Bluza me zinxhir

January 24, 2014 by dgreca

Tregim nga Viron KONA/

Isha nxënës në klasën e katërt atëherë, kur babai im rrobaqepës, më qepi një bluzë kadife të çelur, e cila hapej gjer në fund të gjoksit me një zinxhir në ngjyrë floriri. Kur po bëhesha gati të shkoja në shkollë, bëja ç`bëja dhe shihesha në pasqyrë. Ajo bluzë më shkonte shumë dhe më zbukuronte pamjen e fytyrës. Po më pëlqente vetja, madje po kuptoja se isha simpatik. Ndërkaq, provova të ngre përpjetë flokët përpara ballit dhe m`u duk se ashtu më shkonin më shumë.

-Ti paske humbur për këtë bluzë, sa të shkuaka! – më tha nëna dhe më mbajti një çast të përqafuar pas vetes.

Sapo shkova në shkollë, bluza ime kadife ra menjëherë në sy të shokëve dhe veçanërisht të vajzave të klasës, disa prej të cilave më hidhnin ca vështrime ndryshe nga herrët e tjera. Ndihesha i lumtur dhe, me mendje falënderoja babanë për atë dhuratë të bukur që më kishte bërë. Madje, kohë pas kohe, kur mësimi ende nuk kishte filluar, ngrihesha gjoja të pyesja shokë të klasës për zgjidhjen e ushtrimit të ditës, ndërsa tërhiqja vështrimet e të tjerëve te bluza ime e bukur. Përpjekja ime për t`u dukur, ra në sy të klasës.

-S`u mbajtka njëri sot! – tha Tori, njëri prej shokëve. Të tjerët bënë buzën në gaz me dashamirësi.

Orën e tretë kishim Dituri me mësues Xenin, një mësues me një zë të butë e thuajse femëror. Kur ishte i qetë dhe ne paraqiteshim si nxënës të urtë, ai sillej me shumë dashamirësi, por, sapo ndonjëri e tepronte me ndonjë prapësi, apo vinte i papërgatitur në mësim, ai zemërohej, madje nxehej e, ndonjëherë bëhej xhind, thuajse tjetërsohej.

Mbaroi gjysma e parë e orës. Mësues Xeni kishte kontrolluar detyrat, kishte ngritur tre nxënës në tabelë, ndërsa disa të tjerëve u kishte dhënë detyra në klasë. Pastaj, ai nisi të shpjegonte mësimin e ri. Në atë pjesë të orës, çdo mësues, kërkon vëmendje dhe përqendrim të nxënësve, sepse, siç thoshte edhe mësues Xeni, kuptimi i mirë i mësimit në klasë, ishte më shumë se gjysma e punës.

Ndërkohë që, mësues Xeni shpjegonte në dërrasën e zezë, unë se si lëviza zinxhirin e bluzës që ta hapja dhe ta mbyllja, pa qëllim, thjesht për qejf, por, kur po e ngrija sipër, ai kushedi pse ngeci. E provova ta ulë gjer në fund dhe ai u ul. E ngrita, por ai arriti gjer në gjysmë. Koka e tij e verdhë nuk ngrihej më sipër. Kjo gjë më shqetësoj dhe, një copë herë nisa të merresha me zinxhirin. Mungesa ime e vëmendjes ndaj mësimit, ra në sy jo vetëm të shokëve të klasës, por edhe të mësues Xenit.

-Këtu mendjen, kokëlakër! – më tërhoqi vërejtje ai, duke vazhduar të shkruaj në tabelë. Në të vërtetë, fjala fyese kokëlakër nuk bëri aq shumë përshtypje në klasë, sepse, mësues Xeni, e kishte zakon që kur donte të të qortonte, përdorte fjalë fyese të bashkëngjitura që kishin rrënjë fjalën kokë. Llojet e përdorimit të tyre shprehnin edhe tri gradë të zemërimit të tij: Në gradën e parë të zemërimit, ai i bashkëngjiste rrënjës kokë, emra zarzavatesh: kokëlakër, kokëqepë, kokë presh, kokë spec djegës…Në gradën e dytë, bashkëngjiste emra kafshësh: kokëderr, kokëlopë, kokëdhi, kokëbuall, kokëmushkë.. Kurse, kur zemërimi i tij arrinte kulmin, domethënë gradën e tretë, ai përdorte fjalë me emra zvarranikësh: kokë gjarpër, kokë krokodil, kokë bretkosë, kokë zhapik, kokë hardhucë prehistorike…

Disa çaste e ndala veprimin për zhbllokimin e zinxhirit.

-Mos u merr më me zinxhirin se do ta prishësh më keq. Ta rregullon babai kur të kthehesh në shtëpi, – më pëshpëriti Vasoja, shoku im i bankës.

Por, pak minuta më pas, ngaqë nuk po e largoja dot mendjen nga zinxhiri i prishur, ia fillova përsëri ul e ngri, ulë e ngri. Gër – vër, gër – vër. Zinxhiri, ashtu si edhe në fillim, veçse arrinte të mbyllej gjer në mes dhe nuk ngjitej më sipër. U harrova pas tij dhe isha skuqur e djersitur i tëri nga sikleti, kur, befas, ndjeva një dorë, që ma kapi bluzën fort afër zinxhirit dhe ma tërhoqi disa herë, duke më thirrur me zë të lartë, të ashpër, qortues e fyes:

-Të thashë, këtu mendjen, more kokëbuall!

Klasa mbajti me zor të qeshurën, kurse unë u ndjeva keq përpara shokëve dhe mësuesit, jo vetëm se ai kishte arritur në gradën e dytë të zemërimit, por, edhe sepse zinxhiri me siguri që ishte prishur më keq dhe s`do të kishte usta që ta ndreqte. U bëra pikë e vrer, por pak sekonda më vonë, vura re se, për shkak të asaj tërheqje që i kishte bërë bluzës sime dora e fortë e mësuesit, kishte ndodhur çudia: zinxhiri ishte rregulluar. Kishte ndodhur ajo që na ndodhte shpesh herë në shtëpi kur nuk ndizej radioja ose televizori bardhë e zi që kishim atëherë. “Bamp”, – e godiste babai im radion dhe zëri i vinte si me magji. “Bramp”, godiste ai prapa televizorit dhe në vend të mizave, figura shfaqej e qartë në ekran. Edhe zinxhiri i bluzës sime të re, pas asaj tërheqjeje me forcë, u rregullua plotësisht, koka e tij e verdhë, ngrihej dhe ulej lirshëm dhe pa u sforcuar. Bluza ime, tashmë dukej për bukuri. Me atë lëvizje të nervozuar, mësuesi im, Xeni, ma rregulloi zinxhirin, gjë që më gëzoi pa masë dhe bëri që të harroja fjalët fyese ”Kokëlakër” dhe “Kokëbuall”, që ai përdori ndaj meje në zemërim e sipër.

Kur mbaroi ora e mësimit dhe kishim pushimin e gjatë, dola me nxitim te dera e klasës dhe, sapo mësues Xeni u shfaq në derë me regjistër në dorë, unë i thashë:

-Të falënderoj shumë mësues që ma rregullove zinxhirin e bluzës!

Për habinë time, ai kushedi pse u zbeh i tëri në fytyrë, madje u zverdhë dhe buzët po i dridheshin nga një zemërim që sa vinte e rritej. Me sa dukej m`i mori si tallje apo ironi ato fjalë dhe m`u kthye me duf:

-Do ta mbyllësh gojën ti kokëmushkë, apo si e ke hallin!

-Unë vetëm po ju falënderoj mësues, sepse juve me të vërtetë ma rregulluat zinxhirin e bluzës sime të re.

Atëherë ai ma kapi përsëri bluzën më njërën dorë, ma tërhoqi si të ishte një leckë dhe më bërtiti përsëri në fytyrë.

-Me mua po kërkon të tallesh ti, kokë krokodil!

-Po jo mësues, jo, vetëm po ju falënderoj, – përsërita me zë të mekur.

-Ik, qërohu nga sytë e mi dhe mos më zërë rrugën, o kokë hardhucë prehistorike, – më bërtiti përsëri ai, duke përdorur kësaj here fjalën fyese më të rëndë të gradës së tretë. Dhe, ashtu, i bërë xhind nga zemërimi, u largua duke përplasur këmbët nëpër shkallë.

Më keqkuptoi thashë me vete dhe doja t`i shkoja pas e ta sqaroja se nuk ia kisha me të keq. Ai, me dashje apo pa dashje, zinxhirin ma rregulloi dhe, nuk ishte i nevojshëm përdorimi në një kohë aq të shkurtër, i tërë atyre fjalëve fyese ndaj meje.

Shoku im i mirë, Vasoja, që më ndiqte hap pas hapi mos bëja ndonjë budallallëk, më tha me zë të butë.

-Mos e zgjatë më, ka rëndësi që zinxhiri i bluzës që ti e ke me merak dhe që të shkon shumë, u rregullua. Me kohë, edhe mësuesi do të sqarohet se ti vërtetë do që ta falënderosh dhe jo ta fyesh. Sot, përderisa ai përdori fjalën kokë hardhucë prehistorike, që shprehë gradën e tretë të zemërimit, mirë është të mos i dalësh përpara syve. Veç kësaj, t`i duhej t`i kërkoje të falur, sepse sot vërtetë që nuk e kishe mendjen në mësim.

Vasoja kishte të drejtë dhe unë e lashë me aq. Nuk e zgjata më.

Kur shkova në shtëpi, teksa po haja drekë, babai më pyeti se si kisha kaluar atë ditë. Druaja t`i thosha se, ngaqë më ishte prishur zinxhiri i bluzës, nuk e kisha pasur mendjen në mësim dhe mësuesi më kishte tërhequr vëmendjen, por më erdhi më për mbarë t`i them atë që m`u duk se ishte më interesante. I tregova për zinxhirin që më ishte bllokuar dhe se mësuesi me një lëvizje të dorës e kishte rregulluar menjëherë.

Babait iu bë qejfi.

-Kam thënë unë, – iu kthye ai mamasë, – Xeni, është mësues dhe njëri i mirë. Edhe i ati kështu ka qenë, njeri që i tërë qyteti e respektonte sepse u vinte në ndihmë njerëzve.

Ditën tjetër, ishte takimi mujor me prindërit dhe në shkollë shkoi babai. Në ato takime, mësuesi, pasi fliste në përgjithësi, u jepte secilit prej prindërve notat e fëmijës së tij, duke i dhënë sipas rastit edhe këshilla të veçanta.

Kur po ndaheshin, babai i shtrëngoi dorën përzemërsisht mësues Xenit dhe i tha:

-Të falënderoj mësues Xeni, je me të vërtetë një mësues i përgatitur dhe nxënësit të duan. Lëndën e shpjegon mirë, por ke edhe merak që t`i mësosh fëmijët tanë. – Babai heshti një çast dhe vijoi buzagaz: – Veç këtyre, unë gjej rastin që edhe të të falënderoj, sepse ti u tregove aq i vëmendshëm saqë, i rregullove edhe zinxhirin e bluzës tim biri.

Mësues Xeni, sa dëgjoi të përmendej zinxhiri, tërhoqi me ngut dorën e tij nga dora e babait tim, gjaku i kërceu në kokë dhe iu kthye babait me zemërim:

-Po kërkon të tallesh me mua?

-Të lutem, unë po të falënderoj, – i tha babai tepër i habitur nga ndryshimi i papritur i mësuesit.

-Falënderim i bukur! – ironizoi mësues Xeni dhe u largua tërë nerv sikur ta kishte pickuar ndonjë grerëz.

-Po ky, ç`pati, çfarë fjale të keqe i thashë!? – ia bëri babai i habitur tej mase. Bëri t`i shkonte pas, e të sqarohej, por dikush aty pranë e këshilloi ta linte me aq sepse mësues Xeni atë ditë dukej tepër i lodhur.

Babai u kthye në shtëpi i mërzitur.

-Nuk e di pse më keqkuptoi !? – iu ankua ai mamasë sime.

-Eh, lëre me kaq! Edhe ai ka hallet e tij, – i tha mamaja ime e urtë e gjithnjë paqësore, duke vënë tiganin në zjarr.

Gjatë asaj nate babait i doli gjumi disa herë, ngaqë i shkonte mendja te reagimi i mësuesit, i cili, kushedi pse, kishte mbetur i fyer pas fjalëve falënderuese që i kishte thënë.

Të nesërmen, babai kërkoi ta takonte mësues Xenin, por ai i dërgoi lajm se ishte i zënë dhe se nuk kishte kohë ta priste. “Njëherë tjetër”, – kishte thënë ai. Duke dalë nga shkolla, babai kishte takuar rastësisht drejtorin, me të cilin njihej prej kohësh.

Drejtori e takoi me respekt dhe, aty, babai i tha se kishte shkuar t`i shprehte falënderime për mësues Xenin, i cili sillej mirë me nxënësit, i mësonte dhe kujdesej për ta. – “Madje, – kishte shtuar babai, – mësues Xeni, duke qenë i vëmendshëm, i rregulloi djalit tim zinxhirin e bluzës. -Ndërkaq, – kishte vazhduar babai, – të më fali mësues Xeni, se, ne prindërit, e teprojmë nganjëherë në komunikim dhe, për këtë shkak mund të lindin edhe keqkuptime që s`janë për t`u zënë në gojë…”

Drejtori e kishte dëgjuar me respekt, e kishte falënderuar që i kishte folur mirë për mësuesit dhe, pas këtij takimi, babai ishte larguar i qetësuar.

Në mbledhjen e Këshillit të Mësuesve, drejtori, krahas vërejtjeve e kritikave për ndonjë orë mësimore të kontrolluar prej tij, bëri edhe disa vlerësime. Midis të tjerave, ai vlerësoi kujdesin e mësues Xenit me nxënësit, tha se, edhe nga prindërit kishte opinione të mira për atë mësues dhe, midis të tjerave, ai kishte përmendur edhe rastin e rregullimit të zinxhirit të bluzës.

-Këtë, ma tha vetë prindi i nxënësit, i cili m`u lut që ta falënderoja mësues Xenin në mënyrë të veçantë, – u shprehë drejtori.

Mësuesit e tjerë kishin kthyer kokën nga Xeni me vështrime dashamirëse dhe përgëzuese, por, ky, duke i befasuar të gjithë, ishte ngritur me zemërim dhe i ishte vërsulur drejtorit, ashtu siç nuk kishte ndodhur kurrë.

-Drejtor, më mirë merrni masë disiplinore dhe mbani qëndrim ndaj meje sesa të më tallni e të më fyeni këtu në prani të kolektivit. Unë nuk merrem me rregullime bluzash e zinxhirësh, por me lëndën e diturisë, – dhe, duke thënë këto fjalë ai ishte ulur, duke u dridhur i tëri nga zemërimi.

-Më fal nëse të fyeva padashur mësues Xeni, por unë veçse po e vlerësoj zellin tënd për t`u përkujdesur për nxënësit, – i tha butë drejtori.

-Faleminderit, por, nuk më duhet dhe nuk më intereson ky lloj vlerësimi!

Të nesërmen sapo hyri në mësim, mësues Xeni hodhi regjistrin mbi tavolinë, erdhi me hap të shpejt drejt e tek unë dhe, pasi më kapi fort te bluza ku ndodhej zinxhiri, e tundi fortë disa herë. Zinxhiri kërciti, doli nga vendi dhe mbeti i varur mbi bluzë.

Teksa mësuesi im largohej duke nënqeshur drejt tavolinës, zinxhiri i verdhë që lëkundej mbi bluzën time, tashmë, kushedi pse po më dukej si koka e një hardhuce. Ndjeja dëshirën t`i kërkoja të falur mësuesit, t`i thosha se, me naivitetin tim fëmijëror kisha ngatërruar e bërë lëmsh gjithçka, por edhe t`i shpjegoja se, midis babait tim dhe atij, kishte ndodhur thjesht një keqkuptim, ku shkaku isha unë, por, në ato çaste po më pengonin lotët që ishin gati të më shpërthenin dhe “koka e asaj hardhuce”, që vazhdonte të lëkundej më mënyrë të shëmtuar mbi bluzën time të bukur.(Ne Foto:Viron Kona)

SHKRIMTARI VIRON KONA: LIBËR PAS LIBRI, ME PAPAGALLIN E TIJ…

August 15, 2013 by dgreca

Nga: Murat Gecaj

Është e njohur që, shkrimtarë të ndryshëm, në udhën e krijimtarisë dhe botimeve të tyre, krijojnë figura të gjetura letrare. Ato nuk bëhen të njohura e të dashura vetëm për autorët, por edhe për lexuesit. Ndërsa po i shkruaj këto radhë, mendja më shkon në qytetin e madh bregdetar të Suedisë, Goteborg. Në muajin prill të vitit të kaluar, së bashku me shkrimtarin e njohur Viron Kona, gazetaren e moderatoren e RTSH-së Kozeta Hoxha dhe arsimtaren e publicisten Kadrije Gurmani, ishim ftuar dhe morëm pjesë në festimet e 5-vjetorit të Qendrës Kulturore Shqiptare “Dituria” e revistës, po me këtë emër, në qytetin Boras të atij vendi të bukur skandinav. Në planin e veprimtraive të mikpritësve tanë, ishte dhe një vizitë në Goteborg. Ndër të tjera, aty vizituam me kënaqësi Muzeun e Natyrës, nën shoqërinë e bashkatdhetares Exhlale Shipoli. Kur po kalonim nga një pavion në tjetrin, vura re se Vironi ishte ndalur para një pamjeje të veçantë dhe shumë tërheqëse për të. Nga kureshtja u afrova edhe unë. Përpara kishim papagaallë të bukur, shumëngjyrësh, të balsamosur. Sakaq, duke e ditur dëshirën e kolegut e mikut tim, e shkrepa aparatin tim fotografik. Mbeti kështu një kujtim tjetër i Vironit pranë personazhit të dashur, Papagallit, të cilin e ka pagëzuar Çate.

Ditët e fundit të këtij gushti, ai më ftoi për një kafe bashkë me arsimtarin e publicistin Sejdo Harka. Kishim ca kohë pa u takuar bashkë, si shkak i një sëmundjeje dymujore timen. Sigurisht, shprehëm të tre kënaqësinë për këtë takim të radhës. Pasi u përshëndetëm, Vironi nxori nga një zarf i madh dy libra. Mënjëherë, pashë se në koperetinë ishte një papagall. Ai m’i kishte shkruar dy libra, njërin për mua dhe tjetrin për mbesën Dorelë. “O, miku im, përsëri ti me Papagallin?- e pyeta, duke buzëqeshur.-Po atë foton, nga Muzeu i Goteborgut, a e kë vënë diku, në këtë libër të ri?” Ai u ndodh paksa ngusht dhe, me buzëqeshjen e tij dalluese, m’u përgjigj se këtë gjë do ta ketë parasyshë për një libër tjetër. Bashkë me Sejdon, e uruam nga zemra këtë shkrimtar të njohur, sidomos në botimin e librave për fëmijët. Shpesh, ai na e bën suprizë, duke na dhuruar libra të tillë, që i nxjerr njëri pas tjetrit, si “simite” të ngrohtë e të “shijshëm” për të vegjëlit, nga ”furra” e krijimtarisë së tij. Ndër figurat ose personazhet artistike më të dashura të tij, si Bubulino, Dardi, Erlindi, Këmbëgjati etj., padyshim, është edhe Papagalli Çate.

Tani, pas kësaj hyrjeje disi të gjatë, po e shfletojmë këtë libër të ri të shkrimtarit Viron Kona. Ky është i 32-ti, në serinë e botimeve të tij, me libra të bukur dhe në gjini të ndryshme. Disa nga ata kanë tematikë udhëtimet e tij jashtë Shqipërisë, si në Hungari, Suedi, Greqi e Turqi.

Në faqet e para janë pak radhë të autorit, i cili rrëfen se si një pasdreke, vogëlushja Ana, ku ishte i pranishëm edhe i vëllai i saj, Erlindi, iu lut Papagallit Çate t’i rrëfente disa ndodhira të bukura nga jeta e tij. Papërtuar, ky nisi të flasë, pa u ndalur: “Një mëngjes, bashkë me Çeçelin, shokun tim të ngushtë, na u mbush mendja që të mos shkonim në shkollë…”. Erlindi buzëqeshi e po dëgjonte, sy e veshë. Më tej, tregoi se shkuan dhe u futën në një pyll të gjelbëruar, ku sipas premtimit do të hanin banane të pjekura. Po çfarë u ndodhi më tej atyre? Shkrimtari, në gojën e personazhit të tij, na përballë me disa të panjohura për ta. Kështu, vijon pjesa se si Papagalli Çate u plagos në këmbë dhe, papritmas, u takua me Gjysh Ariun. Ky ishte aq i mirë, sa i ndihmoi dy vogëlushët të ktheheshin në shtëpitë e tyre, duke u kujdesur që edhe mos t’i shihte Mbreti i Pyllit, Luani i Dytë, i cili do t’i ndëshkonte për fajin, që kishin bërë, duke mos shkuar në shkollë. Po, të papariturat e Papagallit Çate nuk mbarojnë me kaq. Nga plaga, që kishte marrë në këmbë, detyrohet të kryejë një operacion, të cilin ia bëri prod.dr. Gjarpëri dhe pacienti i tij u tregua trim e nuk derdhi asnjë pikë loti.Ndodhi pas ndodhije, duke ndjekur tregimin e Papagallit Çate, lexuesi njihet edhe me një ndodhi tjetër, pra se si Gjysh Ariu bëri vizitë në shkollën e tij. Ky u takua e bisedoi me drejtor Tigrin e zëvendësin e tij, Leopardin. Befasi e këndshme për ta ishte takimi me dirigjentin, Ujku i Bardhë. Me këtë rast, Gjysh Ariu u tregoi një ngjarje tërheqëse, pra u foli për “Vallen e Ujqërve”. Në fund të takimit, drejtor Tigri u paraqiti atyre: Strucin kërcimtar, Ketrin skulptor, Kangurin humorist, Fazanin piktor dhe Gjirafën mësuese të gjeografisë…

Trego e trego dhe Papagalli Çate nuk dinte të mbaronte. Ai u rrëfeu fëmijëve edhe për sa e sa ngjarje tjera të bukura e të këndshme për të vegjëlit. Nuk dua t’ua tregoj të gjitha atyre, se pastaj nuk e lexojnë librin. Por vetëm u them se në libër flitet edhe se si Fazani pikturonte pamje nga natyra; se si bënë një bisedë interesante me Drerin, mësuesin e filozofisë; se si Puma merr mësime private nga drejtor Tigri; se si Sorkadhja shpëtoi nga sulmi i Tigrit; se si Gjyshi Ari mori në mbrojtje Lepurin e mbetur jetim ose se si Skifteri mbretëror kishte marrë një diplomë të gënjeshtërt. Interesante janë edhe rrëfimet tjera, si ajo për Elefantin dhëmbargjend, Pelikanin kaçurel, Lejlekun këmbëgjatë, Strucin mburravec, Kunadhen, Derrin e egër, Breshkën “e shpejtë”, Patën e egër dhe për një shpend, që vetëlavdërohet, duke thënë: “Buf-buf-buf, si unë nuk është askush!” Kërshëria e fëmijëve, për ta dëgjuar Papagallin Çate ishte e madhe. Po ai u lodh duke folur dhe nuk vazhdoi me ndodhira të tjera. Pasi hëngri mirë e mirë, gogësiu dhe fluturoi në kafazin e tij, që të flinte gjumë.

Megjithëse nuk është në mbarim të këtij libri, si përmbyllje e tij e bukur, shërben pjesa me titullin “Koncert i madh festiv”. Drejtor Tigri dhe mësues Syziu e ftuan gjysh Ariun për drekë. Pëllumbi lajmëtar e kërkoi të vinte kuzhinieren më të mirë të pyllit, Dhelpërën bishtgjatë. Në pritje të gatimit të shumë gjellërave të shijëshme, u organizua një koncert festiv. I pari, nisi të këndojë Gjeli i egër: “Më kap dot,/ s’më kap dot,/ më të bukur/ s’gjen në botë!…”. Nërsa në operetën muzikore të mjelmave thonin: “Këndoj unë,/ këndon ti,/ jetë të gjatë,/ Gjysh Ari!” Por dhe kori i dallëndysheve u pëlqeu të gjithëve dhe të pranishmit e duartrokitën nxehtësisht: “Ciu, ciu, ciu,/ ne të gjithë gëzojmë, /Pranverën e bukur/ shumë e falënderojmë!”

…Është një libër i këndshëm dhe tërheqës për të vegjëlit, me 36 rrëfenja nga jeta e kafshëve të pyllit. Por ai u shërben edhe prindërve e mësuesve në punën e përditëshme. Përmes tyre, fëmijët njohin shumë kafshë e shpendë, të cilat janë paraqitur edhe me figura. E përgëzojmë autorin për këtë botim të ri dhe presim libra të tjerë nga ai.

Tiranë, 15 gusht 2013

VIRON KONA, PER TE TRETEN HERE NE SUEEDI

August 9, 2013 by dgreca

Viron Kona dhe “Zonja nga Borås”/

Shkruan: Sokol Demaku/

Përshëndetje miq suedezë dhe shqiptarë!Ja ku mbërrita për herë të tretë në Suedi.Prej dekadash, që në moshë të re, e kam pasur vazhdimisht ëndërr ardhjen në Suedi, në këtë vend të rrallë dhe të mrekullueshëm. Me ndihmën e miqve të mi suedezë e shqiptarë, e përjetova dhe u përkunda në këtë ëndërr, tashmë ndihem brenda saj, pranë zemrave dhe shpirtit suedez, bashkëkombësve të mi shqiptarë, mes miqsh që i dua vëllazërisht.Duke dashur të shpreh nderimin dhe mirënjohjen, krahas dy librave të mëparshëm:“Bukuri suedeze” dhe “Për Ju, miqtë e mi!”, kësaj here po ju kushtoj librin “Zonja nga Borasi”, ku kam përmbledhur disa nga krijimet e mia me motive nga Suedia dhe Shqipëria.Faleminderit!/Autori/

Duke u mbështetur në atë se gjatë leximit të librit më të ri të Viron Konës ”Zonja nga Borås”, lexuesi do ketë mundësi që vet, në bazë të mendjes së tij të shëndoshë, të bëjë ca krahasime mes realitetit shqiptar dhe atij të vendit nordik, pra, të Suedisë mike, siç e quan autori këtë vend skandinav.Ç`është e vërteta, në jetën shqiptare, ne hasim në gjëra të cilat, këtu në Suedi, as që mund të paramendohen se ekzistojnë, e autori, përmes përshkrimeve në tregimet e tij mundohet që lexuesit shqiptar t`ia përshkruaj dhe servoj në mënyrë që, edhe ky, të ketë njohuri mbi njerëzoren, të bukurën, respektin dhe ndjenjën. Këto gjëra, edhe për autorin ishin të panjohura deri me një kohë, kur ai vet, me këmbën e tij, shkeli tokën e Vikingëve dhe u bind në kulturën, traditën dhe sjelljen njerëzore të pasardhësve të vikingëve, suedezëve të sotëm.

Përmbajtja e tregimeve të këtij libri të V. Konës, me sa mundemi ne me konstatua është produkt i përjetimeve të autorit e, herë – herë edhe i refleksioneve nga ajo çka ai ka vërejtur, shijuar në këtë tokë të ftohtë, me njerëz me zemër të madhe, në Veriun e largët, ku sot jetojnë numër i konsiderueshëm bashkëkombësish. Nëse kihet parasysh përmbajtja artistike e librit, mënyra e të ndërtuarit të shprehjeve dhe paraqitjes së ngjarjeve të krijuara bukur në detajet artistike, me fakte dhe ngjarje reale të përjetuara nga jeta e përditshme gjatë qëndrimit të autorit në Suedi, bashkëbisedat me miq shqiptarë si dhe suedezë e, të gjitha këto, të paraqitura në vargun tregimtar të Viron Konës janë një thesar për lexuesin. E kjo është një vazhdimësi krijuese e mirëfilltë e Konës sa i përket miqve të tij në Suedi, sepse ky është libri i tretë me radhë që ky ai ua kushton suedezëve dhe shqiptarëve në Suedi.

Viron Kona është bërë i njohur këtu me librin e tij për fëmijë “Bubulino”, i cili, në mbështetje të Qendrës Kulturore Shqiptare “Migjeni” në Borås, u përkthye në suedisht, ku edhe u bë e mundur që Viron Kona të lexohet edhe në suedisht nga suedezët dhe shqiptarët që jetojnë në këtë vend nordik.

Por, në fillim, do të ndalemi tek elementi kryesor i jetës dhe zhvillimit të njeriut, tek kultura. E, duhet ditur se kultura ka një gjerësi të jashtëzakonshme në jetën e përditshme. Si gjithkund në botë, edhe në Suedi kultura nënkupton jetën e tërësishme që zhvillohet në këtë vend. Rëndom kultura suedeze llogaritet si kulturë perëndimore dhe më saktë si kulturë nordike.

Në kuptimin më popullor kultura kuptohet si shprehje e veprimeve të dukshme dhe atyre që përjetohen si muzika, ushqimet, veshja, sjellja, biseda, ndenja, ecja, të gjitha këto janë elemente, të cilat kanë një ndikim në jetën e njerëzve. Është interesante se, në kuptimin shkencor dhe shoqëror, kultura thekson dallimet në vlera, në norma dhe institucione.

Një nga definimet për kulturën suedeze thekson se ajo është “Shuma e të gjitha shprehjeve të përfituara kulturore që ekzistojnë ose kanë ekzistuar tek komuniteti suedez i definuar në mënyrë historike në Suedi”. Mënyrat e definimit se çka mund të quajmë kulturë suedeze janë të diskutueshme edhe sot e kësaj dite ndër ekspertët dhe studiuesit e kësaj fushe.

Siç duket të gjitha këto që i përmendëm me lartë kanë lënë vragë në kujtesën e shkrimtarit gjatë kohës së qëndrimit të tij në këtë vend nordik dhe ato kanë gjetur vend në librin e tij.

Viron Kona e fillon librin e tij “Zonja nga Borås” me tregimin kushtuar botanistit të njohur suedez Karl Line, të cilin tregim e pagëzon “Karl Line dhe mësuese Olga e botanikës”.

Përmes këtij tregimi autori do të shpjegojë lidhjen e ngushtë, mes mendimit të njeriut dhe luleve, e këtë e vërejmë si më poshtë, “Mendimet dhe fjalët e urta e të shprehura bukur e me ndjenjë, e zbukurojnë shpirtin, njëlloj si lulet që zbukurojnë mjedisin, shkollat dhe shtëpitë tona”.

Por është interesant se autori që në fëmijërinë e tij ka ca njohuri për njerëz të mëdhenj në Suedi, të cilët kanë bërë zë dhe kanë ndihmuar njerëzimin me punën e tyre dhe të arriturat që ata kanë bërë në jetë. Kjo është pra lidhja që mësimi ka me realitetin, sepse që në kohë pra është ditur në Shqipëri për botanistin suedez Karl Line, pastaj fizikantin suedez Anders Celsius. Por sot autori i kësaj buqete tregimtare shkel në truallin e këtyre njerëzve të mëdhenj dhe, në përshkrimin që ai bënë, të duket se ai komunikon me Linen dhe Celsiusin. Ky tregim thënë drejt është sa narrativ por edhe edukativ e pedagogjik, me kombinim të shqiptares dhe suedezes, sepse qëllimi i tij në bazë të përshkrimit të ngjarje që autori u bënë na del me vlera të gjëra edukative. Përmes llojeve të luleve ai na jep një “leksion” edukativ:

– Kjo këtu, është lule bonbone, se të vjen “ta hash” si një bonbone. Kjo tjetra, lule zjarri, se ka formën si të zjarrit. Eh, ja ku po krekosen mbreti dhe mbretëresha e luleve: trëndafili dhe karafili ! Shikoni, shikoni se sa rëndë qëndrojnë? Gjithë madhështi, sikur janë ulur në fronin mbretëror. E mbajnë kokën lart dhe kërkojnë që të gjithë t`u binden. Ja edhe zambaku donzhuan ! Si shumë po përkëdhelet kjo manjola bukuroshe, me këtë fisnikun tulipan ! – Pastaj vijonte: – Kjo mimoza, që shikoni këtu, dhurohet zakonisht për festën e grave. Kjo kacavjerrësja, me emrin edera, dhurohet për miqësi. Lule irisi, sjellë lajme të gëzueshme për ne. E shikoni margaritën? Kjo simbolizon zemërgjerësinë, mirëkuptimin, që ta falim shoqen dhe shokun, kur gabon pa dashje. Për lule borën, shpresoj se e dini, ajo është lulja e parë e pranverës.

Se shqiptarët dhe Shqipëria ka kohë që kanë pasur njohje me suedezët dhe Suedinë, është më se e sigurt, e këtë e mësojmë dhe nga penda e autorit, i cili edhe vet përjetoi diçka interesante, trishtuese për kohën, dhe lehtësuese në kohët e hershme të rinisë së tij bashkë me shumë bashkëkombës. Në vazhdim të leximit të “Zonja nga Borås” do hasim në tregimin e thurur për mrekulli me titull “Promeksi, suedez na shpëtoi nga pushkatimi politik”. Është koha kur në Shqipëri ndërtoheshin vepra të mëdha pune, vepra jetësore që vendi të ecte përpara, këtu e pesëdhjetë vite më parë. Ishin këto fitore pune të shoqërisë shqiptare. Ishte koha e ndërtimit të hekurudhës për në Librazhd. Një ndodhi e bëri të vetën gjatë kohës kur punohej. Personazhit të tregimit, pa dashje i kishte humbur broshura me fjalimin e të parit të vendit, me fjalimin e tij, që ishte “dokument sekret” e rreziku ishte nga dënimi për këtë gabim që nuk kishte asfare rëndësi, por, koha…!!!

E, siç duket, autori për mrekulli gjen shkasin dhe arsyen që ky gabim (faj i rëndë për atë kohë) të mos të ketë ndikim askund, e, krejt kjo, falë Suedisë e suedishtes.

“… atë çast, u mbusha me një ndjenjë të re mirënjohjeje, e cila, kësaj here, ishte për suedezët, që banonin në Veriun e Largët të Rruzullit Tokësor. Veç ndihmës që i jepnin Shqipërisë për lehtësimin e punës në hapjen e tuneleve me makinerinë shpuese “Promeks”, ata e “shpëtuan” mjeshtër Sadikun, por edhe mua, nga “pushkatimi politik”…

(Fragment nga tregimi)

Se liria është ëndërr e çdo njeriu, e çdo kombi e populli, këtë e dimë të gjithë, por është interesante se sa ne dhe të tjerët respektojmë këtë. Autori me qëndrimin e tij në vendin Nordik, sa vjen e inspirohet nga shumë gjëra të cilat tek ne mungojnë dhe janë në defiçit. Ai edhe pse është mysafirë, edhe pse është vetëm një vizitor në këtë truall që ne i themi “të ftoftë”, por me ngrohtësi nga zemra sepse këtu liria është çdo kund, këtu liria e fjalës, të menduarit, shprehjes dhe bërjes është ABC e jetës. Kjo është sa imponuese për autorin në tregimin e tij të radhës “Kur të lirë ishin vetëm zogjtë”. Shohim se njerëzit u kanë zili zogjve, u kanë zili sepse ata mund të lëvizin e fluturojnë ku ata duan dhe dëshirojnë.

“Dikush u shpreh, se, i bëhej që ata tinguj vinin nga qielli, teksa, unë, në ato çaste solla ndërmend xhelozinë e fshehtë dhe të vjetër ndaj zogjve, që gëzonin aq lirshëm lirinë, që mund të venin e të vinin nga të donin, në të gjithë hapësirën qiellore, detare dhe tokësore të rruzullit tokësor…” (Fragment nga tregimi)

Dhe, në përfundim të tregimit, autori thotë: Liria ka krahë të artë e të fuqishëm. Ajo nuk është vetëm e zogjve…

Autori i “Zonja nga Borås” vetë-ndjehet thuajse si një banor i këtij qyteti, ai ka krijuar miq suedezë dhe shqiptarë këtu, nga të cilët në çdo kohë është i mirëseardhur. Ai ndjehet shumë mirë në mesin e këtyre njerëzve sa human e paqedashës, këta njerëz të cilët kanë ndjenjën dhe mirësinë që t`i dalin në ndihmë çdokujt kur është nevoja. Ai është mahnitur nga vizita dhe shëtitjet e tij në qytetin Borås. Pamja impozante e vet qytetit, ngrehinat me stilin e posaçëm, origjinale të ndërtimit, janë karakteristike për qytetin Borås. Këtë do e hasim te tregimi “Tregtari i bronztë”, ku autori na jep një përshkrim fantastik të historisë së qytetit Borås me kohën e fillimit të zhvillimit të industrisë tekstile këtu dhe, sot, një industri moderne bashkëkohore, që ka mbuluar tregun botëror. Ai, në shëtitjet që bënë në mjedise të qytetit, në parqe, rrugë, sheshe dhe pranë institucioneve has në skulptura të vendosura në vende të dukshme e, ku, mund të konkludojmë se Borås është edhe qytet i skulpturës. Personazhi i tregimit “Tregtari i bronztë”, mori një dhuratë nga mikpritësit suedezë, e cila për të është shumë e çmueshme: një skulpturë e vogël e “tregtarit borsar në bronz”, e cila, për pak nuk u bë shkaktar i një problemi me autorin, por, kësaj radhe, jo se ishte bërë ndonjë gabim politik, por se shtatorja e tregtarit borsar ishte në çantën e dorës të udhëtarit.

Kur do të largohesha për në Shqipëri, e futa skulpturën e vogël në çantën time të dorës. Mund ta futja edhe në valixhen e madhe të bagazheve.

-E po, – thashë me vete, – kjo skulpturë, nuk është bagazh, është një vepër e rrallë arti, është simbol i qytetit të Borasit…

Çanta ime, lëvizi bashkë me të tjerat në aparaturën e kontrollit. I qetë, lëviza të kaloja matanë, por, papritmas, nga aparati i kontrollit u përhap sinjali i alarmit. Punonjësit e doganës panë njëri – tjetrin dhe përqendruan vështrimet mbi transportierin lëvizës, ku dukej çanta ime e dorës. Pastaj, ato vështrime, u drejtuan tek unë me dyshim e shqetësim.

“-Çfarë ke brenda në atë çantë?”

Aparatura kishte “zbuluar” brenda çantës sime të dorës, “Tregtarin prej bronzi”. Punonjësi i doganës, më bëri me shenjë të afrohesha te kasa ku ndodhej çanta dhe, më tha në mënyrë urdhërore:

-Hape!

Ndërkaq, tek punonjësit e tjerë, vura re gatishmëri.

E hapa qetësisht çantën dhe, e nxora ngadalë skulpturën e mbështjellë. Mbështjellja prej rrobe, m`u duk se krijoi edhe më shumë alarm në sytë e doganierëve…

Që të krijoja një atmosferë të qetë dhe të sigurt, bëra buzën në gaz dhe e hapa qesen natyrshëm. Nxora skulpturën e “Tregtarit të Borasit” dhe ia tregova punonjësit të doganës. E ngrita pakëz lart, që ta shikonin edhe doganierët e tjerë, por edhe udhëtarët, që ndodheshin ato çaste përqark meje.

Një fllad buzagazi i menjëhershëm u përhap nëpër sallë.

-Fute në çantë! – më tha me zë të butë punonjësi i doganës, duke marrë frymë i lehtësuar dhe duke buzëqeshur.

“Në doganën e Austrisë dhe, më pas në atë të Shqipërisë, shihja me kënaqësi, sesi “Tregtari i bronztë”, kalonte lirshëm në transportierët e doganave, por tashmë si një “tregtar” i njohur me imunitet ndërkombëtar. Ai kalonte serbes, me pamjen e atij që di se çfarë bën dhe ku shkon, duke shpërndarë gjithandej, në qytete e shtete të botës, përvojën e tij të vyer, duke i mësuar njerëzit sesi të zhvillojnë ekonominë e familjeve, të qytetit dhe të vendit të tyre. Për këtë kishte një dëshmi tepër bindëse, qytetin e tij të lindjes, Borasin e Suedisë, qytetin e bukur në kodër”.

(Fragment nga tregimi)

Rrallë herë kam pasur fatin të njoh një temperament të këtillë të pasionuar pas ngjarjeve interesante dhe me vlerë për letërsinë, duke shkruar tregimet e tija aq mjeshtërisht dhe me një kreativitet që lexuesit i japin kënaqësi në lexim. Ai, sa unë shoh këtu, frymon duke jetuar përmes shkrimeve, përmes përshkrimit të ngjarjeve, përmes njerëzores duke kërkuar të deshifrojë përmbajtjen e brendisë së vlerave, motiveve dhe ideve, por sidomos ato rrugë që shpien nga konkluzionet e ekzistencës së disa rrënjëve të përbashkëta njerëzore pa marrë parasysh se në cilën hemisferë të tokës njeriu jeton dhe frymon. Dua ta them edhe këtë se në ditët e sotme nuk është e lehtë të gjesh një të tillë, që të ketë shëtitur kaq shumë, gjithmonë i qetë, i ngadalshëm, me shumë krenari në punën e tij dhe të sjellë në truallin e tij aq shumë mendime dhe ide njerëzore qëllim mira, të cilat do gjejnë vend dhe shprehje besoj tek gjeneratat e reja, të cilat kanë nevojë për këtë kreativitet, sepse duhet të ndjejmë respektin dhe të rikthejmë edhe ne traditën e të parëve tanë që ishte në nivel me traditat e kombeve të zhvilluara.

Është shumë largpamës në shkrimet e tij dhe shpreh ndjenjën se edhe në Shqipëri do vij dita dhe të gjithë do ndjehen të barabartë, do jenë të njëjtë. Sa bukur e përshkruan autori këtë ndjenjë në tregim e “Zonja nga Borås”, duke u mbështetur në thëniet e të madhes suedeze, Selma Lagerlof (“Udhëtimi i mrekullueshëm i Nils Holgerssonit”)

Aka e porosit Nilsin: “Të lutem Nils mos harro të flasësh me njerëzit për ne “kafshët”. Thuaj njerëzve që të lënë edhe pak vend për ne, natyra është shumë e madhe dhe ka vend për të gjithë. Një pyll ose një liqen më shumë, nuk do u kushtojë asgjë. Të mos të na vrasin ose lëndojnë. Për këtë mesazh, do të isha shumë mirënjohëse”.

Kam shpresën dhe duhet të them se edhe tek ne, dhëntë Zoti, që në këtë vend të varfër, të gjejmë forcë dhe mendje që këto që shohim në vendet me kulturë të lartë, e cila edhe nuk na mungonte, por e tretëm nuk di si, të marrim atë çka ne kemi nevojë dhe ta kultivojmë në shpirtin tonë shqiptar. Pra me shpresë se edhe tek ne do gjejnë gjuhë të përbashkët jo vetëm shpendët, por edhe njerëzia!

Po binte muzgu kur mbërritëm pranë një liqeni ujë-ndritshëm, ku fluturonin lirshëm dhe në qetësinë e tyre tufa me pulëbardha dhe llojshmëri zogjsh…

Edhe kafshët e shpendët dinë t`i dallojnë miqtë e tyre. Mbase, tek vështrimi yt, shpendët gjetën diçka të përafërt ose të ngjashme me vështrimin vezullues, të butë e të ngrohtë të zonjës së tyre, që u kujdes aq shumë, që i deshi aq shumë… Atë vështrim ata e njohin mirë, sepse e shohin thuajse përditë tek sytë e ngrohtë e dashuronjës të banorëve të Borasit.

(Fragment nga tregimi)

Rrugëtimi retrospektiv, madje i vëmendshëm, me shumë kujdes nëpër jetën dhe punën e përditshme të pasardhësve të vikingëve dhe bashkëkombësve tanë të cilët jetojnë dhe frymojnë në këtë mënyrë si edhe mikpritësit e tyre do ketë efekt pozitiv edhe në trungun tonë ku, edhe libri në fjalë, por edhe dy librat e ma hershëm do jenë një inspirim për gjeneratat që janë dhe që do vinë në mënyrë që të krijojmë një ambient çfarë autori përshkruan këtu në “Zonja nga Borås”, pra që edhe ne, nesër të marrim frymë lirshëm.

Viron Kona beson në sinqeritetin e njerëzve, në dashurinë mes tyre, e adhuron të vërtetën dhe ka besim e ndjenja se edhe në truallin shqiptar mund të kultivohen lirshëm vlerat e vërteta njerëzore.

Zonja nga Boråsi promovohet në Boras të Suedisë

April 23, 2013 by dgreca

Në librin ”Zonja nga Boråsi”, autori Viron Kona, nuk mbetet thjesht vetëm shkrimtar në këtë rast, por del edhe si studiues i mirëfilltë, duke ilustruar dhe zbuluar në mënyrë faktike ngjashmëri të kulturës dhe traditës suedeze me kulturën dhe traditën shqiptare.

Nga Hysen Ibrahimi/

Kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Suedi “Papa Klementi XI Albani” /

Libri i radhës, i titulluar ”Zonja nga Boråsi” i shkrimtarit tonë të mirënjohur Viron Kona, që kryesisht i kushtohet qytetit të Boråsit, është një libër që përveç se trajton tema interesante për të gjithë lexuesit si suedezë, ashtu edhe shqiptarë, ai na bën nder edhe neve shqiptarëve mërgimtarë në Suedi. Duke e ditur dhe njohur shkrimtarin tonë z. Viron Kona, duhet nënkuptuar se libri duhet të ketë një vlerë të përmasave miqësore, që ka nxjerrë në dritë vlerësimin e miqësisë së dy popujve siç jemi ne shqiptarët dhe suedezët. Autori, me librin e tij të titulluar ”Zonja nga Boråsi”, vijon një kapitull të ri marrëdhëniesh kulturore, duke korrensponduar përmes shkrimeve me trajtim miqësor në mes dy vendeve – Shqipërisë dhe Suedisë.

Temat të cilat trajtohen nga autori Kona, paraqesin tërësinë e mundësive të bashkëpunimit, kështu që e ardhmja e këtyre popujve me fisnikërinë dhe humanizmin që kanë në shpirtin e tyre, sidomos në fushën e kulturës dhe të traditës, janë dëshmi të forta për vazhdimin e miqësisë. Vetë autori, i ka përjetuar të gjitha këto kur ka qenë për vizitë në Suedi. Duke hasur në një kulturë të lartë të popullit mik suedez, shkrimtari Viron Kona është inspruar dhe stimuluar për të shkruar për këtë miqësi, për artin suedez dhe vlerësuar atë, sepse arti në brendinë e tij është fisnikërim, sikurse është edhe vetë populli mik suedez.

”Zonja nga Boråsi”, është libri i katërt i këtij autori shqiptar që ka temë ose lidhje të ngushtë me Suedinë. Ai vjen pas librave: ”Men kära Bubulino” (Eh, more Bubulino!) i cili është përkthyer në gjuhën suedeze në vitin 2011; Në vazhdim janë të njohur librat e botuar në vitin 2012 ”Bukuri suedeze” dhe “Për Ju, miqtë e mi”.

Viron Kona, vazhdon me shkrimet e tij, kushtuar mërgimtarëve shqiptarë dhe popullit mik suedez. Në librin e tij ”Zonja nga Boråsi”, ai ka dëshmuar se, është një fillim i mbarë i lëvrimit të kulturës dhe traditës edhe në fushën e letërsisë, duke hapur horizonte të reja të bashkëpunimit, që identifikohen gjatë vizitave.

Gjatë leximit të këtij libri, hasim formën e bukur të përpunimit të ngjarjeve, temave, hasim në përshkrimin e përjetimeve të autorit në Suedi, më konkretisht në Borås, ku dominon përvoja e shkëlqyer e këtij shkrimtari. Me një mjeshtri të rrallë, ai ka përshkruar përjetime të këndshme, duke prekur disa sfera, të cilat lidhen në mënyrë të drejtpërdrejtë me shpirtin e njeriut…

Po, cili është kriteri i zgjedhjes së temave e personaliteteve të cilat autori e aplikon në këtë libër? Viron Kona, nuk përqendrohet të marrë dosido vetëm personalitete historike si dekor, vetëm për të shkruar një libër, sikurse është rasti kur ai potencon dy shkencëtarë suedezë me famë botërore siç janë Karl Linne dhe Anders Celsius. Por, ai bën një përzgjedhje tejet bindëse dhe këtu shihet se zotëron mirë pendën, kur në përpjekjet e tij për të identifikuar realitetin, ai ia del me sukses. Kriteri i tij është realiteti, sepse figurat gërshetohen me aktualitetin e përditshmërisë, me veprimtarët e traditës dhe kulturës. Duke pasur parasysh modestinë e tij, ai gjithherë ngjarjet i paraqet në veten e parë, që bëhen interesante për lexuesin.

Në librin ”Zonja nga Boråsi”, Viron Kona, nuk mbetet thjesht vetëm shkrimtar në këtë rast, por del edhe si studiues i mirëfilltë duke ilustruar dhe zbuluar në mënyrë faktike me të drejtë ngjashmëri të kulturave dhe traditave suedeze me kulturën dhe traditën shqiptare. Mund të themi se, libri në fjalë, ka aso përmbajtjeje dhe aso konstatime të argumentuara, sa që lirisht mund të përdoret si libër shkencor, sepse përfshin e trajton disi në mënyrë komparative disa veçori shumë interesante të dy kulturave, të dy popujve – suedez dhe shqiptar, me argumente, duke bërë një shtjellim të veçantë, gjithnjë falë aftësisë dhe prirjes së shkrimtarit dhe studiuesit Kona për t`i parë, shtruar dhe analizuar këto çështje interesante të kohës.

Ne, mërgimtarët e Suedisë, e po ashtu edhe Shoqata e Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Suedi “Papa Klementi XI Albani”, e vlerësojmë lart këtë vepër të të nderuarit Viron Kona dhe, në përditshmërinë e veprimtarinë tonë do të shërbehemi me këtë libër, e, edhe me librat e tjerë që trajtojnë tema për Suedinë dhe miqtë e dëshmuar suedezë, sikurse është për shembull edhe libri “Miku i madh i shqiptarëve, Ullmar Qvick” (Monografi)” i autorit Prof. Fetah Bahtiri, pastaj romane, poezi, tregime, fjalorë të shkrimtarëve tanë si: Sadulla Zendeli-Daja, Riza Sheqiri, Hamit Gurguri, Remzi Basha, Ibrahim Abedini etj.

E përgëzojmë nga zemra, shkrimtarin, studiuesin, mikun tonë të madh, vëllaun tonë të dashur Viron Kona, për këtë libër me vlera të larta, të cilin po e promovojmë sot këtu, duke shpresuar se ai nuk do të ndalet me kaq, por në të ardhmen do të na dhurojë edhe vepra të tjera me brumë e tematika të ngjashme, për çka komuniteti shqiptar që jeton e vepron në Suedi me miqtë suedezë gjithnjë ka nevojë dhe për çka ne e falënderojmë me admirim.

Urime dhe përgëzime !

Borås/Suedi, më 30 mars 2013 (Ne foto:Pamje nga salla e promovimit)

FLLADE TË NGROHTA ATDHEDASHURIE E MIQËSIE, SHQIPTARE-SUEDEZE..

February 26, 2013 by dgreca

Nga: VIRON KONA, shkrimtar e publicist/inspektor në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës-Tiranë/

Vizitat në një vend mik, janë gjithnjë mbresëlënëse dhe cilido vizitor e ndjen detyrim që të shprehet për to, në mënyrën e tij, për gjithçka që sheh, për njerëzit që takon e për mjedisin. Ndërsa, më pas, si pa kuptuar, nis e “zhytet” në jetën dhe botën e atij vendi, më saktë të njerëzve që jetojnë, punojnë dhe e zhvillojnë veprimtarinë e tyre atje.

Prof. Murat Gecaj, duke qenë i ftuar nga Qendra Kulturore Shqiptare “Migjeni” në Boras të Suedisë, në festimet e 5-vjetorit të krijimit të revistës “Dituria” dhe të 4-vjetorit të radios “Dituria”, është nxitur të shprehet ndjeshëm, me respekt dhe me shumë dashuri, për ato festime dhe për aureolën, që i ka shoqëruar ato, në Shqipëri dhe në Suedi. Kur i lexon, varg njëri pas tjetrit, shkrimet e librit të krijojnë përshtypjen e një buqete me lule të shumëllojshme dhe të freskëta, të lidhura me “fjongon” e miqësisë shqiptare – suedeze. Ato u dhurohen dhjetëra mijëra bashkëkombësve shqiptarë me banim në Suedi, por dhe mikpritësve suedezë, këtij populli me ndjeshmëri të lartë njerëzore, që iu gjendën pranë vëllezërve tanë nga Kosova, në ditët e tyre më të vështira, kur mbi ta veproi me egërsinë më të madhe gjenocidi serb.

Në shkrimet e këtij libri, pasqyrohen dhe vlerësohen dukuri, episode dhe ngjarje, veprimtari miqësore shqiptare – suedeze dhe ndjenja atdhedashurie, për vendlindjen Kosovë dhe Shqipërinë. Por shprehen edhe meditime rreth asaj çfarë prof.Gecaj ka përjetuar e ka ndjerë në ato ditë të qëndrimit dhe të vizitave në Suedinë mike. Gjithçka është parë dhe shkruar nga këndvështrimi i një publicisti të sprovuar, që nuk lë t`i shpëtojë gjë; që vlerëson, studion, analizon, shprehet me fjalën e sinqertë dhe mendimin e pastër e të çiltër dhe, e plotëson këtë, më tej, me imagjinatën krijuese. Me këtë libër, mendoj se autori ia arrin t`i shprehë natyrshëm mbresat dhe emocionet, që provoi në ato ditë të shënuara, por edhe t`i përjetojë dukuritë dhe ngjarjet me ndjenjën e thellë të atdhetarizmit, t`i vlerësojë ato si ngjarje të rëndësishme historike dhe me theks njerëzor.

Me penën e artë të publicistit, autori gjen rastin të shprehet bindshëm, argumentues dhe bukur për Suedinë e zhvilluar dhe të përparuar, ndër shtetet dhe kombet europianë. Njëherazi, shkruan me një gjuhë zemre të ngrohtë edhe për ato vlera thellësisht njerëzore, që e shquajnë popullin suedez, dashurues të shpirtit të bukur e të lirë të njeriut.

Cilido lexues i vëmendshëm vëren se ngjarjet, episodet, shënimet, përshtypjet, skicat, reportazhet dhe e tërë ngrehina publicistike e paraqitur mjeshtërisht në faqet e librit, ka një bosht, rrezaton një subjekt: jetën e suedezëve dhe të shqiptarëve me banim në Suedi; jetën aktuale, marrëdhëniet e natyrshme dhe tepër njerëzore e miqësore të krijuara mes tyre, për një ardhmëri të sigurt, për fëmijët, familjet dhe vazhdimësinë e jetës. Libri pikëzon dhe veçon episode dhe ngjarje, portretizon tipa dhe karaktere njerëzish, shqiptarë dhe suedezë, të moshave dhe profesioneve të ndryshme; vë në dukje dhe vlerëson e gjithçka e bën në mënyrë tepër shprehëse, figurative dhe emocionuese. Libri nisë me lajmin e udhëtimit për në Suedi, nëpërmjet ftesës së veçantë të Qendrës Kulturore Shqiptare “Migjeni” në Boras; me udhëtimin ajror drejt Veriut të Europës, në vendin e dikurshëm të vikingëve, kurse sot të suedezëve të zhvilluar, të përparuar dhe shpirtmirë, me botë të pasur njerëzore. Vijon libri me shkrime për brendinë e festimeve të 5-vjetorit të revistës “Dituria” dhe të 4-vjetorit të radios “Dituria”; me përqafime të ngrohta dhe të përmallshme mes vëllezërish dhe miqësh; me bashkëbisedime mbresëlënëse dhe fjalë të zjarrta, të mbajtura në kuvendin e njerëzve të kulturës. Ndërsa shohim më tej fotografi të panumërta dhe autografe librash, me shprehje ndjenjash të respektit vëllazëror e miqësor…

E, në vazhdim, pasqyrohen vizitat në Borasin e njohur për tekstilin, për veçoritë dhe karakteristikat qytetare perëndimore të tij; për historinë dhe kulturën, për njerëzit e mirë, të dashur, të ditur dhe mikpritës; për bukuritë dhe pastërtinë e mjedisit; kujdesin ndaj kulturës, traditës, librit, veprave të artit; respektin për vlerat njerëzore kudo, ku ato shfaqen dhe plot shembuj të tjerë, që përfaqësojnë, konfigurojnë e paraqesin në mënyrë bindëse një qytet europian, me përmasa dhe parametra modernë.

Shkrimet e librit, shprehin ngrohtësisht e mjaft bukur edhe vizitën në Goteborg, qytet i dytë i Suedisë për nga madhësia, i quajtur ndryshe dhe “Londra e vogël” ose “Amsterdam i ri”; vijojnë me përshkrimet mbresëlënëse të vizitave dhe shëtitjeve në atë qytet-port, me histori dhe mjedise interesante e befasuese për cilindo vizitor. Libri ndalet në portretizimin e karaktereve njerëzorë, tregimin e ngjarjeve të llojllojshme, duke pasqyruar thellësinë e ndjenjave të atdhedashurisë së shqiptarëve, të cilët kanë gjetur strehë të ngrohtë dhe të sigurt në Suedinë mike, por që vazhdimisht mendjet dhe rrahjet e zemrave të tyre, përhapin në hapësirë fllade malli dhe dashurie të zjarrtë për vendlindjen e shtrenjtë, Kosovën dhe Shqipërinë.Prof. Murat Gecaj, si edhe në shkrime të tjerë të tij, zhvillon dhe vlerëson ngjarjet nisur nga ideja se, ajo që e bën të bukur dhe mbresëlënës një vend, një qytet, një shtet, një popull, është vlera shpirtërore e njeriut, sesi ai paraqitet në veprimtarinë e jetës së përditshme, çfarë qëndrimi mban ndaj të resë, përparimtares; sesi ai ndërton “urat” e bashkëpunimit me popuj të tjerë, si nderon dhe respekton civilizimin dhe qytetërimin. Dëshiroj të theksoj me bindje të plotë, si bashkudhëtar dhe dëshmitar i mjaft episodeve dhe ngjarjeve të përshkruara në këtë libër, që Suedia dhe banorët e saj, qofshin vendës, shqiptarë ose të ardhur nga kombe të tjerë, e manifestojnë cilësisht shkëlqyeshëm qytetarinë, mirësinë dhe dashurinë njerëzore.

Autori e respekton Suedinë dhe suedezët si komb, duke vënë në dukje se ata i kanë dhënë botës dhe njerëzimit personalitete të mëdhenj historikë dhe të të gjitha fushave: politikës, kulturës, shkencës, artit, letërsisë. Por, ndërkohë, ky vend dhe ky popull emeton stuhishëm dhe me rrezatim gjithëpërfshirës, energji të pamata njerëzore, ashtu si dielli jetëdhënës shpërndan kudo, pa kursim, pa hatër dhe anësi, rrezet e tija të ngrohta, kusht kryesor për ekzistencën e njeriut në planetin, ku ne jetojmë.

Nëpër faqet e librit kalojnë emra njerëzish të moshave e profesioneve të ndryshme, shqiptarë e suedezë, fëmijë, nxënës shkollash, mësues e mërgimtarë të thjeshtë, personalitete të artit e kulturës, miq dhe dashamirës të Shqipërisë e Kosovës, autoritete vendëse, gazetarë, shkrimtarë, artistë, studiues… Emrat e tyre bëhen të njohur nga autori me respekt e dashuri, ata portretizohen dhe paraqiten bukur me të veçantat e tyre, me vlerat dhe me mesazhet që përcjellin, nëpërmjet tregimeve, ndodhive, bashkëbisedave të ngrohta e të sinqerta. Nga njëra faqe në tjetrën, lexuesi miqësohet me ta, si me miq që ka mall e dëshirë t`i takojë e t`i njohë më nga afër.

E bënë tërheqës librin, fakti se ai është shkruar me një gjuhë të pastër letrare e drejtshkrimore, me larmi, ngjyrime e nuanca emocionale, me stil tërheqës e origjinal. Gjithashtu, e bën edhe më të plotë librin, pajisja me fotografi njerëzish, vendesh, peisazhesh dhe pamjesh, nga vizitat në Suedinë e bukur.

Kam bindjen se, cilido që do ta lexojë këtë libër, jo vetëm do të marrë një informacion të pasur dhe të plotë për popullin suedez dhe shqiptarët me banim në Suedi, por edhe do të krijojë përshtypje, të atij lloji, që të mbeten të ngulitura thellë në kujtesë dhe që pasohen me shfaqjen e emocioneve, për çdo faqe dhe shkrim të librit.

Një hyrje libri, ka për detyrë të japë natyrshëm një informacion, por edhe të nxisë dëshirën dhe kureshtjen e lexuesit për atë që, libri, përfaqëson, paraqet dhe trajton, për mesazhet që përcjell dhe mënyrën, sesi i shprehë ato. Gjithësesi, sado pasqyruese që të jetë një hyrje, ajo nuk mundet kurrsesi të bëhet zëdhënëse e plotë dhe shteruese e mesazheve, emocioneve dhe bukurive të një vepre të ndjerë publicistike. Do të jetë vetë lexuesi, ai që do ta bëjë vlerësimin. Por dëshiroj të nënvizoj me bindje se, te faqet e këtij libri, rrahin si krahë pëllumbash në fluturim, fllade të ngrohta atdhedashurie e miqësie, të çiltëra, transparente dhe të sinqerta, të atilla, që mund t`i krijojnë vetëm zemrat e bukura.

Caption: Boras-Suedi (14 prill 2012). Nga e majta(lart): V.Kona, B.Latifi, M.Gecaj, P.Ketissen, S.Demaku; (poshtë, nga e majta): K.Hoxha e K.Gurmani

Tiranë, shkurt 2013