Shqiptarët dhe Zelanda e Re në ndërrimin e viteve
Lindja e diellit në Zelandë të Re. Zelandezët, bashkë me ta edhe vizitorët e ardhur, gëzojnë privilegjin për ta festuar, për ta uruar ardhjen e Vitit të Ri, për ta parë lindjen e diellit, /me 1 janar/ para të gjithë të tjerëve në rruzullin tokësor: Pesëmbëdhjetë orë para amerikanëve në Losë Anxhelos, dymbëdhjetë orë para evropianëve në Berlin, Cyrih, Bruksel, Paris, Romë, 12 orë para shqiptarëve në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Preshevë, Ulqin…, tetë orë para kinezëve në Hong Kong, gjashtë orë para qytetareve në Tajlandë dhe dy orë para australianeve në Melburn.
Në Zelandën e Re u shënua Dita e Pavarësisë
Shkruan Sabit Abdyli/
Krejt java e tretë e muajit shkurt për Mërgatën shqiptare në Zelandë të Re ishte në shenjë të Ditës së Pavarësisë. Më 16 shkurt familjet shqiptare dolën për darkë nëpër restorante e plazhe, nxorën flamurin shtetëror të Republikës së Kosovës në ballkon, kurse të nesërmen për Festën vizituan njëri tjetrin, por gjithnjë me merakun se mund të vije deri te përshkallëzimi i situatës në Prishtinë që po festohej e protestohej në të njëjtën ditë. Për meritën e manifestuesve gjithçka kaloi mirë, kurse pozita e opozita fatkeqësisht ende në barrikada. Të shtunën (20 shkurt) Mërgata vazhdoi me festimet, duke dal në drekë të përbashkët me ushqimet tradicionale tonat në parkun One Tree Hill të qytetit. Nëpër mot dhe ambient të mrekullueshëm kaluan së bashku gjithë pas drekën. Me ketë rast Ilir Hoxha recitoi poezi kushtuar Pavarësisë. Nën hijen e drurëve gjigant të parkut, të tubuarit u kënaqen së biseduari për jetën, hallet dhe gati të gjithë shprehen shqetësim për mosmarrëveshjet mes partive dhe situatën në Kosovë.
20 shkurt 2016
Shqiptarët e diplomuar në universitetet e Zelandës së Re
Nga Sabit Abdyl/Zelanda e Re/
Zelanda e Re është njëri prej shteteve më të largëta ku shqiptarët jetojnë. Migrimet në shtetin e përmendur janë të vonshme dhe datojnë që nga maji i vitit 1951 kur erdhën mbi 60 burra shqiptarë kryesisht me moshë të re. Mund të ketë pasur edhe përpara shqiptarë në ketë ishull të largët, por e sigurt është që me numër kaq të madh të ardhurish nga tokat shqiptare këta ishin të parët. Ardhjet në mënyrë individuale vazhduan deri ne vitet e 80-ta të shekullit të kaluar, kurse pas vitit 1990 për shkak të ndjekjeve, burgosjeve e vrasjeve të shqiptarëve në Kosovë, eksodit masiv në Shqipëri, rritet numri i atyre që vinin në Zelandë të Re. Vala e dytë, kjo e fundit, e imigrimeve masive u bë pas zhvendosjeve të dhunshme, gjenocidit në Kosovë, në pranverën e vitit 1999. Më, 22 maj 1999, erdhën refugjatët e parë shqiptarë, të cilët u morën në mënyrë të organizuar nga Qeveria zelandeze në kampet e refugjatëve në Maqedoni. Ardhjet vazhduan gjatë tërë vitit 1999. Të ardhurit kishin lidhje farefisnore me shqiptarët zelandezë. Pritjet qenë të ngrohta dhe emocionuese. Shqiptarët në qytetin e porsaardhur në mënyrë të organizuar filluan me kurse të gjuhës angleze, për të vazhduar pastaj me rikualifikime për profesione të ndryshme. Struktura kualifikuese e mërgimtarëve shqiptarë është e lartë. Të rinjtë vazhdojnë shkollimin në shkollat përkatëse, filloristët ndjekin mësimet në shkollat ku i kishin të vendosura familjet, kurse gjimnazistët vazhduan mësimet gati që të gjithë në shkollën e mesme “Selwyn College”. Shqiptarët, këtu në Zelandë të Re, respektohen si njerëz punëtorë e familjarë të mirë. Si kudo në botë edhe këtu shqiptarët po tregohen punëtorë të aftë e të zgjuar, sidomos në fushën e ekonomisë dhe biznesit. Të ardhurit në vitin 1951 ishin kryesisht nga Shqipëria, kurse të ardhurit në vitin 1999 janë nga Kosova. Komuniteti shqiptar është i përqendruar në qytetin Aucklandit. Mundet që edhe në qytete tjera të ketë shqiptarë, por ne nuk i dimë. Në bisedë me mërgimtarët, që kanë ndjekur lëvizjet, ardhjet e shqiptarëve, del se në Zelandë të Re duhet të jenë diku 400 shqiptarë. Të ardhurit shqiptarë, fjalën e kam për imigrimet e vitit 1999, që të gjithë janë të përqendruar në qytetin e Auckland-it. Shqiptarët përbëjnë një pjesë të vogël, por të rëndësishëm të qytetit multikulturor. Them të rëndësishëm se komuniteti ndër më të pakët në numër ka shumë të diplomuar në universitet e këtushme. Që nga vitet e ardhjes, shkollarët shqiptarë treguan zgjuarsi në shkollat e mesme dhe në fakultete. Në universitetet që radhiten në mesin e universiteteve të njohura në botë, shqiptarët janë ndër më të mirët, më të suksesshmit në mesin vendësve, aziatikëve, evropianëve etj. Suksesi, mendoj unë, është rezultat i sistemit shkollor në Zelandë të Re që ofron kushte e mundësi për t’u shkolluar gjithsecili, është rezultat i interesimit të familjeve dhe vetë studentëve. Brenda pak më shumë se një dekade kanë kryer fakultetin këta mërgimtarë: (radhitur sipas alfabetit), lexo si më poshtë, Shënimet biografike janë dhënë nga vetë të diplomuarit. E bëj me dije lexuesin se një numër jo edhe i vogël nuk dhanë informacion edhe pse kanë kryer shkollimin superior, si psh. Drini, Hana, Miloti, Rilindi, Ylli etj. Agim Pireva
Agim Pireva e nostrifikoi diplomën e fakultetit te farmacisë të kryer në Sarajeve dhe u regjistrua ne Këshillin Farmaceutik të Zelandës ne vitin 1999. Në vitin 2003 i kreu studimet postdiplomike, ndërsa në vitin 2007 e kreu magjistraturën, të gjitha këto ne University.
Bekim Fusha-Bekimi kreu fakultetin e farmacisë në qytetin e Auckland-it. Pas mbarimit të studimeve kthehet në Kosovë dhe punësohet në Ministrinë e Shëndetësisë të Republikës së Kosovës.
Blerta Rakovica-Blerta – Bachelor of Graphic Design 2006 Whitecliffe College of Arts and Design Auckland
Donika Shabani-Donika kreu studimet në vitet 2004-2007: The University of Auckland; Bachelor of Arts, Major Psychology, Minor Spanish 2004-2007. Në të njejëtin universitet vazhdoi edhe për një viti: Post-graduate Diploma in Child Mental Health (Child Psychotherapy). Për temë të diplomës pati: Violence and Trauma Studies.
Flutura Veliu-Abdyli-Flutura kreu gjimnazin (drejtimi gjuhësor) dhe një vit të fakultetit, dega gjuhë letërsi në Prsihtinë. Me të arritur në Auckland (29 tetor1999) kreu së pari kurset të gjuhës angleze dhe diplomoi në Institutin Teknologjik të Manukaut (M.I.T) Early Childhood Education Degree (Edukim i hershëm i fëmijëve). Punon në Çerdhen për fëmijë, në qytetin e Auckland-it
Hana Xharra Bates-Me të arritur bashkë me familjen në Auckland 29 tetor 1999, Hana Xharra Bates fillon mësimet e gjuhës angleze në St. Helens Auckland Institute of Studies (AIS), pastaj vazhdon në Auckland Institute of Technology (AIT). Pas kryerjes së kursit për gjuhen angleze regjistrohet në Auckland Univesity (Univesiteti i Auckland-it). Diplomon me Bachelors of Arts (BA) me dy drejtime ose degë në Psikologji edhe gjuhë spanjishte. Pastaj vazhdon studimet në Auckland University of Technology (AUT) drejtimi Child Mental Health, pastaj regjistron magjistraturën në të njëjtin universitet në degën Child Psychotherapy (Psikoterapia e fëmijëve). Momentalisht jeton në Auckland me burrin dhe dy fëmijë.
Gentiana Shabani-Gentiana ka kryer studimet në Auckland University of Technology (AUT). Dega: Bachelor of Graphic Design (në vitin 2012) dhe Media Design School-Diploma in Creative Advertising (në vitin 2013). Jeton në Auckland.
Korab Hoxha-Korabi ka kryer fakultetin në University of Auckland Dega: Bachelor of Commerce Degree Major in Information Systems and Electronic Commerce (2001-2005) Momentalisht punon si: Information Systems & IT Manager në kompaninë FRAMECAD Limited, Auckland.
Kreshnik Pireva-Kreshnik Pireva ka kryer fakultetin e Shkencave në dy drejtime at të Shkencave Kompjuterike e të Kimisë në University of Auckland në vitin 2013.
Krenare Pireva-Krenare ka kryer fakultetin e farmacisë në University of Auckland, në vitin 2013.
Labinot Xharra-Bachelor of Dental Technology 2005 University of Otago Dunedin
Marigona Xharra Bachelor of Fashion Design 2006 Whitecliffe College of Arts and Design Auckland
Malisa Xhemshiti Govori-Malisa u diplomua në vitin 2009 në Uneversitetin Teknologjik të Auckland-it (AUT). Jeton në Prishtinë. Punon në shkollën e mesme American School of Kosova, ku ligjëron lëndën computer graphic design.
Majlinda Hoxha Majlindja u diplomua në Artet e Bukura në degën e fotografisë në Kolegjin e arteve dhe dizajnit “Whitecliffe” dhe në vitin 2008 e kreu masterin në Shkollën Elam të arteve të bukura në Universitetin e Auckland-it. Ka ekspozuar në Zelandë të Re dhe në Kosovë. Jeton e punon në Prishtinë.
Nita Jashari Nita – The University of Auckland, Auckland, New Zealand Bachelor of Arts – Major in Political Science – International Relations & Political Economy Bachelor of Business – Major in Management and International Business Punon ne TSB Bank në Auckland.
Pashtrik Hoxha Pashtriku sdudjoi në University of Auckland Dega: Bachelor of Architecture Studies (BAS) (Diploma e Studimeve to Architektures) dhe Bachelor of Architecture (Barch) (Hons) (Diploma e Arkitekturës) prej 2001-2005 (5 vite) Tash punon në kompaninë LIAM OCONNOR ARCHITECTS në Londër, ku edhe jeton.
Pajtim Abdyli Me të arritur bashkë me familjen në Auckland (29 tetor 1999) Pajtimi vazhdoi mësimet si shumica e shqiptarëve të ardhur ato vite në Selwyn College. Pas kryerjes së shkollës mesme regjistrohet në Auckland Univesity of Technology (Universiteti Teknologjik i Auckland-it). Diplomoi në drejtimin Graphic Designer (dizajn grafik) 2008. Pasi nuk gjeti punë në profesionin për të cilin ishte i kualifikuar me, 2 maj 2013 vendoset në Melburn të Australisë.
Rilind Tairi-Rilindi u lind në vitin 1985 në Shkup. Diplomoi në maj të vitit 2011, në Universitetin e Auckalnd-it, Fakulteti i Arteve: Dega filozofi – psikologji. Tash Rilindi punon e jeton në Argjentinë.
Shpend Jashari Shpendi – Massey University, Auckland, NZ Bachelor of Business studies with major in Financial Economics Jeton e punon në Melbourne, Australi.
Shkëlzen Ilir Hoxha Shkëlzeni u lind më, 07.03.1992 në Prishtinë . Shkollën fillore dhe Kolegjin e ka kryer në Auckland. Diplomoi në Fakultetin e Tregtisë – Dega Sistemi Informatikë dhe Marketing në Universitetin e Auckland-it
Taulata Gjerqeku Lindi në Prishtinë, në një familje të nderuar. Aty kreu tetëvjeçaren në shkollën fillore “Elena Gjika”. Gjatë kësaj periudhe ishte aktive në klubin Ambasadorët e Rinj, në Qendrën e Rinisë e të Sporteve, ku edhe për çudi vendosi të bëhej ambasadore e Zelandës së Re. Ndjek shkurt mësimet në shkollën e muzikës, si dhe kurset fillestare të gjuhës angleze. Shkollën e mesme e kreu në gjimnazin matematikor “Xhevdet Doda” në Prishtinë, prore me sukses shembullor. Gjatë kësaj periudhe ishte anëtare e Art Klubit organizuar nga shoqata Soros në Prishtinë. Studimet i filloi në Universitetin e Prishtinës Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës. Si studente e vitit të dytë, si shumë shqiptarë te tjerë, gjatë viteve te 99-ta, vendosi të shpërngulet jashtë atdheut fillimisht në Maqedoni e nga Shkupi në Auckland të Zelandës së Re. Pas ndjekjes së kursit të gjuhës angleze në AUT (Auckland University of Technology) që ishte i obliguar për studentët e ardhshëm të Universitetit të Aucklandit, aplikoi të pranohet në Universitetin e Aucklandit –School of Architecture, me po të njëjtat kritere sikur të gjithë kandidatët e tjerë, ku edhe u deshtë të përgatis esenë dhe portfolion e konkurrimit brenda një periudhe shumë të shkurtër kohore. Aplikimi qe i suksesshëm dhe nga fillimi i nisi studimet pasi ”Shkolla e Arkitekturës” në Auckland kishte sistem krejt tjetër të studimit në krahasim me atë të Universitetit të Prishtinës. Në vitin 2008 i përfundoi studimet Bachelor of Architectural Studies (BAS) në universitetin më prestigjioz të Zelandës së Re, në Universitetin e Aucklandit. Gjatë studimit Bachelor, bashkë me katër student të tjerë, themeluan radio programin e parë në gjuhën shqipe në Zelandë të Re, të quajtur “Zëri Yt” në valët e radio stacionit Planet FM. Pastaj vendosi t’i vazhdojë studimet Master po ashtu në Universitetin e Aucklandit. Në vitin 2009 i fitoi dy shpërblime të dhëna nga Shkolla e Arkitekturës, pjesë e National Institute of Creative Art Industries “Excellence in Timber Design”, si dhe “1st Prize at Ken MacIntosh Timberlam”. Studimet Master i përfundoi në vitin 2010 dhe mori titullin Master of Architecture Prof. (HONS). Tani jeton dhe punon në Auckland në kompaninë “SHA Architecture LTD”, me titull Graduate Architect.
Trina Jashari Trina – Unitec, Auckland,New Zealand Bachelor of Landscape Architecture . Punon si landscape architect ne City Council, Auckland.
Tonin Gjerqeku
Tonini u lind në familjen me tradita qytetare Gjerqeku, e ardhur nga Gjakova dhe e vendosur në Prishtinë, në 21 nëntor 1980.
Kreu tetëvjeçarë në shkollën fillore “Elena Gjika” e pastaj u bë nxënës i gjimnazit “Xhevdet Doda” të Prishtinës, i njohur për kritere të ashpra, të cilin, për shkak të luftës, e ndërpreu para se të diplomojë. Si nxënës i fillores u regjistrua në klubin “Ambasadorët e Rinj” pranë Pallatit të Rinisë e të Sporteve, duke u zgjedhur njëherësh Ambasador i Finlandës. Ndërsa si gjimnazist, bashk me shokë, u përpoq të formojnë ekipin e basketbollit, për cka kishte shumë merak. Në prill të vitit 1999, bashk me të motrën, Taulatën, mërgoi fillimisht në Maqedoni e pas qëndrimit disajavësh aty, u vendos në qytetin e Oklandit Zelandë e Re, në këtë vend të largët, por të bukur. Me të arritur në këtë vend, i vijoi mësimet në “Selvin Kolegj”, aty ku ishte pjesa dërmuese e nxënësve shqiptarë. Menjëherë pas kësaj, u regjistrua në Universitetin e Oklandit, Shkencat Kompjuterike- Programim, studime që i kreu me shumë sukses. Tonini me një grup studentësh shqiptarë, formuan emisionin foljoro-muzikor “Zeri yt”, në valët FM. Me të kryer studimet, por me dëshirën e kahmotshme që t’i shohë shokët e shpërndarë nëpër botë, fillimisht shkoi në SHBA, vend që i pëlqeu shumë e që do të bëjë kthesë në jetën e mëtutjeshme të tij. Në Njujork qëndroi për disa vite dhe aty krijoi familjen Gjerqeku. Tonini tani ka një familje pesëanëtarëshe, bashkëshoren, Vesën dhe fëmijët: Malin, Lirin e Troin. Jeton dhe vepron në Prishtinë. Punon si kontraktor për kompani internacionale, kryesisht me seli ne SHBA.
Vesa Sahatçiu
Vesa ka kryer studimet në Universitetin e Auckland-it Bachelor of Arts, në vitet 2000-2003, kurse studimet postdiplomike në Kolegjin Goldsmiths në Londër në vitin 2008. Tash jeton e punon në kryeqytetin e Republikës së Kosovë në Prishtinë.
NE ZELANDEN E RE FESTIMET NISIN QE NE DITET E PARA TE DHJETORIT
FOTO: Lindja e diellit në Zelandë të Re. Zelandezët, bashkë me ta edhe vizitorët e ardhur, gëzojnë privilegjin për ta festuar, për ta uruar ardhjen e Vitit të Ri, për ta parë lindjen e diellit, /me 1 janar/ para të gjithë të tjerëve në rruzullin tokësor: Pesëmbëdhjetë orë para amerikanëve në Losë Anxhelos, dymbëdhjetë orë para evropianëve në Berlin, Cyrih, Bruksel, Paris, Romë, 12 orë para shqiptarëve në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Preshevë, Ulqin…, tetë orë para kinezëve në Hong Kong, gjashtë orë para qytetareve në Tajlandë dhe dy orë para australianeve në Melburn.
***
Shtëpitë, oborret e tyre, marrin pamje festive me drita, figura, ikonografi në përmasa natyrore që lidhen me festen e krishtlindjeve dhe vitit të ri. Gjithçka shkëlqen. Gjithçka!
Festa e Vitit të Ri festohet në gjithë botën dhe padyshim është një nder festat më të vjetra. Shumica e popujve ditët e festes së vitit të ri i kalojnë pranë familjeve e miqve duke reflektuar të kaluarën dhe duke shpreh shpresën për një të ardhme më të gëzuar, më të mirë. Popujt dhe shtetet e ndryshme kanë edhe specifika e tyre të ndryshme, kur dhe si e festojnë Vitin e Ri. Disa popuj të ndikuar nga kalendari agrikultural e festojnë vitin e ri në pranverë kur nis gjelbërimi ose në vjeshtë kur nis vjelja e prodhimeve, kurse disa tjerë duke u bazuar në kalendarët e tyre të traditës.
Në Zelandë të Re, manifestimet për festat e krishtlindjeve dhe vitit të ri nisin që në ditët e para të dhjetorit, muajin kur mbaron pranvera dhe nis stina e verës këtu në Ishullin e largët. Organizohen koncerte maratonike me muzikë në ambiente të hapura. Sheshi i qytetit, rrugët, dyqanet stolisen me drita e “pemë”. Shtëpitë, oborret e tyre, marrin pamje festive me drita, figura, ikonografi në përmasa natyrore që lidhen me festen e krishtlindjeve dhe vitit të ri. Gjithçka shkëlqen. Gjithçka! Bëhen parakalime rrugëve kryesore në stilin e karnavaleve. Gra e burra të të gjitha grup moshave veshur me maska, në këmbë, në qerre kuajsh racash të ndryshme e mjete tjera transporti, banda muzikore me instrumente me të rëna e frymore, imitues kafshësh dhe kloun parakalojnë rrugëve kryesore duke u ofruar kënaqësi shikuesve të shumët. Dyqanet gumëzhijnë nga blerësit, që duken sikur bëjnë gara se kush po blen me shumë. Kulmi arrin natën e Krishtlindjeve /24 dhjetor/ për të përfunduar në orët e para të mëngjesit të 1 janarit. Gjatë netëve të përmendura tolerohet ahengu me këngë, muzikë e valle deri në orët e vonshme të natës edhe në apartamente. Si asnjëherë tjetër, fqinji toleron fqinjin për t’u argëtuar qoftë edhe në mënyrë paksa të shfrenuar. Qytetarët me familjet e tyre dalin në plazhe dhe pika tjera turistike, me të cilat qyteti i Aucklandit dhe krejt Zelanda është e njohur, prej ku në orën fiks 24:00 shikojnë fishekzjarrët për 30 minuta, që e spërkasin qiellin me ngjyra gjithfarëshe dhe forma të ndryshme. Të rinjtë për natën e ndërrimit të viteve shkojnë në mënyrë të organizuar jashtë qytetit me makina, mjete lundruese, kurse ata që i kanë “xhepat e nxehtë” fluturojnë me avion drejt ishujve afër Zelandës dhe shteteve tjera si: Australi, Tajlandë, Indonezi, Losë Anxhelos… Shteti me i afërt me Zelandën është Australia, rreth 3 orë fluturim me avion.
Në muajin dhjetor – janar, si asnjëherë tjetër gjatë vitit, vijnë shume vizitorë nga katër anët e botës. Zelanda është joshëse për evropian, amerikan, aziatikë e të tjerë për bukuritë natyrore, lumenjtë, liqenet, valët e Paqësorit, ujëvarat, ujërat termal, pyjet, kodrat vullkanike, qetësinë, rregullin, plazhet, botën bimore tepër të pasur, peshkim të lirë, klimën, kulturat e ndryshme që bashkëjetojnë në harmoni të plotë, gjeografinë dhe historinë e saj. Vijnë e kënaqen këtu adhuruesit e natyrës, valëve të detit, sporteve në ujë, rrëshqitje mbi valë, lundrim me jaht.., aeronautikës, peshkimit, ecjeve në natyrë, ushqimit qind për qind natyral, restoranteve të shumta, hipodromeve, kuajve të racës… Zelandezët, bashkë me ta edhe vizitorët e ardhur, gëzojnë privilegjin për ta festuar, për ta uruar ardhjen e Vitit të Ri, për ta parë lindjen e diellit, /me 1 janar/ para të gjithë të tjerëve në rruzullin tokësor: Pesëmbëdhjetë orë para amerikanëve në Losë Anxhelos, dymbëdhjetë orë para evropianëve në Berlin, Cyrih, Bruksel, Paris, Romë, 12 orë para shqiptarëve në Tiranë, Prishtinë, Shkup, Preshevë, Ulqin…, tetë orë para kinezëve në Hong Kong, gjashtë orë para qytetareve në Tajlandë dhe dy orë para australianeve në Melburn. Në aktivitetet e përmendura marrin pjesë edhe shqiptarët, të cilët për pak kohë, /shumica prej tyre kanë ardh këtu në vitin 1999/ kanë arrit të adaptohen në mjedisin e ri. Shqiptarët e ardhur, besohet të jenë diku 160 familje, janë të vendosur në qytetin më të madh të Zelandës së Re, në Auckland.
***
Vendi më i preferuar për shqiptarët është Mission Bay Beach, në të cilin ata argëtohen, lahen, pushojnë, takohen, bisedojnë shqiptarçe për hallet, mallin për vendlindjen, përgojojnë njeri tjetrin, “rrahin gjoks” dhe merren me aktivitete sportive.
Sabit Abdyli, Zelandë e Re