Archives for June 2016

TE DIELEN, 12 QERSHOR, FESTIVALI I KATERT I FEMIJEVE NE USA-”Zerat e Rinj 2016″

June 9, 2016 by dgreca

Fëmijët shqiptarë në ShBA kanë rastin që të ndjekin një festival profesionistësh me moshatarët e tyre, Festivalin e Katërt të Fëmijëve në USA”Zërat e Rinj 2016″. Është një festival i mirëfilltë, origjinal, që organizohet për herë të katërt në Amerikë. Konkurentët vijnë nga Nju Jorku, Bostoni, Pensilvania, Nju Xhersi e shtete të tjerë. Prindër, mos humbni rastin; dhurojuni fëmijëve tuaj çaste të gëzuar duke bërë pjesmarrës në këtë festival, ku këndohet shqip. Kështu ju do të ndikoni që ata ta dashurojnë vendin e origjinës, muzikën e bukur shqiptare, tarditat tona të mrekullushme dhe mbi të gjitha- gjuhën e ëmbël shqipe. E pranishme media. festivali filmohet nga TRING dhe TV Kultura Shqiptare.

Sivjet konkurojnë për pesë çmime 20 këngë nga kompozitorë të njohur nga trevat shqiptare në interpretimin e 14 këngëtarëve të vegjël, që konkurojnë për 5 çmime.

Një Juri profesionsitësh do të bëjë vlerësimet.

Udhëheqësja artistike Pranvera Çobo ka bërë një punë të mrekullueshme, që e meriton vëmendjen e komunitetit shqiptar.

Mysafire speciale: Rakipe Karaj & Eriona Balaj

Bileta e Hyrjes: $ 40.00

Festivali organizohet të Dielën me 12 Qershor 2016 dhe fillon në orën 7 PM.

ADRESA:SYMPHONY SPACE

2537 BROADWAY at 95th, New York, 10025-6

Telefononi në telefonat:

646-287-8500

914-885-4649

347-409-2726

-Foto-Dielli-arkiv. Festivali i trete, Nju Jork 2015

Ernest Perdoda: Profili letrar

June 9, 2016 by dgreca

Nuk mund të jetë i plotë portreti i Ernestit pa thënë dy fjalë për profilin e tij poetik. Nuk arriti, për arsye financiare, të botojë lirikat origjinale dhe të përkthyera nga poeti Italian hermetik Giuseppe Ungaretti. Mbeti, gjithashtu, në dorëshkrim përkthimi në spanjisht i “Kanunit të Lekë Dukagjinit”, të cilin ia pati dërguar shumë kohë më parë Akademisë së Shkencave për botim. Nuk dihet fati i këtij dorëshkrimi.

Një cikël lirikash të Perdodës u botuan në revistën “Phoenix”, viti 1999 /nr. 2. Këtu është shkruar se poezitë i takojnë: “Këngëve të para”, “Elegjive” dhe “Monologjeve”. Nuk kuptohet që nën këto tituj, a bëhët fjalë për përmbledhje poetike apor për cikle poezish.

Poezia e tij, të cilën kam pasur fatin ta njoh që gjatë kohës së krijimit të saj, dallohet për një bukuri të rrallë, ndjeshmëri e shije të hollë, figuracion të pasur, një akustikë imitative, ku spikat paja e fonetikës së gjuhës sonë, jetësuar në një strukturë harmonike të realizuar, më së shumti, në pak vargje.

Veç motiveve të lirikës intime e të natyrës, poezia e Perdodës karakterizohet për dhuntinë e artë të shqetësimit intelektual për atë që po ndodhte me atdheun e popullin tonë, duke e pasqyruar atë në situata e detaje konkrete dhe duke njëmendësuar mesazhe fisnike të qarta, të cilat shpesh kalojnë në intonime revoltuese.

Intelektualëve shkodranë antikomunistë dhe sidomos dashamirëve të poezisë së vërtetë i bie detyra fisnike e mbledhjes dhe e botimit të poezive të Ernesit, dhe ndoshta edhe të ndonjë dorëshkrimi të ndonjë natyre tjetër.

Po bie këtu poezitë e botuara në revistën “Phoenix”, që u botua në Shkodër në vitet 1997 – 2003, me drejtor Dom Ndoc Nogaj dhe kryeredaktor Dr. Romeo Gurakuqi dhe disa përkthime nga Ungaretti.

Nga kangët e para:

Mengjez

U dogjen andrrat

Në dritë të trendafiltë

Edhe njiherë po lidhi

Fillin e këputur t’mendimit.

Nji nyje tjetër nji tjetër ditë.

Erë

Furishem shkon

N’per fletë

Fershllon

Fishkllon

E tretë.

Prelud

Këtë natë

(Ndërsa për rreth

Gjithkund m’pergjanë

Me flokun tand qi l’moj,)

Yjet e qiellit tim

Un pa u kujtue zbuloj

Kur ti çel e mbyll sytë.

Asgja pa dashuri

Nanës

N’kujtimin tand

Vadita lulet

Qi mbijetuen mbas teje :

Porse asnji prej tyne

Nuk çeli ma.

Ato kërkonin

Frymën e dashnisë

Që unë s’ua dhashë.

Nga “Monologjet’

Subkonsh

Andrrat më rrokullisin

Nder kambë të Trogloditit

Që më shikon e m’perqesh.

(Atje ku nisem shtegun

E nepër shekuj rryeshem

Shtrijmë krah’t per t’rrokun yjet . . .

E diellin që na zgjon)

Por gazi i njeiut t’shpellës

Ende m’ushton ndër veshë

E më trondit.

Nga “Elegjitë”

Brymë e gjak

(Dhjetor 1944)

Shumë gjethe ranë që atë vjeshtë

E prap po bien,

Porse kujtimin

Qoftë edhe nji i vetem e pert’rinë

E bahet brymë e gjak.

(Dhe ja ti vjen pers’ri

E ashtu si ban kjo erë,

Mbi gjurmët që la dhuna

Hedh prap nji dorë me gjethe

E qan mbi supin tim

Si bane at’herë.)

Ato nuk duken ma,

As edhe ti;

Kurse trishtimi

Prap endet në k’to rrugë,

Me mue

dhe gjethet

që bien.

(Pa titull)

Me kot pergjon tashma nga kumbonaret

Tingujt që malli zgjon n’kujtesën tande

Kumbon’t gjimuen kur ranë per t’fundit herë

Mbi tokën e dhunuar.

Agimet zbardhin pa meloditë e ambla

Që joshnin nga qielli sytë e veshtrimin,

tash jetën tande veç heshtja rrethon.

(Variant)

Me kot pergjon tashma nga kumbonaret

Tingujt që malli zgjon n’kujtesën tande

Kumbon’t gjimuen kur ranë per t’fundit herë

Mbi tokën e dhunuar.

Mengjezet zbardhin pa meloditë e ambla

Që joshnin nga qielli sytë e veshtrimin,

dhe muzgjet sjellin me vete trishtimin

e dit’ve tua pa t’ardhme.

tash jetën tande veç heshtja rrethon.

Flakët që sollën errësinën

(Prill 1946)

Ngado që shkoj, më ndjek me hije të saj

Kjo Kullë e gurtë që m’josh e më largon:

N’rrenojat e kujtesës.

Ende luhaten flakët;

Por kangët e Alkeut

(Që deshe ma teper se mue)

Nuk m’bien ndër mend tashma.

Me hijet e asaj nate,

Nji tjeter Omar Khattab*

Rendi mbas dit’ve tona

Të zymta,

Të ftohta

Si gurët e k’saj kulle,

Ku nga frengjitë

Ajo pak dritë që hyn

Veç larva mendimi sajon.

E dashtun

Ndoshta këtë mbramje Prilli

Krrokatja e korbit mbi Kullë

T’kujton dhe ty

Çka humbem pergjithmonë.

*Në vitin 640 Omar I (Abu Hafsa ibn al Khattab) dogji bibliotekën e Aleksandrisë, një nga ma të mëdhatë e asaj kohe. Trembëdhjetë shekuj ma vonë me urdhen të diktatorit E. Hoxha u grumbulluan tek “Kulla e Inglizit” (që për nji kohë të shkurtë sherbeu si sallë leximi), fondet e të gjitha bibliotekave të qytetit të Shkodrës, pësuan të njajtin fat.

Perkthime nga Giuseppe Ungaretti

Këshndellat

Nuk kam dëshirë

T’i futem

Lamshit

T’ udhve.

E ndjej

T’dermuem

Vetveten.

Më leni kshtu

Porsi një

Çakël

Të hedhun

M’një qoshe e

T’harrueme.

Këtu

Nuk u ndienka

Tjetër

Veç afshit të ngrohtë.

Kam

Ndejë bri votre

Me katër

Fjolla tym

Që laradashën.

(Napoli, 26 dhetuer 1916).

E ndihem i tretun

M’nji puthje

Që m’shkrinë

E më qetson.

Qiell i kthiellët

Po tretë

Kjo mjergull

E një

Nga një

Ja ku po dalin

Hyjet.

Po thithi

Freskun

Që ma dikon

E kthillta ngjyrë

E qiellit

E shof që jam

Një qenje

Kalimtare

Rrëmbye m’një valle

T’perjetshme.

(Pylli i Kiuton, korrik 1918).

Shtëpia ime

Çudi

Sa dashuninë

E ruejtkam prap per ty

E pra kujtova se e kam shpuplue

Nëpër botë.

Mall

At’herë

Kur nata biret

Teksa pa dalë pranvera

E rrallë

Ndokush kalon

Mbështillet mbi Parisin

Një ngjyrë e mbyllët

Vaji

Nga skaji

I urës

Kundroj

Të pakufishmen heshtje

T’njaj vajze

Së bjerrun.

Të kqijat

Tona

Shkrijnë

E si të tretun

Mbesim.

(Lokvica, 28. 09. 1916).

Agoni

Me vdekë sikur laureshat e etuna

N’mirazhë

Apor si shkurtat

T’ kaluemen detin

Ndër t’parat çufrra

Kur ma s’i kande të fluturojë

Por mos të rrosh me ankime

Si ‘j gardalinë

Hyje

Rishtas po digjen atje siper prrallat

Do t’bijnë me t’paren erë sikurse gjethet

Por t’vijë një tjetër frymë,

Një vezullim i ri ka per t’u kthye.

Ndeshkim

I mbyllun mes sendesh së vdekshme

(Një ditë edhe hyjet do t’shuhen)

Pse digjen për Zotin?

(Mariano 29. VI. 1916).

Kotsi

Papritmas

Naltohet

Përmbi gërmadhat

E pastërta

Habi

E pambarimit

E njeri

Germuçun

Mbi ujin

E ndritun

Nga dielli

Kujtohet

Se asht hije

Që l’kundet e

Thehet

Ngadalë.

(Valone, 19 gusht 1917)

Ushtarë

Qëndrojmë

Si gjethet

Ndër pemt

E vjeshtës.

(Pylli Kurton, Korrik 1918).

Heshtje e hyllzueme

E pemt e nata

Nuk po lëvizin ma

Përvecse çerdhesh.

(1932).

Ironi

Po ndiej pranverën ndër gemat e mërdhitun

N’ket orë mund t’endesh lirshëm, tue bredhë

Përmes shtëpive, i zhytun ndër mendime.

N’ket kohë janë mbyllë dritaret, por

Ky trishtim shëngjergjash ma treti gjumin.

N’ mëngjez, një tis i blerë do njomëzojë kso pemësh,

Q’ ende të thame qenë kur erdhi nata.

Zotynë nuk rrin pushue.

Vetëm në ket orë, ndoj andërrtari t’rrallë

I bjen me vuejt duke ia ndjehun veprën.

Sonte, ndonse asht prill, n’qytet bjen borë.

Asnjana dhunë s’ia dalka asaj që dan

E ftohtë

Dhe e heshtun.

Shpërfytyrim

Jam

P’shtetun për kapën

E barit të zverdhun

Një duhëm e athët

Livron e çlirohet

Prej brazdash pjellore

Kujtohem mirfilli

Q’u linda prej bujqësh.

E ndihem ndër sytë

(Që ndjekin të vemendshem

Ndryshimet e motit)

E njerit të rudhun

Si l’vorja e mandit që kinë.

E ndihem

Ndër f’tyra fmijnore

Si molla të kuqe

Si gjaku

Mes pem’ve cipllake

Si reja

Kullohem

Në diell

E ndihem i tretun

M’një puthje

Që m’shkrinë

E më qetëson.

*Perkthye nga Ernest Perdoda pa pretendime artistike, por qartë. (Shënim i Ernestit.)

Përgatiti për botim Anton Cefa

Ridgewood, New Jersey, 8 qershor 2016.

NOBELISTET E LETERSISE-SALVATORE QUASIMODO

June 9, 2016 by dgreca

NOBELISTI XVI 1959-SALVATORE QUASIMODO/

Salvatore Quasimodo Është një nga përfaqësuesit më origjinal të hermetizmit. Lindi në sirakuzë. Në fillim punoi si gjeometër, çka i dha mundësi ta shëtiste Italinë anekënd.Qe autodidakt. Më 1938 shkëputet nga puna për të jetuar me shkrimet e veta: punon në fillim si redaktor në disa revista, pastaj falë suksesit si poet dhe kulturës së vet të gjerë fitoi katedrën e letërsisë italiane në Konservatorin e Milanos. Më 1959 i dhanë çmimin Nobel. Vdiq në Napoli .

MOTIVACIONI :

«për fluturimin sublimimin dhe gjuhën evokative të poezisë së tij e cila në një mënyrë vizionare pasqyron gjendjet e kohës sonë»

_________________________________________________________________

DITA E PARË

Një qetësi ujërash të shtrira

më zgjon të vetmuar

në zemrën e uraganëve të lashta

përbindëshi i vogël i shqetësuar.

Janë të lehta në errësirën time

yjet e shembur së bashku me mua

në globe sterile me dy pole ndesh

midis brazdave të agimeve të shpejta:

dashuri shkëmbinjsh edhe resh.

Është yti gjaku im,

Zot : le të vdesim.

LULJA E DIELLIT I PËRKULET PERËNDIMIT

Lulja e diellit përkulet drejt perëndimit

dhe tashmë rrokulliset dita

në syrin e saj në rrënim dhe ajri i verës

dendësohet dhe përkul gjethet dhe tymin e kantiereve.

Largohen me vrap rrokullimthi resh të thata

dhe gjëmime bubullimash

lojë, kjo, e fundit e qiellit. Për fat të keq,

dhe për vite me rradhë, e dashur, na ndalon ndryshimi

i pemëve të shtrënguara brenda rrethit

të Naviljeve. Por është përherë dita jonë

dhe gjithmonë dielli që ikën

me fillin e rrezes së tij të dashur.

Nuk kam më kujtime, nuk dua të kujtoj;

kujtesa ngitet nga të vdekurit,

jeta është e pafundme.

Është jona çdo ditë

Njëra do të ndalet përgjithmonë,

dhe ti si unë, kur të na duket vonë.

Këtu në anë të kanalit,

Këmbët në lëkundës, si të fëmijëve,

shikojmë ujin, degët e para

brenda ngjyrës së tij të gjelbër që errësohet.

Dhe njeriu që në heshtje afrohet

Nuk fsheh një thikë në duart e tij,

por këtë lule barbarozë.

Përktheu: Faslli Haliti

SKICA E FOTOS SE UGOLINIT NE BUTRINT

June 9, 2016 by dgreca

NGA GËZIM LLOJDIA/

1.Igino Epicoco bëri këtë skicë Prof Luigi Maria Ugolini në vitin 1932.Për ata të interesuar në qytetërimet e kaluara, vendet arkeologjike kanë një vlerë të veçantë në bazë të lidhjes fizike që ato ofrojnë me këto civilizime ,shkruan James G. Schryver.AssProfessor of Art History at the University of Minnesota, Morris.Për të tjerët, ky interesim mund të kenë interesa financiare, politike, apo ndonjë vlerë tjetër. Artikulli Richard Hodges për ‘ Nikita Hrushovi në këtë çështje na tregon se, në gjysmën e dytë të shekullit të 20, vlera e Butrintit varej shumë nga ata të cilët po e shikonin. Për regjimit komunist pas Luftës së Dytë Botërore të Enver Hoxhës, ishte një lidhje mes popullit të tij modern të Shqipërisë dhe qytetërimit të madh Ilir të së kaluarës. Për Hrushovin, vlera historike e faqes ishte afër askund aq i madh sa potencialin e saj për ta përdorur si një bazë sovjetike nëndetëse. Këto ide, që hedh James G. Schryver kanë gëluar sigurisht në atë kohë ngase pak më poshtë e shohim arsyetimin e tij mbi të kaluarën e lashtë të Butrinit si dhe të misionit arkeologjik italian në Butrint.

2.Këto pikëpamje të ndryshme të Butrintit nuk mund të na habisin sot, kur ne të gjithë jemi shumë të vetëdijshëm për faktin se atë po e sjellin vetë në agjendat tona kur të bëjnë të pamundurën për të përjetuar ose ri-krijuar të kaluarën. Një vështrim i përciptë në shumë publikime të Ugolinit shpejti tregon se, për të paktën, Butrinti do të thotë shumë më tepër se shuma e zbulimeve të saj arkeologjike. Në nivel rajonal, puna e Ugolinit në Butrint dhe në të vërtetë në Shqipëri në përgjithësi, është kryer në kuadër të sfondit të një qeverie italiane, për të kundërshtuar atë që ata e shihnin si rritjen e ndikimit francez në kuadër të mbretërisë. Në një nivel më individual, Ugolini e pa veten si thjesht të thelluar në një marrëdhënie të veçantë shkencore mes Italisë me Shqipërinë dhe duke vazhduar me eksplorimet e një linjë të gjatë të arkeologëve dhe studiuesve të tjerë që shtrihen (sipas tij) të gjithë rrugën prapa në vizitën e 1435 Ciriaco d’Ancona-së , në anketat e tij më të përgjithshme të vendit në vitin 1920, në mënyrë të veçantë, Ugolini ka shmangur shpenzimet e sasive të mëdha të kohës në Shqipërinë qendrore, të cilën ai e deklaruar ishte një pjesë e vendit që ishte studiuar në mënyrë adekuate. Edhe pse, në mënyrë të veçantë, ai ishte i interesuar (rreth banorëve të lashtë të gadishullit Ballkanik), ai ishte larg nga indiferenca ndaj provave për përmirësimet e bëra në Shqipëri e lashtë nga Perandoria Romake. Këto interesa dhe lidhja që ai pa me përshkrimin e vizitës dyditore, ishin ato që në fund të fundit e çuan për të punuar në Butrint.

3.Misioni italian ngritën çadrat në akropolin në Butrint, në vitin 1928.Në vitin 1937, një version të popullarizuara të raporteve të tij zyrtare të gërmimit të Butrintit u botua pas vdekjes (Ugolini vdiq në moshën 41 vjec, 4Tetor 1936 në Bolonjë). Në një paralele interesante me disa nga fjalët më vonë të Hrushovit në lidhje me vendin, parathënien e këtij më të lexuar nga librat e Ugolinit ,Butrinto: Il Mito d’Enea (1937) -s në mënyrë specifike se Mussolini, ka kërkuar që Ugolinitë e shkruajnë atë, sepse “është njerëzit që paguajnë për studimet tona me sakrificën e tyre, dhe për këtë arsye që kanë të drejtë më të madhe të gjithë të gëzojnë rezultatet.” Ajo, që Ugolini ka prezantuar ishte historia e një qyteti i lidhur fort mes Trojës së lashtë dhe të Romës së lashtë. Ajo ishte modeluar pas ishte dhe u bë model për këtë të fundit. Si e tillë, ajo është e lidhur edhe me Italinë fashiste të Musolinit .Për këtë ata gërmuan në Butrint dhe puna e tyre në këtë “Colonia Augusta,” kjo Troy të dytë, nuk ishte vetëm një çështje e rëndësisë arkeologjike dhe historike, por e krenarisë kombëtare .Ajo ishte me këtë krenari se Ugolini e ka paraqitur punën e tij për publikun italian. Në faqet e para të tekstit, ai vuri në dukje se, që nga fillimi, Butrinti dhe rrethinat e tij kishte premtuar jo vetëm mundësi më të mirë për zbulimin e provave të kolonizimit grek apo Korintit, por edhe nga të mirat e dominimit të saj të gjatë me Romën e lashtë . Ajo ishte vetëm katër vjet më vonë, në pranverën e vitit 1928, që Ugolini ishte në gjendje për të realizuar dëshirën e tij për të punuar në Butrint. Ai arriti me ekipin e tij të vogël me anije, ashtu si Eneas, dhe ndërsa duke pritur aty pranë për të fryrë erë dhe ujërat për të qetësuar për ndeshjen e fundit të udhëtimit, ai kaloi kohën duke rilexuar poemën e Virgjilit. Rreziqet dhe vështirësitë e shumta e kanë pritur ekipin pasi ata arritën në vend, por asnjë nga këto nuk i ka penguar ata për tua shuar entuziazmin e tyre .Jo vetëm që ishte vendi në vetvete mjaft i egër, por edhe prokurimi i dispozitave provuar e vështirë, me udhëtim në Sarandë, qytetin më të afërt, shpesh duke marrë një ditë e gjysmë për të përfunduar. Për fat të mirë, në sajë të punës së mëparshme të inxhinierëve ushtarakë italianë të shekullit të 20, një burim i ujit të pijshëm mund të gjendet afër katër orë larg. Në fund, raporti i tij ishte një përzierje të angazhimit për përshkrimin shkencor dhe analiza, eksplorim narrative (duke përfshirë një përshkrim të florës, faunës, dhe banorët e rajonit) që do të jetë në vendin e veta në faqet e National Geographic Magazine.

Origjina e Misionit arkeologjik italian në Shqipëri janë të rrënjosura në krizën politike ,që ekzistonte në rajon menjëherë para Luftës së Parë Botërore, shkruan K.Francis.Puna e misionit arkeologjik italian për të gjetur një vështrim historik të lashtësisë kanë ushqyer dhe precedentë më konkrete dhe më veçanërisht për të krijuar jetën e këtij kombi lëvizjet e mëdha të qytetërimit që kanë pas në kontinentin evropian dhe në pellgun e Mesdheut,thotë E. Benvenuto. Mirëpo lufta e dytë botërore (1939-45) dhe izolimi i mëvonshëm i vendit penguan për dyzet vjet. Gërmimet e bëra prej ekspeditave italiane në vitet’ 20-40 të shekullit të XX dhe gjetjet e saj kanë thënë tashmë shumë,megjithatë, që nga pikëpamja e organizimit etnografik dhe sociale dhe politike, si dhe kulturore, mund të njohin më shumë se 3 fazat e historisë së lashtë.Gërmimet që çuan në ringjalljen e Butrintit janë për shkak të misionit arkeologjik italian , i cili ka punuar për më shumë se 10 vjet nën drejtimin e L. M. Ugolini P.Marconi dhe në fund të D. Mustilli .Në vitin 1930, drejtori i Misionit Arkeologjik Italian në Shqipëri, Luigi Maria Ugolini, rekrutoi L.Cardinin si prehistorian të misionit. Ndërmjet viteve 1930 dhe 1939, Cardini udhëtoi gjerësisht në të gjithë Shqipërinë jugperëndimore dhe ka regjistruar mbi 60 shpella natyrore dhe strehime në shkëmb.

4.Në vitet që kanë kaluar, kam parë zhvillimin me interes të konsiderueshëm për hetimet arkeologjike të zhvilluara në Shqipëri në mes të viteve 1924 dhe 1943 nga misioni arkeologjik italian, dhe veçanërisht figura e Luigi Maria Ugolini, i cili ishte protagonisti kryesor i misionit dhe përgjegjës deri në 1936, vitin e parakohshëm të tij, shkruan Stefano Magnani te studimi i tij: “”In Albania sulle orme di Roma. L’archeologia politica di Luigi Maria Ugolini .

Arsyet për këtë janë të shumta. Një rol kyç është luajtur fillimisht nga debati italian mbi arkeologjinë gjatë viteve njëzet apo të kohës së fashizmit. Ishin të studiuara në Arkivat historike të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe të dokumenteve zyrtare, që kanë të bëjnë me organizimin e misionit italian në Shqipëri, në bazë të së cilës ishte e mundur për rindërtimine kontekstit politik dhe ideologjik në të cilin u mbajt dhe të hetojë kompleksitetin e marrëdhënieve politike të Ugolinit dhe qëllimi me të cilën ai e udhëhoqi për dymbëdhjetë vjet. E rëndësishme doli të jetë shkruan, Stefano Magnani ,edhe festimi i përvjetor i njëqindtë i lindjes së arkeologu, i cili u ka dhënë mundësinë për një konotacione më të mirë të personalitetit të tij, nga pikëpamja e njeriut dhe shkencore, përmes një kujtimi lokal dhe grumbullimi i artikujve të përkushtuar për aktivitetet e Ugolinit u shfaq në guotidiani të shumta dhe revista të periudhës . Kjo ka kontribuar në zbulimin e një dokumentacioni të pabotuar që ishte besuar i humbur, dhe se në fakt ai ishte harruar vetëm në arkivat e ndryshme, duke përfshirë sidomos Arkivin Shtetëror në Tiranë dhe Muzeu i civilizimit romak.

Luigi Maria Ugolini, lindur në Bertinoro ,Romagna, në 18 shtator 1895, shkruan, Stefano Magnani.Ugolini kishte luftuar gjatë Luftës së Parë Botërore, e raporton humbjen e një veshkë, dhe dobësitë e dytë e cila më pas do të çojë në vdekje të parakohshme,thotë më tej ,Stefano Magnani.

Në 1918 ai u regjistrua në Universitetin e Bolonjës, Fakulteti i Arteve, ku ai kishte si mësues dhe Gherardo Gherardini, në vdekjen e tij, Perikliu Ducati.U diplomua në 1921 me një diplomë në arkeologji. Ai pastaj mori pjesë në Shkollën arkeologjike të Romës. Që nga viti 1923 i ishte bashkuar Partisë Fashiste dhe në pranverën e vitit 1924 , Ugolini ishte në krye të misionit të parë italian arkeologjik në Shqipëri.

Zgjedhja kishte rënë mbi të, sepse si një studiues i ri ende papërvojë, por ambicioz i mjaftueshme, ai ishte në një pozitë që të mos jetë në gjendje të refuzojë një propozim në mënyrë joshëse, por në të njëjtën kohë kishin vështirësi të dukshme. Përcaktimi i kushteve të misionit kishte qenë një diskutim i gjatë në mes vetë Musolinit, Roberto Paribeni, atëherë në krye të misioneve italiane shkencore në Levant dhe një figurë kryesore e arkeologjisë italiane të gjysmës së parë të shekullit të njëzetë, dhe Marquis Carlo Durazzo, përfaqësuesi italian në Tiranë . Qëllimi i Paribenit, Ugolini do të duhet të paguajë për të shërbyer me bindje interesat e Italisë gjatë një misioni që është projektuar kryesisht si një iniciativë politike. Një shifër kjo e fundit, e cila del nga dokumentacioni zyrtar i ruajtur në arkivat e Romës dhe Tirana, nga lajmi që u shfaq në shtypin e kohës dhe të lidhjes së ngushtë të tregimit në: arkeologji dhe situatën politike ndërkombëtare.

Marrëdhëniet mes Italisë dhe Shqipërisë dh e Italisë për Shqipërinë daton disa vite më parë dhe kishte një matricat jashtëzakonisht politike dhe strategjike,cilëson Stefano Magnani. Rajoni i veshur në fakt një rëndësi jetike për kontrollin e Adriatikut dhe në të njëjtën kohë për një strategji më të gjerë të ndikimit politik dhe ekonomik në Ballkan. Itali, ku Mbretëria e sapo formuar e Italisë kishte disa raste u përpoq të përfitojë nga kompleksi duke pasur parasysh gjendjen politike para shpërbërjes graduale të Perandorisë Osmane dhe më pas rënies së Perandorisë Austro-Hungareze. Gjatë Luftës së Parë Botërore, Italia kishte krijuar një parim në vend, sipas të cilit ishin anti-austriake kishin zënë portin e Vlorës, ku forcat e armatosura italiane ishin operuar në drejtim të Malit të Zi dhe Serbisë, por në vitin 1920 porti u braktis në përputhje me marrëveshjet ndërkombëtare, duke lënë vetëm një garnizon të vogël në Sazan, në gojën e gjirit të Vlorës.

Interesat strategjike dhe ekonomike (sidomos në sektorin e minierave dhe në sektorin e naftës), megjithatë, vazhdoi dhe arkeologjia u bëri thirrje për të luajtur një rol të rëndësishëm, funksioni i mbuluar në kontrollin shqiptar të situatës, sidomos pas konferencës së paqes e vitit 1921, kishte ofruar Italisë, mundësinë e kthimit për të pasur një rol aktiv në Ballkan. Deri në vitin 1923 vëmendje italiane në Shqipëri nga hetimet arkeologjike ishte thjesht episodik. Në tetor , ajo ishte e njëjtë Paribeni për të bërë një vizitë të shpejtë, dhe më së fundi u ka P. Biagio, i cili më pas ka botuar një llogari të gërmimeve dhe kërkimi i kryer në Shqipëri nga misioni italian dhe se jo çuditërisht kishte shpresuar se disa studiues të rinj Italian e kanë pritur në të ardhmen një studim të plotë arkeologjike të rajonit. Rasti është prodhuar në vitin 1923. Në shtator të atij viti, u nënshkrua një marrëveshje midis Francës dhe Shqipërisë e cila i dha mundësinë për të kryer gërmime dhe hulumtime në zona të mëdha të Evropës veriore dhe qendrore . Italia deri në atë kohë kishte shikuar, me besim tek një rezultati negativ të negociatave franko- shqiptare, edhe pse ishtë e qartë se misioni francez, i cili kishte qenë mbështetur fuqimisht dhe miratuar nga Justin Godart ,gjithashtu për qëllim konsolidimin e pranisë dhe interesat ekonomike të Francës në Ballkan.

“Personi i duhur për të shtytje në etnografinë e lashtë ballkanike” për të kryer këto detyra dhe për të fituar simpatinë e qeverisë shqiptare u identifikua Ugolini i ri,i cili qe përgjigjur menjëherë dhe në mënyrë adekuate vijon më tej, Stefano Magnani.Pa një programim të saktë në pranverë të vitit 1924, Ugolini kryen në dy muaj, një studim në shkallë të gjerë të territorit të Shqipërisë nga Durrësi në Butrint. Udhëton kryesisht në këmbë ose me autobus , ai udhëtoi nëpër rajonet veriore dhe jugore, pas një rruge që e mori për të vizituar vendet kryesore të protohistorike , periudha klasike dhe mesjetare. Qëllimisht ai la pas dore zonën qendrore dhe vendin e Apollonisë, i cili tashmë ishte hetuar nga një mision austriake në fillim të shekullit, dhe ku, rezultatet e hulumtimit të kryer nga misioni francez në Durrës dhe Apolloni u botuan ndërkohë, francezët i kishin përqendruar aktivitetet e gërmimit nën drejtimin e Leon Rey.

Në muajin qershor Ugolini ishte në gjendje të bëjë një raport fillestar të aktiviteteve të tij, në të cilën ai theksoi veprimin e saj në favor të interesave italiane dhe u angazhua për një ndërhyrje më konkrete apo e cila ka kundërshtuar praninë e rivalit francez. Situata politike në Shqipëri, megjithatë, ishte shumë e pasigurt për shkak të përplasjes mes fraksionit të drejtuar nga Ahmet Zogollit, dhe opozitës të udhëhequr nga Fan Noli, dhe Paribeni ka sugjeruar që të prisni që ajo të zhvillohet rregullisht me kërkesat për një grant të gërmimit, megjithatë, duke treguar vendin e Phoenix, kryeqyteti i Lidhjes së Epirit, i cili është vizituar edhe nga Ugolini, vendi më i përshtatshëm për një intervento të pare, qendër e rëndësishme në fakt duket të ketë karakteristikat ideale për të nxjerrë në pah atë. Karakteri origjinal i kulturës vendase dhe nivelit të perzierje me kulturën greke. Në mes të vjeshtës të vitit 1924 dhe asaj të 1925, Ugolini ka alternuar disa qëndrime në Shqipëri. Fushata e parëtë gërmimet në Phoenix,! Megjithatë, ka filluar vetëm në gusht të vitit 1926, në sajë të një leje të përkohshme, për shkak të vonesës të dhënë nga autoritetet shqiptare.

Në vitin 1927 misioni filloi të marrë në konsistencën Phoenix me ardhjen e Darit por fondet nuk u ndanë , pavarësisht edhe ndërhyrjeve të Musolini në mënyrë të përsëritur, në fund të shtatorit, pas dy muajve të fushatës, puna u pezullua ,shkruan Stefano Magnani.

Në të njëjtën kohë, rezultatet e arritura në rrjedhën e aktiviteteve arkeologjike filloi të bëhet i njohur nëpërmjet një seri të botimeve shkencore dhe përhapjen e informacionit në gazeta dhe revista italiane dhe të huaja. Ajo nuk ishte vetëm për të siguruar për publikimin e kërkimit shkencor, por kryesisht për të marrë dhe nismat ndërkombëtare për të luftuar në krahasim me francezët

. Në pranverën e vitit 1927 kishte lënë vëllimin :Shqipëria antike” , të cilën e ka mbledhur nga rezultatet e kërkimet të përfunduar në vitin 1924, zbulimi i të cilave është financuar nga Ministria e Punëve të Jashtme në fondin për shpenzimet e ngjarje të fshehta ndërkombëtare.Vëllimi ishte konceptuar si i pari i një serie të cilat përbënin futjen dhe konsistenca e të cilit do të ndryshohet në kohë.

Vëllimi i dytë, i dedikuar për gërmimet në akropolin e Phoenix, u shfaq vetëm në vitin 1932, në mënyrë të qartë nga ana e Ministria e Punëve të Jashtme, por teksti i shoqëruar me fotografitë tashmë ishte përfunduar nga Ugolini në dimër në mes të viteve 1927 dhe 1928 për shkak se ai, në fakt, misioni kishte lëvizur nga Fenice në Butrint,\.Ndër arsyet që Ugolini çoi në ndryshim rrënjësor të programeve, me siguri ishte dëshmi e rritjes së autonomisë dhe ndërgjegjësimin e rolit ndoshta duhet të mbështetej në vështirësitë logjistike dhe financiare të hasura deri më tani në Phoenix, dhe kërkimi për një vend që do të garantonte një futje dhe respektimin më të madh të ideologjisë dhe nevojat e propagandës fashiste. Si jashtëzakonisht fitimprurës nga pikëpamja shkencore dhe madje edhe politikisht, hetimet në Phoenix nuk kishte prodhuar asnjë rezultat mrekullueshëm, dhe Akropoli jashtëzakonisht i madh i fortifikuar nuk duket të jetë një bazë e mjaftueshme për të nxitur vëmendjen e publikut në gërmime.

Butrinti se Phoenix kishte avantazhin e të qënit më i lehtë më të kapshëm . Marrëveshjet me autoritetet shqiptare për transferimin e misionit në Butrint tashmë kanë përfunduar në dhjetor dhe misioni ishte në gjendje për të filluar kërkimet në vendin e ri, që nga fillimi i viti 1928, program i ri kërkimi ka goditur ,janë fituar shpejt rezultate të shkëlqyera. Që nga viti i parë u sollën pjesërisht në dritë muret e Akropolit, me portën lindore ( teatër, dhe disa dhoma që i përkasin pagëzimore bizantine, dhe janë gjetur mozaikë të shumta ,statujat, duke përfshirë kreu i të ashtuquajturit “perëndeshë e Butrintit”, një kopje e bukur romake e cila ishte më vonë në qendër të një histori të ndërlikuar të eksportit, i cili zgjidhet vetëm disa vjet më parë .

Gjatë viteve në vijim, gërmimet kanë vazhduar me sukses të madh dhe misioni është forcuar me ardhjen e një grupi të madh të dijetarëve të rinj dhe të talentuar, duke përfshirë Luigi Cardini, Carlo Ceschi, Hyginus Epicoco, Louis Morricone, Claudio Sestieri. Ky dimension i ri i lejohet Ugolinit të mençur për të dhënë aftësitë e tij të organizimit dhe drejtimit të punës, përmes krijimit të një programi jashtëzakonisht kompleks dhe hulumtim, që përfshinte hetimin jo vetëm vendin e Butrintit, nga origjina e tij , mosha veneciane, por edhe eksplorimi i plotë i zonës përreth dhe filloi eksplorimin e shpellave dhe vendbanimeve.

Publikimet e të cilat ende mund të shihen pas direktivës së Musolinit, Ugolini filloi një seri të gjatë të konferencave në disa qytete evropiane, marrja e një sukses të madh, i cili mbetet i raportuar gjerësisht në gazetat e kohës dhe në raportet e stafit të ambasadës . Vdekja e tij e parakohshme, e ndjekur nga Pirro Marconi, i cili pasoi atë në krye të misionit, shkaktoi braktisjen pothuajse të plotë të programeve origjinale.

Duke analizuar figurën e Ugolinit Stefano Magnani thotë: Arkeologu dhe publicist Ugolini ishte padyshim një personalitet kompleks, shumë më tepër se kushdo mund të kishte imagjinuar edhe disa vite më parë. Shkrimet e tij gjenden në arkivat romake dokumentojnë aftësitë e fakteve si një dijetar dhe arkeolog, si drejtor dhe organizator i një game shumë të gjerë të aktiviteteve gërmimeve dhe anketave. Mbi të gjitha, ajo tregon aftësitë e reja, të tilla si përdorimin e gjerë të fotografisë si një dëshmi të gërmimit, me trashëgiminë e një rekordi, që ende duket e mahnitshme sot.Vëmendje e vazhdueshme të stratigrafia e gërmimit, një tipar jo të përbashkët mes arkeologëve bashkëkohësit e tij. Ndër cilësitë e tij duhet t’i përshkruhet krijimin e një programi gjithëpërfshirës të hulumtimit, i cili kërkonte që të nxjerrë në pah aspekte të ndryshme dhe periudhave, për të ndërtuar një foto që të jetë e mundur nga zona të mëdha dhe rajone të anketuar. Ajo duhet gjithashtu të japë atij një dëshirë të sinqertë për të ruajtur trashëgiminë arkeologjike dhe artistike përmes ruajtjes lokale dhe restaurimin e monumenteve dhe krijimin e muzeve vendore.Veçanërisht efektive është aktiviteti i tij në terren i kryer jo vetëm me shkrimet e tij, shkencore, por edhe për shkak të konferencave të shumta që e panë atë të angazhuar në Itali dhe shumë vende të Evropës. Përfshirja me fashizmin, aderimin në ideologji, pjesëmarrjes në një program që ishte në të njëjtën kohë kulturore dhe politike. Në këtë kuptim, artikujt e gazetave dhe revistave të periudhës, në krahasim me dokumentacion shkencor, mund të lejojë që të formulojnë disa konsideratë interesante.

Dosja e artikujve të ruajtura në Bertinoro, në veçanti, të tregojnë se si disa masa që përfshihen aty, në lidhje me ngjarjet lokale apo personale, ishte mbledhja private e Ugolini dhe është e rëndësishme për të kuptuar disa nga aspektet më pak të njohura kuratore. Raporti i parë i studimit të kryer në Shqipëri u shfaq në Journal of Apulia më 18 nëntor 1926, në një paragraf të përkushtuar për aktivitete të përgjithshme italiane arkeologjike jashtë vendit, dhe u përkthyer më pas në Dielli, gazetë shqiptare e botuar në Boston, në numrin e 7 dhjetorit . Nga ky moment fillon një pjesë gjithnjë e më e rëndësishme e informacionit, lajme dhe artikuj që lidhen me mision në gazetat dhe revistat, me ulje dhe ngritje, vazhdon deri në vitin 1943 dhe përbëhet nga mbi pesëqind artikuj qëkanë të bëjnë me aktivitetet e misionit, por mund të supozohet në mënyrë të arsyeshme se një numër shkrimesh mund të jenë zhdukur në mënyrë të pashmangshme nga ku shpëtoi dy koleksionet të rregulluar në Bertinoro dhe R OMA. Në këtë aktivitet shumë ose më pak, pas të cilit deri në vitin 1935 do të shihni se dora e Ugolini, ndoshta ndonjëherë i dha gazetarëve pesë vëllime, gjashtëdhjetë artikuj shkencore, dy udhëzon të vogla dhe disa filma të shkurtër që përbëjnë trashëgimi, të botuar, të misionit. I shoqëruar nga një rezonancë të gjerë në pranvere të viti 1927 u shfaq vëllimi i parë në seri për Shqipërinë e lashtë, në të cilën Ugolini kishte rezultatet e hulumtimeve të kryera në vitin 1924. Duke respektuar direktivat e marra, ai kaloi në shqyrtim një numër të madh vendesh, duke filluar nga prehistoria në vendet veneciane dhe të banuara me interes të veçantë, të tilla si nekropolin e Komanit, dokumentacioni i të cilëve ka sugjeruar ekzistencën e një vazhdimësie të popullsisë e territorit nga mosha e vjetër, duke siguruar një konfirmim të rëndësishëm të familjes së shqiptarëve moderne nga ilirët e lashtë. Kështu ai u ndesh, edhe pse me vështirësi të mëdha, me direktivat e Paribenit, i cili kërkonte tu përgjigjej nevojave specifike në Shqipëri. Në disa raste në rrjedhën e librit, Ugolini prandaj thekson lashtësinë e marrëdhënieve dhe shkëmbimeve midis Shqipërisë dhe Italisë, duke kujtuar gjurmët e ndikimeve nga ilirishtja etnike dhe gjuhësore në mes të veriut të lashtë VENETI Iapigi dhe Messapians në jug. Në të njëjtën kohë, megjithatë, thekson faktin se ndikimet kulturore të lëvizur në drejtim të kundërt, Italia drejt Ilirisë. Italia dhe Roma për këtë arsye janë parë si dispenzuesve të kulturës dhe qytetërimit kundër ilirëve me anë të kontakteve dhe lidhjeve të ndodhura në të kaluarën.

Stadiumi i Prishtinës do të nisë renovimin brenda 10 ditësh

June 9, 2016 by dgreca

Kosova plotëson kritere për sport ndërkombëtar/

-U nënshkrua kontrata për renovimin e tërësishëm të Stadiumit të Prishtinës/

PRISHTINË, 9 Qershor 2016-Gazeta DIELLI/ Në hapësirat e Stadiumit të Prishtinës, është nënshkruar sot kontrata për renovimin e tërësishëm të këtij stadiumi në vlerë prej rreth 3 milionë e 800 mijë euro.Në ceremoninë e nënshkrimit të kontratës morën pjesë, ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Shala, përfaqësues nga Komuna e Prishtinës, Federata e Futbollit të Kosovës, përfaqësues të FC Prishtina dhe të kompanisë kontraktuese,“Altrade” dhe “Izolimi”. Punët për renovimin e këtij stadiumi do ta zgjasin 14 muaj dhe pas renovimit ky stadium t’i plotësoj të gjitha kriteret për ndeshjet ndërkombëtare, u tha me rastin e nënshkrimit.

Financimi i këtij projekti do të bëhet konform memorandumit të nënshkruar vitin e kaluar ndërmjet MKRS-së dhe Komunës së Prishtinës, ku 75% të financimit do ta mbulojë MKRS-ja dhe 25 % Koma e Prishtinës. Gjithashtu edhe mbikëqyrja e punimeve brenda kësaj kontrate do të bëhet nga MKRS-ja, në bashkëpunim me Komunën e Prishtinës.

Me këtë rast, Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Shala u shpreh së ky është investimi më i madh i ministrisë, investim i përbashkët i qeverisë së Kosovës dhe Komunës së Prishtinës në funksion të përmirësimit të infrastrukturës sportive në vend.

Ai më tej shtoi se ky është shembulli i mirë i punës së përbashkët dhe i investimit të rreth 3 milionë e 800 mijë euro, me çka ky stadium do t’i plotësojë të gjitha kriteret për gara ndërkombëtare dhe do të jetë në shërbim të futbollit të Kosovës.

Punimet për renovimin e këtij stadiumi do të fillojnë brenda 10 ditësh./b.j/