Archives for August 2013

Siri, forcat amerikane dislokohen në afërsi të Sirisë

August 24, 2013 by dgreca

Washington, 24 gusht (E plotësuar) – Pentagoni po dislokon trupa ushtarake në afërsi të Sirisë, ka pohuar sekretari amerikan i Mbrojtjes, duke shtuar se Shtetet e Bashkuara janë duke marrë në konsideratë mundësitë për ndërhyrje ajrore kundër regjimit të Bashar Al-Asadit.
Hagel nuk dha detaje te tjera, por raportet ne media pohojnë se prania e marinës amerikane të luftës në lindje të Mesdheut është shtuar ndjeshëm.
Sulmi i pretenduar me armë kimike ndaj civilëve, në mesin e të cilëve edhe shumë fëmijë, ka shkaktuar zemërim të madh në Shtëpinë e Bardhë, por edhe në kryeqytetet e fuqive të mëdha botërore. Për hetimin e përdorimit të helmit kimik në Bagdad tashmë ka arritur edhe ekipi i OKB-së, or ai ende nuk po lejohet të vizitojë vendin e ngjarjes. Madje, edhe Rusia, një aleate e Asadit iu bashkua apeleve te drejtuara Damaskut që të bashkëpunojë me ekspertët e OKB-së dhe t’i lejojë të hetojnë dyshimet mbi përdorimin e armëve kimike në rrethinat e kryeqytetit. Moska shtoi gjithashtu se nga kundërshtarë të regjimit pretendohet të garantojnë kalim të sigurt për misionin e OKB-së.

NDOSHTA – SIRIA SI RASTI I KOSOVES PER NDERHYRJE HUMANITARE

Pas dyshimeve se në Siri forcat qeveritare mund të kenë përdorur armë kimike kundër popullsisë civile, administrata amerikane është duke peshuar opsionet e reagimit, ndërsa këshilltarët e sigurisë kombëtare të presidentit Obama po studiojnë modelin e sulmeve ajrore të NATO-së, ashtu si në Kosovë, pa një mandat paraprak të Kombeve të Bashkuara. Kështu shkruan sot e përditshmja The New York Times, për të shtuar se Rusia me gjasë do të vinte veto ndaj çdo veprimi ushtarak në Këshillin e Sigurimit, ndërsa presidenti amerikan po përballet me dilemën nëse mund të anashkalojë Kombet Bashkuara.“Nëse SHBA-ja sulmon një vend tjetër pa një mandat të OKB-së dhe pa prova të qarta, pyetjet që shtrohen janë se a e mbështet një gjë të tillë ligji ndërkombëtar dhe a kemi një koalicion që kjo të realizohet”, tha Obama të premten për rrjetin televiziv CNN, në komentin e tij të parë publik pas sulmit vdekjeprurës të mërkurën, transmeton RTK.
Kosova është një precedent i qartë për Obamën, shkruan gazeta njujorkeze, sepse ashtu si në Siri, atje u vranë civilë, ndërsa Rusia kishte lidhje të gjata me qeveritarët (Serbinë) që akuzoheshin për abuzimet.
“Në vitin 1999, presidenti Bill Clinton përdori miratimin e NATO-së dhe logjikën e mbrojtjes së një popullsie të pambrojtur për të arsyetuar sulmet ajrore 78 ditëshe,” shkruan The New York Times.
Zyrtarë të administratës i kanë thënë gazetës se precedenti i Kosovës (i ndërhyrjes së ngjashme ushtarake) ishte një nga shumë çështjet që po diskutohej në takimet e vazhdueshme të Shtëpisë së Bardhë, kur është fjala për krizën në Siri.
Clinton e dinte se nuk kishte asnjë shpresë të sigurohej një rezolutë nga Këshilli i Sigurimit që autorizonte përdorimin e forcës (në Kosovë). Rusia ishte një mbështetës i moçëm i Millosheviqit dhe ishte e vendosur të vinte veton e saj në Këshillin e Sigurimit për të bllokuar ndërhyrjen, shkruan gazeta njujorkeze.
“NATO ndërmori sulmet ajrore para se Millosheviqi të pranonte kërkesat e NATO-s”, shkruan ndër të tjera gazeta amerikane duke evokuar luftën e Kosovës si një shembull i mundshëm i reagimit të bashkësisë ndërkombëtare.

Një nuse shqiptare rrëmbehet në Nju Jork

August 24, 2013 by dgreca

Nga Pellumb KULLA*/

Tëmën bre!, duhej pa tjetër të vinja gjer në Amerikë që të mësonja se sa ndryshojnë zakonet nga të katër anët e vendit tonë të vockël. Po çudia më e madhe është se ca krahina jo vetëm që i ruajnë duke ua treguar nipkave të lindur në Amerikë se ç’lloj zakonesh ndiqnin një herë e një kohë, po edhe i ndjekin këto zakone akoma. I venë në jetë si në fshat edhe këtu, në mes të Menhettenit! Paçka se në vend të oborrit të fshatit, tani kanë tri metro trotuar, në vend të qenit, kanë një alarm e në vend të kalit venë e marrën nusen me limuzinë!
Ca ditë të shkuara, një të diel, e kishnja parkuar limuzinën, – demek, kalën e nuses, – para një billdingu. Në një nga apartamentet, në kat të tetëmbëdhjetë, ca gra këndonin këngë popullore për çupën që po e nxirrnin nuse pe shtëpisë së babajt. Rrugica ishte e ngushtë, siç janë të ngushta e të kufizuara tërë rrugicat e Menhettenit, që kanë veç një drejtim kalimi.
Një makinë policie kaloi bri meje dhe oficeri pa me një farë dyshimi se si kishnja parkuar, po nuku tha gjë. Para 40 e ca vjetësh në fshat, ma ha mendja, parkime nuku kish dhe asnjëri nuku ta shihte kalën me dyshim.
Në këto mendime më thanë të ngjitsha lart, ce më kërkonin. Vajçë pas atij që kish erdhur të më merrte.
Ishte një goxha ndërtesë me roje me uniformë. Një njeri tjatër, po me uniformë, na shoqërovi deri te ashensori dhe hyri tok me ne gjer në kat të tetëmbedhjetë, ku na la të dalëm për të vajtur në apartamentin ku qe nusja, ku ish rritur që foshnjë e gjer sa pat mbaruar universitetet radhë. Hajde apartament, hajde! Lluks o lluks, të të ikte mendja, kur të qaj babanë! Ishte familje e kamur, e ardhur n’Amerikë që para tridhjetë e kusur vjetësh, që kur Titua pat hequr gardhet e kufinjve. Më pritnë me shumë respekt, megjithë rrëmujën që sillnin tërë ata njerëz të ndodhur aty e me tërë zhurmën që bëhej. Në një qoshe të korridorit ndodhej një pjano e madhe, kurse dëpër mure kish piktura, vënë në ca korniza të rënda, ngjyrë floriri. Para se të hynim në atë sallon ku rrinin burrat, nusja na kalovi përpara. çupë, po çupë ore! T’i rrëmbenje kokën bre, e të iknje me vrap. T’i thoshe të Madhit Zot: e po mja’o Zot! Mjaft, veru kyçnë martesave tashi, ce nuse si kjo, në donjë planet tjatër ndofta, por mbi këtë rruzull, nuku vjen më! E gjatë, si selvi e stolisur. Vinte, sidozot, një pëllëmbë mbi mua: me një celular që e shtërngonte mes supit dhe veshit e me një hartë në dorë, i shpjegonte donjë shoqes së saj, se ku ishnë drejtimet e hotelit, ku do shtrohej darka. Ajo më pa mua, kapellën time pe limuzinisti, më njohu se kush ishnja dhe kërkovi ndjesë në telefon. Më dha dorën e më tha:
– Unë jam nusja! Tash ti je pjesë e kujtimeve në këtë ditë të lumtun për mue!
-Të trashëgohesh! E mbushç shtëpinë me djem! – ia bëra.
Nga dhoma e grave krisi kënga që thosh pak a shumë , – se tani s’i mbaj mend fjalë për fjalë e rimë për rimë, që thosh: – “kali që po të merr tynë, të sjelltë të shohç babanë, kali që po të merr tynë, të sjelltë të shohç mamanë, kali që të merr tynë, të sjelltë të shohç gjyshnë… ”
Nga lista e këngës mora vesh, se i zoti i shtëpisë, veç nuses, kish edhe gjashtë fëmijë të tjerë, për të cilët duhej të vinte kali, që në këtë rast, ishte limuzina dhe unë përfaqësuesi i saj. Qënkej dashur të ngjitsha lart unë, që gratë të merrnin këngën e kalit.
Më qirasnë me ëmbëlsirë, darovita dhe u derdha tatëpjetë kateve, se do nxirrnin nusen..
Njerëzit filluan të zbrisnin. Në sallon poshtë. dëgjoshin gratë që kishnë zbritur dyke kënduarë, po para se të shfaqshin ato, dolli dhëndri i qeshur, i qeshur sa të thoshe ti, se nuku nevojitej më djellë në Menhetten! Ay u fut në limuzinët dhe u afrua afër dritares të shëkonte. Duallë gratë që këndonin. Të tëra i kishnë sytë me lot dhe, – si duket nga mallëngjimi, – nuk e vazhdonin dot më këngën e kalit, që do ta kthente nusen të shihte të vetët, dyke filluar nga gjyshi. Si nuku e shpunë dot këngën gjer në fund, gratë nisnë të fshinin lotët, por mendjen e kishnë nga porta, pe ku do dilte nusja.
Vetura e policisë po vinte gjene prapa meje.
– Tëmën!, – thashë me vete, – këta hajvanët duan të ma kripin, të më zenë më
donjë faj!
Por oficerat vetëm një vështrim hodhnë nga unë, se u bënë më shumë kurreshtarë me dasmën. Ec, e shëko prapa ata.
Po dilte nusja. Unë nuku kishnja parë donjë zakon të tillë. Theatro o theatro, kur të qaj tërë! Ishin dy vëllezër të dhëndrit, që duallë nga dera me kurriz e seç tërhiqnin me zor, të thoshe ti donjë sëndyq, a baulle të rëndë. Tëmën, ç’tërheqën këta-o?! Kur shoh unë: nusen! Tërheqkëshin nusen, ore! Këtë radhë ajo nusja e lumtur e katit të tetëmbëdhjetë, qante, përpëlitej e u kundërshtonte atyre që donin ta merrnin gati zvarrë. Demek, ajo nuku donte të dilte nga dera e babajt, por nuku kish ç’të bënte, ce po e rrëmbenin! Ata ishnë djem të fuqishmë dhe e tërhiqnin pa pikë mëshire. Tashi edhe ajo xhanëm, bënte sëkur u kundërshtonte, por ama, për të qarë qante vërtet! Dhëndri prapa meje qe rehatuar në limuzinë dhe vështronte me buzët vesh më vesh, në gaz! Ce të mos qeshte ay!..
Te dera, prapa nuses, duallë dhe prindët. Babaj e mbante veten, por nënës i vinin lotët lumë. Qanin gjyshi me gjyshen, qanin motrat e vëllezërit, por asnjë nuk e ndihmonte çupën. Veç njëri nga vëllezërit e veckël, u hodh në ndihmë të motrës që luftonte me ata që po e rrëmbenin. Por nusja la të qarët, i këputi të vëllajt një pëllëmbë dhe ay shkovi i bindur të qante në grupin e familjarëve të tjerë, që ishnë të prekur jo pe atij rrëmbimi theatror, por ngaqë çupa njëherë e përgjithmonë po u ikte vërtet pe rrethit të ngrohtë familjar. Njësoj-o siç qajmë të tërë, kur nxjerrëm për herë të fundit nga shtëpia, çupat, motrat, kushërirat.
Përleshja u bë më e fortë, kur njerëzit e dhëndrit deshnë ta hipnin nusen në limuzinë, nga dera që unë paçë lënë hapur. Aty nusja m’u duk se nuk desh të hipte vërtet. Të qarat u shtuanë edhe më.
Në atë çast, – ja kur mos kem babanë në gënjej, – u dëgjuanë dy të shtëna kobureje dhe të tërë ngrimë. Ngriu nusja, ngrinë ata që po e tërhiqnin pe krahësh. Aty para hundëve të limuzinës, shohëm dy polica që po vrapojnë drejt nesh. Në duar kanë koburet, që akoma nxjerrën tym pe grykave. Ne nuk e kishmë vënë re fare që makina e policisë që pat kaluar aty përpara, pat qëndruar ca metro më tej. Kush e kish mëndjen te policat! Ata patnë soditur daljen e nuses dhe kur panë që ajo përpëlitej në krahët e dy meshkujve, çapëlyenë sytë e dhanë alarmën: “Friizë! Friiiizë!”
Pushuanë të qarat. Policat u drejtuan revolet atyre që po rrëmbenin nusen dhe u thanë të mos lëvizin. Vëllezërit e dhëndrit, dyke qeshur, i ngritnë duart lart. Qeshnin ata, po nuk qeshnin hiç policat! Njëri polic ruante me grykën e kobures, tjetri i urdhërovi djemtë të mbështetshin me të dy duart mbi limuzinë dhe i kontrollovi për armë, pa u vënë veshin shpegimeve që u vinin nga dasmorët që i rrethonin nga të katër anët.
-Rrëmbim personi, – thanë dy policët.- I organizuar!
Njëri nga ata mbeti me kobure ngrehur të mbante dasmorët, kurse tjetri i hoqi mënjanë dy njerëzit e dhëndrit dhe nusen.
-Ti, – më tha mua polici që ruante, – merr dokumentet dhe shko me të tjerët. _
Asnjeri tjatër mos afrohet! -ulërinte krushqisë. Apo nuk oshëtijnë rrugët e Menhettenit!
Dasmorët zbardhnin dhëmbët. Asnjëri nga të nuses nuk qante më. “Hej o bela”, – thashë unë me vete, – “edhe kjo na duhej tani. Do ta kaloj në burg natën sonte!”
Mora dokumentet dhe u bashkova edhe unë me grupnë. Po ta quanin vërtet rrëmbim e po të mos bindshin policat, unë duhet ta hanja mirë se kishnja mjetin, mjetnë e rrëmbimit!. Gjobë po e po, por tashi si vajtnë punët, gjobën ta puthnja!
Nusja dyke qeshur me një kërkëllimë të butë, po shpegonte tërë historinë. Ajo u foli për zakonin e dikurshmë të fshatit të tyre, u tha se ajo po e zbatonte edhe këtu nën grataçielat e Menhettenit, për t’u bërë qefnë gjyshërve pleq dhe shpresonte se dasma nuku do kish tronditur rendin publik. Policët, një i zi e një i bardhë, e shëkonin me mosbesim. I pyetnë dhe ata dy të tjerët dhe ata thanë po të njëjtën gjë. Më panë mua dokumentet, u tregova që punonja për një firmë të njohur limuzinash dhe u thashë që unë aty nuk hynja hiç, se unë isha thjesht i paguarë.
-Tërë shoferët që angazhohen për rrëmbime, paguhen, – tha polici i zi.
Në atë kohë dyke u rënë sirenave, erdhën dhe tri makina të tjera të policisë, me
një vargan me polica, që sakaq duallë nga veturat dhe u bashkuanë me ne. Zallamahi e madhe, ore. U zu trafiku e mizëri e kalimtarëve na rrethoi anembanë. Policat llafosshin me njëri tjetrin vështronin nga dasmorët dhe dalëngadalë po bindshin.
-Je më shumë se tetëmbëdhjetë vjeçe? – e pyeti nusen njëri pe tyre, sa për
formë, se tani ishnë sqaruarë të tëra.
– Ohu! – tha nusja. – Faleminderit që dyshoni për këtë! Unë jam avokate dhe… dhe bile punoj në një agjenci për të drejtat e njeriut!
Policat u shkrehnë fare. Njëri foli me qendrën në radio dhe ua tregovi meselenë me buzë në gaz.
– Vazhdoni! – tha duke mbyllur radion.- Shumë interesant. Paçi jetë të lumtur!
Mua më dhanë dokumentet e unë psherëtiva i çliruarë. Nusja ua zgjati gjene
duart të dy krushqëve që aty më parë po e “rrëmbenin” dhe ata nisën ta tërheqin me zorr që nga mesi i policave. Vajza zu të shtirej prapë sikur kundërshtonte, sikur u kërkonte ndihmë popullit të Nju Jorkut dhe kur iu afrua limuzinës, ajo u këthye edhe një here, ashtu si demek duke qarë dhe çapkënçe ua shkeli synë policave, që rrinin duarkryq dhe dyke parë çupën shqiptare, dukshin sikur u lëshonte goja lëng.
-Kot paska qënë martesa jonë, – thoshin me vete policat më të vjetër.
-E ç’shpresa mbetnë më për ne, – dukej sëkur thoshin policat beqarë.
E nuku flisnin asnjë llaf, por mendonin me vete se me çupa të tilla të bukura,
fshatrave të Shqipërisë, domosdo do t’u shkrepte dërmend një zakon si ky i rrëmbimit.
Ajo, nusja që po dilte sot nga Menhetteni, ia vlente të bënje marrëzinë e ta
rrëmbenje!… Kur mos kem babanë, edhe gjyqet e Amerikës të nxirrnin me siguri të pafajshmë!…(Marre nga Libri i Pellumb Kulles- Rrefenja nga Amerika)

Ilir Qirici, Shqipëria i dha tri ditë jetë

August 24, 2013 by dgreca

Amerika i ktheu jetën dhe e integroi ne jeten e perditshem…/

nga Dalip Greca/

E merrni do me mend se si një njeri,i paralizuar, që ka humbur aftësitë lëvizëse, i ulur në karrocën e tij të sofistikuar, të kryej detyra të vështira në televizion, të jetë organizator i një programi televiziv, të jetë përgjegjës për ndriçimin,të drejtoi të ftuarit në sallë, dhe të kryej veprime të tjera gjatë trasmetimit të shfaqjes? E merrni me mend që ky invalid të jetë shpallur dhe regjisori më i mirë për Amerikën Verilindore? Pra ai ka fituar çmimin e parë në kategorinë e programeve të bisedave në Aleancën për Median e Komunitetit, në festivalin rajonal të videos në Verilindje të Amerikës. Gjithçka është e mundshme, madje si ç’shprehet Liri,gjithçka kryehet shumë lehtë.Po çfarë magjie zotëron ky Ilir Qirici,(shokët e thërrasin Liri) që veprimet i kryen në mënyrë të sinkronizuar.

Ja si e shpjegon ai mrekullinë e kryrjes së veprimeve gati në mënyrë automatike: Unë kam një karrocë të sofistikuar që më lejon të lëvizë, kam një program kompjuteri të veçantë që më lejon të përdorë dhe kontrolloj kompjuterin, kam teknologji ndihmuese në shtëpi që më lejon të kontrolloj krevatin, dritat, televizorët dhe pajisjet e tjera vetëm nëpërmjet zërit dhe teknologji të ngjashme në punë ku kam një pajisje kufje me valë e kombinuar me programe të tjera që më lejon të kontrolloj kompjuterin, të bëj dhe marr telefonata vetë dhe kjo nëpërmjet përdorimit të vetëm të zërit. Interneti është bërë pjesë e rëndësishme e jetës sime dhe falë teknologjisë ndihmuese jam më i pavarur. Siç thonë, vetëm në Amerikë ndodhin këto mrekullira.

Shtypi ka shkruar shumë për Lirin, madje gazeta e njohur”The Boston Globe” e ka pasur radhazi personazhin e vet, siç e kanë pasur dhe shume revista rajonale. Gazetarja e ”The Boston Globe” Diana E. Lewis, në shkrimin e saj botuar me 11 nëntor 2001, ka arritur që të përcjellë si në vidio veprimtarinë e Lirit.

Liri punoi në MATV dhe në Cyber Cafe’ në Malden, ku ai mësoi frekuentuesit e saj sesi të përdorin internetin në kompjuter. Në një mbasdite të zakonshme, ai ”shkruan” informacionin në ekranin e kompjuterit duke i dhënë komandat me zë, pastaj më një pikë të argjendtë në ballin e tij, çvendos shigjetën kompjuterike duke lëvizur kokën. Pra një dritë infra të kuqe në një kanal pranë kompjuterit të tij bie mbi pikën e argjendit, e cila kthehet në sinjal, duke i lejuar atij që të manipulojë shigjetën të shkruaj. Një telefon i lidhur me një pajisje kontrolluese aty pranë dhe me një kufje dëgjimi në kokë, i mundësohet që të presë thirrje të ndryshme telefonike. Kufjet dhe telefoni janë të lidhur me një kuti telefonike pranë tij,vetë telefoni është i lidhur me kompjuterin, i cili gjithashtu ka të programuar në software një qendër zëri.Komandat janë të tilla: si”përgjigju në telefon” dhe kalon sinjalin menjëherë te kufjet.

“Aktivizuesi i zërit më lejon mua të shkruaj, të kontrolloj shigjetën dhe të përdor telefonin, thotë Liri. Pastaj shton:Gjithçka që të tjerët e realizojnë me duar, unë e realizoj nëpërmjet zërit”.

Po çfarë bën tjetër Liri? Përgjigjet ai vetë: Në MATV, unë bëj produserin, drejtoj, montoj, jap leksione, punoj me grafiks, kordinoj të ftuarit në studio, marr pjesë në projekte të ndryshme. Kam bërë shumë programe dhe projekte të cilat kanë pasur sukses, kam realizuar programe dhe projekte për”public service Announcements”,”PSA”, bëj kërkime dhe takoj organizata të ndryshme shoqërore etj. Më pas ai tregon për progarmin”VISTA”, ku pranoi të merrte pjesë. Pse e bëre këtë? E para unë mundesha të punoja në Stacionin televiziv, i cili në bazë ka një lloj pune të cilën mua më pëlqen ta bëj, të shkruaj, të organizoj, drejtoj, dhe të përgatis grupe pune.

Jeta e Lirit është plot me të papritura. Për t’i sjellë ato sa më të plota për lexuesit, i morëm atij intervistën e mëposhtme:

– Liri dhe Shqipëria, ëndërrat e vrara dhe vdekja që desh ju mori jetën, ç’përgjigje do të jepnit tani pas kaq vitesh, ku shumë gjra kanë marrë kahje tjetër?

– Çdo njeri ka dëshira dhe ëndrra për të ardhmen. Ëndrra ime ishte të bëhesha regjizor filmi. Megjithatë, duke jetuar në Shqipëri, Tiranë gjatë regjimit komunist mundësitë ishin të pakta. Ne kishim një industri shumë të vogël filmi dhe nuk kishte ndonjë shkollë filmi. Instituti i lartë i arteve në Tiranë ishte i vetmi vend për studime të avancuara arti dhe ata kishin vetëm një program për regjizurë teatri ku vetëm dhjetë vetë pranoheshin çdo vit në një konkurs ku merrnin pjesë pothuajse 100 kandidatë.

Unë u përgatita dhe studiova për pothuaj dy vjet dhe besoja se kisha talentin e mjaftueshëm, pasion dhe këmbëngulje që të isha një nga të zgjedhurit. Por, qartazi talenti nuk kishte të bënte asgjë me seleksionimin. Vetëm ata që kishin lidhje të mira u pranuan në atë program. (për shembull, në atë vit kur unë konkurova, 1988, në program u pranuan Dritan Agolli, djali i Dritëro Agollit, Diana Ndrenika, e bija e Robert Ndrenikës, Albert Budina, vëllai i Edmond Budinës dhe Eno Milkani, i biri i Pirro Milkanit. Sa për informim, asnjë nga këta të zgjedhur nuk është marrë me regjizurë ose art që nga ajo kohë).

Mospranimi në atë program ishte dëshpërues dhe shumë i vështirë për t’u pranuar, sidmos kur e dija se çfarë isha në gjendje të bëja. Shkrimi i poezive, kalimi i kohës në plazhin e Durrësit ku kaloja kohë duke shikuar qetësinë e detit dhe shpresa për një të ardhme më të mirë ishin disa nga gjërat që risollën paqen në zemrën time. Gëzohesha kur shkoja në atë plazh dhe shkoja gjatë gjithë muajve të verës. Por, fati i keq më ndoqi edhe atje. Më 6 gusht 1989, pësova një aksident që më la të paralizuar nga gjoksi poshtë, duke më ndërruar kështu përgjithmonë jetën time. Siç mund ta keni lexuar në artikullin e revistës që keni, unë vrapova drejt detit dhe kërceva duke u përpjekur të bëja një sallto 360 gradëshe. Me qëllim që të bija në këmbë në fundin e detit. Megjithatë, unë pata një kërcim të keq që rezultoi fatal për mua. Unë isha nën ujë duke mbajtur frymën, i ndërgjegjshëm dhe me qafë të thyer…

Mjekët ju dhanë vetëm 3 ditë jetë,si e kapërcyet ju dhe familja juaj fatkeqësinë?

– Për pothuajse 2 vjet luftova për jetën time duke kaluar dhimbje të rënda presioni dhe komplikacionesh të shumta, pa ndihmë nga mjekët të cilët kishin garantuar vdekjen time brenda tri ditëve pas aksidentit dhe të autoriteteve që nuk treguan kujdes as për mua dhe as për dhimbjen e madhe të familjes sime. Shkurt, ajo çfarë bënë doktorët ishte një radiografi e qafës, më dhanë një injeksion dhe pritën që të vdisja. Ata më nxorën nga spitali dhe më dërguan në shtëpi duke thënë: “Le të vdesë në shtëpi”. Por, unë nuk vdiqa. Unë mbijetova. Ishte besimi në Zot dhe mbështetja e jashtëzakonshme e familjes sime, përkujdesi dhe përpjekjet e mrekullueshme të prindërve të mi, Simonit dhe Angjelinës dhe si gjithmonë, shpresa se një ditë do të bëhesha më mirë dhe do të mund të eci përsëri. Është me të vërtetë një mrekulli që sot jam gjallë dhe mirë. Në të vërtetë, një numër mrekullishë ndodhën.

-Liri dhe Amerika, si u takuat me njeri-tjetrin?

-Familja ime së bashku me mua, përfituam nga gjendja trazuar që u krijua pas tronditjes së madhe që regjimi komunist pësoi më 1990 dhe eventualisht ikën nga ai sistem. I pari ishte vëllai im i madh Vasili që shkoi në Itali ku menjëherë kërkoi azil politik. Pak më vonë në mars 1991 pjesa tjetër e familjes arriti të shkojë në Greqi ku u operova dy vjet pas aksidentit të paktën për të stabilizuar qafën e thyer.

Megjithatë, ëndrra e familjes sonë ishte të vinim në SHBA, i vetmi vend në botë që ofronte kujdes të shkëlqyeshëm mjekësor për mua dhe eventualisht jetë më të mirë për gjithë ne. Im vëlla, Vasili, kishte bërë kërkesë në Ambasadën Amerikane për të ardhur në Amrikë si refugjat politik. Me ndihmën e organizatës mirëbërëse katolike, ai na dërgoi garancitë dhe më 11 mars 1992 ne erdhëm në Amerikë si refugjatë politikë. Sapo mbërritëm fillova të kuptoj pse Amerika ishte vendi më i madh në botë dhe sa fatlumë ishim ne që të jetojmë këtu. Amerika më kë dhënë çdo gjë që kam nevojë ku dëshiroj të shkoj dhe çdo mundësi të bëj çfarë dëshiroj të bëj në jetë. Nga shërbimi i mrekullueshëm dhe falas, shërbime teknologjike, shoqërore dhe të ndihmës,pa asnjë lloj diskriminimi të çfarëdollojshëm.

– Çfarë ju dha Amerika?

– Vetëm në Amerikë një njeri me aftësi të kufizuara fizike, si unë, mund të marrë këso lloj shërbimesh të jashtëzakonshme dhe të ketë mundësi për të punuar ndërmjet njerëzve në gjendje normale dhe të jetë produktiv. Unë kam një karrocë të sofistikuar që më lejon të lëvizë, kam një program kompjuteri të veçantë që më lejon të përdorë dhe kontrolloj kompjuterin, kam teknologji ndihmuese në shtëpi që më lejon të kontrolloj krevatin, dritat, televizorët dhe pajisjet e tjera vetëm nëpërmjet zërit dhe teknologji të ngjashme në punë ku kam një pajisje kufje me valë e kombinuar me programe të tjera që më lejon të kontrolloj kompjuterin, të bëj dhe marr telefonata vetë dhe kjo nëpërmjet përdorimit të vetëm të zërit. Interneti është bërë pjesë e rëndësishnme e jetës sime dhe falë teknologjisë ndihmuese jam më i pavarur. Siç thonë, vetëm në Amerikë ndodhin këto mrekullira.

Amerika më ka trajtuar si birin e saj dhe së bashku me familjen time dhe unë, që kemi lulëzuar këtu, ne e duam Amerikën dhe nuk do ta ndërronim atë për çfardo vendi në faqen e dheut.

– Si arriti Liri, që të përballonte programin e vështirë dhe të diplomohej në Universitetin e Boston-it?

– Duke qenë në SHBA në vendin e lirisë dhe mundësive të mëdha, edhe një herë ëndrrat e thyera m’u ringjallën. Unë e mësova anglishten vetë nga televizori dhe leximet dhe në vitin 1995 frekunetova Universitetin e Massachusetts në Boston. Mësova bazat e realizimit të filmit dhe punova kryesisht si regjizor në një grup dhe shumë projekte filmike dhe videoje individuale. Frekuentimi i kolegjit ishte shumë i vështirë për mua në shumë drejtime; që nga ruajtja e shëndetit të mirë tek transportimi, të shkruarit e detyrave në anglisht. Në fillim shtypja germë pas germe me një makinë shkrimi të vjetër elektrike. Më duheshin disa ditë që të shypja një detyrë. Në vitin e dytë të kolegjit punët m’u lehtësuan pasi fillova të përdor “Dragon dictate” një program kompjuteri që punon me teknologjinë e zërit.

Në vitin 1997 vazhova arsimimin tim dhe hyra në programin më të mirë të filmit në Masachusetts, në Universitetin e Boston-it, ku forcova dhe çova më tej dijet e mia në regjizurë, në skenarë dhe në gjithë procesin e krijimit të filmit. Në Universitetin e Boston-it unë kisha rastin të punoja me kamera 16 mm dhe pajisje më të mira, i zgjerova dijet e mia duke studiuar filma dhe regjizorë të ndryshëm dhe përfitova përvojë të vlefshme, duke marrë pjesë në projekte grupi dhe duke drejtuar filmat e mi të shkurtër, përfshirë një projekt grupi të quajtur “Slices”.

Unë hyra në kolegj shumë i vendosur për çfarë doja dhe duke e ditur se çfarë duhej të bëja për t’iu afruar një hap tjetër më pranë ëndrrës sime. Besoja se do të mund të bëja sa kisha mundësi pavarësisht nga pengesat dhe rrethanat. Ishte shumë e vështirë por jo e pamundur. Dhe, unë e dija këtë, pasi e kisha mësuar nëpërmjet rrugës së vështirë.

-Ju jeni një njeri me emër tani në fushën televizive dhe për aftësitë tuaja kanë shkruar gazeta e revista të shumta, si shkuat tek suksesi?

– Pasi mbarova shkollën, punova si vullnetar pa pagesë në Televizionin Publik të Malden-it, eventualisht fillova për të punuar atje si koordinator i prodhimit të programeve të komunitetit. Krahas dhënies së mësimit dhe përgatitjes së anëtarëve, unë prodhoj videopromovimi, gjithashtu prodhoj dhe drejtoj shfaqje të Televizonit të Komunitetit.

“Çfarë është kjo…?”

Është një seri për Televizionin e Komunitetit rreth çështjeve shëndetësore, paaftësisë fizike dhe parandalimit të sëmundjeve, të cilën e krijova një vit më parë dhe e prodhova dhe e drejtova vetë, fitoi çmimin e parë në kategorinë e programeve të bisedave në Aleancën për Median e Komunitetit, në festivalin rajonal të videos në Verilindje të Amerikës. Kështu që krahas prodhimit të videove dhe filmave, unë kam edhe përvojë prodhimi televiziv. Gjithmonë përpiqem të bëj ç’është më e mira e të jemë ndërmjet më të mirëve. Tani po punoj për të prodhuar një seri tjetër për televizionin e Komunitetit, e cila mendoj se do të jetë e suksesshme.

-Ç’farë keni tani në mendje për teleshikuesit tuaj?

– Nga fundi i pranverës planifikoj të filloj filmimin e një filmi të shkurtër, të cilin e kam shkruar dhe dërguar tek disa festivale prestigjioze filmi. Përgjithësisht e kaloj ditën duke shkuar në punë, duke kaluar kohën në familje dhe me shokë, duke lexuar, shkruar dhe shikuar filma.

Gjithashtu organizoj pritje duke bashkuar miq e të afërm në përpjekje për të qëndruar pranë njëri tjetrit dhe për t’u adaptuar në një kulturë të re, ndërkohë që të ruajmë traditat e mrekullueshme shqiptare.

-Liri dhe Shqipëria,cilat janë lidhjet e paslargimit?

-Nuk kam qenë në Shqipëri asnjëherë që kur jam larguar në mars 1991. Por, kam mbajtur kontakte me të afërmit dhe miqtë atje dhe në botë. Pavarësisht se jam larguar nga Shqipëria në rrethana të vështira, unë nuk ruaj asnjë ndjenjë lëndimi. E fajësoj atë sistem. Kam nja dy histori shumë të mira të cilat m’i pëlqen t’i kthej në skenarë, eventualisht në filma. Që të dyja janë histori shqiptare, të cilat mendoj t’i shkruaj së shpejti dhe është e kuptueshme t’i filmoj në Shqipëri një ditë në të ardhmen e afërt. E kjo në një farë mënyre do të jetë kontakti im direkt me Shqipërinë nga që do të më duhet të shkoj atje për të filmuar dhe nga ana tjetër do të kërkoj mbështetje financiare në formën e investimit vecanërisht nga komuniteti shqiptaro – amerikan, në atë frymë që të bëjmë Shqipërinë dhe shqiptarët të njohur kudo në botë.

Më së fundi, dëshiroja të thoja se gjatë gjithë jetës sime, pengesat kurrë nuk më kanë ndaluar. përkundrazi ato më bënë më të fortë. Gjithmonë them se pengesat mund të të ngadalësojnë por nuk mund të ndalin kurrë nëse ti ke shpresë, këmbëngulje, dëshirë të zjarrtë për të eur përpara në rrugë të drejtë dhe arritur qëllimet dhe ëndrrat. Për mua, ecja përpara në drejtimin e duhur do të thotë të shikosh edhe prapa. Të kuptosh se kush je, se si mbërrite këtu dhe s e ku dëshiron të shkosh. Gjithë jetën time, veçanërisht pas aksidentit, kam kuptuar se ka shumë gjëra të cilat nuk mund t’i ndryshoj. Por, kam bërë çështë e mundur të punoj fort që të ndryshoj gjërat të cilat mundem…

Liri ka mbaruar Universitetin e Bostonit per Film dhe Televizion. Ilir Qirici u lind në vitin 1962. Ilir aktualisht jeton në Eureka, Missouri. Para kësaj, ai ka jetuar në Eureka, MO në vitin 2011. Para kësaj, ai ka jetuar në Saint Louis, MO 1998-2006.

(Arkiv)

IKJA E DYTE

August 24, 2013 by dgreca

NGA ROZI THEOHARI/ BOSTON/

Dardharët dhe Amerika. Babai “amerikan”, që aq shumë problem biografie hapi nën diktaturë, i dhuroi shtetësinë familjes së autores, që në fillim në viteve 90-të. “Vala e dytë” e emigracionit, këtë herë me avion, përzihet me një jetë kujtimesh të pashlyeshme Rozi Theohari, BostonEthet e nisjes për në Amerikë… Udhëtimi për herë të parë me aeroplan… Përgatitje valixhesh…acarim nervash… Mërzitje… rendje poshtë e përpjetë nëpër zyra e noterë…Isha kaq e dhënë pas gjithë këtyre, sa nuk e kuptova si erdhi nata e parafundit në apartamentin tonë të vogël, në Tiranë. Hyrje-dalje miqsh, kushërinjsh, krushqish, komshinjsh. Kulmi arriti në aeroport kur erdhi një tabor njerëzish për të na përcjellë. Një mikeshë plakë e familjes sonë më pyeti, e fundit: “E di amerikançen?”, pyetje që më solli një buzagaz të vogël tek hipja shkallët e aeroplanit në Rinas. Por zbrita buzëplasur në aeroportin e Zyrihut, kur, veç çantave të mia të rënda, u detyrova të ngarkohesha edhe me një çantë të një bashkudhëtareje nga Tirana, e cila udhëtonte vetëm. Gruaja tiranase, e mbingarkuar me çanta, e pa pisk punën e filloi të bërtiste mes grumbullit të njerëzve që prisnin të posaardhurit, përtej parmakëve. “Po si s’u duk ndonjë shqiptar, që të na ndihmojë?! Ja, ti je shqiptar, -i tha ajo njërit prej tyre, – eja na ndihmo.” “Nga e di që jam shqiptar?”- pyeti ai i habitur. “Nga fytyra,- foli ajo me zor,- jemi një racë!” “E po, unë kam tridhjetë vjet në Zyrih e po mundohem të mos dukem si shqiptar, ju, për një sekondë e zbuluat të fshehtën time,” – tha ai. Dhe na ndihmoi mjaft. Quhej Qemal. Udhëtimin e dytë të gjatë me aeroplan, me linjën Swissair, e bëra natën nga aeroporti i Zvicrës, në aeroportin Logan të Bostonit. Ulur pranë dritares së avionit shihja përjashta si në boshllëk errësirën ngjethëse dhe nuk mund ta imagjinoja se sa shpejt kalonim mbi kufij shtetesh përsëri e përsëri, ose mbi dete dritash të qyteteve të mëdha evropiane ku mund të dalloje paralelet e rrugëve dhe vertikalet e kolonadave të ndërtesave shumëkatëshe. Dhe një zë i brendshëm, përkëdhelës e nanuritës, s’pushonte së mërmërituri se aty poshtë ekzistonte çdo gjë që kishte kuptim e lidhje me jetën tënde. Aty zhvillohej historia e njerëzimit, aty dëgjohej muzika e poezia, aty bëhej dashuri e lindej fëmija, rridhnin lot gëzimi e trishtimi, luhej me fatin…Atje poshtë ëndërrohej. Ndërsa lart, tek ndodhesha unë, ndoshta ëndërrohej më shumë por edhe kujtohej, reflektohej, imagjinohej… Tok me familjen tonë udhëtonin edhe një çift pleqsh me djalin e tyre i cili, pasi kishte punuar disa vjet në Kuins, Mass, kishte blerë një shtëpi e tani po kryente atë që në gjuhën e dokumenteve quhet “bashkim familjar”. Plaku, nga që s’dëgjonte mirë, fliste me zë të lartë e dukej sheshit se çdo fjalë e tij shkaktonte plagë në zemrën e të birit. “Baba, të shikosh sa shumë do të të pëlqejë shtëpia dhe bahçja me pemë…” “Eh, mor bir,- rënkonte i ati,- s’më hyn në sy asgjë…unë jam një rrënjëdalë…ja ç’jam unë tani…!” E shpërqëndruar dhe e ngurosur siç isha, truri im ngjante me një kamera fotografike të parregullt, që i nxjerr figurat kokëposhtë, të dubluara e fluide. Përfytyroja dhe e krahasoja plakun me një pemë me rrënjë të shkulura dhe shkoja më tej me fantazinë, duke e mbjellë drurin me degët thellë në tokë, kurse trungu i cungët e rrënjët e përhapura lart në ajër dridheshin frikshëm nga era ulëritëse e shkurtit dhe dukeshin si duar që i jepnin munxet superqiellit. Se ishte natë shkurti ajo e udhëtimit tonë, që dukej se s’do të mbaronte kurrë dhe unë, më tepër se për veten time, mendoja për plakun ulur para meje, i cili nuk do të kthehej më kurrë në qytetin e vogël të lindjes. Ashtu siç nuk ishin kthyer baballarët e gjyshërit tanë. Dhe tani po shkonim ne, brezi i dytë dhe i tretë t’i zëvendësonim, t’i kërkonim e t’i vizitonim nëpër varret, kushedi se ku e nga I kishin…Si gjysmagjeli i përrallës, po vinim të gjenim gjysmën tjetër të babait e të gjyshit. Ik…ik…e s’ka! Një ikje nga gjithçka e përtej gjithçkaje. Kujtimet. Ato të lënë pa gjumë, qofsh edhe lart në aeroplan… Ding-danget e këmbanës së kishës së fshatit çdo të shtunë pasdite lajmëronin ardhjen e postës nga qyteti. Ne fëmijët, tufa-tufa e veç e veç, ngjitnim me një frymë të përpjetën e lodhshme të rrugicave me kalldrëm, deri sa mbërrinim në sheshin e shkollës ku ndaheshin zarfet e mezipritura. Me imagjinatën time prej fëmije ushqeja ëndrrën e më pëlqente të besoja se Zoti ndodhej në Amerikë që të mbronte babanë dhe gjyshin. Kështu, sa herë që binte të shtunave këmbana e kishës, më dukej se dëgjoja zërin e babait që kumbonte me tinguj të vazhdueshëm, metalikë e pulsues: “Të dashurit e mi, jam mirë, jam mirë…”. Ne shtyheshim përpara shkallares së gurtë dhe prisnim me padurim, duke parë zemërdridhur postierin që i nxirrte zarfat nga çanta një nga një. “Plikot” nga Amerika dalloheshin menjëherë nga vijëzat dekorative kuq e blu rreshtuar paralelisht në buzë të zarfit bojë qielli. Frymëmarrja jonë mbetej pezull deri sa dëgjonim emrin e nënës apo të gjyshes. Pastaj, me letrën kuq e blu që e valavitnim në erë si flamur, zbrisnim të tatëpjetën po me shpejtësinë e ngjitjes, hapnim portën, turreshim gjithë gëzim tek ndenjësja e drunjtë në oborr, ku ishin ulur në pritje gratë e mëhallës, nëna e gjyshja fytyrëvrerosura. Sepse rëndom, zarfi sillte lajme të këqia për të gjallët e për ata që s’ishin më…Iku filani…Iku dhe i ati i filanit…Zoti i ndjeftë…!” Gjyshja psherëtinte gjithnjë kur thoshte: “Na ikën burrat me këmbët e tyre e do të na kthehen brenda në zarf!” (Zarfi që lajmëronte vdekjen ishte i bardhë me kornizë të zezë.) Pikëllimi. Jehona e largët dhe e afërt e lotëve të dhembjes së shpirtit me tërhiqnin me forcën e rëndesës e më zbrisnin poshtë në tokë. Disa ditë para se të merrnim udhëtimin e gjatë, shkuam për vizitë në shtëpinë e një familjeje devollite, miq të njohur prej vitesh, të ngushëllonim për vdekjen e papritur të djalit të tyre në Kaliforni…Hodha sytë edhe një herë përtej dritares së aeroplanit, në sfondin e errët ku zbardhonte fytyra ime e pasqyruar në qelq. Ndërkohë stuardesa po shpërndante pije freskuese. Plaku kërkoi raki. Poshtë ndenjëses sime mbaja një çantë me shishet e rakisë, xhezven dhe filxhanët e kafesë, sende të lidhura pazgjidhshmërisht me vatrën e zjarrit të shtëpisë. Aty, në hirin e oxhakut ku ka rënë loti i parë i nënave tona, ku është pjekur kulaçi i bardhë e ku është ngrohur e tharë qengji i porsalindur…Shishet me rakinë e kumbullës na i kishin dhuruar dardharët. Pikën e kazanit. Plaku këmbëngulte për rakinë. Kërkova me duar nëpër çantë dhe nxora një shishe. Ia hoqa tapën dhe aroma e njohur prej vitesh e atij lëngu të bekuar më ringjalli. Ia zgjata shishen të birit, ndërsa vazhdoja të mbaja tapën në dorë, që s’ishte tjetër veçse një koçan misri. Për të mbyllur shishet me raki ne dardharët përdornim koçankat e thara të misrit, të cilat i prisnim në copa të vogla. Vjeshtës, kur shkoqnim misrin, vendosnim përtokë një tepsi të madhe me kallëpe misri dhe mblidheshim të gjithë rreth e rrotull, të mëdhenj e të vegjël, fërkonim së bashku dy kallëpe, nga të cilët njëri shkoqej. Bënim shakara, hidhnim romuze e shkoqeshim në muhabet. Ndërsa përjashta, prapa derës së madhe prej druri në oborr, qëndronte e varur një torbë leshi e mbushur me kripë—në roje e gatishmëri. Në rast rreziku e largimi të shpejtë nga fshati, banorët rrëmbenin vetëm torbën me kripë e vraponin të fshiheshin në pyll. Aty zienin barishte me kripë për të mbajtur shpirtin gjallë. Migracion ose migrim. Një term (një fjalë e ngarkuar emocionalisht) që përdoret për të emërtuar lëvizjen e njerëzve në botë. Migrim i pavullnetshëm – skllevërit. Migrim i vullnetshëm – ne, emigrantët. Ne, unë motra e dy vëllezërit po i afroheshim ngadalë hotel “Dajtit” në Tiranë, në një ditë maji të vitit 1991. Ambasada amerikane në ditët e saj të fillimit, ende pa ndërtesë, përdorte hotel “Dajtin” për banim e zyra. Ambasadori amerikan në Shqipëri, zoti Ryerson, i sjellshëm e i buzëqeshur, jo vetëm që na priti ngrohtë, por u interesua e na pyeti gjatë për familjen tonë, mbasi ishim ndër të parët shqiptarë që paraqiteshim në zyrën e tij për t’u bërë qytetarë amerikanë e për t’u pajisur me pasaporta amerikane. Vëllai i madh nxori nga xhepi numrin e social security (soushell sikjuriti) të babait tonë, i cili kishte vdekur para dy vjetësh në Detroit, USA. Ai baba, të cilin e kishim sharë nën buzë gjatë jetës sa e sa herë që nevojitej të plotësonim dokumentet e biografisë sonë për në shkollë, për zyrat e kuadrit etj. Dhe, po nën buzë, tani po e falenderonim. Zoti Ryerson, që nuk kishte sekretar, i plotësoi vetë formularët për ne të katër dhe së fundi, pasi i firmosëm, na kërkoi të ngrinim lart dorën e djathtë e të bënim betimin. Betimin për t’u bërë nënshtetas amerikanë, në një nga sallonet luksoze të Dajtit! Aty ku, pak kohë më parë, të zinin ethet vetëm po të përmendje emrin “Amerikë”, qoftë edhe duke ecur në trotuarin përballë. Ironi e fatit! Dolëm të katërt nga hoteli, më tepër të hutuar sesa të gëzuar. U ulëm në një kafene për të mbledhur veten…mendimet tona të çakërdisura. Ishim rreth një moshe mesatare. Motra nxori nga çanta e na tregoi syzet “plus 1” që kishte blerë atë ditë. Pastaj e gjithë biseda u përqëndrua te babai, i cili nuk ishte më, por ne dëshironim me gjithë shpirt që ai të rronte akoma. Si me një palimpsest ai kishte shtrirë duart që nga toka e largët tej Atlantikut për të na marrë në gjirin e vet. Filluam të tregonim kujtime nga jeta e tij, aq sa dinim nga letërkëmbimet apo sa kishim dëgjuar nga të tjerët. Ëndrra të varura në direkët e vaporit. Babai erdhi në Amerikë qysh kur ishte 12 vjeç, me 1916, bashkë me xhaxhanë. I kishin qepur një pallto prej batanije të leshtë, blu me vija gri. Kur lundrimi po merrte fund dhe vapori po i afrohej Nju-Jorkut, ai zuri të vraponte e të bërtiste nga gëzimi mbi kuvertë, me sytë e mbërthyer drejt horizontit. Emigrantët u ngritën në këmbë, veshën palltot e rënda dhe nxituan te parmakët të vështronin tokën e re: “Ja ku është, ja, Amerika!” Kur dalloi Statujën e Lirisë, në kulmin e entuziazmit, djaloshi e zhveshi pallton dhe, me tërë forcën e krahut, e vërviti në oqean. “Ç’bëre ashtu, more bir?- e qortoi xhaxhai.- Në xhepin e palltos kishe dokumentet!” Por palltoja, për fat, ishte penguar në një nga direkët e vaporit. Ajo mbeti aty e varur per disa çaste, e lëkundur nga era, duke tundur mëngët, sikur donte të përshëndeste token e kërkuar. Aty ishin varur shpresat e babait, që rrojti e punoi gjatë, rëndë e me mundim në atdheun e tij të dytë. Ato mëngë të vogla palltoje ishin një mesazh përcjellës e mikpritës. Si njw rreth vicioz – shkuarje e kthim në të dy anët e Atlantikut…Efti duhej të kishte qenë vajzë e zgjuar kur, pasi u martua, nga fillimi i shekullit të kaluar, iu ngjit të shoqit nga prapa, kapërceu oqeanin dhe erdhi edhe ajo në USA. Nga një vajzë fshatare, bijë kasapi, që shkonte derë më derë e pyeste, “Doni mish?”, Eftikija në Amerikë u bë zonjë e madhe, ashtu siç e kishte ëndërruar. Dhe ajo e tregoi këtë kur erdhi disa here në atdhe, aty nga vitet’ 50. Ajo e zgjidhte muajin e vizitës në qershor, kur korija e fshatit të saj të lindjes uturinte nga kënga e bilbilave dhe kur qengjat e pjekur në hell kishin mishin më të shijshëm. Ajo u “takste” bashkëfshatarëve 200 dollarë peshqesh për piknikun e përbashkët në pyllin e ahut gjethenjomë. Ta pret mendja, fshati boshatisej nga frymorët, aty dhe të sëmurët e pleqtë e moçëm i transportonin me batanije që i mbanin katër veta për cepash. Pylli oshëtinte nga kënga e djelmoshave të rinj që u binin kitarave e mandolinave. Qengji e kukureci vërtiteshin në hell ashtu siç vërtitej vallja dardhare e ndarë në tri rrathë bashkëqendrorë: rrethi i plakave, i nuseve dhe i vajzave të reja. Ftohej edhe Efti në valle, në rrethin e nuseve, sigurisht, sepse në rrethin e plakave, ku ndodheshin moshataret e saj, ajo stononte me fytyrën e freskët si lule top dëbore. Dy veta dalloheshin më shumë në këtë festë mbarëfshatare: prifti, që vishte rrobat më të shkëlqyera të kishës, dhe zonja Efti me një kapele të kuqe mëndafshi sa një tepsi në kokë dhe fustanin po të kuq, zbukuruar e mbërthyer me kordele, perla e karfica të ndritshme. Efti tundte e lëvizte byzylykët e artë në duart tërë unaza e manikyr, ndërsa dardharet e lodhura nga punët e bujqësisë, të vetmin byzylyk kishin nyjen e tërkuzës, me të cilën ngarkoheshin disa herë në ditë. Prandaj Efti binte në sy mahnitshëm mes tyre. Me Eftin, ashtu si dhe me soap opera-t, Amerika e kishte kryer shumë mirë punën e vet për të reklamuar mënyrën amerikane të jetesës dhe për të ushqyer ëndrrat e fantazitë e të rinjve që e kanë lakmuar gjithmonë tokën e premtuar. Vite më vonë, një shoqja ime amerikane me origjinë nga Suedia, më tregonte se stërgjyshërit e saj, kur emigruan me 1840, ishin të bindur se në Amerikë bari jeshilonte në të katër stinët, ndërsa nëpër rrugët e qyteteve të Amerikës do të gjenin plot florinj. Një karem i mirë për të ndjellë…njerëz. Ja cila ka qenë pasuria më e madhe e Amerikës në të gjitha kohërat – njerëzit, emigrantët, të cilët kanë bërë e vazhdojnë të bëjnë mrekullira me fuqitë e tyre fizike e mendore, kur u hapet rruga e suksesit. Stuardesa ndali hapat pranë nesh dhe pyeti: “Doni peshk apo mish?” Prapa saj qëndronte një karrocë e ngarkuar me pjata me gjellë që avullonin shijshëm. Ngrita kokën, vështrova sytë e saj të lyer me rimel e m’u duk se pashë Eftin. Litari, sinonim i femrës fshatare. Zgjatimi i trupit, gjymtyra e pestë e gjyshes, vajzës, mbesës. Burrat mbetën kurbetit, gratë në ditë të sikletit! Ja si këndohej nëpër dasma: Këto nuset e Dardhës veshur me xibuna, Ç’e shuan të ritë e jetën pa burra! Ameriqi, e shkretë Ameriqi, Na i veshe nënat me fustan të zi, Na i le nuset me duar në gji! Teto Viqja e porositi burrin në letër t’i dërgonte nga Amerika një litar të mirë për t’u ngarkuar me dru. I shoqi s’e kurseu, por i dërgoi dhjetë pashë litar të bardhë, të dredhur bukur e të fortë. Por tetos i vinte keq ta përdorte dhe vazhdonte të ngarkohej me litarët e vjetër copa-copa e gunga-gunga. Kur vdiq, teto Viqes i gjetën në sëndykun bosh vetëm litarin e ri amerikan, të cilin e përdorën për ta lëshuar qivurin në gropë. Aty mbeti dhe litari… Po i afroheshim kontinentit amerikan milje pas miljeje. Në ekranin e madh të televizorit diktuam imazhin e aeroplanit tonë i cili me lëvizjet e ngadalta të amebës, la pas oqeanin e tani po fluturonte mbi brigjet shkëmbore të shtetit Mein. Tej dritares, në vijën e hollë rozë të horizontit, që ndante qiellin gri nga oqeani shkumëbardhë, na përshëndetën rrezet e para të agimit. Mirëmëngjes, Amerikë! Toka e indianëve, e pelegrinëve, e amerikanëve dhe e ëndrrave! Të shoh për herë të parë e të përshëndes nga qielli! Mbas një udhëtimi të rehatshëm, ndërsa stuardesa na zbraz në filxhanë kafe të ngrohtë, të fortë e aromatike, unë imagjinoj udhëtimin e parë të evropianëve më 1620, me vaporin e vogël “Mayflower” aty poshtë, mes valëve të tërbuara të oqeanit që e vërvitin e luajnë me të si me një lodër. Më ngjethet mishtë e mbushem me mornica kur më dalin para sysh figurat e pelegrinëve mbi kuvertën e anijes, me ato pelerinat e tyre të fryra e të gufuara nga era e ftohtë e Atlantikut. Më vijnë ndër mend disa vargje që kam përkthyer nga poezia “Imigrantët”, të cilën poeti i madh amerikan Robert Frost e ka shkruar nergut për udhëtimin e parë të “Mayflowerit”. Tjetër vapor nuk gjen apo avullore Të ketë mbledhur kaq shumë njerëz-mizëri, Me ëndrrat e tyre pelegrinët drejtonin “Mayflowerin”, Eh, anijëza nuk iu nda ankthit njerëzor Deri sa i nxori të gjithë në breg…me zor…! “Mirëmëngjes!”- na përshëndeti ekuipazhi i aeroplanit dhe na uroi mirëseardhjen në kontinentin e ri. Plaku gjatë natës, e kishte përgjysmuar shishen e rakisë. Ia dhashë ta merrte me vete. Po të vijmë zemërvrarë për tokën tonë, e për jetën tonë që lamë pas…Por po vijmë edhe plot ide, energji e shpresa… Mirëmëngjes, Amerikë! –

I Ndjeri Hafiz Ibrahim REPISHTI-“Qytetar Nderi” I SHKODRES

August 24, 2013 by dgreca

Me rastin e 100 vjetorit te Pavaresise:Keshilli i Bashkise Shkoder akordon Titullin “Qytetar Nderi”/

Te ndjerit Hafiz Ibrahim REPISHTI, D.D. Univ. Istanbul/

(Ridgefield,CT.USA.- Keshilli i Bashkise Shkoder, ne mbledhjen e tij te dates 23.XI. 2012, me vendimin nr. 131, ne mbeshtetje te Ligjit nr. 8652 “Per Organizimin dhe Funksionimin e Qeverisjes Vendore”, neni 32,pika m, Vendosi t’i akordoje titullin e larte “Qytetar Nderi” Z. Hafiz Ibrahim Repishti, D.D.Universiteti i Istanbul (Turqi)(1912), me kete motivacion:

“Personalitet i shquar i jetes qytetare, politike, shoqerore e fetare, luftetar ne mbrojtje te trojave tona dhe kontribues ne arsim, si kryetar i Keshillit Arsimor te Bashkise Shkoder(1919), anetar i Asamblese Kombetare e deputet, klerik i perkushtuar per Fe e Atdhe”.Dokumenti nenshkruehet nga Z.Bardhyl Lohja, kryetar, dhe mban vulen zyrtare te Bashkise Shkoder. Hafiz Ibrahim Repishti ashte babaj i Prof. Sami Repishtit, aktivist shqiptaro-amerikan me banim ne SHBA.

Si student universitar ne Istanbul, Hafiz Ibrahim Repishti u bashkue me studentet demonstrues per ndryshimin e Kushtetutes se Perandorise Otomane, ne vitin 1908. Mbas kthimit ne Shqiperi, luftoi per shtate muej me rradhe kunder trupave te Malit te Zi. Ai kundershtoi metodat e rrepta te ushtrise austro-hungarez ne Shqiperi dhe u arrestue,(1916); perkrahu Komitetin Kombetar per Mbrojtjen e Kosoves (1918-1824) i kryesuem nga Hoxha Kadriu. Hasan Prishtina, Bajram Curri, Sali Nivica etj. Ne vitet 1923-24, ai bashkepunoi ngushte me grupin “Ora e Maleve” organizate politike katolike ne Shkoder, dhe u ba shembull bashkepunimi nderfetar. Fotografite e kohes e tregojne Hafiz Ibrahim Repishtin ne shoqeni te At Gjergj Fishtes, Luigj Gurakuqit, At Marlaskaj. Xhemal Bushatit e tjera figura kryesore te kohes. Ne qershor 1924, ai perfaqsoj Shkodren (bashke me Luigj Gurakuqin) ne Komitetin e Vlores per pergatitjen e Revolucionit te qershorit, 1924, nen kryesine e Imzot Fan S.Noli. dhe per kete u denue me vdekje (ne mungese) ne janar 1925. I amnistuem nji vjet ma vone, ai u dedikue krejtesisht sherbimeve fetare. Ne vitin 1939, kundershtoi okupacionin italian dhe refuzoi oferten me marre persiper Myftinine e Qarkut te Shkodres. Vdiq viktime e terrorit fashist italian ne Shqiperi, shtator 1943. Vorrimi i tij ne Shkoder ka qene nji manifestim i vertete popullor. S.R.)

***

Kush ishte Hafiz Ibrahim Repishti, klerik shkodran i diplomuem nga Universiteti Istanbul, Turqi, ne degen teologji/drejtesi ?

Ne botimin “ Enciklopedi-100 Personalitete Shqiptare te Kultures Islame, shekulli XIX-XX” botue ne Tirane nga Komuniteti Mysliman Shqiptar, me 2012, ne faqet 93, 94,95, jepet ky pershkrim:

“Hafiz Ibrahim Repishti (1882-1943): Deputet, klerik, politikan,

Hafiz Ibrahim Repishti eshte nje personalitet i shquar i jetes qytetare, politike, shoqerore e fetare ne qytetin e tij te lindjes, Shkoder.

Nga nji veshtrim pergjithesues i jetes dhe i veprimtarise se Hafiz Ibrahim Repishtit dallohen dy periudha:

Njera eshte e ngjeshur me perpjekje te shumeta atdhetare, luftarake, politike dhe shoqerore, gjate se ciles ai luan nje rol teper aktiv ne lufte per mbrojtjen e atdheut kunder sulmeve sllave, ne lufte per interesat kombetare, ne perpjekje per themelimin e shtetit shqiptar dhe te institucioneve te tij demokratike. Ne kete etape te jetes ai i shkriu ne nje kontekst interesat kombetare me pikepamjet islame.

Periudha e dyte e veprimtarise se tij lidhet me idealet dhe moralin e larte islam. E gjithe pergatitja e tij, dituria dhe pervoja e tij, tashme drejtohen ne kete objektiv, ne perhapjen e besimit islam.

Hafiz Ibrahim Repishti ka linde ne vitin 1882 ne lagjen Dudas, ne Shkoder. Dudas ishte nje lagje me tradita te vjetra islame ku shquhej edhe per devotshmeri fetare dhe atdhetarizem. I ati i Hafiz Ibrahimit, Haxhi Jusuf Repishti, do te nenshruente Memorandumin e 13 qershorit 1878, derguar Kongresit te Berlinit, per mbrojtjen e tokave shqiptare. Haxhi Jusufi ishte zgjedhur gjithashtu kryetar i komisionit per financimin e forcave te Lidhjes se Prizrenit per Shkodren, komision i cili mblidhte ndihma per ushtrine vullnetare qe te mbronte tokat shqiptare nga ushtrite e Malit te Zi.

Hafiz Ibrahimi, duke ndjekur traditen e familjes merr nji edukate te shendoshe fetare, ndjek mejtepin e njohur te lagjes dhe pastaj vazhdon studimet ne Medrezene e Pazarit. Ne vitin 1907 shkon ne Stambolle per te ndjekur studimet e larta teologjike dhe diplomohet ne degen e Sheriatit. Kthehet ne vendlindje ne vitin 1912.

Ne rrethimin e Shkodres nga forcat malazeze ne vitin 1913 u be nji mbrojtje e rralle nga qytetaret shkodrane me ne krye Hasan Riza Pashen. Ne radhet e luftetareve vullnetare krahas shume klerikeve myslimane, u rreshtua edhe Hafiz Ibrahim Repishti. Ai gjithashtu mbulonte pjesen me te madhe te shpenzimeve per ushqimin e vullnetareve te lagjes Dudas, Per shtate muaj rresht ai nuk u largua asnje dite nga vija mbrojtese e vullnetareve.

Me mbarimin e luftes, Hafiz Ibrahim Repishti angazhohet ne veprimtari arsimore. Keshtu krijohet keshilli arsimor prane Bashkise. Kryetari i pare i ketij keshilli ka qene kadiu i Shkodres, Xhemal Naipi. Pastaj, Hafiz Hysejn Vuthi, e ne shtator 1919, Hafiz Ibrahim Repishti. Anetaret e ketij Keshilli ishin personalitete te shquara si Hafiz Abas Golemi, drejtor i shkolles se Parruces, At Gjergj Fishta, drejtor i shkolles se Freterve, Gasper Mikeli, drejtor i shkolles popullore, Hafiz Hysejn Vuthi, drejtor i shkolles Haslikaj, Sheuqet Muka etj.

Si kryetar i ketij keshilli arsimor ai do te luaj nje rol me rendesi per arsimimin e bijve te qytetit te Shkodres. Nje rendesi te veçante i kushton edhe mesimit te besimit ne shkollat e shtetit. Ne arkivin e Muzeut te Shkodres ka nje dokumentacion te pasur lidhur me kete problem.

Me mbarimin e Luftes se Pare Boterore dhe krijimin e Komitetit Kombetar per Mbrojtjen e Kosoves ai perkrahu kete levizje duke bere te mundur zhvillimin e disa mbledhjeve te ketij Komiteti ne shtepin e tij.

Hafiz Ibrahim Repishti vazhdoi pa nderprere te punoje per atdheun dhe per fene si dhe pasuroi biblioteken e trasheguar nga i ati duke e bere nje nga ma te mirat ne qytet.

Ne luften politike ne vitet 1920-24, Hafiz Ibrahim Repishti ze nje vend te veçante. Ne votimet e dhjetorit 1923, Hafiz Ibrahim Repishti zgjidhet perfaqesues i qytetit te Shkodres, anetar i Asamblese Kushtetuese, e me vone deputet.

Gjate qendrimit te tij ne Parlament ka krye funksionet e nenkryetarit te komisionit parlamentar per jurisprudence dhe te komisionit parlamentar per arsimin. Delegacioni parlamentar i Shkodres perfshinte klerike katolike dhe myslimane si At Gjergj Fishta dhe Hafiz Ibrahim Repishti.

Hafiz Ibrahimi, ne shenimet e tij biografike do te vinte theksin te kjo harmoni nderfetare, e cila ishte e rralle dhe unikale per te gjithe Ballkanin e atyre viteve.

Ai ka qene pjesetar i qeverisjes se Nolit dhe pas shpalljes se Monarkise ne Shqiperi terhiqet nga jeta politike. Keshtu, nga viti 1925 deri ne vitin 1943, ka sherbyer si Imam i Xhamise se Dudasit, duke u perkushtuar teresisht jetes fetare islame dhe edukimit te banoreve me besimin ne Zotin dhe edukimin me moralin e larte islam. Ai dinte disa gjuhe te huaja dhe shfrytezonte rregullisht bibilioteken e tij te pasur.

Pas vitit 1925 ai ka qene gjithashtu mesues per shume te rinj qe i ishin perkushtuar studimeve islame. Sipas familjareve, Hafiz Ibrahimi ka shkruar mjaft artikuj ne revista te ndryshme te Egjiptit dhe Marokut.

Hafiz Ibahim Repishti si nje qytetar i mbrujtur me idealet me te larta atdhetare dhe demokratike, si nje Imam i shquar i pajisur me cilesi te larta morale e fetare beri qe me pushtimin fashist te 1939, te gjendet si kundershtar i ketij pushtimi. Lidhur me kete, i biri, prof. Sami Repishti, ne librin e tij “Pika Loti” shpjegon bastisjen dhe torturat e fashisteve ne shtepine e tyre gjate nje nate te erret, tortura te cilat sollen hemorragji cerebrale dhe shkaktuan nderrimin jete pas disa javesh, 29 shtator 1943, te Hafiz Ibrahim Repishtit.

Familja e tij u ndoq dhe u persekutua edhe nga rregjimi komunist, te cilat prof. Sami Repishti i ka shpjeguar ne tregimet dhe librat e tij.

Hafiz Ibrahim Repishti si demokrat, si atdhetar dhe si fetar, la nje emer te nderuar ne te gjithe plejaden e ndritur te hoxhallareve te shquar te Shkodres, dhe te mbar Shqiperise.”

(Marre nga Luli,Faik; Dizdari,Islam; Bushati, Nexhmi;”Ne kujtim te brezave” Rozafat,1997, ff. 263-280)