Nga Beqir SINA – New York/
Kryetari i Bashkisë së qytetit të Nju Jrkut, De Blasio shpalli sot Këshillin Konsultativ të Kerikeve për të qenë më tej të angazhuar në komunitetet e besimit në formimin e politikës së qytetit
“Jam i lumtur që të jemë në mesin e atyre që shërbejnë qytetin tonë të dashur për të adresuar çështjet kritike të ditës,” tha Imam Tahir Kukaj, nga Qendra Kulturore Isamike Shqiptare në ishullin Staten Island. “Si ne të jetojmë në një komunitet të larmishëm, ajo është shumë e rëndësishme për të kuptuar besimin dhe kulturën e njëri-tjetrit. Dhe si një udhëheqës mysliman, unë besoj fuqimisht që ne jemi nën një Perëndi. Unë përgëzoj kryetarin e komunës për të marrë iniciativën për të formuar këtë lloj grupi këshillues, “tha Dr. Tahir Kukaj.
NJU JORK – Nga Nju Jorku , sot, njoftohet se kryetari de Blasio bëri të ditur krijimin e Këshillit Konsultativ të Klerit – i përbërë nga udhëheqësit e besimit lokalë nga të gjithë pesë njësive bashkiake – për të hapur një linjë të drejtpërdrejtë të komunikimit midis liderëve fetarë dhe Bashkisë së qytetit të Nju Jorkut. Kryetari de Blasio bëri njoftimin gjatë shërbimit të së dielës në një Kishë Baptiste të Korintit në Manhattan, duke e argumentuar atë si pjesë e përkushtimit të vazhdueshëm të Administratës së kësaj bashkie, për të angazhuar komunitetet e besimit fetar në formimin e politikës së qytetit, rreth çështjeve të tilla si sigurinë publike, banim dhe arsimin, si dhe lidhur me të gjitha shërbimet e qytetit pë banorët e saj.
Këshilli, i cili është ende në formim, do të jetë i përbërë nga një grup lokal me përbërje të ndryshme të klerit vendas ngarkuar me lidhjen në mes të anëtarëve të administratës dhe komuniteteve fetare . Anëtarët e Këshillit do të sjellën sipas këtij njoftimi prioritetet dhe shqetësimet e congregantacionit fetar të Nju Jorkut në Bashkinë e tij, si dhe do të japin informacione të ndarë mbi programet dobishme të tilla; si shërbime falas për përgatitjen e taksave dhe nformacionet me komunitetet fetare lokale.
Kjo thotë njoftimi është një përpjekje, serioze që do të formalizojë për të zgjeruar marrëdhëniet e Bashkisë së këtij qyteti metropolitan me komunitetet fetare anembanë qytetit – duke e bërë më të lehtë për njujorkezët çdo gjë për të ndarë reagime, përmirësimin e ofrimit të shërbimeve dhe të forcimit të rrjeteve të klerikve në të gjithë pesë njësitë bashkiake. Anëtarët e Këshillit do të jenë gjithashtu të dispunueshem të mbajnë takime lokale mbi çështjet që kanë të bëjnë me politikën e Qytetit – të tilla si sigurinë publike, banimin dhe arsimin – dhe të ndihmojnë në identifikimin dhe organizimin e anëtarëve shtesë të klerit.
“Klerikët lokalë dhe komunitetet fetare që ata shërbejnë janë thelbësore në strukturën e qytetit tonë. Kultetet e adhurimit formojnë në themelin e reflektimit dhe forcë për mijëra njujorkezët. Këshilli Këshillimor i Klerikëve do të na vënë në komunikim të drejtpërdrejtë me këta udhëheqës fetarë në mënyrë që ne të mund të sigurojmë një dialog të hapur dhe produktiv me komunitetet fetare nga çdo cep të qytetit tonë “, tha kryetari de Blasio, mbas shpalljes së këtij Këshilli Konsultativë të Klerikve.
“Këshilli Këshillimor i Klerikëve do të shërbejë si një mekanizëm i dedikuar për dialog dhe reagime për njujorkezët. Liderët klerik janë besuar për të dhënë burimet e informacionit për njerëzit që shërbejnë, dhe Këshilli do të sigurojë që ata mund të jenë më efikase dhe të lidhen si komunitetet e tyre me burime dhe shërbime efikase për besmitarët e tyre në bazë të kërkesave të tyre. Dhe ky trup Këshiimor do të veprojë si një kanal i rëndësishëm për komunikim mes qeverisë dhe komuniteteve tona fetare – duke e bërë atë edhe më të lehtë për të gjithë qytetin për të dëgjuar mendimet dhe shqetësimet e të gjithë komniteteve fetare të Nju Jorkut, “tha komisioneri i Çështjeve të Komunitetit zoti Marco Cwrma.
“Unë jam me më shumë energji nga mundësia për të vazhduar punën me kryetarin e Bashkisë për të plotësuar zërat e congregants si kryetar i Këshillit Konsultativ të Klerit në qytetin e Nju Jorkut,” tha Reverend Michael Walrond Jr, Kryetar i Këshillit Konsultativ të Klerit dhe Pastor në Kishën Baptiste të Korintit.
Dhe shtojë se :”Komunitetet e Besimit Fetar në të gjithë qytetin janë rrjete të fuqishme, të ngarkuara nga forca dhe përkushtimin e congregants tona paepur. Në partneritet me kryetarin e komunës, drejtuesit më kompetente në City Hall dhe ky grup me të vërtetë do të jet frymëzuese prej liderëve klerikë të të gjitha besimeve, këshilli këshillues do të punojë për të bërë ndryshime pozitive për të gjithë njujorkezët. ”
Kurse u tha se :” Këshilli do të punojë drejtpërdrejt me Njësinë për Çështje të Komuniteteve, kryetarit dhe zyrtarëve të lartë të administratës së Bashkisë së qytetit për të zgjeruar shtrirjen e shërbimeve të qytetit brenda komuniteteve në të gjithë qytetin, dhe të sigurojnë reagime mbi mënyrat për të forcuar programet që shërbejnë kongregacioneve të tyre. Qyteti do të vazhdojë të punojë ngushtë me grupe të tilla si Komisioni i udhëheqësis fetarë Ekumenike (Corel) për të forcuar rrjetin e komuniteteve të besimeve të administratës dhe më tej të lehtësojë shtrirjen e congregants të qytetit. Këshilli Këshillimor i Klerikëve do të takohet me kryetarin dhe stafin e tij gjatë gjithë vitit, dhe të mbajë takime mujore , të cilat do të sigurojnë anëtarët janë të mbështetura në terren e tyre në komunitet.
Ja se cfarë thanë klerikët e tjerë njujorkez mbas zgjedhjes së këtij Këshilli !
“Ne jemi të kënaqur që Kryetari Bill de Blasio ka përmbushur premtimin e tij të fushatës për të krijuar një Këshill Konsultativ të Klerit. Ku ka pasur një bollëk të çështjeve që prekin komunitetet drei tek të drejtat e votës, të tilla si arsimi, zhvillimi ekonomik, sigurinë publike dhe strehimit të përballueshëm. Unë jam duke kërkuar për të punuar me kryetarin e kësaj Administratës për të bërë në Nju Jork, një qytet me pasuri të madhe, një vend ku njerëzit e zakonshëm të ken një mundësi për të reaizuar ëndrrën Amerikane – American Dream, dhe jo vetëm për të mbijetuar, por të “lulëzojnë” me sukses, “tha Reverend Cheryl Anthony, nga Juda Ndërkombëtare Krishtere Fellowship.
“Unë do të doja të falënderoj Kryetarin e Bashkisë për këtë mundësi për të shërbyer në Këshillin Konsultativ të Klerit. Unë pres që të bëjmë avancimin mbi vlerat e thella të traditave tona fetare në cëshjet publike, “tha Reverend Serene Jones, presidenti i Bashkimit Theological Seminary
“Ky partneritet në mes të komuniteteve të ndryshme të qytetit tonë të besimit dhe kryetarit të Bashkisë së Nju Jorkut, është një bllok i rëndësishëm ndërtimi që ne së bashku të përpiqemi për të mirën dhe tëngrem më, cilësinë e jetës për të gjithë njujorkezët,” tha Rabbi Bob Kaplan, nga Marrëdhëniet Hebraike dhe anëtar Këshillt të Komunitetit të Klerikeve në Nju Jork.
“Unë jam i kënaqur dhe i nderuar për të shërbyer në Këshillin Këshillues të klerit të kryetarit të Bashkisë së qytetit. Unë besoj se komunitetet fetare janë të bazuara në cështje thelbësore për të ndihmuar të realizuar vizionin e kryetarit de Blasio për një qytet më të “ndershëm” dhe të drejtë për të gjithë, “tha Rabbi Sharon Kleinbaum, nga Kongregacioni Beit Simchat Torah.
“Jam i lumtur që të jemë në mesin e atyre që shërbejnë qytetin tonë të dashur për të adresuar çështjet kritike të ditës,” tha Imam Tahir Kukaj, nga Qendra Kulturore Isamike Shqiptare në ishullin Staten Island. “Si ne të jetojmë në një komunitet të larmishëm, ajo është shumë e rëndësishme për të kuptuar besimin dhe kulturën e njëri-tjetrit. Dhe si një udhëheqës mysliman, unë besoj fuqimisht që ne jemi nën një Perëndi. Unë përgëzoj kryetarin e komunës për të marrë iniciativën për të formuar këtë lloj grupi këshillues, “tha Dr. Tahir Kukaj.
“Në një qytet me kaq komunitete të ndryshme fetare si New York-u, është e rëndësishme që kryetari de Blasio ka bërë thirrje qësë bashku të kemi një Këshill Konsultativ të klerit për të folur për çështjet kritike në qytetin tonë. Si një ungjillor i thirrur për dashuri nga qyteti ku unë jam me shpresë se zërat tanë do të kontribuojnë për paqen dhe prosperitetin e New York-ut, “tha Reverend Dr Gabriel Salguero, President i Koalicionit Kombëtar të komunitetit Ungjillore dhe Pastor në kishën Engjellore.
“Është një privilegj për të shërbyer me kryetarin dhe kolegët e mi në këtë komision të rëndësishëm,” tha Reverend Donna Shaper, nga Kisha Judson Memorial. “Është një nder i madh për mua për të shërbyer në Këshillin Këshillues të klerit me kryetaret si përfaqësues i 130 kongregacioneve të Bashkuara Metodiste në pesë njësitë bashkiake,” tha Reverend William Shiliady, Shoqëria United Methodist e qytetit të Nju Jorkut.
“Respektimi dhe angazhimin tonë mbi diversitetet e pasura të institucioneve fetare dhe besimeve të Nju Jorkut, është kritike për të ndërtuar një të mirë , në të cilën janë bazat, strehimi, punësim më të madh dhe të kemi lagje më të qeta dhe më të sigurta, dhe që janë të arritshme për të gjithë ne komunitetet e Nju Jorku. Krijimi i një Këshilli Këshillues të Klerit pranë Bashkisë së Nju Jorkut, me Kryebashkiakun tonë de Blasio e njeh këtë dhe ofron një mjet pozitiv për të përfshirë më tej bashkësitë fetare që kanë të bëjnë me sfidat me të cilat përballet New York, “tha Monseigneur Kevin Sallivan.
“Ne përshëndesim Kryetarin Bill de Blasio për iniciativën e tij të guximshme për t’u angazhuar udhëheqësit shpirtërorë të komunitetit në një përpjekje bashkëpunuese për të mirë në jetën e çdo banori i Nju Jorkut dhe të dominojë në qytetin tonë të madh,” tha Pastor Rohann Wellington, nga Konferenca e Madhe e New Yorku Kisha Seven Days Adventiste.
Archives for June 2015
Duhet ngritur “Lidhja Antikomuniste e Djathtë Shqiptare”
Ne vend të një letre të hapur për kryetarin e PLL z.Sulejman Gjana/
Nga Hakik Mena/*
I dashtun Sulejman,/
Me lejoni t’ju drejtohem me këtë letër publike, së pari në cilësinë time si zogist, pastaj si kryetar i një dege të PLL, e mandej edhe si shok, mik e bashkëmendimtar i juaji.
Edhe pse i kam thënë më parë, e shoh të arsyeshme përsëri, të ritheksoj, disa pika rreth jush, të cilat po i përmbledh si më poshtë:
E para, të lumtë, për kontributin e dhënë në drejtim të kauzës kombëtare! Ndonëse i lindur dhe rritur jashtë atdheut, ju jeni, ndër rastet më ekzemplare, që sakrifikoni çdo privilegj dhe luks, (fatmirësisht familja dhe natyrisht vendi ku jetoni jua kanë mundësuar), dhe vini në botën e pistë të politikës shqiptare, kryekëput, për t’i shërbyer kombit dhe kauzës në të cilën besoni! Në këtë sens, ju jeni shembull i shkëlqyeshëm dhe model ideal, për mbarë të rinjtë, që lindin dhe rriten jashtë, se si i shërbehet kombit. Madje jo vetëm për ata, por pse jo edhe për mbarë shqiptarët, duke pasë parasysh edhe faktin tjetër, se ju jeni një person i kompletuar në çdo aspekt. Edukimi i shëndoshë familjar, shkollimi perëndimor, mos-përlyerja me komunizmin dhe inteligjenca – dhe për këtë arsye, çdo shqiptar i mirë duhet t’ju vlerësojë.
Së dyti, ju lumtë për impenjimin, qëllimin, kontributin dhe këmbënguljen tuaj konstante në drejtim të potencimit të ideve Zogiste, gjë për të cilën, jam absolutisht i sigurt, që çdo legalist dhe monarkist i vërtetë, e vlerëson pa masë.
Së treti, sinqerisht unë dhe shumë miq e dashamirë legalistë në Amerikë, e vlerësojmë jashtëzakonisht shumë faktin që ju keni pasë kurajon civile të merrni përsipër drejtimin e PLL-së, vendim, që kërkon një sakrificë dhe mund të jashtëzakonshëm. Aq më tepër, po të kemi parasysh rrënimin total që i është bërë asaj, veçanërisht në dekadën e fundit. Dhe pikërisht, bash për këto arsye të përmendura me lart, unë, së bashku me shumicën dërrmuese të legalistëve në Amerikë, e pritëm shumë mirë lajmin e shpalljes së kandidaturës suaj për kreun e PLL-së, duke menduar se ishit alternativa më e mirë, për ta nxjerrë PLL-në prej batakut, që ndodhej dhe ngritjen e saj në një nivel të dinjitetshëm dhe të meritueshëm.
Ne si degë të mbështetëm haptas dhe fuqishëm, duke pasë besimin, që ju do ta ndryshonit kursin e partisë, nga një parti të katandisur si “seksion” i PD-së, në një parti me identitetin e vet; atë të një Partie Tradicionale Kombëtariste, që mbi gjithçka vë interesat e atdheut dhe që posedon nji platformë të qartë kombëtare. Natyrisht, një ndër vështirësitë më të mëdha, që do të hasnit gjatë detyrës suaj të re, të cilën ne legalistët e vërtetë do ta prisnim me ankth, ishte: qëndrimi i juaj në negociata me partinë aleate tradicionale më të madhe të këtyre 23 viteve tranzicioni të tejzgjatur qëllimshëm, PD-në. Dmth, ankthi ishte, nëse ju, do të ishit një YES MAN, ose nji “lepe peqe” kryetar partie, në bisedat e para elektorale që ju do të zhvillonit, duke pranuar çdo variant që ata do të servirnin, mjafton që ju, me një rreth të ngushtë tuajin, të siguronit ndonji karrige – apo do të shkonit kryenaltë, duke mos pranuar të trajtoheshit si leckë, por si të barabartë, të dinjitetshëm, si përfaqësues të një Partie që ka traditë në bërjen e shtetit-komb, të një partie që ka eksperiencë në qeverisjen e shtetit, të një partie që mbarte vlera tradicionale shqiptare dhe perëndimore, të një partie që ka nxjerrë figura të ndritura kombëtare, si ajo e të pazëvendësueshmit Mbretit Zog dhe e heroit tonë kombëtar Abaz Kupi, të një partie që rrezaton luajalitet, por dhe që e meriton atë, të një partie që elektorati i saj përbëhet prej shtresës më të vuajtur dhe të persekutuar të regjimit sllavo-komunist, të një partie që për hir të zhvillimit të demokracisë, pranon dhe ofron bashkëpunim të sinqertë por kurrsesi nuk pranon të nëpërkëmbet, të një partie që pa diskutim ka bazë reale elektorale e jo të blerë me thasë mielli.
Dhe kur mendon të kaluarën e kësaj partie, që trashëgon një histori të hershme dhe jashtëzakonisht pozitive, natyrshëm, si drejtues i saj, do të kenë shkuar ndërmend, para, gjatë dhe mbas negociatave, ndjesi të tilla, si psh:
a) ajo e të ndjerit krenar që përfaqëson një Parti të tillë, e cila duhet të ketë dhënë forcë e kurajë duke mos ndier as më të voglin kompleks inferioriteti, por përkundrazi dhe
b) atë të përgjegjësisë, madje të dyfishtë, personale dhe kolektive; personale sepse vihet në diskutim personaliteti juaj, për performancën tuaj si lider i saj, dhe kolektive, se përfaqëson interesat e të gjithë simpatizantëve, ithtarëve, idealistëve që besojnë në filozofinë e kësaj partie. Si rrjedhim, kjo krenari dhe përgjegjësi që ju ndieni si kryetar i kësaj partie, ka influencuar natyrshëm, që qëndrimi dhe vendimi juaj së bashku me atë të kryesisë, rreth negociatave me PD-në, të jetë më se transparent, i drejtë, i saktë dhe i dinjitetshëm, thjeshtë ashtu siç duhet të jetë; i PAVARUN, vendim të cilin, në legalistët e Amerikës, dhe mbarë legalistët që të dhanë votën në Kongres dëshironin të shihnin, sepse janë dremitur, zhgënjyer, neveritur me vendimet servile, dallkauke, meskine, perfide të mëparshme.
I dashur Sulejman,
Më në fund, dinjiteti i partisë është në rikthim e sipër, në rrugën e duhur, të paktën bazuar në intervistat, shkrimet dhe deklaratat tuaja më se të sakta dhe tepër dinjitoze, ndryshim që do të dëshironim ta shihnim sa më shpejt dhe në rindërtimin në themel të partisë. Të gjithë jemi të vetëdijshëm për punën e madhe që duhet dhe për vështirësitë që ju së bashku me kryesinë keni përpara, dhe është normale që do të keni pengesa, intriga, bllokada, shkopinj nën rrota, kundërshtime, sajime, keqinterpretime të instruktuara prej ish-it dhe isha-ve drejtues të niveleve nga më të ndryshme, që çdo gjë mund t’i thuash këtij lloji, por legalistë e zogistë jo! Logjikisht idealja do të ishte mos të harxhonim kohë e mund duke u marrë me njëri-tjetrin në parti, sepse nuk e kemi këtë luks, por ja që Katovica na e la peshqesh sabotimin, dhe na duhet me fillu prej zeros. Në fakt, fillimi prej zeros, është si thika me dy presa, ka të mirën dhe të keqen e vet. Të keqen e përmendëm, ndërsa e mira është se – Ke mundësinë, me mbështetjen e kryesisë dhe tagrin e dhënë prej Kongresit, për të bërë një transformim thelbësor në parti.
***
Jam më se i sigurt që ju i keni bërë një studim të hollësishëm anëtarësisë së partisë, anëtarësi të cilën me sa jam i informuar, do ta ndaja në 5 kategori ose grupime.
1). Kategori me elementë të lidhur me komunizmin, që mund të ketë depërtuar në parti dhe duhet të largohen një orë e më parë..
2). Kategori, me elementë të shtresës sonë që janë me dosje, të cilët fatkeqësisht janë peng i tjetërkujt dhe prandaj duhet patjetër të largohen.
3). Kategori, me elementë perfidësh laramanë, që të fusin thikën mbas shpine, por sa t’u dalë një ofertë ekonomike, pavarësisht se prej të cilës palë vjen oferta.
4). Kategori me elementë legalistë të pastër, por u ka ngjarë si Nastradinit, dhe kujtojnë se janë në ëndërr. Kjo kategori është e njëjtë në mentalitet me nji numër bajagi të madh të ish persekutuarish jo-legalistë, që kur vjen puna për ballafaqim faktesh në lidhje me punën, impenjimin, dëshirën që ka bërë dhe ka pasë PD-ja, për këtë shtresë të sakatuar nga sllavo-komunizmi, dhe që ka qenë automatikisht si bllok në favor të PD-së, – kanë të njëjtit argument, si psh: «Më mirë PD-ja, se këta komunistë e kriminelë. Të paktën PD-ja është e deklaruar haptas kundër komunizmit. Ndërsa këta horra akoma besojnë në të. Sido që të jetë, me PD e kemi ndonji tonin diku në ndonji punë!» etj., etj, argumente të këtij lloji. Argumente tashmë të dalë boje, të të kënaqurit me pak, ose në rastin me të mirë, pesimist dhe në rastin më të keq, ngritjen e duarve lart. Argumente që me të vërtetë të bëjnë të ndihesh keq për gjendjen e katandisur të shtresës sonë. Indeks mjaft i qartë për të dëshmuar gjendjen e shtresës antikomuniste, që është kaq e drobitur, e çoroditur, e shkapërdarë, pesimiste, e dremitur, e pa-besim në vetvete, e tromaksur, e shushatur, e pa alternativë, me kompleks inferioriteti ndaj politikës se Katovicës, e pa shpresë, dhe e pa alternativë, e pa iniciativë, aq sa nuk është e zonja të dalë mbi palët e politikës Katoviciane, si bllok së bashku ose qoftë edhe veçantë në politikat që besojnë, por të pavarur ama, e jo si garniturë ose bisht i PD-së. Sepse vetëm në këtë mënyrë do të rrisë reputacionin e vet, duke ringjallur të djathtën, duke rikthyer besimin tek elektorati i vërtetë i djathtë dhe në të njëjtën kohe do t’i shërbente edhe kombit, i cili është fundosur për gati 80 vjet, prej të majtës me rrënjë në sllavo-komunizëm. Shpresojmë, që kjo pjesë shtresës sonë, të shkunden e t’iu dalë kjo ëndërr, ose ky gjumë letargjik.
Me këtë kategori anëtarësie, që pak a shumë mund të përbëjë shumicën dhe që fatkeqësisht këtë pesimizëm e bartin si pasojë e luftës së ashpër që i është bërë shtresës sonë për dekada me radhë, kërkohet një trajtim i kujdesshëm, i matur dhe një taktikë dashamirëse, miqësore dhe vëllazërore që mund dhe duhet t’i bashkangjiten kategorisë së pestë.
5). Kategori, të cilët janë pakicë për momentin, por janë ai grupim që janë më të qartë dhe vendosur politikisht. Janë grupi që nuk ndiejnë as më të voglin kompleks inferioriteti ndaj politikës së Katovicës, janë grupi që për hir të kombit dhe klasës që përfaqësojnë, insistojnë me ngulm dhe me plotësisht të drejtë, të formojnë shtratin e vet, të dalin me fizionominë e tyre, janë grupi që nuk mendojnë thjeshtë për ndonjë kockë, kothere, vend pune, janë grupi që nuk mendojnë shkurt duke u kënaqur me fitimin e ndonjë kandidati, që mund të marrë vota fiktive dhe nesër të fluturojë në mënyrë të paskrupullt në oborrin e të majtëve, janë grupi që preokupim kryesor të partisë kanë rimëkëmbjen e saj, duke shtruar rrugën për të ardhmen. Janë grupi që prioritet kanë; realizimin e bashkimit kombëtar, zgjidhjen e problemit të pronës, zgjidhjen përfundimtare dhe ingranimin total të ish persekutuarve, dekriminalizimin e vendit, ligjin e lustracionit, etj., etj.
Pa diskutim që ky grup meriton të jetë në strukturat drejtuese, në drejtimin e degëve në rrethe, në përfaqësimin e kandidatëve të tashëm të bashkive e në veçanti në përfaqësimin e zgjedhjeve të përgjithshme të ardhme.
Prandaj, i dashur bashkidealisti im Sulejman, si një prej kryesorëve të këtij grupi që jeni, duhet domosdoshmërisht t’i jepni prioritet këtij formacioni, i cili unë besoj bindshëm që së shpejti do të jetë bërthama, avangarda, elita që do të marrë frenat në dorë, jo vetëm të partisë tonë, por mund të shërbejë, si një dritë në fund të tunelit, për bashkimin e të gjitha partive të tjera tradicionale të djathta, së bashku me të djathtë të pavarur, duke formuar një lidhje që mund të quhet “Lidhja Antikomuniste e Djathtë Shqiptare”, e cila do të plotësonte boshllëkun e mosfunksionimit të një djathte të vërtetë në Shqipërinë Londineze.
***
I dashur Sulejman, me të vërtetë e ke marrë partinë në një situatë tepër të vështirë dhe është krejt normale që për këto zgjedhje lokale nuk ka qenë koha e bollshme për me u pregatitë në formën e dëshirueshme plus fakteve që tashmë ju i keni bërë te qarta, kështu që mua nuk më shqetëson shume fakti i rezultatit të këtyre zgjedhjeve, por çfarë do të më shqetësonte është; nëse do të vazhdohej të bëhej e njëjta politikë jargavitëse si ne periudhën e para Kongresit, nëse nuk do të vazhdohej të mendohej për të ardhmen e partisë dhe nëse në parti do të kishin në dorë frenat 3 grupet e para të përmendura më lart.
I dashur si vëlla Sulejman,
Juve historia do t’ju gjykojë në të ardhmen dhe mundësitë e konkluzioneve të njerëzve në përgjithësi, të nacionalistëve dhe në veçanti të legalistëve do të jenë në 3 vlerësime.
1) Si një kryetar i pa vlerë nëse do të vazhdoje në të njëjtën rrugë si para Kongresit.
2). Si as mish as peshk, nëse do të ndiqje një politikë të përzier para Kongresit me nji politikë tërhiq e mos këput të sotmes.
3). Si një Lider, që do të ngelje në histori të legalistëve, por ndoshta dhe mbarë nacionalistëve po të ndjekësh një politikë bazuar në mendimin e kategorisë së pestë të përmendur më lart dhe unë besoj që je në rrugë të mbarë deri tani dhe dëshiroj të besoj që do ta vazhdosh edhe më tej atë, madje duke e përforcuar edhe më shumë, dhe vetem duke ndjekur këtë rrugë në mënyrë konstante, do të kesh mbështetjen maksimale të idealistëve legalisto-zogistë. Natyrisht, që kjo ka koston e vet mbasi përveç bllokadës së brendshme në parti, do të përballesh edhe me atë të jashtmen; politikën e Katovicës.
Sa për sqarim, për lexuesit mbarë, shpesh herë e përmend PD-në, se shkrimi është si shkak i deklarimeve të Kryetarit të PLL-së Sulejmanit, ndaj problemeve me ta, por me këtë rast dëshiroj që të jemi të qartë me lexuesin mbare se: – ne legalistët e vërtetë antikomunistë, as që nuk e diskutojmë, dmth është absurde qoftë për ta menduar, se mund të ekzistojë mundësia për të bërë aleancë me PS -në, sepse me ata ne na ndajnë lumenj gjaku dhe do të ishte poshtëruese, diskredituese dhe vetëvrasëse për ne te merrnim ndonji vendim te tille. Por, argumenti është që këtë hamendje për të bërë aleancë a jo, në kohë të ndryshme e kemi me një forcë politike, të cilën për të qenë objektivë, nuk mund ta quajmë të njëjtë me PS-në, por nga ana tjetër ajo pretendon që është e djathtë dhe përsëri për të qenë objektivë, nuk rezulton si e tillë, si në program, ashtu edhe në veprime në lidhje me shoqërinë por edhe në marrëdhëniet me partitë aleate të saj, forcë prej të cilës, ne i kemi besuar plotësisht për shkak të zotnillëkut dhe fisnikërisë që na karakterizon. Kemi pretenduar që të paktën mbas nënshkrimeve të negociatave, të mos pritemi në besë prej saj, por fatkeqësisht kemi provuar të kundërtën. Madje ne kemi një eksperiencë të hidhur në të kaluarën si psh; 1993 kthimin e Mbretit Leka I; 1997 prerjen në besë të Mbretit Leke I, duke lejuar ndryshimin e referendumit; 2005, luftën e ashpër që iu bë LZHK-së së krijuar prej Mbretit Leka I-rë dhe sakatimi i votave tona, duke mos lejuar që fryma nacionaliste e drejtuar prej Mbretit, të hynte në parlament. Pra ne legalistët për hir të forcimit të demokracisë, kemi pranuar edhe të dëmtohemi, madje tradicionalisht, megjithëse ky gjest fisnik dhe i pjekur politik nga ana jonë, na është marrë për dobësi. Por çdo durim ka kufi dhe ka ardhë koha që PLL të mos të ndiejë më as me të voglën pendesë dhe presion për vendimet që ajo merr në ndihmë të elektoratit të vet. Dy rrugë ka tashmë ose PLL të rimëkëmbet dhe të kthehet në traditë e të shohë për të ardhmen, se sa për me qenë seksion a bisht i PD-së, më mirë të shkrihet dhe mos të vazhdohet më me iluzione…
Si konkluzion, ndryshimi midis liderit dhe politikanit të zakonshëm, qëndron në marrjen e vendimeve. Lideri merr vendime të guximshme dhe largpamëse, të cilat ndonëse janë utopike për masën, rezultojnë dobiprurëse për të ardhmen e partisë, shoqërisë dhe kombit. Prandaj, mos e humb, i dashtun Sulejman, mundësinë që të është dhënë për t’u skalitur në memorien e legalistëve dhe nacionalistëve!
Eqerem Bej Vlora në nji rast shpjegon shumë bukur çështjen e shfrytëzimit të momentit prej liderëve duke cituar bisedën me Mbretin Zog: “Fati, Eqerem Bej, – më tha ai – është një dem i tërbuar e i verbër, që shpesh herë na shkel me thundra, por ndodh që edhe të na dalë përpara në një vend të volitshëm. I mençur dhe i zoti është pikërisht ai që dallon këtë çast, që e zë demin prej brirësh, e mposht dhe vë në shërbim të tij”. Kështu që mos u dorëzo dhe vazhdo në këtë rrugë që ke vendosur, se ne legalistëve idealistë, na ke mbështetje të fuqishme, për të ringritur dinjitetin tonë.
***
Të dashtun bashkidealista, mbështetjuni PLL-së dhe Kryetarit të saj në këtë mision fisnik që sa po ka nisur, se ky mision nuk është vetëm i tij, por i të gjithë idealistëve. Ai i vetëm nuk mundet me ia dalë, ai ka nevojë për të rinj dhe të reja të shkolluar, që tashme nuk na mungojnë, dmth të pa kosumuar politikisht dhe sidomos pinjollë të familjeve tradicionale kombëtare. Ai nuk është i përjetshëm, më vonë ndonjërit prej jush do i bjerë fati të jetë në këtë pozicion të përgjegjshëm dhe fisnik që ka si qëllim përpjekjen për shtrimin e rrugës politike të klasës sonë. Pra, le të lëmë çdo paragjykim dhe xhelozi mënjanë, e të mblidhemi rreth njëri tjetrit, e të mundohemi edhe për realizimin e një koalicioni gjithëpërfshirës të djathtë, e mos të mbetemi përjetë shërbëtorë të të tjerëve, por të pregatisim terrenin politik për sot e për të ardhmen e fëmijëve tanë. Zoti ju udhëzoftë, ju, i dashtun si vlla Sulejman dhe të gjithë idealistët legalisto-zogistë, klasën tonë dhe mbarë shqiptarët! U bëftë realitet sa më shpejt Bashkimi Kombëtar i Shqiptarëve!
New Jersey, SHBA
6 Qershor 2015
ISUF LUZAJ, SHKRIMTAR ANTOLOGJIK DHE PROFESOR FILOZOFIE NË AMERIKË
PROFIL HISTORIK-LETRAR NGA ALBERT HABAZAJ/
Isuf Luzaj në Shqipëri: Para viteve ’90 – të të shekullit XX personaliteti i Isuf Luzajt ishte vetëm i errët apo me hije, sepse kishte etiketën e ballistit. Pasi u përmbys ai sistem, pra mbasi u klikua edhe në vendin tonë për demokraci e ajo çeli freskueshëm (por më tej, s’di kush i futi virus dhe ka infeksion edhe sot e kësaj dite) emri i Isuf Luzit u ngrit në piedestal. Shumë u shkrua, u tej shkrua, shumë u lavdërua e shpesh herë vetëm me slogane, me thënie të përgjithshme, pa u futur në një analizë shkencore të profilit të tij të lartë, pa u vlerësuar ashtu siç e meriton mendimi i tij antologjik letrar, kulturor e filozofik, i mirëpritur në qarqet më të larta të botës qytetare në SHBA, si një personalitet shqiptar i mendimit me përmasa univerale.
Kur trajtojmë vlerat letrare të vlonjatëve e të shqiptarëve, mendimi i të cilëve i ka bërë mirë përparimit të Shqipërisë, kur analizojmë letrarisht autorë që mendojnë, shkruajnë e veprojnë artistikisht dhe që veprat e tyre kanë vlera estetike, mendoj se nuk është e dobishme që t’i gjykojmë si njerëz që kanë parë majtas apo kanë mbajtur djathtas, që kanë qenë ballistë apo kanë qenë komunistë. Jam i idesë se është më e udhës, aq më tepër sot, që kur hedhim në letër vlerësime për autorë të ndaluar apo autorë të lejuar, t’i përdorim të gjitha shkronjat, të gjitha ngjyrat që pasqyrojnë realitetin siç ka ndodhur, personazhet siç kanë qenë, me plus minuset e tyre, edhe me vijën e drejtë, edhe me zigzaket e jetës. Synimi është përmirësimi duke përparuar.
Le të paraqesim një jetëshkrim të Profesor Emeritus Isuf Luzaj.
Kthim në kohë dhe retrospektivë letrare: Nuk bëhet fjalë përmendja e emrit të Profesorit shqiptar të Amerikës Isuf Luzaj në Fjalorin Enciklopedik të vitit 1985. Botimet më të reja të nivelit akademik në Shqipëri i japin vendin e duhur me zërin përgatitur nga Prof. Nasho Jorgaqi: “Luzaj, Isuf (1913-2000). Shkrimtar, veprimtar politik, profesor i letërsisë dhe i filozofisë. Lindi në Kaninë të Vlorës. Kreu gjimnazin e Shkodrës (dega normale), plotësoi studimet e mesme në Francë dhe studioi në Universitetin e Sorbonës (1933-1935). Punoi si mësues i frëngjishtes në Normalen e Elbasanit, në Korçë dhe në Shkollën Tregtare të Vlorës, ku më 7 Prill 1939 me një grup nxënësish mori pjesë në qëndresën ndaj pushtimit fashist. Për këtë u internua në ishullin Ventotene. Pas lirimit (1942) u aktivizua në drejtimin e organizatës së Ballit Kombëtar, në krahun luftarak të saj, dhe ishte delegat në Mbledhjen e Mukjes. Pas kapitullimit të Italisë mori pjesë në grupin themelues të Partisë Socialdemokrate me Musine Kokalarin etj. Në prag të çlirimit të Shkodrës u largua nga vendi. Punoi për një periudhë në Bibliotekën e Vatikanit. Në vitin 1948 u vendos në Argjentinë, ku mbrojti doktoraturën. Punoi kryesisht si profesor i letërsisë franceze në Universitetin e Buones- Airesit, ku u bë dhe drejtor i Institutit Francez të Studimeve të Larta (1960-1964). Në vitin 1964 u vendos në SHBA; punoi si profesor i letërsisë dhe i filozofisë në Universitetin e Indianës, ku u dekorua nga presidenti R. Regan me urdhërin e lartë “Profesor i Amerikës”. Isuf Luzaj u mor me krijimtari letrare që në rini, duke botuar përmbledhjen “Rrëfimet” (Korçë, 1937). Në Buenos- Aires botoi romanin “Los rios bajan rojos”, 1954 (“Lumenjtë rrjedhin të kuq”), me temë nga lufta antifashiste në Shqipëri. Nga viti 1995 filluan të botohen në Tiranë një numër veprash të tij: poetike, si “Gloria e çmendur” (1995). “Lamtumira e yjeve” (1995), “Topografi labçe” (2001) etj., si dhe “Ekzistenca dhe boshësia” (1996), “Sëmundjet e shekullit tonë” (ese filozofike, 1999), “Përtej së mirës dhe së ligës” (2003), “Rindërtimi i fuqive shpirtërore” (2005), “Filozofia e bukurisë”(2009). Ka lënë në dorëshkrim edhe një varg veprash të tjera. Isuf Luzaj pati letërkëmbim me personalitet të shquara letrare, si Pablo Neruda, Jorge Luis Birges, Fan Noli, dhe politike si Sharl dë Gol, Alçide de Gasperi, Palmiro Toliati, Sandro Pertini etj. Vdiq në Çikago”. [Shih Fjalori Enciklopedik Shqiptar (FESH), Vëll. 3, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2009, f. 3037]. Nuk bëhet fjalë as në historitë e letërsisë shqipe apo në antologjitë letrare të kohës së kaluar të përmendet emri i tij. Përse? Se kishte mendim ndryshe! Punë e madhe se qe shumë i mençur e shumë e vlertë studimtaria e tij e, se Profesorit i peshonte fjala në elitën botërore të arsimit të lartë!…Vetëm Robert Elsi e përmend në veprën e tij madhore në nënkapitullin “Poetë të tjerë të kohës para marrjes së pushtetit nga komunistët”, ku shkruan: “… Jusuf Luzaj (l.1913), autor i përmbledhjes sentimentale me 293 faqe “Rrëfimet”, Korçë, 1937” [Shih: Elsie, Robert, “Histori e Letërsisë Shqiptare”, 1997, f.327]. Dhe kaq. Sa pak njihet jeta dhe vepra letraro-shkencore e Profesorit në Kryevendin e Demokracisë Botërore, e Profesorit në Tokën e Premtuar! Dhe ajo pak që njihet sa keq që njihet, e tjetërsuar, e qëlluar, e shpërfytyruar, e shpërfillur,…Injorantërisht! Duke u kthyer në kohë, më bën çudi, se nga aq sa kam patur hapësira të gërmoj nëpër arkiva dhe në literaturën e mundshme të paraçlirimit, emrin e Isuf Luzajt nuk e gjej. Të paktën, drei në vitin 1941, dimë që kishte botuar përmbledhjen poetike “Rrëfimet”, por nuk qe shfaqur si emër letrar. Këtë e verifikojmë duke shfletuar literaturën e kohës. Libri “Shkrimtarët Shqiptarë”, Pjesa II. (Po e citojmë me gjuhën e shkruar në tekstin original të kohës)- Prej Lidhjes së Prizrendit deri më sot, botim i Ministris’ s’Arsimit, Tiranë 1941, XIX”, në 554 faqe trajton në vijë kronologjike 28 shkrimtarë të Rilindjes: Pashk Vasa, Naim Frashëri, Preng Dochi (Doçi), Sami Frashëri, Filip Shiroka, Andon Xanoni, Ndoc Nikaj, Andon Çakua (Çajupi), Ndre Mjeda, Mati Logoreci, Gaspër Jakova (Merkuri), Pashk Bardhi, Gjergj Fishta, Mihal Grameno, Aleksandër S. Drenova, Shtjefën Gjeçovi, Papa Kristo Negovani, Faik Konitza (Konica), Kristo Floqi, Luigj Gurakuqi, Fan S. Noli, Mid-hat Frashëri (Lumo Skëndo), Aleksandër Xhuvani, Terenc Toçi, Simon Shuteriqi, Ali Asllani, Hilë Mosi e Vinçenc Prenushi. Kuptohet që I. Luzaj nuk mund t’i përkasë rrymës letrare të Rilindjes, sepse ai është i datëlindjes 21 Shkurt 1913. Teksti i cituar vijon me 20 shkrimtarë të tjerë të kohës [kupto, deri në vitet 1940 – shën. im: A. H] dhe merr në shqyrtim letrar autorët Kolë Thaçi, Kolë Kasmi, Mustafa Merlika-Kruja, Marin Sirdani, Anton Harapi, Ilo Mitkë Qafëzezi, Justin Rrota, Ndre Zadeja, Zef M. Harapi, Lazër Shantoja, Karl Gurakuqi, Lasgush Poradeci, Vngjel Koça, Etëhem Haxhiademi, Ernest Koliqi, Dhimitër Pasko, Eqrem Çabej, Namik Ressuli, Ismet Toto e Millosh Nikolla [Migjeni, dy vjet më i madh se Luzaj]. Janë trajtuar dhe 11 shkrimtarë arbreshë: Anton Argondizza, Bernard Bilotta, Frano Krispi Glaviano, Kristian Gentilae Mandala, Zef Skiroi, Pal Skiro, Agostin Ribecco, Kozmo Serembe, Gaetan petrotta, Salvator Braile e Rosolin Petrotta. Botues i librit është Namik Ressuli dhe ka 15 bashkëpunues. Ky botim, për Ali Asllanin ka patur Nexhat Hakiun përpilues [Shih: “Shkrimtarët Shqiptarë”, Pj. 2, vep. e cit., f. 325-336]. Përse nuk i përmendet emri Isuf Luzit? Kaq shumë i tmerroka neronët shqiptarë poezia “Neroni” që u botua në “Rëfimet” e Luzajt, saqë ata janë përpjekur ta mbulojnë me heshtje emrin e tij në vijë kronologjike, me harrim. Por mbetet e pamundur, sepse “sorbonasi” i ndritur po shkëlqente matanë Atlantikut si “Medalje e Artë” e Amerikës.
Pak histori: Rikthehemi vijueshëm në kohë: Mbas viteve ’90 është shkruar bollshëm për Isuf Luzin dhe për shkrimtarinë e tij filozofike. Vlen, që për lexuesin e gazetës sonë “Dielli” të prezantojmë pakëz biografi historike, pa u futur në “hisenë” e historianëve. Si burim reference kemi marrë botimin korent më të mundshëm, librin “Shqiptarët në Luftën e Dytë Botërore, I, 1939 – 1943” me autor Prof. Dr. Paskal Milo, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Tiranë, 2014. Nëpër faqet e librit, ndalojmë atje ku përmendet emri i Isuf Luzajt. Së pari, emri i tij përmendet, kur shkruhet për ditën kur antifashizmi shqiptar pas pushtimit u shfaq hapur e në veprim konkret, në ditën e përvjetorit të shpalljes së Pavarësisë Kombëtyare, më 29 Nëntor 1939. “Si kundërshtarë politikë të regjimit u pushuan nga puna një numër relativisht i madh profesorësh: në Shkodër, Safet Butka, Tefik Gjyli, etj., në Korçë, Selman Riza, Vasil Germeni, Enver Hoxha, etj., në Tiranë mjaft të tjerë, përfshirë edhe Xhevdet Dodën. Një pjesë e mirë e organizatorëve të këtyre manifestimeve antifashiste, si Safet Butka,, Isuf Luzaj, Llazar Fundo, Fazlli Frashëri, Emin Duraku, etj., në fillim të vitit 1940 e në vijim u internuan në ishullin Ventotene e në ishujt të tjerë të Italisë”. [Shih: Milo, Paskal: “Shqiptarët në Luftën e Dytë Botërore, I, 1939 – 1943”, vep. e cit., f. 177-178]. Kur trajton formimin e Balit Kombëtar, historiani i njohur, pasi vëren se shumica e nacionalistëve të vjetër ishin përfaqësues të shkollës tradicionale politike konservatore që gjithë veprimin e tyre politik e shikonin brenda institucioneve të regjimit ekzistues fashist, thekson: ‘Kishte edhe disa nacionalistë liberalë e me formim bashkëkohor që kishin ide e pikëpamje më të avancuara, që ishin shquar në vijën e parë të antifashizmit, që ishin antikomunistë, por që ishin të prirur që në emër të luftës kundër fashizmit të bashkëpunonin me komunistët e të kryenin veprime të armatosura. Të tillë ishin Safet Butka, Abaz Ermenji, Hysni Lepenica,, Isuf Luzaj, Skënder Muço, etj.”.[Milo, Paskal: vep. e cit., f. 287]. Më tej, duke folur për “Dekalogun” ose dokumentin programatik të Ballit, historian Milo shkruan: “Shumë kritik për politikën që devijoi nga programi është një nga eksponentët e njohur të Ballit Kombëtar, Isuf Luzaj. Vite më vonë, duke analizuar e reflektuar ai ka shkruar se “politika e Ballit Kombëtar ishte false dhe e pavendosur. Gjatë 2 vjet e tre muaj lufte kundër ushtrisë italiane, kurrë, asnjëherë nuk erdhi direktivë ose urdhër nga Komiteti Qendror…”.[Milo, Paskal, po aty, f. 292]. Referenca e këtij informacioni është libri i Isuf Luzit “Filozofia e bukurisë. Pjesë ditaresh,ese dhe rrëfime për vetveten”, Tiranë, Ombra GVG, 2009, f. 92. Më tej, kur trajton zbarkimin e Aleatëve në Itali dhe rënien e Musolinitt, historiani tërheq vëmendjen se udhëheqja e Ballit u vu në alarm për të lëvizur nga pozitat e politikës së vjetër. “Ajo ishte futur në konflikt me një pjesë të mirë të bazës së organizatës, që ishin për aksione të armatosura kundër pushtuesve dhe drejtonin çeta, si Safet Butka, Hysni Lepenica, Skënder Muço, Isuf Luzaj, Tefik Cfiri, Abaz Ermenji etj”. [Milo, Paskal: po aty, f. 384.]. Kur flet për Konferencën e Mukjes, që u hap më 1 gusht 1943, autori, ndër të tjera, shkruan: “Në bazë të një marrëveshjeje paraprake delegacionet e të dyja palëve do të kishin nga 12 anëtarë të ulur përballë njëri – tjetrit. Delegacioni i Ballit Kombëtar përbëhej nga: Mithat Frashëri, Hasan Dosti, Thoma Orollogaj, Skënder Muço, Hysni Lepenica, Isuf Luzaj, Kadri Cakrani, Reuf Fratari, Nexhat Peshkëpia, Halil Mëniku, Ismail Petrela dhe Vasil Andoni. Delegacioni i Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar kishte për anëtarë: Jahja Çaçin, Myslim Pezën, Abaz Kupin, Ymer Dishnica, Mustafa Gjinishi, Omer Nishani, Sulo Bogdo, Shefqet Beja, Medar Shtylla, Stefan Plumbi, Haki Stërmilli, Gogo Nushi. Përveç delegacioneve, kishte edhe vëzhgues nga të dyja palët. Për Ballin Kombëtar si të tillë ishin edhe Ali Këlcyra, Nuredin Vlora, Azis Çami, etj. Ndërsa nga ana e Këshillit të Përgjithshëm ishin Vasil Nathanaili, Spiro Koleka, Syrja Selfo, etj. Çetat e Ballit dhe të Lëvizjes Nacionalçlirimtare mbyllnin rrethimin e sheshit të takmit”. [Milo, Paskal: po aty, f. 394]. Për këtë informacion autori i librit në fjalë ka shfrytëzuar procesverbalin e mbledhjes së dytë të delegacioneve të organizatave të Ballit Kombëtar dhe Nacionalçlirimtare në Mukje, 1 gusht 1943. AQSH. Fondi 14/ APL. Viti 1943. Dosja Nr. 21, f. 9. “Ymer Dishnica vazhdon të jetë edhe pas Mukjes “diplomati” dhe negociatori kryesor i PKSH-së në marrëdhëniet me Ballin Kombëtar. Herë me Nako Spirun, herë me Omer Nishanin ai gjatë muajve shtator-tetor 1943, ka takuar e biseduar me Fuat Dibrën, Hasan Dostin, Nexhat Peshkëpinë, Skënder Muçon, Isuf Luzaj, Uan Filipin, madje edhe me Mehdi Frashërin”. [Milo, Paskal, vep. e cit. f. 409].
Botimet e Isuf Luzit në Shqipëri: Nga letërsia e autorit Isuf Luzaj, në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë janë 10 regjistrime të gjetur dhe po aq të shfaqur. Po i paraqesim sipas rendit kronologjik të regjistrimit: “Gloria e çmendjes”, libër me poema, redaktuar nga Prof. Dr. Fatmir Agalliu, gjuhëtari i paharruar dhe shkrimtari i njohur Xhevat Beqaraj. Ky libër është botuar në vitin 1995. Më tej, vjen libri “Ekzistenca dhe boshësia : filozofia dhe shkenca, metafizika dhe metalogjika, shpirti dhe arsyeja”, përgatitur për botim nga i madhi Xhevahir Spahiu e botuar nga shtëpia botuese “Dituria” në vitin 1996. [Ky titull është paraqitur dy herë]. Libri trajton çështje themelore të diturisë e të kulturës, filozofi botërore dhe shqiptare, rrok tema nga materializmi ontologjik. Më hollësisht, një lexues i kualifikuar gjen edhe njohuri për filozofinë e kulturës, sistemet kulturore, teorinë e kompleksve kulturore etj. Po kështu ngjet edhe me librin tjetër vijues me ese filozofike “Sëmundjet e shekullit tonë”, 1999. Ky botim dhe të gjithë të tjerët në vazhdim do të botohen nga shtëpia Botuese “Ombra GVG” dhe do të kenë përpilues, përgatitës për botim e redaktor të mençurin Xhevat Beqaraj, i cili na jep shëmbëlltyrën e urtësisë së florinjtë në thjeshtësinë e tij. Në vijim kemi dy vëllime me poema, “Lamtumira e yjeve” dhe “Topografi labçe”, të dyja botuar në vitin 2001. Më tej vijnë botimet me letërsi shkencore dhe filozofike: “Përtej së mirës dhe të ligës : poezi, esse, mendime filozofike…”, 2003. Në këtë botim vërejmë sistemet dhe pikëpamjet filozofike, botëkuptimet, qëndrimet e mundshme filozofike, tipologjinë e sistemit e shumë elementë të letërsisë shkencore dhe filozofike si gjini letrare në formën e poezisë dhe esesë. Në këtë libër ngjizet letërsia shqipe në poezinë filozofike me histori, filozofi e filozofë dhe bëhet një lëndë letraro – shkencore shumë interesante, tërheqëse dhe e asimilueshme për lexuesin. Në vitin 2005, në serinë e botimeve filozofike, “Ombra GVG” boton librin “Rindërtimi i fuqive shpirtërore : refleksione filozofike”, ku filozofia shqiptare dhe historia me etikën sociale, me filozofinë e moralit, filozofinë praktike janë integruar harmonishëm me njëra – tjetrën, pa eklipsuar shoshoqen, duke qëndruar hijshëm në tekst secila më vete dhe së bashku, si një e tërë. Në vitin 2009 botohet libri “Filozofia e bukurisë: pjesë ditaresh, ese, rrëfime për vetveten”, ku autori me metodologjinë e tij të sukseshme të raporteve midis disiplinavedhe nëndisiplinave shkencore, nën një kvndvështrim krahasimtar paraqet letërsi shqipe dhe filozofi shqiptare origjinale, falë një plotësimi sipëror filozofik perëndimor. Në trajtë antologjike paraqet pikëpamje politike dhe shoqërore, si dhe studime biografike dhe autobiografi në formën e ditarit, kronikës atë burimit letrar. Botimi i fundit i derisotëm, regjistruar në Bibliotekën Kombëtare është libri letrar “Festimi i yjeve: agonia dhe ekstaza: (rrëfime për vetveten, analiza, esse, poezi)” botuar nga “Ombra GVG” në vitin 2013, zgjedhur dhe përgatitur për botim nga Xh. Beqaraj dhe nën redaktimin e Nexhat Myftiut. Nga libri “Ekzistenca dhe boshësia” na tërheqin vëmëndjen disa citime si: “…do të mundohem të sqaroj konceptin tim për problemin e ekzistencës së Zotit dhe të MOSEKZISTENCES së Zotit, që unë e kam quajtur: EKZISTENCA DHE BOSHËSIA…”; “Ekzistencializmi eështë një filozofi që lindi nga angushia e dëshpërimit të Kristianizmit; është një mënyrë mendimi që ka mbajtur METAPSIKOLOGJINË KRISTIANE, ndërsa braktisi METAFIZIKËN KRISTIANE.”; “…Duhet përmendur përkundër disa mendimtarëve të këtij fundshekulli se e ashtuquajtura filozofi ekzistencialiste nuk është domosdo ATEISTE”. Sipas filozofëve katolikë, lumturia bazohet në BESËN dhe vjen nga BESA. Mirëpo, duke i ndenjur besnik logjikës, as besimi as mosbesimi, nuk mund të shpjegohen me anë të BESËS. Vetëm një besimtar i vendosur mund të pohojë që besa e tij mund të japë shpjegim e llogari të eksperiencës së tij fetare. Po ashtu, vetëm ateisti mund të thotë ç’është ATEIZMI dhe ç’është eksperienca e tij logjike që e shpie në kënaqësinë e zbulimit të së vërtetës, të cilën ai e beson”; “Po të studiojmë filozofinë e Historisë, do të shohim qartë se për arësye të relacionit të imtë në mes të shoqërisë dhe të besimit, ateizmi është shfaqur si kundërshtari i besimit, si një besim i përkufizuar mirë, si një armik i besimit në fuqi në atë shoqëri njerëzore, në atë kohë, në atë vend. Ky mendim na sqaron paradoksin aparent që disa nga gjenitë e mendimit botëror qenë akuzuar si ateistë nga shoqëria e kohës së tyre dhe dënuar me vdekje si p. sh. Faraon Akhenaten, Sokrati, Krishti, Muhameti, Mahatama Gandi.”; “Një njeri që jeton për ideale të larta është e pamundur të besojë që të jetë i kënaqur me idenë se jeta nuk ka tjetër përfundim veçse veten e saj: jetë materiale.”; “Në këtë botëkuptim të ri për mua, arrita në zbërthimin elementar të ekuacionit: ateizmi është një fazë neurotike, sëmundje dëshpërimi e njeriut që i tmerruar nga padrejtësitë e jetes dhe nga ideja e varrit, bën kryengritje kundër Zotit.”; “Është e nevojshme të nënvizojmë se Marksi, i cili e konsideronte veten si një njeri shkence, nuk ndjeu detyrimin për të vërtetuar ose për të justifikuar asgjë mbi ç’tha për besimin. Ateizmi i Marksit nuk është shkencor. Ai qëndron vetëm në situacione emocionale dhe duhet shpjeguar më mirë nga psikologjia shkencore sesa nga ekonomia politike që është false.”; “Ndodh që edhe besa fetare që është një nga aktet më autentike të ekzistencës së njeriut, disa herë kundërshton dritën e arsyes së njeriut të qytetëruar. E dimë që as arsyeja nuk është një dritë absolute, ndaj besa fetare është një akt shumë i ndërlikuar. Emocionet disa herë e drejtojnë njeriun dhe arsyen e tij drejt AGNOSTICIZMIT.” Vlerësimet e filozofit të sotëm, Prof. Artan Fuga dhe të intelekualit Shkëlzen Maliqi janë orientuese për të kuptuar më mirë këtë vepër interesante filozofike- teologjike.
Për librin filozofik “Sëmundjet e shekullit tonë” ka patur vlerësime të merituara, po vlen të theksojmë, se autori në tekst ngre lart rolin e poezisë së vërtetë morale në jetë. Kjo vepër ka karakter të theksuar njerëzor. Ideja themelore e saj është: Pa një shpirt fisnik, pa një edukatë dhe karakter të fuqishëm, shoqëria do të mbetet gjithmonë në vendnumëro, apo më keq, do të eci me moton regresiste një hap para, dy hapa mbrapa. Autori është i bindur se vetëm besnikëria ndaj së vërteteës e çon botën përpara. “Shpirti dhe lënda (materia) janë dy parime të bashkuara në të njëjtën qenie, e cila quhet njeri”. Pa shpirt nuk ka qenie njerëzore dhe studimi i personalitetit njerëzor është punë e vështirë. Si duket, autori e njeh mendimin e prerë të Hygoit, sipas të cilit roli i mësuesit në shkollë është që nga nxënësi të farkëtojë një njeri. Zoti i vërtetë është shpirti njerëzor dhe feja e mirë është ajo që ka dalë nga vullneti hyjnor për jetën. Njeriu duhet ta pastrojë shpirtin në luftë me djallin, trurin nëpërmjet gjimnastikës së tij, pavarësisht se nuk e arrin pastërtinë e plotë. Shoqëria njerëzore përmirësohet shkallë-shkallë dhe vetëm nëpërmjet përpjekjeve të mëdha, me ndihmën e të gjithëve dhe sidomos nëpërmjet përparimit të shpirtit dhe të edukatës. Na tërheq vëmendjen pozitivisht, se edhe pse autori në tërësi është një bulëz shqiptare e iluminizmit europian, ve në dukje disa të meta te shqiptarët, të cilat duhet të kihen parasysh, sepse ato kanë lindur gjatë historisë fatkeqe të tyre. Shqiptarët, thotë ai, duke mos e përjashtuar as veten, kanë gdhendur në shpirtin e tyre vese të egra, të trashëguara nga pushtimet e ndryshme: barbare, bizantine, osmane, fqinjëve të egër. Kjo traditë, e mbushur me vese, duhet të krasitet dhe pastaj të zhduket një herë e mirë. Ato vese përbëjnë një virus që duhet pastruar medoemos, në qoftë se dëshirojmë të shkojmë drejt qytetërimit njerëzor. Në këtë libër rëndësi vendimtare i jepet rolit të edukatës, të arsimit, duke patur bindje se shqiptari fare mirë mund të shërohet, përndryshe nuk do të arrihet qëllimi fisnik, i cili nuk është asgjë tjetër, veçse “e mira e përgjithshme”.
Autori ngre lart rolin e poezisë së vërtetë morale në jetë. Sipas Luzajt, poezia e Dantes është e mirë, sepse eshte morale. Ajo përfshin në të vërtetë edhe fisnikërinë e artit. “Poezia ekziston si art kur poema e lexuar na bën të qajmë, të qeshim, të pendohemi, të korigjohemi”. “Parajsa e humbur” e Miltonit, i përmbledh të gjitha cilësitë e poemës:“Virtytin, ekstazën, pastërtinë shpirtërore…edukimin dhe mbi të gjitha muzikën qiellore”. Autori me të drejtë ngre lart Homerin, Hygoin, Getën, Shilerin, Miltonin, Mysenë, etj., por dhe Konfucin, Budën, Krishtin, Muhametin, sepse edhe ata kanë në veprat e tyre poezinë e vërtetë, sepse prekin fort mendjen dhe shpirtin te njeriu. Për autorin, poezi e pastër është ajo që mundohet të shprehë sa më sinqerisht, sa më vërtetësisht mendimet e ndjesitë. Në libër shfaqet bota shpirtërore e Prof. Isuf Luzajt shumë e pasur, e pastër, e çiltër, sepse është bota e kulturës, e edukatës dhe e gjithë cilësive dhe vlerave të shumta humane. E rëndësishme është se autori këto kërkon t’i shikojë te tërë shqiptarët.
Në librin “Përtej së mirës dhe së ligës” autori Isuf Luzaj përmbledh vargjet, që mundohen të reflektojnë hijen e dhembjes së tij. Do të duhej një libër voluminoz pë të shpjeguar kuptimin metafizik të këtyre dy termave, e mira dhe e keqja gjatë udhës që ka bërë filozofia e popujve, si atyre perëndimore, edhe atyre orientale. “Nuk është vendi këtu për ato spekulime filozofike – metafizike, fetare, -shkruan autori në parathënien e librit. Dhe vijon- Këtë studim e kam shkruar si ndërmarrjen më guximtare të studimeve të mia, në librin: “Eksperienca metafizike”.
Këtu po kufizohem të jap një përmbledhje të shkurtër, në ngjasim të fluturimit të shpendit, që këto dy koncepte kanë pasur gjatë mendimit filozofik – metafizik – fetar, perëndimor, në këta pesë shekujt e fundit të Historisë së mendimit.dhe përfundon substancën e mendimit: “Në arritsha të shpreh në vargje këtë sferë -klimë shpirtërore në lartësinë psikologjike të Historisë së Filozofisë, që përmbledhin këto dy koncepte, atëhere dua të shpresoj që lexuesi të ndjejë në ndërgjegje dhe në mendim diç nga ato ngashërime që kam provuar unë nëpër udhë të mërgimit, udhëtar në të pesë kontinentet, duke pasur të vetmin shok e të vetmen mike: “vetminë”. Sinqerisht më bën përshtypje ky refleksion i filozofit dhe madh dhe poetit e fuqishëm sentimental nga Kanina dhe, interesant, ende pa e lexuar librin “Përtej së mirës dhe së ligës”, dhuruar nga miku im i xhevahirtë Xhevahir Spahiu, pata shkruar një poezi të vockël, me titullin “Vetmia: Që kur u çmend njerëzimi/ Dhe futi në burg drejtësinë,/ I dëshpëruar nga pikëllimi/ U dashurova me vetminë”. Dhe pastaj vazhdoj me një ton entusiast, si për t’i ndezur motorin e shpresës vetes dhe shoqërisë pikëllore nga realiteti i hidhur që na dhuron vertikaliteti drejtues “Vetmia, si vjeshtë varfanjake,/ Venitet, vyshket, vetëm vdes./ Unë, i mbushur me dufet rebelake/ I them të nesërmes: Mirëmëngjes!”. Nuk gjykoj të hedh në botim shumë vargje nga poezitë e autorit Isuf Luzaj, sepse ato i gjen tashmë të botuara dhe online, por ja disa nga ato më të hershmet, botuar tek “RRËFIMET”, në ciklin “Kohë turpi”:“Të gjorët vargjet e mi,/ I dogji dor’ e kusarit,/Turpi i gjorë në histori,/ Kohë polici, dhe xhandari…Kohë e nëmur,/ kohë urie/ Kohë turpi,/ kohë zie,/ Që në kokë e gjer në thua;/ Vdekur zana, vdekur ora,/ Vdekur kombi, kur vdes Vlora,/shurdhër, memecë dhe qorrë;/ Burrat për trastë hauri/ Kërrusur shpina, thyer gjuri,/ Helm në kokë e në thua,/ Shkarrëzyer nëpër llomi,/ Popull, more lum e përrua-/ Turpi i parë në Histori! Edhe poezitë e Luzajt janë të tipit të K. Kokoshit dhe poetëve të tjerë të angazhuar me poezinë atdhetare ndjesore, me të cilët do të njihemi në numrat vijues të gazetës “Tirana Observer”. Kjo lloj poezie është si të thuash një urë midis letërsisë së traditës rilindase dhe asaj vijuese të fillimshekullit të XX dhe periudhës së Pavarësisë. Midis tyre ka një lidhje vazhdimësie të brendshme. Nuk mund të pohojmë dot se në këtë grup poetik të Vlorës apo edhe në rang vendi ndihet hopi cilësisht artistik. Me veçime të rralla. Uniformizmi dhe skematizmi atdhetar, që paraqiteshin ende nën qyrkun e temës së qëndresës së njeriut dhe të popullit tonë përballë sulmeve dhe goditjeve të historisë, nuk mund të shqiteshin kollaj nga fryma e re që natyrshëm, por prapë me vështirësi po fillonte të ndihej në letërsinë e kohës. Patjetër që dhe Profesori nuk mund t’i shpëtonte ndikimit tematik dhe teknik të poezisë atdhetare me natyrën rilindase të të shkruarit. Ndoshta ishte ende koha, që duhej shkruar me atë frymë frymëzuese, kushtruese, mobilizuese, sedërtare, thirrëse, sepse Atdheu kishte nevojë për shpirt furtune. Në librin “Antologji, tregime të zgjedhura të autorëve vlonjatë”, botuar në Vlorë, nga “Europrint”, 2006, janë përfshirë 23 autorë dhe përkatësisht Anastas Kondo, Andrea Varfi, Andi Meçaj, Astrit Hajdini, Astrit Xhaferi, Asqeri Llanaj, Albert Habazaj, Bardhosh Gaçe, Eqerem Canaj, Elma Rama, Fatos Arapi, Fadil Zeqiri, Hiqmet Meçaj, Isuf Luzaj, Muhamet Derri, Pali Shtembari, Petro Marko, Petrit Qejvani, Shevqet Musaraj, Tomor Balla, Vilhelme Vranari, Xhemil Lato e Ylli Bora. Nga Isuf Luzaj hartuesit përzgjodhën prozën poetike, aq të bukur dhe lakonike, veç një faqe e gjysmë me titullin: “Kur bie shi në fshatin tim”. Më 27 dhjetor 2000, shkencëtari, poeti, filozofi dhe atdhetari shqiptar Isuf Luzaj mbylli sytë në Çikagon e largët. Sipas amanetit që la, eshtrat i prehen të qeta në vendlindjen e tij të dashur në Kaninën e bukurive me emër në histori. Në Kaninë prehen dhe eshtrat e humanistes së madhe, Ambasadores së Kombit Nermin Vlora Falaschit, mbesë së Plakut të Bardhë të Flamurit Kombëtar Ismail Qemal Vlorës, së toku me eshtrat e bashkëshortit të Nerminit, Renzo Falaschi, ambasador i përjetshëm i Italisë, që aq shumë e donte Shqipërinë, sa prehet në Kaninë përjetsisht. Nga Kanina, Profesor Luzaj bën apel me veprën që na ka lënë: “Të përmirësohemi duke përparuar në ekonomi, në kulturë, në letërsi”.
Vlorë, 09. 06. 2015
Zhgënjimi i shqiptarëve në Maqedoni dhe Lufta e Kumanovës
Nga Faton Mehmetaj/
Nuk ka asnjë dilemë se shqiptarët në Maqedoni nuk i gëzojnë as të drejtat elementare, madje një pjesë e tyre nuk e kanë as të drejtën për të jetuar. Padrejtësitë ndaj shqiptarëve në Maqedoni janë të mëdha, brutaliteti i pushtetit i ngjanë inkuizicionit mesjetar edhe pse jetojmë në kohëra moderne. Që nga shpërbërja e ish-Jugosllavisë e deri në ditët e sotme, kur pasoi edhe lufta e përgjakshme në Kumanovë, ku shqiptarët luftuan për t’ia tërhequr vëmendjen opinionit të brendshëm dhe atij ndërkombëtar për gjendjen e rëndë të shqiptarëve, gjatë kësaj kohe çka s’u ndodhi shqiptarëve.
Shqiptarët në Maqedoni, aparati shtetëror maqedonas po i përdorë për të eksperimentuar me ta. Edhe pse shteti i Maqedonisë nuk ka emër të njohur zyrtarisht, nuk ka identitet, nuk ka histori, as autoktoni edhe pse është shtet në inkubator dhe kurrë nuk është zhvilluar, qysh kur është formuar gjithnjë i ka dalë punë me shqiptarët autoktonë të Maqedonisë. Ky shtet pa emër, pa identitet e pa histori e ka një territor prej 26 mijë kilometrash katrorë, me një përbërje të përzier të popullsisë, e cila kapë shifrën prej dy milionë banorësh. Në këtë përbërje të përgjithshme të popullsisë, mbi një milion janë shqiptarë, mbi 300 mijë të tjerë janë shqiptarë ortodoksë të konvertuar me dhunë në periudha jo të largëta të historisë, të cilët shkruhen si ortodoksë apo vllehë, kurse të tjerët janë bullgarë, serbë, arumunë, boshnjakë, romë, egjiptianë, turq etj. (Mbi 75 mijë shqiptarë ortodoksë të Maqedonisë kanë kërkuar publikisht të ushtrojnë të drejtën e besimit të tyre përmes ndërtimit të një kishe ortodokse shqiptare). Sllavët e Maqedonisë e dinë fare mirë dhe e kanë të qartë se ata janë bullgarë dhe ndihen krenarë që janë të tillë. I vetmi komunitet autokton në Maqedoni janë shqiptarët, ata janë në tokën e tyre, kanë historinë e tyre dhe e përbëjnë shumicën në Maqedoni. Ky është një tregues i qartë se maqedonasit po tentojnë ta formojnë identitetin e tyre me copa e harrna të historisë, duke marrë nga diçka të popujve fqinj. Sllavët erdhën vonë në Ballkan aty rreth shek 6-7, afërsisht dhjetë shekuj pas lulëzimit dhe rënies së qytetërimit maqedonas të Filipit të II-të dhe të birit Lekës së Madh, që ishin të racës ilire. Nuk mund të flitet për identitetin maqedonas kur asnjë prej popujve që jetojnë në Maqedoni nuk kanë të bëjnë me maqedonasit e lashtë, përveç shqiptarëve. Duhet vënë në dukje se në spektrin e të gjitha këtyre kualifikimeve, shqiptarët në Maqedoni janë shumicë dhe e përbëjnë fuqinë motorike për t’i lëvizur të gjitha proceset e ndërtimit apo të shpërbërjes së Maqedonisë.
Tendencat për asimilimin e kulturës shqiptare, spastrimin etnik nga popullsia shqiptare, falsifikimin e historisë dhe aktet e vazhdueshme raciste kundër shqiptarëve, tendencat për nënshtrimin e dhunshëm të shqiptarëve në Maqedoni, duke i konsideruar si qytetarë të rendit të dytë dhe duke tentuar t’i detyrojnë ata për t’i pranuar të gjitha kushtet e palës maqedonase janë jo vetëm absurde, por edhe të papranueshme.
Aparati shtetëror i Maqedonisë, i kriminalizuar tërësisht, për t’i shtypur dhe denigruar shqiptarët në format më antinjerëzore, ndonëse përbëjnë fuqi të padiskutueshme, e ka shfrytëzuar servilizmin dhe nënshtrimin e pakusht të klasës politike shqiptare në Maqedoni, të cilët fatkeqësisht janë bërë pjesë e mekanizmave shtetërorë të pushtetit maqedonas që po i shtypin e denigrojnë shqiptarët. Ata e kanë zhvilluar një luftë të ashpër brenda llojit, të ndihmuar nga shërbimet dhe mekanizmat tjerë të Maqedonisë, të cilët kanë bërë aleanca të fshehta për ta shkatërruar elementin shqiptar në Maqedoni pa zgjedhur mjete, forma e metoda për ta arritur qëllimin.
Gjatë vitit 2001, Kosova e ka pasur një kontekst kufitar me Maqedoninë, me ç’rast, në bazë të një marrëveshjeje të nënshkruar më 23 shkurt 2001, ndërmjet Qeverisë së Serbisë dhe asaj të Maqedonisë, 2500 hektarë tokë të Kosovës (nga pjesa e Debëlldesë), Serbia ia dha Maqedonisë! Lidhur me këtë, për shumë kohë vija kufitare ndërmjet Kosovës dhe Maqedonisë kishte mbetur kontestuese. Ky problem qe mbyllur me pakon e Ahtisaarit për Kosovën edhe pse ekspertët thonë se, bazuar në parimet e së drejtës ndërkombëtare, lejohet që kufijtë të lëvizin vetëm deri në 300 metra hapësirë.
Raportet Maqedoni-Kosovë që nga fillimi ishin të brishta, madje të tensionuara, me vet faktin se njohja e Kosovës si shtet i pavarur nga ana e Maqedonisë u kuptua si një akt i presionit nga ana e faktorit ndërkombëtar, e jo si vullnet për të krijuar raporte të mira fqinjësore.
Në janar të vitit 2001, pikërisht nga Debëlldeja kanë depërtuar njerëzit e parë të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare (UÇK-om). Nga kjo pjesë, armatimi dhe formacionet ushtarake të UÇK-omit u bartën në fshatrat dhe në qytetet tjera të Maqedonisë, për të filluar lufta e armatosur për ta përmbysur regjimin e egër maqedonas, i cili nuk i njihte dhe i shkelte për ditë të drejtat e shqiptarëve në Maqedoni. Luftës për liri në Maqedoni, që e zhvilloi Ushtria Çlirimtare Kombëtare, iu bashkëngjitën djemtë e vajzat më të zotët të Kosovës, Kosovës Lindore, Shqipërisë, Malit të Zi, diasporës e mbarë trojeve shqiptare, të cilët u shkuan në ndihmë vëllezërve të tyre në Maqedoni, që ishte diçka shumë e natyrshme. Pos kësaj, ajo luftë u përkrah në një mënyrë edhe nga spektri politik në Kosovë, Shqipëri e më gjerë. Mbase nuk është e tepërt të kujtojmë se që nga 1913-ta shqiptarët administrativisht janë ndarë padrejtësisht për llogari të Fuqive të Mëdha, por janë një popull dhe kurrë nuk janë sjellë si të ndarë. (Me mijëra vjet shqip kemi folur e mësuar gjuhën e nënës; si shqiptarë jemi rritur e na ka njohur bota kurdoherë; doket, zakonet e traditat i kemi të njëjta; festat i kemi të njëjta; flamurin kombëtar e kemi të njëjtë; pashkëputshmërinë territoriale po ashtu. Bashkë kemi luftuar gjithmonë për të drejtat tona. Shqiptarët në Kosovë, Maqedoni, Mali të Zi, Çamëri, Kosovë Lindore, Shqipëri, nuk dallojnë nga njëri-tjetri, jemi një komb, kemi një gjuhë, jemi shqiptarë, jemi autoktonë në trojet tona).
Shqiptarët bashkë ishin në Shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë më 1912, bashkë ishin për ta mbrojtur Sanxhakun e Nishit, bashkë e mbrojtën Plavën e Gucinë, bashkë ishin në përpjekjet për shkatërrimin e Jugosllavisë në vitin 1981, bashkë ishim edhe në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, në UÇPMB, UÇK-om, bashkë ishim gjithnjë. Ky është fakt i pamohueshëm.
Të gjithë e dinë se shqiptarët në vitin 2001, e shpëtuan Maqedoninë pa u ndarë. Prandaj, mos u habitni aq shumë pse dikush prej Kosovës paska marrë pjesë në luftën e Kumanovës. Shqiptarët e Kosovës në Kumanovë janë në vendin e tyre, siç janë në vendin e tyre me qindra e mijëra shqiptarë nga Presheva, Sanxhaku i Nishit, Mali i Zi, Maqedonia etj., që jetojnë në Kosovë, Shqipëri e gjetiu në trojet e tyre. Jo rastësisht, drejtuesit e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare në frontet e luftës ishin nga Kosova, si Sami Ukshini, i njohur me pseudonimin Komandant Sokoli, Maliq Ndrecaj, i njohur me pseudonimin Komandant Mala, etj. Ali Ahmeti shumicën e kohës gjatë luftës në Maqedoni ka qëndruar në Prizren, me qëllim që të kursehet, sepse llogaritej lideri i ardhshëm i Maqedonisë sikurse edhe ndodhi. Pas fitores që korri Ushtria Çlirimtare Kombëtare në Maqedoni, e cila u finalizua me Marrëveshjen e Ohrit, që e shënoi përfundimin e luftës dhe fillimin e njohjes së të drejtave të shqiptarëve në Maqedoni, filluan të hedhen themelet e demokracisë së shtetit të së drejtës dhe të respektimit të shqiptarëve.
Realisht, lufta e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare nuk u bë për ndarjen e Maqedonisë, por për ta përmirësuar gjendjen e shqiptarëve atje. Në ditët e para imazhi i nëpërkëmbur i shqiptarëve filloi të përmirësohet. Shqiptarët për herë të parë filluan të ndjejnë aromën e lirisë dhe të demokracisë. U formuan institucionet demokratike në Maqedoni ku pjesë e tyre ishin edhe shqiptarët, përdorimi i simboleve kombëtare u rregullua me ligj, filloi të aplikohet dygjuhësia nëpër institucione (edhe pse kjo pikë nuk është implementuar), u fitua e drejta për shkollim universitar, etj. Shqiptarëve, që dikur për hir të së kaluarës nuk mund ta identifikonin veten, d.m.th. nuk mund ta identifikonin përkatësinë e tyre me shtetin, kjo iu mundësua me fitoren e luftës nga ana e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare. Shqiptarët e robëruar skajshmërisht dikur, pas luftës së UÇK-omit, nxorën në skenë klasën politike të shqiptarëve në Maqedoni, për t’u vënë në shërbim të qytetarëve të vet dhe të të gjitha komuniteteve të tjera që jetojnë në Maqedoni.
Me kalimin e kohës, nën presione të vazhdueshme, apo për arsye të tjera që nuk i kemi të njohura, partitë politike shqiptare apo segmente të caktuata të tyre u futën nën ombrellën e rrjeteve dhe nomenklaturave të shërbimeve sekrete të maqedonasve, grekëve, rusëve, serbëve e shërbimeve të tjera që veprojnë në Maqedoni. Kjo bëri që partitë shqiptare të mbeten në varshmëri të aparatit shtetëror të Maqedonisë, që asnjëherë nuk e la klasën politike shqiptare të zhvillohet e pavarur. Si rezultat i kësaj, shqiptarët ndonëse janë popull i fuqishëm shtetformues edhe më tutje konsiderohen si qytetarë të rangut të dytë. Ç’është më keq, partitë politike shqiptare në Maqedoni, madje jo vetëm atje, janë parti lideriste, ku lideri i partisë shihet si mbinjeri. E keqja e këtij koncepti partiak, siç dihet, është se ndodh që personat e parëndësishëm brenda natës të shndërrohen në VIP-a. Këta njerëz u bënë ministra, zv/kryeministra, drejtorë, këshilltarë, sekretarë shtetërorë, kryetarë degësh, shefa të mëdhenj në vendimmarrje, por pa vonuar një pjesë e tyre u shndërruan në matrapazë, drejtues të klaneve mafioze, shitës të tenderëve e vendeve të punës nëpër kafene. Jo vetëm kaq, gati të gjithë janë të lidhur me afera korruptive apo të ndonjë natyre tjetër. Që nga shitja e “Telekomit”, ku i dyshuar për mitmarrje është një funksionar i lartë partiak dhe ministër e deri tek afera e kompanive të reklamimit dhe shitjes së kapaciteteve energjetike të Maqedonisë, në të gjitha këto mega-afera përflitet për ryshfete milionëshe. Pikërisht te këto raste qëndron papërgjegjësia e funksionarëve të partisë shqiptare në pushtet dhe liderit të saj, i cili ka heshtur para gjithë kësaj situate. Ata janë njerëz që akuzohen për garantim të monopoleve për kompani të huaja në këmbim të ryshfeteve të majme, për organizim vjedhjesh ose edhe për shpëlarje parash. Harruan për mjerimin e popullit shqiptar në Maqedoni dhe shkeljen e të drejtave të tyre nga pushteti.
Duhet thënë se as opozita shqiptare në Maqedoni (ajo parlamentare dhe ajo joparlamentare) nuk e ka luajtur rolin e duhur për t’i mbrojtur dhe kultivuar të drejtat e shqiptarëve në Maqedoni, sepse kriminaliteti shtetëror i Maqedonisë ndaj shqiptarëve ka qenë dhe është i ashpër, madje diktatorial. Sa për ilustrim po përmendi një nga rastet e shumta skandaloze e raciste të ish-ministres së Punëve të Brendshme të Maqedonisë, Gordana Jankullovska, e cila në një publikim të bisedave telefonike të bëra nga opozita maqedonase, del të ketë folur me gjuhën e Millosheviqit kundër shqiptarëve, duke thënë se “shqiptarët një herë e përgjithmonë mund t’i zhdukim për një orë”. Qasja e tillë qon drejt zhbërjes politike sepse riparimet në këto raste janë të vështira e gati të pamundura.
Pa u vërejtur shumë, partia që kishte filluar një mision të madh politik transformohet në një kompani private të liderit ose në shoqëri aksionare ku shefi është Gruevski. Kjo politikë e bazuar në liderizëm dhe servilizëm gjithsesi bëri që sistemi demokratik ndër shqiptarë të pësojë mutacion, duke u shndërruar në një makineri që partitë politike i transformon në kompani fitimprurëse, politikanët në biznesmenë, kurse qytetarët në votues me pagesë. Gjatë këtyre viteve Maqedonia filloi të deformohet dhe të shkon drejt vetëshkatërrimit.
Modeli i ndërtimit të shtetit maqedonas, ku shqiptarëve u mohohen të drejtat e tyre mund të jetë vetëm dëshirë, sepse shqiptarët në Maqedoni janë shtetformues dhe e përbëjnë shumicën e popullsisë së këtij vendi, por njëkohësisht janë edhe përcaktues vendimtarë të shtetit të Maqedonisë. Maqedonia nuk konsiderohet shtet nga Greqia, Bullgaria e as nga Serbia, Maqedonia pretendon të bëhet shtet pa identitet.
Politikat nënshtruese të lidershipit shqiptar në Maqedoni ndaj mekanizmave të shtetit, i cili ka kohë që e ka marrë formën e shtetit të kriminalizuar, me ligje raciste e tepër shoviniste ndaj popullit shqiptar në Maqedoni, janë të dëmshme dhe të patolerueshme. Shqiptarët e vijojnë mësimin në shkolla të veçanta, jo në bashkësi me maqedonasit, në tekstet shkollore flitet me gjuhë raciste kundër shqiptarëve dhe, siç përmendëm edhe më lartë, shqiptarët në të gjitha poret e shtetit dhe të pushtetit konsiderohen qytetarë të rangut të dytë! Burgjet në Maqedoni janë të stërmbushura me ish-luftëtarë shqiptarë. Ata gjykohen në procese të montuara dhe dënohen me burgime të përjetshme vetëm pse kanë qenë pjesëtar të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare. Gjatë këtyre viteve, jemi dëshmitarë se u zbardhën mbi dhjetë operacione sekrete të përmasave të mëdha, të planifikuara dhe të zbatuara nga shërbimet sekrete në Maqedoni, për t’i nënshtruar e poshtëruar shqiptarët dhe për ta denigruar aspiratën e tyre për barazi dhe për të qenë të barabartë para ligjit e jo siç konsiderohen shqiptarët si qytetarë të kategorisë së dytë. Janë të paktën pesë ligje shtetërore që përmbajnë dispozita raciste kundër shqiptarëve.
Ndonëse shqiptarët përbëjnë më shumë se gjysmën e popullsisë së vendit dhe janë popull shtetformues, gjuha shqipe edhe pse është gjuhë zyrtare nuk përdoret askund në praktikë, gjë që është një e drejtë e patjetërsueshme dhe e obligueshme për zbatim. Përderisa shqiptarët janë të detyruar ta mësojnë gjuhën maqedonase, në anën tjetër pothuajse asnjë maqedonas nuk e flet gjuhën shqipe.
Është abuzuar tmerrësisht me popullin shqiptar në Maqedoni. Afera e përgjimeve e ka devalvuar tej mase qeverinë aktuale proruse të Maqedonisë, madje jo vetëm atë, prandaj kjo qeveri edhe duhet të shkojë e turpëruar. Pas gjithë kësaj, qëndrimi i Gruevskit edhe më tutje në pushtet cenon rëndë paqen dhe e destabilizon pashmangshëm rajonin.
Bota e qytetëruar duhet të merret seriozisht me shkeljen flagrante të të drejtave të popullit shqiptar në Maqedoni. Politikat e qeverisë aktuale të Gruevskit dhe Ahmetit nuk dallojnë fare nga politikat diskriminuese dhe shfarosëse të Millosheviqit ndaj shqiptarëve.
Dy partitë më të mëdha të lidershipit shqiptar ka kohë që janë dorëzuar dhe nënshtruar ndaj politikave dhe mekanizmave diskriminues e racistë që sllavo-maqedonasit po i përdorin kundër shqiptarëve në Maqedoni, duke e bërë gjendjen të padurueshme, madje shpërthyese.
Populli shqiptar në Maqedoni ka kërkuar ndihmë, dhe Kumanova ka ndodhur pikërisht për t’i dalë në ndihmë popullatës shqiptare atje. Që nga ardhja e Gruevskit në pushtet, por edhe më parë, shqiptarët çdo ditë janë përballur me aksione policore e ushtarake, janë keqtrajtuar e denigruar skajshmërisht. Kishte kaluar kohë e gjatë qysh kur shqiptarët në Maqedoni e kishin humbur besimin se në këtë vend mund të ketë drejtësi për shqiptarët. Pushtetarët shqiptarë në qeverinë proruse të Gruevskit, përveç elektoratit që e përfaqësojnë, po e mashtrojnë edhe veten. Disa prej tyre edhe pse kanë pozita të larta, në fakt pozitat e tyre janë vetëm ilustrative dhe nuk kanë asgjë me pushtetin real.
Ka kohë që Bashkimi Europian dhe mekanizmat tjerë relevantë ndërkombëtarë i kanë vënë kusht Maqedonisë për ta zbatuar Marrëveshjen e Ohrit, për të filluar integrimi i Maqedonisë në proceset euro-atlantike, por një gjë e tillë nuk ka ndodhur. Maqedonia, siç po e shohim, çdo ditë e më shumë po përpiqet për ta falsifikuar dhe ndryshuar realitetin historik në Maqedoni në relacion me shqiptarët. Pjesë të këtij realiteti janë edhe projekti skandaloz “Shkupi 2014”, “Enciklopedia e Maqedonisë”, ndërtimi i kishës ortodokse në Kalanë e Shkupit, etj. Këto janë vetëm disa nga shumë arsyet që luftëtarë të ish-Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare nga të gjitha trojet shqiptare u bashkuan në Maqedoni për ta vazhduar luftën për shkak të deformimit të të gjitha proceseve ndaj shqiptarëve, për shkak të mohimit të lirisë dhe të gjitha të drejtave tjera, që iu takonin shqiptarëve, të nënshkruara dhe të garantuara me Marrëveshjen e Ohrit, e cila ndonëse nuk i përfaqësonte në shkallën e duhur të drejtat dhe interesat e popullit shqiptar, i kishte dhënë fund luftës së armatosur ndërmjet shqiptarëve dhe maqedonëve. Faktikisht, Marrëveshja e Ohrit ishte një lloj “paqeje” ndërmjet dy etnive të mëdha që jetojnë në këtë shtet. Por, në një Maqedoni, ku Serbia dhe Rusia e kanë ndikimin e tyre absolut, normalisht se shqiptarët janë të diskriminuar.
Kjo gjendje e ka sjellë situatën deri tek Lufta e Kumanovës. Djemtë e përfshirë në Luftën e Kumanovës, kishin për qëllim që ta ngritin zërin e arsyes për të drejtat dhe gjendjen e padurueshme politike dhe ekonomike të shqiptarëve në Maqedoni, me qëllim që shumica e çështjeve që kishin mbetur pa u jetësuar nga Marrëveshja e Ohrit të fillonin të zbatoheshin, të kërkonin që të ndalet dhuna dhe diskriminimi i përditshëm politik e ekonomik ndaj shqiptarëve, t’u jepej fund vrasjeve, maltretimeve, sulmeve të vazhdueshme dhe proceseve të montuara gjyqësore. Ata janë përpjekur për ta përmirësuar gjendjen e shqiptarëve atje, ata kanë luftuar në Kumanovë për demokratizimin e Maqedonisë.
Në Maqedoni ka probleme të brendshme ku në të gjitha rastet shqiptarët janë viktimat. Me shqiptarët e Maqedonisë lidershipi shqiptar e ka luajtur lojën e shërbimeve sekrete të Gruevskit. Qeveria e kriminalizuar e Maqedonisë, e ndikuar nga Rusia dhe Serbia, ka treguar praktikisht se ka paranoja historike në raport me shqiptarët. Përpilimi dhe zbatimi praktik i këtyre politikave raciste antishqiptare i ka nxitur disa ish-struktura të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare të riorganizohen për t’u dalë zot shqiptarëve, pozita e të cilëve po denigrohet e degradohet çdo ditë e më shumë nga pushteti diktatorial i Gruevskit dhe klanet mafioze të lidhura me disa oligarkë (pro)rusë. Ky regjim i ka detyruar shqiptarët të vuajnë me vite. Prandaj, grupi i pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare, që u përfshi në luftimet e zhvilluara në Lagjen e Trimave në Kumanovë, më 9 e 10 maj, më herët i kishte marrë përsipër edhe disa aksione të tjera, të cilat ishin kryer për ta tërhequr vëmendjen për gjendjen e padurueshme të shqiptarëve në Maqedoni, që si të tillë nuk do ta toleronin tani e tutje, andaj kërkonin të merreshin masa në këtë drejtim. Duket theksuar se në asnjë prej këtyre rasteve nuk kishte viktima në njerëz. Ky grup e kishte marrë përsipër edhe aksionin në pikën kufitare të Gushincës, i cili u ndërmor ndërmjet datës 20-21 prill 2015, por kanë pasur sjellje korrekte me të zënët rob, nuk i kishin keqtrajtuar, madje kishin bërë edhe selfie dhe ishin sjellë shumë mirë me ta. Lidhur me këtë aksion, Mirsad Ndrecaj – Komandant NATO, njëri ndër drejtuesit e këtij grupi, pas spekulimeve të shumta për autorësinë e kryesve të aksionit, iu kishte drejtuar opinionit me një letër publike, duke sqaruar se “këtë aksion nuk e ndërmorën njerëzit e Gruevskit, por luftëtarët më të mirë të luftës së vitit 2001”. Kjo tregon qartë se nuk ka pas ndonjë fshehtësi apo konspiracion të madh. Ata qëllimin e tyre e bëjnë të qartë për secilin edhe në komunikimet e tyre në rrjetet sociale, se për çka bëhet fjalë. Jo tamam një javë pasi kishte ndodhur rasti i Gushincës dhe ishte bërë publike komunikata e Mirsad Ndrecajt, i cili tregoi se kush qëndron prapa aksionit, kryetari i BDI-së, Ali Ahmeti, më 27 prill, erdhi në Kosovë, ku zhvilloi takime me shumicën e liderëve politikë të Kosovës, në përjashtim të mikut të tij të vjetër Ramush Haradinajt. Sipas medieve vendore, Ali Ahmeti u kishte dhënë liderëve kosovarë një listë me emrat e njerëzve të mundshëm të implikuar në problemet në Maqedoni apo edhe mund të ketë biseduar për strategjitë e reja të proceseve politike në të cilat ka hyrë Ballkani! Përplasjet politike dhe destabiliteti politik në rajon kohëve të fundit ka ardhur si pasojë e rreshtimeve të reja dhe rirreshtimeve, një pjesë duke e mbështetur influencën ruse në rajon e pjesa tjetër i kanë qëndruar besnikë asaj amerikane. E gjithë kjo po bëhet në emër të ruajtjes së stabilitetit në pjesën perëndimore të rajonit.
Edhe përkundër të gjitha këtyre zhvillimeve, në këtë mes një gjë dihet botërisht: Maqedonia e ka humbur besimin e qytetarëve shqiptarë dhe të qytetarëve të tjerë. Kryeministri Gruevski dhe bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë është dokumentuar para botës nëpërmjet publikimeve të audio-regjistrave se janë të përfshirë në krim, korrupsion, raste të montuara politike, madje edhe në fshehjen e vrasjeve të porositura, si rasti “Monstra” dhe rasti i Kumanovës. Si pasojë e kësaj ai u detyrua që t’i largojë dy ministrat më të përfolur të këtyre aferave, ministren e brendshme, Gordana Jankullovska dhe ministrin e Transportit dhe Lidhjeve, Mile Janakievski si dhe shefin e policisë sekrete Sasho Mijalkovin (drejtor i Sigurisë dhe Kundërzbulimit – DBK), i cili ishte ombrella e të gjitha proceseve antishqiptare në Maqedoni. Ai kishte kontroll të plotë mbi gjykata, polici dhe institucionet tjera shtetërore. Të tre këta u detyruan të japin dorëheqje. Për t’i realizuar gjithë këta skenarë, e përdorën edhe mbështetjen e Rusisë.
Ministria e Jashtme e Rusisë ka dalë haptazi në krah të qeverisë së Nikolla Gruevskit, i cili ka kohë që po mbështetet nga qarqet e fshehta të Unionit Ortodoks dhe të Aleancës Ortodokse, e cila funksionon si e tillë që në fillim të shpërbërjes së ish-Jugosllavisë. Instrumentë të këtyre mekanizmave me dashjen apo pa dashjen e tyre janë bërë edhe Ali Ahmeti, Menduh Thaçi e disa liderë të tjerë shqiptarë. Madje ky i fundit pamë t’i betohej Mijalkovit për besnikëri deri në vdekje! Klasa politike shqiptare në Maqedoni, veçanërisht ajo parlamentare (pozitë e opozitë) në përgjithësi është gllabëruar nga këta mekanizma. Prandaj kërkohen lëvizje të reja politike në Maqedoni, siç kanë kërkuar edhe socialistët europianë, opozita, të rënët në Kumanovë dhe populli në përgjithësi. Lëvizja për reforma ka filluar dhe ajo nuk do të ndalet. Maqedonia do të jetojë në një ambient demokratik, vetëm duke i respektuar të drejtat e popujve shtetformues dhe komuniteteve të tjera që jetojnë aty.
Qeveria e Gruevskit dhe klasa politike në pushtet, e ndihmuar edhe nga aleancat e shteteve përreth ka kohë që janë vënë në mbështetje të betejës për gazsjellësin rus nëpërmjet të të cilit Rusia tenton ta shtrijë ndikimin në Europë dhe në Ballkan.
Në anën tjetër, Shqipëria si aleate amerikane është mbështetëse e projektit të gazit TAP. Në mesin e këtyre përplasjeve të mëdha, ku përfshihet i gjithë rajoni, ne duhet t’i zgjedhim dilemat shqiptare në konceptin e mjedisit gjeostrategjik të sigurisë. Proamerikanizmin, duhet vlerësuar maksimalisht, jo duke e konsideruar si kundërshtar ndaj europianëve, por si një element kyç të sigurisë në rajon. Rajoni ka nevojë për një prani amerikane më të shtuar për t’i ruajtur bilancet në këtë mjedis të trazuar. Duke parë zhvillimin e ngjarjeve të kohëve të fundit del se Ballkani është ende larg një paqeje të qëndrueshme. E për ta bërë këtë paqe më të qëndrueshme në Ballkan, si hap i parë është e domosdoshme t’u njihen të drejtat e plota shqiptarëve në Maqedoni. Elitat politike të atjeshme dhe institucionet relevante ndërkombëtare është mirë që këtë problem të ndjeshëm ta zgjidhin nëpërmjet komunikimit, dialogut dhe jo nëpërmjet përleshjeve e luftërave lokale.
Një gjë e tillë u dëgjua edhe nga socialistët europianë në protestën paqësore të mbajtur në Shkup pas rastit të Kumanovës, të cilët dërguan mesazhe për paqe, drejtësi e solidaritet. Po ashtu socialistët europianë para mijëra e mijëra protestuesve kërkuan gjyqësor të pavarur, media të lira, institucione demokratike, luftim të korrupsionit etj., që ishin kërkesa deri-diku edhe të luftëtarëve të vrarë në luftën e Kumanovës.
Secili prej nesh është i bindur, siç është e bindur edhe vet qeveria kriminale e Gruevskit, se këtë luftë e ka humbur, prandaj çdo rezistencë e mëtutjeshme për ta mbajtur pushtetin përmes mekanizmave diktatorialë dhe dhunës që po ushtrohet, e vënë këtë qeveri para përgjegjësive të rënda juridike e gjyqësore, e cila edhe ashtu herët a vonë duhet të përgjigjet për krimet dhe terrorin e vazhdueshëm shtetëror që është duke ushtruar ndaj shqiptarëve.
Qeveria e Maqedonisë, Serbia dhe qarqet tjera pro-maqedonase kanë pyetur se si qenka e mundur që në Kosovë të organizohen formacione paraushtarake, të cilat kanë për qëllim të veprojnë në Maqedoni. Ata dashkan të mësojnë se cilat qenkan motivet e këtij grupi, kush qëndruaka prapa tij dhe cila ka qenë agjenda e këtij grupi.
Pas shpërbërjes së ish-Jugosllavisë dhe pavarësimit të etniteteve që e kishin formuar këtë shtet mbetën të pazgjidhura edhe disa çështje si ajo e Vojvodinës, e shqiptarëve të Kosovës Lindore, e shqiptarëve në Mal të Zi, e atyre në Maqedoni dhe çështja e Sanxhakut të Pazarit të Ri, Republikës Serbe në Bosnjë etj., të cilat kanë mbetur tema të nxehta edhe më tutje.
Serbia flet dhe akuzon për shkuarjen e shqiptarëve të Kosovës në Maqedoni, por harron se është vet ajo që e ka formuar artificialisht një Republikë Serbe në Bosnjë! Serbia është ajo që edhe sot e kësaj dite ka ndikim absolut në Mal të Zi, edhe pse është shtet i pavarur! Serbia është ajo që po i përdorë të gjitha mjetet për ta rivendosur ndikimin në Kosovë! Edhe pse Kosova është shtet i pavarur, në kushtetutën e Serbisë edhe sot e kësaj dite është pjesë integrale e saj! Serbia është ajo që në Vojvodinë, Sanxhak të Pazarit të Ri dhe në Kosovën Lindore në mënyrë sistematike po bën trysni e shkelje të të drejtave dhe lirive të njeriut, duke ua mohuar këtyre komuniteteve të drejtat elementare! Serbia është ajo që edhe më tutje në Maqedoni e bën ligjin sikur të ishte pjesë e Serbisë!
Që nga përfundimi i luftës në vitin 1999 e këndej, në disa pjesë të Kosovës veprojnë grupe paramilitare serbe, të cilat që nga ajo kohë e deri më tani përveç akteve të tjera terroriste e kriminale për destabilizimin e vendit, kanë keqtrajtuar e përndjekur nga shtëpitë e veta mijëra qytetarë shqiptarë, kanë plagosur dhjetëra të tjerë, kanë vrarë e masakruar mbi 100 shqiptarë, në mesin e tyre ka pasur raste kur i kanë vrarë edhe disa joshqiptarë për t’ua lënë fajin shqiptarëve, por ka pasur të vrarë edhe nga radhët e forcave paqeruajtëse ndërkombëtare. Këto grupe paramilitare serbe që veprojnë në Kosovë kanë ndërmarrë mbi 400 aksione të ndryshme në brendi të territorit të Kosovës së pavarur. Edhe pse është e dëshmuar se këto grupe janë të dirigjuara direkt nga Beogradi zyrtar, Serbia asnjëherë nuk është përgjigjur për veprimtarinë e tyre terroriste në shtetin fqinj – Republikën e Kosovës.
Shqiptarët në Mal të Zi dhe në Kosovën Lindore janë dëbuar me dhunë nën orkestrimin e aparatit shtetëror, i cili ka angazhuar njerëz për t’i kryer këto veprime dhe ka financuar maksimalisht në këto projekte. Kjo ka bërë që shqiptarët në mënyrë vullnetare të detyrohen ta mbrojnë njëri-tjetrin, ta mbrojnë vetveten dhe të drejtat e tyre të garantuara me konventa ndërkombëtare, sikurse edhe për popujt tjerë të Evropës. Prej shekujsh shqiptarët nga Serbia nuk kanë njohur asgjë tjetër pos ekspansioneve në kurriz të tokave shqiptare.
Lidhur me rastin e Kumanovës njëra ndër pyetjet e shpeshta që po iu bëhet gazetarëve, publicistëve, analistëve e pseudoanalistëve, njohësve të çështjeve të sigurisë, institucioneve të sigurisë etj., është: A ka pasë Qeveria e Kosovës dijeni për pjesëmarrjen e qytetarëve të saj në konfliktin e Kumanovës?! Përgjigjen në këtë pyetje e kanë dhënë publikisht dhe në mënyrë të argumentuar Agjencia e Kosovës për Inteligjencë (AKI) dhe ministri i Punëve të Brendshme i Kosovës, të cilët kanë deklaruar për publikun se e kanë njoftuar vijën zyrtare me kohë për konfliktin e mundshëm të armatosur që mund të ndodhë në Maqedoni. Madje, AKI-ja ka pranuar publikisht se ka bërë dosje për pjesëtarët e grupit në fjalë! Kurse ministri Hyseni, menjëherë pas rastit ka deklaruar po ashtu për publikun se di gjithçka për rastin!
Janë absurde dosjet e publikuara të AKI-së për pjesëtarët që rezistuan në Kumanovë. Bastisjet e familjeve të pjesëtarëve të mundshëm të përfshirë në luftën e Kumanovës që i kreu policia e Kosovës, ende pa ditur familjarët e tyre asgjë për fatin e djemve të vet, është një veprim alogjik që ka të bëjë me përforcimin e teorive të shërbimit maqedonas se në problemin e Kumanovës është e përzier edhe Kosova. Kosova është shtet në ndërtim e sipër ku edhe më tutje sigurinë e kufijve e bën KFOR-i, ku Interpoli dhe disa departamente të policisë ndërkombëtare ende nuk e njohin shtetin e Kosovës.
Pjesëtarë të këtij grupi del të kenë folur paraprakisht edhe me struktura të caktuara të të gjitha grupimeve politike në Kosovë, Maqedoni, Shqipëri e diasporë, për të marrë mendime për gjendjen e krijuar në Maqedoni. Një gjë dihet botërisht: grupi në fjalë nuk ka qenë i influencuar as i mbështetur nga asnjëra parti në Kosovë as në Shqipëri. Për veprimtarinë e grupit, ka pranuar se ka ditur gjithçka edhe lideri i PDSH-së, Menduh Thaçi. Se ka ditur për grupin e ka pranuar edhe lideri i BDI-së, Ali Ahmeti, i cili disa herë i ka pyetur ish-strukturat e UÇK-omit për ekzistimin e grupit, për kërkesat e këtij grupi dhe se a qëndrojnë prapa këtij grupi. Ai ka ditur në detaje për lëvizjet e këtij grupi, prandaj si bashkëpërgjegjës në koalicionin qeverisës në Maqedoni, duhet të tregojë më konkretisht në prononcimet e radhës se pse ka ndodhur lufta e Kumanovës, pse është zgjedhur pikërisht ky vend dhe si ndodhur Kumanova.
Prandaj, në këtë konspiracion kaq të madh kur çdo gjë dihet publikisht nga secili e nuk thuhet asgjë pasi ka ndodhur rasti, i cili është deformuar dhe devalvuar nga inskenimi i prapaskenave dhe lufta speciale e udhëhequr nëpërmjet medieve gjithandej, pasi që në rastin e Kumanovës, grupi i luftëtarëve shqiptarë nuk ka sulmuar, por kur janë sulmuar me të gjitha mjetet luftarake tokësore e ajrore, përfshirë edhe helmet luftarake, janë detyruar të mbrohen edhe pse në kushte ekstremisht të pabarabarta.
Maqedonia ndërmori këtë operacion terrorizues kundër lagjes shqiptare në Kumanovë ku u përdor arsenali më i sofistikuar i shtetit dhe metodat për ta mposhtur grupin ishin tepër bizare e të pa aplikuara ndonjëherë. Megjithatë, llogaritë nuk u dolën siç i kishin planifikuar. Vendi ku u zhvillua lufta e Kumanovës, “Lagjja e Trimave” pas mbarimit të luftës i ngjante një gërmadhe, që mund ta kishte shkaktuar jo dora e njeriut, por vetëm ndonjë fatkeqësi natyrore. Aty u përdorën artileritë e rënda, helikopterët, helmet, gazrat, zjarri… Aty janë shkelur të gjitha rregullat dhe konventat ndërkombëtare dhe janë kryer krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, të cilat pa vonesë duhet t’i hetojë një komision i pavarur ndërkombëtar, që do të bëjë publike të vërtetën e plotë për Kumanovën.
Për shembull, monstrumi norvegjez Anders Behring Breivik, më 22 korrik të vitit 2011, në dy sulme të ndara terroriste në Norvegji (në sulmin me bombë në Oslo dhe në atë me armë në ishullin Utoja), vrau 77 persona dhe i plagosi 242 të tjerë, të gjithë të pafajshëm dhe prapë pas kësaj është negociuar me të. Ndërkaq, pjesëtarët e grupit të Kumanovës janë sulmuar për t’u vrarë pa kurrfarë paralajmërimi, janë sulmuar për t’u vrarë me paramendim, edhe pse asnjë mekanizëm ndërkombëtar euro-perëndimor nuk iu referua grupit me emërtimin “terrorist”, siç tentoi t’i akuzojë Maqedonia e mbështetur nga Rusia e Serbia.
Ka dyshime të bazuara se në sulmin sllavo-maqedonas kundër Lagjes së Trimave në Kumanovë, përveç njësive elite të policisë dhe një të tretës së forcave të përgjithshme të ushtrisë së Maqedonisë, të kenë marrë pjesë edhe njësitet e xhandarmërisë së Serbisë, trashëgimtare të njësisë famëkeqe për operacione speciale – JSO. Një gjë e tillë nuk është çudi, pasi që qysh para tri vitesh Maqedonia ka marrëveshje ndërshtetërore me Serbinë në këtë drejtim.
Marrëveshjen për bashkëpunim policor ndërmjet Serbisë e Maqedonisë e nënshkruan zyrtarisht më 18 prill të vitit 2012, në Beograd, homologët nga MPB e Maqedonisë dhe e Serbisë, Gordana Jankullovska dhe Ivica Daçiq. Përveç shkëmbimit të patrullave policore të të dy vendeve me territore gjatë sezonit veror, marrëveshja serbo-maqedonase parasheh që të shkëmbejnë policë edhe në situata të caktuara, si ato të rrezikut të lartë. Marrëveshje të ngjashme bashkëpunimi në fushën e sigurisë ministrja e Punëve të Brendshme e Maqedonisë, Jankullovska, kishte nënshkruar edhe me Federatën Ruse, përkatësisht me homologun e saj rus, Rashid Nurgaliev, më 27 tetor 2011, në Moskë.
Ka vite që Maqedonia është duke u përplasur mes Lindjes e Perëndimit, por realisht kohëve të fundit ajo është pozicionuar në anën e Rusisë dhe kundër Perëndimit.
Gjatë kohës kur filloi lufta në Kumanovë, pikërisht më 9 maj, presidenti i Maqedonisë, Gjorgje Ivanov bashkë me homologun e tij serb Tomisllav Nikoliq gjendeshin në Moskë, bashkë me trupat ushtarake serbe e maqedone për të marrë pjesë në paradën ruse. Këta ishin të vetmit nga rajoni dhe bota perëndimore që u pozicionuan në anën e Rusisë në kohën e acarimit të marrëdhënieve Perëndim-Rusi, kur pothuajse të gjithë përfaqësuesit e shteteve perëndimore e refuzuan ftesën e Putinit.
Në rastin e Kumanovës, siç është marrë vesh, kanë qenë të përziera edhe shërbime të huaja inteligjente, të cilat kuptohet se i kanë interesat dhe qëllimet e tyre, por në këtë rast, më shumë i kanë shërbyer Sasho Mijalkovit, i cili ka përfituar nga loja që e ka luajtur me shërbimet partnere në rajon dhe në vendet fqinje. Në përkrahje të Sasho Mijalkovit kanë qenë edhe shërbimet sekrete serbe dhe ruse, të cilat ishin influencuese dhe me ndikim tek shërbimi sekret i inteligjencës maqedonase. Kjo qasje e Mijalkovit është vërejtur të jetë një lloj mospërfillje apo shantazhi ndaj Perëndimit.
Maqedonia është treguar të jetë shtet tepër joserioz, shtet i paaftë, i rrezikshëm dhe mjaft agresiv, i influencuar nga Rusia dhe Aleancat Ortodokse, gjë që përbën rrezik potencial për rajonin e më gjerë. Si e tillë, Maqedonia i ka shkelur të gjitha rregullat, konventat dhe ligjet ndërkombëtare vetëm e vetëm për t’i realizuar qëllimet dhe skenarët kundër shqiptarëve.
Forcat e sigurisë, siç u mësua më vonë, ishin të parapërgatitura për aksionin në Kumanovë, sepse një përgatitje e tillë nuk mund të ndodhë vetëm brenda pak orësh. Së paku, ku e ditën forcat e sigurisë lokacionin, vendin, pozicionet, vendndodhjen e tyre, ku janë të vendosur, me çka janë të pajisur etj. Këto të dhëna, shërbimi sekret i Maqedonisë del t’i ketë pasur me kohë dhe operacionin e ka përgatitur me kohë. Përgjegjësit e sigurisë në Maqedoni nuk kanë dashur të vendosin kontakte me pjesëtarët e grupit për të negociuar, siç ndodhë zakonisht në raste të tilla në mbarë botën e civilizuar. Shërbimet sekrete maqedonase kanë pasur të dhëna se në Kumanovë gjenden disa prej ish-luftëtarëve, të cilët e kanë udhëhequr luftën e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare në vitin 2001, ku si rezultat i asaj lufte ishte arritur edhe Marrëveshja e Ohrit, me të cilën shqiptarëve u njihej e drejta e shtetformimit, por që kjo marrëveshje nuk është zbatuar as pjesërisht. Pastaj, si rezultat i luftës dhe i përpjekjeve të atyre luftëtarëve dhe të tjerëve si ata, lideri i BDI-së Ali Ahmeti, ka arritur në pozitat udhëheqëse që i ka, dhe ishte pjesë e pushtetit ekzekutiv edhe kur ndodhi rasti i Kumanovës.
Në fakt, këto rrethana është dashur që të merren parasysh për të filluar bisedimet me grupin, por një gjë e tillë nuk ka ndodhur. Vendi ku kanë qenë duke qëndruar pjesëtarët e grupit të Kumanovës, del të jetë rrethuar shumë më përpara se të fillonte sulmi kundër tyre. Këtë e kanë konfirmuar shumë dëshmitarë okularë të ngjarjes të intervistuar më pas. Po ashtu ka shumë dilema dhe duket si një teatër videoja e publikuar nga MPB e Maqedonisë, me skenat e dorëzimit të Sami Ukshinit dhe të tjerëve (mbase është inskenuar më vonë si e tillë) si dhe bisedat telefonike të zhvilluara ndërmjet Sami Ukshinit dhe Muhamet Krasniqit me Ali Ahmetin për t’ua hapur korridorin apo për t’u dorëzuar me ndërmjetësimin e OSBE-së, e cila është treguar tepër indiferente në këtë rast, edhe pse OSBE-ja ka përvoja të mëdha sa u përket negocimeve. Por, mbase një veprim i tillë ka ardhur pasi që kryesimin e OSBE-së e ka Serbia, pra në krye të saj është Ivica Daçiq, njëherësh ministër i Punëve të Jashtme i Serbisë.
Lidhur me këtë, ndërmjet deklaratave të luftëtarëve që kanë biseduar me Ali Ahmetin dhe intervistave televizive të tij lidhur me këtë rast, ka shpërputhje të plotë. Dikush ka hedhur benzinë në gjithë këtë situatë. Grupi i luftëtarëve të Kumanovës muaj më parë ishte në dijeni të plotë për krizën që e kishte pllakosur Maqedoninë, gjë që doli në pah edhe me skandalet e përgjimeve. Ata sigurisht kanë pretenduar ta shfrytëzojnë këtë situatë për t’i shpalosur kërkesat e tyre, duke u ngritur kundër padrejtësive që po u bëhen shqiptarëve në Maqedoni me vite. Cak i tyre në asnjë rast nuk ka qenë popullsia civile, por institucionet dhe qeveria e kriminalizuar. Një gjë e tillë është thënë edhe në disa komunikata e deklarata që janë lëshuar nga Mirsad Ndrecaj dhe disa të tjerë, prandaj është absurde të mendohet se ata më përvojën që kishin e kanë zgjedhur si vendbetejë Lagjen e Trimave në Kumanovë.
Shtrohet pyetja: Pse u ndryshua numri i viktimave në luftën e Kumanovës?! Qeveria e Maqedonisë ka manipuluar me shifrat dhe me emrat e të vrarëve që në fillim. Fillimisht autoritetet maqedonase kishin thënë se numri i përgjithshëm i viktimave është 22, 14 nga të cilët ishin pjesëtarë të vrarë të grupit të armatosur. Kurse Prokuroria Publike e Maqedonisë për “Radion Evropa e Lirë” disa ditë më vonë tha se në vendin e ngjarjes janë gjetur 10 trupa të vrarë, 9 shtetas të Kosovës dhe një shtetas i Maqedonisë. Manipulimin me numrin e të vrarëve e vërteton edhe dokumenti i lëshuar nga Ministria e Jashtme e Maqedonisë që i është dorëzuar Ambasadës së Republikës së Kosovës në Shkup, më 12 maj, i publikuar edhe në televizionin Alsat-M. (Dokumenti i publikuar i MPJ të Maqedonisë, i datës 12 maj 2015, i cilësuar “shumë urgjent” me nr. protokolli 4012-14945/3 i është dorëzuar Ambasadës së Republikës së Kosovës në Shkup në të njëjtën ditë dhe mban nr. e protokollit të pranimit të shkresës 73/2015 dhe datën 12.5.2015). Nëpërmjet këtij dokumenti njoftohet Ambasada e Republikës së Kosovës në Shkup për incidentin e shtetasve të saj të arrestuar gjatë aksionit policor në Kumanovë më 9 maj. Në këtë shkresë zyrtare qëndrojnë emrat e 23 shtetasve të Kosovës, tre prej tyre të përsëritur nga dy herë, dhe po ashtu në mesin e personave “të privuar nga liria”, sipas këtij dokumenti zyrtar janë edhe dy shtetas, të cilët më vonë rezultuan si të vrarë, pra janë ekzekutuar në burgje.
Rrethanat e dorëzimit të disa pjesëtarëve të rezistencës në Kumanovë kanë mbetur edhe sot të dyshimta. Disa janë dorëzuar në mbrëmje e janë të ekspozuar se janë dorëzuar gjatë ditës. Për këto ekzistojnë të dhëna të bollshme.
Shërbimi sekret maqedonas i ka shkatërruar dëshmitë dhe provat që mund të dalin nga ekzaminimi i trupave të luftëtarëve të rënë në Kumanovë. Lidhur me këtë ka qenë mirë ta japë fjalën e vet Instituti i Mjekësisë Ligjore i Kosovës, ngase sipas informacioneve të saktësuara nga Shkupi kjo ka ndodhur. Prandaj, është mirë të dilet në opinion me raportin objektiv pse ka ndodhur kjo dhe cilët janë shkaktarët e vdekjes së tyre. Deri më tani shumë gjëra kanë mbetur enigmatike, të mistershme dhe të pasqaruara. Në gjithë këtë vorbull të madhe ku teoritë e konspiracionit gjetën fushë të përshtatshme veprimi për ta devijuar dhe manipuluar këtë ngjarje të madhe. Elitat politike shqiptare në Maqedoni, Kosovë e Shqipëri u treguan të paafta për ta menaxhuar këtë situatë, për ta nxjerrë në pah realitetin dhe për t’i dhënë kahjen e duhur, përderisa të gjitha instancat ndërkombëtare perëndimore kishin mendim të peshuar sa i përket ngjarjes së Kumanovës.
Këto vrasje nuk janë te vetmet që janë kryer me paramendim ndaj shqiptarëve. Që nga viti 2001 e këndej janë ndërmarrë mbi 50 ekspedita policore e ushtarake ndaj popullsisë shqiptare që jeton në Maqedoni. Janë arrestuar, burgosur e dënuar edhe me burgime të përjetshme me fakte të montuara pjesa më e fuqishme e ish-pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare. Janë vrarë në prita në rrethana të pasqaruara deri më sot, nga policia dhe shërbimet sekrete të Maqedonisë djemtë më të mirë. Shtypja që pushteti maqedonas po e aplikon ndaj shqiptarëve në Maqedoni, është më e egër se në kohën e inkuizicionit. Në Maqedoni shqiptarët kanë pasur dhe kanë shumë arsye të protestojnë e në fund të fundit t’i drejtohen edhe forcës së armëve për t’i kërkuar të drejtat e tyre, sepse janë nëpërkëmbur dhe diskriminuar në të gjitha segmentet e jetës.
Disa nga pjesëmarrësit në luftimet në Kumanovë ishin pjesëmarrës edhe në luftimet e Brodecit (7 mars 2007), ku edhe në atë rast Maqedonia përdori gjithë potencialin ushtarak, ku u vranë 6 shqiptarë dhe u arrestuan 13 të tjerë, kurse tre të tjerë që ishin në Brodec, u likuiduan nga forcat maqedonase ditëve në vijim derisa gjendeshin në arrati. Duhet përmendur këtu se paraprakisht nga burgu i Dubravës ishin arratisur disa të burgosur, të cilët më pas shkuan në Brodec. Ngjarja e Brodecit kaloi pa bujë të madhe, edhe pse ndaj gjithë fshatit u aplikua terrorizëm i paparë shtetëror. Edhe në këtë kohë, pas luftimeve në Kumanovë, është përfolur se disa persona nga grupi i Kumanovës paskan pasë planifikuar ta thyejnë burgun e sigurisë së lartë në Gërdofc të Podujevës, kinse për të liruar dy të burgosur të cilët paskan pas planifikuar që prej andej të shkojnë në Siri! Sinqerisht, as nuk është e ndershme, as nuk është profesionale as nuk na ka hije të tërheqim paralele të tilla të paqëndrueshme. Lufta që u bë në Kumanovë, ndonëse në rrethana tepër të pabarabarta, ku ranë dhjetë dëshmorë, nuk kanë asgjë të përbashkët me luftërat fetare në Siri e në vendet tjera të Lindjes. Tërheqja e paraleleve të tilla mund të jetë dëshirë apo tendencë e ndokujt, por realiteti është krejtësisht ndryshe.
Po ashtu, vrasja që ndodhi te Liqeni i Smilkovcit, i cilësuar si rasti “Monstra” ku u vranë pesë të rinj maqedonas e për vrasjen e tyre u fajësuan dhe u dënuan shqiptarët e pafajshëm, madje organet maqedonase tentuan ta paraqesin edhe si “vepër të trajnuesve të Lindjes”, tani është dëshmuar katërcipërisht se ishte vepër e shërbimeve sekrete maqedonase, madje dëshmitë e fundit bëjnë të ditur se njëri nga të vrarët ishte dëshmitar i rëndësishëm i Hagës në procesin gjyqësor kundër Ministrit të Mbrojtjes së Maqedonisë. E kësaj kategorie është edhe ngjarja e 26 shkurtit të vitit 2004, ku pas rrëzimit të aeroplanit humbi jetën presidenti i Republikës së Maqedonisë, Boris Trajkovski dhe delegacioni tre anëtarësh i Maqedonisë, i cili kishte udhëtuar për në konferencën ndërkombëtare në Mostar të Bosnjë e Hercegovinës. Në këtë “aksident” patën humbur jetën nëntë veta.
Sulmi në Kumanovë ka qenë ndërhyrje ushtarake e jo policore. Në Kumanovë Maqedonia e promovoi forcën e vet ushtarake, në të njëjtën ditë me promovimin e forcës ushtarake që e bëri Federata Ruse në Moskë, në Ditën e Europës. Kjo situatë është shqetësuese për rajonin dhe shqiptarët e Maqedonisë në përgjithësi. Sulmi kundër shqiptarëve në Kumanovë edhe një herë nxori në pah urrejtjen patologjike e të papërmbajtshme të pushtetit maqedonas ndaj shqiptarëve. Kjo tregon edhe një herë se në Maqedoni duhet të fillojnë ndryshimet që janë të domosdoshme për ekzistimin apo mosekzistimin e Maqedonisë. Pushtetarët në Maqedoni edhe më tutje këtë ngjarje po tentojnë ta mbajnë në errësirë, duke i dhënë konotacione të ndryshme. Pas proklamimit të gjithë asaj se çka u ka bërë Gruevski shqiptarëve, qëndrimi në një qeveri me të është absurd, ashtu siç është absurd mosdistancimi i liderëve shqiptarë të atjeshëm nga orientimet proruse të Maqedonisë, kur dihen përcaktimet properëndimore të shqiptarëve si komb. Historikisht shqiptarët sa herë që janë shitur, fatkeqësisht janë shitur nga përfaqësuesit e tyre legjitim.
Në rastin e Kumanovës, shteti i Maqedonisë nuk i ka respektuar të drejtat e njeriut sipas standardeve ndërkombëtare, të dorëzuarit janë keqtrajtuar brutalisht. Ka dyshime të bazuara se disa prej tyre janë ekzekutuar pasi janë dorëzuar, janë ekzekutuar në burgje. Mostrasparenca e autoriteteve të Maqedonisë në këtë rast edhe në rastet tjera të mëhershme ka qenë e madhe. Nuk dua ti paragjykoj këto raste, por kjo ka qenë diçka e dukshme. Dhe kjo ndodh, vetëm në rastet kur viktima janë shqiptarët, sepse në të kundërtën një gjë e tillë nuk do të ndodhte.
Prandaj, duhet ta padisim Maqedoninë për ekzekutime pa gjyq të shqiptarëve që u vranë në Kumanovë. Nëse këtë nuk e bën shteti i Kosovës, këtë duhet ta bëjnë familjarët e të vrarëve dhe të burgosurve në Kumanovë e ne të gjithë duhet t’i mbështesim.
Dihet botërisht se grupi që ka luftuar në Kumanovë nuk ka qenë i manipuluar, siç po e etiketojnë. Ata sot kanë luftuar për të drejtat e shqiptarëve në Maqedoni, ashtu siç kanë luftuar për të drejtat e tyre edhe në vitin 2001. Shumica prej tyre kanë qenë njerëz të dëshmuar pothuajse në tri ushtritë tona çlirimtare: UÇK, UÇPMB, UÇK-om, në të cilat kishin fituar plagë në shtat, ndjekje, burgosje, po kurrë nuk janë nënshtruar. Ata e kanë vazhduar misionin e tyre që ia kishin dhënë vetes. Ata kanë pasur një ideal të pathyeshëm, kanë qenë njerëz të sakrificës, njerëz që, siç e kanë bërë publike edhe vet, i përulen vetëm Zotit e Atdheut dhe se nuk ndalen para padrejtësive pa i fituar të drejtat e mohuara të kombit të vet!
Luftën në Kumanovë e bënë djemtë më të spikatur, pjesëtarë të tri luftërave, që e kishin fituar përvojën e komandosëve. Nuk janë persona anonimus, ata kanë qenë për shumë vite shokë të Ali Ahmetit, ani pse ai tash nuk i pranon si të tillë. Ata e kanë sjellë Ali Ahmetin në pushtet, e kanë mbrojtur dhe e kanë siguruar në kohërat më të vështira. Ata janë që e kritikuan ashpër vazhdimisht, atëherë kur u bindën se Ali Ahmeti i ka devijuar parimet e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare, ani pse ai nuk e pranon. Ata ishin njerëzit me ndikim që e fituan luftën e vitit 2001. Gjaku i tyre nuk do të humbë kurrë. Thonë se pranvera nuk çelë me një a dhjetë lule, por me to niset e të tjerat çelin më pas. Të rënët në Kumanovë janë varrosur me nderime të larta gjithëpopullore e ushtarake që nuk mbahen në mend në varrezat e dëshmorëve të kombit në Gllogjan e Prishtinë, sepse kanë qenë pjesëtar të UÇK-së, UÇPMB-së, UÇK-omit.
Është mirë që kjo qeveri apo ajo që vjen më pas urgjentisht ta bëjë lirimin e të gjithë të burgosurve shqiptarë që janë pre e montimeve të shërbimeve sekrete maqedonase, siç është vërtetuar edhe nga afera e përgjimeve dhe menjëherë të dëmshpërblehen për torturat dhe qëndrimin e tyre të pafajshëm në burgje. Të gjithë të vrarëve që nga viti 2001 e këndej, që janë pre e këtyre proceseve t’u rregullohet statusi dhe fëmijët e tyre dhe familjet të marrin kompensim të përhershëm.
Maqedonisë i duhet e vërteta se çka po ndodhë me shqiptarët atje. Kjo e vërtetë i duhet edhe Kosovës, i duhet Shqipërisë e botës së qytetëruar. Kosova dhe Maqedonia sikurse edhe Kosova Lindore janë të përziera territorialisht e familjarisht. Regjioni i Karadakut që shtrihet në tri shtete, të gjithë janë me lidhje të pashkëputura familjare, prandaj kufijtë administrativë nuk mund t’i ndajnë. Ndaj, ligji i miratuar në Kuvendin e Republikës së Kosovës, i cili e ndalon përfshirjen e shtetasve të Kosovës në luftërat e huaja, vlen për Siri e vende të largëta dhe nuk mund të vlejë për hapësirën e trojeve shqiptare.
Në Kumanovë nuk ka pasë luftë etnike, ajo luftë është bërë për t’i ridizajnuar të drejtat e shqiptarëve. Pas Luftës së Kumanovës, ka vdekur përfundimisht Marrëveshja e pa jetësuar e Ohrit (2001) dhe çdo gjë duhet të nisë prej fillimit në Maqedoni. Edhe përkundër tendencave për formimin e një qeverie teknike, edhe përkundër përpjekjeve për ta krijuar një realitet të ri nuk do të ketë sukses, sepse një gjë e tillë nuk bëhet me njerëzit e vjetër, me njerëzit e kriminalizuar që e sollën Maqedoninë në këtë gjendje. Këto shtresa janë njerëz të harxhuar, me botëkuptime të tejkaluara diktatoriale e kriminale, njerëz të shantazhuar e të nënshtruar të shërbimeve, të korruptuar skajshmërisht, mashtrues të popullit dhe elektoratit të tyre. Dikush nga drejtuesit e Maqedonisë duhet të përgjigjet para drejtësisë për rastin e Kumanovës. Kriza në Maqedoni nuk do të zgjidhet pa aprovimin dhe njohjen e plotë të të drejtave të shqiptarëve, pa pjesëmarrjen në pushtet si popull shtetformues. Maqedonisë i nevojiten përfaqësues të vërtetë të popullit, i nevojitet shteti i së drejtës dhe zbatim i barazisë së plotë të shqiptarëve si popull shtetformues. Shqiptarëve u nevojiten përfaqësues legjitimë që posedojnë veti dhe edukim të lidershipit të mirëfilltë, që mund të bëjnë ndryshime pozitive të qasjeve ndaj prioriteteve esenciale shoqërore dhe kombëtare.
Dr.Gjekë Marinaj Shërbestar i Poezisë
Nga Keze Kozeta Zylo/
Në këtë ditë të veçantë të jetës tënde dhe të botës së letrave këtu në Diasporë ku na hodhi fati të gjithëve të uroj për së largu: Gëzuar 50 Vjetorin e Ditëlindjes dhe paç bekimin e Zotit përgjithmonë!/
Kur një poeti i lexon në vite poezinë e tij, ndërsa të ka goditur në shenjë qysh me poezinë e parë me gjuhën e së bukurës, medoemos që shenjimi i tij me kalimin e kohës do të jetë i një eksperti në konsolidimin e perceptimit poetik gjatë leximit dhe me një plotëni artistike të pafund.
Në këtë kontekst për goditjen në shenjë me të parën gjatë leximit e kam fjalën për poezinë “Kuajt”, nje poezi që u lexua me aq ëndje nga shumë shqiptarë para se të përmbysej komunizmi. Secili lexues gjente veten e vet, por sidomos ata të panënshtruarit e diktaturës që e lexonin nëpër burgje, ndërsa në qiellin e Lirisë po shfaqeshin Yje qe po i bënin “zap” shtypësit e Lirisë. Ja se ç’shkruan Poeti Dr.Marinaj në këtë poezi:
Kush qe kalë mbreti/ posti qe i lartë/ Kush qe kalë princeshe/ I bënë shalë të artë/ Kush qe kalë fshatari/ Pat samarë me kashtë/ Kush qe kalë i egër/ Tërë jetën fjeti jashtë/ Po qemë dhe mbetem kuaj/ para njeriut”!
Në këtë paragraf të shkruar më lart gjej rastin të përmend shkrimtarin me famë botërore, kandidatin për çmimin Nobel, Kadare, i cili duke lexuar poetin ndër të tjera thotë: “Në universin e tij poetik ka një harmoni të mrekullueshme midis shpirtësisë ballkanase më e vjetra e kontinentit dhe asaj planetare. Siç ndodh shpesh me poetët e vërtetë, kjo harmoni kalon nga jeta tek vepra poetike dhe anasjelltas”.
Djaloshi 19 vjeçar e kishte ndjerë në palcë të shpirtit në Brut të Malësisë së Madhe atë zymtësi dhe kanosje regjimi që po ndodhte në rininë e tij të hershme, e kishte parë në duart e rreshkura dhe tërë kallo blu mavi të nënës së tij të shtrenjte, e kishte parë në të çarat e tokës dhe gurët e kalldrëmeve punën sfilitëse të babait dhe gjithë të vuajturve, ndaj dhe është kjo harmoni perfekte poetike dhe jetësore në veprën e tij duke u arratisur përfundimisht për në botën e ëndrrave.
Poeti Marinaj pati një ngjitje shkallë shkallë në fushën e letrave jo vetëm shqipe, por dhe botërore. Maja e penës së tij i kaloi kufijtë e kohës, dhe kjo falë fatit që e solli në botën e qytetëruar, në botën e vlerave.
Ai me librin e tij “Lutje në ditën e tetë të javë” padyshim qe krijoi tempullin e letrave që e ngrejnë atë në nivelin e poetëve më të mire të kohës duke shkruar me një superestetikë të epërme dhe marramendje figurash artistike.
Me një dendësi mendimesh filozofike dhe nje gjuhë të kulluar shqipe, vetë vargu lirik i Marinaj ngre dallgë oqeanike që trondisin zemrat e lexuesve, por dhe bëhet llambushkë shpirti për të ndriçuar errësirën gjer në fund të tunelit.
Librat e tij poetike janë universale, ku spikatet artikulacioni origjinal i një profili poeti të rrallë.
Mendimi i thellë ravizon, pena e tij filtron gjithçka dhe ligjërisht hyn në hierarkinë e lartë të letrave i cili ka një çerek shekulli që merret me pozinë qytetare dhe moderne në botë.
Poeti është në lëvizje, ecën, fluturon, nuk di të ndalet me Pegasin e tij që të duket sikur ka zbritur nga një tjetër kozmos, nga një tjeter botë.
Në poezitë e tij kemi modelin e nje poeti tejet human, ku fjala e tij e bukur ka fuqi të ndritur, sugjestionuese, dhe herë herë e vështirë për të kapur kodet e procedimeve metaforike që depërtojnë aq thellë. Sidoqoftë fuqia sugjestionuese e poetit Marinaj lidhet me botën e Rilindasve shqiptarë dhe botën e shkrimtarëve të mëdhenj amerikanë, sa të duket se Umberto Eco është ulur këmbëkryq kur thotë se: “Librat bisedojnë me njeri tjetrin”.
Përpos kësaj autori i bën dhe humanistët e mëdhenj, heronjtë, njerëzit e thjeshtë që janë në botën tjetër të flasin dhe të na drejtojnë të ecim në udhën e Zotit si psh në poezinë për Nënë Terezën: “O Zot, sa vështirë/ jeta e saj/ i mbylli kllapat/ Prapëseprapë/, midis tyre ajo mbeti/, si një ekuacion/ i pazgjidhur deri në fund.
Marrë nga libri “Lutje ne ditën e tetë të javës” f.100
Heroin Kombëtar Gjergj Kastriot Skënderbeun e sjellë madhërisht në pak vargje duke thënë gjithçka me një mendim të ngjeshur poetik dhe me një figuracion që duket sikur qëndron shqiponjë në gjoks të flamurit dhe ja se si: “Gojëzat e zhbëra nga zhguni i zi/ Qe ia kishte bërë Vojsava/ i mjaftuan, jo vetëm/ të gjente/rrugën e kthimit/ por dhe të qëndiste/ një shqiponjë të zezë në gjoks/para se ta transplatonte/ përfundimisht atë/ në dy anët e flamurit të kuq/. Marrë nga libri “Lutje në ditën e tetë të javës” f.101
Deshifrimi i kësaj poezie medoemos kërkon njohje të thellë për figurën kombëtare, Heroin kombëtar, sidomos për brezat e rinj, sidomos për të kundërshtuar zhbërësit e historisë, të cilët në antitezë me bukuritë mahnitëse të poezisë së Marinaj sjellin veç një shpurë ndjesish të zeza që duan të injektojnë si drogë në shpirtrat e lexuesve…
Nuk ka poet që nuk i këndon vendlindjes se tij, s’ka poet që nuk gjen frymëzim nga foleza e lindjes, por jo çdo poezi e tyre mbahet mend siç mbahet mend përshembull poezia e rilindasit të madh Filip Shirokës për Shkodrën si:
“Udha e mbarë, se erdh prendvera/ shko dallëndyshe tue fluturue/ prej Misirit n’dhena tjera/ fusha e male tue kërkue/ n’Shqypni shko, pra, fluturim/ shko në Shkodër, n’qytet tim!… Kur lexon Shiroken, medoemos të kujtohet pasardhësi i tij i devotshëm, poeti Marinaj me poezinë Shkodrës: “Jo, mos i mbyll dritaret e kësaj mbrëmje/Ndjenjat e mia në qiellin tënd vetëtijnë/ Si zogj të hutuar që shtegtojnë plot dhembje/ “Shkodër!”, “Shkodër!”, cicërojnë”.
Thelbi estetik i vargut poetik të jep një ndjesi të vecantë veçanërisht për lexuesin e kulturuar që e njeh hollë letërsinë.
Dr.Marinaj sjellë dukuri të reja semantike në ligjërimin e tij poetik, në ligjërimin e pazakontë, çka tregon talentin e tij brilant dhe punën këmbëngulëse për ta njohur në palcë letërsinë dhe teorinë e saj.
Poeti Marinaj është emblemë e poezisë së Diasporës dhe më gjerë. Poezitë e tij kanë thuktësinë e një mjeshtri rrëfimtar, e një mjeshtri të poezisë që sjellë aq hollë kënaqesitë estetike të leximit.
Poezia e tij është në shërbim të humanizmit, të patriotizmit, të dashurisë hyjnore, të Atdheut, të fluturimit poetik, është vlerë e paçmuar e identitetit kombëtar.
Temat e ndryshme që rrok poeti në librat e tij janë gati të një poeti hyjni që Zoti e ka dërguar me misionin e bukur të fjalës për të sjelle Paqe në tokë, për të sjellë atë ndjenjë kaq të bukur që botës së çakërdisur më së shumti i mungon. Në se shumë lexuesve në botë, do t’u rekomandohej leximi i disa poezive kulme të autorit medoemos nuk do të kishim kaq shumë terrore dhe frikëra ndër popuj të qytetëruar apo në zhvillim… Poeti për fjalën dashuri, për shpirtin e tij sa qielli i pastër, murroset si tek balada e murimit të Rozafës.
Ai murros brenda vetes si tek poezia “Rrefimi i Rozafes” fjalën vrasje që sjellë kob e zi si : Nën pretekstin se të gjithë patën të drejtë/ edhe unë murosa brenda vetes fjalën “vrasje.”
Kushdo që e ka lexuar dhe e lexon poetin Marinaj, apo ka pasur fatin ta ketë njohur direkt, medoemos që ai bëhet krejtësisht i besueshëm, sepse ai është jo vetëm një predikues i fjalës së bukur, i artit, i humanizmit, i letërsisë, por dhe ai është dhe me vepra konkrete. Një shpirt kaq human poeti dhe njeriu bën që vetëm ai mund të krijojë rrymën letrare filozofike protonizmin, që njihet në qarqet intelektuale letrare në Amerikë, një rrymë që mbështetet në energjinë pozitive, për të cliruar vetëm energji që e ndihmojnë njeriun për të menduar dhe vepruar pozitivisht duke eleminuar negativitetin, duke eleminuar ngarkesat negative që mjerisht ndodhin shpesh midis nesh.
Marinaj jo vetëm që krijon dhe i sjellë artit botëror një krijimtari të përkryer, por ai arriti të jetë dhe një ligjërues profesionist në auditoret e universitetit amerikan i cili dëgjohet me endje të vecantë.
Poeti me botë të pasur shpirtërore, qytetare ka sjellë vargun e sofistikuar, poezia dhe gjithë vepra e tij është një sfidë e kohës, për të cilën unë guxoj të them dhe jam e sigurtë se një ditë vepra e tij do te jete krahas nobelistëve, sepse krijimtaria e tij ka një përsosmëri estetike, një nivel të lartë harmonie të të shprehurit, dhe botës së letrave i sjellë ringjalljen…
Poezia e tij sjellë një përvojë të jashtëzakonshme praktike dhe shpirtërore, ka sjellë përvojën midis dhunës dhe lirisë, midis demokracisë dhe diktaturës, midis skëterrës dhe dritës, midis kandilit dhe dritës, midis kalit të princeshës dhe kalit me kashtë që flinte “jashtë”…
Poezia e tij është siç shkruan shkrimtarja më e famshme moderniste botërore Virginia Woolf si: “Every secret of a writer’s soul, every experience of his life, every quality of his mind, is written large in his works”, që do të thote në shqip:
“Çdo Sekret i shpirtit te një shkrimtari, çdo përvojë e jetës së tij, çdo cilësi e mendjes së tij, është shkruar me shkronja të mëdha në veprat e tij . ”
Poezia është e bekuar nga duart e nënës se poetit që e ka shenjt, dhe duket sikur thurret me shtizat e trikove që punonin duartë e saj të arta, nënës që e donte aq shumë, i cili ne poezinë kushtuar Asaj shkruan: Lexoj duart e nënës që fytyra ime të ketë vlerë/ Gjithcka në vija të holla/ ose brazda të thella/ Mozaikë hallesh/ duartë e saj prej shenjti/ portë ku vaporët e vuajtjeve/ ndalen për të kaluar natën/.
Nga poezia: “Duart e nënës”, f.82.
Ai gjen muzë perëndeshën e frymëzimit me cicërimat ndjellëse të zogjve në lisat e Brrutit nga është origjina e poetit, me dritat marramendëse dhe hapësirën e pafund të demokracisë ku u rrit dhe u bë burrë poeti, dhe frymon në perjetësi me bardhësinë dhe gjerësinë e zemrës së tij e cila pulson me ritmin e vargut që mbushet me gjak të pastër Gjekë Marinaj.
Si lexuese ndjej në shpirt dhe ripohoj vlerësimin që i ka bërë Wole Soyinka, fitues i Cmimit Nobël në letërsi, në vitin 1986 i cili thotë: “Kur miku im, Prof.Jerry Kuye, më tha se kishte zbuluar një poet të vecantë nga të gjithë poetët që ai kishte lexuar më parë, mendova se poezitë (që m’i la për t’u hedhur një sy) do të ishin të shkruara me numra apo simbole abstrakte e jo me shkronja. Vetëm pasi i lexova ato, të cilat mbanin për autor poetin Gjekë Marinaj, e kuptova se ku ishte fjala. Nëse Marinaj vazhdon të shkruajë kështu, ka gjasa se një ditë jo të largët, e gjithë bota letrare do e kuptojë domethënien e fjalëve vlerësuese te Prof. Kuye-s për Gjekën.”
Herë herë si poetë të rrallë në botë që ju lexohet poezia me aq ëndje dhe që duken si profet, edhe poeti yne shqiptar Gjekë Marinaj të duket si një profet, ai thjesht është një shërbestar plot kulturë i poezisë që di t’ju shërbejë poetikisht duke filluar nga njerëzit e thjeshtë dhe deri tek piktorët e famshëm botërorë si në poezinë: Jeta do soset me vonë” kushtuar Vinsent Van Gongut. Dhe ja se si:
“Koha e fëmijëzuar fut këmbët e vockla/ në këpucët e tua të enjtura arti/ Dhe si endacake vete të matë veten/ me lartësinë midis dy poleve të globit/ Jeta do soset më vonë/ sepse koha ka shtangur para “Lulediellit” tënd.
Mjeshtri i poezisë Gjekë Marinaj i ka kaluar kufijtë, Ai ecën lirshëm nëpër botë me librat poetike aq të lexuar dhe vlerësuar ndërkohë të duket se është një Van Gog i poezisë i cili ishte një nga themeluesit e pikturës moderne. Gjekë Marinaj mbetet një shërbestar i jashtëzakonshëm i poezisë sepse lexuesi herë shtanget magjishem para vargut te tij poetik dhe herë kërkon të arrijë fluturimin e Kalit në fluturimin pegasian të shërbestarit të poezise Dr.Gjekë Marinaj.
7 korrik, 2015
Staten Island, New York
- « Previous Page
- 1
- …
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- …
- 79
- Next Page »