Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for August 2013

Festa e Bajramit ne Kosove: Myftiu Tërnava priti përfaqësuesit e institucioneve

by

Bashkësinë Islame të Kosovës e kanë vizituar sot përfaqësues të institucioneve vendore e ndërkombëtare. Ata uruan myftiun Naim Ternava dhe mbarë popullin e Kosovës për jetë më të mirë dhe më të begatshme.

Kryeministri Hashim Thaçi uroi të gjithë besimtarët mysliman të Kosovës, me rastin e Fiter Bajramit. Gjatë vizitës që i bëri Bashkësisë Islame, kryeministri tha se në këtë ditë kujtohen edhe ata që u sakrifikuan për këtë vend, dhe ajo sakrificë jep energji për një punë më të madhe në ndërtim të shtetit.

“Bashkësia Islame dhe vet z.Tërnava personalisht, kanë luajtur një rol jashtëzakonisht të rëndësishëm me mesazhet e tyre të urta, të dashurisë, respektit dhe vëllazërisë. Ne sot në këtë festë kujtojmë të kaluarën tonë, të dashurit tonë të rënët për lirinë e Kosovës, por edhe marrim energji për të punuar në forcimin dhe konsolidimin e shtetit tonë”, tha kryeministri Thaçi.

Qyetarët i ka uruar edhe kryetari i Kuvendit Jakup Krasniqi.
“Urojmë të gjithë qytetarët e besimit islam të Republikës së Kosovës me dëshirat më të mira që mirëqenia, suksesi dhe begatia të jenë gjithnjë në rritje për qytetarët e vendit tonë”, tha kryeparlamentari Krasniqi.

Myftiu Naim Ternava priti sot edhe ipeshkvin e Ipeshkvisë së Kosovës Dodë Gjergji.
”Agjërimi, lutja dhe lëmosha janë mjete shpirtërore që njeriu përgatit zemrën e vet për Zotin dhe ne duhet të nderojmë njeri tjetrin. Ne i respektojmë festat dhe simbolet e njëri tjetrit, sepse vetëm duke respektuar ne rrisim qytetërimin e dashurisë”, tha Ipeshkvi Gjergji.

Bashkësinë Islame të Kosovës e vizitoi edhe kryetari i Komunës së Prishtinës, Isa Mustafa, i cili me këtë rast premtoi mbështetje për ndërtimin e xhamisë së re ne kryeqytet.
“Ne shpresojmë se në vitet e ardhshme do të kemi më pak njerëz të cilët falen në rrugë, për arsye se është në projekt që të ndërtohet edhe xhamia e re e Prishtinës. Ne do ta përkrahim Bashkësinë Islame që objekti të bëhet sa më mirë dhe sa më herët”, tha Mustafa.
Ndërsa, lideri i Vetëvendosjes, Albin Kurti, uroj myftiun Tërnava dhe besimtarët mysliman në Kosovë për një të ardhme më të mirë.

“Gjithë besimtarëve të fesë islame ua urojmë Fiter Bajramin me dëshirën dhe shpresën për më shumë barazi, solidaritet dhe drejtësi në shoqërinë dhe popullin tonë”, tha Kurti.
Për një mirëqenie më të mirë, në këtë ditë ka uruar edhe lideri i AAK-së, Ramush Haradinaj.

“Urime për besimtarët mysliman të Kosovës dhe kjo festë dhe festat tjera që vijnë e gjetshin popullin tonë sa më mirë”, tha Haradinaj.

Myftiun Naim Tërnava e kanë uruar edhe përfaqësues të subjekteve tjera politike, ata të FSK-së, si dhe përfaqësues të korit diplomatik në Kosovë.

Shumë vizita në BIK

Ipeshkvi i Kosovës Don Dodë Gjergji, ka qenë i pari që e ka vizituar Bashkësinë Islame të Kosovës, për të uruar festën e Fitër Bajramit. Ai tha se tolerance është kryesorja për të gjithë.

Edhe kryeministri Hashim Thaçi, vizitoi BIK-un, duke i uruar të gjithë për këtë festë. Thaçi tha se BIK-u ka pasur rol të veçantë gjithmonë me urtësinë dhe mesazhet e tyre qëllim mira.

Kryetari i Kuvendit të Kosovës Jakup Krasniqi, ka uruar të gjithë për këtë festë.

Begati dhe krejt të mirat u uroi qytetarëve. Ai tek hyrja është takuar me Thaçin deri sa ai po dilte nga BIK-u. Ai tha se e uruan njëri tjetrin, duke shtuar se nuk ka arsye për të mos uruar festat njëri tjetrit.

Edhe Behgjet Pacolli, Ramush Haradinaj, Isa Mustafa edhe komandanti i FSK-së Kdari Kastrati, kanë vizituar BIK-un dhe e uruan myftiun Tërnava dhe qytetarët për festën e Fitër Bajramit .

Myftiu Tërrnava ka deklaruar se sa i përket Xhamisë së Madhe gurë themeli i së cilës është bërë që një vit tha se ajo nuk po vonohet për ndërtim por duhet para për ta ndërtuar dhe se shumë shpejt do ta fillojnë atë.(Bota Sot)

 

Besimtaret myslimane ne Shqiperi festojne festen e Bajramit

by

Besimtaret myslimane festojne sot festen e Bajramit. Ne kete dite te shenuar per ta, myslimanet kane marre urime nga kreu i shtetit, Bujar Nishani, kryeministri Sali Berisha, kryeministri i zgjedhur, Edi Rama, kryebashkiaku i Tiranes, Lulzim Basha, njeheresh kreu i PD-se dhe perfaqesues te tjere politikes.

Ceremonia e Faljes së Bajramit u bë sot herët në mëngjes në Tiranë, në xhaminë në Bulevardin “Dëshmorët e Kombit”, me pjesëmarrjen e një numri të madh të besimtarëve myslimanë. Ne fjalen e tij, kreu i komunitetit mysliman në Shqipëri, Haxhi Selim Muça, u ka uruar besimtarëve myslimanë paqe dhe harmoni në mes njëri-tjetrit.

Mesazhi i Nishanit

Me nje mesazh publik, Nishani uron qe ne kete Bajram ta shohim botën dhe jetën me sytë e të dobtëve dhe të varfërve.

“Le ta mposhtim me mjete paqësore, me sakrifica si Ramazani dhe festa si Bajrami, kulturën e urrejtshme të sherrit, këtë rudiment të rrezikshëm trashëguar nga e kaluara diktatoriale”- uron Nishani.

Mesazhi i plote i Presidentit 
Ju uroj nga zemra Gëzuar Bajramin, festën më të madhe dhe më të bukur të myslimanëve, festën Tuaj, festën time, festën e të gjithëve, atë festë gjatë së cilës gëzohen pa dallim, i madh e i vogël, burra e gra, të varfër e të pasur, të gjithë nën shenjën e bashkimit dhe besimit të pafundëm dhe të pakushtëzuar ndaj Zotit.

Gëzuar pra këtë festë të shenjtë, e cila, pas sakrificës sjell shplodhjen, pas hezitimit bindjen, pas dobësisë forcimin, pas vuajtjes Besimin.

Nga një Ramazan në tjetrin Ramazan, pra nga një sakrifikim në tjetrin, nga një Bajram në tjetrin Bajram, pra nga një festë në tjetrën festë, provojmë dhe dëshmojmë efektivisht besimin ndaj Zotit. Dhe Zoti çdo herë na shpërblen. Duke na bërë më të mirë; për veten, për tjetrin, për shoqërinë. Duke na bërë më të fortë fizikisht, më të kthjellët mendërisht, më të gatshëm për sfida të tjera edhe më të vështira, që i ka jeta, i ka ekzistenca.

Jo dëshpërim, jo lëndim, jo brenga.
Vetëm gëzim, lumturi dhe begati, dhe bekimin e Zotit, dashurinë e Zotit, ndihmën e Zotit, paqe, dhe urtësi sjelltë për të gjithë Ju kjo ditë, ky Bajram.

Le të na bëjë ky Bajram ta shohim botën dhe jetën me sytë e të dobtëve dhe të varfërve.
Le ta mposhtim me mjete paqësore, me sakrifica si Ramazani dhe festa si Bajrami, kulturën e urrejtshme të sherrit, këtë rudiment të rrezikshëm trashëguar nga e kaluara diktatoriale.

Nga thellësia e zemrës, ju uroj gjithë të mirat në këtë ditë të madhe.

Le të jetë Dita e Bajramit një ditë e lumtur.

Gëzojeni këtë ditë bashkë me të dashurit Tuaj. Ngushëllohuni bashkërisht. Ndihmohuni bashkërisht. Këshillohuni bashkërisht. Gëzohuni bashkërisht në këtë ditë Bajrami.
Mesazhi i Berishes
Feste te meshires se Krijuesit dhe sakrifices e ka quajtur kyeministri Berisha kete dite, duke uruar per mbaresi e paqe gjithe shqiptaret.

“Te dashur miq, sot besimtaret mysliman shqiptare, pas nje muaj perkushtimi dhe sakrifice per Krijuesin, festojne Fiter Bajramin si festen e meshires se Zotit ndaj nesh dhe devotshmerise tone ndaj Atij. Nepermjet sakrificave te ketij muaji njerezit perjetojne me prane vuajtjet e atyre qe kane mundesi me te pakta por njekohesisht perjetojne premtimin e Zotit qe pas veshtiresise, sakrifices e cila qendron ne themel te çdo arritje te njeriut, vjen lehtesimi, shperblimi.  Ndaj le te urojme ne nga zemra qe kjo dite e shenjte te sjelle shendet, mbaresi, paqe, begati per te gjithe shqiptaret! Gezuar!!! sb’- shkruan Berisha ne profilin e tij ne FB.

Mesazhi i Rames

Urime kane marre besimtaret edhe nga kreu i PS-se, Edi Rama, kryeministri i zgjedhur.  “Te gjithe besimtareve muslimane u uroj gezuar festen e Bajramit te Madh dhe mbaresia i prifte familjeve tuaja!”- uron Rama permes nje postimi ne profilin e tij ne FB.

Urimi i Bashes

Kryebashkiaku i Tiranes, Lulzim Basha, njeheresh kreu i PD-se ka uruar besimtaret pas nje vizite te bere mengjesin e sotem ne Komunitetin Mysliman.

“Pas javeve te mundimshme, diteve te gjata te sproves te muajit te Ramazanit, sot besimtaret ne Shqiperi dhe anembane botes festojne Bajramin. Me kete ras uroj gezuar festen e Bajramit, u kthefshin sakrifica e agjerimit dhe lutjet e tyre ne miresi, begati, drite per ta, familjet e tyre dhe konbin shqiptar. Mot me mire!”- uroi Basha.

Urimi i Topallit
Kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli ka uruar pas vizites ne Komunitetin Mysliman gjithe shqiptaret kudo ndodhen.  Sipas saj, sakrifica e agjerimit nuk eshte vetem detyre e shenjte, por edhe nje akt i rendesishem.

“Gezuar festen shqiptareve kudo qe jane. Sot sakrifica e gjithe atyre qe agjeruan nderohet dhe kurorezohet ne kete feste dhe dite te bekuar. Gezuar!”- tha ajo(Panorama)

 

Fahri Xharra:E harruam Plisin!

by

Fahri Xharra:E harruam Plisin!/

Historiani Fahri XHARRA në  lidhje me ngjarjet e fundit që po ndodhin me popullin shqiptar  thot se:

“ E gjithë kjo e ka çka po ndodhë në mes nesh  e ka edhe mënyrën shqiptare të përgjegjës së qytetëruar . Plisi i bardhë . Plisi i bardhë është harruar.!

E kemi harruar Plisin e bardhë që edhe Pirroja e bartëte , edhe Odiseu ,por edhe Aleksandri i Madh. Bota pa dashtas ka filluar të harron se aty jetojnë shqiptarët në tokat e veta.

Ne figure “ODISEA me plis te bardhe.

PAK HISTORI PËR GJUHËN SHQIPE

by

Çabej ndër të tjera thotë: “Nuk mundet të shkëputet kërkimi gjuhësor pa patur parasysh faktorët historikë.”/

Shkruan RASIM BEBO/Chikago/

          Artikulli, “Prejardhja e emrit Shqiptar” nxjerrë nga libri i Prof. Aristotel Micit, është:  “Shqipëria një përrallë dimri” tingëllon njëlloj si poema Gjermane e Johann Heinrich Heine, “Deutschland, Ein Winter marchen”. Duke i thënë peshkopit grek Janullatos: Ju vazhdoni për eleminimin e Kombit Shqiptar se unë do të tjerr fjalë për të kërkuar emrin Shqiptar në Mesjetë. Megjithatë, po të nxjerrim faktorë historik. Prof. Dr. Peng dhe Prof. Dr. Luigji Luka: thonë: “…Shkencëtarët arrijnë në përfundim  se përhapja e gjuhës indo-Europiane përputhet me fillimin e përhapjes së bujqësisë 10.000 – 9.500 vjet më parë.  Duke u nisur nga metoda dhe në kohë të ndryshme, shkencëtarët arritën në të njëjtën pemë të 63 gjuhëve Indo – Europiane,  e cila paraqitet në figurën më poshtë,  kur boshti i poshtëm tregon vitet, ku  në mënyrë të qartë shihet se gjuha shqipe është më e vjetra dhe i përket fillimit të përhapjes së bujqësisë. Sqarojmë lexuesit, se ar-bërës-arbëresh, është emri i vërtetë i bujqërve, që diskutohet nga shkencëtarët jo shqiptarë. Rrjedhimisht dhe lehtësisht kuptohet se çfarë gjuhe kanë folur ata bujqër  të stërlashtë para dhe pas tyre.Duke parë figurën e gjuhëve, riprodhon dhe një herë lidhjen ndërmjet biologjisë dhe gjuhësisë. Darvini në librin e tij, “Prejardhja e llojeve” pati shprehur  në mënyrë të kthjelltë se, në qoftë se dihet pema biologjike e prejardhjes së grupeve njerëzore, mund të nxirrej pema përkatëse njerëzore. Një përpjekje e tillë nuk u bë deri në vitin 1988, kur prof. Luigji Luka dhe shkencëtarë të tjerë vërtetuan lidhjen ndërmjet geneve, popujve dhe gjuhëve, vetëm  pasi ata ndërlidhën të dhënat botërore të grumbulluara në gjenetikë, arkologji dhe gjuhësi. Mozaiku gjenetiko-gjuhësor i zbuluar shpreh qartë  shkëmbimet dhe pasojat e zgjerimeve të shumta që kanë ndodhur në historinë njerëzore.  (1).

Arbër vjen nga fjalët:  “ar – bërës – arbëresh”,  nga zanafilla e dhjetëmijë vjetëve më parë. Sipas prof. Pengut.  E argumetojmë vjetërsinë e stërgjyshit tonë pallazg si më poshtë:

Mbrapa se kohët parahistorike, para se poetët e Homerit të këndonin për perënditë e tyre dhe heronjtë e përrallave , përpara se të shkruhet gjuha greke, rronte një popull  i quajtur PELLAZG. Herodoti (484-425 p.e.s) iu vesh pellazgëve historinë, e cila këta i përmend shumë më parë se qytetërimi i grekëve.  Fred Williams.

Nga Robert Tempëll: “Grekët dhe hebrenjtë  janë shumë të vonshëm në historinë e lashtë, sa që mund të themi se bëhet fjalë për mijëra vite distancë përpara se vëtë emrat Greqi dhe Hebre të vinin në jetë”.

Raca shqiptare nuk ka nxjerrë vetëm burra të pushkës, por edhe njerëz të mendjes e të shpirtit, filozofë, ligjvënës, burra shteti, shkencëtare, letrarë, dijetarë poetë e artistë të mëdhenj. Numri i njerëzve të dëgjuar, që njihen si shqiptarë, duhet ti shtohet një numër tjetër shumë më i madh të panjohurish, që janë  mbajtur si pjellë e ndonjë populli tjetër dhe qe nuk ua dimë emrat. (2).

Fara shqiptare nuk është delikate, që goditet lehtë dhe mund të rrezikojë të zhduket, përkundrazi, është e fuqishme, e ashpër, luftarake, që nuk mund t’i nënshtrohet të tjerëve. Ajo i jep rëndësi kombit dhe ekzistenca e saj e mposht

 

kohën.  Ajo mbizotëron aty, ku popujt e tjerë dështojnë.  (3).

 

Nga Kristo Floqi “LEKA” (viti 1937), lexojmë: “Sa pёr shqipen, kemi gojёdhana tё mbetuna qё prej kohrave prrallore tё mitologjisё. Qё si kallzohet nё Toskёri, ( marrim nga dorёshkrimet e Bardhulit): “Kur mbretёronte Kroni (Saturno), gjyshi i perёndive nё Kronjё tё Delvinёs, nga frika e fёmijёs qё tё mos i rrёmbenin fronin i pёrpinte porsa lindnin. Kёshtu  e shoqia e tij, Perёndesha dhea, ose gjea…e fshehu djalin e saj Zeusin, ose Hyjninё, nё Palavlinë e Kronit, i dha tё pёrpijё njё gur tё mbshtjellё me shpёrgonj. Pas pak kohe, ua dha djalin e saj shqiponjave nё Finik, t’a shpinin nё Krit, (Krete) nё shpellё tё Kuritёve qё tё mos e shihte Kroni. Kёto shpezë e morën dhe ua dorёzuan Kuritёve dhe ata e rrinin pranё shpellёs qё t’a ruanin. Zeusi kur u rrit, mori shqipet e tij dhe ardhi nё Shqipёri, ku luftoi Titanёt dhe Gjigandёt e Akrokeranёvet, të ciët nё kёtё kohё mbanin  shigjetat e arta dhe i ndihmuan Zotit qё tё shtjerё nga Froni, Kronin. Pasi u mund ky, Zeusi i hodhi gjigandёt pёrtej Vlorёs dhe vendi i tyre u quajte Gjigandja ose Gegёria. Titanasit dhe Kronin i hodhi nё fund tё malit të Tartarit, pranё Dukatit dhe nёpёr vendet e tyre  vuri  arbёrit. Pёr kёtё, mё i madhi artist i lashtёsisё Fidia, qё ka bёrё Shtatin e Zeusit, i ka vёnё Fronin e tij mbi krahёrt e shqipes  e cila mbante nёpёr thonj shigjetat e rrufesё. (4). Kristo Floqi pёrmend fjalёt  “shqipen” dhe  “e shqipes”, nё kёtё dotrёshkrim, nё rasёn gjindore dhe kallzore. Dhe “ar-bёrёs-arbёrsh”.  A nuk janё kёto fjalё të lashta qё vinё nga  mijё vjeçarёt?  Pra, ju z. Mici duhet tё kёrkoni prejardhjen e emrit Shqiptar!

Nё fillim tё periudhёs kristjane (Straboni nё shek I p.k.,  pastaj Taciti rreth viteve 55 – 120 pas krishtit, Klaud Ptoleme, rreth viteve 100-120 pas krishtit, gjёnden midis pёrhapёsve tё tjerё, Albanoi), që tё huajt, ndёr tё cilёt grekёt dhe romakёt, do ti quajnё ilire,  (tё paktёn ata qё nё strehёt e tyre malore u kishin mbijetuar pushtimeve tё ndryshme) aryanos, arvanitis, albanoi, albani, arnaut, arbёr, arben, arban,  alban, albanis dhe tё  tjera variante. Albanoi-et, tё pёrmendur nga kёta shkrimtare antike, zёnё njё rajon qё gjёndet sot midis Durrёsit dhe Dibrёs, zona e Krujёs, sipas kёtyre autorёve, ndёr tё cilёt  Ptolemeu ishte Albanopulis (sot Zgёrdheshi). Duhet saktёsuar se shqiptarёt nuk e kanё pёrdorur kёtё emёr pёr tё emёrtuar etninё e tyre: midis tyre ata e quajnё  veten shqiptarë, domethёnё bij ose fёmijё tё shqiponjёs. Nё lidhje me kёtё shёnojmё se ushtarёt e Pirros (shek. III  p. K. e quanin mbretin e tyre “Shqiponja” dhe njё ditё vetё mbreti ia ktheu se ata ishin “fёmijёt” e saj. Ekziston  gjithashtu njё tjetёr interpretim i kёsaj etnonimie: Shqiponja ishte njё nga simbolet e Zeusit, perёndia pellazge, e mirёfilltё (cf. Homeri, Iliada, XVI, 234). Shqiptarёt do tё kenё qёnё pra “bij tё Zeusit”, pra “bijt  tё Shqiponjёs”. Nga ana tjetёr, perёndia e tyre e quajtur Zot, tё kujton emrin hyjnor tё Zuesit. Megjithatё fjala shqip, pёrpara se te bёhej  etnonimia (shqiptar)  gjithmonё ka emёrtuar  “gjuhёn shqipe”  (gjuhё shqipe = gjuhё e pastёr, e qartё). (5).

Zeusi kishte si emblema shqiponjёn, skeptrin dhe vetёtimёn. Flamuri shqiptar paraqet nё nje sfond tё kuq njё shqiponjё dy krenore (njё kokё pёr Gegёt e Veriut dhe tjetrёn pёr Toskёt e Jugut:  dy  elementё kryesore pёrbёrёs  tё etnisё shqiptare.  (5).

Shqiptar do tё  thotё bij shqiponje. Pse? Nё mitologjine pellazge, e cila sot quhet greke dhe kjo s’dihet se si, kur ajo ёshtё fillim e mbarim  njё hymn i historisё mё tё vjetёr pellazgo – ilire, ku thuhet: Zoti lindi pёrpara shqiponjёn  dhe pastaj Dardanin .  Shqiponja ishte ndёrlidhsja midis Zotit dhe njeriut, nё kёtё rast Dardanit. Zeusi kishte gjithmonё pranё vetes shqiponjёn.  Simboli i shqiponjёs  ёshtё njё simbol tani pellazgo – ilir.

Pirros i pёlqente ta quante veten shqiponjё. Aleksandri i Madh i Maqedonisё kishte simbolin e shqiponjёs. Perandori ilir i Romёs, Kostandini i Madh ishte ai qё e vendosi simbolin e shqipnjёs  nё Romё. Nga Roma ky simbol mbeti nё Bizant dhe u bё simbol i fesё ortodokse. Nё shek. e XV  e mori Skёnderbeu si simbol tё shtetit tё tij dhe sot e kanё shqiptarёt. Nuk ёshtё koinçidencё simboli i shqiponjёs tek shqiptarёt me emrin shqiptar, që do tё thotё po shqiponjё nga gjuha shqipe. (6)

…Janё dy fjalё antonime:  shqipe = gjuha shqipe  dhe  shqipe = shqiponjё, shkabё, ypje.  Arbёrit  ja kanё vёnё  emrin e shpendit gjuhёs dhe po nga ky emёr kanё nxjerrё indetitetin e ri “shqiptar”  dhe “shqipёri”. Flitet pёr trajtёn ndajfoljore “shqip” e cila zёvёndёson ndajfoljen “arbërisht” dhe nuk themi dotё fjalёn  shqip-isht.  Koha e ka çimentuar  kёtё.

Z. Mici ju tjerrni fjalё nё kёtё kohё shumё tё zymtё, duke dyshuar te  emri Shqiptar, pёr interesa të politikёs heleniste.

Unё nuk jam specialist pёr gjuhёn, por komenti i Prof. Dr. Vedat Shehut  ёshtё i shkёlqyer me analizen qё i bёn, kёtё mendim e japin edhe tё tjerё kёtu nё Çikago.

Nё artikullin e botuar tё Z. Aristotel Micit, pashё se ai nuk njihte materialet e Konferencёs “Qendra Studimore Pellazgjike”, qё u mbajtё nё prill dhe tetor tё vitit 2011 nё Tiranё.  Do tё ishte mё mirё tё zbardhej mё tepër aktualiteti i sotёm nё Shqipёri, nga i cili rrezikohet mё shumё  indetiteti i kombit shqiptar se sa t’i vёrsulesh antikitetit dhe mesjetёs pёr tё gjetur origjinёn e emrit shqiptar, qё ёshtё  çimentuar me simbolin e ZEUSIT Shqiponjё. Megjithatё vlen pёr t’u arkivuar  pёr monografinë e “Shqiponjёs” Pohimi i Homerit:  ZEUSI  ishte “princ, dodonas dhe pellazg”,  (Iliada XVI, 324). Mirepo Dodona, Kryeqyteti shpirtёror i pellazgçve, bёn pjesё nё Thesproti (Çamёri) vendi nё kohёn e lashtё quhej “Pellazgji”. Pastaj kur studion te poemat dhe analizon emrat hyjnorё kryesorё si dhe toponimet  e pёrmendura, pas 2800 vjet pas Homerit, kёta emra dhe toponime janё mёse pellazge, meqёnёse mund t’i interpretojmё falё gjuhёs sё sotme shqipe dhe jo asaj greke. (7)

Luftёtarёt e Pirros e quanin atё “Shqiponjё”. Si rrjedhojё ata do tё bёhen “fёmijët  e Shqiponjёs”.  Qysh nga kjo epoke  shqiptarёt vazhdojnё  (shqiptari, me disa shkëputje tё shkurtёra, ёshtё quajtur  Albanaoim, Arbanite, Arvanos, Arvene, Arbёn,  Arber, Arnaut”) , tё quhen “bijtё e shqipes”, d.m.th. nё gjuhёn e tyre “Shqiptarё”!  Sot janё tё huajt qё i quan ata Albanais, Albanian, Albani, Albanese…! (7).

Shqiptarёt kanё jetuar nё njё vend horizontesh tё dhёmbёzuar, majash tё larta, shkёmbenj tё thikёt, rrafshnaltash, tё rahura me erëra grykash plot me borё. Ata nuk e quajtёn atё “Albania” por “Shqipёria”, “Toka e Shqiponjёs”.  Ata nuk e quajtёn veten “Albanians”, por shqiptarё,  ose “Bij tё Shqiponjёs”.  Kёshtu, ata u i dentifikuan me mё fisnikun prej shpendёve, qё fluturon mё lartё, qё çiftohet pёrpjetё dhe qё e bёn çerdhen ndёr maja mbi dy mijё metra lartësi.

Shqiptarёt rrjedhin drejtperdrejt nga Ilirё dhe vetё kёta, Ilirёt, janё trashёgimtarё tё pellazgёve, tё cilёt Herodoti (VIII, 44) nё  shekullin e V p. k., i cilёson autoktonё dhe pohon se gjёndeshin pёrpara grekёve nё gadishullin e Ballkanit dhe nё Egje (1, 171, 173 – V, 26 – VII, 95). Ai me autorё tё tjerё antikё pohon gjithashtu se pellazgёt janё zanafilla e themelimit tё Athinёs, pёr tё cilёn ndёrtuan Akropolin mё i njohuri i botёs, nuk e ndёrtuan grekёt por kёta pellazgё aty para vitit 2000 p. k., bashkё me murrin rrethues “pelazgikon” pohon Tuqididi. (8).  Homeri nё Iliade (XVI, 234) a nuk thotё se ZEUSI ёshtё  ”Pellazg dhe Dodonas” (Dodona nё Thesproti  (Çamёri), ishte i pari vend i shёnjtё parahelen kushtuar ZEUSIT)? (9).

Çuditёrisht, ky diagram tregon se ndёr 47 gjuhё moderne me bazё indoevropiane, vetёm dy prej tyre, shqipja dhe armenishtja, kanё njё prejardhje tё drejtpёrdrejt nga indoeuropianishtja, pa asnjё prind tё ndёrmjetёm gjuhёsor… Mirёpo duket i pakundёrshtueshёm fakti qё shqipja ёshtё njё nga gjuhёt mё tё vjetёra indoeuropiane dhe shqiptarёt  janё ndёr popujt mё tё vjetёr indoeuropianë.(10).

Pёr hir tё fitoreve tё Pirros sё Epirit kundёr ekspansionit romak, shumё popuj tё qyteteve tё Italisё, Sicilisё e adaptuan shqiponjёn dodonase si emblemё të qёndresës luftarake dhe e përdorën nё monedhat e veta gjatё luftrave, e mё pas gjatё kryengritjeve tё tyre (shek. tё III – II p.e.s.) kundёr lakmisё grabitqare  tё ulkonjёs kapitoliane. (11).

Kёsaj shqiponjё, Bregu i Detit dhe Mesapliku, mot e jetё kaonet tё papёrkulur, i kёndojnё  edhe sot plot lektisje:

“Shkab’ e madhe kasaba, / me dy krahё tё mёdha, / shkab’ e madhe me dy kokё, / mbret i zogjёve nё tokё, / shkabe e madhe nё male, nuk u dhe dhe e nuk u fale…”     Himare   (Pilika  f. 79).

Kёngё tё thinjura çame pёr Pirron:  “Pirro – Burri nё Ledhezё leu (çamёri). / Pirro – Burri jetim  na kish mbetur ? dhe i varfёr nё pikё tё hallit: / s’ish lipsjar, po ku kish mё tё tepёr, / s’ja pёrtonte tё mirr me pёrdhunё / ndonjё kaciq, apo ndonjё ziur, / dhe me shokёt aj e piq nё hell. / Pirro – Bur njё ditё ish i vetёm. / Pirro – Burri çish bё atё ditё? / Ai nё pill, nё malin e Bozhurit,  / njё kaciq e kish vёnё nё hell, / dhe mёlshitё tё gjalla ja haj. / Pirro – burrit njё ulk ju afrua / dhe ju huadh me kaciq t’e haj. / Pirro – Burri kaciqnё e la nё hell, / ulkut kamёn ja nxorri pёrpara, / dorё e kamё nё golё ja hosi, / Ulku Pirros nё grykё ju huadh. / Po jetimit nё pikё tё hallit  / shpejt di ipje nё ndihmё i vёnё. / Ja nxuarr sitё ulkut tё tёrbuar, / -Ja nxuarr sitё e ja kllapurisnё / dhe e pllaksёn si shirkun mbё dhe; / si shirku bё dhe ulku ra plasur. / Pirro – Burri ipjet si di motra, i pёrgushi me di lot nё si. / Pranё tire kaciqin e poqi. / Ipjet hanё nё mishin e ulkut, / Pirro – Burri nё mish tё kaciqit. (ipje=shqipe) (Pilika, f. 38)

Shqipja ruan ende diftongje tё dryshme rreth 40, ndёrkohё qё gjuha greke ka jo mё shumё se 9, sanskrishtja 2 , latinishtja 1. Gjuha shqipe ka rreth 750 “fjalё rrёnjё” njёrokёshe.  (E. Kocaqi thotё pёr 850 fjalё  rrokore), Kёto diftongje dhe njёrrokёshet e tyre janё rezultati i njё fenomeni tё vjetёr gjuhёsor, qё ka filluar bashke me belbёzimet e para qysh nё zanafillё.

Ёshtё fakt historik  i njohur qё kisha e krishtere e shkretoi Orakullin e Dodonёs, nё vitin 551 pas krishtit, duke ia luftuar me tёrbim simbolet  pagane, posaçёrisht shqiponjёn. Megjithatё, ky simbol stёrgjyshёror, ka qёnё aq fort i ngulitur nё ndёrgjegjen e vegjёlisё shqiptare, sa,  padashur t’ia dijё pёr mallkimet dhe dёnimet ekstreme tё patrikёve dhe peshkopёve.  (Pilika  f.75).

Ka studiues qё thonё:  megjithёse shqiponja ёshtё simbol nuk ka qёnё  “TOTEM”, kur shqiponja ka shpёtuar jetёn e Zeusit si e pamё mё lartё dhe kur kjo i shpёtoi  jetёn Pirros. A nuk ёshtё bindёse pёr tё qёnё njё etnonim shqipёtar?

Le tё shohim historianёt me studimet e tyre si i kanё emёruar ata pёrpjekjet e shqiptareve pёr liri dhe pavarёsi… Ne vitin 1355 caktohet despot i Epirit , bizantinasi, Nikifor i II-tё. Mbasi  pushtoi krahinat e Etolisё dhe tё Thesalisё, nё saje tё ushtrisё sё madhe tё pёrbёre nga forcat bizantine, greke dhe mercenarё turq, ai donte  tё rizaptonte edhe çifliqet e zotёruara nga shqiptarёt  dhe tua jepte çifligarёve bizantine. Tre vjet mё vonё, nё verёn e vitit 1358 nё vendin e quajtur Aspropotam (Akelos)  u bё beteja e “shqiptarëve” dhe Nikoforit tё II-tё, Engjellit, e cila pёrfundojё me shpartallimin e plotё tё forcave bizantine, ku gjeti vdekjen edhe vetё Nikofori i II-te. Sipas nje proverbi freng: “Udheheqёsi i vrarё, beteja e pёrfunduar”.

Fan Noli  “shkruan:  “mё 1379, pikёrisht kur kryezoti gegё,  Gjergj Ballsha, ndihmonte boshnjakёt nё Banat , Kryezoti çam Gjin Bua Shpata, shkatёrroi pёrpara Nartёs ushtritё e bashkuara tё sёrbёve, grekёve,napolitanёve edhe bizantinёve, duke siguruar Despotatin e tij deri sa vdiq nё vitin 1400. Mёnyra se si u fitua beteja e Nartёs, ёshtё pёr tё theksuar, se kjo mёnyrё u pёrsёrit disa herё prej Skёnderbeut nё rrethimin e Krujёs. Gjin Bua Shpata i la ushtritё armike tё rrethojnё kryeqytetin e tij dhe vetё qёndroi jashtё. Pasi u lodhёn kundёrshtarёt  nga rrethimi i gjatё, nga goditjet e pa pritura dhe tё vazhdueshme nga jashtё dhe sulmet e tё rrethuarve nga mbrёnda kёshtjellёs, ai u ra pёrsipёr si rrufe dhe i shpartalloi fare, duke zёnё rob kryekomandantin e tyre tё ekspeditёs anzhuine  Huan Heredia”.  Beteja tё tjera u pёrsёritёn kundёr  “shqiptareve “  nё vitet 1380, 1382, 1384, 1385. Nё betejёn e vitit 1396 dhe 1399, Despoti Izoul Buadelmonti krijoi njё kualicion me forca turke tё komanduar nga dy komandantё tё zotё turq, si Timurdashi dhe Melkushin, nga serbi Jan Uroshi dhe napolitani Karl Doko, tё cilёt erdhёn nё ndihmё tё Despotatit tё Janinёs.  “Shqiptaret “ tё udhёhequr nga strategu Gjin Bua Shpata i shpartalloi nё pozicionet “Drisko” nё vitin 1396. Pas tre vjetёve e pёrseritёn prapё mё 9 prill tё vitit 1399. Beteja u zhvillua nё fshatin Mesopotam afёr Delvinёs. ”Shqiptaret “ u hodhёn nё sulm me trimёri duke zёnё rob despotin  Robert Izoulin me arhonёt e tij. Me 29 tetor 1399 vdes Gjin Bua Shpata. “Burrё i fuqishёm, i admirueshёm e lavdi e  “Arberise” . Vendin e tij e zuri i vёllai, Zguro Shpata i cili e mbajti deri nё vitin 1418.

Fan Noli shkruan: “Kur u pёrmbysёn Ballshajt dhe Shpatajt, tё tjerё kapedanё “shqiptarё” zunё vendin e tyre, kapёn flamurin e lirisё qe u ra nga dora dhe u arritёn t’u bёnin ballё sulmeve turke”. (12).

Ardhja e Skёnderbeut nё krye tё shtetit tё ri shqiptar, pati njё jehonё tё madhe dhe u vlerёsua shumё nga Vatikani dhe fuqitё e mёdha europiane tё kohёs.  Me bёmat e Skёnderbeut, pas atyre tё Akilit, Aleksandrit tё madh, tё Pirros dhe tё Gjin Bua Spatёs (bashkatdhetarёt  e tij pellazgё) u shkrua njёra nga epopetё mё tё bukura tё historisё hapёsirёs shqiptare. Fama e kёtij princi arriti edhe nё Francё, ku, pёr nder tё tij janё shkruar duzina dramash. Zhak de Lavarde shkroi njё biografi tё shkёlqyer, (histori e Gjergj Kastriotit, i quajtur Skёnderbeu, mbret i Shqipёrisё, 1576), e cila frymёzoi Ronsardin tё kompozonte sonatёn e mё poshtёme (nё frёngjishten e vjetёr):

E piri nuk ka vetem kuaj te mire. / Per te rrembyer çmimet e garave Olimpike. / Por ka luftetarё tё njё gjaku tё lashtё. / qё mburren se është ai i Akilit trim. (Aref “Shqiperia”, f. 123)

 

QЁNDRIMI OSMAN NDAJ KRISHTЁRIMIT

…Pas mundjes  sё kalifit tё fundit Abasid, nё Kajro me 1517 nga sulltan  Selimi i I-re.  u shkri  Kalifati Arab nёn Sulltanatin turk. Pushtimi turk me 1453 ishte nё dobi te Patriakanёs greke.

G. Finlay thote: “Vetёm ardhja e turqёve e shpёtoi Greqinё qe do tё bёhej truall shqiptar” (13).

Sulltan Mehmeti  II-te, shfrytёzoi urrejtjen  midis Papёs e Patrikut dhe krijoi Kishёn ortodokse tё lindjes, njё shtet brёnda shtetit, me njё dekret qё i njihte pasuesit e tij, si krerё shpirtёrorё tё tё gjitha bashkёsive ortodokse.  Fanarjotёt  shpallёn: gjuhёn greke tё plotёfuqishme, alfabeti grek, shkollat greke, kishat greke u bёnё tipar mbizotёrues tё jetёs sё popujve tё krishterё. Patriakana ishte mё e keqe se tirania politike e turqёve.  Ata qё guxonin tё ngrinin krye, braktiseshin, mallkoheshin, shkishёroheshin dhe paditeshin tek autoritetet turke. Autoritetet turke bashkёpunonin haptazi me peshkopёt grekё pёr shtypjen e shpirtit kombёtar tё shqiptarёve tё krishterё. (14).

“Islamizmi tek shqiptarёt nuk ishte religjoz por i llojit juridik dhe ekonomik. Thotё  Prof. George  Stadtmuller.Ndёrsa autorёt, si Gordinjano, I. Irvin, R. Fallasёi, Ё. S. Davis etj.  thonё: “Shqiptaret u kthyen nё myslimanё qё tё mos thitheshin prej popujve kufitarë sllavё dhe grekё… Islamizmi i shqiptarёve ka qёnё njё pritё kundёr presionit sllavё  e grekё.  Po si do tё ishte harta e sotme politike nё Ballkan, nёse shqiptarёt do tё vazhdonin tё luteshin nё kishat sёrbe tё Savёs e nё kishat greke nё gjuhёn e kёtyre kombeve?!  A do te ishin asimiluar ata”. (I.Irvin  & R. Fallasёi, “Fati i islamit Ballkanik”, 1984). (15).

Ne do tё ishim Shqipёri e madhe, por nuk do tё ishim shqiptarё. Kurse  Barleti shkruan: “Shqiptari ёshtё mё shumё luftёtar se sa fetar”.

Dihet se gjuha shqipja ёshtё shkruar pёrpara sundimit turk . Fishta na thotё pёr librin e parё: “ Gjetur nё Vatikan,” se ai ёshtё botimi mё i vjetёr i njohur i deri tani i gjuhёs shqipe. I tёri ёshtё nё pergame dhe ka 208 faqe, i shkruar me shkronja latine… ka tre kapituj, mbi teollogjinё, filozofinё dhe historinё. Kjo tregon qё ka pasur shkrues, botues dhe lexues tё shkolluar tё shqipes  nё vitin 1010. (16).

Murgu francez i quajtur  Brokardus, pohon si provё nё vitin 1332: “Shqiptarёt, me gjithёse kanё njё gjuhё krejt ndryshe nga ajo e Latinёve dhe e Keltёve, nё librat e tyre pёrdorin gёrmat latine’.(Aref, “Shqiperia”, f.184).

Kisha greke ka asgjësuar, duke e djegur arkivin e suljotёve Boçarenj nё vitin 1832. Nё shtёpin e Not Gj. Boçarit nё Amfisё, ruanin shumё libra tё gjuhёs shqipe dhe akte e dokumenta  me shumё vlerё . (Leondis Leondiu). (17)

“Ekzistonin dokumenta tё çmuara nё manastirin e Shёn Naumit, tё shekullit 12, por ato u shkatёrruan me urdhёr tё patrikut grek nё vitin 1850. Murgu Serafin,  autor i kёtij fakti vandalizmi, i thoshte mё 1856 peshkopit Popov dhe tre shokёve tё tij, patriku mё urdhёroj tre herё dhe sё fundi mё kёcёnoj. Vetёm atёhere bёra njё pirg  para manastirit dhe i vura flakёn. Por sa keq mёvinte.(18).

Flamuri i Skёnderbeut i pёrcjellё deri nё ditet tona. Mbi tё gjitha nё kёtё fjalim  historik  Koliqi na zbulon njё tё vёrtetё pёr flamurin tonё kombёtar. Ai shkruan: “Don Juan Aldro Kastrioti, kur e takova pёr tё parёn herё, elegant, mustaqe ngjyre hiri, “a la mode gaoloise”, i sjellshёm, i dashur, zotni me tё gjithё kuptimin e fjalёs…mbajsha letёr kёmbim prej vitit 1900, nёpёrmjet Faik Konicёs… Nё njё mbrёmje,  mё 1910, presidenti i thronit tё Skёnderbeut e ftoi Eqerem Beun nё njё dakrkё ku u gjёndёn pranё mё se 30 vetё tё aristokracisё ndёrkombёtare.  Kah fundi i darkёs njё shёrbёtor i solli njё kuti tё kuqe e tё artё tё Don Aladros dhe e mbajti para kёtij me tё dija duart. Alandroja u ngrit nё kёmbё i emocionuar, hapi kapakun e kutisё dhe nxori prej saj  njё flamur tё kuq me shkabё tё zezё krahёhapur. Foli fjalё tё zjarrta dhe tё prekshme, me njё tingull trishtimi si me e ndie zёmra se do tё valojё lirshёm nё tokёn shqiptare. Pohoi para tё ftuarve besimin e vet mbi ardhmёrinё fatbardhe tё atdheut tё kastriotёve. Nё fund, flamurin ja dorёzoi  Eqerem Beut duke i thёnё: “Unё jam plak e druej se nuk do ta shoh dritёn e lume tё lirisë shqiptare. Ju jeni i ri, mirrje sillnije n’atdhe!  Premtoftё Perёndija qё shpejt tё shtjellohet nё qiella tё lira tё shqipnisё”…  I a lypen Eqerem Beut e ai flamur i Aladro Kastriotit u valvit si simbol  lirie mbas  500 vjetёve nё Vlorё, ditёn e 28  nёndorit  1912 nga Ismail Qemali. (19)

Z. Aristotel Mici, unё u drejtohem me kёtё artikull, pёr rreth  shkrimit  tuaj  “Prejardhjae emrit Shqiptar”.  Ju citoni: “Vetiu na lindin pyetja: Si doli kjo fjalë?  Dhe pse nё kёtё prag kohor? Mendojmё se kjo çёshtje shpjegohet natyrshёm, po qe se ndërrimin e emertimit tё gjuhёs amtare e lidhim me momentin pёrkatёs në histori”.  Momentin pёrkatёs historik qё thoni ju, nuk lidhet me batanijen  e “njёmijё e njё netёve” ,qё tё rish mbi tё nё qiell dhe tё bisedosh  me ёngjejt dhe zogjtë. Henrih Heine ka shkruar:  Den Himmel uberlassen Wir, / Den Engeln und den Spatzen”.  Qiellin ua lёmё ne ёngjёjve dhe zogjve. Dhe shikojmё momentin historik tё atdheut nga Prof. Dr. Eshref Ymeri:  “Akademija e shkencave ka heshtur nё mёnyrё tё shёmtuar para aksioneve tё kreut tё shovenizmit grekokaragjoz nё Shqipёri  Anastas Janullatos, pёr zhvarrimet e Kosinёs, pёr mbjelljen e territorit tё Shqipёrisё sё Jugut me vorreza,  manastire dhe memoriale nё nderim tё ushtarёve agresorё grekё, pёr shpёrthimin e urrejtjes antishqiptare nga ana e mercenarit dhe tradhёtarit  me damkё Vasil Bollano dhe lakeut tё Athinёs Vangjel Dule.” (20).

Prof. Dr. Vedat Shehu shkruan: “Janullatosi ёshtё ngarkuar posaçёrisht qё myslimanet shqiptarё tё quhen turq, qё tё lehtёsohet realizimi pёr t’i kthyer zonat myslimane tё Shqipёrisё sё Jugut si çamёrinё. Prandaj cilindo mysliman Shqiptar qё thotё se ёshtё turk, me dashje apo pa dashje, me pagesё apo me vullnet ёshte agjent qё mbёshtet Janullatosin.  (21)

Z. Aristotel, ju kёrkoni emrin Shqiptarё, ndёsa Janullatosi kёrkon ta pёrbysё  si komb.  Ky prift s’ka turp, kur thotё: Jam kryepeshkop grek, kam kishёn autoqefale greke, kam besimtarёt grek nё Shqipёri.  Historiani grek deklaron: Fitorja  mё tё madhe nё shekullin e kaluar, ёshtё hedhja nё dorё e Kishёs Ortodokse Autoqefale Shqiptare,  Ju z. Aristotel jeni pasiv dhe shurdhmemec, që tjerni lesh pёr dobi tё grekut.  Nё artikullin tuaj renditeshin 20 referenca, por nuk figuron asnje referencë nga historianёt dhe gjuhёtarёt tonё, si Prof. Dr Mathieu Aref, Prof Dr. Dhimiter Pilika, Pro. Dr. Edwin Jacques,  Prof. Dr Eshref Ymeri, prof. Dr. Sami Repishti. Prof. Pullumb Xhufi.    Pse?  Se keta i kane vёnё kufin grekut te Gjiri i Prevezёs.  Me siguri qё Çamёria vjen pas Kosovës.

Referenca:

1. Prof. Peng dhe Luigj Lluka, Gazeta “Illyria”, 24-5-2005, f. 35.

2. Fahi Xharra,  “Raca Shqiptare”  internet  2-7-2013.

3. Aristidh Kola, “Arvanitet”, bot. 2002, f. 166.

4. Albert Kotini, “Tre gurёt e zezё nё Preveze”,  bot. vol. 2,

5. Mathieu Aref,  “Shqiptaret”, bot. 2007, f. 830 dhe f. 86.

6. Eleni Kocaqi, “Shqipja celesi i gjuheve”, bot. 2008, f. 162.

7. Mathieu Aref , “Mikena=Peellazget”, bot. 2008, f. 300 dhe f. 479.

8. Edwin Jacques, “Shqiptaret”,  bot. 1995,  f. 67.

9. M. Aref,  “Shqiptaret”, bot. 2007, f. 109

10. Edwin Jacques,  “Shqiptaret”, bot. 1995,  f. 48.

11. Dhimiter Pilika, “Pellazget” bot. 2005, f. 72, 79, 38, 75.

12. Fan Noli, “Historia e Skenderbeut”, bot. 1949, f. 6-22.

13. G. Finlay,  “The histori of greece” london, 1851, f. 349.

14. E. Jacques, “Shqiptaret”, bot 1995, f. 232.

15.  Sh. Delvina,  “Epirrin”, bot.  1999,  f. 304

16. At Fishta, Gazeta “ Illyria”, Dy caqet e gjuhes”, 15-11-2004,  f. 24.

17. Aristidh Kola,  “Arvanitet”, bot. 2002, f. 258.

18. Zhan Klod Faveirial, “Historia e Shqiperise”, bot. 2004, f. 334.

19. Albert Kotini,  “Tre guret e zes ne Preveze”, bot 2000, vol. 1, f.275.

20. Prof. Dr. Eshref Ymeri, “Tradita antikombetare”, internet, 6-4-2012

21. Prof.  Dr. Vedat Shehu, internet, “Janullatosi…”,  12-8-2012.

RASIM BEBO – Addison Cikago  korrik  2013

Aristidh Rruci dhe Koha e Burrave

by

Shpesh nuk e kuptoja nga më vinte drita mbi portretin e Aristidh Rrucit. Andej nga ai kërcuri që digjej e bubullonte në vatër, Ismail Qemali, apo nga të gjithë ata që i bënin dritë njëri-tjetrit, që punuan e u dogjën për të ndriçuar fatet e Kombit.(Pirro Loli)/

Nga Keze Kozeta Zylo/

Duke lexuar librin  “Aristidh Rruci dhe Koha e Burrave” me autor shkrimtarin plot sqimë dhe studjuesin serioz z.Pirro Loli ndjen se ndër duar ke një peshë të rëndë që nuk gjen pajisje për ta matur.  Pesha e librit në fjalë është e rëndë si vetë malet kryelartë të Kombit, ështe e rëndë si vetë vepra e Etërve të tij.  Ndonëse si autori i librit dhe unë si lexuese i gëzohemi si fëmijë të brishtë kur shikojmë dhe ndalojmë pranë portretit të Aristidh Rrucit për vetë faktin se siç e shpjegon autori që midis të tjerash se: Babai im kishte punuar pranë tij, e kishte kaluar rininë në shtëpinë e tij dhe beu e kish trajtuar si djalin e vet, ndërsa personalisht si tepelenase i gëzohem dhe më shumë faktit se ishte i zgjedhuri i Tepelenës si delegat dhe firmëtar i Pavarësisë së Vlorës në 28 Nëntor të vitit 1912.  Ai ishte së bashku me avokatin Fehmi Bej Mezhgoranin etj, të mohuar padrejtësisht nga historianët.

Duke u zhytur e tëra brenda librit dhe pasurisë historikë që na lanë Burrat e Kombit, pakuptuar kishja kaluar e tëra në një gjendje ekstaze, ku me të drejtë Franc Kafka thotë se kur shkruaja libra ishja në një gjendje ekstaze me orë e orë të tëra.  Këto lloj ndjesi provova në lexim dhe në opinionin që krijoja rreth këtij libri derisa ta përfundoja atë.  Portreti i një prej Burrave të Kombit të magjeps dhe të fut në mendime të thella, sepse kulturimi i tyre në majat më të larta të shkollave në Perëndim dhe shkrirja e pasurisë për Kombin janë dy medalje që duhet të vihen në gjoks të Kombit.  Me një lirizëm të hollë, fin dhe plot dhimbje është përshkruar motra e bukur e urtë e Zagories, një nga trevat plot kulturë dhe patriotizëm, Sava.  Ajo ishte martuar me burrin tjetër të ditur dhe patriot të Kombit, shkencëtarin dhe gjuhetarin e shquar Ilia Dilo Sheperin.  Dy burra të Kombit dhe të Zagorise që i dhanë dritë, jetë dhe pasuri Kombit, por që fatkeqësisht historianët dhe diktatura i dhunoi dhe i mohoi.  Autori Loli metaforikisht ka shkruajtur se dhjetëra patriote të shquar anekënd vendit ashtu të mbledhur rreth Ismail Qemalit dukeshin sikur ishin të mbledhur rreth Lules së Diellit që rrotullohet rreth dritës.     Burrat e shquar u mblodhen si fëmijëkokëunjur pranë Babait të Kombit Ismail Qemal Vlorës.  Ai u shkëput si Prometeu nga Perandoria Turke, nga postet, paratë dhe erdhi për Flamur e Atdhe.   Për jetën e Aristidh Rrucit shkrimtari Loli ka sjellë me fakte kokëfortë jetën, veprën e tij brilante si dhe humanizmin e tij si Njeri.  Le të ndalemi një çast në historitë që rrëfente në netët e gjata të dimrit pranë oxhakut me kërcunj i ndjeri babai i shkrimtarit, ku së bashku me flakën dhe shkëndijat  e zjarrit merrte jetë historia e pashkruar, historia e mohuar e Burrave të Kombit.  Ai kishte punuar qysh i vogël pranë Beut dhe ai rrëfente me pastërtinë e shpirtit se Ai Burrë i burgosur nga diktatura mizorisht e kishte trajtuar si djalin e vet.  Me dashurinë e birit për të atin, ai i kërkon ndjesë që dikur e kundërshtonte kur fliste për Beun ndaj dhe e quan ndërmjet të tjerash dhe si një libër pendese karshi të atit.  Babai i Lolit vazhdimisht i këndonte elegjinë për djalin e vetëm të Aristidh Rrucit i cili ishte edukuar në Perëndim, por vdiq në moshë të re dhe ja si e vajtonte: Jeta jone flakë e erë/ ndezi shoi papushim/ Dhe s’të fali, o i gjorë/ asnjë ditë me gëzim… (f.22)

Këto vargje ishin të një shoku të Aristidhit në ditët e zisë i cili i botoi në gazetën “Përpjekja Shqiptare”.   Ndërsa vargjet mbi gurin e varrit, thonë se i shkroi vetë i ati zemërplasur.  Autori shkruan me të drejtë se ato vargje mund t’i kish zili dhe një poet.              Rruci me origjinë nga Zagoria dhe delegat i Tepelenës, (më duhet të sqaroj këtu se në atë kohë Zagoria ishte brenda rrethit të Tepelenës, por në kohën e diktaturës u vendos brenda rrethit të Gjirokastrës), jetoi dhe vuajti në Vlorën heroike, në Vlorën e Flamurit.  Thonë se kur i vdiq djali gjithë Vlora ishte në zi dhe dhomën e pritjes e veshi me pëlhurë të zezë.  Të shkruash për jetën e Burrave të Kombit është një punë e gjatë, sistematike dhe me disiplinë të një studjuesi serioz, të cilin e shohim qartë në faqet e librit.  Komunikimi që ka pasur me disa njerëz, dëshmitarë për veprimtarinë e tyre e bëjnë dhe më të ndjeshëm dhe më të vëmendshëm lexuesin.  Njeri prej tyre është z.Eduard Dilo njeri prej pinjollëve të familjes së shquar të Kombit Dilejve të Sheperit i cili dëshmon dhe për Aristidh Rrucin vëllain e gjyshes së tij.  Ai pohon se është e tmerrshme kur dëgjon dhe mendon që ai varr i bardhë me bust të bardhë u shkatërrua, u hap varri dhe nga skeleti i Nikollës u vodh ora, unaza dhe stilografi i florinjtë, që babai ia kish vënë në varr me vete!  Me siguri kushdo që i ka marrë, ndoshta do të vijë një ditë, që ato relike të vyera të një ëngjëlli që mbylli jetën në atë moshë, do t’i flasin e t’i thone: “s’jemi të tuat, na çoni atje ku ishim”…  Këtë e pohon edhe prof.Bardhyl Gaçe i cili shton se grabitjen e atyre relikteve e ka pohuar një varrmihës.  f.23.

Të lexosh librin medoemos që prej andej del sikur të kesh qenë në një muzeum botëror të vleresuar (jo të shkatërruar dhe të mohuar siç ka ndodhur rëndom pranë vendit tonë), pranë faqeve të tëra lexova historinë e Kombit dhe të treves së famshme Zagories.  Nuk është e lehtë shpirtërisht kur je brenda tij ngase ke parë si në një film horror masakrat që janë bërë karshi tyre.  Njeri prej tyre është dhe Lef Nosi zëri i kujtesës i cili gjithë dokumentacionin protokollar të ngjarjeve të vitit 1912 i ruajti dhe i fotokopjoi në qindra kopje, ku shumë prej të dhënave autori i ka marrë nga i nipi i tij Skënder Kosturi për këtë burr të rrallë dhe patriot zemërzjarrtë.

 

DILENJTË E SHEPERIT

 

Autori me plot kulturë sjellë pranë lexuesve dhe më gjerë familjen e madhe të Dilenjve ku në krye të oxhakut është Ilia Dilo Sheperi, gur themeli dhe perlë e gramatologjisë shqipe, i cili kur mbylli sytë vaj i grave sheperiote ishte: U shkëput mali me borë/ U nda ergjenda kurorë/ Shami loti për fakirë/ Kur flisje për Shqipërinë/ Ndrinte vendi vetëtimë/.  Amaneti i tyre nuk thinjet kurrë, jeton përjetësisht në balada edhe pse mbi supet e tyre parreshtur rrahën dhe u përplasën dallgët e egra të mohuesve të historisë.  Pranë kësaj familje janë fëmijet e tij të gjithë intelektualë që kishin studjuar në Perendim dhe dispononin titullin doktor duke filluar me Dr.Jani Dilon, Dr.Orest Dilon, Dr.Mihal, Dr.Qirjako dhe Koco Dilon, etj, të cilët lindën në atë treve që i jepte Kombit vetëm yje.  Libri i Grmatikës së gjuhës shqipe botuar në Vlorë në vitin 1927 u ribotua në Tiranë pas botimit të dytë në Romë në vitin 1972, në vitin 2001, nën kujdesin e nipërve të tij të nderuar e patriotë si Ksenofon, Enrik, Ylli dhe Etien Dilo shkruhet në libër.

Në Sheper në atë kohë sipas autorit numëroheshin 163 penda me arsim të lartë. Eshtë e pamundur të japësh aktivitetin e kësaj familjeje të madhe brenda një eseje, por autori me të drejtë nuk befasohet kur njerin prej tyre dhe në kohën e demokracisë e vlerësuan me titullin “Mësues i merituar”, si nipin e e tij Etjen Dilon.  Autori dëshmon se e kishte njohur në Athinë, si një burrë të qetë dhe të ditur, të cilët ishin aktivizuar në shoqatën e intelektualëve emigrantë pas 90-ës me emrin Arbëria, burrë paqësor si baballarët e tij.  Vazhdoj leximin dhe të krijohet ndjesia sikur puthesh dhe me Hënën, puthjet gjithmonë janë paqësore dhe shprehin dashurinë e sinqertë.  Hënë ja kishin vënë shkollës që hapi Ilia Dilo Sheperi nëvitin 1906 dhe u zyrtarizua në vitin 1917, Shtëpia e Hënës pagëzuar prej tyre.  Një pagëzim plot kuptim që ndriçonte errësiren që kishte pllakosur nga zgjedha otomane.  Ajo shtëpi u projektua nga burrat e mëdhenj të pendës dhe të mendjes si Aristidh Rruci, Jorgo Çako, Dhiogjen Harito, Çajupi etj.

Profesor Diloja fliste dhe recitonte bukur dhe ndërmjet të tjerave u mësonte vargje përmendsh si: Drin o Drin i madhi lumë/, Që sjell valëgurë shumë/, Vallë e ndjen ti robërinë/, që ka mbytur Shqipërinë/   E.Dilo, vep e cit. f.63

Në këtë braktisje të çmendurish që iu është bërë Burrave të Kombit ku hyjnë dhe Dilenjtë e Sheperit më krijohet një vakuum i akullt dhe brenda tij shetit historia e ndezur që çan ajzbergun si një titanik i pathyeshëm dhe i pakthyeshëm.  Brenda tij shqiponjat e Sheperit dhe pena e autorit ngrejnë folenë me vezë të shenjta si në kohën e Pashkës.  Dhe Historia e Kombit tim bëhet dëshmitare në gjyqin final të saj.

 

Në Paradë kombëtare parakalojnë Burrat e Kombit

 

Në këtë libër lexon për mjaft burra të ndritur që në krah me Aristidh Rrucin luftuan për gjuhën shqipe.  Shfletoj dhe lexoj e zhytur me kokë në ngjarje dhe histori dhe Gjuha Shqipe më del fitimtare, e mbijetuar në shekuj.  Lexoj dhe mendoj se sa shumë punë na duhet dhe këtu në Emigrim për të punuar dhe për t’i thënë me kulturë: “Stop asimilimit të gjuhës shqipe në Diasporë” që çuditërisht vazhdon dhe në këtë shekull që ka hyrë në dekadën e dytë të tij.  Si lexuese e magjepsur pas këtij libri jam veshur me një pelerinë të blunjtë Hëne ku shkruaj me rrezet e saj Yjet e Kombit dhe nesër kur të fillojmë shkollën në shtator me fëmijët emigrantë këtu në New York krahas urimit: Mire se erdhet, do t’ju shkruaj në dërrasë emrat e tyre dhe me vullnet të mirë do t’jua stampos emrat e ndritur në zemrat e tyre aq të pastra dhe të virgjëra për Kombin nga kanë rrënjët e tyre.

Ata Burra janë drite e diturisë, janë frymëzim i brezave, janë legjenda e Kombit tim.   Këta fëmijë emigrantësh një ditë me siguri duke mësuar gjuhën shqipe do t’i këndojnë të pakënduarës së trimave dhe nëpërmjet legjendave do të ndërtojnë skulpturën “Burrat e Kombit” per ta vendosur ndoshta një ditë në Muzeumin Metropolitan, nga më të famshmit në botë.  Ata parakalojnë para syve tanë në radhë si shkronjat e arta të alfabetit shqip që e kanë mbrojtur me gjak si Pandeli Sotiri, Papa Kristo Negovani, Motrat Qiriazi deri tek vazhduesi i Kulluriotit Aristidh Kolja autor i librave fondamentalë në marrëdheniet greko shqiptare.  Autori është takuar me të personalisht dhe pohon se Aristidhi kishte 600 vjet që kishte emigruar në Greqi (Tiver) dhe shqipen e kishte ruajtur në shekuj, duke thënë se jam 24 karat shqiptar dhe grek s’bëhem kurrë.  Pjesa e dytë e librit hapet me dilemën historike ku gjithë Rilindasit donin një Shqiperi të pavarur, udhëtimet e Ismail Qemal Vlorës në Europë për Shqipëri të pavarur etj…

Më tej vazhdon me Prologun e zi ku Kongresi famëkeq i Berlinit 1878 i vodhi 25 mijë kilometra katrore Shqipërisë.  Eshtë një histori e tërë luftrash, gjak, plagë, që populli luftoi deri në Pavarësinë e Shqipërisë ku medoemos frymëzohem për të parët e mi që dhanë kontribut të padiskutueshem në Pavarësinë e Shqipërisë.  Më duhet të përmend dhe aktmandatin dhënë përfaqsueseve të Kazasë së Tepelenës nga banorët e saj për në Kuvendin e Vlorës.  Ata propozojnë që të jenë efendiu Aristidh Rruci nga Sheperi i Zagorisë Sheh Maksuti nga Tepelena, Sami efendiu nga Mezhgorani, persona të zotë që gëzojnë besimin e ne të gjithëve vazhdon aktmandati që është origjinal në osmanisht.  Përmes një leksiku të zgjedhur fjalësh që autori e ka pronë të tij të folurën bukur arrijmë në Kryeditën Kombëtare në aktin e Pavarësisë.  Kësaj kryedite i paraprin Flamuri Kombëtar që është urdhër lufte dhe nderi, alarmi më i shenjtë, betimi dhe Liria.  Fill pas shpalljes së Pavarësisë Aristidh Rruci do ju dërgonte telegram Sheperit të cilët brohorisnin nga gëzimi.

Megjithatë autori flet me fjalën e historisë se luftrat vazhduan gjatë ato nuk mbarojnë kurrë.  Kështu flet për masakrën e Hormovës ku egërsia greke therri 217 burra në Hormovë.  Selam Musai së bashku me popullin tepelenas u ngriten në këmbë për të luftuar urrejtjen e pashoqe të pushtuesve italianë. Heroizmi i tij mbeti si legjendë në këngë.  Me katërqind e ca komita/ bëre poshtë nga Babica, e zure topin nga grika/ italianët nga frika/ u trembnë sa u ra pika/ Tepelenë pse vajtoni/ Selam Musanë kërkoni/ trim’n e mirë mos e harroni/.

Po me kaq forcë jep dhe masakrat e bishës serbe që u bënë mbi popullin e pafajshëm të Kosovës.

Me shumë dhimbje lexon dhe shkrimin Vdekja e Ismail Qemalit, Ati i Pavarësisë ku të gjitha gazetat shqiptare dhe mediat e huaja dhanë për jetën dhe veprimtarinë e tij në Shqipëri.  Gjithë Kombi ishte në zi, Vlora e vajtonte me ligjet labe: Si na ike Smail be/ o zhgabonjë përmbi re/ zumë e të qajmë me ligje/ nëpër kodra e nëpër brigje/ dhe flamuri po vajton/ Vlorë e bekuar rënkon…”

Shkrimtari Loli demaskon absurditetin historik duke e vulosur si trashanik, cinik, armiqësor për mohimin që i është bërë delegatit Aristidh Rrucit e shumë personaliteteve të shquara historike që s’përmenden asgjëkundi.  Autori këtë radhë më duket sikur qëllon me beben e syrit si shigjetë të gjithë mashtruesit e historisë sic shkruan në një poezi dhe merr në mbrojtje burrat e Zagorisë, lidhjet me Kombin dhe Vlorën e Flamurit.  Në këto hulumtime serioze autorit Kombi i është dukur më i madh dhe ka shkundur borën e zezë përmbi emrat si Aristidh Rruci dhe Burra e Kombit.  Si lexuese përjetova Kohën e burrave, ndërkohë së shpejti m’u zgjua shpresa se nga ky autor do të lexojë librin që të perjetojë dhe Kohën e grave të Kombit.  Ato janë shumë duke filluar me mbretëreshën Teute, nënën Terezë etj të cilat jetuan krah burrave të mëdhenj dhe luftuan jo më pak se ata për Kombin. Pasi e mbaron gjithë librin, faktet, historitë e Kombit, ndjesitë që përshkruan autori të duket sikur ke lexuar një enciklopedi të tërë për Zagorien dhe dielli paprimtas lëshon dritë dhe verbohet nga harresa dhe gojët e legjendave që lëshojne zjarr dhe djegin shkretëtiriën e kujtesës për të filluar jo një Sahara, por një botë e re, nje botë e paqtë dhe e vërtetë.  Tek kjo Botë e Paqtë kam portën mijëravjecare me çelësin e artë Shqipëri, që s’ndryshket kurrë. Mbi portë është emblema: Burrat e Kombit që na ringjallin së vdekurish.

Gusht, 2013

Staten Island, New York