Archives for February 2013

“AGAI I JENIÇERËVE POLITIKË ME STRAJCË NË KRAH…”

February 18, 2013 by dgreca

Nga Fadil LUSHI/

Dikur moti, gjyshërit tanë kishin ndërtuar një mirëqenie të mirëfilltë morale. Sa herë që ata donin “t’i iknin vëmendjes së të tjerëve”, parapëlqenin atë llafosjen me “isharete”… Kjo llafosje e tyre ishte përplot me “esnafllëk” e burrëri, thjesht ishte një bisedë e këndshme, e lezetshme, transparente dhe pa prapavijë keqbërëse. Të gjithë ata që ishin të përjashtuar a që duhej t’i rrinin mënjanë këtij komunikimi nuk mund të ngelnin indiferentë dhe të mos thoshin se “ky shkëmbim i lirë mendimesh ndërmjet tyre” vërtet qe pa hile.

Kur gjyshërit gjendeshin në siklet, i bënin punët me shumë merak, sidomos kur nuk pëlqenin bëmat e njerëzve përreth tyre. Mbaj mend kur në vitet nëntëdhjetë u “(ri) punësova si njëfarë këshilltari” pedagogjik, babai i kishte parashtruar pyetje zonjës së tij, gjegjësisht nënës sime: “Pa më thuaj, moj zonjë, se ç’punë do bëjë ky çapkëni ynë”? Ajo ia kishte kthyer: Po do bëjë këshilltarin. Eh, ky ka nevojë vetë për një këshilltar! Ky “hazërxhevap” i babait sot na duket “denigrues”!? Ku ta di njeriu, ndoshta kishte pasur të drejtë. Po unë pajtohem plotësisht se kishte pasur të drejtë, sepse shumë kohë më parë, me një rast i pata thënë: “Më bëj baba t’i ngjaj gjyshit”!? Ai ma pat kthyer kështu: “… po mirë, unë të bëj, por ama ti nuk bëhesh”!?… Dhe, vërtet, kurrën e kurrës nuk u bëra i tillë, si gjyshi dhe i biri i tij.

Sot parashtrohet pyetja se a mos vallë mëhallës së inteligjencies shqiptare i mungon një intelektual të llojit të Faik bej Konicës. Udhëpërshkruesit mund të thonë se Konica, në mendje a fiqir ishte aristokrat, ndërkaq në ecje ishte elegant, në çdo mexhlis ishte më i privilegjuar, më shumë se kritik, më i vendosur e të tjera. Edhe sot, pas sa e sa dekadash nga ikja e tij fizike nga dynjaja shqiptare, mbetet aristokrati dhe kryeredaktori i fjalës së shkruar shqipe në Evropë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës…, aristokrati më i madh i pendës shqiptare, aristokrati i kostumit alla konicane!? A mos vallë, edhe sot e kësaj dite mexhlisit dhe mëhallës së politikës shqiptare i mungon një figurë e kalibrit të ballistit siç ishte Mithat bej Frashëri…, a mos vallë mendimit politik gjegjësisht higjienës së mendjes shqiptare do t’i duhet të presë edhe një shekull për të krijuar një Mithat tjetër.

Disa ditë më parë një intelektual relativisht i ri nga mosha, përndryshe nga një qytet shqiptar që shtrihet në hapësirat e Gadishullit Ilirik, kishte vendosur të hidhet në grevë politike. Motivi kryesor i grevës së tij konsistonte në kërkesën e tij paksa utopike. Ai kërkonte që “agai” (lidershipi) i tij i ardhshëm fillimisht do të duhej të ishte i pashëm, i moralshëm, të ketë taban kombëtar, të jetë “shehërli e namuzli”, komunikativ dhe pasanik, të mos të jetë “nën varësinë e fjalës lavdëruese” të miqve dhe votuesve të tij…, atij nuk i duhet një “aga” (lidership) që do të prodhonte a do krijonte më shumë prokopi, sesa mençuri… Ai ëndërronte me sy hapur një “aga” (lidership), i cili më shumë do t’i dojë dhe do t’i respektojë simpatizantët e vet sesa që do ta preferojë pushtetin…, atë pushtet që ndoshta do ta marrë me vota klandestine gjegjësisht me dhunë…, ai dhe të tjerët si ai parapëlqejnë të ketë një “aga” (lidership) demokrat, kurse jo një të tillë me origjinë diktatori ose edhe provincialisti…, ai do të preferojë një “aga” (lidership) karizmatik e me mendje femër, kurse jo një karrierist që ka devijuar nga fiqiri respektivisht i anashkaluar nga fisi i vet dhe më gjerë… Ai edhe më tej do të preferojë një “aga” (lidership) me origjinë aristokrati dhe jo një “aga” (lidership) që ka trashëguar mbeturina dhe vese arroganti, respektivisht “aga” me sjellje a me qëndrim përbuzës e mospërfillës kundrejt të tjerëve. Ai nuk do të preferojë një “aga” (lidership) me “çorape të arnuara”, jo një “aga jeniçerësh politikë me strajcë në krah”, jo një lidership që do të sundojë të drejtën absolute mbi fjalën dhe mendimin e lirë…, ai do të preferojë një “aga” (lidership) me mendje në kokë, me mendje femër a mendjendritur. Ky “grevist” i lartpërmendur politik nuk do të preferojë një “aga jeniçerësh”, të cilit sa herë që do t’i lëkundet karrigia, aq herë do të prodhojë “nacionalizëm të rrejshëm” apo edhe aq herë do premtojë “dyshtetësi dhe Shqipëri natyrale”!?? (është një proverb gjerman ku thuhet: “Kush ngjitet më shumë seç e meriton, bie shumë më poshtë seç e mendon”!). “Grevistit” të shkrimit tonë nuk i duhet një “aga” (lidership) i cili vazhdimisht do t’i “buzëqeshë të keqes”!? dhe jo të mirës…, atij nuk i duhet një “aga” (lidership), i cili në lloj-lloj mexhlisesh politike, ashtu “pa hiri”, do ta turpërojë veten, fisin dhe do të denigrojë votën e partisë politike që përfaqëson…, që e prish imazhin e fisit të vet…, ai i cili do të duhet të hiqet si çuni i familjes dhe jo të identifikohet me legenin e mëhallës a edhe të bllokut…, ai i cili historinë e prindërve dhe të fisit të tij do ta shpjegojë bythëpraps…, dhe jo të hiqet si “aga që do mbajë veten për të mençur”?

“Grevistit” nuk i duhet një “aga jeniçerësh politikë”, nuk i duhet një “hyzmeqar shkau a komunisti”…, atij nuk i duhet një i tillë që kur t’i teket do t’i bëjë qejfin e prapanicës së tij, prapanicë që ndërron parti e bajrak, “grevistit politik” nuk i duhet “aga” i cili dikur i shkonte pas elitës apo të përzgjedhurve e politikës së atëhershme!…, një politikan që sot e kësaj dite ndihet i “pikëlluar për mungesë qytetarie dhe aristokracie familjare të trashëguar”!? “Grevistit” nuk i duhet që “agai” i tij i ardhshëm të fshehë a të mohojë origjinën e tij nga fshati…, aq më tepër kur e dimë se një gjë të tillë nuk e bëri as edhe Sharl de Goli…, nuk i duhet një “aga jeniçerësh” i cili do t’i shkojë pas “hijes së urrejtjes dhe çallëmit katundaresk të ish-komunistit, ai i cili dikur e kishte për detyrim të numëronte pordhat e pordhaxhiut të mëhallës së tij”!?… “Grevistit dhe grevistëve të tjerë politikë shqiptarë” sot gjithsesi se nuk u duhet një lidership i cili me strajcë në krah do të trokasë dyerve të pasanikëve…, apo edhe kur do të përfundojë a perëndojë koha e “dinastisë politike të tyre” tok me ato strajca do ikin.., si ata biznesmenët bythëçjerrë, që kur filloi lufta në Kosovë dhe më vonë në Maqedoni, me do të tilla të mbushura me dollarë ua mbathën këmbëve drejt Evropës, Shqipërisë, kurse ca të tjerë “anavatan” Turqisë. Ata që futën hundët në këtë vaki sot do të thonë se asnjëherë nuk u mor vesh se të kujt ishin ato strajca, a ishin thesar i fisit apo i popullit…, këtë një Zot e di…, po ndoshta këtë e di edhe “pronari” i strajcës.

Edhe në këtë njëqindvjetor shqiptar (konferenca e ambasadorëve të vitit 1913), “grevistit politik” do t’i duhet një “aga” (lidership) që do t’u nënshtrohet provimeve nga leksionet e atdhedashurisë dhe demokracisë…, një “aga” që detyrimisht do të duhet t’i maturojë këto provime…, nëse këtë nuk do ta bëjë, atëherë do të ketë “ llogari të hapura” me inatet e tij histerike ose edhe homerike.

Mitrush Kuteli, i zhgënjyer fund e krye nga varfëria, dikur kishte “bërtitur”: “Rroftë mileti pa brekë”!? Ndërkaq, ky “grevisti politik” i kësaj shkarravine do të ulërijë: “Rroftë agai i jeniçerëve politikë (të moderuar) me strajcën në krah”!?

ARMIQTË MË TË RREZIKSHËM GJATË RËNIES SË PERANDORISË BIZANTINE (I)

February 18, 2013 by dgreca

Nga Brahim AVDYLI/

“FEJA E SHQIPARIT ËSHTË SHQIPTARIA”

(VASO PASHË SHKODRANI)

Cështja shqiptare është çështje e madhe kombëtare në Ballkan. Kombi shqiptar është njëri prej kombeve më të lashtë të Evropës. Ai ka qenë dhe mbeti një komb liridashës, me ndenja të kulluara të Atdheut e të Kombit, të luftës së pashkëputur të mbijetesës. Në vitet e tij më të liga dëshmon se ka ikur nga lufta deri në momentet e fundit, që të mos e rrezikojë askend.

Sipas mitologjisë, nëpër malet e larta dhe Alpet e Shqipërisë, jetonin nga gjeneza e lashtë gegët, gigantët, gjigantët e mëdhenj të malësorëve të sotëm, ndërsa në jug dhe nëpër bregdet jetonin toskët, toskanët, vëllezërit e gegëve, që sot janë zgjeruar bashkë me gegët nëpër botë.

Edhe njëhrë po e përsërisim, se pellazgët, në periudhat më të vjetra të historisë dhe të parahistorisë, si stërgjyshërit e shqiptarëve të sotëm, kanë jetuar në pjesën më të madhe të botës, duke zhvilluar një qytetërim shumë të rëndësishëm. Popullsia parahelene, autoktone e Greqisë, ishin pellazgët. Aty sundonte raca e bardhë, apo siç quhet raca e sotme evropiane, dhe flitej pellazgishtja. Ne jemi stërnipërit më autentikë të pellazgëve, të dardanëve dhe ilirëve të vjetër. Pellazgët-iliro-shqiptarët e ruajtën me mija vjet të papërlyer genin e vet me bukuri të virtytshme.

Në Greqinë e tanishme veriore jetonin shumë fise, që quheshin epirotë, si psh. ndër të tjera molosët, antintanët dhe kaonët, të cilët iu nënshtruan gjenocizmit shumëvjeçar të atyre që quheshin atëherë helen apo grekë. Gjatë një kohe të gjatë këto fise janë pothuajse greqizuar dhe ka mbetur vetëm një trevë e banuar nga suliotët dhe çamët. Procesi i asimilimit të shqiptarëve në Greqi vazhdon edhe më vonë në rrethinat e Athinës, të Peloponezit dhe të çamërisë së sotme. Epirët ose epirotët që janë shtrirë në 2/3 e Greqinë e sotme dhe kanë përmbledhur popullatën pellazge (ilire) që është shtrirë deri në Maqedoni (Macedones). Emri Macedones ka rrënjë pellazgo-ilire dhe ruhet në trajtën e vet origjinale. Aty kanë jetuar macedones, fis pellazgo-ilirë, para se të helenizohej (greqizohej) një pjesë e mirë në kohën e mbretit Filipi II. Maqedonët shtriheshin në një pjesë të Maqedonisë së sotme, kurse në jug deri në Detin Egje. Me maqedonët antikë, që nuk kanë kurrfarë lidhje me maqedonët e sotëm sllavë, kufizohej fisi peon në veri, në rajonin e mesme të rrjedhës së lumit Astribo, deri te lumi i Strumës Erigon (tani, Cërna-Reka). Në rethinat e Liqenit të Ohrit kanë jetuar dasaret, kurse në luginën e Drinit të Zi shtriheshin fiset penestët dhe pirustët. Në Shqipërinë e sotme shtrihej fisi i fortë i Taulantëve, që përbëhej nga disa fise të vogla, si psh. helidonët, sesaretët, partinët, arbrët, që mund të jetë edhe bazë e emrit të mëvonshëm etnik të shqiptarëve-arbër.

Ndër fiset më të mëdha ishin dardanët që shtriheshin në përëndim të Moravës deri te rrjedha e sipërme e lumenjëve Pek dhe Timok, dhe në viset lindore deri përtej Nishit. Dardanët shtriheshin në tërë Kosovën dhe një pjesë të madhe të Maqedonisë, në veri dhe përëndim. Ajo quhet Dardania. Dardania e vjetër ishte e tërë treva e Turqisë evropiane dhe ballkanike. Kështu quhet edhe sot një pjesë e vogël Dardanele. Në Evropë, ne jemi shumë përpara grekëve dhe latinëve, me një kulturë parahelene…

Mbi këto troje është krijuar Perandoria Bizantine dhe ajo ka rrjedhur prej Mbretërisë së Dardanisë. Toponimi Bizant ka dalur nga fjala biz-ë/bez, ana e bizëve, e brigjeve e kodrinave të vogla prej rëre pranë Konstatinopojës (Stambollit, Istanbul), që e ka marrë kështu emrin nga Kostandini i Madh, pellazgo-dardano-iliro-shqiptar nga Nishi, duke e bërë Perandorinë Bizantine me Konstantinopojën si Kryeqytet, që është ngritur mbi “shtat kodra rëre”. Ajo është ngritur njësoj si Roma e Perandorisë Romake dhe është quajtur “Pjesa Lindore e Perandorisë Romake”. Bizanti quhej Illirikum, pra Iliria (Ylliria) dhe banorët e saj nga pikëpamja e shtetësisë quheshin bizantinë dhe nga përkatësia etnike dhe kombëtare quheshin ilirë[1].

Emri ilirë gjatë shekujve XI-XV ndër shqiptarët si emër antik e mesjetar zëvendësohet nga sinonimet më të vjetra: alban (alb-an=malësor), arban (arb-an= fushor), arnavud (ar-na-v(u)d=kopshtar) dhe shqiptar (shqipe-t-ar= shqiponjë, shqipe), me kuptimin zotërues të vendit, të maleve, fushave, i kopshteve dhe i qiellit të tyre.[2] Qysh në gjysmës së parë të shekullin e XIV, në veprën e gjeografit iranian Bitlis shqiptarët regjistrohen si kavim-komb e jo si millet-popull. Udhëpërshkruesi turk Evlia çelebiu, i cili e vizitoj Kosovën, shkruan se popullsia e Kosovës ishte popullsia shqiptare, kurse lumi Llab, i cili rrjedhë pranë qytetit Kosovë, buron në Shqipëri (Arnavutlluk).[3] Kjo është baza historike pellazge, ilire apo shqiptare e Kosovës aktualle, e cila nuk përfshinë as gjysmën e shtrirjes së vet antike në Dardani. Kështu, e ashtuquajtura “Serbi”, si shtet dhe si territor etnik nuk ka ekzistuar.

Në shekullin e XV e deri në shekullin e XIX ka luajtur një rol të fryrë vetë Patrikana ekumene e Stambollit e krijuar në Perandorinë Bizantine prej Mbretërisë Dardane, pasi e ndanë Perandorinë Romake në Perandori të Lindjes dhe të Përëndimit, me shqiptarët ortodoksë. Në shekullin e XIX përkatësia kishtare filloi gradualisht të shndërrohej në përkatësi kombëtare. Shqiptarët ordodoksë u bënë gradualisht serbë, greke, malazias, bullgarë armenë; shqiptarët katolikë u bënë kroatë, italianë; shqiptarët mysliman u bënë boshnjak, turq e arabë[4]. Serbët avatarë (avarë) dhe sllavë, u vendosën në shekullin e VI në jug Danubit, në rrethinën e Smederevës së sotme. Avarët (avatarët) dhe peçenegët kanë qenë si kalorës mercenarë që ti shërbenin administratës bizantine, për të penguar dyndjen e barbarëve të tjerë në brendësi të Gadishullit Ballkanik. Numri i tyre i vogël u shkri me fiset ilire: mezët, tribalët, dardanët, etj. Avarët/avatarët, që më vonë e morën emrin serbë, e kanë prejardhjen nga Himalajet dhe i përkisnin fisit turk –avar. Ndonjëri flet për zhdukjen e avarëve, si psh. historiani amerikan mbi Ballkanin, Ferdinand Schevill, në veprën e tij “Ballkani-historia dhe qytetërimi”, në të cilën, për kundër Prof. Dr. Skender Rizajt, në fund të shekulllit të shtatë dhe të tetë, këtë gadishull ua lë në duar sllavëve, të ardhur nga territori-mëmë i sllavëve (apo i skllavëve) në Ballkan, djerrina e lumit Pipet, në veri të qytetit ukrahinas të Kievit[5], pa e llogaritur se sllavët që erdhën nga andej u përzinë dhe u shkrinë me avarët dhe skllevërit e tjerë, etj. duke u kthyer nga grabitës në banorë që ngulën rrënjë nëpër territoret e pushtuara dhe territoret e zbrazura. “Serbët“ qenë armiqtë më të rrezikshëm për tërë perandorinë Bizantine,[6] siç i quan me të drejtë z. Ferdinand Schevill, e në veçanti qenë të tillë për shqiptarët. Këtë gjë e kuptuan të gjithë ata që e studiuan mirëfilli Ballkanin. Ne vuajtëm shumë kohë dhe iu nënshtruam gjenocidit të pamëshirshëm e të tmershëm të serbo-sllavëve…

Peçenegët vinin nga rrethinat e maleve Karpate. Schevill nuk i zë fare në gojë. Fiset e dyndura nga Azia Qendrore në Gadishullin Ballkanik nga shekulli VI e deri në shekullin e XIII, u takonin fiseve turke, si psh. avarët, peçenekët, oguzët, magjarët, gaguzët, etj. Nga oguzët i kemi turqit gaguzë të Rumanisë e të Bullgarisë, që janë ortodoks dhe flasin turqisht; nga magjarët i kemi hungarezët e sotëm dhe shtetin e tyre Hungaria (Magjaria); emri bullgar ka dalur nga fjala turke: të përzier; ndërsa emri vllah ka dalë nga fjala turke: kalorës nomad[7].

Antroponimet, toponimet dhe mikrotopnimet „sllave“ nga territoret tona nuk janë sllave, por janë ortodokse dhe bogumile (patarene) në faltoret e të cilave përdorej gjuha kishtare e formuar nga Qirili dhe Metodi. Në Ballkan kanë ardhur në mes të shekujve VI e XIII fiset avare, mongole, peçenegët, dhe sllavët dhe janë asimiluar e jo zhdukur, siç thotë pa arsyetim shkencetari i njohur amerikan, Ferdinant Schevill[8], me pakicën e skllavëve, të jevgjitëve, të ebrejve, të vllehëve, etj. në këto anë.

Serbishtja, si gjuhë kombëtare dhe letrare e serbëve është krijuar nga Vuk Karagjiqi, në shekullin XIX, ndërkaq përmendet ajo gjuhë nga gjysma e dytë e shekullit XII. Shqipja ka qenë gjuhë familjare dhe popullore deri në shekullin e XIX, e në disa familje serbe, deri në ditët tona. Gjuha kishtare u formua nga Qirili dhe vëllai i tij Metodi, në Moravi, në vitin 864, në një mision të veçantë. Këta dy murgj evrej nga Selaniku, për të përkthyer pjesë të Biblës dhe të liturgjisë, përdorën një gjuhë që mund të flitej në rajonet skllave të Maqedonisë, të cilën nuk e kuptonin “moravët e Ballkanit”.

Cirili dhe Metodi e quajtën „Gjuhë ilire“ (Illyrika Lingua) këtë gjuhë, sepse formohej për të krijuar kulturën dhe gjuhën sllavo-ballkanase nëpër territoret ku flitej gjuha ilire. Me “të drejtën e fituesit, të ngadhnjimtarit” justifikohej çdo pretendim territorial, i trashëgimisë, i origjinës, i pasurisë, asaj kulturore, arkeologjike, historike etj, e deri te ajo gjuhësore[9]. Më vonë nga pansllavizmi i lëshuar si „lëvizje e të gjithë sllavëve“, në të cilën u kyqën popujt e ballkanit që e mbanin veten si të këtillë, është quajtur „gjuha e vjetër sllave“. Vetë serbët kishin sjellur nga Azia Qendrore një sekt të krishterizmit, të cilën papati e quante „skizmë”. Ithtarët e kishës ortodokse ku përdorej „gjuha ilire“ quheshin serbë, pa marrë parasysh se në cilën pjesë të Ballkanit jetonin dhe vepronin, nëse etnikisht ishin shqiptarë, turq apo vlleh[10]. Emri serb nuk tregonte përkatësinë etnike dhe kombëtare, por sociale. Më parë, e quanin vetveten si skllavini. Shumë femra martoheshin me burra të tjerë. U deshën tre breza që popullata e krijuar nga martesat e vendasve me bullgaro-mongolët apo turko-skllavët të mos e fliste gjuhën e të parëve të vet, por të fliste gjuhën e nënave skllave.

Perandoria Bizantine në këtë periudhë sulmohej gjithnjë e më shumë nga fiset barbare. Për ti amortizuar këto sulme të fuqishme dhe të shpeshta barbare i vendosën fiset e cekura skllave që premtonin se do ti dëbonin këto sulme në Ballkan, në Anadoll dhe në Azi. Serbo-sllavët nuk kanë ekzistuar në tokat iliro-shqiptare gjatë kohës antike dhe nuk kanë pushtuar tërësisht as Kosovën para vitit 1283, aq më pak në vitet 1180/90, siç pretendon historiografia e rrejshme serbe[11]. As Greqia nuk ka ekzistuar në atë kohë, ndërsa bullgarët kanë ardhur në tokat thrake.

Përveç këtyre fakteve që i kam cekur në shkrimet e mëhershme dhe në punimin tim të mëparshëm, po e përmend një autore të lashtësisë, Averil Camerun, profesoreshë e lashtësisë së vonë dhe të historisë së Bizantit në Oksford, e cila ka thënë në veprën e saj “Bizantinët”, se “Bullgarët qenë në origjinë një popullsi turke që ishte shfaqur në sferën bizantine në shekullin e shtatë dhe u shkri me popullsinë eksistuese sllave në fundin e shekullit të shtatë…”[12], pa shkruar për “serbët”, madje nuk shkruan fare për ilirët, sikur të mos eksistonin. Shteti serb ka adoptuar dhe grabitur mjaft nga të mirat jetësore nga trevat e zëna me dhunë e dredhi, që nga kohërat e Rashkës. Rashka ishte shtet i ndarë nga Iliria. Ajo quhej Albani, jo kurrsesi Serbi. Kështu është imponuar edhe në “shkencën” botërore.

Stefan Nimani e shfrytëzoi rastin pas rënies së dinastisë njëqindvjeçare të Komnenëve (1080-1185) për t`u pavarësuar. Në “Kanunin” e vet, Stefan Dushani, shpalli sllavizimin dhe ortodoksizmin e dhunshëm të gjithë besimtarëve të besimeve të tjera. Dhuna shkonte deri në damkosjen me hekur të skuqur në fytyrë të atyre që nuk e pranonin konvertimin[13]. Neni i dhjetë i këtij “Kanuni” thotë: “në qoftë se ndodh që ndonjë heretik (besimtar jo ortodoks) të jetojë mes pravosllavëve, të damkoset me hekur të skuqur në fytyrë dhe të përzihet, dhe në qoftë se gjendet dikush që i jep strehim, edhe ai të damkoset.”[14] Kjo nënkupton dhunën deri në vrasje të shqiptarëve, kthimin e kishave katolike në kisha ortodokse dhe pjesëmarrjen nëpër manastiret pravosllave të shqiptarëve ortodoks me tesha dhe kostume shqiptare.

Peçenegët, të ardhur nga Karpatet, janë përballur me Aleks dhe Johan Komnenin, pellazgo-iliro-shqiptarë, nga Epiri, në periudhën paleologase, që janë gjithashtu pellazgo-iliro-shqiptarë, nga Epiri dhe në shekullin e XII serbët pranuan autoritetin bizantin[15]. Kjo është hera e parë në histori kur janë paraqitur serbët. Tradita e bashkëpunimit me sundimtarët fqinjë sllavë e grekë kundër sundimtarëve jashtëballkanik dhe tradita e bashkëpunimit me popujt jashtëbashkanik kundër sundimtarëve ballkanas sllavë e grekë, që po rritej vazhdimisht, nga shekulli në shekull, është krijuar gradualisht traditë te iliro-shqiptarët[16].

Nga fundi i shekullit të XII sllavo-turko-avarët (bullgarët dhe të tjerë të quajtur “serbë”) filluan dëpërtimin e njohur në Kosovën e sotme më 1190, pas një lufte që bënë kundër Bizantit. Fjala është se ata kanë qenë sllavo-turko-avarët. Kjo është e vërteta. Tjetër është ajo çka shkruajnë serbët për vetveten. Në fillim të shekullit XII, që më 1180, të ashtuquajturit serbë, për herë të parë okupuan Mitrovicën e Vuçiternën; me 1224 okupuan Prizrenin. Shpeshherë u detyruan këto treva prap ti lëshojnë. Pushtimet e Nemanjiqëve dhe të pasardhësve të tij do të jenë të përkohshme, dmth. ata pushtojne dhe tërhiqen, që nga viti 1190 e këtej. Këto treva dhe qytete nuk do të mund t`i mbanin e as nuk do të mund të vendosnin një pushtet të përhershëm[17]. Nëpër këto treva banonin shqiptarët dhe nuk banonin fare “serbët”.

Sulmet e Rashkës karakterizohen fillimisht me luftë për plaçkë, jo për okupim. Pushtimet e para kishin të bënin me pjesën veriore të Kosovës, e cila afër mëse një gjysmë shekulli do të njihet si zonë kufitare ndërmjet territoreve të sotme të Kosovës (tokave bizantine) dhe zhupanisë (krahinës) së Rashkës. Tentimpushtimet e Rashkës do të kufizohen gjatë linjës Hvosne (fshat afër Pejës), duke vazhduar mbi lumin Ibër (mbi qytetin e sotëm të Mitrovicës) dhe malet e Albanikut (Kopaonikut), duke kaluar mbi qytetin e sotëm Besianë (ish-Podjevë). Kështjella e Zveçanit (mbi Mitrovicë) ishte në okupim të Rashkës, ndërsa qyteti i Lipjanit i takonte Bizantit. Pra, zona kufitare nëpërmjet Zveçanit dhe Lipjanit do të shihet kështu njësoj, deri në okupimin e tërë vendit. Siç na flasnin të dhënat dhe faktet historike, kjo zonë ka qenë disa herë arenë e luftërave dhe ato dëshmojnë se pas ardhjes së Millutinit, mbret i Rashkës, pothuajse i tërë territori i sotëm i Kosovës bie nën okupim, nga viti 1282/83[18]. Me këtë hov serbet e okupuan Shkupin në vitin 1285, që ishte Kryeqytet i Dardanisë, e jo i Kosovës së sotme[19].

Por, të kthejmë edhe njëherë sytë nga prapa. Ndër të tjerë, perandorinë Bizantine e udhëheqnin ilirët (pra shqiptarët), si popull i përzier me popuj të tjerë, me kryeqytet Kanstantinopojën, sikur Roma, meqë Roma kërcënohej shumë më shumë nga okuptarë të ndryshëm, dhe gradualisht e ndanë në perandorinë Romake të Lindjes e të Përëndimit. Grekët ishin populli parë i perandorisë Bizantine, që hypën në vendet më kyqe të perandorisë kryesisht përmes fesë, me anë të së cilës dëshironin të dominojnë. Derisa sundimtarët romako-bizantinë shkonin e vinin, popujt e dyndur, kryesisht sllavët, erdhën duke u shtuar dhe gradualisht u vendosën nëpër tokat e vendasëve ilirë, të cilëve ua vështirësonte punën gjuha greke, që e pranuan si gjuhë zyrtare, krahas latinishtes, në fund të vitit 1000. Gjer në vitin 1000, Greqia nuk mund të flasë si e ka zakon të flasë ajo, se gjoja ka qenë më kryesorja. As gjuhën e saj nuk e kishte tërësisht të lejuar, ndonëse merrej me fenë. Le të kujtojmë se lufta e ikonave (ikonoklastia) ka filluar që në shekullin e VIII. Përmas kësaj lufte ajo i detyronte shqiptarët të shkëpusnin lidhjet me Papën/Papatin dhe Romën, si dhe vendosjen e kishës ilire nën vartësinë e Kostantinopojës, që udhëhiqej pjesërisht edhe nga sllavo-grekët. Në fakt, presionin mbi ilirët dhe tërë Perandorinë Bizantine e organizuan ata dhe gradualisht po merrte masa që e favorizonin elementin sllav dhe grek. Si pasojë e kësaj, grekët ia dhanë bullgarëve dhe sllavëve fenë ortodokse, kur premtuan se do të bëhëshin ortodoks të bindur. Në vijë të kësaj po vendosej gjuha greke si gjuhë kishtare e Kishes Ortodokse. Ilirët, duke përqafuar fenë ortodokse gradualisht po shkombëtarizoheshin. Kisha ordodokse greke po bëhej kështu zëdhënsja e vetme e shtetit teokratik bizantinë.

Në shekullin e XI, filloi ndarja e madhe ideore, fetare e politike e ilirëve deri në kohët moderne. Ithtarët e Kishës Katolike Shqiptare e quanin veten albanë. Ata të cilët i qëndruan besnikë Kishës së Patrikanës së Konstantino-pojës, e cila si gjuhë kishtare e përdorte “greqishten” dhe më vonë gjuhën „sllavishte“, që sollën vëllezërit Ciril dhe Medodi, vazhduan ta quanin veten e tyre gradualisht “grekë e sllavë”. Kush ortodoksohej njëkohësisht greqizohej ose serbizohej. Në shekujt XI e XII u rrit në përmasa jashtëzakonisht të mëdha presioni dhe procesi asimilues serbo-grek dhe rezultat i kësaj erdhi kijimi: në veri, i Mbretërisë së Rashës me Stefan Nimanin. Në atë kohë Albania quhej Kosova, Rrasia, Shqipëria dhe Maqedonia, deri në Selanik. Shteti Rrasia vinte nga emri Rrasë, i kryeqendrës së atij shteti, të Jeni-Pazari. Ata nuk ishin “serbë”, siç e pohon historiografia e rrejshme serbe, por ishin ilirë, triballë, pra shqiptarë, e nga Millutini, ishin skizmatikë, pra që kishin ndërruar fenë e gjuhën tjetër, e jo kombin. Kuptimin e fjalës “serb” mund ta shpjegojmë me anë të gegërishtes SHKJA (raje), që nuk do të thotë “komb”. Me emrin raje filluan të quheshin besimtarët e një feje të krishterë, sepse fetë i kishin karakteristikat themelore të luftërave të pa shkëputura, që vinin nga njëri kënd i kontitenteve deri në kontnentin e Evropës. Pra, luftërat ekskluzive të Evropës, Azisë dhe Afrikës kishin vetëm karakter fetar.

Feja e krishterë katolike e përëndimit luftonte rrebtë me fenë e krishterë ortodokse të lindjes, dhe që të dyja bashkoheshin në luftë të përbashkët me besimet apo fenë pagane, ose paganizmin, ngado që vinte ajo. Shteti militant osman i mori me dredhi nga perandoria Bizantine teknikat e mbrendshme të udhëheqjes shtetërore dhe i shpuri në përsosje më tutje në drejtim të fitores globale që e mendonte. Ajo e nxorri fenë muhamedane suni, përkundër mu-hamdanizmit sheii, që ishte i pari besim apo fe nga Muhamedi dhe që përfaqësohej në atë kohë nga shahu i Iranit, i cili bashkëpunonte me katolizismin katolik, me seli në Romë, në luftë me muhamedanizmin e osmanëve suni, si fenë e vetme të sultanëve osmanë. Në pamje të parë, synimet e muhamedanizmit suni përputheshin me parimet e orodoksismit grekë, sllav, armen, e më pastaj edhe të protestanizmit të Martin Luterit, ndërsa ato të katolicizmit të Papatit përputheshin me syimet e muhame-danizmit sheitë. Të gjitha luftërat e asaj periudhe mijëvjeçare kishin karakter fetar, ideologjik. Feja muslimane osmane kthehej kundër feve të tjera të krishterimit ortodoksë të lindjes dhe krishterimit katolik të përëndimit. Sipas ligjeve osmane të shekujve të parë raja e krishterë ortodokse kishte pozitë juridike më të lehtë dhe më të mirë se raja muslimane, e cila i linte shtëpitë, familjen, tokën të merrte pjesë në luftërat e pandërprera shekullore në të tri kontinentet. Krishterët që nuk e ishin pranuar vasalitetin e sulltanit, por e njihnin si epror të vetin Papën e Romës, ishin të detyruar të „skizmati-zoheshin“ dhe të bëheshin itharë të fesë katolike greke e sllave, me vonë të quajtur edhe serbe, se sa të muhamedanizoheshin në fenë sunite, pra, që ti shërbenin shtetit militarist osman..[20]

Armiqtë e pandryshueshëm fqinjë qenë kurdoherë grekët, bullgarët dhe serbët. Armiqtë pak më të largët qenë turqit, latinët- përderisa papati u detyrua të kthehet në kundërshtim me ne, dhe rusët, sidomos pansllavizmi i njohur. Veprimet e dëmshme do ti ndjekim në vazhdimet e këtij shkrimi… (Vijon)

[1] Prof. Dr. Skender Rizajt, “Falsifikimet e historiografisë serbe”, A-Print, Prishtinë 2006, faqe 15.

[2] shiko veprën e cituar, faqe 34.

[3] shiko veprën e cituar, faqet 24-25.

[4] shiko veprën e cituar, faqe 17.

[5] Ferdinand Schevill, “Ballkani-historia dhe qytetërimi”, Eugen, Tiranë 2002, faqe 73.

[6] E njëjta vepër, faqe 97.

[7] Prof. Skender Rizaj, “E drejta historike…”, në faqet 25 e 26, në fusnotë.

[8] Vepra e cituar e Ferdinand Schevillit, faqe 71

[9] shiko shkrimin e Fatbardha Demit, “Ideologjia politike e historiografisë Europiane”, te www.pashtriku.org.

[10] Prof. Dr. Skender Rizaj, „E drejta historike…“, faqe 27, në fusnotë.

[11] Shiko shkrimin e Dr. sc. Enver Rexhës, të publikuar në www.zemrashqiptare.net/article/Speciale/6968/1

[12] Averil Camerun, “Bizantinët”, Dituria, Tiranë 2008, faqe 70.

[13] Hyasamedin Ferraj, “Skicë e mendimit politik shqiptar”, Pegi, Tiranë 2006, faqe 40-42.

[14] e njëjta vepër, faqe 42, perkthyer shqip nga Stojan Novakoviq, “Zakonik Stefan Dusana”, Beograd 1848.

[15] Averil Camerun, vep. e cituar, faqe 87.

[16] Hysamedin Feraj, vepra e cituar, faqe 39.

[17] Shkrimi i përmendur i Dr. sc. Enver Rexhës, te www.zemrashqiptare.net.

[18] Po aty, shkrimi i Dr. sc. Enver Rexhës,

[19] UNIKOMBI, “Libri bardhë, Lashtësia shqiptare dhe shtetësia e Kosovës si realitet historik dhe politik”, Prishtinë 1992, faqe 4.

[20] Prof. Dr. Skender Rizaj, „Shqiptarët dhe serbët në Kosovë“, Zëri, Prishtinë 1991, faqe 45.

From Rap Genius to Visionary: The Success Story of Gem Belushi

February 18, 2013 by dgreca

By Ermira Babamusta, New York, Prishtina /

Versatile, visionary, musically genius Gem Belushi is changing the face of hip hop as we know it today. Gem Belushi’s rap is credited as being an originally East Coast phenomenon by shaping hip hop culture with his own genre, the “EU Movement” rap. Bringing in a fresh European perspective to American hip hop, Gem Belushi has taken music from the streets to discovering new talents and bringing them on the main stage.

“As an artist I feel that real hip hop, real music is what’s lacking today. Real stories that people can relate to is what makes hip hop live longer. No matter what your story is there is someone that can relate to the song. It is up to the artist to make it presentable and appeal to the masses,” said the talented rapper and CEO of Eagles Up Entertainment (EU), Gem Belushi.

Gem Belushi aka Gem Belu is a successful Albanian-American artist living in Stamford. He has over 10 years experience in the music business and has also started his own record label (EU). The Connecticut-born rapper, Gem Belushi has claimed his space and dominated New York’s hip-hop scene since the early 2000s. His music makes hip hop culture relevant, fresh and moving forward. Gem is too rich with creativity to be limited to the regional New York hip hop culture. He brings a totally fresh new European perceptive and sophisticated lyricism that is changing the American hip hop experience. His European influence on NY rap is re-writing history. It’s about the explored intelligence in his original creative rhymes that demonstrate Gem’s ability to influence others and teach the rest how to do it. Eagles Up started a completely new hip hop movement that pushes ‘conscious’ rap. People like to hear Eagles Up music because it makes them feel good and they can resonate with the story told in the songs.

Early Beginnings in Music

From a very young age, Gem Belushi loved music. At age 5, Gem made his first acapella song, together with his brother, rapping: “now here’s Georgie with his fat rap”.

“My family is very supportive. When I first performed in front of grandpa it was the best feeling. My family knows who I am as an artist and they like to see me do shows,”added Gem.

From age 11-15 Gem Belushi started experimenting with music by making beats and producing music for his friends in high school. Ever since Gem Belushi has encouraged and endorsed various artists and has created their albums.

“Early on in high school I would produce beats for others. In freshman year I noticed that I liked myself better on my beats. I knew what to do so I would create songs. I became an artist with my own instrumentals. Who better to rap on the beat than the person who made the beat? So I ended up rapping,” said Gem Belushi.

Gem’s talent was first discovered with the superhit “No Sir No Sir” song, released in 2005, a wake up call for the Kosovar situation in response to the Serbian crimes and propaganda. Over 1000 of crazed fans turned up at Webster Hall in Manhattan to listen to his live performance of “No Sir No Sir” in December 2006.

In 2005 Gem Belushi founded his own record label Eagles Up Entertainment (EU) in Stamford, Connecticut (www.eugang.com). With the release of “Put Your Eagles Up” and “No Sir No Sir” this indie label has dominated East Coast and Europe. Over the years, Gem Belushi rose to prominence as an accomplished rapper, creative producer, visionary entrepreneur and founder of his own rap styles.

Career Successes: Gem Belushi Rap and East Coast Hip Hop

Gem Belushi released his debut album called “King and Ace” in 2005, written and produced by Gem Belushi (Eagles Up) and Kash Dash, featuring Leo Luck. “King and Ace” was an outlet and a voice of the hip hop culture reflecting on the social realities. The album introduced a new sound, new artist, new vision and a new generation of music. This is the foundation era where Gem was creating his artist identity and his art form at the same time. Gem Belushi’s rap reflected on inner-city youth life and problems. It was defined by four key elements: quality, innovation, diversity and influence. By mid 2000s Gem Belushi’s releases began to establish undergroup music to mainstream. His next album became an immediate success.

In 2007 Gem Belushi released an untitled album, produced by the famous artist and producer Presioni of Illyrian Records. He was featured in Presioni’s musicvideo “Taking Over”,featuring Presioni, Jetoni, Leo Luck and Gem Belushi. The music video was directed by Artan Korenica and produced by Presioni (Illyrian Records). The video was a hit on major TV channels in Kosova and New York. The song became #1 hit on top radio charts. (www.youtube.com/watch?v=zbm1FHlqnBI)

Eagles Up Movement and European-American Hip Hop

During late 2000s Gem Belushi’s rap period is noted for its innovation. In 2008 Gem Belushi released a new album called “Suicide Kingz”. The album featured some of the best hip hop artists, namely Kash Dash, Leo Luck and Noizy and it was produced by Gem Belushi’s record label, Eagles Up Entertainment. “Suicide Kings is a Leo Luck vision. Leo envisioned the album as a darker album with gritty beats,”said the accomplished rapper and producer Gem Belushi.

“Hard to Say Goodbye”music video was released in 2008, as a feature from the “Suicide Kings” album. The video featured Gem and Leo Luck. It was directed by Gem Belushi and it featured a collage of old videos and old footage.

By the end of 2000s New York experienced a heavy influence of EU rap. The Eagles Up Movement was brought on by cultural shift particularly as Kosova gained its independence in 2008 and more Albanian immigrants moved to New York City. Gem Belushi has produced albums influenced heavily by his Albanian-European roots.

“My music style by the end of 2000s brought a whole new genre. Belushi comes to light with new music –EU rap. The Eagles Up movement represents my new style. It’s like a movie portraying more of what I see from my environment, what I have been around and what I have been through. Like the story of the three kings, it has a vision, it tells a story. It is nostalgic. It takes you away from everyday life. My style is narrative – 1^st person perspective narrating to paint the picture of life. This is a new sound that no body has. When people listen to Belushi they think he’s a mix-breed and not American-Albanian,” said the visionary Gem Belushi.

“I write my own lyrics. People can relate to someone who has gone through what I am talking about. Everything I rap about is about Albanians – pretty deep on streets, not afraid of police, the story about European immigrants in US. People get a sense of a new age of hip hop, a new flow. What makes EU rap different is the Belushi vision from an American-European perspective, that has not been shown in hip hop,” added the great Gem Belushi.

In 2009 Gem Belulshi released a new mixtape called “Psycho Active” featuring 27 songs. This album has more of a freestyle flow, with bonus songs, free style and the best of Gem Belushi. The music video “Go Fish”featuring Leo Luck and Gem Belushi was produced by Eagles Up Entertainment.

In 2010 Gem Belushi started to write his next album “Fast Life” which he later renamed “Money Out The Belu” (M.O.T.B.). This album is dedicated to his childhood friend Kushtrim Elezaj who passed away. “Kushtrim Elezaj was the greatest person and very influential to my city. Anybody from my city would say he was there best friend. That’s why everyone in my city loved him. Leo, Kushtrim and Kash that was a really tight crew,” said Gem Belushi.

“In 2010 I recorded “Fast Life” dedicated to Kushtrim. I have been retouching this project for the past three years. The album turned to “Money out the Belu”, a whole new album, with new music. I picked different songs that talk about street life and I took my time to record more songs. It hasn’t been released yet. I plan to release it in 2013,”stated Gem Belushi.

Even Greater Success

The influence of Eagles Up hip hop continued its way to success. In June 2012 Eagles Up teamed up with the award winning artist Marty Magz. Bringing in his regional influences from Detroit, Michigan, Marty Magz (Martin Berishaj) added to the diversity of the EU Rap.

In late 2012 Gem Belushi and Marty Magz released “Not Adding Up” music video, a feature from the “Go Fk Ya Self” mixtape that EU plans to release for free on www.DatPiff.com. The song is written by Gem Belushi and Marty. The non official video was released on august 2012, and the official video is set to shoot on march 9^th, 2013 (www.youtube.com/watch?v=8M4shBx1JTU). With the release of this song EU became an international sensation. “Not Adding Up” reinvented American hip hop to absorb the European influences and regional American styles. Eagles Up, a movement that started in Connecticut, grew in New York, in 2012 it launched the global movement.

Gem Belushi and Marty Magz had the debut of “Not Adding Up” superhit at Eminem’s Shade 45 Radio station, with host Miss Mimi and Dj. Black. The song and the video were a mainstream success. EU music appeals to listeners of all ages, and spans different genres.

“I do this for the love and passion in music, not for the fame. Young kids look up to us. There is no better feeling then to influence the next generation and be a positive influence for them,” said Gem Belushi.

HESHTJA BIBLIKE SHQIPTARE NË GJUHËN ANGLEZE

February 18, 2013 by dgreca

Ramiz Kuqi, Biblical silence, Amanda Edit, Bukuresht, 2013)/

Nga Baki Ymeri/

Flasim për heshtje edhepse heshtja nuk është heshtje por zhurrmë dhe kushtrim për informimin e botës lidhur me fatin e një kombi kreshnik që ka dhënë dhe është duke dhënë kontribut permanent për demaskimin e barbarisë. Libri më i ri i Ramiz Kuqit (Heshtje biblike/Biblical silence), i kushtohet bashkëshortes së tij dhe opinionit anglez lidhur me inspirimet shqiptare të një shpirti të prekur nga flatrat e engjëllit. Kemi theksuar dhe vlen ta përsërisim se Ramiz Kuqi është poeti i stinëve, poeti i dhembjes, misionar i mallit dhe nostalgjisë, poeti i detit dhe i valëve të fjalëve. Poeti sipas autorit është “engjëlli i natës”, një zë i heshtur që përpëlitet mes dy zjarreve, kur „Njëqind vjet/ Një ëndërr atdheu kam”. Përkthimi dhe parathënia në gjuhën angleze i përket Zonjës Patricia Lidia. Po ia japim fjalën.

Një zë i ëmbël i poezisë shqipe

Të shkruash për një autor të ri nga Kosova, të cilin ta nxjerr në rrugë përkthyesi nga një kulturë, nga një qytetërim dhe nga një mendim tjetër, është një gjë e jashtëzakonshme dhe interesante. Duke e lexuar, përpiqesh të deshifrosh çdo sintagmë, çdo bashkëpërkim, dhe pastaj ta riintegrosh në kontekstin inicial, për ta inkorporuar në fushën e kuptimit të përgjithshëm. Kur flasim për poezinë e mërgimit, autori duke qenë poet shqiptar i vendosur në Norvegji, gjithçka duket interesante po qe se vërejmë se si po zhvillohet kultura nacionale origjinale dhe historia personale që kryqëzohet me të gjitha elementet tradicionale të djepit të ri kulturor, rezultati duke qenë një mrekulli: ushtrimi më i mirë i imagjinatës dhe krijimtarisë së mundshme.

Poezia e Ramiz Kuqit nuk të bezdis. Përkundrazi, përmes poemave të tij, Ramiz Kuqi mbulon një paletë të gjerë problematike, duke filluar nga nostalgjia ndaj vendlindjes së tij, revolta qytetare ndaj shqetsimeve të jetës, e deri te integrimi i atdheut në spektrin e qytetërimit europian. Në poezinë e tij ekziston një farë heshtjeje mistike, metaforike, paqësore dhe miqësore, një farë klithjeje pa zhurmë, një zë i veçantë trishtimi e përmallimi. Nuk është qetësia përpara furtunës apo butësia pas shiut. Është përmallimi ndaj atdheut mëmë, malli i dashurisë ndaj dritës së vendlindjes së tij, aq e largët dhe aq e turbulluese si pasojë e bujshmërisë së politike interne. Dhe të gjitha këto përmallime janë të materializuara përmes një heshtjeje biblike. Një titull absolutisht i meritueshëm, që përbën edhe boshtin kurrizor të librit.

Vargjet e tij janë të shkruara me një zë dhembshmërisht të ëmbël. Ato janë një trajnim shpirtëtor për të shuar të gjitha këtë përmallime që në poezinë „Mesazh” të ftojnë të zgjohesh, se dita po degdiset. Preki rezet e diellit duke u mbështetur mbi barin e njomë, thekson autori, dhe shton me fjalë të tjera: Mos hyr tinëzisht në çdo varg, por zgjohu se në dritaren e fjalës, ëndrra nuk ka dy faqe. I ndodhur në një moshë të maturisë, autori e përjeton çdo çast si një eveniment (ngjarje), si një përmbushje shpirtërore. Koha, vitet, të gjitha kalojnë aq shpejt, saqë harrojmë të shijojmë jetën dhe çastin ptezent. Apo më tej, në „Çdo germë”, ku rrokullisen stinët nëpër orteqet e dëborës, kur hyjnë në kllapa fjalët e hijshme, kur thirrjet i merr stuhia duke i shkulur nga rrënjët. Si t’i besoj vallë kësaj, pyet autori: „Mos ishte vallë një ëndërr!.

Madje edhe dashuria e kënduar nga poeti duket si një pjekuri e levarashtë. Një dashuri që të shpie mbi kulmet impresionuese të intimitetit dhe besimit që e bën të mundshëm shprehjen e qenjes në nivelet më të larta, pra rrëfimin e mrekullisë dhe sublimes së vetë qenjes, që mbrëmë të ka kërkuar nëpër faqet e librave, porsi era kur vjen me shiun, kur poeti ulet mbi fjalë, ndërsa malli i zgjuar i stinëve, ia degdis gjumin rrugëve të harresës. Shqiptari i natës pa gjumë ndjen puhinë e lehtë të liqenit, valët e ëndrrave apo ëndrrat e valëve të detit, të ngulfatura në dhembjet e natës, mbrëmë kur hëna mbeti pa fjalë dhe nata pa gjumë.

Ramiz Kuqi, përmes vargjeve të tij dëshmohet të jetë poeti i stinës, ndjenjat e tij duke u modifikuar sipas ndryshimeve të natyrës. Pranvera gjen një vend të veçantë në vargjet e tij, atje ku poeti e ndjen veten si një foshnje e degdisur oqeaneve, duke i puthur bjeshkët e vendlindje në pdo pranverë. Nëpër damarët e gjakut tim i kam mbjellur ëndrrat, dhe ja ku jam, thot poeti: „A s’po më sheh? A s’po më njeh?” Vera është stina e dashurisë së shenjtë. „Mbaj mend një verë të bukur/ Brigjeve të Detit të Zi/ Me kujtime të bardha/ Duke ardhur me dallgë/ Tek bregu duke u ndalur/ Të shihja/ Si e puth detin/ Me buzë/ Si e përqafon/ Ia ledhaton sytë/ Gushën e llërët/ Si futesh/ Në gjoksin e tij/ E përpëlitesh/ I vetmi dashnor isha/ Që të donte/ Me një mall të pashuar!/ Sa vargje kam shkruar/ Për Ty e detin/ Dashnor stinësh/ Sa vargje kam shkruar?”

Vjeshta është stina e nostalgjisë, e përmallimit, autori duke qenë njëherit, siç patëm thënë, poet i mallit, i dhembjes dhe nostalgjisë. Për të, dashuria gërshetohet me përmallimin, duke rezultuar vargje të një vlere të veçantë, me qetësinë e thyer të natës, me një klithmë foshnjeje, me një grua fisnike që ia fshin lotët, me një krokamë sorre që e gërvish qetësinë e vargut. Ja pra se si, në diskursin e tij poetik jehon një përmallim vjeshte, në një natë me shi, e tretur diku në largësitë e paskajshme, kur nata mbeti pa emër. Dimri shqiptar i Ramiz Kuqit ta përkujton dhembjen që struket në vargjet e Bakovias. Nuk është një dimër o bardhë, magjik, përrallor në buzë të vatrës, por një dimër i ashpër, plot shtypje dhe përgjërim. Ai shëmbëllen me një ditë pa ëndrra kur gjithçka duket e heshtur, kur as era nuk fërshëllen, dhe as valët e detit nuk shungullojnë, „në këtë mëngjez të ngrirë, kur acari ka depërtuar kahmos, kur edhe vargjet shqepojnë në strofa”. „O zot/ Si është çmendur dita e sotme?” Dhe si janë çmendur stinët, dhe ku janë ëndrrat e ditës së sotme, pyet poeti, kur hëna ka mbetur e çveshur, dhe kur edhe qiellit i duhet një pasaportë e re!

Ndërkaq, mbi të gjitha, sentimenti më i lartë është ai i patriotizmit, si një ndjenjë dashurie dhe devotshmërie ndaj atdheut dhe popullit, si vetëdije dhe identitet kombëtar. Fjala „atdhe” i tingëllon poetit njësoj si fjala „nënë”, ndërsa dashuria ndaj atdheut shtohet paralelisht me kohën, së bashku me kalimin e viteve në mërgim, atje ku edhe vargjet kanë dhembje: „Pi edhe sonte/ Mos e var/ Hënën mbi buzë/ Nuk është jeta/ Përrallëzë/ Ezopi/ Nesër/ Do jetë vonë/ Pendimi vetë.” (Pa titull). Në përfundim, lirisht mund të themi se kemi para nesh një poet kompleks dhe komplet, një poet të stinëve, të mallit, të dhembjes dhe nostalgjisë, dhe sidomos një patriot të vërtetë, që vuan në mërgim pa e braktisur kurrë dashurinë ndaj atdheut. I këtillë është shqiptari i do vargjeve të shkruara me zërin e një dhembjeje të ëmbël, të gjitha këto duke qenë një strërvitje shpirtërore për t’i shuar përmallimet e kësaj bote.

***

Ramiz Kuqi was born in the countryside of Kotlina, Kacanik village (Republic of Kosova). After primary school at Kotlina and high school in Ferizi, he graduated Albanian language and literature at the Universities of Skopje and Prishtina. He was professor at the “Skenderbeu” High School in Kacanik and, between 2005-2010, was director of the “Aga Xhite” College and collaborator at the Private University “Universum” in Ferizi. He is master of literature and member of the Writers Union of Kosova. He wrote his first poems as a student, publishing his first poem in the literary magazine “Jeta e re” from Prishtina (1977). He worked with numerous newspapers and literary magazines in Kosova and Macedonia. He is the author of the volumes “Shared branch” (Rilindja Publishing House, Prishtina, 1997), “A piece of sun” (Rozafa, Prishtina, 2012), “Homeland, metaphor of pain” (Prishtina, 2012), “Biblical Silence” (Romanian-Albanian bilingual edition, Amanda Edit, Bucharest 2013). The monograph “Aspects of Ndre Mjedja’s literary work“, master degree thesis, is yet in print. He is also published in the anthology “Unquenchable fire“, Bucharest, 2012. Occasionally he writes reviews about authors and their literary works. Since 2010, he lives and creates in Norway’s capital, Oslo.

LONGING FOR LONGING AND YEARNING

(A Sweet Voice of the Albanian Poetry)

Not seldom have I said, so, at the risk of repeating myself, I declare: writing about an author unknown to yourself, that chance brings in your the way (chance named Baki Ymeri this time) from another country (Albania, in this case, so another culture, another civilization, another way of thinking) is something extremely interesting. You try to understand, step by step, every phrase, every counterpoint and then reintegrate it into the initial context, to make it part of the overall meaning. When we talk about poetry of exile (Albanian poet established in Norway), everything is particularly interesting, as we can observe how the original national culture and the personal history intertwine with all the traditional elements of the new cultural swing, the result being a miraculous one: the most wonderful imagination and creativity exercise possible!

Ramiz Kuqi’s poetry does not deny itself. Through his poems, Ramiz Kuqi covers a wide range of problems, starting with nostalgia of the native land, integration in his adopted country and civic revolt against the vicissitudes of life. In his poetry there is a kind of mystical, metaphorical, peaceful and friendly silence, a silent yelling, a cry of longing and sorrow. It’s not the calm before the storm or the silence after the rain. It’s the longing after the motherland, the longing for the love of the native land, so far away and so turmented by the inner political struggles. And all these longings are materialized in a silence. A biblical silence. An absolutely worthy title, which is also the backbone of the book. His lyrics, written with a painfully sweet voice, are a spiritual treatment to settle all these longings: „Wake me up/ Because the day runs./ Touch the sunlight/ Today./ Lie on the tender hey/ Smelling of lilac./ Do not enter mysteriously/ In every verse./ Wake up/ In the window the word!/ The dream hasn’t got two faces./ If you are invited/ Smile as you know!/ Wake up/ I stay awake!” (Message)

As an adult, the author lives every moment as an event, as a spiritual fulfillment. The time, the years, the life, all pass so quickly that we forget to enjoy the present moment, the life „Rolls/ As a snow avalanche./ The seasons/ Entered in parentheses/ The fine words, the invitations/ Have been taken by the wind/ Snatching them from the roots?/ My god/ How can I believe again!/ Had it been a dream?” (Each letter) Even the love sung by the poet in his lyrics is mature. It is a love that leads to impressive heights of intimacy and trust and allows the sincere manifestation of the being at the highest levels, that is the wonderful and sublime expression of his own being. Ramiz Kuqi proves to be season’s poet, his feelings are changing as nature changes. Spring, his lyrics are sharp and full of tone: „I grew/ As the lost child/ Through oceans./ I have kissed the mountains every/ Spring./ Through my blood/ I seeded the dreams/ And/ Here I am./ Don’t you see me?/ Don’t you know me?” (Fall). Summer is the season of love, the sacred love: „I remember a nice summer/ At the Black Sea/ With white memories/ Coming on waves/ Stopping at the bank/ I see your/ How you kissed the see/ With your lips/ How you embraced it/ Comforting its eyes/ The crop and the arms/ How you entered/ In its womb/ Quailing/ I was your only lover/ That desired you/ With an unquenchable longing!/ How many poems have I written/ For You and the see/ How many poems have I written…” (How many lyrics have i written)

Autumn is the season of nostalgia, of longing, Ramiz also being, as we have shown, the poet longing, of pain and nostalgia. For him, love intertwines and interpenetrates with longing, resulting lyrics of special value: „On autumn’s face/ Wrinkles of leaves hide/ Empty comes the rain/ Season with hair/ and I/ not even a thread have I taken/ Not even as sample/ In the barber shop/ On autumn’s face/ Winds flutter./ How to strip this sky/ So that tonight/ I can see the lake’s eye/ Lasgush!” (Season with hair) Winter is a Bacovian one, predicts only evil and pain. It is not a white, feerical, like a fairy-tale by the fireside winter, but a hard winter, filled with oppression and longing: “Today has no dreams./ Everything seems quiet,/ The wind no longer blows,/ Neither the waves./ This morning has frozen,/ The cold penetrated everywhere,/ the verse is limping in the stanza./ God! how come today went crazy?/ How quickly has birth shut down in loneliness./ Words quarrel at the table of oblivion,/ Revenges melted/ The story remained half untold,/ I do not know if today took infusion/ The sky needs a new passport/ They have seen the moon washing itself naked,/ Where are the dreams of today?” (How the season went crazy).

But above all, the most striking feeling is patriotism, the love and devotion for the motherland and the people, consciousness and national identity. The word “home” sounds to the poet like the much-adored word “mother” and his love as a son (of the country) increases over time, as the years in exile pass by: „My God/ How much pain these lyrics/ And this evening have./ Hold the tear/ Homeland! My God/ The sky has frozen/ The stone has become/ This pain./ Chimera/ Do you see the soul/ Crying?/ My God/ How much pain these lyrics have/ And your birds/ On the wandering roads!/ Hold the tear/ Homeland!”(Tears of the soul)

To sum up, this book is the work of a complex and complete poet, a poet of the seasons, of longing, pain and nostalgia, but above all, a true patriot, who suffers from exile and loves his hardly turmented homeland. His lyrics, written in a painfully sweet voice, are a spiritual treatment to settle all these longings. (Patricia Lidia)

Ramiz Kuqi u lind në fshatin Kotlinë të Kaçanikut. Shkollën fillore e kreu në vendlindje dhe Kaçanik, të mesmen në Ferizaj, kurse Gjuhën dhe Letërsinë Shqipe në Shkup dhe në Universitetin e Prishtinës. Ka punuar në Gjimnazin “Skenderbeu” në Kaçanik për vite të tëra. Nga viti 2005-2010 ka qenë drejtor i Kolegjit “Aga Xhite” dhe bashkëpunëtor në universitetin privat “Universum” në Ferizaj. Është magjistër i Letërsisë dhe anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Bëlbëzimet e para poetike i ka bërë si student. Poezinë e parë “Një natë” e ka botuar në revistën letrare “Jeta e re”, në Prishtinë (1977). Ka bashkëpunuar me shumë gazeta dhe revista letrare në Kosovë dhe në Maqedoni. Ka botuar vëllimet me poezi “Degë e ndarë”, “Rilindja”, 1997, “Asnjë zog”, “Rozafa”, 2000, Prishtinë, “Një copë diell”, “Rozafa”, Prishtinë, 2006, “Atdheu, metaforë e dhembjes”, Prishtinë, 2012. “Heshtje biblike” (shqip-rumanisht, Amanda Edit, Bukuresht, 2012). Në ndërkohë iu botua edhe një vëllim me poezi në gjuhën suedeze (”Biblisc Tystnad”). Në botim e sipër është edhe monografia “Aspekte të krijimtarisë letrare të Ndre Mjedjes”, punim i magjistraturës. Është prezent në antologjitë “Zjarr i pashuar” dhe ”Vargu në përjetësi”. Shkruan herë pas here vështrime për autorë dhe vepra letrare. Nga viti 2010 jeton dhe krijon në Oslo të Norvegjisë.

Poezitë e Gjeke Marinajt në gjuhën rumune

February 18, 2013 by dgreca

Para disa ditësh, doli në Bukuresht, në gjuhën rumune, vëllimi „Prizonierul absenței” (Duke u dorëzuar te mungesa), poezi nga Gjekë Marinaj. Përkthyesi i vëllimit është Marius Dobresku, një nga përkthyesit më prodhimtarë të letërsisë shqipe në botë. Dobresku ka botuar, gjithashtu, disa autorë shqiptarë të mërgimit, si Ramiz Gjini (USA) dhe Arbër Ahmetaj (Svicra), por edhe romanet dhe novelat e shkrimtarit tonë të njohur Ismail Kadare. Vëllimi i Marinajt përmban realizimet më të mira të këtij autori nga Dallas, midis tyre dhe „Kuajt”, e njohur në Shqipëri si një nga veprat më të guximshme të viteve të fundit të diktaturës komuniste. Marinaj është profesor në Universitetit e Dallasit dhe doktor i shkencave. Vëllimi „Prizonierul absenței” ka një parathënje nga studiuesi rumun Radu Voinesku, i cili e vlerëson poetin shqiptar si një nga autorët më të mirë të Ballkanit.