Archives for November 2018

DITA E FLAMURIT NË MBRETERINË E BASHKUAR TË SUEDISË

November 26, 2018 by dgreca

DITA E FLAMURIT NË MBRETERINË E BASHKUAR TË SUEDISË, NJË DITË FESTE PËR BASHKATDHETARËT/

1 Suedio 2 suedi ok.JPG 1 a ok suedi

Nga Bahtir Latifi/

-Manifestimi qëndror u mbajt në qytetin Norrköping të Suedisë në organzimin të Qendres rinore shqiptare Albakos ga Hässleholm, Shoqatës Kulturore Ilira nga Norrköping dhe Qendres kulturore Shqiptare Migjeni nga qyteti Borås
Në Norrshëping (Norrköping) të shtunën më datën 26.11.2018 u festua Dita e Flamurit apo si njihet ndryshe dita e mvetësisë së Shqipnisë. Në një lokal të stolisur bukur dhe me hapsirë të madhe duke i´´a shtuar bukurinë asaj sallë prania e Flamurit Kuq e Zi.
Në këtë festë ishin të pranishem dhjetra bashkatdhetarë duke nderuar dhe festuar 106 vjetorin e pamvarsisë. Kjo ditë e renësishme si çdo vit bashkoj shumë Shqiptarë, mërgimtarë pa dallim
moshe e gjinie. Manifestimi filloj me një fjalë përshëndetëse nga z. Fahredin Berisha, njëherit edhe organizator i kësaj dite, duke uruar mirëseardhëjen musafirëve e duke u´a uruar 106 vjetorin e Pavarsisë së Shqipërisë.
Meqë kishte musafirë që kishin ardhur nga vende të ndryshme e të largëta, ai shpërndau disa dhuarata për ta. Ndër të ftuarit e kësaj nate festive ishte edhe Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni”, ku mori disa dhurata për prezencen e tyre në këtë
përvjetor.. Më pas, pasi përfundon fjalimin Fahredini, duke ia kaluar fjalën z. Sokol Demaku, kryetar i Qendrës Kulturore Shqiptare ”Migjeni” në Borås. ” Urime Dita e Flamurit, dita e
Pavarsisë së Shqipërisë, të dashur mysafir, bashkëatdhetarë.
Êshtë kënaqësi të jemi në mesin tuaj”, kështu e filloj fjalimin e tij Sokol Demaku, duke vazhduar më tej para të pranishmëve një historik të shkurtë për QKSH”Migjeni” e cila u
themelua në vitin 2007 dhe ende jeton.
Rradha i mbetë moderatorës Natyra Berisha e cila i dha hijeshi me prezantimin e saj kësaj mbrëmje festive. Festa vazhdoj me valle tradicionale Shqiptare nga fëmijëtë e vegjël të ciliët ishin përgatit dhe ushtruar nga z. Selami Citaku. U luajt vallja e Rugovës ”Shota” nga dy të
rinjë si dhe disa të tjera. Po ashtu u recituan edhe vjerrsha për nderë të kësaj dite nga fëmijët mërgimtarë në Suedi.
Këtë festë e pasuroi edhe Qendra Kulturore Shqiptarë” Migjeni”nga Borasi (Borås), me prezantimin e veshjeve kombëtare, vallzim me vallen e Toponishtës si dhe u këndu një këngë me çifteli për Flamur nga Besnik Palnikaj. Pasi mbaroj programi i kësaj dite, 28 nëntor ditës
së flamurit, të pranishmit vazhduan të argëtohën edhe më tej me muzikë të drejtëpërdrejtë nga këngëtari Sadik Krasniqi gjer në mesnatë.
Kështu përfundoi edhe i gjithë ky program i cili ishte organizuar me dashuri, përkushtim, e qëllim të mirë për nderë të Pavarsisë së Shqipërisë. Organizatorët e këtij manifestimi ishin: shoqata ”Iliria” nga Norrshëping me kryetar Fahredin Berisha, Qendra Kulturore Shqiptare
”Migjeni nga Boras, kryetar Sokol Demaku si dhe shoqata ”Albakos” kryetare Edona Heta.”Albakos” njihet si shoqat e cila mbështetë Shoqatat Shqiptare në Suedi në realizimin e aktiviteteve kulturore.

KONGRESI I MANASTIRIT- RESPEKT PËR KËTË VEPËR TË MADHE KOMBËTARE

November 26, 2018 by dgreca

1 a Manastirit 1 asllani.jpg 1 dhoma muze

NGA ASLLAN BUSHATI/*

Këtë nëntor të 2018-tës, të gjithë shqiptarët në trojet etnike e në diasporë, përkujtuan 110 vjetorin e alfabetit të gjuhës sonë të mbrekullueshme shqipe. Unë duke qenë i shkolluar e specializuar për fushën e mendimit ushtarak, të sigurisë kombëtare dhe të politikave që lidhen me këtë sferë, do të shkelja si të thuash në një “fushë të minuar” në se do të tentoja të cfaqja mendime për fushën e gjuhësisë (morfologji, sintaksë, historisë së letërsisë etj). Por në të njejtën kohë duke qenë i apasionuar për ceshtje të sigurisë kombëtare, historisë së luftërave dhe të artit ushtarak, në kërë shkrim do të përpiqem të evitoj “fushat e minuara të gjuhësisë”, e në të njejtën kohë, duke përdor formën e katakizmit (pyet vetë e përgjigju vetë), do të fokusohem vetëm tek aspekti i vlerave kombëtare.

Si fillim, le të ndalemi pak tek armiqësia e madhe shekullore që turqit treguan me gjuhën tonë shqipe, gjë të cilën nuk e treguan me gjuhët e tjera të Gadishullit Ilirik (greqisht, serbisht, bullgarisht, rumanisht etj). Kështu pas periudhës Skënderbegiane, mbi trojet shqiptare ndodhi një shpërngulje masive, trysni e pashembullt për të pranuar turqizimin mbi ata që pranuan të qëndrojnë në trojet etnike, reprezalje e shtypje sa nga fundi i viteve 1600 gjuha shqipe u ndalu përfundimisht kudo (përvec në familje). Tregtarët, nënpunësit, jenicerët, ushtarët profesionistë shqiptar etj, që udhtonin nëpër vendet e perandorisë, nuk guxonin më të tregonin prejardhjen e tyre me fjalët: alban, arbresh, arvanitas dhe as arnaut, sepse kjo u kushtonte deri jetën. Për të treguar vendin nga vinin ata filluan të përdorin : atje ku shqipet rrinë (shqipet-rrinë; për Shqipëri), shqipet-nej për Shqipneja, shqipnija e të tjera forma dialektore të fjalës së sotme Shqipëri. Personalisht mendoj se kjo është periudha që shpiptarët filluan ta quajnë vehten shqiptar dhe vendin e tyre Shqipëri në ndryshim me formën alban dhe Albani që bota na njeh.

Greqia, Serbija, Bullgaria, Rumania etj, u shkëputën më shpejt nga Perandoria Otomane, kurse shqiptarët jo. Madje Konferenca e Shën Stefanit i coptoi keq trojet shqiptare, sa i shtyu krerët shqiptar të kërkonin një zgjidhje për vetmbrojtje. Produkt i kësaj lëvizje vetmbrojrëse është Lidhja Shqiptare e Prizrenit, e cila tentoi bashkimin e katër vilajeteve me përbërjë shumicë shqiptare në një shtet të vetëm. Por ky shtet më shumë i imagjinuar se sa i realizuar, nuk kishte një alfabet të përbashkët që të shkruante e të dokumentonte qenësinë e tij. Pra domosdoshmëria e të pasurit të një alfabeti të njësua të gjuhës shqipe u shtru si një nga nevojat më imediate të pas Lidhjes Prizrenit. Shumë intelektualë filluan të hartonin nga një të tillë, por seriozisht u proekupuan disa shoqata në trojet etnike dhe në diasporë ku më të përmendurat janë në : Shkodër, Elbasan, Korcë, Shkup, Manastir, Sofje, Bukuresht dhe më e madhja në Stamboll me Frashërllinjtë.

Tani pyetja e parë që shtrohet për alfabetin e shqipes është se pse Kongresi u mblodh në Manastir e jo diku tjetër për shembull brenda kufijve të sotëm territorial të Shqipërisë? Po, Manastiri ishte qendra e vilajetit ku shumica e banorve ishin shqiptar nga trojet e sotme shqiptare në Maqedoninë Veriore, shqiptarët e zonës Follorinë –Fllamoros (flamur) sot në teritorin e Greqisë; Devolli, Korca, Kolonja, Pogradeci e deri Elbasani përfshiheshin në këtë vilajet. Manastiri ishte në rrugën Egnatia, dhe vazhdonte të ishte qendër e rëndësishe politike, ekonomike e ushtarake e Perandorise Turke. Në Manastir kishte shumë dyqane të tregtarëve shqiptar, si dhe Mihal Grameno kishte blerë një nga hotelet më të mira të qytetit. Jetonte Familja shumë e nderuar Qirjazi dhe kishte një shoqatë (klub) shumë aktiv kombëtare . Po ashtu dy personalitete të Klubit të Manastirit (Femi Zavalani e Gjergj Qirjazi), u bënë inisiatorët e thirrjes së Kuvendit duke ju dërguar kërkesë gjithë shoqatave (klubeve) shqiptare (dhe disa personaliteteve si Faik Konica), që të zgjidhnin vetë nga dy delegatë për në Kongres. Kërkesa e formuluar ju përcollë të gjithëve në variantin gegërisht dhe toskërisht. Pra, vec të tjerave, Klubi i Manastirit ishte ofruesi i mikpritjes së Kongresit.

Pse kryetari Kuvendit u zgjodh Mithat Frashëri? Ai u zgjodh për disa arsye: si përfaqësues i shumicës muslimane, si bir i Familjes Frashërlinjëve që i kishte kushtuar gjithcka ceshtjes kombëtare, si më aktivi i Shoqatës Stambollit si ideues dhe përpunues i alfabetit të Shoqatës Stambollit, si gjuhtare intelektual me personalitet të formuar e të mirpranuar nga antarët e tjerë.

Nga të zgjedhurit e tjerë drejtues të Kongresit ishin edhe: Luigj Gurakuqi intelektual e atdhetar i formuar me pushkë e penë që përfaqësonte pjesën katolike dhe alfabetin latin. Gjergj Qirjazi, protestant dhe pinjoll i një familje me një aktivitet shumë të madh në rilindjen kombëtare dhe Thoma Avrami një atdhetar dinjitoz që përfaqësonte pjesën ortodokse .

Në këtë kohë fjalët e shqipes shkruheshin me alfabetin turk, arab, grek e latin dhe me dhjetra variante të të ashtuquajtur alfabete të krijuara nga individë të vecantë. Marrë shkas nga kjo, Kongresit ju paraqitën paraprakisht si opsione të mundëshme për zgjedhje alfabetet: latin, turk, arab dhe grek. Por ju la për detyrë Komisionit të zgjidhte variantin më të mirë e më të përshatshëm për hapsirën dhe dimensionet që mbartëte gjuha jonë.

Në krye të Komisionit u zgjodh poeti e dijetari i madh i shqiptarisë Atë Gjergj Fishta. Ai me një punë shumë të mundimëshme, e me shumë mjeshtëri bëri që të kapërceheshin ndasitë krahinore e fetare në mentalitet dhe tek shkronjat e përzgjedhura ta gjenin veten gjithë fjalët e gjuhës së folur shqipe, me zanore e bashktingëllorë të forta e të buta me dialekte e nëndialekte.

Alfabeti që zgjodhi Komisioni është pikërisht ky që ne kemi sot, i cili u miratu në Kongres. Relacioni për përfundimet dhe vendimet e Kongresit është përpiluar nga Gjergj Qirjazi e është përkthyer në anglisht nga Parashqevi Qirjazi. Një kopje e vendimeve ju është bërë me dije konsujve të Austro- Hungarisë dhe Anglisë.

Sot pas 110 vitesh mund të duket një gjë e lehtë zgjedhja e alfabetit të gjuhës shqipe. Por po të këthehemi prapa në kohënë, do të kuptojmë se shqipja ishte e jashtligjëshme dhe e dënueshme nga autoritetet turke. Shumica muslimane e popullatës shkruante turqisht (ajo që dinte shkrim e lexim) dhe hoxhallarët arabisht, kurse komunitetit ortodoks shkruante në greqisht dhe ai katolik në alfabetin latin. Sot gjithë shqiptarët kudo që janë e shkruajnë gjuhën tonë me një alfabet të njësuar me popujt perendimor, familjes së të cilëve u përkasim- pra me alfabetin latin.

Ju ndritë shpirit për mot e jetë o atdhetarë të mëdhej të Kombit Shqiptar që na e latë të gatëshme ta gëzojmë këtë vepër madhore kombëtare që ju e krijuat me mundim e durim shumë të madh. E meritoni të përulemi me respekt në këtë 110 vjetor e në vijimsi përpara : Gjergj Fishtës, Mithat Frashërit, Luigj Gurakuqit, Ndre Mjedës, Gjergj e motrave Qirjazi, Mihal Grameno, Femi Zavalani, Thoma Avrami etj etj.

Ne Foto delegatet e Kongresit te Manastirit.
– Dhoma muze e Komisionit te Kongresit

KOSOVË-SHQIPËRI, NË PEJË MBLEDHJA E 2 QEVERIVE ME 9 MARRËVESHJE

November 26, 2018 by dgreca

-Jemi në rrugë të mirë Kosovë-Shqipëri për unifikim të tregut ekonomik, por jo vetëm kaq, edhe rrugëtimi ynë më tutje ka qartësi më të madhe nga takimi i sotëm/

1 nderi 2 kryeministri 1 bashke Shqiponja era nenshk 2 1 Majko

-U theksua nevoja e arritjes së marrëveshjeve të reja dhe intensifikimi i zbatimit të marrëveshjeve të arritura me herët të cilat do të jenë në funksion të lehtësirave të ndryshme për bizneset e të dy vendeve/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari*(Me shume foto shihni ne Facebook dielli vatra)

PEJË, 26 Nëntor 2018/ Qeveritë e Kosovës dhe Shqipërisë sot në qytetin e Pejës nënshkruan 9 marrëveshje në mbledhje të përbashkët, të 5-tën, pas të parës historike në Prizren në 11 janar 2014, të dytës në Tiranë në 23 mars 2015 , të tretës në 3 qershor 2016 në Prishtinë dhe të katërtës të zhvilluar në 27 nëntor 2017 në Korçë.

Mbledhja e dy qeverive, Shqipërisë e Kosovës në Pejë, ishte paralajmëruar nga dy kryeministrat, Edi Rama e Ramush Haradinaj, në 27 gusht në konferencën për shtyp pas takimit informal të kryeministrave të vendeve të Ballkanit Perëndimor, të zhvilluar në Durrës, ndërkohë janë bërë të gjitha përgatitjet dhe ditën e djeshme ishin së bashku në Prizren për përurimin e shtatoreve të tre liderëve historikë, Ymer Prizreni, Abdyl Frashëri dhe Sylejman Vokshi, në Kompleksin Monumental të Lidhjes Shqiptare në vitin e 140 vjetorit e në kuadër të Vitit Mbarëkombëtar të Gjergj Kastriotit Skënderbeut.

JEMI NË RRUGË TË MIRË KOSOVË-SHQIPËRI PËR UNIFIKIM TË TREGUT EKONOMIK, POR JO VETËM KAQ, EDHE RRUGËTIMI YNË MË TUTJE KA QARTËSI MË TË MADHE NGA TAKIMI I SOTËM

Qeveria e Republikës së Kosovës dhe Këshilli i Ministrave të Republikës së Shqipërisë kanë zhvilluar në Pejë mbledhjen e pestë të përbashkët, në të cilën janë diskutuar tema të rëndësishme të marrëdhënieve mes të dy vendeve, dhe janë nënshkruar marrëveshje, protokolle dhe memorandume nga ministritë përkatëse me qëllim të thellimit të bashkëpunimit ndërshtetëror.

Në fillim të mbledhjes së përbashkët, e cila u hap me fjalët e kryeministrave, Ramush Haradinaj dhe Edi Rama, u theksua nevoja e arritjes së marrëveshjeve të reja dhe intensifikimi i zbatimit të marrëveshjeve të arritura me herët të cilat do të jenë në funksion të lehtësirave të ndryshme për bizneset e të dy vendeve.

Në vazhdim po japim fjalët e të dy kryeministrave:

Fjala e kryeministrit Ramush Haradinaj:

Zonja dhe zotërinj,

Kam nderin të shpall të hapur mbledhjen e dy qeverive, të Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Kosovës, e pesta me radhë, që po mbahet në Pejë.Jam i lumtur për të arriturat ë këtij takimi të përbashkët dhe jam i bindur se mundësia që të nënshkruajmë nëntë marrëveshje dhe protokolle, do të qojë në një të ardhme të afërt deri në unifikimin e ekonomive tona dhe jo vetëm kaq.E di që populli i Kosovës dhe ai i Shqipërisë presin më shumë nga ne dhe nga këtu do të vazhdojmë pandalshëm me punët që na presin, që janë të shumta dhe sfiduese.Me punë dhe zhvillim, ne e nderojmë sakrificën për liri të të gjithë brezave dhe vetëm me punë e zhvillim do të marrim respektin e të gjithëve. Peja, që diti t’i thotë jo ndarjes në ’99, Peja që diti t’i thotë po lëvizjeve kombëtare e patriotike, Peja e haxhi Zekës, Peja e qershorit ’99 shkrumb e hi e me shumë dhimbje, ashtu siç ishte Prekazi e Kosova, u ringrit, u ringrit për të mos u rrëzuar më kurrë dhe atë duke ndërtuar shtyllat kryesore të jetës shtetërore me shumë mund.

Sot, Kosova është palë kontaktuese me BE-në, MSA-në, zbaton prioritetet e reformës evropiane dhe njëkohësisht ka përmbushur me sukses 95 obligimet e veta, pra njëqind për qind, për liberalizimin e vizave Pra, ashtu si çdo vend tjetër e popull, edhe Kosova pret që e drejta e vet të respektohet, qytetarët e Kosovës, nga institucionet vendimmarrëse të BE-së.

Por, Kosova nuk ka mbetur vetëm duke pritur nga të tjerët, me sukses ka kryer punët e veta; në planin e sigurisë, Kosova përmbyll procesin e transformimit të Forcës së Sigurisë së Kosovës, duke i dhënë mandat mbrojtës në ditët në vijim; në planin ekonomik, reformat fiskale, reformat ekonomike, aktivizimi i resurseve; e deri te investimet e mëdha në energji që po ndodhin.

Në planin rajonal, iu kemi kushtuar bashkëpunimit të ndërsjellë me të gjitha vendet, mirëpo poashtu kemi qëndruar në të drejtën tonë

Por, ajo që e shquan Kosovën, është rreshtimi me ShBA-në, si një faktor prijës global dhe me aleatët tanë strategjik.

Shqipëria, çdoherë ka mundur të llogarisë në Kosovën dhe çdoherë ka të drejtë të llogarisë në të, por edhe Kosova çdoherë ka llogarit në Shqipërinë, e kjo është dëshmuar vitin ’99, në ditët më të vështira të jetës sonë si komb.

Kosova është dhe do të jetë e popullit të vet, Kosova është e kombit tonë dhe aleatëve.

Zoti e bekoftë Kosovën!

Zoti e bekoftë Shqipërinë!

Zoti i bekoftë aleatët tanë!

Zoti Kryeministër, fjala është e juaja.

Fjala e kryeministrit Edi Rama:

I nderuar Kryeministër Haradinaj!

Të nderuar anëtarë të Qeverive të Republikës së Kosovës dhe të Republikës së Shqipërisë!

Dje përkujtuam në Prizren, për të dytën herë bre nda këtij viti, amanetet dhe urdhëresat e Lidhjes Shqiptare, të cilat koha nuk i ka zbehur aspak por i ka në rendin e ditës.Sot dua të sjell këtu pasazhet e një letre që shqiptari i madh prej Kosove, At Shtjefën Gjeçovi, i dërgonte prej Pejës Faik Konicës, 120 vjet më parë, më 1898:“Zemra e nji shqiptari t’vërtet do të lakmonte bashkimin nder vedi; Gegë, Toskë të jemi njimendjet e një zemret, mos të degatohemi (ndahemi) ndër erë për në dashtshnim këtë Shqypni, kaq të mirë e të hijshme”.

E pra, për Shqipërinë, Kosova është një shtet i pavarur, sovran, i barabartë me të ngjashmit e tij, nën një regjim kushtetues demokratik dhe liberal, garancia dhe qenësia e normalizuar e të cilit është çelësi i stabilizimit përfundimtar dhe i ndërlidhjes rajonale në një pikëpamje afatgjatë.

Për Kosovën, përveç së qenuri sentimentalisht shëmbëlltyra referencë e kombndërtimit të saj, Shqipëria është shteti natyralisht më i prirur për bashkëpunim dhe më i interesuar për suksesin e Kosovës, pas lindjes se saj si shprehje e një drejtësie të munguar.

Kjo drejtësi, është në të vërtetë, e drejta ndërkombëtare dhe sot është dita për ta thënë me forcë se ajo e drejtë, e drejta ndërkombëtare, nuk njeh gjysmë-shtete, apo shtete në letër të zhveshur nga prerogativat dhe tagret e vetëqeverimit të tyre.

Kjo drejtësi, e drejta ndërkombëtare, është ajo e të drejtave të njeriut, që nuk njeh gjysmë-njerëz dhe nuk i vlerëson të drejtat themelore të lëvizjeve dhe shkëmbimeve të individëve dhe të mallrave, me gjysmë çmimi.

Ne i kemi mirëpritur dhe i mirëpresim në çdo çast të gjitha dinamikat dypalëshe e shumëpalëshe që çojnë drejt plotësimit kuadrin ende artificialisht të gjymtuar të sovranitetit të Republikës së Kosovës dhe dinjitetit të popullit dhe lëvizjes së tij të lirë. Ja pse kemi qenë dhe mbetemi të zhgënjye nga qasja e Bashkimit Evropian dhe e të gjithë atyre shteteve që janë në themel të Pavarësisë së Kosovës në raport me të drejtën për lëvizjen e lirë të qytetarëve të saj. Dhe ja pse themelimi i forcave të rregullta të armatosura të Republikës së Kosovës, ishte hapi i duhur, hapi domethënës dhe kuptimplotë ne drejtim të plotësimi të kuadrit të një shteti që nuk mund të jetë dhe nuk mund të konsiderohet nga askush një gjysmë shtet.

Por, nga ana tjetër, vonesat në procese si Interpoli, më së fundi janë shfaqje dekurajuese për qasjen e partnerëve potencialë në këtë rajon, që mjerisht ende gdhihen dhe ngrysen me mendësi dhe instrumente konfliktualiteti, por edhe me skema frikërash dhe makthesh të sforcuara, për tu viktimizuar në sytë e botës, ndërkohë që viktima, Kosova, ka shfaqur qysh në krye të herës vullnetin për ta kapërcyer të shkuarën përmes një dialogu të drejtpërdrejtë dhe të sinqertë, dialog, i cili, hiri i të vërtetës e do të thuhet, nuk është gjithmonë i drejtpërdrejtë dhe i sinqertë nga ana tjetër.

Republika e Shqipërisë, përmbushjen e kuadrit të sovranitetit të Republikës së Kosovës e sheh si një kusht që të reshtë përdorimi i Ballkanit Perëndimor si një zonë ku konfliktet janë gjithmonë kërcënim potencial. Ofiçinave të tyre, gjymtimi i këtij sovraniteti u jep dorë dhe gojë që të shpallin brishtësinë e Kosovës, si një vend që iu vjen për shtat ta mbajnë në kllapa, duke e shfaqur si kloakun e Ballkanit, herë si barkun e butë të krimit të organizuar, herë si mjekrën e fshehur të islamizmit radikal, herë si luftënxitësin e përhershëm ndëretnik. Ndërkohë që, Kosova është as më shumë e as më pak në të gjithë këto vite, shëmbëlltyra më kuptimplotë e dëshirës për paqe, shprehja më rrezatuese e respektit për minoritetet dhe nga ana tjetër, mishërimi më domethënës i vullnetit për bashkëpunim, dialog dhe ndërveprim të sinqertë.

Republika e Shqipërisë ka bindjen, që, fort e ndryshme nga ajo e aleatëve dhe shteteve më demokratike të rruzullit, nuk është se udha për zhvillimin e qëndrueshëm të rajonit kalon nga pranimi prej të gjithëve dhe pa kushte paralizuese dhe zvetënuese, të Kosovës, në besëlidhjen e shteteve të qytetëruara. Kjo është domosdoshmëri dhe jo një nga misionet.

Republika e Shqipërisë është tërësisht e angazhuar të ndihmojë në këtë proces, duke i qëndruar larg çdo veprimi që do të nënkuptonte një tutelë, apo një shoqërim të sforcuar.

Kosova ka treguar se është absolutisht në gjendje të luajë rolin e saj ndërkombëtar, qoftë edhe në negociata, qoftë edhe me vende që dakordësitë drejt konsensusit i nënshkruajnë me dorën e djathtë, për t’i grisur më pas me të majtën, pa u tharë ende boja.

Kosova ka bërë përparim thelbësor në rrafshin rajonal, duke marrë presidencën e radhës në Fondin e Ballkanit Perëndimor dhe në Procesin Bashkëpunimit për Evropën Juglindore (SEECP).Po ashtu, roli i saj është dëshmuar të jetë substancial edhe në angazhimet të tjera rajonale.

Sigurisht dhe këtu duhet thënë hapur dhe drejtpërdrejtë, ne nuk mund veç të konstatojmë se në dialogun me Serbinë, Republika e Kosovës ka përparuar, duke ditur të bëjë lëshimet që i gjykon të nevojshme, duke iu përmbajtur parimeve të reciprocitetit dhe sovranitetit, por duke mos e marrë mbrapsht atë që i takon.

Janë bërë përparime në shumë drejtime dhe një draft dakordësimi është në përgatitje e sipër nën mbikëqyrjen e Bashkimit Evropian, për shembull. Ama, frenezia me të cilën Serbia po bllokon pranimin e Kosovës në instanca rajonale dhe ndërkombëtare, e deri tek kurajoja e pashpjegueshme për të kërkuar tërheqjet e njohjeve të Kosovës si Republikë, nuk është thjesht shqetësuese, është sfiduese deri ne dekurajimin e vete procesit të dialogut dhe është provokuese deri në nevojën për reagime proporcionale.

Asnjë presje nuk i hiqet përfundimeve të një ish ministri britanik, sipas të cilit, “bllokimi i njohjes së Kosovës, është inkurajimi më cinik ndaj enklavave kriminale, ku bashkëpunojnë mafie po aq multietnike sa vetë popullsia e Kosovës. Përpjekjet e Serbisë” – shkruan ish ministri britanik – “kanë cenuar ekonomikisht të gjithë komunitetet pa përjashtim. Fermerët kosovarë nuk shesin dot prodhimet e tyre në Serbinë e jugut. Konteinerët, apo vagonë të tërë me frutat dhe perimet dhe prodhime të një klime të favorshme, të kërkuara në tregjet e Evropës Veriore, duhet të dilnin përditë nga Kosova. Por edhe këtu, si kudo gjetkë, Serbia bllokon. Tatimet në Serbi pajisin me certifikata firmat serbe në Kosovë, gjë që i lejon, me përjashtim të atyre të kosovarëve shqiptarë, të shesin prodhime në Serbi. Sipas Bashkimit Evropian, sistemi paralel i dokumentacionit përkatës bie ndesh me konceptin e Kosovës si një zonë e vetme tregtare doganore në të cilin vetëm autoriteti kosovar ka të drejtë të lëshojë të tillë certifikata”.

Janë fjalët e një ish ministri britanik.

Ka edhe më.

Spektri i bllokimit të marrëveshjes së Energjisë dhe ndërprerjes së linjës 400kv midis Shqipërisë dhe Kosovës për këtë shkak, dëshmon se ndërlidhja rajonal është peng, jo i paaftësisë së rajonit për ta konkretizuar, por i një filozofie të tërë, i një strategjie të tërë, i një qasjeje të tërë bllokuese, regresive të njërit prej vendeve rrugëtimi historik natyral i të cilit duhet ta bënte të ndihej lokomotivë e integrimit.

Po Romingu dhe lënia e Kosovës jashtë tij?

E pra, ja se si në këtë kontekst kaq te posaçëm goditjesh te vazhdueshme pas shpine ndaj Kosovës nga ana e fqinjit të madh, merr edhe shpjegimin tarifa 100% për produktet serbe. Një vendim irracional në kushte normale, por krejt normal në kushte irracionaliteti, si ato që përvijon vijimisht qasja e dyfytyrtë e Serbisë.Kush e sheh tarifën 100% si vendim ekonomik, gabon. Jo, tarifa 100% është reagim politik. Reagim politik ndaj ekseseve të vazhdueshme të një sjelljeje suprematiste të Serbisë ndaj Kosovës.

Ministri i Punës dhe Mirëqenies Sociale i qeverisë së Kosovës më tregonte mbrëmë se si në Beograd, deri në 2 të natës, me anë të të dërguarve të Europës i kërkonin të hiqte fjalën Republika e Kosovës nga fjalimi që do mbante të nesërmen në një mbledhje të përbashkët ku edhe Kosova ishte e pranishme me vullnetin e mirë për të nënshkruar një deklaratë të përbashkët në rrugën e paqtimit dhe të bashkëpunimit rajonal.

“What the fuck!” – do thuhej në gjuhën e Parlamentit Europian.

Ne nuk mund të mohojmë se marrëdhëniet dypalëshe nuk janë gjithmonë pa vështirësi. Mjafton dhe shembulli mes Shqipërisë dhe Kosovës për të kuptuar se në ecurinë e këtyre marrëdhënieve ka vështirësi dhe lëre më pastaj mes Kosovës dhe Serbisë, por ama këto vështirësi janë të kapërcyeshme kur ka vullnet të mirë për të shkuar drejt një horizonti të përbashkët dhe partneriteti Shqipëri – Kosovë, në shumë aspekte, në shumë prej mangësive apo potencialeve të tij e dëshmon këtë.

Sot, ne jemi në fazën kur duhet të konkludojmë duke pasur parasysh edhe çfarë thashë më lartë.

Zero tarifa dhe zero barriera jotarifore brenda gjashtëmujorit të parë të vitit të ardhshëm mes Shqipërisë dhe Kosovës. Nëse jemi këtu, jemi këtu për të bërë këtë e duhet ta bëjmë e nuk kemi nevojë të mblidhemi edhe njëherë. Jemi mbledhur 5 herë, sot është koha për të vënë tarifa 100% në veri dhe për të pasur tarifa zero në jug të Kosovës.

Së dyti, duhet të shkojmë drejt bashkimit doganor. Tranzit në 1 janar në Portin e Durrësit për Kosovën dhe hapa të tjerë brenda 6 mujorit të ardhshëm drejt bashkimit doganor. Kush e konsideron këtë si kërcënim, qoftë në Beograd, qoftë në Bruksel, është i mirëpritur të vijë, të ulet në tavolinë, t’i shpjegojmë që nuk është kërcënim, por është një ftesë që të gjithë të tjerët të marrin shembull nga ky bashkëpunim dhe Serbia e para të ndjekë shembullin e këtij bashkëpunimi.Njohje e plotë e gjithë dokumenteve brenda gjashtëmujorit. Boll u bënë vite të tëra pavarësi, u bënë vite të tëra mbledhje dhe shprehje qëllimesh të mira dhe sot vazdhojnë kërkohen dy palë dokumente për lopët, për viçat, për delet andej e këtej. Një palë dokumente dhe brenda 6 mujorit të parë të vitit të ardhshëm, çfarë jepet në Kosovë si dokument, duhet të konsiderohet dokument i nxjerrë në Shqipëri. Çfarë jepet në Shqipëri si dokument duhet të konsiderohet dokument i nxjerrë në Kosovë dhe sipërmarrësit shqiptarë të Kosovës apo të Shqipërisë mjafton të shkojnë në një derë dhe jo të shkojnë në dy dyer. Ne nuk jemi shqiptarët dhe serbët, ne jemi shqiptarët dhe shqiptarët.Marrëveshja për njohjen e ndërsjellë të patentave. Patentat mes Kosovës dhe Shqipërisë nuk janë patentat mes Shqipërisë dhe Greqisë që na janë dashur gati 30 vjet negociata për të arritur në një njohje reciproke. Patentat mes Kosovës dhe Shqipërisë janë patenta mes shqiptarëve dhe shqiptarëve.E tillë është edhe e gjithë lista e dokumenteve. Meqë ata nuk duan që ne të jemi pjesë e marrëveshjes së tyre të roaming, ne bëjmë marrëveshjen tonë të roaming dhe brenda 6 muajit të parë të vitit të ardhshëm, Shqipëria dhe Kosova kanë marrëveshjen e tyre dhe nuk ka më roaming mes nesh. Shëndet dhe mirupafshim!

Pika e unifikuar kufitare e Morinës dhe lehtësimi total i qarkullimit të njerëzve e mallrave mes dy shteteve është hapi që ne do ta hedhim. Unifikimi i gjithë të dhënave të sistemeve tona të përbashkëta për hyrjen në kufijtë e Kosovës dhe në kufijtë e Shqipërisë, në funksion të kufirit të Kosovës dhe të Shqipërisë, është detyra që duhet ta marrin dhe ta kryejnë të dy Ministritë e Brendshme. Të dhënat për të gjithë personat që hyjnë e dalin, duhet të jenë të dhëna në perimetrin e jashtëm të Kosovës dhe të Shqipërisë. Brenda perimetrit duhet të funksionojmë si një kufi pa kufi. Shëndet dhe jemi gati t’i presim të gjithë ata që janë të shqetësuar t’ua shpjegojmë si është kjo punë.

Të gjitha këto do t’i japin një impuls jo të neglizhueshëm shkëmbimeve tregtare, por do të jenë, mendoj unë, një mesazh domethënës për të gjithë partnerët, për Serbinë në radhë të parë. Unë e kam thënë dhe i qëndroj edhe sot. Marrëdhënia jonë me Serbinë eshët strategjike për afat të gjatë, por, nëse Serbia e shikon këtë si shprehje të një nevoje të njëanshme, gabon. Jo, është një nevojë e dyanshme dhe për këtë nevojë të dyanshme, Serbia duhet të jetë e gatshme të ulet në tavolinë me një fytyrë, jo me dy fytyra. Madje me tre në fakt, një fytyrë për Kosovën, një për Shqipërinë dhe një tjetër për komunitetin ndërkombëtar. Të zgjedhë cilën fytyrë do të përdori në marrëdhënie me shqiptarët dhe ne jemi të gatshëm t’i rrimë përballë me të njëjtën fytyrë që do të zgjedhë Serbia.

Dhe e fundit fare, unë ftoj Kryeministrin Haradinaj që të bashkohet me mua në nevojën që të vendosim një fond për dy Ministritë e Jashtme dhe dy Ministritë e Jashtme të fillojnë punën për të bërë një dokument analitik dhe strategjik; Shqipëria, Kosova dhe rruga e bashkimit të shqiptarëve në horizontin e vitit 2025.

Një dokument demografik, ekonomik, social i sistemeve politike dhe të gjitha këto sëbashku. Natyrisht, e di se çfarë do të thonë menjëherë në Beograd, apo kudo qoftë tjetër, por unë kam parasysh, bashkimin e shqiptarëve si një domosdoshmëri në rrugën e bashkimit evropian dhe Bashkimi Evropian duhet t’i japi fund qasjes së dyfytyrtë. Një fytyrë për Shqipërinë, një fytyrë për Kosovën. Shqipërisë i thotë do hapim negociatat sot, do hapim negociatat nesër. Kosovës i thotë do liberalizohemi sot, do liberalizohemi nesër dhe ndërkohë, ajo që ndodh, është që Serbia vazhdon hap kapituj dhe po ia del duke përdorur tre fytyra, ndërkohë ne kemi një fytyrë.

Fytyra jonë është kuq e zi dhe me fytyrën tonë kuq e zi, ne jemi gati t’i qëndrojmë përballë të gjitha sfidave kuqezi që janë sfida të përbashkëta për të rritur ekonominë, prosperitetin e për të garantuar ardhmërinë e kombit tonë, e kombit tonë shqiptar me dy shtete. Dy shtet që i duam të integruara në Bashkimin Evropian, dy shtete që i qëndrojnë të gjitha parimeve të të drejtës ndërkombëtare dhe i qëndrojnë të gjitha amaneteve të të parëve tanë. Të parët tanë i kemi të përbashkët, dy shtete që nuk kanë ndërmend të mbeten si vrima e fundit e kavallit në historinë e lodhshme të muzikës së këtij kontinenti, qoftë në Bruksel, qoftë në Beograd.

Shumë faleminderit!

Në mbledhjen e pestë të përbashkët ndërmjet Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë janë dhënë dy informata dhe janë nënshkruar 6 Marrëveshje, dy Protokolle dhe një Memorandum, nga ministrat përkatës të dy qeverive.

Informata e parë ka të bëjë me të arriturat për vendosjen e Pikës Doganore të Republikës së Kosovës në Portin e Durrësit dhe informata e dytë ka të bëjë me Deklaratën e objektivave të përbashkëta për themelimin e Dhomës Ekonomike Bilaterale Shqipëri – Kosovë.

Pas përfundimit të mbledhjes, u zhvillua ceremonia solemne e nënshkrimit të marrëveshjeve në ndërmjet dy qeverive.

Marrëveshjet, protokollet dhe memorandumet e nënshkruara ndërmjet ministrive përkatëse të Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë, janë si më poshtë:

Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Qeverisë së Republikës së Kosovës për bashkëpunimin, nxitjen e biznesit dhe të informimit të diasporës”.
Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Qeverisë së Republikës së Kosovës për njohjen reciproke të patentë shoferëve”.
Protokolli për Kryerjen e veprimtarive të përbashkëta të kontrollit doganor në pikën e përbashkët të kalimit kufitar Morinë-Vërmicë” në mes të Ministrisë së Financave të Republikës së Kosovës dhe Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë të Republikës së Shqipërisë.
Marrëveshja për bashkëpunim në fushën e borxhit publik, financimeve të huaja dhe marrëdhëniet me institucionet Financiare Ndërkombëtare.
Marrëveshja për heqjen e çmimeve të shërbimeve Roaming për rrjetet publike të komunikimeve të lëvizshme ndërmjet ministrive përgjegjëse për fushën e komunikimeve elektronike të Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Kosovës.
Marrëveshja për “Bashkëpunim në fushën e Rinisë.”
Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Qeverisë së Republikës së Kosovës për Bashkëpunim në fushën e shëndetësisë.
Protokolli ndërmjet Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural të Republikës së Shqipërisë dhe Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural të Republikës së Kosovës, për njohjen e bilaterale dhe unifikimin e modeleve të certifikatave shëndetësore, veterinare dhe fito sanitare që do të shoqërojnë ngarkesat e kafshëve të gjalla, produkteve me origjinë shtazore dhe produktet bimore gjatë importit, eksportit dhe tranzitit midis Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Kosovës
Memorandumi i Mirëkuptimit ndërmjet Agjencisë për pronësinë industriale të RKS dhe Drejtorisë së përgjithshme të pronësisë industriale të Republikës së Shqipërisë.

Pa takimit të dy qeverive, kryeministrat, Haradinaj e Rama, mbajtën një konferencë për media, me c ‘rast, kryeministri Haradinaj tha se atë që do të veçonte sot, është një studim analitik për shqiptarët në vitin 2025, që është një perspektivë për atë se si do të udhëtohet nga këtu e tutje.“Jemi në rrugë të mirë Kosovë – Shqipëri për unifikim të një tregu ekonomik, por jo vetëm kaq edhe rrugëtimi ynë më tutje ka qartësi më të madhe nga takimi i sotëm”, tha kryeministri Haradinaj.

KERKESA TE SHUMTA PER T’U BERE PJESE E DARKES SE FLAMURIT ME VATREN

November 26, 2018 by dgreca

-E Premte, 30 Nentor 2018, ne Oren 6.00 PM, ne ROYAL REGENCY HOTEL, YONKERS/

KERKESA TE SHUMTA PER T’U BERE PJESE E DARKES SE FLAMURIT ME VATREN/

Jante te shumta kerkesat e komunitetit per t’u bere bashke me Vatren ne Darken e Flamurit, te Premten me 30 nentor ne Royal Regency Hotel ne Yonkers. Dega e Vatres ne Queens deri tani njofton se ka prenotuar 4 tavolina me nga 10 veta dhe ka gati te pesten, Dega e Vatres se Michiganit ka prenotuar tavolinen me 10 veta, Legalistet I mbushen dy tavolina, Cezar Ndreu me dibranet i prenotoi dy tavolina, Asllani Bushati I ka prenotuar 3 tavolina, po ashtu kane prenotuar tavolina, z. Harry Bajraktari, Motrat Qiriazi, Shoqata Rugova, Keshilli Shqiptaro-Amerikan, Albanian American Open Hand Association INC, Besa-Besa nga Bostoni, Liga Qytetare Shqiptaro-Amerikane, Akademia Shqiptaro-Amerikane me qender ne Nju Jork dhe shpqata te tjera. Po ashtu shume anetare et Kryesise se Vatres dhe anetare te Keshillit kane prenotuar tavolina ne kete mbremje tradicionale, qe Vatra i organizon qe prej 106 vitesh.

Shqiptarët dhe Emblema e Flamurit të Tyre

November 26, 2018 by dgreca

Esse nga Aristotel Mici/

Flamuri shqiptar me shqiponjën në mes ka historinë e tij të herëshme, që buron nga vete lashtësia e kombit. Jo rastësisht Eqrem Bej Vlora do të shkruante për atë në kujtime: “Historia e këtij flamuri tretet në mjergullën e kohës”[1]. Simboli emblematik i shqiponjës në fushën e kuqe të flamurit fillon në kohën e vjetër Para Krishtit, vazhdon në Mesjetë edhe mbrrin në kohët e reja moderne. Imazhi i shqiponjës së këtij flamuri nis me një legjendë antike, kurse gjurmët e tij enden që nga librat historikë e deri te dëshmitë materiale, që nga vargjet e poetëve e deri te këngët e trimave kryengritës.

Straboni,[2] duke hetuar për kohën Pellazgo – Ilire, vinte re se ky popull në të vjetrat kohe ishte më i rrepti e më luftëtari e Shqiponja ishte pajtorja më e mirë për të. Atëherë që kur Zeusi nga pellazgo-ilirët nderohej si perëndi, faltoren e vetë e kishte në Dodonën e thesprotëve, pra në Çamëri. “Dhe kështu me kalimin shkallë shkallë të paganizmit në monotheizëm, shqiponja nga simbol fetar u kthye në simbol kombëtar. Aq shumë u përngjit ajo me njeriun vetë sa atij zuri t’ia mënjanonte tërë emërtimet e tjera, duke i lënë emrin e vetë përgjithësues “shqiptar” (biri i shqiponjës)”[3]. Natyrisht, ky është një rrëfim legjendar dhe, si i tillë, mund të jetë i diskutueshëm. Po mos të harrojmë se edhe emri i detit Egje mbështëtet mbi një rrëfim legjendar. Siç na mëson mithi i lashtë, mbreti Egje u mbyt në këtë det, tek pa i pikëlluar velat e zeza të anijes së birit të tij, Tezeut, duke e marrë të birin për të vdekur. Atëherë, sipas mithit të lashtë, emrin e mbretit Egje e mori deti. Edhe kontinenti plak i Evropës e ka marrë emrin nga një e dashur e Zeusit, me emrin Evropa, me të cilën ai pat rënë në dashuri.. Dihen nga të gjithë historianët këto emërtime mitiko – legjendare, po asnjë komentator nuk shprehet kundër.

Ka edhe ndonjë studiues që mendon se shqiponja, edhe pse është simbol, nuk ka qenë ndonjëherë “totem” e gjyshërve tanë në Dheun e Arbërit; dhe, duke mos qenë e tillë, ajo nuk është figurë bindëse për të përligjur idene e hipotezës se etnonimi shqiptar, qoftë në mënyrë hipotetike, mund ta ketë prejardhjen nga emri i shpendit të “shqiponjës” apo” shqipes”.Aq me mosperfillje shihet kjo ide e mundshme, sa nuk futet as në listat e hipotezave, që rrahin të qartësojnë etimologjinë e fjalës shqipe dhe të emrit shqiptar. Kur lexon një arsyetim të tillë, mendja të shkon vetiu te legjenda e “nënës ulkonjë” në Romën e lashtë, tek ajo ujkonja e gdhendur ne skupturë me emrin Lupa Capitolina, e cila, sipas legjendës, ushqeu me qumështin e saj binjakët Romulin dhe Remin. Kjo ujkonjë nuk ka qenë “totem” për fisin Latin të Laciumit. Këtë e dinë latinistët, po megjithatë, ata nuk e hedhin poshtë legjendën e themelimit të Romës nga Romi. Për më tepër, figura e “nënës ujkonjë” demonstrohet me madhështi nësa e sa vepra arti, që nga mozaiku dhe pikturat e Leçes, ne jug të Italisë, e deri te skulpturat, altoreliefet e basoreliefet e Romës antike dhe asaj të sotme, pa përmendur reklamat e panumërta nëpër kutitë e qumshtit. Atëherë lind pyetja pse shqiptarët duhet të jenë kaq shpërfillës ndaj simbolit të tyre shekullor? Kështu të krijohet një lloj çudije, kur atë që na e pohon Straboni si shenjë krenarie, e shmangim ne sot

* ** *

Po me tepër se hamendja e një legjende, janë faktet e shumta historike dhe arsyet gjuhësore që të sjellin te hipoteza se simboli emblematik i shqiponjës duhet të jetë në themel të idesë për unitetin tonë kombëtar. Nuk ka dyshim se flamuri me fushën e kuqe dhe shqipen dykrenare në mes është simboli ynë më i vjetrër mbarëkombëtar. Me këtë flamur në mendje dhe në zemër ne kudo ndjehemi shqiptar. Gjuha shqipe dhe flamuri na bashkojne e na vëllazërojne kudo që të ndodhemi si te Nëna Shqipëri, si në Kosovë, në Maqedoni, në Preshevë, Bujanovsk, në Mal të Zi, në Itali, në Greqi, në Turqi dhe kudo nëpër kontinente, nga Amerika e deri në Australi. Flamuri dhe gjuha amëtare janë dy hallkat që na lidhin si vëllezër shqiptar të një gjaku.

Qysh në shekullin e dytë Pas Krishtit, biografi i antikitetit, Plutarku, në veprën “Jetë Paralele” tregon për Pirron e Epirit se kur ushtarët po e glorifikonin pas betejës së Heraklesë (280 PK) duke e quajtur atë “Shqiponjë”. Ai iu drejtua atyre dhe u thotë: “Nga ju unë jam shqiponjë; dhe si të mos jem i tillë, kur ju jeni flatrat e mia që me ngrini aq lart!”.[4] Nga ky episod fare qartë duket adhurimi i stërgjyshërve tanë për figurën e shpendit të shqiponjës, e cila gjatë shekujve do të kthehej në simbol emblematik, duke u bërë shënja më dalluese për të gjithë arbëreshët në Dheun e Arbërit. Këtë ide e mbështet edhe Pashko Vasa në artikullin ”Shqypnia dhe Shqyptarët”, të botuar më 1879, kur shkruan: “Që prej fjalëve që i thanë ushtarët Pirros, e prej fjalëve që iu përgjegj Pirroja, na ka mbetur neve emni shqiptarët, e dheut ynë i thonë Shqypni, e gjuhës yne i thonë shqype e Plutarku e dëfton hollë e hollë”.[5]

Kurse Apostulli i Shqiptarizmës, poeti Naim Frashëri, do të thurte vargje tek poema “Dëshira e vërtetë e Shqiptarëve”:

U quajt me këtë emër që moti shqiptari

Nga “shqipja”, q’ish i fortë, në luftë më i pari.

E nga që mbante krye në flamur kurdoherë

Shqiponjën, shenjë të trimërisë në vlerë[6]

Dhe në vitin 1886 në kapitullin “Prindërit” tek “Histori e Shqipërisë” po ky Rilindas i madh do të pohonte:”Shpesi që i themi “shqipe” ishte sipas besës zogu i Hyjit dhe shenjë e trimërisë. Andaj e kishin në flamur shqiptarët e vjetër, pa nga shqipja u quajtën shqiptarë”.

Në unison me këtë ide të poetit Naim Frashëri është edhe Prof. Abas Ermenji, i cili në një studim voluminos për vendin e Skëderbeut në histori, shpreh mendimin e vetë për etnonimin shqiptar si edhe për emrin e gjuhës amtare, ku shkruan se: “Në kohën e Skenderbeut dhe përpara tij, Shqiptarët e quanin veten Arbëreshë. Kështu quhen edhe sot Shqiptarët e Italisë së jugës, që e lanë vendin tonë pas asaj epopeje…. Si qëlloi që gjatë sundimit turk, Shqiptarët u quajtën me emrin që kanë sot? Emri Shqiptar dhe gjuha shqipe nuk besohet të kenë asnjë tjetër prejardhje përvec shqipes që përbën simbolin e flamurit të Skenderbeut.

Pas vdekjes së kryetrimit, Shiptarët nuk u nënshtruan me një herë ndën Turqit. Ata vazhduan për shumë kohë përpjekje e kryengritje, qofshin krahinore (në veri e në jugë), qofshin në një lidhje më të gjërë, për t’u çliruar nga zgjedha turke. Këto lëvizje ishin të frymëzuara prej kujtimesh të Skenderbeut dhe të shqipes së tija dykrenore.

Duket se Shqiptarë u quajtën ata që ecnin pas shqipes, ose ndjekës të shqipes, që ndiqnin akoma flamiurin e Skenderbeut, domethënë luftën e tija. Ky emër pastaj u përgjithësua dhe përfshiu tërë Shqiptarët pa përjashtim.

Nuk na duket të ketë një shpjegim tjetër më të përshtatshëm mbi kthimin e emërit Arbëreshë në emrin Shqiptarë.”[7]

Nga të parët historianë këtë flamur na e tregon Anonimi i Tivarit, më 1480,(i cituar nga Biemmi), i cili shkruan :”Flamuri i Skënderbeut ishte një shqiponjë e zezë me dy krerë dhe e hapur në shesh të kuq”. Dëshmi të njëjtë për këtë flamur me shqiponjën në mes jep edhe biografi i Skënderbeut, Marin Barleti :“Skënderbeu mbante flamuj të kuq, të qendisur me shqiponja të zeza dykrenare, ky ishte flamuri i fisit të tij”.[8] Ky flamur ishte tipari dallues në të gjitha veprimtaritë luftarake të ushtrisë së Skënderbeut. Flamuri qe bërë pjesë e krenarisë së tyre ndër betejat heroike. Kudo që shkonte ushtria e Skënderbeut për të luftuar, flamurët nuk i ndante nga vetja. Në të njëjtën vepër Marin Barleti tregon se “trimat e Skënderbeut nën komandën e tij kur shkuan në Pulje, për të ndihmuar mbretin Ferdinand të Napolit…mbanin flamurët e kuq me shqiponjën dy krenare në mes.” .

Po gjurmët e këtij flamuri me shqiponjën dy krenare shihen dy shekuj më përpara epokës Skënderbejane. Shenjat e flamurit me shqiponjë duhet t`i kërkojmë qysh me Principatën e Arbërit dhe Despotatin e Epirit. Aty nga fundi i shekullit XII, Progoni (1190-1199) do të sundonte dhe do të qeveriste principatën e Arbërit me gjithë atributet e një prijësi me vulën e flamurin e tij. Dhe më vonë, siç pohohet në “Historinë e Shqipërisë”, në vitin 1336, Principata e Arbërit qe forcuar aq shumë, sa Ludoviku, i Anzhuinëve, i njohu Andrea Muzakës titullin Despot i Arbërisë[9]. Tre dekada më pas, kur Andrea Muzaka II i mundi bullgarët tek Mali i Peristerit në vitin 1372, pozita e despotatit forcohet edhe më tepër. Në ndihmë të këtij mendimi na vjen Princi Gjon Muzaka, i cili, në Memorien e vetë të shkruar më 1510, tregon sesi “Perandori i Konstandinopolit u kënaq shumë që zoti Andrea Muzaka kishte pasur një fitore të tillë, me që kishte larguar nga muret e Adrianopolit armikun e tij të madh…I përmenduri Perandor urdhëroi që t`i jepnin atij stemën, d.m.th., shqiponjën me dy krerë….… i dha edhe një titull despotal… Në të cilin ishte përvijuar me gurë xhevahiri shqiponja që thamë”[10]. Bëhet e qartë nga ky pohim se Muzakajt që pas mezit të shekullit të XIV mbanin titullin e despotit, që jepej nga perandori si edhe flamurin me simbolin e shqiponjës dykrenare.

Me këtë flamur me shqiponjë Andrea Muzaka, në krye të luftëtarëve të tij, do të shkonte në Betejën e Fushë Kosovës më 1389 kundër ushtrisë së Sulltan Murati të Parë. Në atë betejë të prgjakshme, ku, siç shkruan Evlija Çelebiu[11], “Sulltan Muradi shkoi 700,000 të pafe në teh të shpatës ( nënkupto martirët e rënë nga radhët e forcave të aleancës së princave të Ballkanit). Atje u vra edhe prijësi i sipërpërmendur i principatës së Muzakajve.

Lidhur me lashtësinë e flamurit shqiptar me shqiponjën dykrenare duhen përmendur edhe “Statutet e Shkodrës” të zbuluara kohët e fundit në bibliotekën e Muzeut Correr të Venecias. Këto “Statute” hedhin dritë edhe më shumë në lashtësinë e flamurit kombëtar shqiptar. Statutet e Shkodrës pasqyrojnë një lloj “kushtetute” për banorët e qytetit në shekullin e XIV – XV. Sipas studiuesve ato janë hartuar para vitit 1446. Po ajo që është e rëndësishme të theksojme është fakti se në një faqe të ilustruar të këtyre statuteve gjendet i pikturuar simboli kombëtar: “Shqiponja me dy krerë”. Historiania e Mesjetës, Lucia Nadin, duke komentuar këtë faqe të ilustruar të “Statuteve”, shikon se në këtë pikturë pasqyrohet një stemë heraldike e bërë me kujdes:…një shqiponjë dykrenare e kurorzuar me ar në të dy krerët (…) “aquila bicipite, coronata d’ oro su entrambe le teste”). [12] Kjo studjuese, e nxitur nga zbulimi i këtyre dokumenteve shkruan: “Gjetja e “Statuteve të Shkodrës” rihap një faqe shumë të ndritshme, të harruar të ketij vendi, i njohur vetëm si vendi i Shqiponjave”[13]. Dhe më tej Prof. Nadini, duke analizuar simbolikën e kësaj embleme, shikon se në të, në mënyrë figurative pasqyrohet “shqiponja triumfale, simbol i një autonomie të fuqishme qytetare[14]”

Emblemën e Shqiponjës dykrenare në shekullin e XV e gjejmë jo vetëm në jug të Arbërisë si tek Pricipata e Muzakajve, a po ne Veri si ishte rasti i Statuteve të Shkodrës, po edhe në Arbërinë e Mesme dhe Veri-Lindore si tek principata e Kastriotëve. Në librin “Historia e Shqipërisë”, kur trajtohet kryengritja e Gjon Kastriotit kundër fillimit të pushtimit turk, tregohet edhe stema e principatës së tij, me emblemën e shqiponjës me dy krerë, rreth viteve 1429-1430.

Është për t`u vënë re se ky flamur dhe emblema me shqiponjën dykrenare qenë bërë aq të njohur, jo vetëm midis ushtarëve të Skënderbeut dhe popullit në Arbërinë e asaj kohe, po edhe midis radhëve të turqve osmanllinj. Këtë jehonë të simbolit të shqiponjës në radhën pushtuesve turq na e sjellë në mendje Marin Barleti me veprën e tij “Rrethimi i Shkodrës”, tek tregon se si Sulltan Mehmeti II, i shoqëruar nga kalorësit e vetë, kur ka parë pozicionet e qytetit të Shkodrës, paska thënë: “Oh ! se ç’ vend të shkëlqyer dhe të lartë paska zgjedhur shqiponja për vete dhe për folenë e zogjëvë te saj”.[15].

Po ky flamur do t`i ngacmonte mendimin edhe baronit francez J.de Lavardin[16], në vitin 1576, kur do të shkruante: “Në flamurët e tij, që ishin të gjithë të kuq, Skënderbeu kishte një shqiponjë të zezë me dy krerë. Shqiponjën me dy krerë Skënderbeu do ta mbante te parzmorja, në kraharuar, si edhe në vulën shtetërore.”

Dhe tani do të ishte më me interes të dimë edhe për shtrirjen gjeografike të emblemës së Arbërisë për atë kohë. Dhe kjo kuptohet më mirë po të kemi parasysh lidhjet e krushqive midis familjeve princërore në shekujt e XIV dhe XV. Kështu përshëmbull tre nga vajzat e Gjon Kastriotit u martuan me bujarë nga familjet e njohura princërore, si tek Muzakajt, Aranitët e Topiajt (Hitoria e Shqipërisë- f.252). Po ashtu, siç tregon Gjon Muzaka në “Memoria”, një motër e Gjin Muzakës, Maria, qe martuar me Gjergj Aranitin. E para bijë e tij, Andronika, kur u rrit, u bë gruaja e Gjergj Kastriotit, Skenderbeut. Kurse Gjon Muzaka e mori nusen e vetë nga dera e Dukagjinëve. I përmendëm këto krushqi për të përfytyruar sadopak lidhjet miqësore, si dhe hartën e aleancave midis familjeve feudale në Arbëri. Dhe në çdo dasëm midis tyre ka lëvizur flamuri me shqiponjën , që i printe krushqit tek kalëronin për çdo festë martese. Deri vonë ka qenë ky zakon. Madje në Kosovë udhëtimi i krushqëve me flamur kombëtrar, kur merrej nusja ishte i gjallë deri në fillim të këtij shekulli të ri. Kjo dukuri zakonore ka rëndësi të kuptohet për anën etnografike të çështjes: se si emblema e shqiponjës dykrenare është futur aq natyrshëm në psikologjinë kombëtare qysh nga thellësia e shekujve. Kështu duhet të pranojmë se shenja më dalluese e shqiptarëve pas gjuhës amëtare ishte dhe është flamuri me këtë emblemë. Pra lufta për flamurin dhe me këtë flamur në ballë, në gjoks dhe në zemër ishte lufta për idenditetin kombëtar.

Një dëshmi tjetër materiale që flet për lashtësinë dhe adhurimin e të parëve tanë për flamurin është edhe epitafi në varrin e Gjon Muzakës, që gjndet në Francavilla të Otrantos: “I plotfuqishmi Jezu, ty të falet këtu Gjon Muzaka, i biri i Gjin Despotit, Zot i Myzeqesë dhe i Epirit që nga qyteti i Bizantit trashëgoi shqiponjën dykrenare qe e mbante në flamur, i dedikohet kurorë detyrimi në vitin e Krishtit 1510”[17]

I ngjajshëm me këtë fakt duhet përmendur si dëshmi me interes për simbolin kombëtar të Shqiponjës edhe varri i nipit të Skënderbeut, që ndodhet në kishën e Shën Marisë së Napolit, ashtu si e përshkruan edhe Eqrem Bej Vlora: ”Mbi varrin e nipit të Skënderbeut në kishën e Shën Mërisë së Ëngjejve në Napoli është venë stema e tij: një shqiponjë heraldike me një yll të bardhë e vezullues pesëcepësh mbi të dy krerët”[18]

Këto episode tregojnë për lidhjen shpirtërore që kanë pasur etërit tanë me simbolin e Shqiponjës, me emblemën e flamurit të tyr. Ata e adhuronin atë në këtë jetë, po edhe deri në amshim. Ashtu, ata duken sikur thonë se edhe të vdekur ata janë mbajtës të flamurit, janë mbajtës të shqipes, janë shqiptarë për jetë të jetëve.

Shumë domethënës është edhe një afresk i piktorit të famshëm italian Paolo Veronëzi[19]. Ky artist, në kishën San Sebastian[20] të shqiptarëve të Venecias, ka pikturuar një afresk në qendër të të cili të duket një person që mban në gjoksin e tij të veshur shqiopopnjën dykrenare të flamurit shqiptar. Edhe kjo pamje e afreskut mesjetar, e mesit të sh.XVI, dëshmon se sa fortë kanë qenë të lidhur shpirtërisht të parët tanë me emblemën e flamurit të tyre, gjë që i ka bërë aq përshtypje frymëzuese edhe Paolo Veronezit, që brenda mureve të kësaj kishe e ka trajtuar dy herë embelemën e flamurit shqiptar. Është kënaqësi që këto afreske janë të ruajtura fare mirë deri në ditët tona.

* * *

Po ky flamur me shqiponjën në mes do të ishte simboli i bashkimit të stërgjyshërve tanë edhe për gjatë kohës së qendresës kundër pushtimit turko-osman siç shkruan dhe Pashko Vasa në veprën e tij për kohën e rënies së Shkodres: “Një pjesë e popullsisë, për të mos u nënshtruar gjithësesi, u ngrit e iku në dhe të huaj dhe kërkoi strehim në Itali; një pjësë tjetër mori malet, në majat e të cilave flamuri kombëtar vazhdonte të valvitej krenar dhe i nderuar.”[21]

Kjo lidhje shpirtërore e stërgjyshërve tanë me simbolin e shqiponjës u ka pas tërhequrn vëmendjen shumë studjueve të huaj, të cilët, duke qënë eruditë të shquar, e dinin rolin e emblemave në Mesjetën Evropiane për të emëruar etnitete a po dinasti të ndryshme. Njeri nga këta eruditë që qe iangazhuar me gjuhësinë shqipe është albanologu Maximilian Lambertz [22] . Prof. E. Çabej, duke trajtuar problemin e emrit etnik, shkruan në librin e tij “Shqiptaret midis Perëndimit dhe Lindjes”: ”Oberhummer pranon së fundi mendimin e M.Lambertz-it, ky dijetar, thotë ia kishte spjeguar emrin mjaftë mirë prej shqiponjës, si emër i një totemi nga koha e Skënderbeut”[23].

Po në atë faqe të veprës së tij Prof. Çabej shenon se ky mendim gjen mbështëtje te një vrojtim i Edith Durham-it[24]… “Shqiptarët quhen kështu pas shqiponjës. Në flamurin e Skënderbeut dhe te stema e Shtetit të ri Shqiptar ndodhet një shqipe.” Me këtë rast theksojmë se Prof. Çabej nuk shpreh mendimin e tij për këtë çështje, po ai as nuk e mhon këtë hipotezë. Përkundrazi, ai lë shkas për diskutim, kur në veprën e tij ka pohuar : Duke përmbledhur ç’kemi thënë na rezulton se emri i ri (shqiptar) na shfaqet si emër familjeje në një kohë kur emri i vjetër i popullit është edhe në lulëzim e sipër. Të dy emrat do të kenë luftuar shekuj me radhë me shoqi-shoqin për përhapjen e vet në popull, gjersa nga fundi i shekullit të XVII emri i ri doli fitues.[25]

Në këtë tragë mundohet të ecë edhe studiusi francez, Robert d’ Angely, i cili, bazuar në gjellitjet e veta për etnonimin “shqiptar” thotë se fjala “shkibetar” nuk do të thotë tjetër gjë, veçse mbajtësi i shqipes( i shqiponjës)[26]. Dhe më pastaj ky autor vazhdon ta shtjellojë idenë e tij se fjala “shqiptar u bë e njohur dhe e famëshme për shkak të qendresës së një ushtrie të vogël shqiptare, që ishte bartëse e shqiponjës, e shqipes të princit legjendar Gjergj Kastrioti”[27].

I impresionuar nga simbolika e flamurit tonë kombëtar, edhe studiuesi dhe diplomati amerikan Xhorxh Fred Uilliams, i cili dallohej për kulturën e tij gjuhësore dhe historike, gjykon e shkruan për popullin tonë në trojet e ish Arbërisë: “Emri i vërtetë i kësaj toke është Shqipëri, dhe i popullit shqiptar, që do të thotë “toka dhe bijtë e shqipes”.[28]

Ndër shekujt e robërisë turke, shumë nga të dhënat dokumentare për flamurin kombëtar të Shqipërisë nuk kishin mbetur fare të izoluara. Në qarqet e dijetarëve dhe historianëve të Evropës, kur është folur e shkruar për luftën e Shqiptarëve nën udhëheqjen e Skënderbeut, është përmendur kohë pas kohe me siguri edhe flamuri tij. Mjafton të kujtojmë rastin interesant të shkrimtarit amerikan Henri W.Longfellou, i cili më 1873, shkroi një poemë për heroin tonë kombëtar të titulluar “Scanderbeg”. Në mënyrë të vaçantë ai përshkruan momentin solemn, që ka të bëjë me ngritjen e flamurit me shqiponjën dykrenare, më 28 Nëntor,1443, që në përkthimin e Fan Nolit lexohet aq bukur:

“Nga kështjella shpejt ka rënë

Flamuri me gjysëm hënë,

Edhe populli shikon

Që në vend të tij valon

Flamuri i Skënderit n’ erë,

Skabë’ e zezë me dy krerë[29].

Është me rëndësi të vemë re se si poeti amerikan prej mijëra kilometrsh larg arrin të gjejë subjektin e poemës për heroin kombëtar të shqiptarëve dhe të fokusojë poetikisht emblemën tradicionale “Shkabën e zezë me dy krerë”. Kështu, ky rast, kur në kushtet e shekullit XIX, një poet i Botës së Re, matanë Atlantikut, kalon oqeanin me fantazinë e tij, për të hulumtuar një të vërtetë historike lidhur me simbolin tonë kombëtar, nuk ka se si të mos i jepë kënaqësi çdo shqiptari, që ta ndjejë veten krenar për vendin dhe Flamurin e tij të lashtë si simbol mbarëkombëtar.

Mbas Luftës së Dytë Botërore një tjetër autor, Julian Ameri,[30] në librin e tij “Sons of the Eagle” (Bijtë e Shqipes), duke kuptuar adhurimin e shqiptarëve për flamurin e tyre me shqiponjë, do të shkruaj: “Shqiptarët, të cilët pohojnë se vijnë prej ilirëve të vjetër, e quajnë veten “shkipetarë”, fjalë, që po të përkthehet, ka kuptimin “bijtë e shqipes” .

Pak a shumë këtë gjë thotë edhe një autor amerikan, Robert Kaplan në librin “Balkan Ghosts” (Fantazmat e Ballkanit). Duke komentuar për shqiptarët dhe Shqipërinë, ai shkruan se “Atdheu i tyre quhet Shqipëria, që do të thotë “toka e shqiponjës” (Land of the Eagle).

Nga sa u parashtrua duket qartë lidhja e përherëshme shpirtërore e të gjithë shqiptarëve me simbolin e shqiponjës së flamurit. Ja pra, është kjo arsyeja pse dhe shumë studiues të huaj e njësojnë emrin e shqiptarit dhe të Shqipërisë me simbolin e shqiponjës së emblemës së flamurit. Prej gjithë këtyre deklarimeve kuptohet se Flamuri me Shqiponjën dykrenare qe bërë pjesë e ndërgjegjes sonë shqiptare.

Politika asimiluese e sulltanëve gjatë periudhës së errët të sundimit turk bëri që shumë nga traditat tona kulturore te dobësoheshin ose të zhdukeshin. Kështu qe e ndaluar në të gjitha trevat arbërore të përmendej flamuri kombëtar dhe emri i lavdishëm i Gjergj Kastriotit – Skënderbeut. Po simbolet kombëtare, si dhe figura e Skënderbeut mbetën të gjalla në mendjen dhe kujtesën popullore, e sidomos tek vëllezërit e n jë gjaku , tek arbëreshët, që u vendosën në Itali, pas vdekjes së Skënderbeut. Tok me këngët dhe legjendat për kohën e Skënderbeut ata ruajtën dhe flamurin tonë të lashtë. Vlen të përmendet me këtë rast patrioti intelektual Zef Skiroi, i cili, në të përmuajshmen e tij “Arbëri i ri”, do të vendoste rregullisht emblemën tradiciuonale të flamurit me shqiponjë dykrenare, nga 1880 deri 1895. Pak më vonë, mbas vitit 1900 këtë shembull do ta ndiqte edhe F. Konica, i cili edhe ai, kur botoi të përmuajshmen e vetë “Albania”, do të vinte në faqen e parë të kësaj reviste këtë emblemë të Flamurit me simbolin e shqiponjës. Po ky Flamur me këtë emblemë, i ardhur vëllazërisht nga arbëreshët e Italisë, do t’i printe kryengritësit malësorë me në krye Dedë Gjo Lulin, dhe që më 6 prill të vitit 1911 u valëvit në majën e Deçiçit.

Pak kohë më herët, para kësaj ngjarjeje, në pranverën e vitit 1908, poeti i Rilindjes Kombëtare, Asdreni, do t’i jepte korit të kolonisë shqiptare të Bukureshtit poezinë e tij “Betimi mbi Flamur” si tekst për Himnin Kombëtar. Kështu filloi të këndohej Himni i Flamurit, që do të vinte me anë të poetit patriot Hilë Mosit nga Bukureshti në Korçë dhe prej atje do të përhapej gojë më gojë dhe shpejtë e shpejtë nëpër disa anë të Shqiperisë. Dhe, pasi qe kënduar për rreth katër vjet, në fusha dhe male, kënga e Himnit të Flamurit do të futej edhe në Kuvendin Mbarëkombëtar të Vlorës, më 28 Nëtor 1912. Atë ditë historike, kur prinjësi i Kuvendit të pavarësisë, Ismail Qemali, do të ngrinte Flamurin, ai do të bekonte edhe Himnin e këtij Flamuri, që do të këndohej nga Kuvendarët dhe do të shpallej Himn Kombëtar. Që nga ajo kohë , për më shumë se një shekull, Himni Flamurit ka qënë preludi i i tërë aktiviteteve patriotike, kulturore, artistike e sportive për të gjithë shqiptarët kudo që janë. Qysh atëherë fjalët e Himit Kombëtar na shungullojnë vesh si një thirrje dhe kushtrim për të qënë të bashkuar si komb rreth simbolit të Flamurit:

Rreth flamurit të përbashkuar,

Me një dëshirë’ e një qëllim,

Të gjith’ Atij duke iu betuar,

Të lidhim besën për shpëtim.

Bibliografi

1-Çabej, E. “Shqipëtarët midis Perëndimit dhe Lindjes” MÇM, Tiranë, 1994.

2- Ermenji, A. “Vendi që zë Sëkënderbeu në Historinë e Shqipërisë”, btimi II, Tiranë, 1996.

3- Vlora, E. “Kujtime”, Shtëpia e Librit dhe komunikimit, Tiranë, 2001.

4- Shehu, A.. Gazeta “Illyria”, Nëntor,2003.

5- Plutarck’s Lives, vol. III, Boston, 1859.

6 – Vasa, P. “Vepra Letrare” 1, Shtepia Botuese “N. Frashëri”, Tiranë, 1986.

7- Barleti M. “Historia e jetës dhe e vep. të Skenderbeut”, Tiranë 1968.

8- Muzaka, Gj. “Memoria”, Toena, Tiranë, 1996.

9- Nadini, L. “Statuti di Scutari”, Universita di Venecia, 2002.

10 – Barleti, M. “Rrethimi i Shkodrës”, sh. b.“Naim Frashëri”, Tiranë, 1982.

11 Muzaka, K. “Memoria”, Toena, Tiranë, 1996.

12- Vasa, P. “Vepra letrare”, 2, sh. b. “Naim Frashëri”, Tiranë, 1987

13- Angely, R. D’. “Enigma”, Toena, Tiranë, 1998.

14-Amery, J. “Sons of the Edagle”,London, 1948.

15- Noli, F. “Vjersha te Zgjedhura”, Instituti i studimeve shkollore,Tiranë,1965

[1] Eqrem Bej Vlora, “Kutime”.v.2., Shtëpia e Librit dhe e Komunikimit, Tiranë 2001, f.13.

[2] Straboni – ( 63 Para Krishtit – 24 Pas Krishtit): Gjeograf dhe historian i antikitetit greko – latin.

[3] Agim Shehu, Gazeta “Illyria”, Nëntor, 2003.

[4] Plutarch ‘ s Lives, vol. III, Boston, 1859, f.11 .

[5] Pashko Vasa, Vepra letrare 1, (Shqypnia dhe Shqiptarët), Shtëpia Botuese “N. Frashëri”, Tiranë, 1987, f..53.

[6] N.Frashëri, “Vepra Letrrare”2, Rilindja, Prishtinë, 1978, f. 150

[7] Abas Ermenji, “Vendi që zë Skëndserbeu në Historinë e Shqipërisë”, Botimi I I, Tiranë, 1996.

[8] Marn Barleti, “Historia e jëtës dhe e veprave të Skënderbut”, Tiranë 1968 f..93.

[9]Historia e Shqipërisë, Tiranë 1959, f. 208 .

[10] Gjon Muzaka, ”Mëmoria”,, Toena,Tiranë,1996, f.29.

[11] Evlija Çelebiu: Kronikan turk..Shënimet e tij nga përshtypjet që pati për vëndin tonë dhe viset fqinjë janë përkthyer nga A. Myftiu dhë janë publikuar më 2007 nga botimet “Faik Konica” në Prishtinë. Nga kjo përmbledhje kemi marrë këtë frazë të nënvizuar.

[12] Lucia Nadin, “Statuti di Scutari”, Universita di Venecia, 2002, f.79

[13] Lucia Nadin,”Statuti di Scutari”,Universita di Venecia, 2002, f. 49

[14] Lucia Nadin, “Statuti di Scutari”., Universita di Venecia, 2002, f.50

[15] Marin Barleti, “Rrethimi I Shkodrës”, Tiranë, 1982, f. 56.

[16] J. de Lavardin ,baron i kulturuar francez që shkroi një libër biografik për Skënsderbeun i bazuar kryesisht te M.Barletit.Vepra pati jehonë në Francë dhe më gjërë. Para së gjithash duhet të përmendim mbresat që i la poetit më të ndritshëm të Pleiadës P. Ronsard-it, i cili, i frymëzuar nga libri, shkroi një sonnet lavdëruse për autorin , duke ngritur lart heroin e veprës Gj. Kastriotin/ Skënderbeun,duke e quajtur atë Akil dhe që fitoi njëzet e dy herë kundër turqve Osmanllinj. Shenojmë se kjo sonnet është në faqen e parë të veprës, pra si parathënie, gjë që tregon se Poeti e ka pas lexuar veprën e Lavardinit në dorëshkrim.

[17] Kostandin Muzaka, “Memoria “ e Gjon Muzakës,Toena, Tiranë, 1996, f.68 .

[18] Eqrem Bej Vlora, “Kujtime”, vëll.2, Shtëpia e Librit dhe Komunikimit, Tiranë, 2001, f.13.

[19] Paolo Veronese është piktor i Rilindjes italiane, 1528-1588.

[20] Kisha San San Sebastian u përkiste shqiptarëve, që kishin vajtur në Venecia pas vdekjes së Gjergj Kastriotit, Skenderbeut. Ndërtimi i kësaj kishe at filluar më 1605 dhe u kompletua më 1648.

[21] Pashko Vasa, “Vepra Letrare”, vol. 2, Tiranë, Shtëpia Botuese “N.Frashëri”, 1987, f. 21 .

[22]Maximilian Lambertz: (1882- 1963): albanolog austriak; mbas Luftës së Dytë Botërore u vendos në Gjermaninë Lindore.

[23] Eqrem Çabej, “Shqiptaret Midis Perëndimit dhe Lindjes”, MÇM, Tirane, 1994, f.15.

[24] Edith Durham(1863-1944): studiuese angleze në Institutin Mbreteror Anthropologjik. Në fillim të shek. XX ajo bëri disa shtegëtime kërkimore në Shqipërinë e Veriut. Përshtypjet e saj janë përmbledhur në librin ”High Albania.”.

[25] E. Çabej, Shqiptarët midis Perëndimit dhe lindjes, MÇM, Tirannë, 1994, f. 15.

[26] R. d’ Angely, “Enigma”, Toena, 1998, f.180.

[27] R. d’ Angely, “Enigma”, Toëna, 1998, f. 290.

[28] Xh.F. Williams (Georg Fred Ëilliams) (1852-1932), studiues dhe diplomat amerikan, që shërbeu si ambasador në fillim të shek. XX në Greqi dhe në Mal të Zi.

[29]Fan Noli, “Vjersha të zgjedhura”, Tiranë, 1965, f. 44 .

[30] Julian Ameri (1919-1997): Politikan edhe studiues anglez; u fut në Shqipëri në prill të vitit 1944 në kuadrin e forcave aleate. Qendroi në Shqipëri në radhët e forcave të luftës kundër nazistëvë gjërmanë. Pas Luftës së Dytë Botërore botoi disa libra; njëra nga ato është për Shqipërinë dhe titullohet “Sons of the Eagle”- (Bijtë e Shqipes).