On December 14, 2014, Ambassador Mal Berisha, an IAPS adviser, presented a speech at the YIVO Institute of Jewish Research, highlighting the work of Herman Bernstein, American Minister to Albania (1930–33), and the fact that throughout history and especially during the Holocaust, not one Jew was harmed in Albania. For more on Berisha’s presentation see his website post (Albanian) and click here for his 50-paged brochure on Bernstein (PDF).
Ambassador Berisha’s work on Bernstein intersects with Protestant studies in this way, in Berisha’s words:
“I discovered Herbert Bernstein’s name while I was working on a book about another American, Charles Telford Erickson. The latter refers in his books to the contributions of Herman Bernstein in Albania as the American Minister of that time and also to their friendly relations. It was interesting to learn that when Herbert Hoover was Secretary of Trade, he gave Erickson 10,000 USD from his private account as a donation to the Agricultural School of Kavaja, Albania, on the condition of anonymity. Bernstein was personally interested in the school’s progress. Hoover’s bill of donation was revealed only after both had died, in 1966. The connection between President Hoover and Bernstein was strengthened when the latter wrote a book dedicated to the former, The Man who Brought America to the World …
“In 1919 Bernstein went to Paris with the American Delegation as a journalist. He reported from Paris for many American newspapers. The story of the Paris Peace Conference is very important for Albania and is entirely linked to the position of the United States represented by President Wilson and to the contributions of an American missionary, Charles Telford Erickson. The latter started his missionary work in Albania in 1908, when Albania was part of the Ottoman Empire. After four years of hard work and persecution he was deported by Serbs who had invaded Albania right after Turks left. However, he never ceased working for Albania until he died at 99 years of age in 1966. Erickson was called upon by the Albanian Americans of a patriotic organization, the Pan-Albanian Federation VATRA, to join the Albanian Delegation at the Paris Peace Conference. In Paris, Albania was at risk of being split up and seized by its neighbours, the Greeks, Serbs, Italians and Montenegrins. In this way, Albania was to be shrunk to an insignificant province.
“It was Charles Telford Erickson who informed President Wilson in daily briefs about Albania’s history and why it was facing that situation. Erickson had known the wife of President Wilson, Edith Bolling Galt Wilson, because they both had worked for the International Red Cross. He took advantage of this connection and channeled through her all of the letters he was preparing on behalf of the Albanian delegation. In this way, he succeeded in convincing President Wilson to declare that America would never sign a final document of the Paris Peace Conference if the borders of Albania would be violated. This was the first of the two greatest contributions of the United States towards Albania in twentieth century (the second was the liberation of Kosova in 1999). When we analyze relations between Erickson and the American Delegation led by President Wilson, and between Erickson and Bernstein, we attain a better understanding of how these people worked for Albania. In the thirties they both worked for American–Albanian projects: Erickson as a missionary and Bernstein as a diplomat.”
See the following video interview with Ambassador Berisha about Charles Erickson: 1) Short version with English subtitles, and 2) Full version (Albanian).(
Archives for December 2014
ÇFARË DO ZONJA BUÇPAPAJ KËTU – M’U HAKËRRUA ARBEN IMAMI NË MES TË PARLAMENTIT!
…Ata kanë çerek shekulli si uzurpatorë të pushtetit politik, ndërsa vazhdojnë të na çajnë dërrasa dhe na bëjnë moral, krejtësisht të zhveshur nga morali, krejtësisht të dalë boje, krejtësisht të shterur, duke mos u bërë syri tërr sepse u mungon ndërgjegjia./
… prej 1991 deri sot Arben Imami është pjesë e kupolës./
Nga ELIDA BUÇPAPAJ/
Sa herë vjen dhjetori prej çerek shekulli fillon retorika e atyre që vuajnë nga sindromi i kultit të individit duke e mbajtur veten si përmbysësit e diktaturës. I kanë të gjitha mjetet për ta bërë. Sidomos kur dërdëllisjet e tyre bien në veshin e shurdhër të popullit shqiptar.
Pardesytë e Bardha që shërbyen deri në minutën e fundit si elita e superstrukturës komuniste, si gazetarë, pedagogë, zyrtarë të lartë, mjekë – me një skenar preciz të studiuar më së miri nga diktatori i fundit Ramiz Alia dhe Sigurimi i Shtetit – i përdorën studentët e dhjetorit dhe protestat mbarëpopullore për të uzuarpuar pushtetin politik.
Ata ishin thirrur atë dhjetor me qëllim nxjerrjen jashtë loje të studentëve dhe e për ta kthyer zemëratën e uraganit popullor në energji të djegur dhe të padëmshme për nomenklaturën.
Sepse nuk ishin problemi studentët. Problemi ishte populli. Studentët bëheshin disa mijra, ndërsa populli ishte qindra mijë. Populli ishte ai që e priti Sekretarin e Shtetit James A. Baker 3d në Sheshin Skënderbe.
Le t’i kujtojmë disa emra duke nisur nga Sali Berisha, mjek, sekretar partie që kujdesej për shëndetin e nomenklaturës më të lartë komuniste. Le të vazhdojmë me Eduard Selamin, pedagog i estetikës marksiste leniniste, Preç Zogaj nga gazetar tek Zëri i Rinisë në selinë e KQPPSH drejtor redaksie në Shtëpinë Botuese Naim Frashëri; Besnik Mustafai, kishte punuar në zyrat e Nexhmije Hoxhës me Fatos Nanon, ashtu si Arben Imami me Edi Ramën dhe të gjithë së bashku me Gramoz Pashkon, Neritan Cekën, Tritan Shehu, Genc Pollo etj, të gjithë këta nuk kishin vuajtur asnjë grimë nga diktatura, përkundrazi kishin qenë të përkëdhelurit e saj.
Po si është e mundur që të përkëdhelurit e diktaturës, të jenë prej çerek shekulli edhe kupola politike e një sistemi tjetër politik?
A e uzurpuan ata pluralizmin në Shqipëri për të konvertuar sistemin nga diktatorial në gjoja demokratik?
Përse nuk e konvertuan të paktën Shqipërinë në një demokraci normale?
Sepse nëse do ta bënin, do t‘u duhej të largoheshin nga skena politike, por ata nuk nuk e lëshojnë pushtetin politik me asnjë kusht.
Mendoni sa e trishtë, për fëmijët që ishin 10 vjeç në fillim të viteve `90 e sot janë 35 vjeçarë dhe përsëri kanë mbi krye të njëjtët njerëz.
Për çerek shekulli tranzicion universitetet më të mira të botës kanë nxjerrë gjenerata të rinjsh shqiptarë të kualifikuar, me kompetenca në fusha të ndryshme, njerëz të rinj me integritet, për të cilët ka nevojë Shqipëria por të cilët s’kanë vend në Shqipëri.
Sepse kupola e mban të uzurpuar pushtetin politik, ekonomik dhe mediatik.Duke mbajtur peng demokracinë shqiptare dhe shqiptarët!
Ne nuk ishim kundër tyre. Vijojnë të jenë ata kundër nesh.
Ne nuk thoshim përse ata të jenë në PD, sepse ne mendonim se çdo kush ka të drejtë të konvertohet dhe të ndryshojë, bile edhe kriminelët pendohen dhe kërkojnë ndjesë.
Ndërsa ata ishin kategorikisht kundër nesh, dhe kur them kundër nesh, kam parasysh të gjithë elitën e re, përfshi të persekutuarit, klasën e pronarëve dhe të intelektualët e ndershëm pa dallime politike.
Të gjithë emrat që kam përmendur më sipër dështuan sepse e zëvendësuan veten me nomenklaturën e matufëve të byrosë politike, dhe nuk i dhanë rinisë vendin e denjë për të jetuar.
Duke u nisur nga takimi që patën tek Opinion katërshja Zheji, Imami, Zogaj dhe Bushati, po i kujtoj Arben Imamit një ngjarje ndodhur në vitin 1994.
Salla e Parlamentit të Shqipërisë ishte plot e përplot me të ftuar e gazetarë për të përcjellë mocionin e mosbesimit nga Partia Aleanca Demokratike e Arben Imamit, Preç Zogajt dhe Neritan Cekajt kundër Drejtorit të Përgjithshëm të RTSH Skënder Buçpapaj, të cilin e kishin thirrur në interpelancë, sepse Televizioni i Shqipërisë përmes një komenti të tij kishte denoncuar vizitën e delegacionit të kësaj partie në Beograd, në kohën e kulmit të kasaphanave të Milosheviçit në Bosnjë, kur Sarajeva vazhdonte të ishte e rrethuar dhe represioni antishqiptar në Kosovë ishte në kulmin e tij.
Dhe ndërsa në sallën e Parlamentit të Shqipërisë vijonte arroganca e krerëve të Aleancës Demokratike, ngrihet Arben Imami dhe duke treguar me gisht nga lozha ku isha ulur më hakërrehet: „E çfarë do zonja Buçpapaj aty“! Hakërrimi i tij ishte skandaloz i mbushur gjithë mllef dhe urrejtje klasore!
Unë kisha të drejtë të isha në sallën e Parlamentit të Shqipërisë. Së pari, sepse ai parlament ishte i një vendi që pretendonte se ishte demokratik. Së dyti, kisha të drejtë të isha aty si gazetare. Kisha filluar të botoja komentet e para ku kërkoja hapjen e dosjeve dhe largimin e spiunëve që në vitin 1991; prej marsit deri në tetor të 1992 kisha kontribuar në Radion Zëri i Amerikës dhe kur Arben Imami më hakërrehej nga salla e parlamentit të Shqipërisë punoja si redaktore tek Zëri i Rinisë dhe freelancer tek gazeta Republika ku Ylli Rakipi m’i botonte shkrimet e mia në faqen e parë. Asaj dite kisha shkuar në parlament si bashkëshortja e kreut të RTSH. Dhe kjo ishte e drejta ime.
Por Arben Imami and Co nuk pranonte assesi që Drejtor i Përgjithshëm i RTSH të ishte Skënder Buçpapaj dhe që gruaja e tij të mund të punonte si gazetare, profesion që e kisha nisur vetëm pas rrëzimit të diktaturës.
Arben Imami ishte njëri nga pedagogët që shoqëruan studentët në takimin e dhjetorit me Ramiz Alinë.
Ai përfshihet me deus ex machina dhe zgjidhet deputet i PD në zgjedhjet e 1991 dhe 1992.
Më 1992 Arben Imami shkëputet nga PD me grupin e mocionistave dhe bashkë me Cekën, Zogajn e disa të tjerë formojnë Partinë Aleanca Demokratike në opozitë me PD.
Në vitin 1997 merr pjesë aktive në rrëzimin e qeverisë Berisha.
Më 1997 Aleanca Demokratike hyn në aleancë me PS dhe gjatë qeverisjes socialiste Arben Imami ndërron tre portofole ministrash.
Në zgjedhjet e 2005 kalon në krahun e Berishës dhe pa marrë parasysh se ishte një nga kundërshtarët e tij më të egër të vitit 1996-1997 ai emërohet prej Berishës si shef i kabinetit kryeministror, ndërsa në mandatin e dytë të Berishës ka portofolin e Ministrisë së Mbrojtjes dhe aktualisht është deputet i PD-së!
Pra prej 1991 deri sot Arben Imami është pjesë e kupolës.
Cilat kanë qenë meritat e tij? Për çfarë mund të krenohet?
Ai dhe të tjerët e kupolës?
Se janë trashëgimtarët e rrugës që i drejtoi Ramiz Alia.
Ata kanë çerek shekulli si uzurpatorë të pushtetit politik, ndërsa vazhdojnë të na çajnë dërrasa dhe na bëjnë moral, krejtësisht të zhveshur nga morali, krejtësisht të dalë boje, krejtësisht të shterur, duke mos u bërë syri tërr sepse u mungon ndërgjegjia.
EDHE ZV/ MINISTRJA ME FATURA TE PAPAGUARA…?!
*Kryeministri shkarkon zv/ministren e Mjedisit Diana Bejko për faturën/
*Po nese ka ndonje minister qe ka harruar ne kete situate pa paguar a do ta shkarkoje Edi Rama? Po nese jane zyrtare te LSI a mundet ti shkarkoje?/
Ne oret e vona te nates se dites se marte gjithe mediat kishin nje lajm per nje fature modeste qe nuk kishte paguar ne Velipoje ,zv/ministrja e Mjedisit Diana Bejko qe e kishte shtepi te dyte. “Shtepi e dyte” eshte shtepia e kohes se plazhit, ku njeriu,i cili e zoteron si pasuri shkon ne muajt e veres dhe me pas e “braktis” ate. Ne muajt qe nuk e perdor shtepine e pra nuk konsumon energji elektrike ( pasi nuk banon njeri ne te) vjen nje fature standarte energjie tek 350 te reja. Dhe si rregull ,i pashkruar, deri tani keto fatura minimale paguheshin njehere ne 6 muaj. Natyrisht qe duhen paguar. Por te marten vone lajmi “bombe” i televizioneve ishte se Diana Bejko nuk ka paguar nje fature minimale ne Velipoje dhe ndaj kryeministri Rama ka kerkuar shkarkimin e saj si zv/ministre.Dhe do ta beje shkarkimin ndonese Rama eshte ne Beograd ne takimin e kryeministrave te Rajonit ne forumin Kine-Europa Juglindore. Mjafton qe lajmin e ka dhene per shkarkimin e formalisht do firmoset.
Natyrisht qe cdo zyrtar duhet ne rradhe te pare te manifestoje zbatimin e ligjit, e aq me teper nje anetar qeverie. Edhe cdo qytetar duhet te jete me ligjin, pavaresisht halleve, ndonese kjo ha diskutime se mungesa e anes ekonomike per te paguar si dhe e mospasjes te nje pune per te jetuar normalisht akuzon qeverine se nuk rrit mireqenien. Me sakte nuk krijon vende pune. Edhe ketu prape ka vend per te qene i kujdesshem pasi ne nje vit e pak muaj nje qeveri e re e ka te veshtire ti zgjidhe problemet. Ndaj nje qeveri merr kater vjet per te drejtuar. Me pas vendos prape vota.Por le te kthehemi tek lajmi per Diana Bejko.
A duhej bere shembull publik e aq me teper shkarkuar per nje fature krejt modeste? A duhej perdorur “koka” e saj si “koke turku” per t’iu bere presion zyrtareve te tjere se po nuk paguat do keni te njejtin fat si Bejko?! A duhej kjo metode e dhunshme ligjore te binte mbi nje grua zyrtare apo mund ti kerkohej se nese nuk e paguan deri, fjala vjen neser, shkarkohesh? Natyrisht qe ligji ne Shqiperi ka nevoje te zbatohet , edhe me force, porse nese nje zv/ministre iku nga posti per kete gje a mundet kryeministri dhe qeveria e tij te kete te njejtin standart e force edhe ndaj deputeteve te PS, te LSI dhe partive te tjera, duke gjetur masa ligjore , ndonese kane mandat parlamentar? A mundet qeveria qe per bizneset e deputeteve qe nuk paguajne apo vjedhin, ti ndeshkoje? E veshtire te besohet se mund te kete te njejtin “fat” iks deputet sic e mori zv/ministrja qe tashme mund te quhet ish-zv/ministrja!
Po nese ka ndonje minister qe ka harruar ne kete situate pa paguar a do ta shkarkoje Edi Rama? Po nese jane zyrtare te LSI a mundet ti shkarkoje?
Pakistani në zi për masakrën e 132 fëmijëve në shkollë
Pakistani ka nisur tre ditët e zisë kombëtare për 132 fëmijë dhe nëntë pjesëtarë të stafit të një shkolle, të vrarë nga talibanët.
Në dhe përreth qytetit veriperëndimor të Peshawarit, njerëzit janë mbledhur përreth arkivoleve dhe varreve.
Në përputhje me ligjet islamike, njerëzit kanë nisur t’i varrosin viktimat menjëherë. Korrespondentët flasin për një atmosferë të frikshme.
Të 141 njerëzit janë vrarë, kur militantët kanë sulmuar Shkollën Publike Ushtarake në Peshawar, më 16 dhjetor.
Ushtria ka thënë se sulmi është kryer nga shtatë persona të armatosur, që të gjithë të veshur me xhaketa bomba, që kanë shkuar nga klasa në klasë, duke vrarë nxënës dhe mësimdhënës.
Rrethimi i shkollës, ku mësojnë djem dhe vajza me prapavijë ushtarake dhe civile, ka zgjatur tetë orë.
Një total prej 125 njerëzish janë plagosur, para se sulmuesit janë vrarë. Disa nxënës të plagosur mbeten në spitalin kryesor të Peshawarit.
Një zëdhënës i talibanëve pakistanezë, i cili e ka identifikuar veten si Muhammad Khorasani, i ka telefonuar një korrespondenti të Radios Evropa e Lirë nga Shërbimi i Pakistanit, dhe ka marrë përgjegjësinë për sulmin, duke thënë se kjo është hakmarrje për operacionet e ushtrisë pakistaneze në zonat fisnore veriperëndimore.
Ushtria pakistaneze thotë se ka vrarë mbi 1,100 militantë islamistë në Vaziristanin Verior, prejse ka nisuur ofensivën në muajin qershor, duke përdorur sulmet ajrore, artilerinë, mortajat dhe trupat tokësore.
Kryeministri i Pakistanit, Nawaz Sharif, ka udhëtuar drejt Peshawarit. Ai ka thënë se sulmi i talibanëve është “tragjedi kombëtare e kryer nga egërsirat” dhe është zotuar se do të vazhdojë luftën kundër terrorizmit.
“Kjo luftë do të vazhdojë derisa terrorizmi të çrrënjoset tërësisht nga vendi ynë”, ka thënë Sharif.
Ai po ashtu ka njoftuar për fundin e moratoriumit për dënimin me vdekje të rasteve për terrorizëm.
Përgjigjja e ushtrisë ndaj sulmit në Peshauar raportohet se ka filluar. Zëdhënësi i ushtrisë, Asim Bajwa, ka shkruar në Twitter se dhjetë sulme ajrore janë kryer kundër militantëve në rajonin Khiber.
Masakra në shkollën e Peshawarit ka nxitur reagime nga e gjithë bota.
Sekretari i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Ban Ki-moon, ka thënë se ajo është një “akt i tmerrit”.
Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Barack Obama, ka thënë se terroristët “kanë treguar edhe një herë ligësinë e tyre” dhe ka përsëritur mbështetjen për përpjekjet e Qeverisë së Pakistanit për të luftuar ekstremizmin dhe terrorizmin.
Shefja e politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Federica Mogherini, ka thënë se është “e tronditur” me sulmin, i cili, sipas saj, tregon se sa i fortë është kërcënimi nga talibanët dhe sa e brishtë dhe e rrezikshme mbetet situata në rajon.
Sulmi është kritikuar edhe nga talibanët në Afganistan.
Në përputhje me zinë kombëtare, ambasadat e Pakistanit në gjithë botën kanë ulur flamujt në gjysmështizë dhe kanë hapur librat e ngushëllimeve.
Përgatiti: Valona Tela
LIKUIDIMI I UDHËHEQËSVE FETARË NË ULQIN (1944-1946)
Me rastin e 70-vjetorit të krimeve të komunistëve në Ulqin/
Shkruan: Dr. Nail Draga/Ulqin/
Trajtimi i ngjarjeve dhe personalitetëve që ka të bëj me kohën e Luftës së Dytë Botërore ne lidhje mbi qytetin e Ulqinit dhe të rrethinës së tij paraqet një inspirim të veçantë për çdo individ dhe studiues. E dhëna se nga viti 1941-1944 tokat shqiptare iu bashkangjiten shtetit amë Shqipërisë dhe këtu u vendos administrata dhe pushteti shqiptar me tërë mekanizmin qeverisës paraqiste një sfidë për popullsinë vendore. Por, kjo periudhë kohore ndonse e shkurtër e cila njihet si koha e Shqipnisë është e mbushur me momente dhe ngjarje interesante të cilat deri më tash janë hulumtuar shumë pak. Andaj me ketë rast do të trajtojmë në mënyrë të veçantë rolin e dy figurave fetare si dhe likuidimin e tyre nga komunistët me vendosjen e pushtetit të tyre nga muaji nëntor i vitit 1944.
1.Hafiz Hasan Llunji
Hasan Llunji, i biri i Alushit, myfti dhe myderriz i qytetit, lindi në Ulqin. Ka dy data, vitet 1897 dhe 1900. U rrit dhe u formua në një familje arsimdashëse dhe përparimtare. Ne moshën 13-vjeçare kryen hafizllekun-merr thirrjen hafiz, ndërsa diploma e ti, e lëshuar në vitin 1916/17, dëshmon se ai kreu shkollën dyvjeçare kroate-shqipe të Ulqinit. Më tej dëshironte të vazhdonte shkollimin në mederesenë e Sarajevës. Nga të parët e tij trashëgoj një bibliotekë të pasur me literaturë sa fetare dhe artistike me alfabet arabo-osman. Pasi kreu kualifikimet shkollore, bëri njohuri solide nga lëmi së drejtës trashëgimore të sheriatit. Në këtë lëmë u diplomua dhe u specializua në Shkodër te Sabri Begu, atëbotë kryemyfti i Shkodrës.Gjatë shërbimit në vise të ndryshme si mësues i fesë, ofiçar, myderriz dhe myfti, ka qenë pajtues në disa revista që botoheshin në Sarajevë, në Shkup e sidomos çmonte lart revistën “Zani i naltë” që botohej në Shkodër. Nga ajo revistë informohej për të arriturat e ndryshme në fushëveprimin e tij sidomos për veprimtarinë e shumë emrave të dëgjuar të kulturës dhe të së kaluarës sonë kombëtare.
Gjatë veprimtarisë dhe shërbimit hafiz Hasan Llunji ka shërbyer ne disa vende nga viti 1918-1944. Ka shërbyer në Ulqin, në Krajë, në Anë të Malit, në rrethinat e Tivarit dhe të Tuzit. Ai nuk ka mundur për të qendruar imun ndaj disa dukurive antikombëtare që organizonte pushteti i kohës në Mbretërinë SKS. Kështu në pranverë të viteve 30-ta në Ulqin flitej së do te vinin disa anije turke për të marrë familjet ulqinake të cilat nga skamja ekonomike dhe shtypja nacionale bëhëshin gati për ta lëshuar Ulqinin e për të emigruar në Turqi. Ndaj një veprimi të tillë të strukturave të pushtetit që si qellim kishin shpërnguljen e shqiptarëve nga ky qytet me plot guxim reagoi hafiz Hasan Llunji, duke i bindur bashkëqytetarët e tij për te mos e lëshuar Ulqinin. Nga një qendrim i tillë ai ishte në shënjestër të pushtetit dhe u detyru për një kohë ta lëshojë Ulqinin dhe u vendos në qytetin e Shkodrës, por po ashtu ka qendruar edhe në Durrës, ku pati takime edhe me Mujo Ulqinakun.
Njohja me dom Nikollë Tushën
Sipas shënimeve dhe dëshmive të njërëzve që e kanë njohur dom Nikollën dhe hafiz Hasanin, këto personalitete të ndritura fetare dhe patriotike, që vepronin në Ulqin, për herë të parë ishin njohur në vitin 1927 në fshatin Salç. Në atë kohë hasani sipas dokumenteve, Hasani kishte qenë mësues i fesë së fëmijëve shqiptarë në shkollën serbe të kohës. Por, ne ketë kohë në Salç kishte ardhur për të shërbyer edhe dom Nikollë Tusha. Që të dy kishin një bashkëpunim të admirueshëm që u bënë shëmbull edhe për qytetarët e zakonshëm. Të dy së bashku perveç së ishin në shërbim fetar me disa patriot të Ulqinit vazhduan aktivitetin kombëtar.
Me vendosjen e pushtuesve gjatë Luftës së Dytë Botërore në Ulqin në prill 1941 këto udhëheqes fetarë së bashku me disa atëdhetarë të tjerë iu bashkuan Mustafë Alibegut figurë e njohur atdhetare nga Ulqini i cili ne popull njihej me emrin Cafo Begu. Familja Alibegu, me tradita detare dhe tregtare, ishte me orientime të qarta kombëtare. Kjo familje ka dhënë kontribut të madh, sa në fushën kombëtare at edhe në atë arsimore, në lqin dhe më gjërë. Ai së pari ishte detar, pastaj tregtar dhe anëtar i disa partive, me kohë edhe kryetari i komunës së Ulqinit. Ne kohën e Karagjorgjeviqëve ishte kryetar shumëvjeçar i komunës së Ulqinit, senator në oborrin mbretëror dhe deputet. Gjatë LDB, Cafo Begu ishte sërish kryetar komune në Ulqin, pastaj deputet e më vonë përfaqësues i shqiptarëve të Malit të Zi në parlamentin shqiptar. Ishte anëtar i Këshillit të Lartë të Regjencës të udhëhequr nga Mehdi Frashëri, Fuad Dibra, lef Nosi, me kryetar Rexhep Mitrovica. Ne ketë staf ai do ta lidhë aktivitetin në Ulqin, gjithnjë i ndihmuar nga shokët e tij dhe bashkëpunëtorët më të ngushtë: dom Nikollë Tusha, hafiz Hasan Llunji e shumë të tjerë.
Tokat shqiptare i bashkohen shtetit amë Shqipërisë (1941-1944)
Fillimi i Luftës së Dytë Botërore solli ndryshime edhe ne hartën politike të ballkanit. Kështu pushtuesit e rinjë italian u angazhuan për të përmirësuar gabimin e mëparshëm duke ia bashkangjitur tokat etnike shqiptare nën Mal të Zi shtetit shqiptarë te kohës nga muaji prill i vitit 1941. Një veprim i tillë ishte një surprizë e këndshmë jo vetëm për dom Nikollen dhe hafiz Hasanin dhe Cafo Begun por për të gjithë popullin shqiptarë.
Ne rrethana të reja politike dhe shoqërore nga viti 1941-44 Ulqini ishte nënprefekturë e Shkodrës. Nënprefekt ishte Luigj Lufi, me origjinë nga Mirëdita i cili kishte te kryer fakultetin e historisë, ku përveç gjuhës amtare dinte edhe tre gjuhë të huaja. Truproje e tij ka qenë Rrok Shkreli. Zyrat e nënprefekturës kanë qenë afër Ranës në shtepinë e Bidin Selitës ku është sot pushimorja e pensionerëve. Gjatë kësaj kohe ne Ulqin për të parën herë vendoset administrata në gjuhën shqipe, hapet shkolla shqipe “Skënderbe” me arsmitarë vendas por shumica ishin nga Shkodra ndërsa drejtori i saj ishte shkodrani Jahja Domnori. Ne qytet ka funksionuar edhe gjykata, xhandarmëria, ushtria ku të gjithë ishin shqiptarë. Komandanti i qytetit të Ulqinit ishte Gjon Zefi Ivanaj.
Ne rrethana te reja ne një shtet të ri këtyre dy figurave të nderuara fetare në pranverën e vitit 1941, iu bashkohen edhe qytetarët vendas si Selë Lamoja, Cuf Brahushi, Hodo Alibegu, Rifat Alibegu, Riza Sula, Tahir Nikeziqi e shumë të tjerë. Nuk ka dilemë se ngritja e Flamurit Kombëtar Shqiptar me 14.6.1941 paraqet ditën dhe datën me të shënjtë për popullin shqiptarë ne krahinen e Ulqinit. Atë ditë u mblodhen para kishës së Shën Zefit(Mal të Bardhë) rreth 5000 qytetarë pa dallim feje e krahine.
Ja si përshkruan ketë moment historik Rrok Shkreli: ”Atë ditë ishte mbledhur popull i madh nga Ulqini, Ana e Malit, Kraja, Shestani…. Erdhen edhe krerët e iu bashkuan popullit, dom Nikollë Tusha, Cafo Begu, dom Ivo Bellashi, hoxhë Llunja, Lush Paloka, Dedë Gjo Nikë Delija, Selë Lamoja me të birin Elezin, Rexhep Dollari e shumë ulqinakë me ta.Së pari ka mbajtur një fjalim të fuqishëm atdhetari dom Nikolla, pastaj ka folur Cafo Begu e ne fund dom Ivo Bellashi në kroatisht pasi ishte kroat…Pas kësaj kemi kërkuar një shkallë për të hypur në kompanjel të kishës, shkallën e ka sjellur Kolë Lucë Ndoja që asokohe iu binte kambanave të kishës. Flamurin e kishte dom Nikollë Tusha, i cili ia dorëzoi Cafo Beg Ulqinit e ky ia dha Dedë Gjo Nikë Delisë; shkallët i solli dhe i mbeshteti fort për mur të kishës Kolë Lucë Ndoja, kurse Dedë Gjoni ma afroi mua shtizën e Flamurit, të cilin e valëvita disa herë në ajër e kjo ndezi zemrat e të pranishmëve, pastaj e vendosa dhe e shtërngova mirë në kompanjol.
Me rastin e ngritjes së Flamurit u ndez gazmendi liridashës e atdhetar ashtuqë të gjithë së bashku i kënduan Flamurit këto vargje:
O Flamur ti kuq e zi
po valon një bukuri
për Shqipni e për liri
në Kosovë e Çamëri
me gazmend e hijeshi
për të shtrejten këtë liri.
More djelt e Traboinit,
të Shestanit e t’ Ulqinit
banju bashkë e lutni i festë
për kufinin që u kanë hjekë,
shkoi kufini ku a kenë motit
n’ Sutorman e n’ Qafë t’ Kokotit “.
Gjatë tërë kësaj ko deri në vitin 1944 ne Ulqin edhe pse kanë pasur kërcnime dhe akuza nga qarqe të ndryshme këta dy figura fetare të nderuara ishin shëmbull me sjelljen, komunikimin dhe bashkëpunimin me popullin. Te dy dilshin vazhdimisht së bashku. Ishte kjo një shoqëri dhe tolerancë që nuk ishte ne favorin e individëve dhe qarqeve të ndryshme antishqiptare. Ata u gëzuan shumë kur ne vitin 1943 mësuan nga Cafo Begu për formimin e Lidhjes së Dytë të Prizrenit. Ishin te bindur se ajo forcë politike dhe ushtarake do të ndikojë në realizimin e aspiratave shqiptare për bashkimin e trojeve shqiptare me shtetin amë Shqipërinë. Ne ketë drejtim ai grup veprimtarësh ulqinakë shkrinë tërë energjinë rreth organizimit të punës lidhur me formimin dhe forcimin e Komitetit të Lidhjes së Dytë të Prizrenit në Ulqin, në përpilimin dhe në sistemimin e dokumentacionit të tij.
Burgosja dhe pushkatimi
Bëhet më dije se më 24 nëntor 1944, Ulqinin e vërshuan njësitë lokale partizane. Me të hyrë të tyre fillojnë mënjëher ndjekjet, maltretimet, burgimet dhe vrasjet. Një pjesë e veprimtarëve nuk u gjet në Ulqin, një pjesë arratiset, e frikësuar nga hakmarrjet që tashmë ishin bërë skena të ditës, ndërsa një pjesë mbetet në Ulqin.
Ne grupin e atyre që mbeten në Ulqin ishte edhe hafiz Hasan Llunji. Natën e 26 nëntorit nga OZNA arrestohet në shtëpinë e tij dhe dërgohet ne një burg të improvizuar të tyre në Ulqin. Aty gjen edhe tre ulqinakë të tjerë të cilët i kishin burgosur më parë: Hodo beg Bushatin më të birin Ahmetin, notër i Gjykatës së Ulqinit dhe Rafo Goranën, oficier aviacioni. Këtu e turturojnë mizorisht duke iu kërcnuar me pushkatim. Kërkonin të fliste për aktivitetin dhe shokët e tij. Përkohësisht hafiz Hasanin e lëshojnë pasi nuk siguruan prova për akuzen që ia ngarkonin, por nuk vonoi shumë dhe e burgosen përsëri. Organet e OZN-ës përmes spiunëve të tyre përfundimisht realizojnë qellimin e tyre, sepse ata i detyrojnë për të mbledhur nënshkrime nga populli për gjoja krimet që ka bërë ky gjatë kohës 1941-1944. Dhe ne një gjyq të improvizuar në Ulqin, në mbeshtetje të nënshkrimeve të mbledhura, organet e OZN-ës gjoja në emër të “gjyqit të popullit” dhanë fjalen e tyre përfundimtare- deportimin e tyre në Cetinë, në vazhdimin e hetuesisë.
Ende ne varr të përbashkët
Por, me datën 15 dhjetor 1944 katër të burgosurit me duar lidhur: hafiz Hasan Llunji, Memin Resulbegu, punëtor i gjeodezisë, Caf Canka dhe Zyhdi Fici, me roje të maskuara dhe të armatosur përcilleshin gjoja drejt Cetinës që atje t’iu shqiptohej denimi përfundimtar. Dhe ne drejtim të Tivarit pranë fshatit Braticë arriten ne një kthesë ku iu ishte venë prita, ku i pushkatuan të gjithë.
Ne vendin qe sot quhet “Laku i Hoxhës” i varrosen ne një varr të përbashkët. Edhe sot janë mu ne atë vend pa asnjë shenjë dalluese, edhe pse e kanë merituar të zhvarrosen dhe të varrosen me ceremoni të veçantë.
2. Dom Nikollë Noga-Tusha
Ne sajë te të dhënave biografike që disponojmë Nikollë Noga-Tusha ka lndur në Shirokë(Shkodër) në vitin 1895. Sipas kërkesës së tij, nga kushrini dom Pjetër Noga(Tusha), mbasi kreu shkollen fillore në vendlindje u dërgu në Itali në Sarzana, ku kreu gjimnazin dhe filozofinë, ndërsa më vonë në Gjenova kreu teologjinë. Është shuguruar për meshtar në vitin 1919. Meshen e parë e tha në Genazzano tek shenjtorja e Zojës. Pasi erdhi ne Shqipëri u emëru famullitar në Dush të Pukës dhe më vonë në Qelez. Ne ketë kohë në Shqipëri u krijuan rrethana të reja shoqërore dhe politike sepse ne vitin 1924 ne pushtet vie Fan Noli i cili ne dhjetor të ati viti përmbyset nga Zogu. Ne këto rrethana së bashku me dom Gjon Gazullin organizuan opoziten popullore për rrethin e Pukës.
Largimi nga Shqipëria si kundërshtar i pushtetit
Pushtetarët e rinjë nuk e lanë të qetë sepse ai cilësohej sipas tyre kundërshtar i pushtetit andaj ndiqej nga xhandarmëria. Ne një situatë të tillë që u bë e papërballueshme nga xhandarmëria e Zogut detyrohet me lanë vendin e tij dhe gjen strehim ne Arqipeshkvinë e Tivarit. Më pas emërohet famullitar në Kllezën Poshtë(1927-1933). Por përveç së ishte famullitar ne ketë fshat ne mungesë të priftërinjëve ne vitet 1931-1934 ka administruar edhe famullin në breg të Bunës në Shëngjergj. Për kontributin e dhënë si meshtar i zellshëm nga Selia e Shenjtë në vitin 1933 i jepet titulli Imzot, latinisht “Monsinjor” në vitin 1933, që d.m.th. kapelan i Papës. Ne pragun e Luftës së Dytë Botërore, dom Nikolla shërbeu në Salç. Ne vitet 1940-1945 me shërbim ishte ne Ulqin në kishen e Shën Zefit.
Gjatë kohës së luftës ishte përkrah Cafo Begut dhe të gjitha forcave atdhetare duke përkrahur pushtetin e ri dhe bashkimin e tokave shqiptare shtetit amë Shqipërisë.
Me datën 14 qershor 1941 ishte ndër organizatorët për ngirtjen e Flamurit Kombëtar Shqiptar në kishën e Shën Zefit në Ulqin. Ai këtu mbajti fjalimin e rastit. Ishte ky një moment historik për ketë qytet sepse Flamuri kombëtar valvitej për herë të parë.
Ndjekja ndaj figurave kombëtare
Vendosja e pushtetit komunist ne Ulqin me 24 nëntor 1944 për figurat kombëtare ishte fatale sepse atyre iu pengonte çështja kombëtare shqiptare dhe ngirtja e kësaj vetëdije tek masa e popullit ne ketë mjedis. Andaj te ndodhur ne një situatë të tillë figurat kombëtare u detyruan të shpërndahen sepse filloi ndjekja e tyre. Kështu dom Nikolla e detyru me u largu nga Ulqini dhe u strehu te kushërini i tij në fshatin Juban afër Shkodrës. Por, as këtu nuk ishte i sigurtë sepse sigurimi shqiptarë i cili kishte bashkëpunim të ngushtë me ate jugosllav, zbuloj qendrimin e tij dhe pasi e arrestoj iu dorëzoj jugosllavëve.Ishte ky një rast i jashtëzakonshëm ku shtetasi shqiptarë iu dorëzohet organeve të ndjekjës së një shteti tjetër.
Por, një veprim i tillë nuk është për çuditur sepse për pushtetarët e rinjë parësore ishte orientimi ideologjik e jo ai kombëtar.Ngjajshëm kanë vepruar edhe me Hodo Alibegun të cilin e burgosin në Shqipëri dhe e sjellin në burgun e Tivarit, ndërsa më pas të dy i sjellin në burgun e Ulqinit. Pas hetuesisë së rëndë, u mbajtë gjykimi publik në sallën e hotelit “Jadran” të Ulqinit.
Procesi gjyqësor dhe pushkatimi
Me qellim që ta komprometonin para masës, dom Nikollë Tushës, ne petk fetar, i jepej në dorë makina e shkrimit që ta barte nëpër rrugët e qytetit deri në sallën e gjykimit. Nga disa fëmijë të porositur përjetoi fyerje derisa kalonte rrugës. Gjyqi këta dy patriotë i dënoi me nga 20 vjet burg të rëndë. Pas shpalljes së denimit dom Nikollë Tusha dhe Hodo Alibegu dërgohen për të vuajtur denimin në burgun e Cetinës. Atje ne burgun Bogdanovkraj pati qendrim burrëror, por pikërisht për ketë qendrim dom Nikollë Tusha edhe pushkatohet më 4 nëntor 1946, në Bjellashka Papretina. Po ashtu janë pushkatuar edhe Hodo Alibegu nga Ulqini, Vasë Filip Mirdita nga Pistulli, Ali Beqir Bajrami nga Krytha, Merush Halil Omeri nga Krytha, Ali Veli Kalimani nga Kalimani, Lekë Maci Perkolaj, Vukë Pjetër Malaj, Gjon Zef Malaj nga Shestani etj. Ende sot nuk dihet gjë për ështrat dhe varrin e tyre.
Përfundim
Me vendosjen e pushtetit të ri te quajtur komunist nga fillimi u dëshmu se kemi të bëjmë me një sistem të diktaturës ku fillimisht filloi me ndjekjen e figurave kombëtare dhe nacionaliste e po ashtu edhe me burgosjen dhe likuidimin e tyre. Pjesëtarët e pushtetit gjatë LDB ne nënprefekturën e Ulqinit me ne krye kryetarin Cafo Begun-Alibegaj u larguan nga qyteti duke dalur ne mal e qendruar kaçakë për disa vite, ndërsa disa te tjerë u burgosen dhe u denuan me gjyqe te improvizuara me burg dhe pushkatim. Ne sajë të autoritetit që kishin dy figurat fetare te Ulqinit hafiz Hasan Llunji dhe dom Nikollë Tusha u pushkatuan.
Nuk ka dyshim se mekati i tyre nga pushteti komunist kishte të bënte me ngritjen e Flamurit Kombëtar Shqiptar ne Ulqin me 14.6.1941 si dhe ngitjen e vetëdijes kombëtare të populli shqiptar i kësaj krahine. Pushtetarët e rinjë diçka të tillë nuk mund ta përballonin sepse pushteti i tyre ishte me plot demagogji dhe se premtimet e dhëna gjatë luftës i mohuan me të përfunduar ajo. Ishte ky një mashtrim perfid dhe gënjeshtër transparente që dëshmohet me shumë argumente te kësaj kohe. Sepse pushteti i ri komunist dëshironte te mos degjohej zëri i shqiptarëve të cilët deshironin të jenë të barabartë si te tjerët, sepse atyre iu konvenonin individ anonim dhe servil ne shërbim të tyre.
Nuk ka dilemë se trajtimi kompetent i kësaj periudhe kohore meriton një qasje të veçantë sidomos për personat të cilët janë denuar, persekutuar dhe likuiduar vetëm së ishin shqiptarë dhe kishin bindjet dhe pikëpamjet e tyre politike e shoqërore.
Dhjetor 2014
- « Previous Page
- 1
- …
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- …
- 64
- Next Page »