nga Shpend Sollaku Noè/
E kemi gjykuar sa herë flet. E gjykojmë edhe sa herë hesht. Pasi ai përbën lajm, edhe kur ecën, edhe kur tështin, edhe kur, i vetmuar, pi një freskuese.
Çakallët atë presin, t’i këpusin ndonjë të kafshuar, sidomos nga prapa shpine, sidomos kur gjindet i pavëmendshëm.
Sidoqoftë, Kadare, veç faktit që llogaritet si një figurë e shquar, është edhe Ismail. Me të mirat dhe veset e tij. Me të drejtën për t’u lënë i qetë kur ka dëshirë të pushojë. Ai është i vitlindjes 1936; jo edhe aq i ri. Në atë moshë supreme gjithkujt i lejohet edhe të heshtë, por jo atij. Edhe pse ai nuk është vetëm Kadare por, dhe sidomos në këto 85 pranvera (me gjithë këtë të fundit), është edhe Ismail.
Ndokush nga ata çakenjtë që e sulmoi ditët e fundit, pasi i kërkoi një opinion rreth prishjes së TK, nuk e vlerësoi të drejtë përgjigjen e tij. Hapu dhe të futem! Kadareja të mos shprehet?
Po sikur të ish shprehur “më vjen keq!” ç’do t’i kishin thënë? Që po t’i kish ardhur keq duhej të kishte bërë këtë apo atë, duhej të kishte thënë kështu dhe jo ashtu…
Po sikur, larg qoftë, të kish thënë “bënë mirë që e shembën”? Prapë do t’i kishin treguar ferrin që meritonte. “Si more bënë mirë? Pse e thua këtë? Ke frikë se të ndëshkojnë ty? Asgjë nuk mund të të bëjnë. Kush, tjetër ka patur dy muzera me emrin e tij qysh për së gjalli? Një në kryeqytet e tjetrin në vendlindje. Atëherë i trëmbesh represioneve ndaj familjarëve të tu? Epo, edhe dikur, ke lënë të kuptosh, që ke qenë i detyruar t’i bësh elozhe dikujt, edhe pse kishe patur mundësi të arratiseshe shumë më parë se ajo që kreve me shumë vonesë. Edhe atëherë, me ç’kemi lexuar prej teje, këtë frikë kishe pasur. Jo, mor, jo, t’i nuk ke të drejtë të kesh frikë. Ashtu si nuk ke të drejtë edhe të heshtësh, asnjëherë. Sepse ashtu na pëlqen më shumë ne çakenjve.”
Sipas kësaj logjike perverse Ti Ismail nuk ke të drejtë as për t’u plakur, as për t’u sëmurur, as për të thënë që nuk ndihesh mirë. Largqoftë sikur të të shpëtojë nga goja: “Mos më ngatërroni…”.
Ajo çfarë të ndodhi këto ditë më solli ndërmend një personazh të madh italian, bankierin Enrico Cuccia. Atij i qepeshin zagarët e shtypit sapo dilte nga shtëpia e deri atje ku duhej të shkonte. Shpesh ndodhej në këmbë. Ai kish një durim të mbinatyrshëm. Nuk i përgjigjej asnjërës prej pyetjeve të panumërta që i drejtonin, shpesh edhe provokime të hapura. Vazhdonte të ecte gojëqepur dhe me një fytyrë të padeshifrueshme.
Ashtu si të provokojnë edhe ty. Për të të shkëputur edhe një fjalë të vetme. Ajo fjalë për çakenjtë do të thotë lavdi: arritën ta provokojnë atë, të llastuarin e pushteteve.
Por edhe ti, mbaje të kyçur atë gojë, gjithmonë, sidomos rrugës, sidomos kur nuk je duke i dhënë intervistë një gazetari të verifikuar si të tillë. Sidomos kur të ngatërrojnë me politikën e sotme. Dikur u ngatërrove, me apo padashje, edhe ta kujtojnë e do të ta kujtojnë pareshtur.
Por nuk është ky qëllimi i këtij shkrimi.
Arësyeja që u shkruan këto rreshta është një e vetme: edhe ti ke të drejtë të heshtësh. Këtë ligji ta garanton edhe në gjyq, në rolin e të pandehurit.
Ajo që më shumë duhet të dinë çakenjtë, injorantët dhe konkurenca e dështuar është e drejta e gjithkujt që të plaket në qetësi e kthjelltësi. Këtë ia uroj edhe armikut, e jo më ty, Ismail. Ata duhet të dijnë që ti, edhe dikur, ke ecur jashtë rreshtit, e jo më tani, që nuk ka bir nëne që të mësojë hapin rreshtor.
Me ty gjithkush duhet të mësojë të jetë i drejtë. Nëse vërtetë kërkon të jetë i marrë në konsideratë. Dhe jo vetëm me ty. Këtë duhet ta mësojnë edhe ata që përpiqen të të kafshojnë nga mbrapa, kur mendja kush e di ku të fluturon. Sepse kam përshtypjen që edhe ata që të shajnë, thellë-thellë të dashurojnë. Fshehurazi edhe vetes së tyre.
