Archives for January 2015

VIDHET HISTORIA E QYTETIT ILIR TË SHASIT

January 13, 2015 by dgreca

Nga Frank Shkreli /
Portalet elektronike të lajmeve nga Ulqini, “ulqonline” dhe “lajmengaulqini”, njoftojnë lajmin tronditës se dëshmitarë, të cilët kohët e fundit kanë vizituar gërmadhat e qytetit të lashtë ilir të Shasit afër Ulqinit, kanë venë re se persona të pa identifikuar po vjedhin gurët e prerë dhe të çmuar nga muret që kanë mbetur ende të ndërtesave, kryesisht kishave të atij qyteti antic shqiptar. “Ndërsa po shkonim të vizitonim Kalanë e Shasit, shoh një makinë të ngarkuar me gurë nga muri rrethues i qytetit të vjetër!! Pyeta dhe më thanë që kështu i marrin gati dhe s’kanë nevojë t’i thyejnë!!!”, citojnë portalet ulqinake të lajmeve, dëshmitarin Ilir Taflaj. Mediat ulqinake e cilësojnë kjëtë ngjarje si të “tmershme”
Shasi antik, historia e të cilit mbetet ende për tu zbuluar dhe studiuar, ka një histori të lashtë dhe të bujshme për kombin shqiptar dhe të para-ardhësve të tij, ilirëve. Pamjet, nga ajo hapësirë e ish-qytetit që e ka zanafillën nga koha e ilirëve, megjith rrënojat, madje edhe sot janë mbresëlënse dhe flasin për një të histori qytetërimi tepër të zhvilluar. Shasi, si qytet i lashtë, është një monument i gjallë i autotoktonisë shqiptare dhe të trashgimisë historike të shqiptarëve, që fatkeqsisht po shkatërrohet dal ngadalë. Fatkeqsisht, si kudo tjetër anë e mbanë trojeve shqiptare në Ballkan, trashëgimia kulturore dhe fisnore e shqiptarëve gjëndet nën dhe e pa zbuluar dhe e pa studiuar, ndërsa numri i madh i monumenteve që ende mbijetojnë dhe dallohen mbi dhe e që flasin qartë për kulturën dhe autoktoninë shqiptare në ato troje siç është Shasi, po shkatërrohen dhe po zhduken nga mos kujdesi zyrtar, nga rrethanat politike ose nga hajdutë që vjedhin ditën për diell, pasurinë kulturore dhe shpirtërore të kombit shqiptar, siç është rasti i fundit i vjedhjes së gurëve të qytetit të lashtë shqiptar afër Ulqinit, për të cilin raportojnë portalet e lajmeve të Ulqinit.
Shasi i vjetër, shtrihet në një zonë tashti nën Mal të Zi, midis Shkodrës dhe Ulqinit. Aty gjënden rrënojat që ende bërtasin — për ata që duan të dëgjojnë — për trashëgiminë e lashtë të kulturës së iliro-shqiptare në ato troje. Qyteti i dikurshëm i Shasit, ishte njëri prej qyteteve satelite të Shkodrës që njiheshin si “Arbëria Veneciane”, e që kishte arritur një nivel zhvillimi ekonomik dhe humanist të përmasave të rilindjes europiane. Thuhet se në Shasin antik ilir, si një qytet qëndër ipeshkvnore, dikurë qëndronin 365 kisha katolike, aq sa ditë ka viti, diçka që përputhet me gojëdhanën popullore që banorët e fshatit Shas thonë ”se të gjitha kishat në fillim ishin katolike” shqiptare. Kjo histori gojëdhanore përputhet, sipas disa shënimeve në internet, edhe me një citim nga një autor i panjohur i dorëshkrimit “Dulcigno secondo l’antica descrizione…”, ku thuhet se “në këtë trevë gjëndej qyteti shumë i vjetër i quajtur Shasi, ku duken gjurmët e 365 kishave, larg nga Ulqini 15 milje”. Nëqoftse kjo mund të dokumentohej si e vërtetë nga hulumtimet e historianëve, rasti i Shasit do të ishte një rast unik në botë me një numër aq të madh kishash dhe me një lashtësi prej më shumë se 1300-vjetësh në trevat autoktone shqiptare.
Sipas të dhënave historike, zhdukja barbare e këtij qyteti fillon në periudhën kur ai pushtohet nga Stefan Nemanja, ndërsa pëson sulmet e egëra nga mongolët dhe më në fund Shasi që njihej si edhe si qënder e madhe tregtare, shkatërrohet dhe shkretohet përfundimisht nga pushtuesit turq më 1571. Si rrjedhojë, ç’prej asaj periudhe e sot njihet si një “qytet i vdekur”. Jo vetëm, por një qytet ilir, të cilin sllavët gjatë gjithë historisë e deri në kohërat moderne, janë përpjekur ta fshehin Shasin antik nga vëmëndja e historianëve dhe e studiuesve vendas dhe të huaj për qëllimet e tyre të shtrëmbërimit ose të mohimit të historisë së shqiptarëve dhe të autoktonisë së tyre në trojet e veta. Ndërsa nga koha në kohë, sidomos Kisha ortodokse serbe është përpjekur t’i përvetësojë këto kisha duke vendosur simbole fetare ortodokse sllave në disa prej gërmadhave të Shasit, siç kishte ndodhur më 2004, gjë që me të drejtë shkaktoi indinjatë dhe protesta nga banorët dhe autoritetet vendore shqiptare.
Qyteti i lashtë i Shasit, gjatë shekujve u shkatërrua nga sllavët, nga otomanët edhe nga mongolët, ndërsa në ditët e sotëme duket se gjurmët e këtij thesari të trashëgimisë së historisë dhe të kulturës së vjetër të kombit shqiptar, fakeqsisht nuk po zhduken nga të huajt, ndonëse do të dëshironin të bënin një gjë të tillë, por po zhduken nga hajdutët vendas që po vjedhin gurët e çmuar të këtij qyteti shqiptaro-ilir. Është për të ardhur keq që, siç duket, vet shqiptarët vendas i janë vërsulur shkatërrimit të këtij monumenit historik duke vjedhur gurë e themeleve të gërmadhave të Shasit. Duket se kjo ngjarje është vetëm një vazhdim i tragjedisë së historisë së këtij qyteti të vjetër.
Ndërkohë, që Shasi është një kujtesë e lavdisë së historisë së vjetër iliro-shqiptare, ai është gjithashtu edhe një simbol i tragjedisë historike nepër të cilën është përshkuar kombi shqiptar gjatë shekujve. Historia e Shasit antik është një histori sulmesh e okupimesh nga hordhitë sllave, mongole e otomane, të cilat, me barbarizmat e tyre kundër një popullësie të vjetër autoktone, hodhën në humerë atë kulturë e traditë të vjetër të kombit shqiptar, të asaj toke arbërore ku Lindja i hapet Perëndimit dhe Perëndimi Lindjes. Është fatkeq fakti se Shasi i vjetër po kalon nepër një periudhë tjetër tragjedie, ku hajdutët vendas po tërheqin me kamionë gurët e themelit të këtij monumenti të lashtë të historisë mija vjeçare të kombit shqiptar, duke zhdukur kështu mëtej nga ato troje, gjurmët e qytetërimit të lashtë e autokton të këtij kombi fisnik.
Nuk mund ta marr me mend se si mund të ndohdë një gjë e tillë, por falënderës medias ulqinake që e venë në dukje një gjë të tillë, duke ia bërë të ditur këtë situatë opinionit publick vendas dhe më gjërë, me shpresë së personat fajtorë do të kapen dhe situate atë tilla të mos përsëriten më. Nevoja për ruajtjen e trashëgimisë së kulturës dhe historisë shqiptare në Shasin antik duhet të jetë një obligim, jo vetëm i autoriteteve vendase, por mbarëkombëtar. U takon ekspertëve shqiptarë dhe qeverive përkatëse nga të gjitha trojet, që të ndërmarrin projekte arkeologjike për të shpëtuar dhe për të dokumentuar sadopak nga ato gjurmë të të qytetërimit të lashtë iliro-shqiptar që kanë mbetur aty, para se hajdutët e gurëve të shlyejnë çdo rrënjë të asaj kulture e historie të mbrekullueshme, vlera e së cilës nuk mund të matet me para. Shasi antik simbolizon një dimension vlere kulturore jo vetëm shqiptare, por edhe europiane dhe mund të themi e qytetërimit biotëror. Prandaj, vlerat historike të Shasit i përkasin jo vetëm mbarë shqiptarëve por edhe gjithë njerëzimit dhe si të tilla duhet të ruhen dhe të mbrohen si vlera të përbashkëta e të jashtzakonshme edhe për brezat e ardhëshëm. Identiteti kulturor historik e kombëtar i shqiptarëve nuk duhet të lihet në dorë të hajdutëve!

XHEXHA…

January 13, 2015 by dgreca

(Kujtim i përjetshëm për doajenin e arkitekturës shqiptare në Kosovë)/
Nga: arch. Ylber Vokshi-Ylli/
Iku nga ne edhe njëri nga arkitektët e parë shqiptar të Kosovës Rexhep Vula të cilin ne në Gjakovë e kemi njohur me emrin Xhexha. I lindur në një familje të vjetër gjakovare në vazhdën e luftës së dytë botërore (1943),i frymëzuar me ideale të larta për të bukurën,e vijoj rrugën e paraardhësve të vendlindjes së tij,që vetëm i arsimuar dhe me dituri dhe punë të pa lodhshme,mundet ma së shumti të kontribuoi për kombin e tij. Në kohën kur popullit shqiptar të Kosovës iu lejua shkollimi,pas atyre viteve represive nëpër të cilat kaloi pas luftës së dytë botërore,ai së bashku me disa shoke e shoqe të tjera ndoqi rrugën e shkollimit dhe morri titullin arkitekt,që për rrethanat tona atë kohë ishte profesion i huaj,por i një rëndësie të veçantë,që së bashku me arkeologjinë ishte e ndaluar për shqiptarët,posaçërisht në hulumtimin e trashëgimisë arkitektonike dhe arkeologjike,që duhej të tregonte dhe dokumentonte rrënjët shekullore të popullit shqiptar (pellazgo –ilirët) në këto troje të Evropës.
I frymëzuar nga ndikimet e rilindësve të çështjes kombëtare,i ndikuar nga artistët e mëdhenj shqiptarë që kishin vepruar si arkitekt të mëdhenj në tërë botën, si ishin arkitekt Sinani,Andrea Alessi-Durraci i cili veproi në Dallmaci apo Qemal Butka i cili veproi së bashku me gruan e tij arkitekte Celila në Shqipëri, Turqi,Egjipt dhe së fundit në SHBA (në grupin e projektimit të kullave Binjake në New York,në aeroportin Kennedy e shume objekte tjera të projektuara në Amerikë). Në vitet e shtatëdhjeta u formësuar si arkitekt i rinj u kthye në Gjakovë e pastaj në Prishtinë,për të kontribuar në përhapjen e ideve progresive të kohës, të udhëhequra nga arkitektët e njohur ndërkombëtar si Le Corbusier,Frank Lloyd Wright si dhe profesori i tij Juraj Neidhard.
Pas përfundimit të fakultetit të arkitekturës në Sarajevë kishte oferta joshëse të vazhdon karrierën profesionale atje,si dhe në Angli (Londër nga ishte edhe gruaja e tij),por ai e ndjeu peshën e obligimit moral që e kishte ndaj popullit të tij,i cili kishte nevojë të madhe për profilet e profesionit të tij dhe u kthye të veproi në Kosovë,për të kontribuar sado pak në arkitekturën dhe në urbanistikën e qyteteve kosovare. Pasi ishin kërkesat e mëdha për këta profesionist menjëherë u angazhua në sferën e ndërtimit, arsimimit dhe projektimit së pari në vendlindje e pastaj edhe në Prishtinë dhe qytetet tjera në Kosovë.
Duhet theksuar se për të vepruar dhe zbatuar kriteret e profesionit në ato vite, ishte jashtëzakonisht vështirë në tërë Kosovën,ishin kushtet specifike të zanatit të cilat duhej përballuar. Kur filluan disa investime kapitale në Kosovën e rehabilituar,pas shumë katrahurave nëpër të cilat kaloi populli ynë,ai dha kontribut të çmueshëm me angazhimin e tij profesional,ishte prijesetarë në ekipet e pakta profesionale që vepronin në Kosovë. Ishte i detyruar të ballafaqohej me problemet elementare të funksionimit të një komuniteti të cilat në aspektin arkitektonik dhe urban ishin të huaja për ata.
Në ato vite nevojitej angazhim maksimal në të gjitha fushat e profesionit të cilat me sukses i kryente,si në projektime arkitektonike të shumë objekteve,si dhe zgjidhjeve urbanistike të zonave të ndryshme urbane në disa qytete të Kosovës të cilat i ka realizuar. Njërën nga fushat e rëndësishme në të cilën ka punuar dhe kontribuar me dekada ishte ajo e trashëgimisë arkitektonike,arkeologjike dhe historike,të cilës iu ishte përkushtuar me pasion të madh duke e ditur rëndësinë e kësaj fushe për popullin shqiptar të Kosovës. Identiteti arkitektonik dhe urban i objekteve dhe tërësive urbane në Kosovë ishte obsesion i tij e për të cilin shumë shpesh bisedonim dhe polemizonim me orë të tëra.
Pas vitit 1999 shumë çështje në mënyrë të çuditshme ndryshuan,mungoi ajo vazhdimësia arkitektonike,urbane dhe hapësinore që gjenerata e Xhexhës,e neve ma të rinjve,që me vështirësi të mëdha i kishim mbrojtur me sakrifica të mëdha. Ai nuk mund të pajtohej me atë se arkitektët u dirigjuan dhe u nënshtruan nga politik-bërja, vendimmarrësit kosovar dhe grupet e ndryshme të interesit, ata u “dhunuan” që ketë profesion të shenjët dikur ta degradonin në ekstrem të pa para në shekujt e kaluara në këto territore.
Ishte i brengosur dhe i zhgënjyer në veprimet e pa përgjegjshme posaçërisht të kolegëve të profesionit – arkitektëve dhe të atyre që kanë vepruar në fushën e urbanistikës në të gjitha qytetet e Kosovës me theks të veçanet në Prishtinë. Për këto çështje shpesh kemi diskutuar,në qarqe të caktuara intelektuale të cilat edhe sot janë të pakta. Theksonte se tërë shoqërinë kosovare e ka kapluar një defetizëm i cili do të na dërgon në vet shkatërrim urban, nëse nuk dalin forcat progresive të gjeneratave të reja të arkitektëve për të ndryshuar ketë gjendje. Të kota ishin apelet e heshtura dhe publike ndaj të gjitha këtyre dukurive të shëmtuara në katrahurën urbane të Kosovës,interesat individuale ishin dhe si duket ende do të jenë më të rëndësishme se ato të përbashkëta. Janë këto dukuri të cilat ishte dashur të tejkalohen që në shekullin e kaluara e për fat të keq pjesa ma e madhe e shoqërisë kosovare ende i preferojmë vetëm për interesa të mjera personale.
Posaçërisht ishte i indinjuar në ndasitë e arkitektëve,të cilat u manifestuan edhe me “demonstrata” të inskenuara vetëm e vetëm për të arritur disa qellim të pa arsyeshme për te. Shpesh kemi diskutuar se si mundemi të tejkalojmë ketë situatë e cila ende edhe sot vetëm se vjen e ashpërsohet. Për ketë ai brengosej dhe nuk e kishte të qartë se përse kjo ndasi pasi komuniteti i arkitektëve në Kosovë nuk është i madh. Ishte ëndërr e gjeneratës së tij të kanë me këndë të diskutojnë problemet urbane dhe arkitektonike që lindin gjatë punës, si në çdo shoqëri të civilizuar. Disa herë apeloi të kthehemi kah realiteti,të korrigjohemi,në demokraci problemet të zgjidhen me dialog,që çështjet e hapura te debatohen,mospajtimet të shqyrtohen dhe të zgjidhen në mënyrë transparente së bashku,në frymën e ligjeve ekzistuese,në kuadër të institucioneve shtetërore,në mënyrë që të mos kemi këso veprimesh të pa kontrolluara si ka ngjarë në kohën e fundit. Iku në amshim pa i arritur këto synime humane.
Vajza e tij Lala Meridith – Vula dizajnere dhe fotografe e njohur, që jeton dhe vepron në Anglinë, mënyrë dinjitoze dha kontribut të madh për kulturën shqiptare në Kosovë dhe Shqipëri, natyrisht me instruksionet dhe këshillat e babit të saj. Vitet e fundit të jetës së tij u anatemua nga pjesa ma e madhe e bashkëmendimtarëve, jetoi në varfëri materiale,por nuk i tradhtoi idealet e tija prej një intelektuali të madh dhe doajeni të arkitekturës shqiptare.
I tillë ishte dhe shkoi në rrugën e pa kthim me një breng të thellë në veprimet e pa kontrolluara të shoqërisë kosovare në fushën e planifikimit hapësinor dhe urbanistik, pasojat që të gjithë ne po i përjetojmë sot dhe do ti ndiejnë edhe gjeneratat e ardhshme, pasi këto veprime janë prezentë në të gjithë vendbanimet kosovare dhe janë të kapshme pasi vërehen.
Prishtinë arch. Ylber Vokshi-Ylli
13.01.2015 arkitekt i pavarur
ylberv@gmail.com

Autori është ish-Kryetar i Këshillit për Planifikim Hapësinor të Kosovës (KPHK),

Karikaturë e re me profetin Muhamed

January 13, 2015 by dgreca

Profeti Muhamet do të jetë në faqen e parë të gazetës satirike franceze Charlie Hebdo në numrin e saj të ardhshëm. Kjo është një karikaturë që portretizon Profetin duke mbajtur një tabelë ku shkruhet “Unë jam Charlie” dhe me titullin “Çdo gjë është falur”.
Botuesit e këtij numri, i pari pas sulmeve terroriste, thonë se kanë në plan të shtypin të paktën 3 milionë kopje. Tirazhi i zakonshëm është rreth 60.000 kopje në javë.
Gerarad Biard, Kryeredaktor
“Po, ne jemi gati me sa mundim, por jemi mjaft vonë, sepse ndonëse po punpjmë në vende të sigurta, jemi pak rrëmujë. Ka shumë, shumë gjëra që duhen organizuar, pa folur për prodhimin e gazetës. Nuk janë problemet normale, por ka shumë gjëra të tjera që duhen zgjidhur. Jemi gati ta nxjerrim gazetën në mbrëmje, por do të kishte qenë mirë të kishim edhe dy ditë shtesë.”
Dy vëllezërit ekstremiste islamikë, Cherif dhe Said Kouachi, masakruan 12 njerëz në zyrën e revistës javën e kaluar. Charlie Hebdo gazetë e njohur për karikaturat që satirizojnë Islamin dhe fetë e tjera, si dhe figura publike.
Autoritetet thonë se rreziku i terrorizmit në Franca mbetet i lartë. Ministri i Mbrojtjes Jean-Yves Le Drian tha se po mobilizon 10.000 trupa që do të ndihmojnë policinë për të siguaruar të ashtuquajturat “vende të ndjeshme.” Këto përfshijnë shkolla hebraike, sinagoga dhe xhami.
Mendi Duchan, banor hebre
“Rreziku mund të jetë jo vetëm për hebrejtë, por për të gjithë botën. Këta janë njerëz të çmendur, që duan vetëm të vrasin, thotë ky banor hebre. Shikoni se çfarë po ndodh me ISIS në Siri. Edhe mes tyre, mes arabëve, ata vrasin njëri-tjetrin. Ata janë fanatikë. Këta janë njerëz që pretendojnë se këtë apo atë e kërkon Zoti, por kjo është absurde. Shpresojmë se për hir të sigurisë së Francës e të Amerikës e gjithë bota do të bashkohet për t’i dhënë fund kësaj.”
Policia franceze rrethoi dhe vrau dy vëllezërit Kouachi të premten – të njëjtën ditë kur një tjetër militant islamik, Amedy Coulibaly, vrau katër pengje në një supermarket të Parisit, para se edhe ai vetë të vritej nga policia. Coulibaly kishte ekzekutuar një police një ditë më parë.
Vëllezërit Kouachi pohuan se ata punonin për një degë të al-Kaidës në Jemen, dhe ishin të lidhur me Amedy Coulibalyn.

Zvicra, mbështetje Kosovës në rrugën e zhvillimit ekonomik dhe financiar

January 13, 2015 by dgreca

PRISHTINË, 13 Janar /-Ambasadorja e Zvicrës në Prishtinë, Krystyna Marty Lang, shprehu gatishmërinë e shtetit të saj për të mbështetur Kosovën në rrugën e zhvillimit ekonomik dhe financiar, si dhe për thellimin e bashkëpunimit ndërmjet dy vendeve.
Ministri i Financave Avdullah Hoti, priti sot në takim ambasadoren Marty Lang, të cilën e falënderoi për punën, kontributin si dhe për bashkëpunimin e ngushtë me institucionet e Kosovës, në veçanti me Ministrinë e Financave. Sipas tij, ky bashkëpunim do të vazhdojë edhe në të ardhmen.
Gjatë takimit ministri Hoti e njohu ambasadoren për gjendjen financiare të vendit, përkushtimin e qeverisë për krijimin e kushteve më të mira për thithjen e investimeve të huaja në Kosovë, si dhe për përkushtimin e Ministrisë së Financave në luftimin e ekonomisë joformale./

Ambasadori Lu, 3 prioritete në misionin e tij në Shqipëri

January 13, 2015 by dgreca

Nga Gjergji Mima/ TIRANË, 13 Janar – Ecuria e reformave drejt anëtarësimit të Shqipërisë në BE, zhvillimi i Shqipërisë si aleate e NATO-s dhe forcimi i institucioneve demokratike janë tre prioritetet e misionit të Ambasadorit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Tiranë, Donald Lu.
Në një konferencë për shtyp, pas prezantimit të letrave kredenciale me Presidentin Bujar Nishani, ambasadori Lu u shpreh se, “Uashingtoni më ka dhënë 3 prioritete për ecurinë e reformave drejt anëtarsimit në BE, zhvillimi i Shqipërisë si aleate e NATO-s dhe forcimi i institucioneve demokratike”.
Duke uruar Shqipërinë për marrjen e statusit të vendit kandidat, ambasadori Lu u shpreh se shqiptarët duhet të ndjehen krenarë për këtë arritje.
Ambasadori Lu u shpreh se SHBA do të mbështesë përpjekjet e mëtejshme euro- atlantike të Shqipërisë, do të nxisë përpjekjet e Shqipërisë në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar si dhe nxitjen e përmirësimit të klimës së biznesit.
Gjithashtu, rifokusimi i trajnimeve dhe ndihmës amerikane për të përgatitur ndihmën e ushtrisë shqiptare në misionet e NATO-s, do të jetë pjesë e punës së ambasadorit Lu. Po ashtu si bashkëpunimi në reformën në drejtësi dhe fuqizimi i sektorit të OJQ-ve.
“Shqiptarët presin shumë nga Ambasada e SHBA dhe Ambasadori amerikan për shkak të lidhjeve historike dhe miqësisë mes vendeve tona. Do të jemi miq të sinqertë”, tha ambasadori Lu.
Lidhur me politikën e SHBA-së ndaj Shqipërisë, ambasadori Lu u shpreh se, “ambasadorët amerikanë ndryshojnë, por politika nuk ndryshon. Unë kam respekt për të gjithë ambasadorët që kanë punuar më parë në Shqipëri. Bashkëpunimi mes vendeve tona ka arritur nivel të larta. Kemi politikën kundër ISIS dhe parandalimit të largimi të luftëtarëve në Siri. Ky lloj bashkëpunimi ka qenë i paimagjinueshëm vetëm 20 vite me parë”.
Ndërsa duke folur për tragjedinënë redaksinë e gazetës satirike franceze ‘Charlie Hebdo’, ambasadori Lu u shpreh se, “një nga fushat e qarta pë partneritet është antiterrorizmi dhe sulmi në Charlie Hebdo nuk ishte sulm ndaj disa individëve, por kundër vlerave demokratike dhe asaj mënyre jetese të vlerave perendimore. Këto janë vlera që i ndajmë me Shqipërinë. Po punojmë me Shqipërinë dhe partnerët e tjerë me të cilët ndajmë vlera të njëjta”. /ATSH