PRISHTINË, 19 Korrik /ATSH-B.Jashari/ -“Në Kosovë po ndodh Bosnja, në Rahovec po ndodh Srebrenica”, ka raportuar korrespondenti i ATSH para 17 vitesh, në korrik të vitit 1998.
Në Kosovë, si në shumë fshatra e qytete, edhe në qytetin e Rahovecit ndodhën masakra të forcave serbe kundër civilëve shqiptarë. Në 19 korrik të vitit 1998, si pasojë e një sulmi të forcave serbe, në Rahovec pati shumë të vrarë e të plagosur. Edhe në Tehqen e Sheh Myhedinit janë masakruar shumë gra, fëmijë dhe pleq që kishin kërkuar strehim në këtë institucion fetar.
Te vendi i quajtur “Tuba” u gjetën të masakruar dy profesorë si dhe gjashtë trupa të karbonizuar, identiteti i të cilëve nuk u mësua. Gjithsej u regjistruan 150 persona të vrarë.
Dëshmitarët që kishin arritur t’i shpëtojnë këtij krimi kanë treguar se ushtria, policia dhe paramilitarët serbë kanë ekzekutuar civilë shqiptarë arbitrarisht.
Gjatë kësaj ofensive u morën peng, u rrëmbyen e u zhdukën shumë shqiptarë, për fatin e të cilëve nuk dihet asgjë. Organet e pushtetit okupues serb në Prizren, më 22 korrik 1998, në varrezat e këtij qyteti hapën dy gropa të mëdha dhe groposën shumë shqiptarë të vrarë gjatë ofensivës në Rahovec.
Në raportimet për situatën në Rahovec para 17 viteve, në 23 korrik ATSH nga korrepondenti në Kosovë, në raportin me titull “Shqiptarët e vrarë janë varrosur në dy varreza masive” bënte të ditur se, “forcat serbe kanë hapur, të mërkuren, me eskavator dy varre të perbashketa dhe kanë groposur kufomat e mbledhura nëpër rrugët e qytetit të Rahovecit, afro një orë para ardhjes në qytet të gazetarëve dhe diplomatëve të huaj.
Sipas KMLDNJ (Këshillit për Mbrojtjen e Lirive dhe të Drejtave të Njeriut) forcat serbe kanë vrarë mbi 50 shqiptarë, ndërkohë që nuk janë identifikuar ende shumë të vrarë e të masakruar, që kanë mbetur nëpër rrugë, shtëpi, bodrume dhe fusha.
Burime të LDK-së (Lidhjes Demokratike të Kosovës) në Rahovec besojnë se janë qindra civilë të vrarë, të masakruar, të djegur dhe të plagosur. Shtypi i Kosovës dhe burime të tjera, masakren e kryer nga forcat serbe në Rahovec, e krahasojnë me Srebrenicën.”
Ndërsa, në 24 korrik, po para 17 viteve, korrespondenti i ATSH raportonte që në titull se “Rugova kërkon mbrojtje ndërkombetare për Kosovën”. “‘Në Kosovë gjendja vazhdon të jetë e rrezikshme, çdo ditë ka sulme të policisë dhe ushtrisë serbe. Ky është një spastrim i egër etnik, që ka filluar në Kosovë’, tha të premten para gazetarëve në Prishtinë, Presidenti i Kosovës, Ibrahim Rugova. Kerkojmë ‘mbrojtje ndërkombëtare për Kosovën dhe popullin e saj dhe të ndalohet përhapja e konfliktit në rajon’, theksoi Rugova.
‘Policia serbe nuk po lejon varrosjen e të vrarëve pas masakrave në Rahovec dhe as ardhjen e organizatave ndërkombëtare dhe kombëtare në Kosovë. Me mijëra shqiptarë janë larguar nga qyteti i Rahovecit dhe rrethinat e tij’, tha Rugova, duke shtuar se, edhe në rajone të tjera të Kosovës ka patur bombardime dhe të vrarë, ndërkohë që vazhdon represioni i policisë serbe.
‘Bashkësia ndërkombëtare, SHBA dhe Bashkimi Evropian, po ndërmarrin të gjitha hapat diplomatikë, por edhe ata ushtarakë, që të mos ndodhë Bosnja në Kosovë’, u shpreh Rugova, në pergjigje të pyetjes së gazetareve.
Rugova përseriti qendrimin se ‘zgjidhja më e mirë për Kosovën është Kosova e pavarur me të gjitha garancitë për serbët lokalë dhe një protektorat ndërkombëtar si fazë kalimatare’”, raportonte në korrik 1998 korrepondenti i ATSH në Kosovë.
Në Kosovë, në vitet 1998-‘99 forcat serbe në sulmet gjenocidale dëbuan mëse 1 milion shqiptarë, shumicën “përtej Bjeshkëve të Nemuna” në Shqipëri, vranë e masakruan rreth 12 mijë, e mijëra të tjerë i zhdukën duke i dërguar e groposur edhe në Serbi, apo edhe duke i djegur.
Sipas të dhënave të bashkësive të familjarëve të të zhdukurve, të të pagjeturve, numri i tërësishëm i të zhdukurve të Kosovës pas luftës së para 16 viteve mbërrinte afër 6.000 veta, mbi 90 për qind prej tyre ishin civilë shqiptarë, të cilët u rrëmbyen, u morën të gjallë në mënyra të ndryshme nga formacionet policore-ushtarake dhe paramilitare të pushtetit okupues serb. Një numër i tyre, rreth 600 janë gjetur të gjallë nëpër burgjet në Serbi.
“Në Kosovë kanë ndodhur krime lufte, krime kundër njerëzimit dhe akte gjenocide të forcave serbe kundër shqiptarëve”, ka deklaruar në një bisedë për ATSH, eksperti i së drejtës ndërkombëtare, Prof. Dr. Zejnullah Gruda.
Archives for July 2015
Opening Remarks
Dr. Nikolla P. Qafoku/
Richland, WA USA/
A big Thank You goes first to the organizers of the symposium who allowed me to address the great symposium dedicated to the life, contributions and the long and extremely successful career of Prof. Sami Repishti, who celebrated his 90th birthday only a few days back.
I am honored to be here today in the company of some of the most well-known scholars and members of the Albanian community of the East Coast who have made in the past and continue to make outstanding contributions and provide guidance to resolve important issues Albanians are facing in the 21st century.
In particular, I am extremely honored and it is indeed a great pleasure to address this symposium organized to recognize some of the life-long achievements of Prof. Repishti. I have known Prof. Repishtin since the early 80’ listening to the Albanian Service of the Voice of America. It was there where I learned for the first time about this brilliant Albanian American and his multidimensional work. Later, I had a chance to know Prof. Repishti more closely in 2006 when together with a group of scholars of Albanian origin we founded the Institute Alb-Shkenca. Prof. Repishti was elected the first Fellow member, which is the highest honor bestowed by this international Pan-Albanian professional society of professors and researchers of Albanian origin from around the word. Since then we have exchanged e-mails on a regular basis and I was lucky enough to learn more and more about Prof. Repishti’s activities. But until today I never had a chance to meet him in person. I decided to travel from the Pacific Northwest to attend this symposium to finally meet Prof. Repishti, but also to thank him and to express my profound gratitude and appreciation on behalf of many researchers and scientists of Albanian origin. Thank you dear colleague from the bottom of my heart for all you have done.
I am an environmental chemist by training and I work in a research area that is not well related to the social sciences and studies. Therefore, I am not in the position to write scholarly notes and make scientifically sound remarks about the contributions of Prof. Repishti. However, one should not be a scholar of a particular research area to realize and appreciate the outstanding contributions of Prof. Repishti. The work of Prof. Repisht has already left a deep mark in the collective conscience of Albanians, and, many of them, scholars and others, have the greatest respect for this illustrious figure of the Albanian scientific diaspora. In my opinion, there is no bigger achievement than that. In addition, I am sure that many other Albanian researchers of social sciences, some of them are in the auditorium today and will be presenting in this symposium, are or will be writing papers to document and emphasize the achievements of Prof. Repishti in many areas.
I wish you dear Professor a happy 90th birthday and many other returns and thanks again for giving me the opportunity to finally meet you in person.
I would like to read now some of the comments and sections of articles written by members of the Institute Alb-Shkenca for this occasion. Some of them are in English and some others in Albanian.
Dr. Gentian Zyberi, University of Olso, Norway, General Director of the Institute Alb-Shkenca
The lifelong work of Professor Repishti combines, like very few others, a number of important features, especially his resistance against the criminal conduct of the Albanian communist regime, his support for democratic changes, his academic engagement at the City University of New York, and his public engagement on behalf of the Albanian people for sustainable peace in the Balkan region.
Few intellectuals are able to combine so well the mission of a scholar with that of a human rights activist. Prof. Repishti has chosen to speak out at different moments of the history of the Albanian people and to engage in important social issues, especially human rights violations and social justice and remembrance of the horrific crimes committed in Albania by the communists.
If there are four types of public intellectuals, namely dissidents, heroes, champions and pioneers, Professor Repishti has fulfilled all of these roles at different times. He has been a strong dissident of the communist regime in Albania and was persecuted from this regime for many years, forcing him to finally flee Albania. He has been a champion of human rights of Albanians in Kosovo and Albanian victims, many of whom were forcefully deported from Cameria, Greece, at the end of the Second World War. He has been both a pioneer and a champion of lobbying for the rights of the Albanian people by providing testimony before the Congress and providing feedback to different decision-makers, including the Security Council of the United Nations. His heroism stands in that he has devoted his life to the common good, courageously upholding and acting upon core civic values!
As Barbara Misztal has put it in her book ‘Intellectuals and the Public Good: Creativity and Civil Courage’, if we want to have an educated public and educated politicians, we need to find among our ranks those who through their in-depth insights and engagement are going to contribute to the society’s well-being!
We at the Institute Alb-Shkenca, the biggest Albanian scientific organization, which gathers Albanian researchers and scientists from many different fields, are pleased and deeply honored to have Professor Repishti as an honorable member of our institute. His example is a source of inspiration for younger generations of researchers and human rights activists in Albania, Kosovo and Macedonia.
Prof. Kristaq Jorgo, Universiteti i Tiranes, Communications Office of the Institute Alb-Shkenca.
90 – vjetori i lindjes së prof. Sami Repishtit është më shumë se një jubile. Ai vetë përfaqëson një simbol.
Historia e Shqipërisë është historia e personalitetit (Eqrem Çabej). E personalitetit që ndjek dhe mbron i palëkundshëm deri në sakrificë dritën, virtytin, idealet e permanencat në mesin e një bashkësie që priret shpesh t’u nënshtrohet kontingjencave të ditës dhe të humbë rrugën në qorrsokake të historisë.
Asnjë personalitet i gjallë të botës shqiptare nuk është i denjë për këtë përkufizim lapidar më fort dhe më meritueshëm se prof. Sami Repishti. Askush më mirë se ai nuk ka mishëruar kaq gjatë, kaq palëkundshëm, me kaq koherencë e qartësi të kristaltë, me kaq urtësi, mençuri, dije e frymëzim besnikërinë ndaj idealeve më të larta të qenies njerëzore e të njerëzimit si dhe përpjekjen e pandalshme për të drejtën, njëherësh për rrugën e drejtë dhe për qytetërimin e kombit të vet.
Atdheu i sotëm shqiptar përçapet të ngrihet e të ecë përpara, por ende nuk është gati dhe as plotësisht i ndriçuar të hyjë më në fund me dinjitetin që kërkohet e që i takon në koncertin e kombeve. Ndaj, në këtë ditë të shënuar për të gjithë shqiptarët kudo ndodhen, ne nuk mundet thjesht ta urojmë prof. Repishtin. Ne i kërkojmë atij që pishtarin e ndritur të lidhjes sublime të më të mirës shqiptare me më të mirën e botës ta mbajë të ndezur dhe për shumë vite e vite të tjerë me radhë. Mbajeni ndezur këtë pishtar sa më gjatë, i shtrenjti ynë Sami!
Është ky urimi e lutja që pjesa më e mirë e botës shqiptare ju drejton; le të merret, pse jo, si një detyrë, nga ato detyra që historia shqiptare si përherë ia cakton personalitetit. Mbajeni ndezur këtë pishtar sa më gjatë!
Dr. Albert P. Nikolla, President of CARITAS Albania, Sami Repishti – si sy i kombit
Sami Repishti: Fjalet e tia me japin kurajo, dhe shtojne besimin tim ne vetevete.
Ka shumë intelektualë shqiptarë që na bëjnë krenarë me personin e tyre dhe që përbëjnë palcën shpirtërore të kombit shqiptar. Sami Repishti është ndër ta. Profesor Repishti ka një cilësi që pak i karakterizon shqiptarët e mendimit: përvujtëria. Mendoj se një thënie e E. Koliqit mundet t’i shkojë fort për shtat përmasës intelektuale e shpirtërore të S. Repishtit: “Intelektualët e vërtetë, qi me vetëdije të detyrës s’vet, ushtrojnë profesìn e letrave janë syni i kombit; nji sy qi merr dritë nga vuejtjet e gzimet e kalesës, qi e forcon at dritë në përvojë të së tashmes dh’e flakron si rreze terr-shporuese kah ardhmenija e palindun. Pà vepren dritë-përhapse t’intelektualvet të njimendët, nji komb asht si i verbti mbi një udhë plot gropa e çarravina të rrezikshme” (Shejzat nr. 3 – 4/1958).
Në shumë periudha dramatike që ka kaluar Shqipëria, fjala e Repishit ka kthjelluar shumë mendje e zemra. Fati bëri që ai të përjetojë luftën, diktaturën, emigrimin, demokracinë e të shikojë prej së largu tranzicionin e atdheut të tij. Dashuria e për kombin e tij është si një porosi shpirtërore që e ka shoqëruar gjithë jetën dhe kjo dashuri rrok edhe përmasa të tjera si ajo për personin njerëzior me emër e mbiemër, persona që Repishti i ka takuar kudo: në familjen ku lindi, në lagjen e fëmijërisë, në shkollë, në burg, në kampet e punës së detyruar skllavëruese, në bankat e universitetit ku jepte mësim. Ja si shkruante në librin e tij “Nën Hijen e Rozafës”: “«Njeriu», nuk duhej sakrifikue në altarin e «kauzës» për arsye të «fitores». Këtu ishte edhe dallimi thelbësor i qëndrimit tonë, me atë të komunistëve, gjatë luftës edhe ma vonë”. Ai ka qënë e mbetet një idealist antikomunist pa mllef, për shkak të ideve të tij dhe mendjes së hapur.
Ëndrra e tij për një komb mund të thuhet se është edhe emblema e shpirtit të tij: “Andrrat e mia për nji komb shqiptar, të bashkuem e me nji ideal të përbashkët, të ndërtojmë atdheun tonë, të shpëtojmë atdheun tonë nga vuejtja, uria, paditunia e vorfnia që e mundojshin, po mbyteshin në pellgun e gjakut të burgjeve komuniste”.
Një mendje dhe një shpirt i tillë vjen si rrjedhojë e një marrdhënie të kristaltë me të vërtetën. Ka një kalim të shkëlqyeshëm në shkrimet e tij për mënyrën se si ai e shikon çështjen e së vërtetës. Kjo dallohet në një dialog i tij në burg me një frat françeskan: «Ajo që më shqetëson më shumë», më thoshte frati përpara se të vdiste, «është mashtrimi i popullit, dhe kam frikë se janë edhe ata që do t’i besojnë këtij mashtrimi …». Pas këtij «rrëfimi», frati u drejtua drejt meje dhe më drejtoi një lutje të përgjëruar që më goditi në zemër: «Ti je i ri», më tha «dhe një ditë do të jesh i lirë. Të lutem, kur do të jesh i lirë, tregoje të vërtetën. Ky është testamenti im.” (Repishti, S., 2004, Nën hijen e Rozafës. Narrativë e jetueme, Tiranë, f. 120). Këtë testament Repishti e ka ruajtur me përkushtimin më të madh. Ka sakrifikuar shumë për këtë testament por ka mbetur vetvetja dhe kjo është fitorja më e madhe e njeriut autentik. E ka bërë këtë betim përpara varrit të të atit duke i thënë: “të lutem babë lutu për mue”! E lutjet e të atit i kanë dhën forcën e jashtëzakonshme që vetem lutja mund ta ketë për të mbajtur shpirtin të lidhur me trashendentalen që është burimi i sublimes.
Në turbullirën morale që ka zënën rrënjë në realitetin shqiptar, Repishti mbetet një busull e jashtëzakonshme morale e shpirtërore. Zoti i dhashtë jetë të gjatë e të lumtur së bashku me familjen.
Lluka Qafoku,Researcher at the Albanian Institute of Health
Duhet vene ne dukje se veprimtaria e gjithanshme frutdhenese, politike, letrare, shkencore (albanologjike) e Prof. Repishtit eshte vijuese e tradites se post -lindasve Noli e Konica bashke me shoket e tij te shquar si psh Arshi Pipa, mbijeton traditen e diaspores shqiptaro-amerikane per kujdestarine e pazevendesueshme per çështjen shqiptare në përgjithësi. Jehona e botimeve dhe e artikujve te tij ne Shqiperi eshte e ndjeshme ne mediat dhe qarqet politike te Shqiperisee Kosoves.
Ju falenderojme i nderuar professor per mbeshtetjen politike, kulturore e shpirterore IASH dhe per keshillat deges se Tiranes. Kontributi i tij i pazevendesueshem politik për çështjen shqiptare mund të behej edhe me rezultativ poqese do te pranonte propozimin e IASH qe ta propozonim si President te RSH, kur ne Shqiperi mungon ne vendimmarrje mendimi i kualifikuar qytetar perendimor i painfektuar nga kompromentimi komunist, tani ne momentet kur duhet te mbyllen reformat ne drejtesi, dhe te kryhet kompensimi i te persekutuarve dhe te shpronesuarve.
Professor Sami Repishti and the Struggle for Kosova’s Freedom and Independence
By Dr. Elez Biberaj/
Director, Eurasia Division/
Voice of America /
Presentation at the Symposium on the Occasion of Professor Repishti’s 90th Birthday/
The International House, New York/
July 18, 2015/
It is a real pleasure for me to participate in this important event honoring Professor Sami Repishti. I have known him since I came to this country in 1968 and am fortunate to have had a close-up view of many of Professor Repishti’s activities and engagements. I worked closely with him on Albanian affairs – a cause very dear to both of us. During the last four decades we maintained regular contacts, and consulted and cooperated on many issues. Throughout the years, we at the Voice of America benefited enormously from his insightful interviews and commentary on a wide range of issues. On a personal level, I always enjoyed Professor Repishti’s support, encouragement and mentorship – and for that I am very grateful to him.
Professor Sami Repishti has had a long, remarkable and multifaceted career: He is a great champion of human rights, a fighter for democracy, a notable scholar, a prolific writer, and a distinguished advocate of the Albanian cause. Professor Repishti exhibited an unflinching commitment to defend and promote the establishment of a democratic order in his native Albania, self-determination and freedom for Albanians unjustly excluded from their mother country, and, in recent years, the establishment of vibrant, inclusive democratic societies in the Albanian lands.
My task today is to focus on Professor Repishti’s contribution to Kosova’s long and difficult struggle for freedom and independence. His activities on behalf of Kosova span over five decades, having begun shortly after his arrival in the United States and continuing to this day. He promoted the cause of Kosova with fortitude, moral purpose, unflinching courage and deep commitment. The Albanian-American community has produced many distinguished activists, but few can match Professor Repishti’s remarkable contribution and exceptional intellectual and diplomatic abilities. He developed an extensive network of professional contacts and became personally acquainted with senior U.S. administration officials, prominent members of the U.S. Congress, foreign policy experts, and prominent media representatives. His depth of understanding of U.S. foreign policy and the workings of Washington, and high degree of political and policy awareness were incomparable. And he used these very effectively on behalf of Kosova.
Professor Repishti operated on parallel levels – engaging other prominent Albanian-Americans, mobilizing the community around critical issues, facilitating the creation of advocacy organizations, writing, lecturing, and cultivating relationships with key people in the U.S. administration, the Congress, think tanks, the media, and democracy promotion and human rights organizations. Similar to many other ethnic groups, the Albanian-American community was politically fragmented. Professor Repishti displayed an ability to work with people across the political spectrum – political party leaders, clerics, scholars, students, and businessmen – and succeeded in building significant support from the community. He was instrumental in the creation of three organizations that played a critical role: The Albanian Kosovar Youth in the Free World, the Albanian-American Civic League, and the National Albanian American Council.
Through his many scholarly activities and advocacy, Professor Repishti sought to achieve several important objectives:
• First and foremost, educate the American and Western public about the Albanians’ plight and their demands, and counter the negative, conventional narrative and the pernicious stereotypes about Albanians that the Yugoslav propaganda machine promoted quite aggressively.
• Second, document and expose the systematic repression of Albanians’ human and national rights.
• Third, urge the United States and the international community in general to impose sanctions on the Yugoslav government for its human rights violations.
• Fourth, convince American decision-makers of the urgency of rigorous action to avert an inevitability of armed conflict between Albanians and Serbs, making the case that failure to act carried long-term risks to peace and stability in the region and undermined U.S. strategic interests.
• And finally, after the declaration of Kosova’s independence, promote the development of a just society and vibrant democracy, with robust democratic institutions, rule of law, and a free media.
This was a tall order, but Professor Repishti and other distinguished activists who worked with him pursued these objectives with unflinching determination. Their contribution is even more remarkable when one takes into account the many challenges they faced and the political environment in which they operated.
Until the end of the 1980s, Yugoslavia enjoyed widespread Western support. The protection of human rights and democracy promotion were given short thrift and Belgrade’s view of events in Kosova were widely accepted. U.S. policy toward Kosova was shaped by the largely positive views of Yugoslavia and its international role. The overwhelmingly favorable views of Yugoslavia were contrasted with the largely negative views of Albanians, in general, and of the totalitarian regime of Enver Hoxha, in particular. U.S. official and public support for Yugoslavia remained high and Westerners tended to be profoundly skeptical of Albanian demands. The media environment was such that most outlets were sympathetic to Yugoslavia and rarely published reports critical of Belgrade. Moreover, the influence of the Albanian community in American politics was negligible. Albanians had no sizeable voting bloc that would make the difference in propelling a candidate into office. Thus, Albanian-American leaders faced an uphill battle in their attempts to gain the support of American politicians.
Professor Repishti authored scores of reports and articles, gave lectures and interviews, attended and organized numerous panels, seminars and conferences, wrote talking points and policy papers for senior U.S. officials, and testified before the U.S. Congress.
In 1982, Professor Repishti, together with Professor Arshi Pipa, organized an international conference on Kosova, which brought together prominent American, European and Albanian scholars, including Nicholas C. Pano, Martin Camaj, Safete Juka, Peter Prifti, and Anton Logoreci. Most of the presentations were included in Studies on Kosova, published in 1984. That was an extremely useful book and an indispensable reading for scholars as well as policymakers. The volume shed new light on the Albanian question and the complicated relationship between Albanians and Serbs. In his own contribution, Professor Repishti analyzed the evolution of the post-World War II constitutional arrangements, which denied Albanians equal rights with other ethnic groups and essentially turned them into second class citizens. He explored the relationship between the Albanians’ right to self-determination and Belgrade’s insistence on a constitutional framework that would deny Albanians genuine self-government and democratic rights. Professor Repishti issued a stern warning that conflict was inevitable if Belgrade continued to reject Albanian demands for constitutional equality with Yugoslavia’s other major ethnic groups.
The annual memorandums that Professor Repishti authored and sent to the UN General Secretary, in the name of the Albanian Kosovar Youth in the Free World, presented a comprehensive history of the Albanian national question and a detailed chronicle of human rights violations in the former Yugoslavia. These were well-documented reports and sounded the alarm about the systematic abuses of Albanians’ rights. Professor Repishti cooperated closely with and was an authoritative source for human rights and democracy promotion organizations, such as Freedom House, Amnesty International and Human Rights Watch, and the State Department’s Bureau of Human Rights. He also published numerous articles in the U.S. press as well as in the émigré Albanian newspapers.
With his perceptive, detailed and balanced analysis, Professor Repishti sought to counter the negative narrative promoted by Belgrade, and increase the understanding of the complexities of the Kosova issue. He brought to the discussion a unique combination of personal, scholarly knowledge of Albanian-Serb relations, and of service as a leading spokesman of the Albanian-American community. He blended his writings and public statements with specific policy recommendations in the hope of influencing and shaping U.S. policy. Before 1990, he argued for sanctions against Yugoslavia and urged the opening of a U.S. consulate in Prishtina. During the early and mid-1990s, Professor Repishti made the case for U.S. and NATO intervention in Kosova, emphasizing that failure to act would inevitably lead to an armed conflict that carried long-term risks to peace and stability in the region and undermined overall U.S. strategic interests.
At a time when Kosova did not have any genuine official representation in the United States or the possibility and the means to make its case to the American government and public, Professor Repishti promoted and defended Kosova’s right to self-determination skillfully and in a dignified and effective manner. He was always careful to provide his interlocutors reliable and objective information. This helped him to cultivate trusting relationships with key people, thus becoming an authoritative source. It was largely due to the work of Professor Repishti and other prominent Albanian-American activists and leaders that Kosova was able to have her voice heard in Washington.
By 1990, Yugoslavia began to lose support and its image suffered irreparable damage, while Kosova witnessed the emergence of a genuine representative leadership with the establishment of the Democratic League of Kosova and other parties. These developments were followed by gradual but remarkable changes in American attitudes toward Albanians. While this change was due to Belgrade’s reprehensive policies and the rapidly changing political landscape in the wake of the demise of communism in Eastern Europe, the successful campaigning of Professor Repishti and other Albanian-American activists was a major contributing factor. The community had been mobilized and Albanian-Americans, working through many organizations such as the Albanian-American Civic League, the National Albanian American Council, and VATRA, were gradually gaining access and the attention of influential members of the Congress and senior policy makers. Arguably, the 1990s can be considered the golden age of Albanian-American activism and effectiveness.
During the conflict in Slovenia, Croatia, and later the war in Bosnia, Professor Repishti consistently pressed for the United States to exert political and economic pressure to force Belgrade to change its dangerous course in Kosova. He strongly believed that military intervention in Kosova was absolutely necessary to avert a larger Balkan conflagration. He also correctly predicted that the exclusion of Kosova from the Dayton process would have serious ramifications: it would embolden Slobodan Milosevic while convincing the Albanians that their situation was untenable and that they had to take matters into their own hands.
Professor Repishti became a staunch supporter of Kosova’s leaders, particularly President Ibrahim Rugova. A good part of his activities were then focused on helping Kosova’s leadership clearly articulate its policies and demands in meetings with senior U.S. officials and their public announcements. Not only was he instrumental in facilitating many meetings and contacts for President Rugova, but he also helped draft important talking points and policy memoranda.
The U.S.-led NATO intervention and liberation of Kosova, and the subsequent declaration of Kosova’s independence marked the culmination of Professor Repishti’s activities and the realization of his long held dreams for Kosova’s freedom.
After the peak of the euphoria that followed the demise of communism in Albania in the early 1990s and the declaration of Kosova’s independence in 2008, Professor Repishti amazingly enough did not cease his activities. Democracy, respect for human rights, and national reconciliation continued to be featured in his writings and public activities. He became a strong promoter of the establishment of vibrant democracies in the two Albanian states. While recognizing the challenges ahead, Professor Repishti stressed the imperative of Albanians seizing the opportunities, cementing their Western orientation, preserving and strengthening their religious harmony, and countering any signs of religious extremism.
In his many public pronouncements, he urged the new governing elites in both Albania and Kosova, as well as Albanian leaders in Macedonia, to address pressing problems, such as tackling corruption and organized crime – which threaten the fabric of the Albanian society; stimulating economic growth; reducing inequality; empowering women; and creating transparent and accountable governance.
Professor Repishti has come to see the political, social and economic empowerment of the Albanians as closely connected to the strategic relationship and alliance with the United States. Recognizing the vital role that the United States has played – first, in supporting and affirming Albania’s independence; supporting and promoting democracy in Albania; and finally the critical role that America played in liberating Kosova and ensuring its independence – Professor Repishti has shown a strong commitment to nurturing and strengthening the Albanian-American relationship, but emphasizing that this relationship should not and cannot be taken for granted. The future and viability of Albanian-American strategic relationship is based on continued shared interests – respect for human rights, the establishment of rule of law, and good governance.
After decades of academic and community thought leadership, Professor Repishti continues to inspire generations of Albanians to always pursue a more democratic and just society. He is a great Albanian-American, a real Albanian patriot, an accomplished scholar, and a man of principles, who never ceased fighting for what he believed.
It has been my great honor to have cooperated closely with Professor Repishti and I am very grateful for his consistent support and friendship.
Happy Birthday, Young Man! Edhe 100!
Prof. Dr. SAMI REPISHTI NË 90 – VJETORIN E LINDJES
“Profesori që vazhdon të na mahnitë me freskinë e forcën e mendimit”- (Fotaq Andrea)
Nga Anton Çefa*/
“Familja Repishti” është shembulltyra e familjes shkodrane të njohur në dy rrafshe veprimtarie: në atë atdhetare dhe në atë fetare.
Gjyshi i Samiut, Haxhi Jusuf Repishti, njeri me kulturë të gjerë dhe me një bibiliotekë të pasur në shtëpi, krahas veprimtarisë fetare, shquhej edhe për një veprimtari të vazhdueshme kombëtare. Ai qe një ndër firmëtarët e Memorandumit të dt. 13 Qershor 1878, dërguar Kryeministrit britanik Lord Disraeli, në Kongresin e Berlinit për mbrojtjen e tokave shqiptare. Ai qe edhe kryetar i Komisionit për financimin e forcave të Lidhjes së Prizrenit, Dega e Shkodrës, që luftonin për mbrojtjen e tokave shqiptare të Plavës, Gucisë, Hotit e Grudës, nga ushtritë e Malit të Zi.
I ati i Samiut, Hafiz Ibrahim Repishti, qe atdhetar i devotshëm, politikan demokrat, burrë i nderuar, një nga hoxhët më të shquar të qytetit, një shembull i shquar i idealit të lartë për fe e atdhe, i pajisur me një kulturë të lartë teologjike nga Universiteti i Istanbul-it, i kualifikuar në mënyrë të veçantë për të drejtën kanonike islame. Luftoi me armë në dorë, i rreshtuar në forcat vullnetare të Shkodrës, që luftonin kundër ushtrisë së Malit të Zi gjatë rrethimit të Shkodrës, në vitet 1912-13. Në luftën politike të viteve 1920-24, u radhit me vendosmëri në krah të opozitës demokratike, me grupin politik “Ora e Maleve” të At Gjergj Fishtës, At Ambroz Marlaskajt, Luigj Gurakuqit, Xhemal Bushatit etj. Në vitin 1923, zgjidhet përfaqësues i qytetit të Shkodrës, anëtar i Asamblesë Kushtetuese e më vonë deputet i opozitës fanoliste. Gjatë qëndrimit të tij në Parlament, ka kryer funksionet e Nënkryetarit të Komisionit Parlamentar për Jurisprudencë dhe të Komisionit Parlamentar për Arsimin. Me ardhjen e A. Zogut në fuqi, u dënua me vdekje “in absentia” dhe u detyrua të kalojë në ilegalitet për një periudhë njëvjeçare. Me 1928, u internua në Shijak për tetë muaj si armik i regjimit monarkist. Vdiq në vitin 1943, viktimë e keqtrajtimit nga ana e policisë fashiste italiane, duke lënë gruan me gjashtë fëmijë, prej të cilëve djali i madh ishte Samiu.
Mbi nënë Havanë, bijë e fisit të Bushatlijve, mbeti kujdesi i familjes. Është pak me thanë një nënë shembullore. E pakufishme në dashurinë e saj, e pandalur në sakrificat e saj, autoritare në butësinë e saj, e pamposhtur në vuajtjet e saj. Dinjitoze dhe stoike si ajo. Mbas arratisjes së djalit Fahri, atë me të gjithë familjen e internuan në kampet e përqendrimit të Beratit dhe të Veliqotit, Tepelenë. Nënë Havaja ishte 54 vjeçe, motra Hadije 14, vëllau Vehbi 11. Vuajtje të papërshkrueshme të përballueme fisnikërisht!
Janë për t’u vënë në dukje marrëdhëniet shpirtërore të Samiut me nënën, sepse ato qenë të veçanta, dhe po ashtu qe edhe ndikimi i saj në formimin e tij. Në njërën nga letrat që i shkroi Andre Malraux-s, kur po përgatiste diplomën për doktoratë në Francë, Samiu na e bën të qartë këtë. I mbushur me ndjenjën e dashurisë dhe të vëllazërimit njerëzor, i etur për lirinë dhe të drejtat e individit, i shqetësuar për fatin e njeriut, nga njëra anë, dhe i çoroditur nga gjendja e krijuar nga rregjimi kriminel antinjerëzor i komunizmit, nga ana tjetër; është ajo, e ëma, që mbas lirimit nga burgu e frymëzon dhe e sjell në jetë. Ja si shkruan ai në letrën dërguar Malraux-s: “Kur dola nga burgu, fillova të kuptoj se e tërë pjesa tjetër e botës ishte e huaj për mua, përveç nënës sime. E shtrëngova fort në krahë. Qau! Nuk shkëmbyem një fjalë. Por e ndjeja aq pranë meje. Qëkurse isha nda nga shoqëria, ajo kishte qenë për mua personi i parë që më mbante të përmallur me praninë e saj, jo sepse ishte nëna ime; edhe vëllezërit e motrat e mia ishin aty; por gjithçka qe ndryshe me ta, me to. Kurse me atë, me nënën time, kishte ndodhur si me mua, kishte qenë e burgosun së bashku me mua, përbrenda meje, ajo, nji banore e botës, që e vetme kishte bërë të mundur komunikimin njerëzor; ajo nuk ishte si të tjerët, ‘një e huaj’. Kishte tek ajo krijesë e moshuar një si aureolë pafajësie, e mjaftueshme me përligjë revoltën që më ziente përbrenda, dhe që ta merrshe në mbrojtje, revoltë e drejtë dhe sigurisht njerëzore. E dojshe nënën siç dojshe përligjjen e aktit tim. Me të dhe përmes saj fillova proçesin e ‘pajtimit’, pa mundur dhe pa dashur ta plotësoj”.
* * *
Jeta e Samiut qe e vështirw, por e pasur me ngjarje, e ngarkuar tej mase me veprimtari shoqërore, kulturore, dhe sidomos, atdhetare. U lind në Shkodër, në vitin 1925, ku kreu studimet e para, dhe të mesmet në Liceun “At Gjergj Fishta”. Në vitet 1942-43, ndoqi studimet në Universitetin e Firenze-s (Itali), Fakulteti i Letërsisë dhe Filozofisë, por u detyrua t’i ndërpresë për arsye të luftës.
U rrit në vitet e Monarkisë me frymën e kundërshtarit të saj, dhe u poq, si thotë populli, në vitet e pushtimeve të huaja italiane dhe gjermane si armik i tyre, mori formimin e plotë dhe përcaktoi qëndrimin e tij jetësor si ithtar i lirisë dhe i emancipimit shoqëror, si luftëtar për të drejtat e njeriut, në vitet e para të diktaturës komuniste në Shqipëri.
Gjatë viteve të pushtimit të huaj (1939-44), u aktivizua në lëvizjen e rezistencës pa anëtarsim partiak. I zhgënjyer nga propaganda dhe ushtrimi i terrorit nga ish-Partia Komuniste e Shqipërisë, që nga viti 1945 kundërshtoi diktaturën e përgjakshme, që u vendos në atdhe. Në vitin 1946, u arrestua dhe mbas 14 muaj torture të egër në qelitë e Sigurimit të Shtetit, u dënua me 15 vjet burgim të rëndë dhe punë të detyruar, nga të cilat bëri plot dhjetë vjet. Fillimisht, qe i burgosur në burgun e Shkodrës, mandej kaloi në kampet e punës së detyruar të Bedenit (Kavajë), Maliqit, Urës Vajgurore (Berat) Levanit (Fier), Vjosës, aeroportit të Rinasit (Tiranë), nga ku u lirua në korrik 1956. I liruar nga burgu fitoi bukën e përditshme për vete dhe për familjen tejet të vorfnueme si punëtor krahu në hapjen e kanaleve në një moçalishte të Fermës Zooteknike, dhe në kantieret e ndërtimit, i përbuzur, i nëpërkëmbur dhe i përndjekur vazhdimisht. U arratis në Jugosllavi në gusht 1959, ku kaloi plot një vit në qelitë e destinuara për emigrantët politikë. Në qershor të vitit 1961, policia jugosllave e transferoi në kampin për refugjatë të Gerovo-s (Kroaci), nga ku u arratis në Itali, në shtator 1961. Në kampin e refugjatëve San Sabba (Trieste), ku qëndroi vetëm tri javë, fitoi të drejtën e azilit politik, dhe mbas një qëndrimi gjashtëmujor në kampet e Capua-s (Napoli) dhe Latina-s (Romë), në prill 1962 emigroi në Shtetet e Bashkuara, ku filloi jetën e re si shqiptaro-amerikan.
Me nji dashuri të ethshme për dije dhe me një vullnet të papërkulur për studime, Samiu u bë një personalitet intektualisht i kompletuar për një veprimtari jetësore të ndergjegjshme, këmbengulëse, dhe të frytshme për shoqërinë dhe për atdheun. Porsa erdhi në Amerikë, për 15 vite me radhë iu vu studimeve. Në verën e vitit 1962, u diplomua nga English Language Institute të Queens College (CUNY). Në vitin 1962-64, mori Diplomën në frëngjisht (B.A.) (minor: ekonomi), përsëri në Queens College, njëkohësisht edhe Çertifikatën për arsimtar nga Shteti i Nju York-ut. Më 1965-69, studioi frëngjisht dhe mori Diplomën magjistraturë në frëngjsiht, (M. A. CUNY). Në vitin 1970, fitoi bursë nga Qeveria Franceze për studime në fazën e “aggregation” në Universitetin e Parisit (Francë), dhe në vitin 1974, përfundoi programin e doktoratës për frëngjisht pranë Graduate Center of the CUNY, ndërsa për tre vjet (1974-77), punoi në përgatitjen dhe mbrojtjen me sukses të tezës për doktoratë (shkurt 1977), një studim i thuktë i veprës së shkrimtarit francez Andre Malraux. Për arsye praktike, ai u pajis edhe me Diplomën për Administratë Arsimore nga Hofstra University, N.Y. (1978), që i mundësoi emërimin e tij si shef i departmentit të gjuhëve të huaja në distriktin shkollor të qytetit Malverne, N.Y.
Para se të fillojë karierën e tij akademike, Sami Repishti punoi si nëpunës në Seksionin e Rindërtimit në Shkodër (1945-46). Mbas burgimit dhe arratisjes, punoi si nëpunës në Seksionin e Statistikës në Zagreb (Kroaci). Më 1961-62, ai u punësua si përkthyes i Konsullatës amerikane në Napoli e Romë. Gjatë qëndrimit në Kampin e refugjatëve të Capua-s, ai dha mësime frëngjisht për refugjatët që mërguan në Belgjikë. Në SHBA, u punësua pranë një kompanie amerikane në Wall Street, dhe në vitet 1966-1991, si profesor i frëngjishtes dhe italishtes pranë liceut Malverne, N.Y. Njëkohësisht, gjatë viteve 1975-79, ka dhënë mësime si pedagog i jashtëm pranë Universitetit Adelphi, N.Y. Që nga viti 1975-1991, datë e pensionimit, ka shërbyer si kryetar i departmentit të gjuhëve të huaja për shkollat e qytetit Malverne, N.Y. Gjatë viteve 1976-91, ka qenë edhe koordinator i programit të studimeve të avancuara Lice-Universitet pranë Adelphi University, dhe në vitet 1975-77 si asistent professor i frëngjishtes, (pedagog i jashtëm). Në qershor 1991, ka dalë në pension.
***
Gjithë jetën dhe veprimtarinë e tij prej njeriu me zemër të madhe, Dr. Repishti ia kushtoi lëvizjes për të drejtat e njeriut, sidomos në ndihmë të shqiptarëve të trojeve tona të “Shqipërisë lindore” (si e quante ai Kosovën dhe pjesën shqiptare të Maqedonisë). Atë e ka shqetësuar gjatë gjithë jetës dhe e shqetëson edhe sot e kësaj dite problemi i “njeriut”, i potencialit të tij fisnik si dhe çoroditja e çnjerëzimi i tij për shkak të rrethanave të pafavorshme. “Gjatë udhës, shkruan ai, takova dhe njoha më mirë “njeriun”, krijesën fisnike, e të etshme për liri, të djegur për vëllazërim e njëkohësisht, të aftë me zbritë poshtë, në botën ku mbretëron çnjerëzimi më i plotë e vdekja më e frikshme. Në këtë botë të nëntokës përqafova viktimën, dhe e deshta me pasion”.
Si aktivist i të drejtave të njeriut, Dr. Samiu ka qenë anëtar që në fillim (1976) i Amnesty International, dhe koordinator për Jugosllavinë dhe Shqipërinë (komuniste) me: AI: East European Coordination Committee, me qendër në Nju Jork City. Mbas vitit 1982 ka bashkëpunuar edhe me NY State Bar Association, Commission of Human Rights, dhe Minnesota Lawyers International Human Rights Committee.
Dr. Repishti është i pari shqiptaro-amerikan, që ka ngritur problemin e shqiptarëve në ish-Jugosllavi para Kongresit Amerikan (prill, 1965), ka dëshmuar pa ndërprerje para Komisioneve të Kongresit (Dhomës dhe Senatit), si dhe qëndrave studimore amerikane kryesisht për problemin kosovar. Në vitin 1986, ai kërkoi hapjen e përfaqësisë amerikane në Prishtinë, që u realizua me sukses në vitin 1996, dhe hapjen e përfaqësisë kosovare në Washington D.C., që u aprovua nga Presidenti W. J. Clinton, më 1993.
Dr. Repishtin e ka shqetësuar, gjithashtu, edhe problemi i Çamërisë. Për këtë, ai së bashku me Dr. Zamir Shtyllën dhe z. Agron Alibalin, organizoi në Fordham University, N.Y. City, “Seminarin e Parë Kulturor mbi Çamerinë”, më 12 Qershor, 2000. Në këtë seminar, Samiu parashtroi me hollësi gjendjen e Çamerisë me shifra e fakte, gjeografinë dhe historinë e saj që nga koha e Lidhjes së Prizrenit dhe deri në ditët tona. Seminari nxori në dritë shkeljet flagrante masive dhe të përhershme të të drejtave të njeriut të popullsisë shqiptare në Çameri, duke u nisur nga e drejta e jetës, e drejta e zotërimit të pronës e të pasurisë, etj., dhe kritikoi ashpër shtetin nënë “demokratik” që nuk e ngriti zërin në mbrojtje të bijve të vet. Nën kujdesin e tij, materialet e seminarit u botuan në saje të kontributit bujar të Albanian Center Inc. N. Y.
Dr. Repishti është bashkëthemelues (1986) dhe drejtor ekzekutiv i Lidhjes Qytetare Shqiptaro-Amerikane (1986-1992); bashkëthemelues i organizatës “Rinia Shaqiptare Kosovare në Botën e Lirë”, (1968-1992); Kosova Relief Fund USA, Inc. (1978-2000); i American Friends of Albania, sekretar (1992-1996), bashkëthemelues dhe kryetar i parë i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan (1996-1998), dhe anëtar bordi i disa organizatave shqiptaro-amerikane. Në vitin 1962, është bërë anëtar i “Vatrës” deri në vitin 1968, kur u tërhoq për arsye mospajtimi me disa orientime të “Vatrës” lidhur me “politizimin” dhe partizanitë e partive poitike të emigracionit shqiptar. Ai vazhdon edhe sot e kësaj dite të merret me studime shqiptare, dhe me të drejtat e njeriut.
Në fushën e veprimtarisë letare, ku spikat një talent i padiskutueshem, ai na ka dhënë dy xhevahire të prozës tregimtare: “Pika Loti-Tregime burgu” dhe “Nën hijen e Rozafës-Narrativë e jetueme”. Veprat dëshmojnë qartë që ai e sakrifikoi talentin letrar artistik për t’iu kushtuar lëvizjes për të drejtat e njeriut.
Dr. Sami Repishti është vlerësuar nga institucione të ndryshme në verimtarinë e tij humane, shoqërore, atdhetare, akademike etj. Në vitin 1964, me Departmental Honors (frëngjisht), College Honors for achievement; Më 1965, W. Wilson Honorable Mention; më 1970, Bourse d’etudes du Gouvernement français; 1988: AANO Pllakë mirënjohjeje për veprimtari në fushën e të drejtave të njeriut, dhe distinktivin e Kryepeshkopatës Shqiptare në Amerikë për të drejtat e njeriut; më 1991, kandidat për Çmimin Yavner Shteti i New York-ut, arsimtar i dalluar në mbrojtjen e të drejtave të njeriut; më 1991, “Dhuratë për demokraci”, nga Kandidati për president W. J. Clinton dhe Mrs. Clinton etj. Ai është dekoruar disa herë nga qeveritë shqiptare dhe amerikane për veprimtari patriotike dhe akademike. Në vitin 2004, për kontributin e pareshtur ndaj problemit të Kosovës, u dekorua nga Presidenti Ibrahim Rugova me “Medaljen e Artë të Lidhjes së Prizrenit”, me rastin e 125-vjetorit të kësaj ngjarjeje madhore të historisë sonë. Ai është anëtar nderi i Institutit Alb-Shkenca. Para pak vitesh, Bashkia e Shkodrës emëroi një rrugë të qytetit me emërin e tij: “Rruga Sami Repishti”, një simbolikë nderimi dhe pavdekësie. Ajo tabelë ogurmire në krye të asaj rruge do t’i kujtojë Shkodrës, breznive të sotme dhe të ardhme, një nga bijtë e saj që u përpoq gjithë jetën për të pakësuar vuajtjet e tjerëve.
(Kohët e fundit, Dr. Repishti ka dërguar kopje të shkrimeve dhe dokumente të veprimtarisë së tij në Muzeun Historik të Qytetit të Shkodrës, dhe në Bibliotekën Universitare të Republikës së Kosovës).
Edhe pse në moshë të thyer, Dr. Repishti vazhdon punën e tij në hullitë e veprimtarisë së tij të zakonshme. Atë e shqetëson çdo gjë jo e mirë që ngjet në Shqipëri, në Kosovë dhe në trojet tjera tonat në Ballkan. Dhe ai i përgjigjet flakë për flakë çdo problemi preokupues. Ai ka demaskuar gjendjen dhe zhvilimet politike në Shqipëri mbas vitit 1990, të cilat, siç shkruan ai: “kanë anashkalue imperativin kategorik të demaskimit të periudhës së tiranisë komuniste në Shqipëri. Krimi nuk është dënue, e krimineli ashtë kthye në pushtet i veshun me rrobën e ‘socializmit europian’. Gjendja politike vazhdon të jetë kaotike, ajo ekonomike e dëshprueme…’; Shqipëria ‘demokratike’ dështoi të lindë si antitezë e mentalitetit dhe praktikës kriminale enveriste”.
Gjatë gjithë jetës, ai nuk e ka lëshuar penën nga dora. Fryt i kësaj pune këmbëngulëse dhe të vazhdueshme janë njëzet librat si autor dhe bashkautor, dhe qindra studime, ese, artikuj, memorandume, peticione, recensione, letra etj
Më vjen mbarë të bie këtu vlerësimin e lartë të një personaliteti të lartë të kulturës sonë këtu, Peter Priftit: “… Për mendimin tim, shkruan ai, prof.dr. S. Repishti qëndron në krye të intelektualëve të diasporës shqiptaro-amerikane. Ai është pasardhës i denjë i Rilindasve, sepse ka zbatuar me besnikëri idealet e tyre të larta.”
Me gëzimin që na ushqen gjendja më se e mirë shëndetësore e mendore, energjia e tij e pashtershme në veprimtarinë jetësore në shërbim të plotësimit të idealeve dhe dashurisë së tij ndaj popullit dhe atdheut, i urojmë me përzemërsi profesorit tonë, Dr. Samiut, “që vazhdon të na mahnitë me freskinë dhe forcën e mendimit” siç ka thënë Fotaq Andrea, shëndet të plotë, dhe jetë të gjatë e të frytshme.
Përfitoj nga ky rast që t’i propozoj pjesëmarrësve të këtij tubimi shkencor, t’i drejtohemi Presidentit të Republikës së Shqipërisë që me rastin e 90-vjetorit të lindjes, Dr. Sami Repishtit t’i jepet titulli i lartë : “Nderi i Kombit”.
Falemnderës!
* Kumtese e mbajtur me 18 Korrik 2015, ne Simpoziumin kushtuar Jetes dhe Vepres te Prof. Sami REPISHTI me rastin e 90 Vjetorit te Lindjes
Burimet:
Hamdi Bushati, “Shkodra dhe motet” – Traditë, ngjarje, njerëz – Shtëpia botuese “Idromeno”, Shkodër, 1999.
Faik Luli, Islam Dizdari, Nexhmi Bushati, “Në kujtim të brezave”, Shtypur në shtypshkronjën “Rozafat”, Shkodër, 1999.
Eleni Karamitri, “Zëra nga diaspora”,- Studime, portrete, dëshmi, – “Plejad”, Tiranë, 2005.
Fatbardha Saraçi – Mulleti, “Dhimbje”, Shtypur në shtypur në shtypshkronjën “Rozafat”, Shkodër, 1996.
Sami Repishti, “Pika loti” – Tregime burgu – Shtëpia botuese “At Gjergj Fishta”, Shkodër, 1997.
Sami Repishti, “Nën Hijen e Rozafës” – Narrativë e jetueme – Shtëpia botuese “Onufri”, Tiranë, 2004.
Sami Repishti, “Dialektika e rendit dhe e rebelimit tek André Malraux”, përktheu nga origjinali frëngjisht Fotaq Andrea, shtëpia botuese “Onufri”, Tiranë, 2011.
Sami Repishti, Hajdar Bajrktari, “Kosovë, prill 2000” – Përshtypjë udhëtimi – Prishtinë, 2001.
Sami Repishti, “Punimet e Seminarit të Parë Kulturor ‘Mbi Çamerinë”, Botim i posaçëm i së përkohshmes kulturore “Phoenix”, Shkodër, 2002.
Shtesë për botim:
Veprimtaria akademike :
Autor/Author:
1)La dialectique de l’ordre et du moi profound de l’homme, chez Andre Malraux (frengj,1969). Dialektika e Rendit dhe e Rebelimit tek A.Malraux CUNY
2)The theme of the Revolution in the novels of Andre Malraux (1977)
(Tema e revolucionit ne romanet e Andre Malraux)Doktorate. C.U.N.Y.
3)Ten memorandums: The plight of the Albanians in Yugoslavia (1985).
4) Albania in brief (1992) Shqiperia me pak fjale N.Y.
5)Pika loti-tregime burgu (Tear drops- Prison Notes)(Shkoder 1997,2008)
6) Breaking the silence- A voice for Kosova (N.Y.:2000) Thyemja e heshtjes …
7)Nen hijen e Rozafes-narrative e jetueme. (Tirane, Onufri, 2004)
(In the Shadows of the Castle- Lived narrative)
8)Dialektika e Rendit dhe Rebelimit tek A.Malraux (shqip,Fotaq Andrea)2014
Bashkeautor/Co-author:
1)Lidhja e Prizrenit.100 Vjetori(The Centenn. of the League of Prizren.)(Rome,’78)
2) Studies on Kosova (Studime mbi Kosoven)(C.U.P. 1984) w/Arshi Pipa
3) Human Rights in Yugoslavia Gruenwald/Rosenbloom-Cale Eds)(C.U.P. 1986)
(Te drejtat e njeriut ne Jugosllavi)
4) Yugoslavia:Failure of Democratic Communism (Freedom House,N.Y.)1987
(Yugoslavia; Deshtimi i Komunizmit Demokrat)
5) Selbstbestimmung fuer Mittel -und OstEurope(Geneva,CH. 1989)
(Vetevendosje ne Europen Qendrore dhe Lindore)
6) Gaerung in Mittel-und OstEurope (Perleshje ne Europen Qendrore dhe Lindore (Geneva, CH. 1989)
7) Neue Epoche (Epoka e re)(Geneva,CH.) 1990
8)Albanian language and competencies (Gjuhe dhe kompetence shqipe)(Peace Corps,1992,w/I.Haznedari)
9)Kosova 2000.Pershtypje…(Kosova.Travel Impressions)(w/H. Bajraktari)
10)Çameria, seminar(Fordham U.2002)(Seminar on Chameria)(Z.Shtylla, A.Alibali)
11)The Jews in Albania: A story of survival-Essays and Documents (Rosenthal Inst. for Holocaust Studies,C.U.P.2011)( Jahudijte ne Shqiperi:Historia e nji Mbijetese)
12) Shqiperia e Jugut- Çameria. (Southern Albania:Çameria)(UET,Tirane,2014)
13) Arthur Koestler.Erresine ne mesdite (perkthim) (ne pergatitje)
Essais, artikuj, memorandums, peticione, letra gazetave etj.
(Essais, articles, memorandums, petitions, letters to newspapers etc.:)
Afersisht/Appr: 700(shtateqind)-Per Shqiperine: 130 +. Per Kosoven : 83+. Per Çamerine: 35 +. Per Maqedonine: 9 +. Per Mali i Zi, Presheva: 3+.
Memorandume: e peticione : 56. Konferenca , Simposiume e Seminare: 21.
Deshmi (Testimonies)para U .S. Kongresit : 14.
Botime ne gazetat dhe revistat shqiptare. dhe te hueja/Foreign media:The Wall Street Journal, The Washington Times, The Washington Post, Newsday, Daily News, Philadelphia Inquirer, The Christian Science Monitor, Le Monde Diplomatique, International Herald Tribune….
Nuk shkohet kështu në Çamëri
Përmes Rrogozhinës dhe paradhomës së Kuvendit nuk fitohet çështja çame.. Rrogozhina nuk është Paramithia/
Nga Ilir Levonja/
Çamëria nuk është plaga e vetme e shqiptarëve, por një nga ato më të dhembshet në historinë e tyre. Por po ashtu, si shumë vraje kohërash, edhe ajo nuk i ka shpëtuar koklavitjes për së pari brenda Shqipërisë, midis Greqisë dhe Europës. Megjithatë më prapësia është si ngahera mendësia, pa aftësia, pa zotësia…, a gërrgërrja brenda sojit. Sojit tonë. Pra inati me njëri-tjetrin dhe mos konkludimi në një unifikim shqiptar. Ai i tipit demagog. Që në emër të një çështje kërkon të qëndrojë përjetësisht në pushtet.
1)Shumë herë kam dashur të shkruaj për Çamërinë. Më saktë për punën e shqiptarëve çemër. Për të drejtat e tyre mbi pronën, genocidin, dëbimin apo shkëmbimin e popullatës. Por është një sprovë e madhe. Që kërkon përkushtim. Dhe nuk kam droje të them se më luhatet dora. Janë në mes një mori historish e fatkeqësi, përdhunime, vrasje, plaçkitje, poshtërimi, ashtu sikur edhe koha e atyre viteve. Por nuk jam ulur. Edhe këtë opinion e quaj diçka përkitas për shkak se në këto dy ditë, ku çamët tashmë me parti të konsoliduar, po grinden me inat për një ministër grek, që bën një vizitë sa të zakonshme aq dhe premtuese për momentin në Shqipëri. Kjo nisur edhe nga acarimi i marrëdhënieve mes dy vendeve tona. Të mos harrojmë, jo më larg se në maj të 2015-ës, Kryeministri grek refuzoi ftesën e Ramës për pjesëmarrje në Samitin e Kryeministrave të Rajonit. Organizuar nga qeveria jonë, në Tiranë. Dhe midis të tjerave më habiti fakti se si në pritjen, në Kuvendin e Shqipërisë. Pikërisht aty ku duhej, pranë Metës, nuk u shfaq nënKryetari i Kuvendit. Dhe Kryetari i çemërve Shpëtim Idrizi?
Mua më duket se pikërisht, këtu. Tek bërja e Partisë. Apo ekzistenca e Partisë mori fund dhe një çështje kaq e madhe. Pasi pas ikjes së ministrit grek, Idrizi foli sikur e kishte përgjuar atë. I mbyllur diku. Në një kthinë të Kuvendit. Kur shefi i madh fliste me grekun.
Pra retorika e natyrës me patos patriotik, është pikë së fundi, politikë. Jo më Çamëri.
2)Por le t’i kthehemi për pak memories, për të kuptuar gërrgërrjen, retorikën politike. Dhe largimin nga çështja madhore.
Në fillim çemërit tanë ishin një pjesë e madhe demokratë. Një pjesë socialistë. Një shoqatë. Më pas parti. Jo larg nga sot, shkurt 2011. Atë botë më erdhi mirë. Në fund të fud të fundit janë pjesa e shqiptarëve ndër më të përsekutuarit. Madje deri edhe nga ne vetvetja e tërë. Por shpejt e gjykova se partia do e dëmtonte çështjen. Thjesht, çështja nuk është politikë për tu përfaqësuar në legjislativ. Jo se çemërit nuk duhet të qeverisin. Jo se ata nuk duhet të drejtojnë. Përkundrazi ata janë pjesë organike e qënies shqiptare. Kështu edhe çështja çame. Ndërsa në këtë formë, me parti, duket sikur ka marrë pjesën e një pakice kombëtare. Brenda nesh. Përndryshe pse i duhej Shpëtimit posti i nënKryetarit të Kuvendit? Për të përgjuar nga paradhomat e Metës, bisedën me grekun maskara? Për ca vende pune? Për integrim? Ku? Në shtëpinë e vet?
3) Përse jemi gërrgërras. Dhe patriotë të padobishëm? Vura re dje, midis të tjerave, tek-tuk. Një lloj inati nga grekërve. Ndaj grekut. Që mirë apo keq, në kohën më të vështirë për Greqinë. Marksisti i poshtër, udhëton edhe në Kosovë. Pi dhe një kafe faqje të gjithë me Hashim Thaçin. Kur Greqia nuk e ka njohur Kosovën. Dhe Partia e Shpëtimit e ka në program edhe Kosovën. Në aspektimin e bashkimit kombëtar. Pra ka tentativë për bisedime. Por ne këto nuk i bëjmë. Ose nuk dimë të bisedojmë. Ndaj përdorim patosin patriotik duke u thënë shqiptarëve se sa nazist, se sa diskriminues ishte greku. Madje na habit se si nuk kërkoi falje.
Tani kjo puna e të falurit nga të huajt është kollajllëk për ne. Ne akoma nuk i kemi kërkuar të falur njëri-tjetrit. Një burri i mençur çam, më fliste dikur edhe për martesat brenda fisit. Në mënyrë që të mos u shuhej soji. Dikur e quajti gabim. Dhe në atë pleqërinë e syve me lot më tha se, kemi ne gjynahet tona. Por gjynahi më i madh është kur tall vëllai vëllain.
Akoma për faljen. Një nga gjeneralët e parë që kishim, Teme Sejkon, e vdiqëm me tortura Akoma nuk i kemi kërkuar falje.
Akoma për faljen. Dhe me që jemi te gërrgërrjet tona. Sidomos kur përdorim retorikën e demaskimit me përbuzje të grekut të poshtër, grek i pa besë. Qelbësirat. Komunistët e vjetër apo marksist-leninistët që i përkëdhel Europa. Në analogji mund t’i përgjigjet edhe gërrvërrja jonë e parë. Ne vetë i themi njëri-tjetrit…, ose kur duam të poshtërojmë dikë, sidomos për pabesi, i themi çam i pabesë. Ose çamin më të mirë vare në qëndër të qytetit. Dhe nga ana tjetër, edhe pse mburremi se i kemi dhënë strehë, i kemi trajtuar me mëshirë. I kemi përdorur si karrocierë, zanatellinjë dhe pak në poste të larta.
A i ka kërkuar falje vëllai, vëllait? Hiç fare. Si mund të presim nga greku.
4) Së pari nga vetë çamët. Këta shqiptarë që e kanë izoluar veten në një ishull, brenda familjes sonë të madhe. Këtë ishullizim e shoh sot pikërisht përmes Partisë së tyre, PDIU. Asaj faqe blu me degën e ullirit dhe me pjesëmarrje kaq të gjërë në zgjedhje politike. Duke marrë vendin e nënKryetarit të Kuvendit. I cili ndenji në paradhomë ndërsa Meta postoi kudo me vrap fotot nga takimi me grekun. Kishte arsye, i duhej të rehabilitohej. Nuk ia vari as Merkeli nga Gjermania, as Nuland nga SHBA. Po ashtu me vrap nxitoi edhe Basha. I kërkoi llogari. Nuk e bëri sa ishte në pushtet. Nuk e kanë bërë deri dje thuajse të gjithë qeveritarët tanë. Ose e kanë bëlbëzuar. I hapën dyert Greqisë, deri tek kockat e besimit. I lumturoheshin arratisë nëpër male të robve të tyre, duke fërkuar duart për buxhetin e bjerrur. Si shenjë progresi i ekonomisë formale.
Përkundrazi edhe në pikën e hallit greku ishte më i përgatitur. Dhe më i qetë se kushdo nga ne. Por kur kënaqesh me paradhomën e Kuvendit. Me Bashkinë e Rrogozhinës, Konispolit etj. Një çështje kthehet në shtratin e gërrgërrjes shqiptare. Ligji i luftës, ligji i ujrave. Një deklaratë që duhej, që greku ta bënte. Ndërkohë kur dihet qartësisht se, asnjë deklaratë, asnjë marrëveshje ndër qeveritare nuik pi ujë pa miratimin e Kuvendit të Greqisë. E bëri Papandreu i madh dikur, dhe nuk piu ujë. Ashtu mbeti, një marrëveshje qeverish. Por që të shkohet deri tek Kuvendi, duhet për së pari të mundim veteveten. Gërrëgërrjen. Jo të fitojmë Rrogozhinën. Përmes Rrogozhinës dhe paradhomës së Kuvendit. Nuk fitohet çështja çame. Asnjëherë. Rrogozhina nuk është Paramithia.
- « Previous Page
- 1
- …
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- …
- 100
- Next Page »