• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for May 2016

Këngë të viteve 1800 për nuset e Shqipërisë Veriore

May 25, 2016 by dgreca

Shkruan: Aurenc Bebja, Francë /

 Hyacinthe Hecquard (Iasint Ekuar), konsull i Francës në Shkodër, Kalorës i Legjionit të Nderit, në librin e tij « Histoire et Description de la Haute Albanie ou Guégarie, 1858 – Historia dhe përshrkimi i Shqipërisë së Sipërme ose Gegëri, 1858 », përshkruan me hollësi Shqipërinë e veriut të asaj kohe.

Ndër analizat e ndryshme historike, gjeografike, politike, fetare në librin e tij prej 550 faqes, ai i ka dedikuar një kapitull të posaçëm traditave dhe zakoneve shqiptare në veri. Zoti Hecquard ka arritur të përkthejë nga shqipja në frengjisht këngët e dasmave shqiptare të asaj kohe. Ndoshta këto këngë vazhdojnë ende të jenë të njëjta në ditët e sotme, ndoshta jo. Arsyetimi i dytë, më shtyu t’i risjell në shqip këto rreshta (duke u dhënë pak ngjyra gegnishtje), sepse besoj se kanë vlerë të rëndësishme kulturore kombëtare.

Gjatë rrëfimit të traditave dhe zakoneve tona, autori thotë se nuses së Shqipërisë së veriut, qoftë ajo myslimane apo katolike, i këndohet (recitohet) nga shtëpia e saj deri tek ajo e burrit. Për çdo etapë të dasmës, ka një këngë të veçantë, e cila këndohet vetëm nga gratë. Ja këngët në vijim :

 Nje natë para se nusja të shkojë tek burri :

« Uluni, o male, uluni, që hana të lindë e të ndriçojë këtë mramje të bukur. Nusja jonë âsht eduku prej nanës saj ; ajo i ka thanë : Për besën time, oj vajzë, duje e respektoje vjehrrin. –  Për shpirt tim, oj nana ime, rri e qetë, do ta due e respektoj, sepse âsht ai që më ka dhuru për burrë një djalë të ri e të bukur.» 

Kur krushqit vijnë dhe marrin nusen : 

« Që rruga juej qoftë e lumtun, o miku ma i vjetër ; bani kryqin dhe kthehuni nga e djathta (Fragment për katolikët). Në qoftë se ju sillni një nuse të bukur, reçeli dhe karamelet që do ju dhurojna, qofshin të ambla për zemrën tuej ; por në qoftë se ju sillni një nuse të shëmtue e deformue, reçeli ju qoftë i hidhun (helm). » 

Gjatë rrugës kur vjen nusja : 

« Nusja âsht rrugës, një lule po çel ; nusja âsht në prag të derës, një lule mban aromë të mirë ; nusja âsht në oborr, si një lule e lumtun ; nusja po ngjit shkallët, balli i saj âsht i bardhë si jasemini ; ajo âsht në banket, qafa e saj anohet si një zambak. Mos qaj oj nuse. – Kam qa mor burri im, sepse mu desht me u nda me babën e kurrë nuk do jetoj mâ te ai. » 

Kur shoqëruesit e nuses largohen :

« Ndaluni, o vllazën, ndaluni ! Nusja ka me ju kërkue diçka ; Ndaluni, ndaluni ! Përshnetni për mue babën dhe vlleznit e mi ; Ndaluni, ndaluni ! Përshnetni për mue nanën e motrat e mia ; Thujuni atyne që kurrë zemra ime nuk ka me i harrue ; Ndaluni, ndaluni ! Thujuni atyne që çdo mramje flladi ka me u sjellë lutjet që do i baj Zotit për ata ; Ndaluni, ndaluni ! »

 Kur shpallet ardhja e nuses :

 « A je humbun ; çfarë kërkon oj nuse ? – Derën e burrit. – Çfarë ke me më dhanë që ta tregoj oj nuse ? – Kmisha të qëndisuna e të palosuna mirë, o burri im.  – Për këto, nuk të falenderoj, se pa t’pytun kam me i marrë, oj nuse ! ».

Kur i ngrejnë vellon nuses :

 « O sa e bukur âsht nusja ! Zoti e ruajt !

Balli i saj âsht i gjanë e i gjatë ! O Zot !

Vetullat e saja janë si ylberi ! O Zot !

Sytë e saj janë si filxhan ! O Zot !

Faqet e saja janë të kuqe ! O Zot !

Goja e saj âsht si një kuti e artë ! O Zot !

Buzët i ka si qershi ! O Zot !

Dhambët i ka si perla ! O Zot !

Çehren e ka të bardhë si qumshti ! O Zot !

Trupi i saj âsht i hollë si një selvi ! O Zot ! »

Burimi : © Dars (Klos), Mat – Albania

http://www.darsiani.com/opinion/kenge-te-viteve-1800-per-nuset-e-shqiperise-veriore/

Filed Under: Histori Tagged With: Aurenc Bebja, e Shqipërisë Veriore, Këngë të viteve 1800, për nuset

Ushtarakë shqiptarë në stërvitjen e NATO-s, Poloni

May 25, 2016 by dgreca

Më shumë se 150 forca ushtarake shqiptare të batalionit të dytë të këmbësorisë, të quajtur ndryshe dhe “Zemërluanët”, po marrin pjesë në stërvitjen “Brilliant Jump 2016”, në Poloni. Stërvitja “Brillant Jump 2016”, (pjesa II), zhvillohet në periudhën 17-27 maj, në rajone të ndryshme stërvitore të Polonisë. Qëllimi i kësaj stërvitje është trajnimi i forcave të reagimit të shpejtë të NATO për një dislokim të shpejtë në zonën e caktuar të operacionit. Trupat shqiptare në këtë stërvitje marrin pjesë së bashku me ato angleze, spanjolle dhe polake. Stërvitja zhvillohet për të provuar Planin e Veprimit të Gatishmërisë së NATO-s dhe të gjitha elementet ushtarake që ajo ka si pjesë. Aftësia për t’u vënë në lëvizje në një kohë shumë të shkurtër, nëse kërcënohet sovraniteti i një shteti anëtar të NATO-s, eshte nje synim tjeter i kesaj stervitje. Kapiteni i trupanve shqiptare, Ervin Çaushaj u shpreh përpara stërvitjes se, “këmbësoria shqiptare është e lehtë, shumë fleksibël dhe e aftë për të vepruar në çdo terren dhe në çfarëdo kushtesh. Jemi plotësisht operacionalë dhe të aftë”. Stërvitja “Brilliant Jump 2016” (pjesa II “Stërvitje dislokueshmërie”), është stërvitja e tretë, nga katër stërvitje që do të zhvillohen në këtë periudhë në Poloni. Është paraprirë nga Brilliant Jump, (pjesa I-re, ”Stërvitje provë gatishmërie”) dhe stërvitja “Trident Joust”, të zhvilluara muajin e kaluar. Brilliant Jump II, do të pasohet  nga stërvitja Brilliant Capability” (29 maj-03 qershor). Të gjitha këto stërvitje kanë si qëllim testimin e Planit të Gatishmërisë së Veprimit të NATO, (RAP), si një nga produktet kryesore të Samitit të NATO 2014 të Uellsit, i cili i parapriu Samitit të Varshavës që do të zhvillohet me 8 – 9 qershor 2016. {Sh.K}

Filed Under: Kronike Tagged With: Poloni, Shefqet Kercelli, stervitjen e NATOS, Ushtarakët shqiptarë

The Faith of the Neolithic Inhabitants of the Western Balkans

May 25, 2016 by dgreca

By Nelson CABEJ/

 On the long road to understanding the perceived world, inhabitants of the Neolithic society of the Western Balkans created their own belief system of interpretation of the observed objects and phenomena. The cognitive level of the Neolithic society at the time didn’t enable them to go beyond the intuitive notion that another imperceptible world must exist, where the real causes of the observed things and phenomena lay. On this ideological platform the Neolithic society built a whole belief system on the nature and organization of the observable world, dominated by idealistic principles. In an attempt to influence the world, the society developed cults, rituals, magic, symbols (drawings, pictograms, etc). This, however, is the prevailing opinion on the emergence and evolution of religion, but not the only one: Wilhelm Schmidt (1868-1954) believed that the earliest form of religion is monotheism rather than animalism and totemism1.

As an early document of the magic art in Albania are the pictures of the Lepenica cave, Vlorë district, made by the Pre-Indo-European inhabitants of Albanian territories. These pictures may represent an animalistic stage of the prehistoric faith that was characterized by a close relationship of animals with humans and their life. The pictograms are believed to have magical-symbolical meaning.

It is believed by some that geometric signs as those in the figure may have a semantic  contents and their combination follows a grammar, but attempts to decipher them have been unsuccessful so far2.

The close relationship of the Neolithic human society with the animal world, initially related to hunting activities and later to animal domesticates led to the development of magical and religious involvement of animals in the life of humans. This human fusion of the animal world with his own world, is believed to have led to creation of figures of animal supernatural beings related to particular groups of animals, which may be considered as a form of ‘protototemism’. This protototemism later evolved into a typical totemism, a spiritual connection of the society with one or a group of particular animals (mostly wild animals) whose supernaturality protected them from dangers and unpredictabilities of life. This stage of the development of animalism could develop parallel with the development of some form of agriculture and living in permanent settlements. During the Neolithic period, animalism developed in the form of animal cults.

At a later stage of the Neolithic Age, the Mediterranean population of the Western Balkans developed a form of anthropomorphic belief, the belief in the existence of supernatural beings resembling man not only in appearance and physical traits but also in   customs, habits, and behaviors. The advent of the anthropomorphism, however, didn’t led to the disappearance of the totemism, as is clearly attested by the later use of names of totem animals for naming Illyrian tribes (Ulciniates, Taulanti, Enchelei, Dalmati, etc.), beginning  from the Bronze Age.-

Apparently, one of the earliest Neolithic cults that were raised to the status of an anthropomorphic divine figure in the population of the Western Balkans during the Late Neolithic period was that of the fertility, generally known as Mother Earth. The earliest archaeological find pointing to the existence of a primitive deity of fertility is a stone figurine carved with flint blades, discovered in 1908 in Willendorf, Lower Austria, hence known as Venus of Willendorf. It is very surprisingly dated from Palaeolithicum, 28-22 thousand years ago.

Figure  . Venus of Willendorf. Naturhistorisches Museum,Vienna, Austria.

From: https://en.wikipedia.org/wiki/Venus_of_Willendorf. Retrieved on April, 7 2016.

 

During the late Neolithic period, under the influence of the Vinča culture, in the territories of Serbia, Macedonia and Albania developed the Bubanj-Salcuţa-Krivodol culture represented by predominantly female clay figurines (in the territory of Albania related to the Maliq, level IIa, and Burimas, level II)3. The figurines are deliberatively fragmented, apparently for magical purposes.

The cult of the Mother Earth, as the most important cult of the agricultural population of the West Balkans at the time, displays multiple iconographic variants in clay figurines in the form of the pregnant woman, or woman delivering baby or breast feeding her baby. The earliest evidence on the worship and adoration of a Mother Earth deity in the Indoeuropean Anatolian-Balkan world is dated from 9-8th centuries BC. This is the Phrygian deity Matar Kubileya, which means Mother of Mountains, attested in a Phrygian shrine in Western Central Anatolia, and generally known as Cybele. It was adopted by Greeks towards the 9-8 century BC and towards the end of the 3rd century by Romans, who established her as their state deity named Magna Mater (Great Mother).

The cult of the Great Mother, as the most important cult of farmer population of the Western Balkans is represented in many Neolithic and iconographic variants in clay figurines in the form of pregnant women, or women delivering baby, breastfeeding the baby, etc. And the Great Mother was so dep-rooted to the historical consciousness of peoples of Europe that, as Abrecht Dieterich (1866-1908) put it, “the most inherent religious necessity, which was named Mother Earth, Demeter, Isis, didn’t die…Nothing can prove the immortality of the religion in the heart of people better than the attempt of the Christendom to create a maternal god. I am not talking about Maria, although her worship and design as God’s mother loud enough testifies to a most inner religious necessity. I mean about earlier attempts. The third person of the Holy Trinity was found in the Holy Spirit. This was of quite immeasurable (unpredictable) consequences that he in Greek could be neutrum only πνυμα ἅγιον”4.

Since the Late Neothithic, the fertility cult is also represented by the symbol of axe, prompting the cleansing of the world from the old and bygone, to stimulate the renewal of life. It is also represented by rhomboid and triangular figures and mollusk shells that appear in pendants5. During  the Neolithic in the Vučedol culture (3,000- 2,200 BC)  appears the symbol of the double axe (labrys), which is believed  to originate in  the Aegean cultural region6 and reached this region via the  Morava and Vardar, as well as  the Shkumbin and Haliakmon valleys .

The bull is another fertility symbol (apparently male fertility), that is preserved in these territories even after the arrival of the Indo-Europian ancestors of Illyrians until the Roman conquest of Illyria. During the Neolithic he-goat and the dove also appear as cult symbols, probably under the influence of the Creto-Mycenaean cultural region.

Pre-Indo-European amulets construed of teeth, horns and  bones of wild animals are often finds in the region.

Other widespread cult symbols found in the Neolithic Western Balkans are:

Spiral, which is a closely related to the intricate subterranean path spirit has to go through to reach the afterlife, with the snake as the typical chthonic animal7.

Meander, which appears as early as the the Upper Palaeolithic (40,000-10,000 years ago.

Zig-zag line often represents the snake, but its use for decorative purposes is not rare

Vertical zig-zag lines may represent rain or lightning.

Svastika symbolizes the sun, moon and fire. This symbol appears during Neolithic period. During the Late Neolithic period appears the deer, which may have been used in a totemist meaning.

Crescent, is related to bull’s horns and is a fertility symbol. It is appearance is relatively frequent in Neolithic objects, especially when compared to the exceptional scarcity during the Illyrian period of the Western Balkans.

Horns of consecration, are very typical for the Vučedol culture. They appear in the territories of some Illyrian tribes by the 7-5th centuries BC.

Snake appears as cult symbol in modern Albanian territories in objects dated to the beginning of Neolithic period.

In Illyrian territories anthropomorphic figurines of such deities are found in the territory of Iapodes and Liburnians since the 3rd millennium. They come in the form of women figures in pendants held by the women that didn’t give birth to children.

This brief description suggests that the Neolithic belief of the Pre-Indo-European   inhabitants of the Western Balkans was closer to the Babilonian ancient religion, which was more interested in their well-being in the earthly world, than to the Egyptian that was dominated by the idea of the death and the terrifying darkness of the subterranean world

The Neolithic belief system of the Western Balkans reflects the status of the socio-economic and cultural development of the Pre-Indo-European society of the region. It seems to have been based on a direct, ‘open’ perception of the reality, by recognizing in the nature’s picture and in his own pictures (dreams), the “hidden basis” of the reality. Based on these premises, on might conclude that their belief system might have advanced up to a mythic explanation of the observed phenomena of nature and society. However, their ‘worldview’ was more primitive than that of the Indo-European migrants (the most important component in the formation of Illyrians) at the time of their arrival in Western Balkans. It is suggested that upon their arrival, the latter had experienced a cultural differentiation that enabled them an analytic polytheist view of reality, creation of a polytheist system.

References

  1. Zimoń, H. (1986). Wilhelm Schmidt’s Theory of Primitive Monotheism. Anthropos 1/3, pp. 243-260. The study of the primitive tribes of Africa during the last century showed that since the gatherer-hunter stage, groups of primitive people were capable of developing monotheist religions. Of course, this primitive monotheism is not reliably demonstrated for any people, the population of the Western Balkans included, but it is argued via the induction from the nature of the faith of the hunter-gatherer tribes of the last century. In any case, essential to bear in mind is that even if such a primitive monotheism would be scientifically acceptable, its advent cannot be, as the Austrian linguist and anthropologist, Wilhelm Schmidt believed, a primeval revelation that would imply “recognition of the supernatural origin of religion and a strong belief in the active goodness and the saintliness of the highest being”.
  2. Harrod, J. B. (1998). Deciphering Upper Paleolithic (European): Part 1. The Basic Graphematics—Summary of Discovery Procedures. Internet: http://www.originsnet.org/loslecture888k.pdf.
  3. Korkuti, M., 1995. Neolithikum und Chalkolithikum in Albanien. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
  4. Dieterich, A. (1913). Mutter Erde: ein Versuch über Volksreligion. Zweite Auflage. Teubner, Leipzig, p. 116: “das innerste religiöse Bedürfnis, das nach der Mutter Erde, der Demeter, der Isis gerufen, war nicht tot….Nichts kann die Unzerstöbarkeit der Religion, die in den Herzen der Menschen lebendig ist, besser beweisen als die Versuche innerhalb des Christentums trotz allem eine mütterliche Gottheit zu schaffen. Ich rede nicht von der Maria, obgleich ja auch deren Verehrung und Ausgestaltung als Gottesmutter laut genug ein innerstes religioses Dedurfniss bezeugt. In frühere Zeit gehen Versuche zurück, die ich meine. Die dritte Person der göttlichen Dreieinigkeit war im heiligen Geiste gefunden. Es war von ganz unabsehbar wichtigen Folgen, dass er im Grieshischen nur neutrum sein konnte, πνυμα ἅγιον”.
  5. Stipčević, A. (1983). Simbolet e kultit te ilirët. Rilindja, Prishtinë, f. 94.
  6. Hammond, N.G.L. (1972). A History of Macedonia I. Oxford, f. 335-336.
  7. Stipčević, A. 1983). Op. cit., p. 10.

 

Filed Under: Histori Tagged With: Nelson Cabej, of the Neolithic Inhabitants, of the Western Balkans, The Faith

Thaçi: Në 6 muaj asnjë kosovar nuk ka shkuar në luftëra të huaja

May 25, 2016 by dgreca

PRISHTINË, 25 Maj 2016/ Në gjashtë muaj asnjë kosovar nuk ka shkuar në luftëra të huaja, shprehet Presidenti Hashim Thaçi, pasi Kuvendi i Republikës së Kosovës votoi sot projektligjin për luftimin e financimit të terrorizmit.

“Kemi miratuar ligjin që synon parandalimin e qytetarëve të Kosovë që t’u bashkohen luftërave të huaja dhe Strategjinë për Parandalimin e Ekstremizmit të Dhunshëm dhe Radikalizmit që shpie në Terrorizëm. Ndërsa, fakti që në gjashtë muajt e fundit nuk është regjistruar asnjë kosovar të ketë shkuar të marrë pjesë në luftëra të huaja përbën sukseset e para të angazhimit tonë të përbashkët”, thekson ai. 

Njëherësh, vijon Thaçi, mbetemi të përkushtuar që të punojmë në deradikalizimin dhe riintegrimin e ish-luftëtarëve të huaj nga Kosova.

“Kosova vazhdon të jetë e vendosur dhe kampione në luftën kundër ekstremizmit dhe terrorizmit”, përfundon Presidenti Thaçi postimin në ‘facebook’./b.j/

Filed Under: Opinion Tagged With: 6 muaj, jo me per ISSIS, kosovaret, Thaci

SAFET BUTKA, QË I DONTE SHQIPTARËT MË SHUMË NGA VETJA

May 25, 2016 by dgreca

Nga Luan Çipi/
 Te Safet Butka gjen gjithçka të mirë: Traditën e Atdhetarisë, mbartur nga paraardhësit me pikë kulmore babën e tij, Sali Butka; kulturën dhe arsimimin superior, “dojç kulturë”; kontributin e tij direkt për arsimimin dhe kulturën e popullit, duke qenë deri drejtor dhe protagonist me peshë në Liceun e Korçës, Normalen e Elbasanit, Institutin Tregtar të Vlorës, Normalen e Gjirokastrës dhe Gjimnazin e Tiranës; krijues, studiues e botues librash; antifashist i orëve të para dhe i burgosur e internuar prej tyre; luftëtar për liri e prijës ushtarak direkt në disa aksione gjurmëlënëse kundër pushtuesve Italian e Gjerman dhe hero e trim i pashoq, pse si asnjë tjetër (siç kishte premtuar) vrau veten, për të shuar gjakderdhjen vëllazërore e “luftën civile”.
Sikur vetëm “sintezën” si mësipërm ta lexosh me dashamirësi, do bindesh për figurën madhore sipërore të këtij Atdhetari, që do ta lakmonte ta kish në historinë e vet edhe populli më krenar i botës.
 
Safet Butka u lind në Butkë të Kolonjës, më 10 gusht, 1901, në një familje me histori të lavdishme atdhetarie. Ai ishte fëmija i pestë i Sali Butkës. Pasi mbaroi shkollën fillore në fshatin e tij të lindjes, u dërgua për studime të mëtejshme në Linz, Austri, ku përfundoi shkollën e mesme dhe shkoi së fundmi për të studiuar në Universitetin e Gracit, ku në vitin 1928 u diplomua në filozofi me rezultate të larta. 
Gjatë qëndrimit të tij në Austri, ai ishte organizatori i shoqatës studentore Shqiptarë “Albania”, ku aderonin dhe Shqiptarët e tjerë të shquar për kohën: Aleks Buda, Eqerem Çabej, Krist Maloki, Lasgush Poradeci, kushëriri famëmadh Qemal Butka, Skënder Luarasi, etj.
Qysh student Safet Butka u dallua për hulumtime e krijimtari letrare dhe botoi në një koleksion të poezisë së zgjedhur dhe në vitin 1925 kreu një tjetër studim mbi veprën e Naim Frashërit, poetit të madh Kombëtar, prej nga e kanë dhe origjinën e lashtë familja Butka. 
Safet Butka, me diplomë filozofi, u kthye në Shqipëri në vitin 1928 dhe u emërua profesor në Liceun Francez të Korçës.  Në vitin 1929 ai u martua me Hatixhe Lubonjën, me të cilin pati 4 fëmijë.                                                                                   
Nga viti 1928 deri në 1939, ai punoi si mësues dhe drejtor në shkolla të ndryshme të mesme të vendit. Ai u zgjodh Kryetari i Klubit të parë Shqiptar të Mësimdhënësve dhe ishte një nga “profesorët” e parë, që zbatoi në Shqipëri metodat perëndimore në procesin e mësimdhënies. Si kryetar i kësaj shoqate Kombëtare, ai u bë nismëtar në një sërë aktivitetesh patriotike dhe kulturore, si në: vendosjen e pllakës përkujtimore tek Rrapi i Mashkullores në kujtim të dëshmorëve të çetës së Çerçiz Topullit; realizoi memorialin e Koto Hoxhit dhe përkujtimin e figurave të tjera të shquara si: Hoxhë Tahsini, Bajo Topulli etj.; bashkorganizator me Ministrin e Arsimit për kthimin e eshtrave të Naim Frashërit nga Turqia në Shqipëri, etj. 
Në këtë kohë ai shkroi artikuj në revista pedagogjike, sociale dhe filozofike dhe botoi mjaft shkrime problemore në shtyp si: “Për të nesërmen shqiptare”, “Për zhvillimin e gjuhës”, “Mbi edukatën kombëtare”, “Po, shqiptarizmit dhe Perëndimit”, etj.
Kulmin, si edukator në shërbim të brezit të ri, ai e arriti gjatë kohës që punonte si Drejtor i Gjimnazit të Tiranës, ku udhëhoqi intelektualët dhe “studentët” në demonstratat e para antifashiste në prag të pushtimit të vendit, qysh më 4 prill 1939, duke kërkuar armë dhe më pas, si mësues i shqipes në Gjimnazin e Shkodrës më 28 nëntor 1939 dhe 30 janar 1940, përkatësisht, kur u vu në ballë të demonstruesve.
Për këto aktivitete, i akuzuar si antifashist i rrezikshëm, u arrestua më 2 shkurt 1940 dhe u internua në ishullin e Ventotenes në Itali.
Në ishullin Ventotene, do gjente të tjerë idealistë, intelektualë e atdhetar si: Zai Fundon, Muzafer Pipën, Abas Ermenjin, Isuf Luzajn, etj., si  dhe federalistët e shquar italianë Altiero Spinellin dhe Sandro Pertinin. Në Ventotene, siç kanë dëshmuar ish të internuarit politik, gjithashtu ishte në krye: kundërshtoi nderimin fashist dhe vendosjen e shenjave fashiste në flamurin tonë kombëtar; refuzoi të ngrihej në këmbë kur ekzekutohej himni fashist; bënte propagandë kombëtare, si dhe u mësonte shkrim e këndim shqip atyre që nuk dinin. Në këtë mënyrë, Safet Butka, edhe në rrethana tepër të vështira të internimit, nuk përkulej, por qëndronte e luftonte për idealin kombëtar. Ai ishte i bindur dhe i vendosur se rruga drejt lirisë kalonte nëpërmjet luftës së palëkundur kundër pushtuesve. “Çdo gjë tjetër, thoshte ai, është iluzion”.
U lirua në shtator 1942, u kthye në Shqipëri dhe u vendos në Butkë, ku kishte lënë familjen. Më pas, si u këshillua me miqtë e tij më të mirë: Mitat Frashëri, Hysni Lepenica, Isuf Luzi dhe Abaz Ermenji, doli në mal dhe u bë një udhëheqës i shquar i lëvizjes kundër fashizmit në zonën e Korçës. Bërthama e çetës së tij ishte e përbërë nga 70 luftëtarë të kalitur dhe me shumë përvojë, dhe që në rast nevoje mund të zgjerohej deri në një mijë. 
Çeta e Safet Butkës qysh në fillim i dha një ndihmë të vlefshme luftëtarëve nacionalist të Vlorës dhe bëri gjithashtu, një tjetër gjest, sa atdhetar dhe human: mori nga depot ushtarake italiane në fshatrat Dardhë, Suli, Graçan, Progri, Pleshisht, dhe Verbinj gjithë prodhimin bujqësor (misri, duhani, leshi, etj) që kishin grabitur italianët dhe ua ktheu pronarëve. 
Forcat e tij, në mars të vitit 1943, sulmuan Italianët në Vithkuq, ndërsa më 25 mars 1943, sulmuan dhe shkatërruan një brigadë Italiane në afërsi të Voskopojës. Kishte shumë të vrarë nga të dy anët.  Në Voskopojë, Çeta e Safet Butkës liroi të gjithë të burgosurit politikë, dhe mori nga depot ushtarake Ersekë, një sasi të madhe me armë dhe municione.
Safet Butka ishte një nga themeluesit e Ballit Kombëtar dhe në bashkëveprim me çetat e tjera, bëri aksione të përbashkëta të suksesshme. Edhe pse një nacionalist i flaktë, ai përpoq në kohë të ndryshme për të bashkëpunuar edhe me Frontin Nacional-Çlirimtar, të drejtuar nga komunistët.  Kështu më 8 shkurt të vitit 1943 ai organizoi një takim me përfaqësues komunistë të Korçës dhe me 19 mars 1943 u arrit një marrëveshje për bashkëpunim. Ai gjithashtu bëri një marrëveshje tjetër lokale në gusht 1943 dhe më vonë, ishte gjithashtu një nga nismëtarët dhe mbështetësit e Marrëveshjes së Mukjes.
Më 8 gusht 1943 nënshkruan një marrëveshje me majorin  e forcave aleate britanike, Billy McLean. Dokumenti në shqip dhe frëngjisht, sanksionon luftën e përbashkët kundër gjermanëve. Me 13 gusht aksioni në Bermash të Kolonjës u krye me sukses, po nga një prej çetave të Safet Butkës që i ishte dhënë në dispozicion David Smileyt, ku u shkatërruan 4 autoblinda, një top dhe duke lënë 25 gjermanë të plagosur e të vrarë. 
Kështu gazeta “Daily Telegraph” e 26 marsit 1943, duke evokuar luftën e luftëtareve shqiptarë kundër pushtuesit, vë në dukje se ushtria e luftëtarëve shqiptare përbëhet prej 50 çetave ose grupe atdhetaresh, si i quante ajo.“Një prej grupeve kryesore të atdhetarëve shqiptarë – vinte në dukje gazeta në fjalë – është e komanduar nga profesor Safet Butka, drejtor i kolegjit të Tiranës, që vepron në zonën Korçë-Kolonjë”… Siç shihet edhe nga ky shkrim, burimet e paanshme të informacionit, e shohin luftën e Shqiptareve si një të tërë dhe jo me përkatësi politike, e shohin në funksion të detyrës që kishin të gjithë shqiptarët për çlirimin e vendit. Edhe vetë pushtuesi, në konstatimet dhe analizat, që bënte, nuk theksonte ndonjë dallim midis forcave të rezistencës shqiptare, bazë përkatësisë politike.
Në raportin që i bëhej Ministrit të Punëve të Jashtme të Britanisë së Madhe, Anthony Eden, me 30 korrik 1943, nga Miss E. Durham, ku jepet një pasqyrë e veprimeve luftarake në Shqipëri dhe e drejtuesve kryesore të tyre, krahas Hysni Lepenices, Skender Muços, Myslim Pezes, Abaz Kupit, Muharrem Bajraktarit, Mustafa Kaçaçit thuhej se “Ne krahinen e Korçës, zemra dhe shtëpia e nacionalizmit shqiptar në jug, Dr. Safet Butka, ish-profesor, komandon një njësi vullnetare dhe një numër çetash”. Duke e konkretizuar me tej veprimtarinë e Safet Butkes i njëjti burim theksonte: “Grupi i Dr. Butkes në Korçë, kohët e fundit, ka luftuar me një detashment Italian. Ka sulmuar gjithashtu shtabin Italian në Voskopojë, ku u kapën shumë armë dhe municione dhe liruan një numër robërish Shqiptarë. Kanë sulmuar gjithashtu një kompani këmbësorie italiane në Gjonomadh, në zonën e Korçës, duke vrarë majorin fashist Amedeo, si dhe 2 togerë dhe 21 ushtarë. Çetat në këtë krahinë sulmojnë shpesh depot e ushtrisë Italiane dhe bereqetin e shpërndajnë në popull.”
Ishte përpjekja e përbashkët e çetave partizane dhe çetës së Ballit Kombëtar, për të gjetur rrugët e bashkëpunimit, që u finalizua me marrëveshje në zonën e Kolonjës, më 19 mars 1943. Sipas pikave të kësaj marrëveshjeje, rezulton se të dyja forcat politike në terrenin e Kolonjës, ku vepronte edhe Safet Butka, e gjeten gjuhën e bashkëpunimit, duke njohur dhe individualitetin e njëra-tjetrës.  Nga të dyja forcat u shpallej luftë e hapur spiuneve, vjedhësve dhe çdo elementi që komprometonte luftën kundër pushtuesit. Dhe, siç vihej në dukje, në fund të marrëveshjes, kjo punë bëhej me “bindjen e plotë se i sjellin një shërbim Atdheut”. 
Siç dihet Safet Butka, u bë komandant i gjithë çetave nacionaliste të Qarkut të Korçës (çetave të Kolonjës, Korçës, Devollit, Pogradecit) dhe atje i zhvilloi luftimet e tij kryesore kundër okupatorëve. Këtë e vërteton dhe Daily Telegraf, që për çetën e Safet Butkës, njoftonte: “Kohët e fundit ky grup shpartalloi një njësi të tërë italiane, duke vrarë ushtarët, ndërsa ata që mbetën u dorëzuan…” 
 
Në kuadrin e përgatitjeve të terrenit për Mbledhjen e Mukjes është domethënës takimi i Safet Butkes me Abaz Kupin në Teqenë e Fushe Krujës në Qershor të vitit 1943. I entuziazmuar nga ky takim Abaz Kupi ishte shprehur: “Lum Shqipnia që ka kësi burrash”. Po kaq thelle do ta shprehte hidhërimin kur mori vesh vrasjen e Safetit: “Medet, po shemben shtyllat e Shqipnisë. Këta janë burrat që e mbajnë atë, ndaluan luftën vëllavrasëse dhe gjakderdhjen”. 
Pas denoncimit të Marrëveshjes së Mukjes nga komunistët shqiptarë, Safet Butka, u dëshpërua deri në shqetësim. Ai, i ndruhej një luftë civile midis shqiptarëve dhe kur u pyet lidhur me këtë çështje, deklaroi: “I pari dhe i fundit shqiptar, që do të vras unë, është vetja ime”.
Pas kapitullimit të Italisë, më 8 shtator 1943, në qytetin e Korçës u organizua një demonstratë masive paqësore, me anë të cilës kërkohej që ushtria Italiane të bashkohej me forcat antifashiste kundër pushtuesit të ri Gjerman. 
Në demonstratën u hodhën parulla për bashkimin e popullit dhe u kënduan këngë atdhetare. Në këto rrethana komanda Italiane, në grahmat e fundit, nxjerr autoblindat që qëllojnë direkt mbi demonstruesit me mitraloz duke shkaktuar 59 të vrarë dhe 120 të plagosur. Pas kësaj masakre me 10 shtator 1943, trupat Italiane filluan të tërhiqen në drejtim të Tiranës. 
 
Nga 9 deri në 13 shtator në Poçestë në rrugën Pogradec-Korçë, forcat e Safet Butkës, së bashku me forcat partizane, të drejtuara nga Nexhip Vinçani, sulmuan karvanin Italian që ishte tërhequr nga qyteti i Korçës, duke bllokuar për 5 ditë përparimin e tij. Në këtë luftë të përbashkët ranë dëshmorë dy partizanë: Zenel Skënderi dhe Bato Pojani, si edhe një nacionalist, Nexhip Mileci. Ja se ç’shkruhet në një dokument të kohës: “Ndër ditët 9 deri 13 të këtij muaji, armiku ka qenë impenjuar prej trupave tona të udhëhequra prej Safet Butkes në beteja të ashpra në zonën Pogradec-Korçë. Armiku pësonte humbje të rënda në njerëz, nga ana jonë humbjet janë të lehta”.
Gjashtë ditë pas betejës së përbashkët të Pocestës, çetat partizane, pabesisht, rrethuan nga larg forcat  e Safet Butkës. 
Një dëshmitar okular atëherë, shkruante: “Ishte më tepër se një rrethim, një grackë, një provokim për luftë vëllavrasëse midis shqiptarëve”. Po viheshin në zbatim vendimet e Konferencës së Dytë të Labinotit, që i shpalli luftë të armatosur Ballit Kombëtar. 
Në Teqenë e Melçanit, ku ishin pozicionuar trupat e Safet Butkës, forcat partizane nuk mund të sulmonin, për shkak të diferencës numerike, por edhe të pozicionit gjeografik strategjik të Teqesë, që është një kështjellë e lartë natyrore. Kur dikush nga kryesia e Ballit të Korçës i tha: “T’u biem partizanëve!”, Safeti i revoltuar iu përgjigj: “Vetëm kur të kaloni mbi trupin tim!” Është e bërë proverbiale dhe dihet thënia e tij e përsëritur para vetëvrasjes: “Të parin dhe të fundit shqiptar, që do të vras, është vetja ime” 
 
I pafuqishëm për të ndaluar gjakderdhjen, Safet Butka, pati një çast dobësimi, një çast tronditjeje fatale dhe realizoi atë që kishte premtuar: Vrau veten më 19 shtator 1943 në Teqenë e fshatit Melçan, duke i qëndruar besnik fjalës së tij, të deklaruar e përsëritur botërisht disa herë.
Për këtë veprim fatal në një çast kulmor dëshpërimi,  patën thënë: “Safeti, kur dëgjonte fjalën vëllavrasje, përgjigjej: d.m.th. vetëvrasje”. Një edukator si Safeti e misionar atdhedashurie, me moral e ideal i kalibrit të tij tepër të lart, nuk mund të bindej kurrsesi që, vëllavrasja nuk ishte një vetëvrasje. E, kur puna shkoi me të vërtetë në vrasje, Safeti tha: “Është më mire t’ia nisim nga vetvetja se sa plumbat t’ia drejtojmë vëllait të sëmurë, të cilin duhet të përpiqemi ta shërojmë dhe verdiktin e çdo akti marrëzie, t’ia lemë ta thotë një ditë, Kombi dhe Historia”.
Safeti desh t’i shëronte vërtetë një pjesë të djemve të Shqipërisë, injektuar me virozë komuniste dhe, si udhëheqës me moral filozofi, vendosi t’u japë shembullin e flinisë supreme të tij. “Përpara jetës së Atdheut, nuk ka vlerë jeta ime fizike”. E ku mund të gjendet arsyetim më i saktë e më i argumentuar, për motivet morale e atdhetare,  si ato që e çuan Safet Butken në amshim, vetëm e vetëm për t’i zgjatur jetën dhe për të lejuar çlirimin dhe lulëzimin e Atdheut? Duke u shprehur për këtë akt vetëmohimi të Safet Butkës, David Smiley, konkludonte: “Balli Kombëtar humbi një udhëheqës të zotin dhe Shqipëria një nga patriotët e parë, që binin viktimë e komunistëve.”
 “Ai do të jetë monumenti i përjetësisë të nacionalizmit Shqiptar.“, ka thënë për veprën e Safet Butkës, korifeu i Nacionalizmit Shqiptar, kryetar i Kongresit të Manastirit, protagonist i Pavarësisë, Ministër i Ismail Qemalit, Kryetar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris, Ambasador i Shqipërisë në Greqi, etj. dhe kryetar i Ballit Kombëtar, Mid’hat Frashëri.
 
Do ta mbyllja esenëbiografike për këtë Atdhetar të shquar, me Fjalorin Enciklopedik Shqiptar të vitit 2008, botuar nga Akademia e Shkencave të Shqipërisë, në zërin “Safet Butka”, ku mes të tjerash shkruhet: “Studiues, pedagog, drejtues dhe reformator i arsimit kombëtar, veprimtar antifashist i Ballit Kombëtar… Zhvilloi veprimtari antifashiste në radhët e nxënësve e të intelektualëve në Tiranë dhe në Shkodër në prag dhe pas pushtimit të vendit. U burgos dhe më pas u internua për tre vjet në ishullin Ventotene. Bënte pjesë në krahun që kërkonte angazhimin e Ballit në luftë kundër forcave pushtuese. Safet Butka qe themelues dhe komandant i çetave të para të armatosura të Ballit Kombëtar në qarkun e Korçës, që zhvilluan luftime në Grykën e Barmashit kundër gjermanëve (13.08.1943) dhe në Pocestë ( 9-13.09.1943) e në Floq (23.1.1943) kundër italianëve… Është dekoruar me titujt “Martir i Demokracisë” dhe “Urdhrin e Flamurit Kombëtar”.
 
Le ta kujtojmë me nderim të veçantë atdhetarin e shquar Safet Sali Butka, me shpresë se diku do tërheqim vëmendjen, për një vlerësim më dinjitoz të veprës së tij në dobi të Kombit.
 
 
Vlorë, më 25.05.2016

Filed Under: ESSE Tagged With: Luan Cipi, me shume, NGA VETJA, QË I DONTE SHQIPTARËT, SAFET BUTKA

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • …
  • 93
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT