politik, babin e dërguan si punëtor në hidrocentralin e Vaut të Dejës. Ia hoqën të drejtën e shkrimit e botimit. Punonte me tre turne, sondist. Fliste me ne në telefon dy herë në javë. Bashkë me mamin shkonim tek Posta Qendrore e Tiranës sepse nuk kishim telefon në shtëpi dhe komshinjtë bezdiseshin e nuk pranonin që një grua e re dhe një fëmijë të flisnin nga telefoni i shtëpisë së tyre me një të dënuar të Partisë.

Në kantier babi i kishte caktuar vetes një kuotë shpenzimesh, hante vetëm 67 lekë në ditë dhe të tjerat ia niste mamit për rritjen time. Ai nuk i kishte mbushur ende 40 vjeç kur shkoi në Vaun e Dejës. Por megjithë vuajtjet e tij dhe izolimi që përjetonim ne në Tiranë, babi i deshi ata njerëz me të cilët punonte dhe shumica e tyre, punëtorë të thjeshtë dhe inxhinierë ia kthyen respektin me respekt.Lidhja e Shkrimtarëve ishte e mbushur me hipokritë e matrapazë arrivistë që për rehatin e tyre ishin gati të ngrohnin duart në zjarrin e inkuizitorëve. Në kantier, e provokonin rëndom, por pas pesë vitesh punë si punëtor, i dhanë prej kantierit një karakteristikë shumë pozitive. Babi kujtonte gjithmonë miqësinë e bukur me piktorin Nexhmedin Zajmi që e forcoi në kantier.

Herë pas here vendimet kundër tij, ishin nga më të ndryshmet. Si arriti babai juaj që të duronte gjithfarë torturash… A fliste me ju?

Elida Buçpapaj:Ishte një regjim shumë mizor. Vetë izolimi ishte i tillë sa dukej se gjithë globi fillonte e mbaronte në hapësirën territoriale të Shqipërisë.. Unë tashmë shkoja në shkollë. Me çelësin në qafë. Babi më kishte edukuar botën e librit. Kur kthehesha në shtëpi lexoja libra pa fund. Ndofta kam qenë në klasën e parë apo të dytë kur kam lexuar Andromakën, tragjedinë e Euripidit dhe vuaja me fatin e të vesë të Hektorit me të cilën kishte rënë në dashuri Akil Pelidi. Po ashtu më magjepsnin Jetët Paralele të Plutarkut. Vetëm lexoja. Kur e mbaroi dënimin, babi rikthehet në Tiranë. Midis viteve 1971-1972. E lënë të punojë si korrektor, pastaj si redaktor në Shtëpinë Botuese Naim Frashëri në redaksinë e poezisë. Ne ishim të lumtur dhe ndërsa posa e kishim marrë pak veten dhe rifilluar jetën, “rehabilitimi” zgjati vetëm disa muaj dhe në marsin e 1974, babin e akuzojnë si pjesëtar të një qendre korrupsioni. Kjo është temë më vete, e pazbardhur.

Unë tashmë këtë fazë tmerri e kujtoj fare mirë sepse isha në tetëvjeçare. Kjo periudhë që zgjati një dekadë e sa ishte ferri i ferrit. Babin e heqin nga puna, ia heqin prapë të drejtën e botimit, ia djegin librat dhe ne si familje na internojnë në një fshat të tmerrshëm pas Dajtit. Kur shkuan për ta parë, mami e tmerruar vetëm qante. I shitëm të gjitha plaçkat e shtëpisë. Babi me ato para iu lut hallës që të më mbante për të vazhduar shkollën, por burri i hallës nuk pranoi se kishte frikë. Babi u sëmur, villte natë e ditë vrer e nuk qëndronte dot në këmbë. U bë kockë e lëkurë dhe u plak menjëherë.

Një ditë e thërrasin në lagje. Ishte një paradite vere dhe shkolla kishte mbaruar. Tek ne kishte ardhur xhaxhai i Durrësit, që punonte si oficer. Të më merrte mua për pushime. Po priste babin të kthehej. Menduam se mos e kishin thirrur që t’i jenin ndonjë punë qoftë edhe si punëtor krahu, se ishte pa punë. Por e kishin urdhëruar që ta linim shtëpinë brenda një kohe të shkurtër, ku edhe ia kishin komunikuar internimin në atë fshatin pas Dajtit. Ky ishte fundi sepse nga ai fshat zor se kthehej njeri aq i izoluar ishte. Kur babi i ra derës, unë po lexoja në dhomën e gjumit. Derën e hapi xhaxhai. Babi vrapoi tek ballkoni për t’u hedhur, shtëpia jonë ishte në katin e tretë, por xhaxhai nuk e la dhe kështu e shpëtoi. Unë nga zhurma dola nga dhoma e kur e pashë skenën, nisa të qaj me të madhe.

Kjo periudhë ka shumë për të treguar. Unë do të kujtoj sidomos armiqësinë e njerëzve që na lanë vetëm nga frika e regjimit. Shoqëria ishte bërë edhe më mizore si regjimi, kënaqej me dramat dhe tragjeditë njerëzore.

Një nga propozimet që iu bë më tepër se një herë ishte që ai të bëhej pjesë e Sigurimit të Shtetit, gjë që nuk e pranoi asnjëherë… Ku e gjente forcën për të kundërshtuar, ata më të lartët. Pasi rreziku që i kanosej medoemos që ishte edhe më i rëndë nga gjendja ku ishte?

Elida Buçpapaj: Po babi më ka treguar se i kanë propozuar disa herë që të bashkëpunojë me Sigurimin e Shtetit dhe nuk ka pranuar. Kjo edhe i ka kushtuar shumë në jetë, por ishte rruga që zgjodhi. Që kur unë kam nisur të mbaj mend, kujtoj tim atë që më flet gjithmonë për drejtësinë dhe të vërtetën, për fjalëmbajtjen dhe ndershmërinë. Nga babi trashëgoj edhe talentin, vokacionin për të shkruar. Kam nisur të botoj prej vitit 1991 dhe prandaj që në shkrimet e para kam kërkuar hapjen e Dosjeve të Sigurimit të Shtetit. Moshapja e tyre ka qenë fatkobi i këtij tranzicioni, sepse njerëzit e Sigurimit prej 25 vitesh janë pjesë e oligarkisë dhe kupolës shtetërore. Tranzicioni u komprometua fillimisht nga përfshirja në politikë dhe institucione e ish-Sigurimsave dhe pastaj nga korrupsioni. Pa integritet të zyrtarit të lartë publik, nuk ka shtet të së drejtës.

Nga ana tjetër ishit ju dhe nëna, çfarë kalonit gjashtë asaj periudhe, që doemos nga një familje e nderuar ju konsideronin, me “biografi të keqe”. Sa të vështirë e kishit gjendjen që ishte krijuar në familjen tuaj?

Elida Buçpapaj: Kam thënë edhe diku tjetër, që Spaçi jetohej edhe në mes të Tiranës, kur shoqëria të fuste në një karantinë virtuale si një njeri i molepsur dhe pastaj të gjuante me gurë fyerjesh. Mendoni një vajzë e re që e fyejnë me të gjitha mënyrat. Sepse shoqëria i izolonte ata që partia i dënonte, dhe kur dënohej njëri anëtar i familjes, dënohej e gjithë familja, përfshi ne fëmijët. Persekutimi ishte si një këmishë që e mbaje të veshur në trup. Kishim të bënim me një shoqëri persekutore. Kolegët e babit ishin zhdukuar nga faqja e dheut. Babin e priste vetëm Sterjo Spasse dhe Zisa Cikuli.

Është shumë e dhimbshme kur flasin për persekutim nga diktatura ata që kanë jetuar mes privilegjeve dhe persekutimin e kanë jetuar si fobi, sepse dinin që edhe brënda sistemit stalinist ekzistonte lufta e llojit.

Diktatura me shërbëtorët e saj ne na e kishte shfarosur sensin e perspektivës. Ishim pa të ardhme. Pastaj babin e dërgojnë të punojë në repartin e plehrave në Kombinatin Poligrafik. Unë mbarova gjimnazin dhe më çuan në Kombinatin Josif Pashko si punëtore në fabrikën e pllakave. Por megjithatë, unë gjithmonë kam thënë se në atë katrahurë ishim prapë me fat, sepse mbetëm të bashkuar të tre, që e donim deri në kockë njëri-tjetrin. Them kështu sepse kam parasysh se diktatura ka shkatërruar familje të tëra. Vetëm ndalimi i së drejtës së shkollimit për fëmijët e të dënuarve është krim i diktaturës.

Kur mori fund kjo torturë për ju? Çfarë ndodhi pas vdekjes së Enver Hoxhës në familjen tuaj?

Elida Buçpapaj:Kjo torturë nuk mori fund asnjëherë. As sot. Nuk ka ende rehabilitim të shtresës së persekutuar. Në vitin 1991, kur ishte rrëzuar Muri i Berlinit dhe ishin mbajtur zgjedhjet e 1991, unë pasi mbaruar fakultetin për letërsi me korrespondencë, pasi kisha mbrojtur anglishten dhe tema e diplomës ishte botuar në Revistën shkencore të Institutit Kultura Popullore, shkova me Skënderin t’i kërkoja Luan Omarit, në Akademinë e Shkencave, mundësinë për të punuar si punonjëse shkencore, pasi kisha përgatitjen e duhur dhe meqë erërat e ndryshimit frynin dukshëm, por kërkesa ime iu duk zotit Omari si padrejtësia më e madhe në botë.

Jeta jonë gjithësesi ndryshoi si për gjithë shqiptarët. Rashë në dashuri dhe u martova me një njeri të letrave, me Skënder Buçpapajn, një selfmademan i ndershëm dhe shumë i zoti. Na lindi djali i parë Prizreni që i dha kuptim gjithçkaje dhe na lumturoi gjithë familjen, duke nisur prej babit. Fitorja e 1992 i frymëzonte gjithë shqiptarët të shpresonin për ndryshim. Por ishte një liri e kontrolluar. Dhe ky kontroll vijon për çerek shekulli. Nga Vëllai i Madh.

Ndërkohë unë kisha nisur karierën time si gazetare.Jam e para reportere shqiptare femër që raportoja nga Tirana për Zërin e Amerikës në prag të zgjedhjeve të 22 marsit 1992. Shpresonim se po ndryshonim botën për mirë. Nuk e kishim mendjen tek hakmarrja, veç tek një sistem i ri, që të ishte diametralisht ndryshe nga tmerri gjysmë shekullor. Por ishte një iluzion. Shteti i së drejtës është vetëm ëndërr për shqiptarët edhe sot e kësaj dite të cilëve u vazhdon kalvari në një formë tjetër.

Elida, një nga diskutimet më të mprehta që është bërë këto kohë është hapja e dosjeve. Ju personalisht si mendoni, a jeni pro apo kundra hapjes së tyre? Bashkë me përgjigjen duhet edhe një argumentim i mendimit, pasi nëse je për pro, çfarë të mirash do të kishte për ata njerëz që i kanë vuajtur në kurriz ato dënime? Po për shoqërinë?

Elida Buçpapaj: Që në shkrimet e mia të para kam kërkuar që të hapen Dosjet. Pretendimi i hakmarrjes së viktimave është pretekst cinik, sepse të gjithë të persekutuarit i kanë njohur persekutorët e tyre dhe ne nuk dimë asnjë rast që persekutori të ketë patur ndonjë vuajtje nga ish-viktima. Hapja e Dosjeve duhet të shoqërohet me dënimin e krimeve të diktaturës, që ka kryer genocid ndaj popullit të vet.

Lexova një lajm dje se qeveria shqiptare ka një plan kërkimi për eshtrat e 6000 viktimave të komunizmit, ndërsa disa ditë më parë Ambasadorja e Be-së në Shqipëri, Romana Vlahutin, nënvizoi faktin se hapja e dosjeve duhet të ishte bërë më parë. Zonja Vlahutin vuri në spikamë se regjimi komunist vrau rreth 7 mijë kundërshtarë politikë, afro 6 mijë të tjerë janë zhdukur dhe nuk kanë varre, diktatura burgosi dhe internoi dhjetëra mijëra të tjerë dhe mijëra dosje të shërbimit sekret janë ende të mbyllura. Po pse shoqëria shqiptare duhet të presë një diplomate të huaj të evidentojë këto krime rrënqethëse. A ka ndërgjegje kjo shoqëri. Po institucionet e shtetit a ekzistojnë ?

Ne duhet t’i hapim Dosjet. Kjo është domosdoshmëri. Kryejmë një detyrim ndaj viktimave. Dhe do të jemi të fundit në Europë.

Brezat e ardhshëm nuk kanë pse të mbeten peng i hipotekave të ish-Sigurimsave dhe censorëve të historisë. Brezat lëvizin, ata fëmijë që lindën më 22 marsin e 1992, sot janë 23 vjeçarë, ndërsa ish-Sigurimsat vijojnë të bëjnë karierë në politikë, janë kasta oligarke, ashtu si Byroja Politike.

Shteti i së drejtës kërkon zyrtarë me integritet. Vetëm atëherë liria dhe demokracia bëhen reale. Shteti i së drejtës kërkon zgjedhje të lira e të ndershme e jo deputetë listash të zgjedhur nga dora e kryetarit të partisë. Kjo është kriptodiktaturë.

Shqiptarët më në fund duhet ta njohin historinë e kalvarit gjysmë shekullor. Mjaft më me zhurmuesa. Kryeministri Rama e krahasoi para disa ditësh ISIS me nazizmin, ok, por krahasimi i tij ishte gjysmak, sepse duhej ta krahasonte edhe me diktaturën komuniste. 23 gushtin e Europa e kujton si Ditën e Viktimave staliniste dhe naziste, ndërsa ne, edhe pas 25 vitesh, kemi ende dilema të pafalshme dhe viktimat vijojnë të mbeten të persekutuara tash nga genocidi ndaj kujtesës./

Politika, Lufta dhe Ne, viktimat e tyre

June 8, 2015 by dgreca

nga Andon Dede, Nju York/
Dy tema të mëdha, për të cilat janë shkruar qindra e mijëra vëllime dhe do të qe mundim i kotë e guxim i madh të merresh me trajtimin e tyre, në çdo këndvështrim që t’i shohësh. Media, institucionet studimore, kinematografia e televizioni janë marrë aq shumë me to sa që si zor të ketë ngelur ndonjë aspekt i tyre i pa ezauruar. Jo vetëm kaq, por tani, në epokën e Internetit, mjafton një klikim në kompjuter dhe të vërshojnë për to lumej informacionesh.
I vetëdijshëm për gjithë sa më sipër, unë mora guximin të shkruaj këto radhë me një qëllim tepër modest: t’i shoh ato në një këndvështrim krejt tjetër, fare të zakonshëm, madje nisur nga përballja me to në jetën e përditëshme, pa as më to voglin pretendim për t’u futur në trajtesa të thella psiko-social-filozofike.
Shkak për këtë u bë një episod fare i rëndomtë. Tek po udhëtoja me tren si përditë, dëgjoj dikë që po fliste me zë të lartë në shqip, gjë që më ndodh jo rrallë këtu në Nju York. “More, e ndoqe dje “Opinionin” e Fevziut, se mua më iku, nuk qeshë në shtëpi?”. “Po, – ia ktheu tjetri, – po mos u mërzit se s’qe gjë: punë femrash të bukura e më the të thashë…”. “Ashtu, hë? S’qe për politikën? Edhe unë s’i ndjek dot diskutime të tilla kot më kot. Llafe pazari. Po sot kemi Parlamentin, hë, se është e enjte”. “Po, po. Dhe unë s’lë seancë pa parë…Hej, ç’punojnë ata, s’i lënë gjë pa i thënë njeri tjetrit. Gallatë e madhe…”
Ky qe episodi i parë që më shtyu të shkruaj. Dy bashkëatdhetarët e mij, që m’u dukën se punonin në pastrim të ndërtesave të Manhatanit, kishin qejf diskutimet për politikë, në kanalet e ndryshme të televizioneve shqiptare apo dhe në seancat parlamentare. Shkurt, për ta politika qe një temë e preferuar, ndërsa diskutimet e tjera, me tema shoqërore, artistike e kështu me radhë, nuk i tërhiqnin.
Kjo më ktheu larg në fëmijërinë apo dhe rininë time. Jam nga brezi i lindur në vitet e Luftës e, për rrjedhim, kam përjetuar dhe pasojat e saj të tmerrshme që nuk do t’ia dëshëroja asnjeriu. Kinemaja tek ne, në Përmet, sapo kishte filluar të shfaqte filma, dokumentarë e artistikë. Por publiku, si të mos qe ngopur me tmerret e luftës, donte që edhe filmat të kishin po atë përmbajtje, me luftë. Kjo vazhdoi për vite të tëra. Edhe gjatë shkollës së mesme, në Politeknikum, sa herë që shkonim në kinema, prefenca jonë, dhe jo vetëm e jona, ishte për filma me luftë. Këtë e kishin kuptuar edhe punonjësit e kinemasë dhe tek pllakati i filmit vinin një copë letër: “Film me luftë”. Po shkoj edhe më tej. Si në Unike dhe në Politeknikum, ndodhte që na organizonin biseda të ndryshme. Përsëri parapëlqimi ynë qenë temat e luftës. Dhe duke qënë kështu, herë pas here, veteranë apo më mirë të them, ish-pjesëmarrës të Luftës, me që shumë syresh qenë ende të rinj në moshë, na nderonin me vizitat e tyre e na tregonin episode nga më të ndryshmet të cilat ne i ndiqnim me një frymë. Refren i përbashkët i tërë atyre bisedave qenë fitoret triumfuese të partizanëve dhe këmbëmbathjet me turp të pushtuesve, qofshin ata italianë apo gjermanë.
Kështu vazhdoi kjo punë edhe për disa vjet, deri sa, bashkë me ne që po rriteshim e po formoheshim, filluan të ndryshojnë edhe shijet tona. Ndikuan shumë për këtë filmat e huaj, sidomos ata perëndimorë që trajtonin tema sociale e që ngjitnin aq shumë me psikologjinë e me shqetësimet tona.
Nga gjithë sa më sipër, nxorra përfundimin se ashtu si në rininë time, që na tërhiqnin temat e luftës dhe tani ka njerëz që i tërheq politika dhe i bezdisin temat sociale. A është kjo një dukuri tek e cila vlen të ndalesh sadopak? Për mua po dhe ja sepse.
Këto dy dukuri, si politika dhe lufta, janë për mua nga fenomenet më të urryera, dhe me këtë kam parasysh si ata që merren me të parën edhe ata që shkaktojnë të dytat. E kam vështirë që të mendoj se ka njeri që të ketë respekt për politikën dhe politikanët dhe të mos e urrejë luftën. Por, edhe pse mund t’i urrejmë, ato kanë qënë e janë të pranishme në jetën e tërë gjeneratave të derisotme. Ja, pra, a nuk përbën një kënaqje kureshtjeje, edhe pse jo të këndëshme, që të përligjësh dëshirën e njerëzve për t’u marrë me to?!
Sa i çuditëshëm që është njeriu! Sa viktima ka pasur nga luftërat dhe ç’i kanë punuar e po i punojnë atij politikanët e, prapëseprapë, i pëlqen të gërvishtet me to, si dy bashkëpatriotët e mij apo dhe tërë brezi im i pas Luftës?! Apo kjo nuk ndodh vetëm me ne?! Ja dhe një arsye tjetër që më shtyu të ndalesha në këto çështje.
Duke rrëmuar këto ditë në Internet, u njoha me një studim të autorëve e njëkohësisht bashkëshortë, Xhon Tubi, (John Tooby), anthropolog dhe Leda Kozmides, psikologe, nga universiteti i Santa Barbarës, në Kaliforni. Ata së bashku drejtojnë dhe Qëndrën Studimore të Psikologjisë Evolucionare. Lista e studimeve dhe botimeve të tyre apo dhe e çmimeve e titujve të nderit që i kanë shoqëruar ato, është tepër e gjatë, ( mjafton një klikim në Googël për t’i parë ). Sipas tyre, njerëzit bëhen agresivë prej politikës po aq sa edhe prej luftës dhe për këtë, “fajin” e ka një rajon i trurit, që aktivizohet sa herë që diskutohet për to. Njerëzit, pohojnë ata, vijnë nga një histori evolucionare e ngarkuar me konflikte mes grupeve e fraksioneve. Ne mund të diskutojmë e debatojmë për shijet muzikore, filmat që na pëlqejnë apo ushqimet e preferuara. Por, sapo biseda kalon në politikë, diskutimi i qetë e i shkujdesur, papritur kthehet në të keq, i pakëndshëm, deri dhe agresiv.
Gjithë sa më sipër, si për një përkitje të rastit, m’u kujtuan tek lexova një shkrim të Svetllana Aleksejeviçit që njihet edhe si “luftëtarja” kundër luftës, për zhvillimet e sotme në Rusi. Psikoza e luftës që ka përhapur në popull politika e Putinit, që të kujton Stalinin, të kall tmerrin e sikur nuk do që ta besosh. Si ka mundësi, në kohën tonë, thashë me vete, të ketë akoma politikanë të tillë luftënxitës dhe turma popullore që t’i shkojnë pas liderit symbyllur, si ne dikur?! Nuk dua ta mërzis lexuesin, duke u zgjatur më tej me këto tema por, sa për ilustrim, po riprodhoj këtu vetëm nja dy-tre paragrafë nga shkrimi i mësipërm.
Lufta e Rusisë kundër Perëndimit ka nisur. Askush nuk do ta marrë atë si të vërtetë, as në Rusi e as në Perëndim, mirëpo Rusia është shndërruar në një tjetër vend ndërkaq. Nga erdhi ky militarizëm primitiv, kjo prapambetje, ky obskurantizëm? – Kjo është pyetja që ne shtrojmë përditë. Ndoshta edhe Europa po pyet veten…Çfarë ka ndodhur tashmë me ta? Tani ata thërrasin: “Putin! Putin!” Miqtë e mi janë të hutuar, të gjithë lexojnë libra mbi ngritjen e fashizmit në Gjermani dhe Itali apo rreth fillimit të Revolucionit në vitin 1917. Ne po lëvizim drejt së panjohurës. Për ku? Përse populli hoqi dorë kaq kollaj nga liria e tij?… Në fund të shkurtit, në muret e Kremlinit, fare pranë Sheshit të Kuq, ku çdo hap mbikëqyret vazhdimisht me kamera dhe kontrollohet nga policia, u vra opozitari më i rëndësishëm rus, Boris Nemcov. Një vrasje të tillë politike kaq spektakolare, nuk është parë në Rusi prej njëqind vjetësh.Nemcov kishte paralajmëruar një fjalim: “Putini dhe Lufta“…Rusia, në harkun e një viti e gjysmë është shndërruar në një vend tjetër, që po e lëviz atë drejt një diktature dhe një lufte civile. Imazhet dhe bustet e Putinit po prodhohen në masë dhe po shiten nga shumëkush…Në marshimet që organizohen në sheshe të mëdha, ku drejtohen apele të hapura, ushtarët këndojnë: “Ne do marshojmë drejt Kievit”…Unë jam një njeri që ka përjetuar vitet nëntëdhjetë. I përkas gjeneratës së Gorbaçovit. 25 vjet me radhë ne jetonim me shpresën se Rusia do të bëhej një vend më i mirë, mirëpo kjo nuk ka ndodhur. HYPERLINK “http://www.zeit.de/politik/ausland/2015-02/wladimir-putin-russland-ziel” Rusia jeton në një marrëzi revanshiste. Një sondazh i bërë publik pak kohë më parë thotë se: nëse Putini do të kandidonte sërish në zgjedhjet e reja presidenciale, do të fitonte 80 për qind të votave…“Rusia është Putini, pa Putinin s’ka Rusi”. Këtë e besojnë shumë vetë. Të gjithë kanë nisur t’i mbushin mendjen vetes se ne jemi njerëz të luftës, pasi nuk kemi njohur ndonjë gjë tjetër veç saj. Gjithnjë ne ose kemi marrë pjesë në një luftë, ose na kanë përgatitur për një të tillë. Te ne mbizotëron një kult i luftës.
Në një raport të ministrit të Luftës, Kuropatkin për Car Nikollën II., thuhej: “Madhëria juaj Perandorake! Në vazhdën e shekujve të 18 e 19, Rusia ka kryer në 128 vjet luftëra, nga të cilat vetëm në 72 vjet ka mbizotëruar paqja. Nga 128 luftërat, vetëm 5 prej tyre kanë qenë luftëra mbrojtëse, të tjerat kanë qenë fushata pushtuese”…Jo më i mirë duket se ka qenë edhe shekulli i 20: Njeriu rus nuk është mësuar me jetën në paqe. Ai ka jetuar në luftë, për shtetin, asnjëherë për veten e tij. Ai ka një marrëdhënie të veçantë me vdekjen…Me bekimin e Kremlinit lindi një video militante “Unë jam një pushtues rus”. Brenda pak muajve, atë e panë në internet tre milionë njerëz. Pati qindra komente njerëzish të ekzaltuar: “Ne pushtuam Siberinë dhe tani kemi naftë dhe gaz”. “Ne pushtuam Ukrainën, Balltikun dhe Kazakistanin dhe ishim vendi më i madh në botë”…Një vend lufte, një psikologji lufte…Ky është terreni ku ne jetojmë – lufta…(Marrë nga DIE ZEIT, 29 maj 2015, përkthyer nga A. Plaka, botuar në “Shqip”, 1 qershor 2015).
Më pëlqen t’i mbyll këto shënime me disa vargje të Kadaresë, nga poezia e tij: ”Kënga e ushtarëve të vjetër”:
Nga lufta vijmë, në luftra shkojmë / në zjarr e tym na shkoi kjo jetë / gjithmonë drejt luftrash shtegëtojmë / siç shtegëtojnë drejt dimrit retë…/ Gjithë jetën mbetëm majë kalit / mbi tokën tonë që na bekoi / ka kohë që s’shkelim me dy këmbë / por shkelim me katër patkonj. / Alarmi prapë ja, gjëmon / dhe horizonti është me re / nga luftra vijmë, në luftra shkojmë / dhe tjetër fat s’kërkojmë ne.
A kanë lidhje me temat që trajtuam apo dhe me shqiptarët e sotëm këto vargje? Mua më duket se po, ndaj dhe i vura, edhe pse nuk do ta dëshëroja një gjë të tillë. Lexuesi le ta gjykojë vetë.

KANADAJA NDERON VIKTIMAT E KOMUNIZMIT

June 3, 2014 by dgreca

Nga Frank Shkreli/
Ndërsa në Varshavë të Polonisë janë mbledhur udhëheqsit botërorë, përfshirë edhe Presdientin amerikan Barak Obama dhe Presidentin shqiptar Bujar Nishani — për të kujtuar 25-vjetorin e përmbysjes së komunizmit në atë vend dhe eventualisht në të gjithë Europën Lindore, ndërkohë media kandeze njofton se në këtë përvjetor Kanadaja ka vendosur të ndërtojë në kryeqytetin e saj Otava një monument kushtuar viktimave të komunizmit në mbarë botën, një lajm ky që është vendosur edhe në portalin e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Polonisë.
Media kanadeze njofton se mbrëmjen e të premtës që kaloi, në Qëndrën Kongres të Otavasë u organizua një darkë me qëllim mbledhje fondesh për përfundimin e ndërtimit të monumentit të viktimave të komunizmit, ku thuhet se ndër të pranishmit që mori pjesë dhe që kontriboi për këtë qëllim, ishte edhe Kryeministri i Kanadasë, Stephen Harper i cili mbajti edhe fjalimin kryesor me këtë rast.
Njoftohet se nisma për ndërtimin në Kanada të monumentit të viktimave të komunizmit kishte filluar në Kanada ç’prej vitit 2008, me mbështetjen e përfaqsuesve të Kongresit Polak të Kanadasë, ndonëse në bordin e drejtorëve për realizimin e këtij projekti thuhet se marrin pjesë edhe përfqsues të komuniteteteve të tjera etnike nga Europa Lindore dhe Qendërore, e që tani jetojnë në Kanada. Në darkën e të premtes që kaloi, me qëllim mbledhje fondesh për monumentin kushtuar viktimave të komunizmit në botë, përveç Kryeminstrit, morën pjesë edhe politikanë të tjerë të njohur të vendit, biznismenë të dalluar kanadezë, si dhe përfaqsues diplomatikë nga vende të ndryshme të Europës Lindore, të akredituar në Kanada.
Në fjalimin e tij mbi të këqiat e komunizmit, Kryeministri konservator i Kanadasë, Stephen Harper u tha të pranishëmve se Monumenti kushtuar viktimave të komunizmit, “Do të nderojë për të gjitha kohërat, qindëra miliona burra, gra e fëmijë, të cilët kanë vuajtur dhe që vazhdojnë të vuajnë nga tirania e komunizmit – do të nderojë ata që kanë mbijetuar nga ato vuajtje, si dhe të ata që fatkeqsisht, nuk i shpëtuan asaj tiranie.”Udhëheqsi kanadez shtoi se, “Kanadaja ka nevojë për këtë monument. Ne i jemi mirënjohës organizatës “Për nderë të Lirisë” (Tribute to Liberty) e cila mori iniciativën për ndërtimin e këtij monumenti, e që na kujton emërat dhe tregimet e atyre të cilët u vranë nga njëra prej murtajave ideologjike më vdekje prurëse që ka njohur bota – murtaja e komunizmit. Ky monument është një shënjë që përcakton rrugën tonë si komb në të ardhmen dhe i cili njëkohësisht do të ndihmojë që ne të sigurohemi se nuk do të devijojmë nga rruga e jonë e përcaktuar”, theksoi Kryeministri i Kanadasë, Stephen Harper. Brezave të ardhëshëm të kanadezëve, tha kryeministri Harper, duhet tu kujtohet se liria dhe demokracia janë fituar me vuajtje e sakrifica.
Fjalimin e tij, Kryeministri kanadez e lidhi edhe me gjëndjen aktuale në Europë, pikërisht me presidentin rus Vladimir Putin dhe adhuruesit e tjerë të komunizmit. Ai shfaqi përkrahjen e vendit të tij pë Ukrainën dhe shtoi se, “ekspansionizmi dhe militarizmi rus”, kërcënojnë sigurinë botërore. Ai tha se, “E keqja paraqitet në shumë forma dhe duket sikurë, herë pas here, e çpikë veten në trajta të ndryshme. Por sidoqë e keqja t’a përcaktojë ideologjinë e vet –qoftë nacizëm, marksizëm-leninizëm, ose sot terrorizëm – të gjitha këto kanë një gjë të përbashkët: shkatërrimin e jetës dhe zhdukjen e lirive të njeriut.”
Ne, tha udhëheqsi kandez, e njohim mirë këtë shkatërrim. Ne si kanadezë shtoi ai, e ndiejmë me dhëmbje të madhe atë histori shkatërruese, sepse jo më pak se “çereku i popullësisë së Kanadasë ishin robër të komunizmit, ose janë djelmë e vajza të atyre që ishin robëruar nga ideologjitë e regjimeve komuniste europiano-lindore. Ata që kanë vuajtur të zezën e komunizmit”, shtoi ai, “kanë gjetur gjithmonë strehim në Kanada”.
Ndërsa kryetari i bordit të entit “Tribute to Liberty”, Ludwik Klimkowski, duke njoftuar se fituesi për ndërtimin e monumentit në Kanada — i cili do kushtojë 4-milionë dollarë për tu ndërtuar, do të njoftohet në gusht, 2014 — tha se, “ishte krenarë për mbështetjen që ka marrë nga donatorët, gjë që tregon se kanadezët nuk do të harrojnë vuajtjet e atyre që kanë jetuar në regjimet diktatoriale komuniste.” Z. Klimkowski tha me këtë rast se, “ne kemi të pakën dy gjenerata njerzish që nuk dinë asgjë mbi komunizmin dhe krimet e atij sistemi.” Andaj, shtoi ai, “Me këtë monument, fëmijtë tuaj, nipat dhe mbesat tuaja nuk do të harrojnë kurrë viktimat e komunizmit.”
Thuhet se Monumenti i Viktimave të Komunizmit në kryeqytetin kanadez, Otava do të vendoset në një vend ideal për t’u parë nga të gjithë, jo larg nga ndërtesat e parlamentit të vendit dhe të Gjykatës së Lartë. Në njoftim thuhet gjithashtu se vendi ku do të vendoset monumenti kushtuar viktimave të komunizmit, është i rëndësishëm pasi do t’u kujtojë kanadezëve vlerën dhe rëndësinë për të nderuar dhe për të kujtuar të gjitha viktimat e komunizmit kudo. Thuhet se ky monument do të jetë një shënjë e gjallë, por edhe një paralajmërim kundër një ideologjie totalitare për të gjithë brezat e ardhëshëm.
Por mbi të gjitha, tha Ministri i Punës i Kanadasë, Jason Kenney, “Ky monument do t’u kujtojë gjithashtu të gjithë kanadezëve se glorifikimi i simboleve komuniste është një fyerje e kujtimit të këtyre viktimave dhe njëkohësisht u kujton qytetarëve të Kanadasë, vlerat themelore të vendit ku jetojnë”, shtoi ministri kanadez Jason Kenney.
Është ky një koment interesant i një ministri kanadez përballë dukurive të fundit të shpalosjes së portretit të Enver Hoxhës në disa ceremoni zyrtare në Shqipëri, të cilat shumë vërejtës i konsideruan si fyese ndaj viktimave të komunizmit në Shqipëri, veçanërisht pasi simbolet dhe portretet e diktatorit u shpalosën me njohurinë dhe miratimin e udhëheqsve më të lartë të vendit. Siç duket për Shqipërinë e sotëme është më e rëndësishme që të shpalosen vlerat e regjimit komunist se sa të kujtohen mijëra viktimat e paafajshme të atij regjimi diktatorial.
Ndërtimi i monumentit kushtuar viktimave të komunizmit në kryeqytetin Otava, ashtu siç theksuan edhe udhëheqsit më të lartë kanadezë, përveç se kujton viktimat, është njëkohësisht edhe një simbol i vlerave themelore njerëzore, në bazë të cilave jetojnë kanadezët, dmth, respekti për jetën njerëzore, për lirinë dhe demokracinë për të gjithë. Fatkeqsisht, dukuritë e fundit në Shqipëri – vendi që ka vuajtur më së shumti nga komunizmi — të bindin se klasa politike e atij vendi, jo vetëm që nuk është shkëputur nga ajo e kaluar, që Kryeminsitri i Kanadasë e cilësoi si “ideologjia helmuese e komunizmit” të shekullit të kaluar, por po përpiqet me vepra ta ruaj e ta mbrojë atë të kaluar për qëllime të veta të ngushta politike dhe ekonomike, në kurriz të një populli shumë të vuajtur dhe që vazhdon të vuaj pasojat e atij regjimi. Kryeministri kanadez, tha se për Kanadanë Monumenti i viktimave të komunizmit në Otava, “Është një shënjë që përcakton rrugën tonë si komb në të ardhmen dhe i cili njëkohësisht do të ndihmojë që ne të sigurohemi se nuk do të devijojmë nga rruga e jonë e përcaktuar”. Cilën rrugë do të ndjekë kombi shqiptar, rrugën e vlerave bazë njerëzore të jetës së njeriut, të lirisë dhe demokracisë perëndimore, apo rrugën e përcaktuar gjysëm shekulli më parë nga një ish-diktator, pasojat e regjimit të të cilit shihen ende anë e mbanë vendit? Nëse kryeministri i Kanadasë u shpreh se vendi i tij, i cili kurrë nuk u qeveris nga një regjim komunist ka nevojë për një monument të tillë, a nuk ka nevojë Shqipëria për një momument kushtuar viktimave të regjimit komunist të Enver Hoxhës, në këtë 15 vjetor të përmbysjes së komunizmit? Sa të ndryshme janë vlerat bazë njerëzore të Kanadasë nga ato të Shqipërisë! Sa larg është Shqipëria nga Kanadaja, dhe jo vetëm gjeografikisht!