Archives for August 2013

Episkop Andoni: “Greqia mos të ngatërrojë çështjen tonë”

August 22, 2013 by dgreca

Episkop Andoni, një prej klerikëve më të lartë të Kishës Ortodokse Shqiptare, në një intervistë për “Top-Channel” komenton zhvillimet më të fundit në qytetin e Përmetit.
Sipas tij, toka në fjalë është pronë e Kishës Ortodokse dhe se aty, në bazë të dokumenteve të kohës ka qenë Kisha e Shën Mërisë së Pazarit, e prishur më pas nga regjimi komunist.
“Ne nuk e kemi zaptuar kishën apo pallatin e kultuës. Jemi futur në këtë godinë pas procedurës së kthimit të komisionit të pronave, madje kemi marrë përsipër edhe pagimin e një shume për shtesat paraprake që i janë bërë ndërtesës. Kur u futëm në godinë nisën gjyqet dhe fatkeqësisht në dy prej tyre nuk kemi qenë të pranishëm, duke u dënuar në mungesë. E vërteta është që kemi të bëjmë me një vend të shenjtë, por edhe sikur të ishte prishur godina, ne jemi pronarë të sipërfaqes së kishës dhe truallit e këto janë të hipotekuara”, deklaroi hirësia e tij, at Andoni.
I pyetur rreth negociatave me Bashkinë e Përmetit lidhur me zgjidhjen e kësaj situate, Episkop Andoni shprehet se Kisha ka ofruar gjithë bashkëpunimin e saj për ta ndihmuar Bashkinë.
“Ne jemi në negociata me bashkinë. Nuk kemi filluar sot të bisedojmë me bashkinë dhe qeverinë. Ato kanë nisur që me kryetarin paraardhës të bashkisë, të cilit i kemi ofruar ndihmën tonë për të përshtatur një ndërtesë tjetër, si shtëpia e oficerëve apo një tjetër ambient, për të ndërtuar një Pallat Kulture të përshtatshëm për komunitetin dhe përmasat e Përmetit. Ne kemi ofruar ndihmën tonë, ndërsa kërkojmë nga ana bashkisë të na jepet objekti historik për ne, ai i kishës së Shën Mërisë së Pazarit, për t’iu rikthyer destinacionit të saj”, shtoi episkopi.
Duke iu referuar bllokimit të emigrantëve në kufi nga pala greke, për shkak të konfliktit në Përmet, Episkop Andoni i ka dënuar këto veprime duke kërkuar që ngjarja e Përmetit të mos ketë asnjë ndikim tek emigrantët shqiptare.

“Ne na vjen keq në qoftë se shtetasit shqiptarë apo qoftë edhe ata grekë, vështirësohen në dogana, në kalime e rëndohen me procedura shtesë, nëse kjo lidhet me Përmetin dhe kishën e atjeshme. Këto janë dy çështje që nuk kanë lidhje me njëra-tjetrën dhe absolutisht nuk kemi çfarë themi apo komentojmë mbi këtë”, theksoi hirësia e tij. / Top Channel

QETSOHUNI TË GJITHË- 2013 NUK ËSHTË 1992

August 22, 2013 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Është ndezur media dhe interneti, por edhe politikanët shqiptarë kanë dale nga binarët e trenit me reagimet e tyre nga një deklarate të ditëve të fundit të ambasadorit amerikan në Tiranë, Z. Aleksandër Arvizu, i cili duke komentuar mbi zgjedhjet e qershorit në Shqipëri, citohet të ketë thënë pardje në Jale të Vlorës se, “Zgjedhjet e 23 qershorit, 2013 ishin historike dhe po ashtu si ato të vitit 1992, ishin shumë të rëndësishme për Shqipërinë, pasi sollën ndryshimin”. Po të lexosh reagimet ndaj kësaj deklarate duket sikur Ambasadori Arvizu hodhi një bombë në marrëdhënjet shqiptaro-amerikane. Tani, pa marrë parasyshë deklaratën e ambasadorit Arvizu, duhet të jemi të qartë, por edhe të sinqertë se Shqipëria e vitit 2013, nuk është Shqipëria e vitit 1992, në asnjë mënyrë, as nga pikpamja e zgjedhjeve, as nga pikpamja e asgjëje. Sa për informacion, për ata që ndofta nuk e kanë parë Shqipërinë e vitit 1991-1992, ose për ata që me dashje dhe për dobi politike, preferojnë të harrojnë të zezat e regjimit komunist të Enver Hoxhës — unë isha atje me delegacionin e parë e diplomatik amerikan në atë kohë dhe u garantoj se Shqipëria e sodit ndryshon me Shqipërinë e viti 1992, si dita me natën, nga çdo pikpamje, për më mirë.

Ai qe mendon ndryshe e ka humbur busullen e arsyesë dhe të gjykimit të së drejtës dhe të vërtetës. Nuk jam i sigurt se çfarë ka dashur të thotë ambasadori Arvizu me deklaratën e tij në Vlorë, por jam i mendimit se edhe ai e sheh tani se mund ta ketë thënë këtë gjë në një mënyrë tjetër dhe nuk është vonë që të thotë, “What I actually meant to say is……. “, ajo që në të vërtetë deshta të thoja është…..Sepse edhe ambasadorët, njerëz janë, bëjnë gabime, gafa dhe jam i sigurt se Z. Arvizu e pranon se edhe ai në kapacitetin e tij si përfaqsues i Shteteve të Bashkuara në Shqipëri, dhe më pare gjatë karjerës së tij, ka thënë gjëra që mund ti kishte komunikuar ndryshe. Por ambasadori duhet të jetë i kujdesshem dhe t’i mate fjalët me kujdes sidomos në një atmosferë të polarizuar politike dhe mediatike si ajo e Shqipërisë. Duhet të jetë i vetdijshëm, se çdo fjalë që ai thotë do të interpretohet për tua përshtatur qendrimeve dhe interesave politike të momentit të palëve të ndryshëme politike dhe medias shërbetore të tyre. Është i çuditshëm fakti se edhe sot pas 20 vjetë marrëdhënjesh midis Shteteve te Bashkuara dhe Shqipërisë, klasa politike shqiptare por edhe media që e ndjekë e përkrahë atë, ende nuk e kanë kuptuar esencën e zhvillimit dhe qellimin e këtyre marrëdhënjeve. Shpeshëherë edhe ambasadorët amerikanë, dashtë e pa dashtë, kanë renë viktima të këtij menatiliteti politik e mediatik, ku ecuria e këtyre marrëdhënjeve dhe deklaratat e ambasadorëve amerikanë — duke u nxjerrur krejtsisht nga konteksti — përdoren nga njëra ose tjetra palë për qëllimet e tyre politike të momentit. Kur më përshtatet mua, ambasadori flet në emër të Shteteve të Bashkuara, por kur ai thotë diçka që nuk më pëlqen mua, atëherë ambasadori amerikan flet në kokë të vet dhe nuk përfaqëson Amerikën. Këjo fatkeqsisht ka qenë vazhdimisht vlerësimi i punës së ambasadorëve amerikanë në Shqipëri.

Fatkeqsisht, kështu ndodhi edhe kësaj radhe. Ajo që tha Arvizu në Vlorë, jo vetëm atribohet atij me seriozitetin më të madh, sikur ai I vuri vulën, e tha Arvizu, tani nuk e luan toka! Por, për më tepër, për të përdorur këtë deklaratë për qëllimet e veta politike kundër pales tjetër, thuhet se ambasadori Arvizu e bëri ketë deklaratë në emër të Shteteve te Bashkuara. Madje, ministri i ardhëshëm i punëve të jashtëme të Shqipërisë Ditmir Bushati, duke komentuar deklaratën e Ambasadorit Arvizu në Vlorë — në një përpjekje shterpë për të përfituar pikë për partinë e tij nga një gafë — tha se Arvizu flet në emër të Shteteve të Bashkuara. Duke iu referuar qeverisë në ikje, ministri i ardhëshëm shqiptar tha se ata “Nuk duan të kuptojnë që Ambasadori është përfaqësues i Presidentit dhe flet në emër të SHBA?! ”

S’ka lojë! Këtë, sipas Z. Bushati, e vulosi ambasadori amerikan, Shqipëria e 2013 është si Shqipëria e 1992 dhe tani jemi ne kalorësit e ketij vendi që do ta bëjmë Shqipërinë lule. Nëqoftse ministri i ardhëshëm i punëve të jashtëme i Shqipërisë – i cili do të ketë përsipër zhvillimin e këtyre marrëdhënjeve — mendon se Amerika nuk ka problem të tjera veç të udhëzoj ambasadorin e vet në Tiranë se çdo të thotë çdo ditë dhe se deklarata e Z. Arvizu në Vlorë, është me të vertetë qendrimi zyrtar i Amerikes, atëherë… Besoj se edhe vet ambasadori Arvizu do të thonte se për çdo gjë që prononcohet në Shqipëri, ai nuk shprehet me doeomos në emër të Shteteve të Bashkuara. Por është e vërtetë se ai është përfaqsues i presidentit dhe i adminstratës amerikane në fuqi, por nuk besoj që ai të jetë këshilluar me Departamentin e Shtetit Amerikan per komentin, tani famkeq, që ai bëri duke krahasuar zghedhjet e vitit 1991 dhe ato të këtij viti.

Nga ana tjeter, maxhoranca në ikje, të pakën nepërmjet një zëdhënsje, kryetares së Kuvendit Jozefina Topalli, e cila sipas medias shqiptare vuri në shënjestër përfaqsuesin amerikan për deklaratëpn e tij në Vlorë, u shpreh ashpër dhe në mënyrë denigruese ndaj Ambasadorit amerikan duke thënë se “Një vend të madh nuk e përfaqëson dot një njeri i vockël! Për më tepër me miopi të theksuar historike e politike.”

Ndonëse, Zoti Arvizu kësaj radhe, pa dashje, mund të ketë shkaktuar vet ketë rrëmujë në media si dhe reagimet e ndryshme politike me deklaratën e tij të pakujdesëshme në Vlorë — edhe kësaj herë si gjithëherë më parë, ato që thotë një përfaqsues amerikan — lëvdohen nga njëra dhe kritikohen e denigrohen nga tjetra palë, varësisht interesave politike partiake të momentit. Fatkeqsisht, këjo bëhet nga të dy palët, gjithmonë pa marrë aspak parasyshë interesat afatgjata të mbarëvajtjes së marrëdhënjeve strategjike shqiptaro-amerikane, për kombin shqiptar. Kështu ka ndodhur me secilin ambasador amerikan në Tiranë gjatë këtyre 20 vjetë marrëdhënjesh diplomatike midis Shteteve të Bashkuara dhe kombit shqiptar. Fatkeqsisht asnjëri prej tyre nuk është larguar nga Tirana, pas mbarimit të mandatit të tyre, pa kritika nga njëra ose tjetra palë. Ky trajtim, megjith të metat që mund të kenë pasur ata si njerëz dhe si diplomatë, nuk është i denjë për përfaqsuesit e një vendi e miku të madh që vetëm ia ka dashur dhe ia do të mirën kombit shqiptar.

Marrëdhënjet diplomatike miqësore të Shteteve të Bashkuara me kombin shqiptar nuk qenë dhe as nuk janë me një parti politike ose me një tjetër, as me ndonjë politikan ose grup politikanësh, por me popullin shqiptar dhe në interesin afatgjatë të shqiptarëve. Prandaj, qetsohuni, Amerika do të jetë aty, si gjithmonë për kombin shqiptar, për derisa Shqiptarët të dëshirojnë një gjë të tillë.

Në të njëjtin takim në Vlorë foli edhe ambasadori i Bashkimit Evropian, (BE) Ettore Sequi, i cili nënvijoi sfidat me të cilat përballet Shqipëria për antarësimin e saj në BE, ku ai theksoi veçanërisht zgjidhjen e çështjes së pronësisë, një çështje këjo gjithnjë e pazgjidhur për shumë shqiptarë dhe njëra nga trashëgimitë e zeza të sistemit komunist që u rrëxua më 1991.

Politikanët shqiptarë dhe media që i shërben atyre, do bënin më mirë që tu kishin venë veshin më me kujdes fjalëve të ambasadorit Sequi, që Shqipëria të plotësojë standardet dhe kërkesat evropiane për antarësim – gjë që për çdo politikan të ndërgjegjshëm shqiptar — duhet të jetë një përparsi këjo e interesit kombëtar për të gjithë – në vend që të harxhojnë kohë e të prishin kot nervat nga një “lapsus linguae” e ambasadorit amerikan.

GJURMË JETE, ODHISE PASKALI

August 22, 2013 by dgreca

Ne Foto:ODHISE PASKALI: I URITURI/

NGA SHABAN CAKOLLI/

Artisti i shquar Odise Paskali i njohur si skultori i Skënderbeut, Enver Hoxhës, Naim Frashërit, Stalinit, etj, dy muaj më pasi Shqipëria u pushtua nga Italia në prill vitin 1939, realizoi një vepër kushtuar Musolinit. Bëhej fjalë për një bust fillimisht në allçi e më vonë të derdhur në bronx në Romë. Sipas dy letrave, që mbajnë vulën e arkivit të shtetit busti është porositur nga Jakomoni, komandant i Përgjithshëm në Shqipëri. Kjo kohë e gjeti skulptorn në moshën 36 vjeç, në kulmin e krimtarisë së tij. Ai kishte relaizuar ndërkohë shumë monumente që ishin vendosur në të gjithë vendin. Skulpturat e tij I urituri, Skënderbeu(Kukës), Malësori, Flamurtari, Luftëtari Kombëtar tregonin për një talent të rrallë. Dhe nuk ishte e rastit Odise Paskali i lindur më 1903 në Përmet, kishte mbaruar gjimnazin në Torino të Italisë, e më pas ishte dplomuar në Fakultetin e Lëtërsisë dhe Filozofisë në vitet 1923-1927, po në Torino. Në librin me kujtime të shkruar prej tij botuar më 1986 nga ?SH.B. N.Frashëri? sigurisht nuk thuhet asnjë fjalë për bustin që ai i kishte bërë Duçes, edhe pse kjo gjë duhet të jetë ditur nga autoritetet e kohës.

Në vitin 1939 Odise Paskali ishte i vetmi skulptor shqiptar që mund ta bënte një vepër të tillë i formuar profesionalisht në Itali. Shumë artistë të kohës së tij në Itali por edhe në të gjithë botën kanë parë tek fashizmi një lëvizje të re, plot shpresa. Në fund të fundit mjshtri është mjeshtër, diktatorët kanë patur gjithnjë dobësi për artistët, ata ishin të vetmit që mund ta materializonin ?kokën? e tyre në art, si me thënë në përjetësi. Më pas këtij rasti Odise Paskali do të realizonte edhe buste të tjera diktatorësh atë të Enver Hoxhës dhe të Stalinit. Në rastin e skulptorit sidomos atij me talent takimi me diktatorin vjen një ditë e bëhet i pashmangshëm. Skulptori është i lidhur drejtperdrejt me figurën e tij, duhet ta bësh se nuk ka rrugë tjetër, çdo refuzim do të ishte, një kundërshtim i hapur i pushtetit dhe figurës së tij. Gjithsesi në rastin e Duçes, nuk dihet se a mundi skulptori t’ia dorëzonte personalisht punimin Musolinit, ku ky i fundit ishte ai që personifikonte vetë pushtuesin. Sigurisht ndjesitë e artistit duhet të kenë qenë shumë kontradiktore, pasi u ke bërë buste luftëtarëve çlirues të bësh bustin e një pushtuesi, jo pak të famshëm si Musolini. d he pikërisht, pra më 1939 skulptori Odhise Paskali realizon në bronz figurën e heroit tonë kombëtar Skënderbeut e pak më vonë po atë vit, realizon bustin e Duçes. Megjithë këto fakte Odise Pskali mbetet sigurisht një nga sklptorët më të mirë të epokës së tij.

Ka punuar diku më shumë se 600 skulptura.

Paskali ishte njeri krenar,plot dinjitet,me një vështrim prej shkabe,me një krenari njerëzore.E ngjezi rilindja kombëtare,kjo rilindje ishte një zjarr i madh të cilin paskali e mbajti ndezur,por jo vetëm ai,edhe shumë rilindas të tjerë.E formuan rilindasit Frashiot të cilët bënë Shqipërinë.Paskalin qysh të ri i ati e mori në Koblar,ku atje i mësoi vëllezërit Frashëriot dhe u frymëzua.

Koblarasit ishin mjeshtër muratorë.nga të cilët Paskali e gjeti frymëzimin për të u bërë skulptor.Paskali më 1938për herë të parë bëri skulpturën e dëshmorit kolonjarë me një shqiponjë sipri.Portreti i Skënderbeut ishte punuar edhe më parë,por asnjëherë si ai që e bëri Paskali.Paskali ishte gjuhëtarë por edhe skulptorë i shquar.Busti i Skënderbeut(1930) ishte bërë kryevepra e tij e njohur.

Ishin ndjenja,mendimi e kultura e gjërë që e bënë të njohur si skulptorë të shquar.Me Janaq Paçon e bënë shumë domethënëse figurën e viganit Skënderbe.Paskali ka bërë shumë skulptura :Si Çerçiz Topullit, Isa Boletinit,Kristoforidhit, De Radës,por kryevepër e tijë mund të quhet portreti i Skënderbeut.Si skulptorë dhe artist,ai mendonte punën që bënte,rrethanat dhe e vënte skulpturën si të gjallë,qoftë në natyrë apo shoqëri.

Në pjesën arbëreshe të Italisë gjejmë skulpturën e tijë për Seremben,De Radën,Skënderbeun,etj…Ai që njeh mirë këtë art,që din të dalloi mirë skulpturat,e gjenë De Radën ngritur në mendime,duke recituar poezitë e tij me një mall për Shqipërinë.

Paskali ishte student në vitin 1927 në Itali,ku angazhohej në nxjerrëjen e revistave,kurse më 1937 formoj shoqërinë e artit.Aty hapi ekspozita që hynë në historinë e artit dhe kjo u bëbazë për të hapur shkollën e artit në Shqipëri.Ekspozita quhej”Miqët e Artit”.Në shkollën e artit në Shqipëri Paskali fillimisht punoi si mësues e më pas drejtor.Paskali u bë i madhërishmi i artit sidomos për vepra monumentale.Që nga fillimi i artit shqiptar e deri më sot,Paskali mbeti figurë madhore në art.Ka bërë monumentin e Ataturkut që gjindet në Turqi,Romonelit e shumë figurave madhore.Paskali shkruante poezi,poezitë e tija ishin një vazhdimësi jete,por edhe në pikëllim nga se kur shkruante poezitë ishte në pjesën e fundit të jetës.Paskali ishte edhe novelist,përkthyes dhe njohës i mirë i historisë.Poezia e tijë ishte skulpturë me frymë poetike.Gëdhendja e tijë ishte vepra më e ndritshme,ka punuar portretet e Naimit dhe De Radës,me kokën njananë duke ëndërruar kthimin në Shqipëri.

Arti i tij ishte poetik dhe jetoi nëpër kohë.Recitonte si aktor i vërtetë,ishte elegant dhe fisnik i vërtetë.Kur punonte monumente të figurave të njohura,i dukej sikur të ishte me ta,sikur po bisedonte e vepronte me ta.Në skulpturë kishte eksperiencë madhore.Më 1950 modelon partizanin çlirimtar 3 metra të gjatë i tëri i derdhur në bronz i cili vendoset në Austri.Veprat e tij janë shpërnda edhe në Prishtinë më 1980,si:busti i Skënderbeut,Ganimete Tërbeshit dhe Idriz Seferit.Duke punuar skulpturën ai familjarizohej me te,kur ndahej prej saj i vinte keq.Paskali asnjëherë nuk kënaqej me ate që bënte,donte më shumë.E ardhmja për te ishte shumë më e madhe se e kaluara.

TIRANA DHE PRISHTINA NË GARË PËR DESHQIPËZIMIN E SHQIPES

August 22, 2013 by dgreca

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/

Jeni duke folur e punuar shqipen për ta deshqipëzuar, kombin për ta shkombësuar, shqiptarët për t’i deshqiptarizuar. Nëse do të kishim parasysh realitetin e sotëm të politikës ndaj gjuhës shqipe në Tiranë e në Prishtinë, kjo do të ishte anasjella e vargjeve që dikur Lasgush Poradeci, plot lavdërime të merituara, ia kushtonte Asdrenit: “Pate shkruar e punuar/ Kombin për t´a kombësuar,/ Shqipen për t´a shqipëzuar”.
Në Prishtinë, me dijetarë të shqipes së lëvruar, kryesisht nga dy kryeqytetet tona po mbahet Seminari i Gjuhës dhe Kulturës Shqiptare, një nga veprimtaritë më me traditë dhe më me vlerë të kësaj natyre ndër ne shqiptarët. Pa i paragjykuar tematikat e punimeve të seminarit, e shoh të udhës dhe të kohës t’ua kujtoj atyre disa nga prirjet e mbrapshta të përdorimit të shqipes në mediat tona të shkruara e të folura nga prezantuesit, nga folësit, nga gazetarët si dhe nga qeveritarët e zyrtarët e tjerë shqiptarë, kryesisht në Tiranë e në Prishtinë.
Këto prirje, mendoj unë, vijnë si veprime të qëllimshme, aq sa si shkujdesje, të dyja dukuri të pafalshme, sa dhe të dënueshme e të palejueshme.
Vërej se në mediat e Tiranës dhe në foltoret e tjera zyrtare po merr përmasa të pandalshme të qëllimshme prirja për toskërizimin e shqipes letrare (standarde), duke e kthyer atë në fazat e pakultivuara të këtij dialekti, ku çdo nëndialekt dhe çdo e folme e kujtdofolësi me prejardhje nga ato zona merret si letrarishte (standarde) e mirëqenë. Kjo e çon dëm mundimin të paktën 105 vjeçar, që nga Kongresi i Manastirit, për njëjtësimin e shqipes, duke e thelluar hendekun, duke i larguar dy dialektet kryesore. Unë nuk jam as për revansh as për kundër-revansh mes tyre, jam për rrjedha të natyrshme afruese, për thellim dhe pasurim të natyrës së shqipes letrare dhe për ruajtje, gjallërim e përfshirje gjithnjë e më të madhe të të gjitha dialakteve kryesore dhe të gjitha burimeve të tjera të sotme e historike gjuhësore në punët e shqipes letrare.
Gjithnjë në mediat e Tiranës, e shoh – tashmë – si një shkujdesje të tepëruar, përherë e më shëmtuese prirjen për të mos i përshtatur emrat me përcaktorët e tyre (mbiemra, përemra, numërorë rreshtorë e tjerë) në numra (njëjës e shumës), por edhe në gjini (mashkullore dhe femërore). Kjo prirje është gjithnjë e më stihike sidomos në përdorimin e emrave dygjinorë (ambigjenë), aq të shumtë në shqipe – ku shumë emra mashkullorë, kur kalojnë në shumë marrin gjininë femërore, kështu që mbiemrat e tyre, përemrat, rreshtorët e tjerë, që marrin është e domosdoshme të jenë në femërore. Kjo karakteristikë e shqipes, ndër më të qenësishmet, nuk respektohet. Do të isha i gatshëm ta pranoja këtë shkujdesje si një prirje për zhdukjen e dygjinishmërisë në shqipe, por unë e vërej se folësit e shqipes në mediat e Tiranës, pa çarë kokën, emrave mashkullorë iu vënë përcaktorë femërore, ndërsa atyre femërorë iu vënë përcaktorët mashkullorë.
Duke u zhvendosur tek mediat e Prishtinës vë re prirjen e përdorimit të tepëruar të tingullit ‘ll’ deri në atë masë, ndoshta, sa të rrezikojë kundërvënien ndaj ‘l’. Sidomos kjo të vret veshin (dhe sytë) kur dëgjon (lexon) përdorimin e emrave të përveçëm të huaj me përkatësi nga gjuhë që nuk e kanë fare tingullin ‘l’, siç janë gjuhët gjermanike (gjermanishte, suedishte, norvegjishte, danishte e tjerë), neolatine (italisht, frëngjisht, spanjisht, e tjerë). Këtë prirje e vë re, mjerisht, edhe tek përdorues intelektualë, pra çka do të parakuptonte të kishin vetëdijë të lartë gjuhësore.
Në këto media tërheq vëmendjen përdorimi i gabuar i foljeve – si përdorimi i kohëve të përbëra të së shkuarës në vend të kohëve të thjeshta (e kryer e thjeshtë, e pakryer), ku e kryera e thjeshtë sidomos nuk përdoret pothuajse fare; përdorimi i gabuar i vetës së tretë njëjës të kohës së ardhshme, si dhe i vetës së tretë njëjës të së tashmes së lidhores; përdorimi i pësores në vend të veprores.
Gjithashtu në këto media vihet re përdorimi i gabuar i emrave – përdorimi i kundrinorëve me parafjalë në vend të kundrinorëve të drejtë.
Në mediat e të dyja kryeqyteteve vihet re vërshimi i pafund, krejtësisht i pakontrolluar, i fjalëve të huaja kryesisht të panevojshme dhe mungesa e çdo dëshire, çdo vullneti, çdo kujdesi nga ana e folësve për t’i zëvendësuar ato me fjalë të brumit shqip.
Më alarmantja, më fatalja, mendoj unë, është prirja për të futur në shqipe shprehje gjuhësore të huaja, në formën e kalkeve sintaksore, duke përdorur struktura, fjali dhe fraza (periudha) të tëra me fjalë shqipe, por me sintaksa të huaja. Në mediat e Tiranës këto kalke vijnë nga ndikimi i greqishtes, italishtes, anglishtes e më pak frëngjishtes. Ndërsa në Prishtinë këto kalke vijnë nga ndikimi i gjuhëve sllave dhe më pak nga ndikimi i gjermanishtes dhe i ndonjë gjuhë neolatine.
Është e habitshme që Tirana dhe Prishtina nuk janë marrë vesh ende deri sot për njëjtësimin e termave teknikë të përdorimit të specializuar në fusha të tilla të ndjeshme si ato politike, ekonomike, kulturore e tjerë, ku për të njëjtat institucione ose dukuri përdoren terma krejt të ndryshme, ndonëse Republika e Shqipërisë dhe Republika e Kosovës janë të dyja shtete shqiptare.
Gjithashtu më shqetëson fakti se Tirana dhe Prishtina nuk merren ende vesh për njëjtësimin e qëndrimit ndaj përdorimit të emrave të përveçëm të huaj në alfabet latin ose të burimeve të tilla në mediat tona të shkruara.
Për sa më sipër, unë mund të sillja këtu shembuj të panumërt ilustrues, por këtë nuk e bëj, sepse e ndjej se kjo, pavarësisht shkallës së lartë të formimit tim filologjik, nuk është detyra ime. Kjo është detyra e gjuhëtarëve, është detyra e mësimdhënësve, është detyra e Akademive, Universiteteve, e katedrave të gjuhës shqipe, e institucioneve shkencore që paguhen për mbarëvajtjen e gjuhës shqipe.
Një ndër detyrat kryesore dhe të shenjta të gjuhëtarëve dhe gjuhësisë është pikërisht dallimi në kohë i prirjeve të një gjuhe, pengimi i prirjeve të dëmshme e të mbrapshta dhe nxitja e përkrahja e prirjeve të dobishme e pozitive. Për ta kryer këtë detyrë gjuhësia dhe gjuhëtarët lipset të kenë vetëdijën gjuhësore qytetare më të lartë të shoqërisë përkatëse.
Në Tiranë dhe në Prishtinë është koha që ta kuptojnë se nuk ka shtet në botë pa politikë gjuhësore, sikurse nuk ka shtet në botë pa politikë kulturore. Nuk ka shtet në botë që, në qendër të politikës së tij kulturore, nuk e vë politikën gjuhësore. Gjuha amtare është thelbi i identitetit kulturor të një kombi. Rrudhja e gjuhës amtare është rrudhje e identitetit kulturor të një kombi. Në botë ekzistojnë ose rrudhje kulturore, ose ekspansionet kulturore, rrugë të mesme nuk ka.
Dikur në Tiranë, pranë qeverisë, ka ekzistuar Shërbimi i Këshillimeve Gjuhësore. Ai nxirrte, ndër të tjera, revistën Gjuha Jonë, që merrej me anë të ndryshme të përdorimit të përditshëm dhe të kultivuar të shqipes, me pastrimin dhe pasurimin e saj. Të njëjtën gjë bënte në Prishtinë revista Gjuha Shqipe, si dhe rubrika të ndryshme në botimet periodike, në botimet e tjera, në radion dhe televizionin e Prishtinës. Një shërbim i tillë i rikthyer do të ishte një ndër masat urgjente për të marrë në dorë gjendjen e dobësuar dhe të çoroditur të shqipes.
Natyrisht, përgjegjshmëria ndaj gjuhës amtare do të parakuptonte një strategji të përbashkët shtetërore në Tiranë dhe në Prishtinë, e cila të pasqyrohej në një politikë të përbashkët shtetërore, në një politikë kombëtare gjuhësore, e ndërtuar kjo mbi bazën e ligjësive të gjuhës shqipe dhe e zbatuar në programet parashkollore, shkollore e universitare, në administratat, në mediat e sa më gjerë, në krejt shtrirjen.
Gjuha letrare është hapësira ku takohen, bashkëveprojnë, ndërveprojnë, ndikojnë dialektet dhe të folmet. Detyra e saj kryesore dhe e shenjtë është vënia e folësve të saj, e lëvruesve të saj në marrëdhënie sa më optimale mes tyre, vënia e dialekteve dhe të folmeve përbërëse në marrëdhënie sa më optimale mes tyre, vënia e breznive trashëguese të kësaj gjuhe në marrëdhënie sa më optimale mes tyre, vënia e marrëdhënieve sa më optimale mes saj dhe gjuhëve të tjera, sa më shumë gjuhëve të tjera, sa më shumë kulturave të tjera, pra mbi baza sa më të barabarta sa më të dinjiteshme, sa më të kujdesshme, sa më pak të druajtura, sa më pak të shkujdesura.
Nuk ka komb të kulturuar që të mos jetë i interesuar dhe i përkushtuar që gjuha e tij amtare të flitet dhe të shkruhet me sa më kompetencë nga të gjithë anëtarët e tij, brenda hapësirës së tij kombëtare dhe kudo tjetër që kjo gjuhë është mbartur, është trashëguar, është përcjellë. Nuk ka komb të kulturuar që do t’ia lejonte vetes të ketë pasardhë të cilët nuk e përdorin dot apo nuk e përdorin me kompetencë gjuhën amtare, shprehja më e konsoliduar e së cilës është gjuha letare (pra, standarde). Dhe nuk ka komb të kulturuar që të mos interesohej të përkushtohej që gjuha e tij amtare të pëlqehet dhe të përvetësohet nga sa më shumë folës të huaj.
Dhe nuk ka shtet të përgjegjshëm që të mos jetë i interesuar e i përkushtuar, me vetëdijë e përgjegjshmëri sa më të lartë, t’iu përgjigjet interesave dhe përkushtimeve kulturore të kombit të tij.

Serbi ,turku këndej , greku andej !

August 22, 2013 by dgreca

Ne Foto: Vallja e Virgjireshave/

Nga Fahri XHARRA/

E moj shqiptari ,po në zgripc të madh që je !. T`janë vërsulur nga të gjitha anët: të duan shumë e jo nga dashuria për ty , por nga lakmia për të copëtuar dhe nga ty të bejnë një darkë të madhe dhe përfundimisht t`i mbarojnë edhe eshtrat ,që të zhdukësh nga faqja e dheut . Mos jam gabim?

“Është lojë e gjatë e fqinjit mosmirënjohës..! Posa mori Epirin shqiptar

të Jugut-Camerine..Venizellosi nguli syte nga Epiri i Veriut e shpalli se «kombësia është çështje ndërgjegjeje». Shpallën teorinë….vetëm për Shqipërinë se «çdo ortodoks është grek» (pohim i thënies së lashtë «Ujku sulmon me dhëmbë, demi me brirë, greku me kishë)». Që më 1912 Konica i shkruan mikut të tij, Pashko Bardhi: «Dua të vizitoj Greqinë por kam frikë se do kërkojnë të më bëjnë grek»!..Athina kërkonte dhe Korçën, e atdhetari i nderuar Dr. Turtulli i foli Konferencës së Paqes në Paris, fjalët e pa harrueshme: «Unë jam prej Korçe ku kam ushtruar mjekësinë. Jam një burrë plak e i ndershëm. Unë shpall këtu në mënyrë të prerë se, nuk ka asnjë banor grek as në qytet, as në rrethin e Korçës. Grekët quajnë grekë ata të fesë ortodokse. UNE JAM ORTODOKS PRA, POR NUK JAM GREK !! ”

“Cfare po na shohin sytë! Një grup arrogantesh, të mbledhur si helmi i gjarprit në autobuzë dhe disa të veshur me rroben e priftit, ushtrojnë dhunë skandaloze ndaj punonjësve te veshur me uniformë! Si ështëe mundur që qytetarët e Përmetit bëjnë sehire një turp të tillë?! Janullatos, misionit tënd shovinist në dëm te Shqiperisë po i vjen fundi. Te paralajmëroj drejtpërdrejtë, se po vazhdove me lojra të tilla ne Permet, do të mbashë ti pergjegjësi direkt për ato cka mund të ndodhin më pas.(At Nikolla Marku)

Të kujt janë shqiptarët ortodoks të Maqedonisë?”Ku është Kisha Ortodokse Autoqefale e Fan S. Nolit në Shqipëri që nuk bëzan. Pse ajo nuk e ngre zërin në mbrojtje të vëllezërve tanë ortodoksë shqiptar të Maqedonisë? Pse ajo me autoritetin që e ka, nuk ndihet? Kujt i frikohet? Të kërkosh të tëndin, të kërkosh mbrojtje për të tëndin nuk është e dënueshme as nga zoti e as nga humanizmi.

Të ishte Fan S. Noli gjallë ,ai këtë do ta bënte. Me siguri ,do ta bënte.” (F. Xharra)

Por… Vallja e Virgjëreshave, afresk me motiv biblik i David Selenicasit. Afresku gjëndet në një manastir, në Malin e Shenjt në Greqi. Shumë vepra të artit shqiptar janë te shperndara nëpër botë. Etnografet duhet ta studiojne kete afresk per kostumet popullore) , dhe.. ” Ajka e Bizantit ,historikisht ishin shqiptar”(). David Selenicasi e kishte preardhjen nga Selenica e Kolonjës. Krijmtaria e David Selenicasit u shfaq në Voskopojë, kur në vitin 1726 ai pikturoi Kishën e Shën Kollit. Këtë e vërteton edhe mbishkrimi që gjendet mbi faqen e murit perëndimor në Kishën e Shën Kollit në Voskopojë: “Ky tempull i këndshëm para Perëndisë i Shën Kollit i ndërtuar vonë nga lindja e Perëndisë 1721, në muajin qershor, mori përfundim të lumtur më 19 të muajit shtator 1722 të vitit shpëtimtar. Kunga u pikturua me dorën e të shumëditurit David Selenicasi dhe me shoqërimin e Kostandinit e të Kristos, me dhurimin e bollshëm të të hollave të zotit Haxhi Jorgji, që mbaroi jetën i lumtur. Në kohën kur ishte kryeepiskop në Ohër dhe Selasfor shumë i dituri Joasaf….”.(A. Llukani)

Eshtë për të ardhur keq për ne Shqiptarët ku jemi katandisur! Kisha Autoqefale Shqiptare sot është Kisha Ortodokse ne Elbasan që falë punes së At ikollë dhe besimtarëve ortodokse Elbasanas nuk e lanë te binte ne duart e kishës greke. Janulla i Greqise ka ardhur me një mision të madh për Greqinë dhe jo për të mirën e ortodoksëve shqiptar! Varfëria që u trashëgua nga ndërrimi i sistemit bëri që shumë njerëz të shiten tek greku për një rrogë në dëm të vendit të tyrë! Dhe koha po e tregon vazhdimit se sa fatal ka qenë faji i shtetarëve përgjegjes të vendit tonë që e pranuan Kalin e Trojes ne mes te Tiranës!

”Nuk mund të ketë atdhetarizëm pa liri, liri pa virtyt, virtyt pa qytetar; Krijoni qytetarinë dhe keni çdo gjë që iu nevojitet; Pa atë ju keni asgjë, përveçse skllevër që nga sundimtari e deri poshtë. (-Jean-Jacques Rousseau)”.

. Si mund të lutemi perpara altarit te kishës për Kristo Negovanin, Dhaskal Todhrin, Petro Luarasin, Fan Nolin, Visarjon Xhuvanin At Stathi Melanin etj, kur në krye të kishës ortodokse Shqiptare qendron Anastas Janullatos, nipi i atyre qe gatuan helm dhe gjak kunder martireve ortodoksë Shqiptar, martirë qe ëndrra e tyre ishte, që kisha te ishte e pavarur dhe të meshohej Shqip.

”Janullatos u dërgua në Shqipëri si eksark(i ngarkuar me punë i perkohshem) nga Patriarkana e Stambollit per organizimin e Kishes shqiptare mbas 1990-tes!Në ketë cilesi u pranua nga Presidenti Ramiz Alia!Por Janullatos krijoi Sinodin e Shenjte,me mitropolitë greke te zgjedhur nga ai vete dhe pastaj organizoi në menyrë të fshehte “zgjedhjen” e tij si kryepishkop nga ky “sinod”!Megjithëse ishte paralajmeruar të mos e bënte këte,nga nje perfaqesi e besimtareve ortodokse(me kryetar Petri Bidoshi),megjithëse nuk plotësonte kushtet e Statutit te Kishes ortodokse (te 1928 dhe 1950),sepse Janullatos nuk ishte shqiptar dhe shtetas shqiptar,teatri fallc u luajt deri ne fund!Kur ne menyre te papritur u shpall hiresimi i Janullatos si Kryepeshkop ne Kishen e Ungjillezimit ne Tirane,shumë besimtarë të ndodhur aty kundërshtuan me forcë ,filluan te këndonin këngë patriotike dhe të thërrisnin emrat e Papa Kristo Negovanit dhe Fan Nolit!Gjatë hirësimit kur duhet të bëhet gjithpranimi dhe besimtarët që ta shprehin këte duhet të therrasin “i denjë,i denjë”,në të vërtetë u degjuan thirrje “i padenj,i padenje”,madje edhe ne greqisht “anaxios,anaxios”!Sipas rregullave kishtare,nëse edhe një person në kishë thërret “anaxios – i padenje” procedura e hiresimit quhet e parregullt!Por cuditërisht te gjitha keto u anashkaluan dhe Kryepeshkopi u njoh me ketë cilësi(jo me i perkohshëm) nga Presidenti Sali Berisha dhe pastaj nga Patriarkana(që e kishte të detyrueshme)!Kryepeshkopi është i përjetshëm (dmth deri në vdekje) dhe nuk ka procedura pezullimi apo zëvendë simi!Dmth na e lanë … në derë! ( nga shtypi) ” … Dhe akademiki i ynë Rexhep Qosja iu gjunjëzua duke ia puthur dorën.

Në të vertetë duhet thënë Anastas Janullatos përballë Fan Nolit, se greku me raso dalë boje, po tundohet në pleqërinë e tij të thellë reomatizmale, të zhgulet nga strehëza ku ka zënë vend si zogu i qyqes greke në Kishën Orthodokse Shqiptare në Tiranë, të kalojë Atllantikun e të na shfaqet këto ditë të ftohta e me ngrica marsi, në Boston, tek Kisha e Shën Gjergjit, ku orthodoksët e mbarë komuniteti shqiptar feston 100 vjetorin e meshës së parë në gjuhën shqipe, të ngritur nga Fan Noli në 1908, që shënon krijimin e Kishës Orthodokse Shqiptare të Amerikës.

Çfarë kërkon Janullatos dhe kush janë puthadorët i tij pritës në Boston? (K.Traboini)

Shqiptarët e besimit ortodoks të qytetit të Beratit kanë vepruar me kurajo,duke shpallur hapur Autoqefalinë që në vitin 1922.(E.Shehu) Prej kësaj periudhe ata kanë vepruar në emër të saj dhe i kanë dhënë kuptimin besimit Ortodoks në shtetin amë Shqipëri.Kisha Autoqefale Ortodokse Shqiptare është një dimension i institucionalizuar i besimit ortodoks tradicional shqiptar,i cili erdhi si nevojë e kohës,për shkak të presionit të kishës ortodokse greke e cila edhe sot e kësaj dite mban të mbyllura në sirtarët e saj Statutin e Shenjtë të miratuar që në vitin 1922 nga patriotë ortodoksë shqiptarë në inaugurimin e saj në qytetin e Beratit.

„Ky Kongres plotësoi aspiratat e ortodoksëve shqiptarë sepse vendosi përfundimisht të drejtën e ligjshme të shqiptarëve ortodoks për përdorimin e gjuhës shqipe në kishë.Me vendim Nr.807 të datës 18.09.1922 këshilli i Ministrave bëri njohjen zyrtare shtetërore të vendimeve të Kongresit të Beratit dhe miratoi ato plotësisht sepse ishnin mbështetur në parimin e pavarsisë së shtetit Shqiptar“ .(A.Q.SH.fondi 251,dosja 1254,viti 1922).

Të ishte Fan S. Noli gjallë ,ai këtë do ta bënte. Me siguri ,do ta bënte.” (F. Xharra)

Fahri Xharra ,

21 Gusht2013

Gjakovë