ME RASTIN E 80-VJETORIT TË LINDJES/
Njëzet vjet pas lufte, i shoqëruar nga prifti, një gjeneral erdhi në malet e nëmura dhe tragjike të Shqipërisë për të kërkuar eshtra. Në misionin e tij kishte diçka nga madhështia e grekëve dhe trojanëve, diçka nga funeralet homerike. Duke kërkuar kocka nëpër grykat plot baltë, i huaji u mposht nga ideja e neveritshme e kotësisë së misionit të tij. Sakaq, kritikët e huaj panë te Kadareja, absurdin e ekzistencialistëve francezë – Sartrit dhe Kamysë. Ndërkaq, në zemërimin e brendshëm të një plake të marrosur vërejtën përroin xhojsian të ndërgjegjes. Romani i parë i tij i cilësua si manifest kundër luftës.
Lëvrues i tregimit, i novelës dhe i romanit, i zhytur në natën e legjendës ballkanike, disidenti kryesor letrar – Kadareja, e krijoi veprën e vet në rrethana të një sistemi tiranik dhe të një ideologjie totalitare.
Për induktimin e të njëjtës ironi ndër lexues me anë të këndvështrimit magjik të jetës, kritikja amerikane Leonie Caldecott thotë se proza e Kadaresë vezullon me realizmin magjik të Gabriel Garsia Markezit. Derisa qëndresa në Kështjellën e rrethuar të kujton Shkretëtirën e Tatarëve të shkrimtarit italian Dino Buxatit, paraqitja artistike e një atmosfere plot intriga mesjetare, si ato te Doruntina, të ngjallë skenat e trishta te Emri i trëndafilit të Umberto Ekos. Labirintet e Tabir Sarajit kritikët i kanë krahasuar me botën e Franc Kafkës dhe me skenat plot ankth të Xhorxh Oruelit në “1984”. Por, sipas kritikut amerikan Richard Eder, Kadare shkruan në një përmasë krejt të ndryshme nga realizmi profetik i Xhorxh Oruellit dhe i shkrimtarit hungarez-britanik, me prejardhje çifute Arthur Coestller-it dhe ndoshta më errët se fantazia profetike e Franc Kafkës. Ai ka dhuntinë e të shkruarit me parabola të një peshe të madhe. Gjeniu i letrave shqipe, thotë studiuesi Robin Smyth, metaforën e tij për ingranazhet e makinerisë totalitare e hedh me shkëlqim dhe saktësi të madhe. Atmosfera shumë e largët në tregime, e pakufizuar në kohë, të përkujton krijimet e shkrimtares daneze Isak Dinesensit (emri i vërtetë Baroness Karen von Blixen), ndërsa “burgu” i pritjes përpara vdekjes së mirëpritur dhe të pashmangshme te Prilli, sipas shkrimtarit Andrew Sinclair, paraqet fatalizëm dhe është kod nderi. Përshkrimet e gjalla të një bote të përshkuar nga makthi, të shpijnë te romanet e kategorisë së parë të shkrimtarit të shprehjes gjuhësore gjermane, me origjinë çifute, të lindur në Ruse të Bullgarisë – nobelistit Elias Canetti.
Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet dhe fenomenet, faktet historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Në Peshën e kryqit, e cila bashkë me Ftesë në studio dhe Nga një dhjetor në tjetrin përbën një lloj trilogjie politiko-letrare, autori zbulon ankthin dhe vuajtjet vetjake gjatë viteve të skëterrës për intelektualët. Është autobiografi e romancierit nën regjimin stalinist, që ia del të botojë veprat e tij, por që asnjëherë nuk është i sigurt për reagimin e gjysmëperëndive të Byrosë Politike.
Preokupim i vazhdueshëm i shkrimtarit, që i ktheu mitet dhe legjendat në realitet, ka qenë edhe fati tragjik i Kosovës. Vepra Krushqit janë të ngrirë (1986) u bën jehonë ngjarjeve shpërthyese të kryengritjes shqiptare në Kosovë, në mars dhe prill të vitit 1981. Vepra është dëshmi artistike sesi autoritetet e Beogradit, kërkesave të shqiptarëve për liri dhe pavarësi, u përgjigjen me përndjekje të ashpra dhe vendosjen e shtetrrethimit.
Romancieri më i shquar i kohës sonë, në të gjithë botën dhe në të gjitha gjuhët, siç e quan shkrimtari dhe kritiku amerikan Bruce Bawer autorin e Spiritusit, i ka dhënë njerëzimit disa kryevepra, si: Gjenerali, Kronikë në gur, Pallati i ëndrrave, Kamarja e turpit, Doruntina, Prilli i thyer, Kështjella, Piramida, Ura me tri harqe, Qorrfermani etj., në disa prej të cilave, stigmatizon me mjeshtri artistike ideologjitë totalitare dhe regjimet diktatoriale, që nga Perandoria e Lindjes, të shtrirë në tre kontinente, deri në Lindjen e Largët. Në shënjestër të veprës kadareane është nacional-socializmi, për të cilin ishte krim të ishe çifut si dhe postulati E drejta është gjithmonë në anën e prijësit. Vepra e tij demaskon përndjekjet, burgosjet, izolimet, torturat në vende e kohë të ndryshme; makartizmin, krimet staliniste të viteve ‘20-‘30 të shekullit XX, Revolucionin kulturor në Kinë, kolonelët e zinj, pinoçetët në Kili, pol potët në Kampuçia, millosheviqët. Demaskimi i njëmendësisë politike dhe ideologjike te Koncerti në fund të dimrit është sulm i drejtpërdrejt ndaj regjimit diktatorial të Shqipërisë komuniste. Mesazhi i veprës së tij tregon se i vetmi demiurg i jetës shoqërore është njeriu dhe shoqëria.
I rrahur në të gjitha dallgët e artit modern, Kadareja bëri histori prej prehistorisë, pa rënë në kundërthënie me gjykimin modern. Vepra e tij, sa ç‘është ushqim shpirtëror, po aq është edhe art sublim.
Me krijimtarinë e shkrimtarit më të shumanshëm të kohës sonë, siç e vlerëson Kadarenë shkrimtari dhe dramaturgu francez, i lindur në Odesë – Alain Bosquet, janë marrë, si kritikët letrarë shqiptarë, ashtu edhe të huajt. Me veprën e tij janë marrë Jorgo Bulo, Dalan Shapllo, Razi Brahimi, Dilaver Dilaveri, Klara Kodra, Xhevat Lloshi, Perikli Jorgoni, Adriatik Kallulli, Alfred Uçi, Pipi Mitrogjorgji, Floresha Dado, Muzafer Xhaxhiu, Abdurahim Myftiu, Moikom Zeqo, Shaip Beqiri, Tefik Çaushi, Injac Zamputi, Shaban Sinani, Emin Kabashi, Bashkim Kuçuku etj. Me veprën e Kadaresë janë marrë edhe kritikët dhe studiuesit nga Kosova. Për shumë kritikë të huaj, fëmija që lindi në qytetin e gurtë, është kalibër i jashtëzakonshëm i artit letrar. Kritikja letrare Shusha Guppy thotë se Kadarenë e kanë krahasuar me Gogolin, me Kafkën, me Oruellin, por zëri i tij është origjinal, universal, e prap me rrënjët thellë në tokën e vet.
Më 2008-2009, kundër Kadaresë u ndërmor një fushatë. Ata të cilët para tridhjetë apo dyzet viteve, në shkrimet dhe në studimet letrare të tyre e ngritën lartë veprën e Kadaresë, tani thonë se ka qenë shkrimtar oborri dhe se i takon realizmit socialist. Krijimtaria letrare e Eskilit shqiptar e dëshmon të kundërtën. Vepra e Kadaresë, këtij tragjediani më të madh të shekullit XX, është sulm mbi diktaturën, tiraninë, despotizmin, qeverisjen autoritare dhe autokratike, ideologjinë totalitariste dhe kultin e prijësit. As edhe si njeri, nuk i ka shërbyer regjimit komunist të pasluftës. Përkundrazi, ai ka qenë më i syrvejuari i pushtetit. Por edhe pushtetarët ia kanë pasur frikën. Aurën e tij ndërkaq dhe veprën me vlera universale, kanë tentuar ta shfrytëzojnë dhe ta prezantojnë në arenën ndërkombëtare si letërsi të shtetit komunist.
Recensione për veprat e Kadaresë janë botuar në revistat letrare më prestigjioze të metropoleve të botës, sikundër që edhe intervistave të tij u është dhënë dritë në gzetat dhe në revistat më me renome të rruzullit.
Vepra kadareane zbulon para Perëndimit dhe mbarë njerëzimit, një botë të re, atë të Ballkanit, mitet dhe legjendat e gadishullit, si vazhdimësi e miteve dhe e legjendave të kohës homerike, nxjerr në shesh fjalën mitike që ngre të vdekurin nga varri, kokat e prera që Tunxh Hatai i dërgon në kryeqytetin e Perandorisë së Lindjes për t’u vendosur në Ibret-Tash, ëndrrat e grumbulluara në Tabir Sarajin misterioz, që t’i përkujtojnë plakat e Dodonës apo orakujt e Delfit në Greqinë e Vjetër, ëndërshpjeguesit romakë, asirë, perësë, mongolë për të parë se nga u vjen rreziku zotave, përpjekjet prometeane të shqiptarëve për të mbijetuar përballë stuhive të historisë,
Që në fillim të krijimtarisë së tij, e quajtën ambasador të kulturës shqiptare në botë. Princi i kombit në letërsi ka botuar rreth pesëdhjetë vepra letrare dhe është përkthyer në dyzet e pesë gjuhë të botës, përfshi dhe gjuhën baske, ndërsa ka 1000 botime në botë. Është anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe laureat i shumë çmimeve kombëtare. Më 1996 u pranua anëtar për jetë i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike në Francë. Është nderuar me çmime prestigjioze për letërsi, si: më 1992 Prix Mondial Cino Del Duca; më 2005 Man Booker Internacional Prize, në Britani; më 2009 Premio Principe de Asturias de las Letras, Spanjë; më 2015 Jerusalem Prize, Izrael që do t’i dorëzohet në hapjen e Panairit Ndërkombëtar të Librit në Jerusalem në shkurt 2016. Më 1 janar 2016 presidenti i Francës ia dha urdhrin Komandant i “Legjionit të Nderit”. Ka qenë kandidat i çmimit Nobel për shumë vite me radhë, sikundër është dhe sivjet, i propozuar nga ASHSH.
Në Shqipërinë e ndodhur në udhëkryq, vepra e më të madhit shkrimtar të gjallë të kohës, siç e quan Kadarenë kritiku francez Guillaume Allary, është një shpresë, një ogur i bardhë për të.(E dergoi per Diellin: Xhelal Zejneli)
Archives for January 2016
Kryeparlamentari Veseli për Trepçën: Asnjë gur i Kosovës nuk do të privatizohet
-Kryetari i Kuvendit të Republikës, Kadri Veseli, takim me drejtuesit e Agjencisë Kosovare të Privatizimit/
-Në kuadër të procesit të ligjshëm të privatizimit pritet e kërkohet edhe ridalja e gazetës së përditëshme tradicionale të Kosovës Rilindja/
Nga korrespondenti në Kosovë i Gazetës DIELLI, Behlul JASHARI
PRISHTINË, 29 Janar 2016/ Asnjë gur i Kosovës nuk do të privatizohet, tha sot kryetari i Kuvendit të Republikës, Kadri Veseli, duke folur për gjigantin ekonomik Trepça, në takim me drejtuesit e Agjencisë Kosovare të Privatizimit, me të cilët bisedoi për sfidat me të cilat po përballet kjo agjenci dhe veprimet që do të ndërmerren në të ardhmen.
Kryeparlamentari Veseli theksoi se Trepça, si aset shumë i rëndësishëm ekonomik i Kosovës, do të ketë perspektivë dhe nuk do të mbetet vetëm krenari historike e vendit.
“Kuvendi, në bashkëpunim me komisionin ndërqeveritar, ka filluar projektin për të ardhmen e Trepçës dhe në një të ardhme të afërt priten propozimet konkrete. Së shpejti do të kemi Ligjin për Trepçën. Asnjë gur i Kosovës nuk do të privatizohet. Veprimtaria ekonomike do t’u nënshtrohet rregullave të ekonomisë së lirë të tregut, por asetet të cilat kanë të bëjnë me miniera, nuk do të privatizohen”, theksoi kryeparlamentari Veseli.
Temë qendrore e diskutimeve në takimin e kryetarit të Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, me drejtuesit e Agjencisë Kosovare të Privatizimit ishte çështja e pronave të uzurpuara, një problem ky mjaft shqetësues, i cili ka përcjell në vazhdimësi punën e kësaj agjencie. Ishte dakordim i përbashkët që shumë shpejt të bëhet publike lista e uzurpatorëve, në mënyrë që të dihen emrat e atyre që vazhdojnë të mbajnë të uzurpuara pronat publike dhe shoqërore në Kosovë.
Duke kërkuar që këtë proces ta përcjellë transparencë e plotë, kryeparlamentari Veseli tha se askush nuk duhet të gabohet dhe të besojë se mund të përfitojë nga prona e huaj. “Prona është e shenjtë dhe është e patolerueshme që sot të ketë ende prona të uzurpuara”, u shpreh ai.
Në takim, u diskutua edhe për mundësitë e shtimin e prodhimit vendor, duke rritur të punësuarit në veprimtari prodhuese. U vlerësua se një mundësi e mirë për këtë është rritja e investimeve të huaja, si dhe nga diaspora. Në funksion të kësaj, kryetari Veseli theksoi nevojën e krijimit të zonave të reja ekonomike, të cilat do t’u krijonin mundësi të reja investitorëve të huaj dhe atyre vendorë.
“Në zonat e lira ekonomike, investitorët potencialë të joshen me dhënien e tokave në koncesion, për një periudhë të gjatë, si kundërvlerë për investime dhe vende të punës. Gjithashtu, edhe asetet e tjera për të cilat ka interes nga investitorët kredibilë, duhet dhënë për 1 euro, në mënyrë që të gjenerohen vende pune dhe investime”, theksoi Veseli.
Kryetari Veseli bëri të ditur se punëtorët e ndërmarrjeve të privatizuara, do të vazhdojnë të marrin 20 përqindëshin, si një e drejtë e patjetërsuar e tyre.
Kryetari i bordit të AKP-së, Petrit Gashi, nga ana e tij, u ndal në një sërë çështjesh me të cilat përballet bordi i ri dhe komplet kjo agjenci, duke shprehur përkushtimin që t’u dilet mbanë të gjitha sfidave që ajo ka para vetes, si në procesin e privatizimit, ashtu edhe të largimit të uzurpatorëve nga pronat dhe shpërndarjen e 20 përqindëshit për punëtorët.
Agjencia Kosovare e Privatizimit ka nisur vitin 2016 me Bordin e Drejtorëve, të ri, të munguar në 2015-tën. Për Agjencinë Kosovare të Privatizimit ishte një ngjarje e rëndësishme dhe e pritur gjatë emërimi i Bordit të Drejtorëve të saj në fundin e seancës përmbyllëse të sesionit vjeshtor të Kuvendit të Kosovës, në 17 dhjetor, pasi miratoi, me procedurë të përshpejtuar ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për këtë agjenci.
“Gjatë vitit 2015 Agjencia Kosovare e Privatizimit nuk ka realizuar asnjë shitje të aseteve të ndërmarrjeve shoqërore për shkak të mungesës së Bordit të Drejtorëve”, ka theksuar në konferencën vjetore për shtyp Avni Jashari, ushtruesi i detyrës së zëvendësdrejtorit menaxhues të kësaj Agjencie, e cila në mungesë Bordi kishte mbetur pa drejtor menaxhues.
Bordi i Drejtorëve të Agjencisë Kosovare të Privatizimit, në ditën e fundit të vitit 2015 – në 31 dhjetor, ka mbajtur mbledhjen e parë, konstituive, të udhëhequr nga Petrit Gashi, kryesues i Bordit, ku u diskutua për një varg çështjesh të përcaktuara me axhendë bazuar në mandatin ligjor të Agjencisë. Mes tjerash, Bordi diskutoi lidhur me zhvillimet e fundit në Ndërmarrjen Shoqërore Trepça nën administrimin e Agjencisë Kosovare të Privatizimit.
Bordi i Agjencisë Kosovare të Privatizimit përbëhet nga tetë anëtarë: Petrit Gashi, kryesues dhe drejtorët Bajram Zejnullahu, Hamdi Jaha, Hasime Mazreku-Krasniqi, Haxhi Arifi, Ismail Januzi, Ranko Djokic dhe Skender Komoni.
Për vitin 2016, menaxhmenti i Agjencisë Kosovare të Privatizimit ka përcaktuar 20 objektiva kryesore të punës, të cilat do të bëhen të ditura pas miratimit nga Bordi i Drejtorëve.
Agjencia Kosovare e Privatizimit ende nuk i ka shitur rreth 1500 asete të ndërmarrjeve shoqërore dhe se janë 29,373 raste në instanca të ndryshme gjyqësore.
Që prej themelimit të Agjencisë Kosovare të Privatizimit në vitin 2008 (më parë emërtohej Agjenci Kosovare e Mirëbesimit), qeveria nuk e ka paguar asnjë shpronësim për pronat shoqërore. Deri në 10 shtator 2015 janë marrë gjithësej 555 vendime për shpronësime të pronave shoqërore. Gjatë vitit 2016 parashihet që Agjencia të dërgojë letrat formale me kërkesë për pagesë të këtyre shpronësimeve.
Në 23 majin e vitit 2014, pjesë e vendimeve të qeverisë ishte edhe vendimi përfundimtar i shpronësimit për interes publik të ngastrave kadastrale në të cilën ndodhen objektet e Ndërmarrjes Shoqërore Rilindja, e në këtë kuadër Pallati Rilindja tash ndërtesë qeveritare.
Pas shpronësimit dhe në kuadër të procesit të ligjshëm të privatizimit pritet e kërkohet edhe ridalja e gazetës së përditëshme tradicionale të Kosovës Rilindja, e cila ka nisë të dalë në Prizren para 71 vitesh, në 12 shkurt 1945. Gazeta historike e Kosovës Rilindja, e cila ka filluar të dalë në frymën e Konferencës së Bujanit e me anagzhimin e intelektualëve më të shquar të asaj kohe, me shkronja plumbi që u sollën me arka nga Tirana, është mbyllur detyrimisht me dëbim të kundërligjshëm e të padrejtë nga Pallati i saj në Prishtinë nga administrata e UNMIK para 14 vitesh në 21 shkurt 2002. Pas kësaj date gazeta Rilindja ka dalë me numra protestues të jashtëzakonshëm, të kohëpaskohshëm.
Gazeta Rilindja, kronikë e zhvillimeve historike të Kosovës, pasi doli me botime speciale edhe për ngjarjen historike të shpalljes së pavarësisë në 17 shkurt 2008 dhe për njohjet ndërkombëtare që pasuan, ka përmbyllë daljet e mëse 40 numrave protestues në 30 dhjetor 2008, me numrin e festës së Vitit të Ri 2009, me paralajmërimin në ballinë: “Duke besuar në sundimin e ligjit në shtetin e Kosovës presim që nga numri i ardhshëm Rilindja të dalë përditë”.
KOSOVË – ODISEJADA E PALLATIT DHE GAZETËS RILINDJA
-Kryesori nga kosovarët në AKM në kohën e UNMIK para 11 viteve: Historiati i ndërtesës së Rilindjes pas lufte është një odisejadë e vërtetë/
Nga korrespondenti në Kosovë i Gazetës DIELLI, Behlul JASHARI
PRISHTINË, 29 Janar 2016/ Zëvendësdrejtori i Agjencisë Kosovare të Mirëbesimit – AKM ( tash Agjenci Kosovare e Privatizimit – AKP), Ahmet Shala, kryesori nga kosovarët në këtë Agjenci në kohën e UNMIK-ut, në intervistë ekskluzive për gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja, të botuar në numrin e jashtëzakonshëm protestues të para 11 viteve – në 24 maj 2005, mes tjerash, theksonte:
Historiati i ndërtesës së Rilindjes pas lufte është një odisejadë e vërtetë. Menjëherë pas ’99-ës ajo ishte nën menaxhimin e UNMIK-ut (Shtyllës së Dytë). Më vonë iu dha OSBE-së dhe më pastaj prapë UNMIK-ut. UNMIK-u ia dha Ministrisë së Shërbimeve Publike, dhe kështu kalojnë rreth 4 vjet. Gjatë gjithë kësaj kohe asnjë investim. Sido që të jetë, tani ajo ndodhet nën kompetencat e AKM-së.
Rilindjen do ta lexoja me ëndje çdo ditë dhe këtë e dëshroj ta kemi sa më shpejt. Gjithashtu ju falënderoj që gazeta, institucioni juaj, mbështet procesin e privatizimit, si një proces shumë i rëndësishëm për rilindjen e Kosovës, të ardhmen e saj, e besoj edhe të gazetës suaj Rilindja.
Ja intervista e plotë:
Intervistë ekskluzive e zv. drejtorit të AKM-së, Ahmet Shala, dhënë gazetës tradicionale të Kosovës Rilindja
***
PRIVATIZIMI ËSHTË PROCES DHE STANDARD SHUMË I RËNDËSISHËM PËR TË ARDHMEN E KOSOVËS
-Vendimi meritor për Rilindjen do të merret në Bordin e AKM-së, shpresoj së shpejti/
Zëvendësdrejtori i Agjencisë Kosovare të Mirëbesimit (AKM), Ahmet Shala, në intervistë ekskluzive për gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja, vlerësoi se me dinamizimin e procesit të privatizimit do të arrihet sukseshsëm në obejektivat e reja të AKM-së . Ai tha se procesi i privatizimit është shumë i rëndësishëm jo vetëm për standardet, por edhe për një zhvillim të qëndrueshëm ekonomik të Kosovës, si dhe për një ndryshim struktural të ekonomisë së saj. Në pritjen për kryetarin e Këshillit Drejtues e kryeredaktorin e Rilindjes, Behlul Jashari, me ç’rast dha intervistën, z. Shala tha se Rilindja në bazë të gjithë dokumentacionit që ka sigurisht se do të trajtohet si ndërmarrje shoqërore dhe për të do të merret vendimi meritor, beson së shpejti, në Bordin e AKM-së.
1.RILINDJA: Në proceset që po kalon Kosova në përmbushjen e standardeve, a do të arrihet suksesshëm edhe në objektivat e procesit shumë të rëndësishëm të privatizimit. Cilat janë pritjet dhe angazhimet e AKM-së?
AHMET SHALA: – Natyrisht që procesi i privatizimit është shumë i rëndësishëm jo vetëm për standasrdet, por edhe për një zhvillim të qëndrueshëm ekonomik të Kosovës, si dhe për një ndryshim struktural të gjithë ekonomisë kosovare. Shpresojmë se me frymën e re që ka ardhur si rezultat i ndryshimeve kadrovike që nga kreu i UNMIK-ut deri në Shtyllën e Katërt, si dhe ca ndryshimeve ligjore, do të jemi në gjendje të dinamizojmë këtë proces dhe besoj se për një periudhë njëvjeçare mund të rrumbullakësojmë përafërsisht shumicën, apo siç është thënë, rreth 90 për qind të privatizimit. Natyrisht se kjo do të varet edhe nga shumë faktorë dhe institucione jashtë AKM-së.
2.RILINDJA: Për këtë është edhe paralajmërimi optimist i shefit të Shtyllës IV të UNMIK-kut, z. Joakim Ryker, se do të privatizohen 90 për qind të vlerave të ndërmarrjeve shoqërore brenda një viti, që ka rezultuar me një dinamizim i cili çoi në shpalljen e rrethit të pestë të privatizimit që përfshin 15 ndërmarrje. Si vlerësohet në AKM ky dinamizim dhe a priten së shpejti edhe raunde të reja privatizimi?
AHMET SHALA: – Për më shumë se një vit stafi i AKM-së thjesht ka qenë në një situatë shumë të vështirë. Nga njëra anë, nën presionin e brendshëm dhe, në anën tjetër, nën presionin e publikut dhe të institucioneve vendore e ndërkombëtare se nuk po bëjmë mjaft për të ristartuar këtë proces kaq të rëndësishëm. Ky presion dhe situata e krijuar si rezultat i tij ka lënë pasojat e veta. Por besoj se jemi shpejt duke tejkaluar atë gjendje. Ndryshimet që janë bërë në Rregulloren e AKM-së, sidomos këto që u nënshkruan me 24 prill 2005, neve na mëndësojnë të ecim shpejt përpara. Siç jeni të informuar, para dy jave kemi shpallur raundin e pestë, ndërsa tani në fund të majit presim të shpallim edhe të gjashtin. Jemi duke përgatitur planin që çdo muaj të kemi një raund dhe besoj se Bordi i AKM-së do ta miratojë atë në njërën nga mbledhjet e ardhshme.
3.RILINDJA: Në mbledhjen e fundit të Bordit të AKM-së është arritur pajtueshmëri edhe për projektet e korporatizimit të Postës dhe Telekomit të Kosovës dhe të Aeroportit të Prishtinës. Çka do të sjellë korporatizimi në këto ndërmarrje dhe përgjithësisht në ndërmarrjet publike?
AHMET SHALA: – Këtu nuk do të thellohem shumë, meqë kjo është në fushën tjetër të AKM-së, pra në sektorin e ndërmarrjeve publike. Por, megjithatë, mund të konstatoj se procesi i korporatizimit, përkatësisht i shndërrimit të këtyre ndërmarrjeve nga një, nëse mund të them, grumbull asetesh apo dokumentesh, në institucione legale dhe komerciale, me strukturë moderne qeverisëse dhe menaxhuese, do të mundësojë që qoftë KEK-u, PTK-ja, Aeroporti etj. të kenë qasje ndaj institucioneve financiare vendore dhe ndërkombëtare apo partnerëve të ndryshëm strategjikë për realizimin e planeve të tyre zhvillimore dhe në këtë mënyrë të ngrisin efikasitetin e tyre shërbyes apo prodhues, të kenë një nivel tjetër menaxhues dhe konkurrues në tregun vendor, rajonal e më gjerë.
4.RILINDJA: Firma shqiptaro-amerikane “Adi Nikel” është shpallur fituese e përkohshme e tenderit për Ferronikelin në konkurrencë me kompaninë “Alferon” nga Britania e Madhe. Në ceremoninë e rastit u tha se paraqitja e investitorëve të jashtëm është edhe një tregues për imazhin e Kosovës dhe se tani është momenti i duhur për investime, për të marrë pjesë në të ardhmen ekonomike të Kosovës. Ju lutem, çka mund të na thoni edhe më shumë lidhur me këtë, cilat janë perspektivat e investimeve në procesin e privatizimit në Kosovë?
AHMET SHALA: – Gjatë diskutimeve për tenderët që ende nuk kanë përfunduar, ne gjithnjë përpiqemi të jemi të kujdesshëm në dhënien e deklaratave publike sa i përket cilësdo informatë e cila nuk ka marrë formën përfundimtare të saj. Prandaj, do të jem i kujdesshëm në çfarëdo komentimi sa i përket fituesit final. Shpallja e fituesit final është në fazën e procedurave normale të vendimmarrjes. Sipas rregullave në fuqi, në këtë fazë AKM-ja është e obliguar të shpallë emrat e tenderuesve vetëm me kode, siç ka qenë për Ferronikelin nr. PF11 dhe PF12 . Do të doja të komentoja se e rëndësishme është se për Ferronikelin ka pasur firma ndërkombëtare të niveleve të larta, të cilat kanë paraqitur oferta inkurajuese e për të cilat Bordi i AKM-së në mbledhjen e ardhshme, dhe besoj edhe në takimet e tjera para dhe pas kësaj mbledhjeje, do të diskutoj në hollësi të gjitha elementet e rëndësishme për të zgjedhur fituesin përfundimtar konform procedurave të shpallura. Dhe, pasi që të përfundojnë të gjitha procedurat ne do të jemi në gjendje të informojmë opinionin për detajet. Natyrisht, për aq sa lejojnë rregullat në fuqi.
5.RILINDJA: Është edhe çështja e sigurisë së investimeve në Kosovë dhe e perspektivës së këtyre investimeve në procesin e privatizimit…
AHMET SHALA: – Shihet se investorët e huaj për çdo ditë e më tepër po e rrisin besimin për të investuar në Kosovë. Kjo neve na inkurajon që të gjithë së bashku, pra edhe institucionet ndërkombëtare, edhe Qeveria e Kosovës, të bëjmë gjithçka që është e mundur për të përmirësuar imazhin e Kosovës në rajon dhe në botë . Duhet të jemi të vetëdijshëm se Kosova tani gjendet në një konkurrencë rajonale relativisht të ashpër. Proceset e privatizimit dhe proceset e tjera investuese janë duke ndodhur edhe në shtet fqinje, si në Maqedoni, në Shqipëri, në Bosnjë, në Serbi, në Rumani, në Bullgari etj. Nëse dëshirojmë të inkurajojmë investitorë të jashtëm duhet të jemi të shpejtë në vendime dhe joshës për investime. Përndryshe ata ikin dhe pastaj…? Kur shikohet ky rajon kaq i vogël me kaq shumë telashe në të kaluarën dhe shumë çështje të pazgjidhura për momentin, nga perspektiva globale është sikur kur shikon ca supermarkete njëri pranë tjetrit. E gjithë shkathtësia jonë qëndron se si ta bëjmë ’supermarketin’ tonë më atraktiv ndaj klientit (konsumatorit). Pra, si ta bëjmë Kosovën atraktive për investitorët seriozë ndërkombëtarë është pyetja dhe përkushtimi ynë i përditshëm që duhet t”i japim përgjigjie të qartë dhe të shpejtë. Fatmirësisht çdo ditë e më shumë në Bruksel, në Londër, në Nju Jork, Uashington e gjetkë, por edhe në vendet e rajonit, ka filluar të flitet dhe të mendohet ndryshe për Kosovën, për imazhin dhe të ardhmen e saj. Ky është një moment i ri që ne duhet ta shfrytëzojmë dhe të punojmë pa lodhje për të.
6.RILINDJA: Njerëzit në Kosovë janë shumë të interesuar për efektet e privatizimit, duke pritur një ringjallje të ekonomisë, riaktivizim të punës së ndërmarrjeve, një zhvillim dhe punësim. Cilat janë përvojat e para të ndërmarrjeve të privatizuara dhe si e sheh AKM-ja të ardhmen e Kosovës me ndërmarrje shoqërore të privatizuara, me ndërmarrje publike të korporatizuara?
AHMET SHALA: – Ne si AKM kemi obligim që të përcjellim për një kohë të caktuar vetëm ndërmarrjet e privatizuara me Spin Off special. Ky obligim është dy deri në tri vjet, varësisht se sa është kohëzgjatja e afatit të përmbushjes së obligimeve që janë në kontratë. Ndërkaq, janë institucionet e Qeverisë së Kosovës, pra Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, si dhe institucionet e tjera, të cilat merren me analiza për të përcjellë efektet e procesit të privatizimit. Deri më tani, në bazë të informacioneve që kemi, mendoj se në shumicën e këtyre ndërmarrjeve të privatizuara ka filluar një këndellje, një menaxhment i ri, një përpjekje për të gjetur një segmentim të ri në treg, qoftë me produktet apo shërbimet që i ka pasur ndërmarrja në të kaluarën, apo me produkte e shërbime të reja. Shpresojmë dhe urojmë që edhe politikat fiskale, doganore, bankare etj. të jenë në favor të një zhvillimi të shpejtë e të qëndrueshëm ekonomik, social dhe politik. Natyrisht, këtu duhet pasur parasysh se Kosova më nuk do të ndërtojë një sistem të mbylljes, siç ka qenë, por do të ndërtojë një ekonomi të tregut të hapur. Andaj, konform këtij modeli duhet gjetur hapësirë për t’u përkrahur sektorë të caktuar. Besoj se Qeveria e Kosovës me ndihmën e bashkësisë ndërkombëtare do t’i integrojë kërkesat e afaristëve kosovarë dhe startegjitë zhvillimore, konform përparësive komparative që ka Kosova në planet e veta afatgjata dhe afatmesme zhvillimore.
7.RILINDJA: Cila është e ardhmja e vetë punëtorëve të ndërmarrjeve të tashme shoqërore dhe përfitimet e tyre nga privatizimi?
AHMET SHALA: – Procesi i privatizimit në Kosovë zhvillohet në një situatë kur shkalla e papunësisë është mbi 60 për qind, kur një armatë e tërë të rinjsh presin për punë. Në anën tjetër, kemi punëtorë të cilët kanë kaluar një moshë të caktuar nëpër ndërmarrjet shoqërore, të cilat tanimë kanë “vdekur”, ndërsa buxheti i Kosovës nuk mund t”u dalë në ndihmë. Në të njëjtën kohë ne nuk mund t”i ngarkojmë investitorët me këto probleme. Është, pra, një situatë relativisht e rëndë, se cilit faktor t’i japim përparësi. T”u japim përparësi pra të rinjëve, apo ngarkimit të investitorëve me këtë shtresë të punëtorëve, që vërtet vështirë e kanë për t’u adaptuar në teknologjitë e reja, në stilet e reja të menaxhimit dhe të punës, por të cilët vërtet kanë nevojë për përkrahje materiale sistematike. Në këtë konkurrencë faktorësh jemi përpjekur të vijmë te një model i cili deri në një masë të caktuar balancon këto gjëra. Jeni të informuar se 20% të vlerës së shitjes së një ndërmarrjeje shkon te punëtorët në formë të parave të gatshme. Ata kanë të drejtë që nëse ndërmarrja shoqërore u ka mbetur borxh ndonjëherë të paraqesin ankesë te Oda Speciale dhe nëse kanë argumente mbase mund të kompensohen. Në këtë përpjekje edhe Qeveria ka aprovuar Ligjin e pensionimit të parakohshëm. Këto janë disa nga masat që janë marrë që sadopak të zbutet gjendja e rëndë sociale që karakterizon këtë shtresë të popullësisë.
8.RILINDJA: Z. Shala, një nga ndërmarrjet dhe pronat shoqërore është Rilindja dhe Pallati i saj, ju jeni të njofuar çka ndodhi me të. Dëbimin nga lokalet tona të punës ne në Rilindje e kemi kundërshtuar si një shkelje të rëndë të të drejtës së një ndërmarrjeje e të punëtorëve të saj dhe kemi kërkuar rikthimin e të drejtës legjitime. Mbi 90 dokumente që ua kemi paraqitur institucioneve të Kosovës, UNMIK-ut, AKM-së dhe gjykatës, dëshmojnë se Rilindja ishte edhe investitore dhe udhëheqëse e punimeve në Pallat, duke dhënë për investime edhe objektin ku aktualisht është Gjykata Komunale e Prishtinës dhe Enti i Statistikës i Kosovës, e që sipas fletë-posedimit ende është në pronësi të Rilindjes. Lidhur me këtë AKM-ja përmes një letre I është drejtuar Qeverisë dhe ajo ka marrë vendimin për ndërprerjen e punimeve në Pallat. Këtë Rilindja e ka përshëndetur si një hap konkret për rikthimin e të drejtës së saj. Ju lutem si e sheh zgjidhjen AKM-ja në këtë rast?
AHMET SHALA: – Historiati i ndërtesës së Rilindjes pas lufte është një odisejadë e vërtetë. Menjëherë pas ’99-ës ajo ishte nën menaxhimin e UNMIKut (Shtyllës së Dytë). Më vonë iu dha OSBE-së dhe më pastaj prapë UNMIK-ut. UNMIK-u ia dha Ministrisë së Shërbimeve Publike, dhe kështu kalojnë rreth 4 vjet. Gjatë gjithë kësaj kohe asnjë investim. Sido që të jetë, tani ajo ndodhet nën kompetencat e AKM-së. Siç është i njoftuar opinioni, Rregullorja e AKM-së ka pësuar ca ndryshime pozitive. Më 24 prill 2005 është shtuar një amendment në të cilin thuhet se të gjitha ndërmarrjet të cilat kanë qenë të regjistruara si ndërmarrje shoqërore deri më 31 dhjetor të vitit 1988 kanë statusin e ndërmarrjeve shoqërore dhe Agjencioni Kosovar i Mirëbesimit ka të drejtë t’i privatizojë. Ndryshimet statusore apo ato pronësoro-juridike të tyre që kanë ndodhur pas kësaj date, nuk do të jenë pengesë për të privatizuar këto ndërmarrje. Andaj, Rilindja në bazë të dokumentacioneve që ka, sigurisht se do të trajtohet si ndërmarrje shoqërore. Vendimin për ta privatizuar atë, si duhet privatizuar atë, apo çka duhet bërë me të, natyrisht, është kompetent ta marrë Bordi i AKM-së konform procedurave dhe rregullave në fuqi. Besoj tash, pas një, nëse mund të them, jete të rregullt të Bordit të AKM-së, ku do të ketë mbledhje të rregullta mujore, edhe Rilindja do të trajtohet në njërën nga mbledhjet e ardhshme dhe do të vendoset për të ardhmen e saj. Natyrisht, ne do t’i shqyrtojmë të gjitha opcionet në bazë të informacioneve që ju keni sjellë deri më tani dhe të tjerave të nevojshme, do t’i prezentojmë në Bord dhe ai do të marrë vendim meritor.
9.RILINDJA: Rilindja ka bërë edhe kërkesën që në procesin e privatizimit të hyjë me Pallatin e rikthyer në gjendje të rregullt, ashtu siç ishte para dëbimit. Është edhe kërkesa për kompensim të dëmeve, dhe për këtë edhe padia në gjyq…
AHMET SHALA: – Menaxhmenti i Rilindjes, institucionet tuaja vendimmarrëse, natyrisht kanë të drejtë për të bërë çfarëdo hapash që konsiderojnë se janë në të mirë të mbrojtjes së pronës shoqërore të këtij institucioni dhe ju jeni absolutisht të lirë për të bërë këtë. Natyrisht, ekzistojnë institucionet profesionale për të vlerësuar çfarëdo dëmi nëse i është shkaktuar këtij institucioni, ndërsa edhe AKM-ja është e obliguar që të mbrojë pronën shoqërore. Andaj, të gjitha këto elemente që ju i përmendni, në qoftë se, për shkak të kompetencave, nuk do të mund të zgjidheshin përbrenda AKM-së ekziston edhe Oda Speciale, në të cilën do të trajtohet edhe kërkesa juaj apo ankesa juaj. Por, megjithatë çështja e Rilindjes shumë shpejt do të vijë në red dite në Bordin e AKM-së.
10.RILINDJA: Z. Shala, falemnderit për këtë intervistë për gazetën tradicionale të Kosovës Rilindja, që del me numra të jashtëzakoshëm edhe në kushtet kur nuk mund të dalë, e mbetur pa asnjë lokal pune, duke ruajtur një organizim e funksionim, emrin dhe traditën, duke shënuar kështu edhe Jubileun e 60-vjetorit të saj, dhe duke pritur një të ardhme të sigurt pikërisht në transformimin e kohës – privatizimin e udhëhequr nga AKM-ja.
AHMET SHALA: – Falemnderit. Ju uroj sukses dhe Jubileun e Rilindjes. Kam respekt të veçantë për Rilindjen si gazetë dhe për stafin tuaj, që edhe në kushtet e reja bën përpjekje të ruhet e të mbështetet diçka tradicionale, diçka që është vlerë dhe që i ka qëndruar kohës. Rilindjen do ta lexoja me ëndje çdo ditë dhe këtë e dëshroj ta kemi sa më shpejt. Gjithashtu ju falënderoj që gazeta, institucioni juaj, mbështet procesin e privatizimit, si një proces shumë i rëndësishëm për rilindjen e Kosovës, të ardhmen e saj, e besoj edhe të gazetës suaj Rilindja.
***
SHËNIM I SOTËM, 29 JANAR 2016: NË PRITJE TË ZGJIDHJES SË DREJTË E TË LIGJËSHME…
Që prej themelimit të Agjencisë Kosovare të Privatizimit në vitin 2008 (më parë emërtohej Agjenci Kosovare e Mirëbesimit), qeveria nuk e ka paguar asnjë shpronësim për pronat shoqërore. Deri në 10 shtator 2015 janë marrë gjithësej 555 vendime për shpronësime të pronave shoqërore. Gjatë vitit 2016 parashihet që Agjencia të dërgojë letrat formale me kërkesë për pagesë të këtyre shpronësimeve.
Në 23 majin e vitit 2014, pjesë e vendimeve të qeverisë ishte edhe vendimi përfundimtar i shpronësimit për interes publik të ngastrave kadastrale në të cilën ndodhen objektet e Ndërmarrjes Shoqërore Rilindja, e në këtë kuadër Pallati Rilindja tash ndërtesë qeveritare.
Pas shpronësimit dhe në kuadër të procesit të ligjshëm të privatizimit pritet e kërkohet edhe ridalja e gazetës së përditëshme tradicionale të Kosovës Rilindja, e cila ka nisë të dalë në Prizren para 71 vitesh, në 12 shkurt 1945. Gazeta historike e Kosovës Rilindja, e cila ka filluar të dalë në frymën e Konferencës së Bujanit e me anagzhimin e intelektualëve më të shquar të asaj kohe, me shkronja plumbi që u sollën me arka nga Tirana, është mbyllur detyrimisht me dëbim të kundërligjshëm e të padrejtë nga Pallati i saj në Prishtinë nga administrata e UNMIK para 14 vitesh në 21 shkurt 2002. Pas kësaj date gazeta Rilindja ka dalë me numra protestues të jashtëzakonshëm, të kohëpaskohshëm.
Gazeta Rilindja, kronikë e zhvillimeve historike të Kosovës, pasi doli me botime speciale edhe për ngjarjen historike të shpalljes së pavarësisë në 17 shkurt 2008 dhe për njohjet ndërkombëtare që pasuan, ka përmbyllë daljet e mëse 40 numrave protestues para 7 viteve, në 30 dhjetor 2008, me numrin e festës së Vitit të Ri 2009, me paralajmërimin në ballinë: “Duke besuar në sundimin e ligjit në shtetin e Kosovës presim që nga numri i ardhshëm Rilindja të dalë përditë”, krahas titullit “Ministri Bajrami: Qeveria do të përkujdeset për Pallatin dhe për punëtorët e Rilindjes, e gatshme ta ndihmojë daljen e gazetës”.
Ky paralajmërim ishte si rezultat i këtij premtimi dhe të drejtës së ligjëshme, duke besuar se Rilindjen do rifillojë të dalë e pёrditshme edhe para privatizimit me statusin qё ka tё ndёrmarrjes shoqёrore, pas pёrfundimt tё rinovimit tё Pallatit Rilindja qё u bё.
Me rastin e rifillimit të punëve për rinovimin e Pallatit të Rilindjes, më 7 nëntor 2008, ministri i atëhershëm i Administratёs Publike, Arsim Bajrami edhe në konferencën e shtypit me atë rast theksonte premtimin për zgjidhjen e ligjshme që do duhej të bëhej edhe për gazetën tradicinale të Kosovës Rilindja.
“Pallatin e Rilindjes përkohësisht e merr Qeveria nën pëkujdesje, ne do të kemi përkujdesje edhe ndaj punëtorëve të Rilindjes. Punëtorët e Rilindjes i kemi pasë pjesë të procesit…” , theksonte ministri Bajrami.
Punimet për rinovimin e Pallatit të Rilindjes rifilluan pasi ai ishte lënë si gërmadhë nga e ashtuquajtura “zhveshje e brendshme”, pas vendimit të qeverisë së Kosovës të datës 15 shkurt 2005 për ndërprerjen e punimeve që po zhvilloheshin – anulimin e kontratës për renovim “për shkak të paqartësive juridike në lidhje me pronësinë dhe menaxhimin e objektit”. Kjo pasoi insistimet e vazhdueshme të Rilindjes dhe të Agjencisë Kosovare të Mirbesimit (tash Agjencisë Kosovare të Privatizimit) për pronësinë, si dhe përgjigjen në letrën zyrtare të Rilindjes me shkresë poashtu zyrtare përkrahëse të kreut të UNMIK-ut, kryeadministratorit, Harri Holkeri, në 3 nëntor 2003. Holker në letërën dërguar gazetës Rilindja shkruante edhe se, “UNMIK-u do të bëjë gjithë çka është e mundur për të gjetur lokale alternative në mënyrë që kompania juaj të rifillojë punën në sektorin medial”, duke mbështetur edhe në të drejtën e pronësisë, të shkelur nga kryeadministratori para tij, Hans Haeekerup, në kohën e të cilit gazeta e përditëshme tradicionale e Kosovës Rilindja u dëbua nga Pallati i saj.
Meqë edhe pas rinovimit të Pallatit nuk u përmbushën premtimet dhe nuk u bë zgjidhja e duhur e ligjshme për Rilindjen, kjo gazetë iu drejtua atëherë zëvendëskryeministrit dhe ministrit edhe aktual të Drejtësisë, Hajredin Kuçi, i cili në përgjigjen me shkresë zyrtare tё datёs 2 maj 2012, shprehte sigurime institucionale në emër të qeverisë dhe personale “pёr zgjidhje tё drejtё dhe ligjore tё problemit tё objektit dhe tё punёtorёve tё Rilindjes”…
…..
Korrespondenti në Kosovë i Gazetës Dielli, Behlul Jashari, ishte Kryeredaktor i gazetës tradicionale të Kosovës Rilindja deri në numrin e fundit dhe në kohën e dëbimit të kundërligjshëm e të padrejtë nga Pallati i Rilindjes nga administrata e UNMIK-ut
Kosovë-KFOR, 5000 trupa nga 31 vende
-Ndihmës Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s për Operacione viziton Kosovën/
-NATO Assistant Secretary General for operations visit to Kosovo/
PRISHTINË, 29 Janar 2016-B.Jashari/ Komandati i Forcave të Kosovës të udhëhequra nga NATO-ja (KFOR), gjeneral-major Guglielmo Luigi Miglietta, mirëpriti sot Ndihmës Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s për Operacione, Patrick Turner, në Shtabin e Përgjithshëm të KFOR-it, në Kampin “Film City”, në Prishtinë.
Gjatë vizitës së tij, Ndihmës Sekretari i Përgjithshëm ritheksoi angazhimin e Aleancës ndaj Kosovës. Ai shfrytëzoi rastin për t’u takuar me disa zyrtarë të lartë kosovarë, si dhe me përfaqësues të komunitetit ndërkombëtar, përfshirë Kreun e EULEX-it, Gabriele Meucci dhe Zëvendës Shefin e UNMIK-ut, Christopher Coleman. Ndihmës Sekretari i Përgjithshëm gjithashtu u takua me Drejtorët e dy Ekipeve Ndërlidhëse të NATO-s, bën të ditur KFOR në njoftimin e dërguar.
Aktualisht, KFOR-in e përbëjnë 5000 trupa nga 31 vende. Pjesëtarët dhe partnerët e NATO-s, nën mandatin e Kombeve të Bashkuara (OKB-së), vazhdojnë përpjekjet e tyre për të siguruar një ambient të qetë dhe të sigurt e liri të lëvizjes për të gjithë qytetarët dhe komunitetet në Kosovë.
NATO Assistant Secretary General for operations visit to Kosovo
29 JAN 2016
PRISTINA, Kosovo. The Commander of the NATO-led Kosovo Force (KFOR), Major General Guglielmo Luigi Miglietta ëelcomed today the NATO Assistant Secretary General for Operations, Mr Patrick Turner, at Camp “Film City” in KFOR Headquarters.
During his visit, the Assistant Secretary General stressed once again the commitment of the Alliance to Kosovo. He took the opportunity to meet ëith a range of high level Kosovar officials, as ëell as ëith representatives of the international community, including the Head of the EULEX Mission, Mr. Gabriele Meucci, and the Deputy Head of UNMIK, Mr. Christopher Coleman. The Assistant Secretary General also met ëith the Directors of both NATO Liaison Teams.
To date, approximately 5,000 troops are provided to KFOR by 31 countries. NATO members and partners continue their efforts to ensure a safe and secure environment and freedom of movement for all citizens and communities in Kosovo under a UN mandate.
P L A K U L I R
DIELLI- LETËRSI
P L A K U L I R
Tregim nga Spiro Gjikondi
Të dy pleqtë ishin klientë të përditshëm në kafenenë “Tre Yjet”. Kafeneja ndodhet midis avenuve Crescent dhe Belmont. Klientela e saj nuk është shumë e gjërë. Kjo ishte arsyeja që të dy pleqtë vinin vazhdimisht aty. Kurdo që të vinin, do ta gjenin një vend për të pirë kafenë dhe për të biseduar pa u shqetësuar nga askush.
Njeri ishte Plaku Lir, tjetrit i thoshnin Jeronimi i Ri. Plaku Lir parapëlqente, nuk di se pse, ta thërrisnin me këtë nofkë që ai vetë ja kishte ngjitur vetes.Ndërsa Jeronimin ishin të tjerët që e mbiquajtën i Riu, mbase për ta dalluar nga plaku Lir.
Të dy pleqtë nuk kishin ndonjë ndryshim të dukshëm midis tyre, as në moshë, as në pamje të përgjithëshme. Ishin të dy afër të shtatedhjetave. Plaku Lir vinte pak më i shkurtër e më i mbushur në trup. Jeronimi i Ri ishte më i dobët dhe pak më i gjatë. Por të dy ishin flokë-bardhë. Jeronimi i Ri i krihte ato në njërin krah, ndërsa plaku Lir i mbante të prera shkurt pa patur nevojë për ti krehur. Kur bisedonin flisnin me zë të ulët, aq sa mezi e dëgjonin njeri tjetrin. Ata flisnin pothuajse për gjithçka. Merrnin nëpër gojë gjithë njerëzimin, sidomos në këta dymijëkatërqint vjetët e fundit. Plaku Lir e niste me Platonin dhe vinte deri në ditët tona. Jeronimi i Ri shkonte edhe më tej, në kohen e Homerit, por jo më tutje, sepse më tutje, siç thoshte ai, kishte vetëm tym e mjegull. Herë-herë binin në heshtje sikur të donin të rimblidhnin fuqitë. Pastaj nisnin nga e para, jo për ç’kishin folur, duke e konsideruar bisedën e mëparshme të përfunduar, hapnin një temë tjetër që s’kishte të bënte fare me ç’kishin thënë gjer aherë.
– Do të iki, – tha një ditë ai që e quante veten Plaku Lir pas një heshtjeje si kjo që thamë. Por, çuditërisht, edhe pse tha kështu, ai nuk lëvizi nga vendi. mbase ngaqë, ajo fjali e shkurtër, një folje e vetme, në një të ardhme të thjeshtë, nuk kishte të bënte fare me çastin, por me atë ikjen e përjetëshme e përfundimtare.
– Të gjithë do ikim,- murmuriti nëpër dhëmbë Jeronimi i Ri, pa e ngritur kokën dhe pa ja ndarë sytë fundit të zi të filxhanit të kafesë, duke i dhënë bisedës një sens pak a shumë filosofik. Sepse kështu e kuptoi. – Askush nuk është i përjetshëm,- shtoi ai.
– Jo njëherësh,- e ndërpreu Plaku Lir.
– Jo tani… Unë iki përpara. Të tjerët më vijnë pas.
– Radhën nuk e përcakton as ti, as unë,- kundërshtoi Jeronimi i Ri.- Askush nuk e di se kush ikën më parë e kush ikën më pas.
– Dirty Lir is going…- buzëqeshi hidhur Plaku Lir dhe një fashë mjegulle i mbuloi dritën e syve.
– Është radha ime… Dirty Lir…
– Old Lir!- kundërshtoi sërish Jeronimi i Ri.
– Liri i Qelbur !- shfryu Plaku Lir gjithë inat.
Jeronimi i Ri e ndjeu se këtu nuk bëhej fjalë për një filozofim në tërësi, po për diçka më konkrete e që kishte të bënte me vetë plakun Lir. Ai nuk donte ta nevrikoste shokun e tij prandaj preferoi më mirë të mos shkonte më tej.
Pas këtyre hidh-e-prit, midis dy të moshuarve ra një heshtje tjetër e gjatë. Dukej se i kishin thënë të gjitha e s’mbetej asgjë për të shtuar. Njëri shikonte rrugën dhe kalimtarët që rëshqisnin nxitimthi përtej xhamit të madh si në një ekran memec. Tjetri i kishte mbërthyer sytë në fundin e zi të filxhanit të kafesë sikur të donte të zbulonte në të misterin e së nesërmes. Jeronimi i Ri përsëriste i menduar: Old Lir… Plaku Lir… Dirty Lir… Po pse Liri i Qelbur? pyeti vehten ai, duke i shkëputur sytë nga fundi i filxhanit. Por nuk foli.
Paguan kafetë, ishte radha e Jeronimit të Ri të paguante, dhe u ngritën e dolën. Plaku Lir mori të tatëpjetën e rrugës drejt Bulevardit të Jugut, ndërsa Jeronimi i Ri të përpjetën, në drejtim të avenuse “Batgate”.
Të nesërmen Jeronimi i Ri doli nga shtëpia më herët se zakonisht. Nuk i rrihej më brenda. Edhe gjatë natës nuk kishte bërë gjumë të qetë. E shqetësonte pyetja se pse Plaku Lir kishte thënë se do të ikte, apo se ishte radha e tij për të ikur? Ç’ishte kjo ngutje pa kuptim? Ç’kishte ngjarë me të? Ç’e shqetësonte? Jeronimi i Ri arsyetonte, pyeste, por nuk jepte asnjë përgjigje.
Një ditë më parë biseda ngeci në ato pak replika midis të dyve. E pra, me sa dukej nuk i kishin thënë të gjitha. Kishte mbetur pa thënë shkaku që e shtynte Plakun Lir të thoshte ato që tha.
Jeronimi i Ri nuk e kuptoi se si e çuan këmbët në kafenenë e tyre të zakonshme. Tavolinën ku uleshin vazhdimisht e gjeti bosh. Plaku Lir nuk kishte ardhur akoma. Jeronimi i Ri u ul në karrigen e tij. E vendosi kapelën në ndenjësen e karriges tjetër, i shtriu flokët e zbardhur e të rallë me pëllëmbën e dorës, i nguli brylat përsipër tryezës dhe i mbërtheu sytë në atë anë të rrugës nga do të vinte Plaku Lir.
Kamerieria bullgare që kishte filluar punën në kafene vetëm pak muaj më parë, por që ishte miqësuar shumë shpejt me të dy pleqtë, erdhi dhe e pyeti Jeronimin e Ri në se e donte kafenë menjëherë apo do të priste shokun e vet. Jeronimi i Ri tha se do të priste dhe kamerieria u kthye sërish në vendin e saj në një karrige të lartë në cepin e barit. Jeronimi i Ri i ktheu sytë nga rruga duke parë kalimtarët, sidomos ata që vinin prej bulevardit të Jugut.
Plaku Lir jetonte aherë, së bashku me të shoqen, në një nga ato pallatet që ishin për pensionistët e moshuar, apo siç u thoshnin, “sinjor citysen” Fëmijët e tij ndodheshin diku në Evropë ndërsa ata, burrë e grua, kishin ardhur në Amerikë aty nga mesi i viteve nëntëdhjetë. Pak e çuditeshme që ata, dy të moshuar, nuk kishin shkuar pas fëmijëve, ose që fëmijët nuk kishin ardhur të jetonin me prindët. Por kjo ishte punë e tyre dhe Jeronimi i Ri nuk ishte përzier ndonjëherë në këtë çështje. Madje as nuk e kishte pyetur ndonjëherë se si i kishin marëdhëniet me fëmijët, edhe pse kishin vite që takoheshin çdo ditë. Ishte në natyrën e Jeronimit të Ri të mos hynte në punët personale të tjetrit. Po edhe plaku Lir shumë shumë rallë fliste për fëmijët. Madje, kur e sillte rasti, ai ngrinte dorën në ajër, e lëvizte atë në mënyrë të papërcaktuar dhe thoshte: “Ah, fëmijët! Ata kanë jetën e tyre. Mjaft të jenë mirë, atje ku janë. Kjo është dëshirë e prindit…” Vetëm kaq.
Koha po kalonte por plaku Lir s’po dukej. Jeronimi i Ri shikoi orën e dorës. Pak nga pak ai po e humbiste durimin. Durimin e kishte humbur edhe kamarieria bullgare, e cila erdhi për herë të dytë ta pyeste në se do të vazhdonte ta priste, apo do të porosiste kafenë. Jeronimi i Ri nuk donte të bëhej i besdisshëm. Nuk donte të mbante për vete një tavolinë të tërë pa harxhuar asnjë centim.
– Ma bëj kafenë, – i tha asaj i zënë ngushtë. I dukej bezdi po ashtu, të merte në telefon e të pyeste për të marë vesh shkakun e mosardhjes së shokut të vet.. Kur shkoi në shtëpi, hyri në dhomën e ndenjes, u ul dhe e mbështeti kokën në shpinën e divanit. Dukej i lodhur sikur të kishte punuar gjithë ditën.I vinte gjumë. Por sytë nuk i mbylli. Edhe televizorin nuk e hapi, siç bënte kur vinte nga jashtë. Seç kishte një zbrazëtirë në stomak dhe në kraharor. Mori një gotë të vogël dhe e mbushi me Bombay Xhin që e mbante mbi tavolinën e mesit.
– Ç’ke kështu?- e pyeti e shoqja që e vuri re nervozizmin e tij.
– Plaku Lir…- tha ai por nuk shkoi më tej, sepse vërtet nuk dinte çfarë të thoshte. Truri i tij ishte mbuluar me mjegull.
– Ç’i ka ndodhur plakut Lir?- pyeti përsëri e shoqja.
Ai nuk i ktheu përgjigje menjëherë. Ç’mund të thoshte? U pendua që e kishte hapur atë bisedë.
– Asgjë…- tha dhe vazhdoi të qëndronte në vend, mbështetur në shpinën e divanit duke kthyer me të rallë nga një gllënjkë xhin, për të cilin thoshte se ndihmon ne hapjen e rrugëve të frymëmarjes.
Në mbrëmje nuk iu durua më dhe mori në dorë celularin. Formoi numurin. Priti një copë herë. Në anën tjetër po vononin ta ngrinin receptorin. Ose atij iu duk se po vonoheshin shumë. Zilja vazhdonte të binte. Pastaj një zë gruaje u përgjegj. Ishte e shoqja e plakut Lir.
– Oh, Jero, – tha ajo duke i rënë shkurt emrit të tij, në fakt kështu e thërriste, – sapo do të merrja. Duket se kemi qenë në një mendje. Por tani erdha nga jashtë dhe po xhvishesha kur ra zilja e telefonit.
– Si është yt shoq, nga i digjet nuri?
– Për atë do të merja në telefon. Ma la porosi plaku Lir… Ai… si të të them… ndodhet në spital. U shtrua që mbrëmë. Pati shumë shqetësime dhe thirrëm urgjencën. E shtruan menjëherë. Nuk ishte mirë, Jero. Mezi mbushej me frymë. Nuk ankohej, po unë e pashë se nuk ishte mirë. Ti e di, ai nuk ankohet kurrë. Ndërsa unë… trembem për të… Më dëgjon?
– Po, po, po dëgjoj…
– Thashë se u shkëput linja.
– Jo, po dëgjoja.
– Ja, kështu… u shtrua… Unë sapo u ktheva në shtëpi. Atje isha, me të, gjithë ditën. Tani që ika më tha të të mar në telefon e të të njoftoj… Por ti u tregove më i shpejtë…
– Ashtu…
Jeronimi i Ri ishte prerë. Ai e pyeti se në cilin spital ishte shtruar, në ç’pavion, në ç’kat e në ç’dhomë, dhe ajo e sqaroi për gjithçka, sepse ishte e sigurtë që Jeronimi i Ri nuk do të rinte pa shkuar për ta parë.
Duke shkuar në spital, të nesërmen, Jeronimi i Ri, mendonte se si do ta gjente plakun Lir. E shoqja e Lirit, i tha se ai ishte shtruar në dhomën 416. Në katin e katërt. Në ndërtesën qendrore të spitalit. Një ndërtesë e lyer në oker, në krahun e majtë të avenusë së tretë. Por Jeronimi i Ri nuk mendonte këtë. Ai mendonte për gjendjen shëndetësore të Plakut Lir. Cila ishte arsyeja që ishte shtruar me urgjencë? Gjatë paraditës së asaj dite aty në kafene plaku Lir nuk dukej keq. Kishte një frymëmarje disi të shpeshtë e të sforcuar, por kjo nuk përbënte shkak për urgjencë. Ai nuk ankohej për ndonjë shqetësim konkret, apo për ndonjë dhimbje të padurueshme. Por mbase nuk donte të ankohej, sepse ai kurrë nuk ishte ankuar. E vetmja gjë që e vinte Jeronimin e Ri në mendime ishte ai dialog i shkurtër në fund të bisedës që zuri fill kur plaku Lir tha se “do të iki”, dhe se tani ishte radha e tij…
Para se të hynte në spital, Jeronimi i Ri u kthye tek piceria “Xhovani” dhe mori dy kafe në gota plastike të cilat i mbështolli në një qese letre. Ishte ora dhjetë e gjysëm kur u fut në ashensorin që do ta çonte në katin e katërt. Aty eci me hap të ngadaltë, duke u afruar pranë dyerve për të parë numurat. Tek 416-ta ndaloi, mori frymë thellë dhe u mundua ti jepte fytyrës një shprehje të qetë, thua se po shkonte në një vizitë të zakonshme.
Plakun Lir e gjeti shtrirë, madje iu duk se ai ishte në gjumë. Nuk ja dallonte sytë në se i kishte hapur apo mbyllur. Drita i vinte përballë dhe nuk e linte të shikonte mirë. Dalloi vetëm një tub plastik që i varej poshtë hundës, me sa duket për ta ndihmuar të merte frymë më lirisht. Na atë çast plaku Lir lëvizi nga vendi, u mundua të ngrihej përgjysëm, madje edhe buzëqeshi. Kjo është shenjë e mirë, mendoi Jeronimi i Ri. Ai shkoi drejt kokës së krevatit, vendosi qesen ku kishte kafetë mbi një komodinë të bardhë, afroi një stol plastik në buzë të krevatit dhe tha:
– Kjo kafeja amerikane është shpikja më e mirë që kanë bërë këta imperialistët e poshtër. Mund ta pish kafenë në kafenë, por mund ta marësh me vete dhe ta pish ku të duash. Me që ishte ora për këtë lëng të zi, u ktheva tek “Xhovani” dhe mora dy kafe, sido që ishte radha jote për të paguar. Do të lë të paguash dy radhët që vijnë. Kam marë edhe ca qese sheqeri. Sa do që ti hedh?
– Dy.- tha plaku Lir dhe vazhdonte të buzëqeshte.
– Po si je, ta marim vesh, ç’pate?
Plaku Lir goditi kraharorin me maja te gishtave.- Frymemarja… Mushkerite… Plage te hershme…
– Tani ndjehesh mire…
– He per he ne dore te mjekeve… pastaj… ne doren e Zotit…
– Ne duar te sigurta je.
– Le te bejne te tyre! – tha i qete Plaku Lir. Pastaj biseda kaloi ne tema qe kishin te benin me sherbimin urgjent, me nivelin e spitalit e te mjekeve, me ilacet qe kishin nisur ti jepnin, madje edhe me ushqimin qe sherbehej ne spital.
Nderkohe Jeronimi i Ri vuri re se plaku Lir i kishte bebezat e syve te zvogeluara dhe frymemarjen te mundimeshme. Fytyra e tij iu duk me e rudhur dhe lekura me e verdhe e me e zbete. Ngriti syte ne tavan per te pare abazhurin, duke dyshuar se ishte efekti i drites, por drita ishte e fikur. Ndoshta ngaqe carcafet ishin shume te bardhe, mendoi ai. Ose drita qe vinte nga jashte nuk ishte e mjaftueshme.
Ai qendroi prane plakut Lir mbi dy ore. Kur sanitarja e spitalit solli ushqimin e drekes ai u ngrit te ikte.
– Eja perseri, Jero!- tha plaku Lir gati-gati si duke u lutur. Dukej se kishte nevoje ta kishte prane mikun e tij.
Jeronimi i Ri i premtoi se do te vinte cdo dite dhe u largua.
Te nesermen ai erdhi per ta pare ne te njejten ore. Nuk haroi te merte dy kafe ne picerine “Xhovani”. Erdhi edhe te pasnesermen, edhe diten tjeter. Por po vinte re se pas cdo dite qe kalonte e gjente plakun Lir me te renduar. Dukej sikur ai kishte mare rrokullimen me ngut.
– Kankrua e ka bere punen e vet,- tha plaku Lir tek po rufiste nganje gllenjke kafe.- Tani i ka mberthyer mire mushkerite dhe nuk ben me leshime. Do te iki, Jero! Ishte hera e dyte qe perseriste te njejtat fjale, madje me te njejtin emocion, por kesaj radhe Jeronimi i Ri nuk e ngacmoi ne kete pike. – Kankrua…?!- murmuriti ai i menduar.
Plaku Lir mblodhi buzet dhe tundi koken ne shenje pohimi. Jeronimi i Ri u trondit dhe i iku gjuha. Nuk dinte cte thoshte. Nisi te ferkonte duart.
– Ti e dije kete…? – Mjekesia e sotme nuk mban te fshehta. Sidomos kjo amerikania…
– Prej sa kohesh?
– Nje vit, pothuaj… Nje vit, dhe Plaku Lir nuk kishte folur kurre per kete. C’njeri i cuditshem! Jeronimi i Ri e kishte degjuar plakun Lir te fliste per mushkerite e demtuara, por gjithmone kishte menduar se ai fliste per demtimet e zakoneshme prej duhanit. Pinte, vertet, shume duhan dhe thoshte se kishte bere pakt me te per te mos e lene kurre. Pinte disa cigare te holla e te gjata “Virxhinia Slims” dhe mbante perhere dy paketa ne xhep. Ngjyra e verdhe qe shkaktohej prej nikotines arrinte deri ne nyjen e dyte te dy gishtave te dores se majte.
– Ky, pra eshte shkaku?- mendoi Jeronimi i Ri.- Kankro…- iu var kjo fjale ne buze… dhe ja mbylli gojen per nje kohe te gjate. – Mire se nga ne e ke mbajtur te fshehte,- nisi biseden Jeronimi i Ri nje dite me pas, tek po pinin kafete e “Xhovanit”, – po femijet e dine?
– E pse duhet ta dine? – tha Plaku Lir duke ngritur supet.- Ata kane jeten e tyre, une kam timen. Perse duhet ta hedh te keqen time ne mes te jetes se tyre? Te keqen time do ta vuaj une, jo ata, as te tjeret, pervec mjekeve, te cilet mund te eksperimentojne, nderkohe qe une renkoj.
– Si je keshtu…!- the jeronimi i Ri duke tundur koken.- Te mos njoftosh femijet ne nje rast te tille, me duket vertet e habiteshme,- ai ngriti te dy pellembet duarve lart, me gishta te hapur, dhe i perplasi me nervozizem persiper gjunjeve.
Plaku Lir vuri buzen ne gaz dhe u duk se nje ofshame e thelle iu rrokullis brenda kraharorit, sikur te donte ta mbante te mbyllur te gjithe dhimbjen qe ishte grumbulluar aty prej kohesh. – E ke numurin e telefonit te tyre? Ma jep se do te merem une me ta. Do t’u telefonoj une.
– Joooo!- tha plaku Lir.
– Si, jo? Nuk do qe tu telefonoj?
– Thashe jo, sepse nuk e kam numurin e tyre.
– Nuk e ke ketu? – Nuk e kam…
– S’ ke numur telefoni te femijve te tu?
– Jo. – Po si komunikon me ta?
– Nuk komunikoj.
– Nuk komunikon me femijet? Nuk flet? Nuk i pyet si jane, c’bejne e ku bejne?
– Jo, Jero… Kjo eshte e verteta. Une s’flas me ta, ata s’flasin me mua. Ata jetojne me vete, dhe une po ashtu. Ata, njeri ne France, tjetri ne Itali, ndersa une ketu, ne Amerike.
– Si keshtu? Pse?
– Kjo eshte ceshtja…- tha plaku Lir dhe u vrenjt. Jeronimi i Ri vuri re se syte e tij u mbushen por nuk u zbrazen.
– Plaku Lir…
– The Old Lir…! – perseriti edhe Jeronimi i Ri .
– Quaje si te duash, Jero, Plaku Lir, Old Lir, dirty Lir… Ai jam une. Nje ish mashtrues, genjeshtar, frikacak, oportunist… Jeronimi i Ri nuk po kuptonte gjithe sa po thoshte Plaku Lir. Dyshoi se plaku Lir ishte nen efektin e ilaceve. Dicka nuk shkonte mbare ne sa po thoshte ai. Ishte nje gjuhe teper e ndryshme nga ajo qe ai kishte perdorur deri ahere ne bisedat e zakonshme me Jeronimin e Ri. Nga ana tjeter ai po vinte re se Plaku Lir dicka mbante perbrenda te cilen rekej ta nxirrte e nuk e nxirrte dot, dukej sikur matej te fliste dhe perseri stepej, i pasigurte.
– Nuk me ke folur kurre keshtu, – tha Jeronimi i Ri, mendueshem.
– Nuk dua ta mar gjithcka me vete, Jero. Dua te le dicka pas.
– Akuzove rende veten, nuk eshte e lehte…
– Keshtu jam akuzuar…
– Nga kush?
– Nga femijet e mi…
– Nga femijet?!
– Qe prej njembedhjete vjetesh…
– Plaku Lir mezi merte fryme. Pastaj shtoi me ze te ulet e mendueshem:
– Mbase ata kishin te drejte. Mbase jo. Mbase jo plotesisht. Mbase une isha ashtu si thane ata, nuk di se si, mashtrues, genjeshtar, oportunist… A ka prind qe te jete mashtrues i femijeve te tij… Mbase edhe ka, por une nuk njoh ndonje. Mund te jem i gabuar, mund te kem gabuar, mund te jem fajtor, po jo per tu ndeshkuar kaq rende. Njembedhjete vjet pa folur, pa degjuar zerin e tyre… I deshperuar dhe i deshiruar, une Plaku Lir… Liri i Ndyre…
– Si keshtu…?!
Plaku Lir nisi te ferkonte ballin, thua se po permblidhte ato qe donte te thoshte.
– Kam bere gjithcka per ata femije, Jero, – tha ai, – por, ndoshta, ne rruge te gabuar. Ky eshte perfundimi im dhe keshtu duhet te jete. Ky eshte faji im. Ti e di se si ishte tek ne ne ate kohe… Qe ne femijeri te tyre u perpoqa tu jepja mesimet e kohes, ti edukoja , sic thoshnim ne ahere, me frymen e kohes, (Ajo fryma e kohes…!) U flisja me gjuhen e zakoneshme te gazetave, me gjuhen e televizorit, me ate gjuhe qe ishte zyrtare. U thoshja se ne ishim me te lumturit ne bote, me te perparuarit, me te miret, ndersa ne bote njerezit vuanin e s’kishin per te ngrene, e brockulla te tjera si keto. Dhe ata me besonin, doemos, si te mos me besonin… Isha babai i tyre. Une e dija se ajo qe u thoshja s’ishte aspak e vertete, ose ishte pjeserisht e vertete, por vazhdoja tu thoshja te njejtat gjera. Dhe e gjithe kjo, sepse une kisha frike prej tyre. Kisha frike se ata mund te flisnin ndryshe ne bisedat me shoket, sepse mund te degjonin te tjera, mund te gabonin e pastaj ta pesonin. E, po ta pesonin ata, shkateroheshim te gjithe, gjithe familja. Ashtu sic e kane pesuar shume te tjere… Ky ishte gabimi im. Ua fsheha te verteten femijeve te mi. Ate te vertete qe e mesuan vite me vone, kur dolen ne bote dhe pane gjithcka me syte e tyre. Dhe u ndien te zhgenjyer. Ahere me quajten mua fajtor, me quajten frikacak… madje edhe mashtrues… Gjithe jeten na ke genjyer, thane ata. Dhe u grindem keq per kete. Ishte nje nate e rende ne maredheniet me ta. E ndjeva se kishte nje hendek te madh midis meje dhe atyre. U thashe se gjithcka ishte per te miren e tyre. Ata nuk me besonin me. Nuk donin t’ja dinin per justifikimet e mia. Me kishin besuar deri ahere, por jo me tej. Brenda nje nate humba respektin, dhe dashurine e tyre. Te nesermen iken dhe s’u kthyen me, as moren me ne telefon, dhe as kane mare ndonjehere, qe prej njembedhjete vjetesh… Nuk u ve faj. Faji eshte imi. Per mire apo per keq, nje prind i mire, duhet ti eduloje femijet e tij vetem me te verteten. Une bera te kunderten dhe pasojat jane keto… Plaku Lir heshti dhe mbylli syte, thua se nuk ishte me ne kete bote. Heshti edhe Jeronimi i Ri dhe nuk guxonte ta gervishte cipen e saj te holle.
” Kankrua “, sic thoshte Plaku Lir, e beri punen e vet deri ne fund.
Jeronimi i Ri duke dale nga piceria ” Xhovani ” me qesen e kafeve ne dore dalloi ne hyrje te spitalit nje grua te shkurter e te shendetshme qe dukej sikur po rrokullisej ne vend qe te ecte. Ishte nje dite me diell dhe e ngrohte. Gruaja e kishte pallton te zberthyer dhe shpesh conte doren e djathte ne fytyre per te fshire syte.
Ishte e shoqja e plakut Lir.
Jeronimi i Ri nxitoi hapat, i doli perpara dhe i foli ne emer. Ajo ngriti koken si e trembur. Deri ne ate cast nuk shikonte askend dhe ecte kokeulur.
– Jero… Nuk te pashe fare… Nuk jam mire… Gjithe bota vertitet rreth meje… Ooooh! Kam gjithe naten pa gjume dhe nuk e di kur do bej pushim.
– Si e le tet shoq…? – Si mos qofte…!- Ajo mori fryme dhe rrenkoi thelle.- Iku, Jero… Plaku Lir nuk eshte me… Na la pergjithmone…
– Ajo nuk mundi ta permbante veten dhe u shkreh ne lot.
– Mos…!- Jeronimin e Ri e pershkuan te dredhura ne gjithe trupin sikur nje ryme e ftohte ajri e uji ti zbrazej ne shpine. Ai diell i ngrohte ne fund te shkurtit nuk mund ta ngrohte dot. – Kur keshtu…?- murmuriti me gjysem zeri thua se germat i ishin ngjitur ne siperfaqen e gjuhes se mpire.
– Rreth ores gjashte… Ne te aguar… Por paktin me vdekje e kishte bere me heret. Mbylli syte sikur do te flinte dhe nuk i hapi me. Iku i qete dhe me leshoi gjemen mbi koke . Me braktisi tani qe e doja me shume. Me la vetem tani qe kisha me shume nevoje per te… ne kete vend te madh ku s’di ku te shkoj e nga t’ja mbaj…
– Zemer, o grua, – tha Jeronimi i Ri.- Jemi ketu e te ndodhemi prane. Me thuaj c’duhet te bejme dhe do ti zgjidhim te gjitha.
– Rrofsh, Jero, po s’kam c’te bej. I ka zgjidhur vete Plaku Lir. Nuk la gje per ne. I la te shkruara.
– E kam fjalen, per varrimin, per funeralin – Jero! Ai nuk donte as funeral, as dreke mortore e as varrim… I kshte lene amanetet ne nje leter qe e mbante poshte nenkrejes dhe ne nje leter per spitalin ku kerkonte qe trupi te digjet dhe hiri te hidhet ne Hudson River, ne nje vend ne Manhattanin e poshtem nga ku mund te duket Statuja e Madhe e Lirise.. Ky eshte amaneti i tij dhe une s’mund te bej ndryshe. Kur te me jepet kavanozi me hi do te njoftoj dhe do te shkojme bashke te plotesojme deshiren e tij te fundit… Ooooh! Plaku Lir… Plaku Lir… Plaku Lir…
Ajo i mblodhi duart grusht, i shtrengoi aq sa thonjte iu ngulen ne mish dhe u shkreh ne vaj e ne ngasherime qe i buronin nga thellesia e shpirtit.
Jeronimi i Ri, i ngrire buze trotuarit nuk dinte se si ta ngushellonte.
– Crezy Lir…! – murmuriti neper dhembe.
– Ika, Jero.
– Prit, ku shkon? Do te shoqeroj…
– Jo, Jero! Dua te jem vetem. Te shkoj e te mbyllem ne shtepi, te shfryj e te lirohem. Keshtu i ndreqi punet Liri im! Liri im…!- Dhe pa e mbaruar ate qe donte te thoshte u leshua tatepjete rruges duke u rrokullisur, here buze trotuarit e here pergjate mureve te ndertesave. Jeronimi i Ri mbeti ne vend per disa minuta, i penduar qe nuk e ndoqi pas. Ne dore kishte akoma qesen prej letre ku kishte mbeshtjelle dy kafete e picerise “Xhovani” Shikoi perreth dhe shkoi i hodhi ne nje kosh letrash ne cepin e bllokut. Pastaj vazhdoi te ecte kuturu dhe nuk e mori vesh se si mberiti tek “Tre yjet”. U ul ne tavolinen e zakonshme dhe i mbertheu syte andej nga vinin kalimtaret e Bulevardit te Jugut, thua se nuk besonte ne c’kish ngjare, dhe se Plaku Lir do te shfaqej aty nga casti ne cast.
Kamerieria bullgare erdhi dhe e pyeti ne se e donte kafene tani apo do te priste shokun. Jeronimi i Ri buzeqeshi hidhur
– Kafene dhe nje Bombay Xhin, – tha ai edhe pse e dinte se alkoli ne ate lokal ishte i shtrenjte e pertej mundesive te tij financiare. Pastaj ra ne mendime.
– Crezy Lir… – perseriti me vete per te njeqinten here.
Tirane 2016
- « Previous Page
- 1
- …
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- …
- 87
- Next Page »