• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for April 2021

Dr. Driton Salihu: „Në 321 shtëpi të shëndetit në Serbi, isha i vetmi i kombësisë shqiptare“

April 17, 2021 by dgreca

Intervistë ekskluzive me Dr.Driton Salihu, tash më ish drejtor i Shtëpisë së Shëndetit në Preshevë

Salihu: „Në 321 shtëpi të shëndetit në Serbi, isha i vetmi i kombësisë shqiptare“

„Konsideroj që arsyja e vetme e shkarkimit tim është ai politik. Komuna e Preshevës ka qenë njërsa ndër komunat me menaxhim më të mirë sa i përket vaksinimit të popullatës tek ata me mbi 65 vjet. Ne kemi qenë në top 5 komunat sa i përket vaksnimit të popullatës.“, na tha ndër të tjera, z.Salihu. 

Në këtë kohë të rëndë kur pandemia thuajse në çdo skaj të botës po qëndron dhe po merr jetë njerëzish, në Luginë të Preshevës, në vend se të bashkëpunohet, atje po krijohet panikë te qytetarët e Preshevës me rrethinë, duke e shkarkuar edhe drejtorin e shtëpisë së Shëndetit. Presheva me rrethinë, duke lënë anash simpatitë politike lokale, të gjithë së bashku, përcillnin çdo informacion që vinte nga drejtori i Shtëpisë së Shëndetit, ku ai në forma të ndryshme në fillim të pandemisë, mundohej që në mënyrë profesionale me ato mundësi që kishte, që ti informoj banorët e asaj treve me një pandemi që e ka kapluar gjithë botën. Qysh në fillim edhe lexuesit tanë, kanë pasur mundësi të lexojnë një intervistë nga drejtori z.Driton Salihu, ku ai gjithnjë i bënte thirrje banorëve, që ti respektojnë masat e vendosura dhe ashtu u veprua, për një kohë, Presheva me rrethinë, nuk kishte as një person të infektuar. Kur dihet, se egziston shtëpia e shëndetit dhe është stafi që punon aty dhe punonte në çdo kohë edhe në fillim të pandemisë edhe telefoni privat i drejtorit nuk pushonte, për t`u informuar, ku edhe vetë ai nuk pritonte, por postonte githnjë informacione përmes FB, se si është gjendja dhe të mos bëhet panikë, por jepte informacione profesioniste. Shkurt e shqip, qytetari ndjehej më i besueshëm, kur në krye të një institucioni të shëndetësisë është një shqiptarë. Edhe pse një qytet me një përqindje mbi 90 përqind shqiptarë në pandemi, aty shkarkohet drejtori i shëndetësisë dhe në vend të tij vendoset një mjekë serb. Për të kuptuar më shumë pse ka ndodhur ky rast, se si është gjendja aktuale në Preshevë e me rrethinë në këtë pandemi si dhe për projektet që i ka pasur ndërmend ti ndërmarë, na flet ekskluzivisht, Dr.Driton Salihu, tash më, i shkarkuar nga detyra e të parit të shtëpisë së shëndetit në këtë qytet. 

Z.Salihu, përshëndetje të përzemërta. Të falënderoj fillimisht për kohën, që do të ndani për të realizuar këtë intervistë. Lajmin për shkarkimin tuaj nga detyra e e drejtorit të Shtëpisë së Shëndetit në Preshevë, thuajse çdo banorë i Preshevës e me rrethinë e kanë pritur keq, sepse jemi në një kohë të rëndë të Pandemisë me Covid-19, plus kur dihen sukseset tua gjatë gjithë pandemisë. Lexuam disa prononcime tuat në disa media, por a mund t`na tregoni drejt, keni menduar, se do merni një shkarkim nga detyra në këtë kohë?


Ju falënderoj edhe juve gjithashtu. Presheva po kalon një situatë të vështirë epidemiologjike, sidomos nga muaji mars kur ndihmë në shtëpi të shëndetit kanë kërkuar 2211 pacient me simptome febrile ku prej tyre 412 kanë qenë pozitiv në Covid-19, çka është një shifër e lartë për një komunë si Presheva. Deri sapo përballeshim me pandeminë globale dhe vaksinimin masiv, unë me një letër nga ministri i shëndetësisë së Serbisë jam shkarkuar dhe në vend timin është emëruar një mjek i kombësisë serbe.

Pse, sipas jush jeni shkarkuar?


Në dokument shkarkimin nga ministria e shëndetësisë nuk ka asnjë edhe një arsyje të vetme për shkarkimin tim. Në momente kur përballesh me probleme në menaxhimin e shëndetsisë, por gjatë kësaj rruge duhet të përballesh edhe me letra “anonime” e procese të montuara gjyqësore e sabotime të inicuara nga persona të ndryshëm.

Kjo sfidë në asnjë moment nuk ndaloi motivacionin tim për një shëndetësi efikase dhe profesionale për Komunën e Preshevës. Këto në foto, që do ta shihni edhe në profilin tim në FB janë vetëm një pjesë e letrave “anonime” të cilat janë dërguar në Beograd për rë inicuar kontrollime të inspektorëve, për të shpifur, e shantazhuar dhe kompromituar Shtëpinë e Shëndetit në Preshevë. Ata të cilët kanë qenë pjesë e këtij komploti e mbajn përgjegjësinë për këtë katrahurë. 

Mua më mbetet vetëm keqardhje për pacientet tanë që më së pakti e kanë merituar këtë situatë.

Sigurisht, keni pasur kontakte më herët me ndoj zyrtarë të ministrisë së shëndetit të Serbisë më herët, se si të menaxhohet kjo pandemi?

Po kontaktet kanë qenë të vazhdueshme me Insitutin për shëndet publik pasi ka të bëj me vaksnimin e popullatës po edhe testimet me Covid-19.

Pandeminë e keni menaxhuar që në fillim mirë, por tash, dita ditës, po vijnë lajme nga Presheva me rrethinë, se shumë po ka të infektuar dhe po ndahen nga jeta. Ku është faji?

Rastet e vdekjeve janë rritur, pasi Covid-19 nuk po pyet më as moshën po as gjininë. Të gjithë ata që po kanë sëmundje dytësore po edhe në një far mënyre po lajmrohen me vonesë, një numër i tyre po përfundon edhe me fatalitet.

Ishit i vetmi drejtor shqiptarë i Shtëpisë së Shëndetit në Republikën e Serbisë. Mos ndoshta, pse jeni shqiptarë jeni larguar?

Në 321 shtëpi të shëndetit që janë në Serbi, unë i vetmi i kombësisë shqiptare. Konsideroj që arsyja e vetme e shkarkimit tim është ai politik. 
Komuna e Preshevës ka qenë njërsa ndër komunat me menaxhim më të mirë sa i përket vaksinimit të popullatës tek ata me mbi 65 vjet. Ne kemi qenë në top 5 komunat sa i përket vaksnimit të popullatës.

Doktor, padyshim se edhe stafi i mjekëve e kanë pritur keq. Si ishte reagimi i tyre?

Në një komunë ku janë 95% e banorëve shqiptar dhe një drejtues i një institucioni kaq të rëndësishëm vendoset i kombësisë serbe, atherë len të kuptohet edhe revoltimi i shumicës së qytetarëve.

Cili është suksesi juaj më i madh gjatë mandatit tuaj?

Ne kemi qenë përfitues i projektit më të shtrenjtë financiar në Renovimin e plotë të objekteve të Shtëpisë së Shëndetit në Preshevë, projekt i cili ende nuk është tenderuar nga Qeveria serbe, edhe pse të gjitha procedurat paraprake kanë kaluar që nga 2017-ta.

Renovimi i urgjencës me mjete Ndërkombëtare, realizimi i Programit të asistencës shtëpiake në bashkëpunim me Komunën e Preshevës për punësimin e stafit mjekësor, zgjerimin dhe avancimin e shërbimeve mjekësore në vendbanimet e komunës së Preshevës, renovimi i ambulantave në vendbanimet e komunës sonë, rekonstruksioni i sistemit të ngrohjes qendrore në një sistem ekologjik, sigurimi i autoambulancave si donacion nga vendet evropiane, vendosja e Sistemit të menaxhimit të orarit të punës për stafin medicinal, sigurimi i vendeve të punës në afat të pacaktuar për një numër të konsiderueshëm të punëtorëve medicinal, pajisje me aparaturë të re në laborator  e shumë projekte të tjera që janë me rëndësi vitale për një shëndetësi më të mirë për qytetarët e Preshevës.

„Këto dy komuna kanë rreth 80.000 banorë dhe shërbimin shëndetësorë dytësor Presheva e ka 45 kilometra larg në qytetin e Vranjës“

Përpos disa projekteve, që i keni realizuar, sa jemi të informuar, keni pasur edhe një projekt kërkese për të realizuar edhe spitalin e parë shqiptarë në Luginë të Preshevës, aty diku në mes të Preshevës e Bujanocit?

Presheva dhe Bujanoci e kanë momentin e fundit që të kenë një spital rajonal. Këto dy komuna kanë rreth 80.000 banorë dhe shërbimin shëndetësorë dytësor Presheva e ka 45 kilometra larg në qytetin e Vranjës.
Unë iu kam drejtuar me arsyje të qarta presidentit serb, kryeministres së Serbisë, ministrit të shëndetësisë si dhe së bashku me vetqeverisjen lokale që kjo iniciativë sa më shpejtë të aktualizohet pasi momentalisht kërkesat primare janë që reparti i pediatrisë dhe sëmundjeve interne janë të patjetërsueshme për qytetarët e komunës së Preshevës që mos të udhëtojnë në qytetet tjera.

Na flisni më shumë ju lutem në lidhje me këtë projekt, ku e keni menduar mbështetjen, nga Ministria e Serbisë, Shqipërisë, Kosovës apo nga diaspora jonë, apo tek të gjitha nga pak, me rëndësi të realizohet ky projekt?

Ne për fillim kemi nevoj vetëm për leje nga Ministria e shëndetësisë gjegjësisht nga qeveria e Serbisë. Vendin, ndërtimin apo edhe realizimin e këtij projekti e kemi më të lehtë, pasi siç dihet edhe diaspora e jonë ka shpreh interesim të madh që Presheva dhe Bujanoci të ketë spital, po ashtu edhe qeveria e Kosovës dhe Shqipërisë me fondin e premtuar të solidaritetit mund të jap kontribut të veçant. Ne staf kemi, po edhe me angazhimin e mjekëve shtes, do të kompletohej i tërë spitali.

„Pasjani në Gjilan e cila ka 3-4 herë më pak banor se Presheva ka spital“

Pse sipas jush, nuk është ndërtuar deri më tash, një spital në Luginë të Preshevës?


Nuk ka pas interes as shteti, po edhe asnjëherë nuk është bë një kërkesë e mirëfilltë dhe e detajizuar që Presheva të ketë spitalin rajonal.
Kur një komunën si Pasjani në Gjilan e cila ka 3-4 herë më pak banor se Presheva ka spital, atherë edhe pse Lugina e Preshevës mos të ketë?

Qytetarët e Luginës së Preshevës, siç e dini edhe Ju, duhet të shkojnë në Vranjë, Nish, Shkup edhe më larg për ndoj sëmundje serioze, pse a nuk ka kapacitet mjekësorë lugina. Komenti juaj?

Po, qytetarët e Preshevës për edhe një shërbim më të vogël sekondar mjeksor duhet të udhëtojnë për nëspitalet tjera nëpër Serbi.

Ti kthehemi shkarimit tuaj nga detyra, a keni bërë ndoj ankesë apo keni ndërmend që të ankoheni?

Vendimi për shkarkim është i plotfuqishëm andaj edhe nuk ka asnjë mënyrë ankese.

Besoni, se do të fitoj drejtësia?

Të shohim, është vendim arbitrar nga Ministria e shëndetësisë.

Z.Salihu, edhe njëherë, si e shini shëndetësinë e Preshevës me rrethinë, mu në valën e tretë të Covid-19, ku dita ditës po merr jetë?

E rënduar, andaj edhe qytetarët duhet të kenë shumë kujdes në preventivën ndaj kësaj pandemie. Ende asgjë nuk ka përfunduar edhe pse vaksinimi po shkon mirë.

Për fund të kësaj interviste, mundem të them, nga shumë mendime të banorëve të asaj ane, sa i kemi përcjellur, se kanë thënë, po e humbëm një drejtorë, që nuk është ndal asnjëherë, që të jetë sa më afër nesh, sidomos tash me pandemi. Komenti juaj?

Ne kemi dhënë maksimumin dhe me mundësitë tona i kemi dalë në ndihmë të gjithë qytetarëve që kanë pasë nevoj në luftë kundër Covid-19 dhe ia kemi arritur të menaxhojmë në mënyrën më të mirë të mundshme.

Të flm edhe njëherë e u dëgjofshim për gëzime.

Ju lutem. Ju falënderoj edhe juve dhe përshëndes të gjithë lexusit tuaj kudo që ndodhen. Lutem, që të kalohet kjo pandemi sa më shpejt, por edhe kësaj here, edhe pse nuk jam në detyrë, si bashkëqytetarë, ju kisha lutur të gjithë banorëve, që të kenë kujdes, ti mirëmbahen rregullave, sepse pandemia është e pamëshirshme. Prandaj, ju lutem, kujdes, jo panikë, por të kemi mirëkuptim për rregullat që janë vendosur, që të gjithë së bashku të dalim fitues para kësaj pandemie.

Intervistoi: Dashnim HEBIBI

Filed Under: Featured Tagged With: Dashnim Hebibi, Dr. Driton Salihu

DR. MEHMET RUKIQI: NJERIU I DY EPOKAVE SHQIPTARE

April 17, 2021 by dgreca

Hazir MEHMETI, Vjenë /

“Mërgata shqiptare e ka sjell Kosovën ku është sot”   

          Takim me njeriun e dy epokave shqiptare në Kosovë, Prof. Dr.Mehmet Rukiqin, studiues dhe mbledhës i shquar i folklorit  shqiptar.

         Në kohën tonë nuk mund të gjesh njëri të tillë popullor sot, sikurse  Prof. Dr. Mehmeti Rukiqin.  Ai kaloi së bashku jetën e tij me jetën dhe frymëmarrjen e kombit në dy epoka; të odës dhe Universiteti. 

Kisha lexuar e dëgjuar për Dr.Mehemet Rukiqin, por nuk kisha pas rastin deri tani ta dëgjoj. Zëri i tij i lehtë dhe bindës të kujtonte mençurinë njeriut të kalitur kohëve jo të lehta në udhëkryqet tona drejt rrugës së progresit e rritjes sonë. Apo, të kujtonte thënien e njohur të shkrimtarit austriak Stefan Cvejg “Zëri i intelektualit është i qetë”. Këtyre riprekjeve mendore u shtohet qartësia bindëse e shprehjes, veti e kuvendit të odës që nga lashtësia përmes anekdotave popullore, apo, ashtu siç i quanin në gjuhën e lashtësisë dokumente. Dhe, vet folësi është dokument në vete kohëve të ngritjeve të tij që nga rapsodia, mësuesia, shkenca në auditorët me vlera kombëtare dhe ndërkombëtare.

             Njeriu i lidhur me qytetarin e thjeshtë jetës, trashëgon madhështinë e njerëzores, atë që shkëlqen dhe jep forcë e optimizëm gjithmonë. Kjo shihet gjithandej tek Dr.Mehmet Rukiqi, jo vetëm shkencëtar por edhe dokument kohëve këmbëkryq në truallin stërgjyshor që nga Drenica gjerë në bibliotekat e shumë vendeve ku zë vend filozofia bashkë me  etnografinë e popujve. Institucioni i Odave tani ka kaluar në formën moderne ashtu siç e kërkon progresi në ecjen me kohën, bibliotekave dhe auditorëve ku shkenca nxjerr faktet e saja. Ishte nismëtari i takimit tonë shkrimtari, publicisti e veprimtari i njohur galicas, miku im nderuar, z.Bedri Tahiri. 

     Mërgata 

 Miku i qetë në karrigen e tij të drunjtë nën hijen e bungut famëmadh të Gërmisë, rregullon syzet dhe pa u ngutur e fillon bisedën sikur dikur ulur këmbëkryq në odën e Drenicës. 

“Marr në përgjithësi, mërgata është një kaptinë e veçantë në historinë kombëtare. Ka raste të ngatërrimeve të diasporës me mërgatën, Diasporë janë arbëreshet e Italisë, të Zarës. Përse? Arsyeja është se kur ata kanë dal, kanë dal me ka krejt prej vendit të vet dhe më as që kanë ëndërruar dhe këqyrë prej vendlindjes. Kurse mërgata, vet fjala mërgatë e ka kuptimin e largimit përkohësisht për ndonjë arsye ekonomike, politike dhe gjithsesi rrënjët i mban në vendlindjen e vet, mendimet i mbanë në vendlindjen e vet, gjuhën e ruan sikur sytë e vet, fëmijët i shkollon në gjuhën amtare.

     Sot për sot, mërgata është duke luajtur rolin e dorës së parë në ngritjen e shtetit të vet. Kam dëgjuar nga shumë njerëz, se Kosovën mërgata shqiptare e ka sjell ashtu siç është sot, dhe pajtohem, është shumë me vend. Së pari i ka ndihmuar luftën, pastaj ndërtimit, dhe sot çdo gjë që shihet e ndërtuar në Kosovë, shihet se është e meritë e mërgatës shqiptare…”.

       Kujtesa

Vepra e mërgatës shqiptare, sa i përket odës, si institucion i traditës popullore kombëtare që nga ilirët e këtej, ku veçohet oda e burrave e quajtur kështu pasi më shumë kanë ndenjur burrat, dukuri e cila është shfaqur me ardhjen e osmanlinjve. Prej vitit 1389 kur ka hy osmanlija. Përndryshe, para ardhjes së tyre, në oda kanë ndenjur edhe gratë së bashku me burrat ku kanë biseduar dhe kanë planifikuar punët e shtëpisë, të fushës së bashku me radhë. Kur vjen osmanlija dhe një pjesë e pranon fenë islame, është nda oda e burrave. 
      Oda është quajtur edhe shkollë, arsyeja e kësaj është rendi i fjalës që është mbajtur ku janë ulur burrat dhe përmbajtja, rëndësia, pesha e fjalëve që janë folur në odën e burrave. Aty ai që ka folur është dëgjuar nga të gjithë.  Në ato tubime ku një flet e të tjerët dëgjojnë, e merr kuptimin e shkollës sikurse në shkollë ku arsimtari në orë flet dhe nxënësit e dëgjojnë jo vetëm me vëmendje por me gjithë qenin përpiqen t’i marrin fjalët e tij me respekt. Kjo ishte rëndësia e parë e odës kur nuk kishte shkrim-lexim. Kjo ka bërë që njerëzit tanë ta ruajnë mençurinë e tyre. Mençuria me diturinë dallojnë sikurse teoria me praktikën.

]Shkolla në kuptimin e shkrimit dhe të leximit është dituri. Oda në kuptimin e mençurisë, në kuptimin e dialogut ka luajtur rolin e dorës së parë dhe njerëzit brenda popullit shqiptar i ke pasur njerëzit më të mençur, madje prej epokës antike e deri më sot. Për një shumicë të filozofëve thuhet se kanë prejardhje e përbashkët diku ngjitur prej pellazgëve, ilirëve e këtej. Mençuria tek ne ishte traditë dhe tjetër është t’i thuash njeriut i ditur e tjetër t’i thuash i mençur.  I dituri, është e “blerë” dituria kurse mençuria është me punë. 

 Burim gjuhësore e filozofike 

Drenica ishte rajoni më të begatshme të folklorit burimor shqiptar, i cili tërhoqi studiues të shquar të traditës dhe folklorit siç ishte Anton Çeta, Zekirja Rexha, Fzli Syla, Demush Shala, Shefqet Pllana e disa të tjerë. Studiues nga gjenerata e re ishin nga Instituti Albanologjik Kombëtar i Kosovës siç ishin: Adem Zejnullahu, Enver Mehmeti, Zymer Neziri, Sadri Fetiu, Anton Berisha, Muzafere Mustafa, Ukë Xhemaj e disa të tjerë. Nga këta studiues u mblodh një pjesë e thesarit folklorik duke u botuar përmbledhje të veçanta si në prozë ashtu edhe në poezinë popullore me ndonjë vështrim të argumentuar me peshë shkencore. Tematika e krijimtarisë së tyre si me këngë ashtu edhe me tregime, ngërthen po thuaj se në të gjitha rrjedhat e jetës e të punës në ambientin përkatës. 


        Krijuesit dhe bartësit e krijimeve popullore në Drenicë i dhanë krahë e dorë etnogjenezës shqiptare në përgjithësi, i kontribuuan ruajtjes dhe transmetimit të parimeve tradicionale, e kuptuan drejtë autoktoninë dhe të huazuarën në kulturën shqiptare. Pasqyruan formën e dukjes dhe rregullat kanunore popullore etike e juridike. U angazhuan në mënyrë të veçantë për zgjedhjen e çështjes kombëtare. Vepra e këngëtarëve popullor spikat me aftësitë gjuhësore dhe informative, me aspiratat për dituri sa më të gjithanshme, u dalluan me shkathtësi etike, filozofike, logjike, psikologjike e sociale. Ata mbajtën lidhje të vazhdueshme me rapsodët e rajoneve tjera përreth. Ata gëzuan autoritet të pashoq tek populli dhe quhen popullor. Krijuese popullor është grada më e lartë e një personaliteti krijues. 

Dr. Mehmet Rukiqi Shkollën fillore e kreu në Tërstenik, Gjimnazin në Drenas, Shkollën Normale dhe Fakultetin Filozofik në Prishtinë. Rreth 20 vite punoi në arsim. Në vitin 1984, në Degën e Letërsisë dhe Gjuhës Shqipe mbrojti tezën e magjistraturës me titull “Anekdota gojore shqiptare” kurse në vitin 1994 mbrojti tezën e doktoratës me titull “Krijues dhe bartës të tregimeve popullore në Drenicë”. Në folkloristikën kosovare konsiderohet si njëri ndër nxënësit dhe studentët më të zellshëm të Anton Çettës.

Veprat:

  • Anekdota gojore shqiptare”
  • “Krijues dhe bartës të tregimeve popullore në Drenicë”
  • “Tahir Berisha: mendimtar popullor”
  • “Azem Galica: në traditën popullore”
  • “Krijuesi dhe krijimtaria anekdotike”
  • “Anekdota popullore – I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X”…

Filed Under: ESSE Tagged With: Dr. Mehmet Rukiqi, Hazir Mehmeti

PO KULLËN E MURRE KU DO TA ÇOSH ZOTI RAMA?

April 17, 2021 by dgreca

“Unë dheun nuk e shes me pare, prandaj merrni mbrapsht dhe çoni ku të doni”- deklaronte Eles Murrja…/

Kryeministri ynë u pa dje në stadiumin e futbollit të Peshkopisë, stadium i ndërtuan me punën vullnetare të qytetarëve: burra, gra, nxënës të shkollave të mesme, fëmijë të tetëvjeçares diku 6-7 dekada më parë, stadium ka mbetur po me të njëjtën pamje në tridhjetë vjet të “demokracisë”.
Për herë të fundit në atë stadium, disa ditë para se ti viheshin prangat në duar nga pushteti i Sali Berishës, pat ligjëruar Fatos Nano…
Kryeministri Rama deklaroi se të gjithë atyre që do tu mbyten shtëpitë nga hidrocentrali i Skavicës do tu ndërtohen shtëpi siç u ndërtuan dhe vazhdojnë të ndërtohen për ata që pësuan fatkeqësinë e tërmetit dy vjet të shkuara!!!
Se ku do të ndërtohen këto shtëpi nuk e tha… 
Mbase në bregdet…
Në Gjirin e Lalëzit jo e jo…
As në Lungo Mare…
Do ta thotë ndonjëherë tjetër…
Po qe se vjen në pushtet…
Do të presim…
Por mua nuk më pritet ndaj po e pyes:
Po Kullën e Murre në Hotesh që e përmbyt Skavica ku do ta ndërtosh zoti kryeministër?
Për ilustrim po ju dërgoj një fotografi marrë nga interneti…
Po ju dërgoj edhe një shkrim ku flitet për bëmat dhe historinë e kësaj kulle të veçantë që i bën nder jo vetëm Dibrës por gjithë Shqipërisë…
Plaku legjendar, kështjellar i Kullës së Murre, Elez Murrja,  përballë duqeve me florinj që i ofronin pushtuesit deklaronte:
“UNË DHEUN NUK E SHES ME PARE, PRANDAJ MERRNI MBRAPSHT DHE ÇONI KU TË DONI”…
Dhe nuk e shiti…
Dhe kulla, ndonëse nuk u rindërtua, mbeti në themele të pamposhtura duke i folur me gjuhën e saj memece brezave…
Derisa Drini to t’ia marrë frymë e shkrirë themelet…

Abdurahim Ashiku

Athinë, 15 prill 2021

Filed Under: Analiza Tagged With: Abdurrahim Ashiku, Kulla Murre

Liridon Mziu: Baleti për mua është oksigjen

April 17, 2021 by dgreca

Intervistoi E.B., Nju Jork/

Liridon Mziu ka lindur në vitin 1990 në Mitrovicë, Kosovë. Është balerin profesionist i diplomuar prej 12 vitesh. Shkollën e mesme e ka kryer në Prishtinë në 2010. Ka përfunduar Akademinë e Arteve, dega Muzikë në vitin 2017. 

Kërcimin e ka filluar që në moshën 15 vjeçare kur filloi të mësojë hapat e baletit, karrierë të cilën e ka ndjekur dhe si një profesionist i talentuar nën kujdesin e profesorëve Januz Beqiraj dhe Ahmet Brahimaj. Veçon vallëzimin neoklasik dhe kontemporan për stilet e tij të preferuara.

Në vitin 2010 Liridon Mziu u bë pjesë e trupës profesionale të Baletit Kombëtar të Kosovës. Njihet për shfaqet: Bukuroshja e fjetur, Carmen, Oh my god, Don Quixote, O. Taka, Andërr, La fille mal gardée, Sisters, Spartacus, etj. Në vitin 2011ka marrë pjesë në festivalin e Zyrihut në Zvicër me shfaqen “Oh my God”, e cila bëri shumë bujë për publikun zviceran. 

Si e përshkruani jetën e një balerine në Kosovë?

Liridon Mziu: Jeta e një balerini në Kosovë nuk është aspak e lehtë për faktin se kushtet në të cilat punojmë janë të mjerueshme.

Cilat janë ëndërrat e tua? 

Liridon Mziu: Ëndrrat e mia janë qe të krijoj shfaqje dhe të arrijmë një nivel më të lartë artistik. 

Kur u bëtë pjesë e Baletit Kombëtar të Kosovës? Si e konsideroni pjesëmarrjen tuaj në BLK?

Liridon Mziu: Në vitin 2006 si student pastaj në vitin 2010 si profesionist. Është mjaft privilegj dhe kënaqësi të jesh pjesë e Baletit Kombëtar të Kosovës.

Cilën shfaqe do veçonit? 

Liridon Mziu: Shfaqja “Ngjyrat e Vallzimit” me koreografi nga Mehmet Ballkan. Nuk kam patur ndonjë rol të veçantë, mirpo gërshetimi i muzikës me lëvizjet e Baletit është arsyeja pse me bën t’a veçoj. 

Çfarë është baleti për ju?

Liridon Mziu: Baleti është pjesë e jetës sime, me të jetoj. Është vallëzim i cili të bën t’i harrosh të gjitha problemet në botën e jashtme. Baleti për mua është Oksigjen.

Si e përshkruani stilin tuaj dhe çfarë lloj vallëzimi ju pëlqen?

Liridon Mziu: Zakonisht e kërcejmë atë çfarë koreografi e kërkon mirpo vallëzimi neoklasik dhe kontemporan janë vallëzime të cilat i kisha veçuar.

Ku jeni përgatitur si balerin?

Liridon Mziu: Në Prishtinë.

Për cilat shfaqe ruani kujtimet më të mira dhe pse?

Liridon Mziu: Gjatë përgaditjeve të shfaqjeve gjithmonë kemi kujtime të mira por e kisha veçuar shfaqjen “Bukuroshja e fjetur|” sepse ka qenë njëra ndër shfaqjet e para që kam marr pjesë si balerin.

Po për mentorin apo profesorin tuaj?

Liridon Mziu: Fatmirsisht kam pas fatin t’i kem dy profesor, profesorin Januz Beqiraj dhe Ahmet Brahimaj. Këta kanë dhënë një kontribut të madh në ngritjen dhe nivelin tim e sidomos prof. Ahmet i cili jo vetëm për mua por për të gjithë balerinët ka dhënë shumë. 

Cilat momente do veçonit në performanca jashtë vendit? Si ju kanë pritur?

Liridon Mziu: Do ta veçoja pjesmarrjen në festivalin e Zyrihut në Zvicër, ku kemi pas një pritje të jashtëzakonshme si nga organizatorët ashtu edhe nga publiku. 

Çfarë konsideroni si arritjet e juaja me të cilat krenoheni në karrierën tuaj?

Liridon Mziu: Krenohemi me atë qe jemi pjesë e një trupe profesionale dhe me ndikimin që kemi tek publiku i cili deri më tani nuk na ka braktisur as edhe një herë.

Me cilën shfaqe po angazhoheni tani? 

Liridon Mziu: Tani jemi duke punuar në shfaqjen “Entres des Aguas” dhe “Troy Game”, një shfaqje e punuar nga koreografi i mirënjohur amerikan Robert North.

Përveç baletit, çfarë tjetër ju pëlqen?

Liridon Mziu: Perveq baletit me pëlqen të luaj kitar ose piano dhe ecja në natyrë. 

Filed Under: Featured Tagged With: Baleti, Ermira Babamusta, Kiridon Mziu, Oksigjen

HAMIT LUMI, SI DHASKAL TODHRI PËR SHKOLLAT SHQIPE NË LUMIN E VLORËS

April 17, 2021 by dgreca

Msc. Albert HABAZAJ/

Në luftën dhe përpjekjet për arsimin kombëtar u shquan një plejadë e tërë atdhetarësh, ku, krahas Leonidha Naçit, Mulla Xhaferit, Halim Xhelos, Jani Mingës, Ibrahim Shytit, Marigo Pozios, Gaqe Kapores, Thanas Floqit, Beqir Velos, Spiro J. Kolekës, Naqe Konomit, Murat Tërbaçit, Lluka Papajorgjit, Vasillaq Pozios, Hamza Isait, Muhamed Çobos, Elmaz Xhafer Kaninës, Ibrahim Abdullahut e gjithë atij detashmenti drite, shndrit edhe emri i Hamit Lumit. Kujtojmë që me shpalljen e Pavarësisë Kombëtare, me kujdesin e drejtpërdrejt dhe këshillat e urta të Uratës së Flamurit, Plakut të Bardhë, Kryeministrit Ismail Qemali, rol të veçantë luajti Ministria e Arsimit, me ministër Luigj Gurakuqin dhe zëvendës Jani Mingën, Muço Qullin e Sali Gjukën. Lajmotivi i këtyre mëmëdhetarëve me idelae të mëdha ishte: “Shkollat shqipe na duhen për shndritjen e mëndjes së kombiarëve”

Parë në këtë rrafsh, edhe treva e Labërisë, si pjesë e së tërës shqiptare, ka nxjerrë bij e bija, që në rrjedhat e kohërave kanë luftuar me pushkë e me penë për mëmëdhenë. Një nga këta yje dritërimi të Labërisë është edhe atdhetari publicist Hamil Çela Lumi (1869-1929). Emri i tij është i njohur në Lumin e Vlorës e më gjerë, ndërkohë që për të janë bërë veprimtari nderuese dhe janë shkruar artikuj vlerësues, nga të cilët mund të përmendim si ndër fillimtarët artikullin e dr. Zeko Braho: “Hamit Lumi (Çela) – patriot i shquar, publicist dhe vjershëtar”, në revistën “Studime historike”, botim i Institutit të Historisë, Tiranë, 1980, 3, f. 190-192. Po ashtu janë botuar monografi lokale nga mësuesi veteran Serri Tushi, apo studiues të fushës. Poeti i njohur shqiptar me banim në Zvicër, përkthyesi dhe studiuesi Agim Shehu na paraqet një profil më të plotë të këtij pishtari të dritës në Vlorë e Labëri me botimin e punimit monografik “Gjaku i borës: Atdhetari Hamit Lumi”, monografi, Tiranë, Shtëpia Botuese Enciklopedike, 1996, 124 f. Në këtë monografi përfshihet një studim i autorit, këngë për Hamit Lumin, vargje të Hamit Lumit dhe poezi popullore botuar prej tij, si dhe mendime të zgjedhura, shkrime publicistike e letra të tij botuar te “Liri e Shqipërisë”, “Dielli”, “Mbrojtja Kombëtare”, “Mbrojtja e Shqipërisë”, “Mbrojtja shqiptare”, “Albania”, “Koha” dhe “E vërteta”. Emri i tij është i përfshirë në librin “Histori e Kurveleshit” të prof.dr. Rami Memushaj, Tiranë, Toena, 2004, me 508 f. nga f. 327-328; po ashtu edhe në librin “Enciklopedi e Kurveleshit”, me autorë prof. dr. Nasip Meçaj e Fatmir Toçi, Tiranë, Toena, 2009, 406 f., në faqet 240. Edhe në librin “Histori e Labërisë” me autor Bardho Hysenaj, Tiranë, Redona, 2011 me 765 faqe, për të shkruhet  në faqen 605. Është e vërtetë që gjatë një shekulli për Hamit Lumin flet një Vlorë e një Labëri, sepse ka bërë vepra atdhetarie dhe ka lënë gjurmë qytetëruese si një marathonomak drite hapërisave ndërshqiptare, që vlen për t’u krenuar me të, për të mësuar prej tij dhe për ta nderuar brez pas brezi, lab pas labi e shqiptar pas shqiptari.

Në vitin 2001 në Universitetin “Ismail Qemali” Vlorë organizohet konferenca shkencore “Vlora në rrjedhat e kohës”. Punimet e kësaj konference përgatiten nga prof. Bardhosh Gaçe dhe botohen në Tiranë me redaktor akad. Shaban Demiraj. Ndër të tjerë, studiuesi Aleksandër Prifti, ish – drejtor i Arsimit në Vlorë paraqiti kumtesën: “Udhët e reja të zhvillimit bashkëkohor”, ku ndër të tjera thekson: “Me gjithë përpjekjet e veçuara të njerëzve të shkolluar dhe atdhetarë për ta ruajtur shqipen të gjallë, puna për mësimin e shqipes nis të marrë udhë me fillimin e shek. XX, kur në krahinat e Jugut lindin ndjenjat kombëtare. Sipas burimeve të kohëve të fundit, del se atdhetarë labë përpiqen të dërgojnë në krahinë abetare të Naum Veqilharxhit [(Bredhit):1797-1854), i cili është ideologu i parë i Rilindjes Kombëtare Shqiptare, mendimtar i shquar iluminist e veprimtar nismëtar i shkollës shqipe, që në vitin 1844 botoi të parën abetare të shqipes “Ëvetarin” -shën.im – A.H]. Po këto mbeten përpjekje të izoluara. Duhej të kalonin edhe disa dhjetëvjeçarë që të vinte periudha e Rilindjes, kur shqiptarët i formuluan qartë kërkesat e tyre edhe për mësimin e shqipes. Pas përpjekjeve të rilindësve të këtij qyteti, si Musa Çakërri, Dush Strati, Hamit Lumi, Jani Minga e atdhetarë të tjerë, sidomos në zbatimin e këshillave të Komitetit të Stambollit dhe për përhapjen fshehurazi të mësimit të shqipes më 8 gusht 1908, u çel shkolla shqipe e Muradies. Çelja e kësaj shkolle shqipe ishte fryt i përpjekjeve të mëdha të atdhetarëve të Vlorës, të cilët kishin bashkëpunim të ngushtë me kolonitë e shqiptarëve në Bukuresht, Kajro, Stamboll, Boston e gjetkë. Ky bashkëpunim kishte nisur edhe më parë, më 1895 nga anëtarët e shoqërisë “Vlora”, më 1900 nga shoqëria “Lumi i Vlorës”, më 1902 nga shoqëria “Për shkollat shqipe” e Kaninës e deri në korrik 1908, kur u krijua “Lidhja Kombëtare për përhapjen e gjuhës shqipe”, e cila luajti një rol të veçantë, që u kurorëzua me themelimin e shkollës shqipe të Muradies. [Shkolla nr.1, sot 28 Nëntori, shën. im A.H] Në këtë dhjetëvjeçar, mjaft mëmëdhetarë, si Kolë e Kristo Karbunara, Hamit Lumi, Zihni Abaz Kanina, Xhafer Drashovica, Hamza Isai e Ibrahim Abdullahu, kishin hyrë në lidhje me shoqëritë patriotike, klubet dhe shtypshkronjat ku botoheshin libra, gazeta e revista shqipe, të cilat u përhapën në Vlorë e në krahinat e saj. (shih: “Konferenca shkencore “Vlora në rrjedhat e kohës”, Tiranë, Toena, 2001, f. 287-288).

Edhe në botimin e nivelit akademik “Fjalor Enciklopedik Shqiptar (FESH), 2, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Qendra e Enciklopedisë Shqiptare, Tiranë, 2008, me 1802 f. me foto, në f. 1574 përfshihet zëri i përgatitur nga dr. Zeko Braho e Xhemil Çeli: “Lumi (Çela) Hamit (1868-1929). Veprimtar i lëvizjes kombëtare, publicist dhe vjershëtar. Lindi në fshatin Vërmik të Kurveleshit. Kreu shkollën qytetëse në Janinë. U kthye në Kurvelesh dhe më pas u vendos në qytetin e Vlorës, ku u mor me përhapjen gjuhës dhe librave shqip në Lumin e Vlorës dhe Kurveleshin e Poshtëm. Në 1900 organizoi klubin atdhetar “Lumi i Vlorës”. Në vitin 1904 u arrestua nga autoritetet e pushtimit osman dhe u dënua me 20 vjet burg. Gjatë vuajtjes së dënimit në burgun e Beratit u ridënua me 101 vjet. Doli nga burgu me rastin e amnistisë së vitit 1908 dhe vazhdoi veprimtarinë atdhetare në klubin “Labëria” të Vlorës. Mori pjesë në Kuvendin e Manastirit të Cepos, më 21 korrik 1911, si pjesëtar i çetës së Kurveleshit. Për shkak të ndjekjeve të autoriteteve osmane u detyrua të emigrojë në Boston të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (1911), ku bashkëpunoi me gazetën “Dielli” dhe për një kohë qe administrator i saj. Në vitin 1916 u paraqit me disa artikuj në të përjavshmen “Mbrojtja Shqiptare”, që dilte në St. Louis të Ilinoisit. Në janar 1917 u kthye në Boston, ku së bashku me bashkatdhetarin Sadik Kuçi, filloi botimin e revistës politike e shoqërore “Luftëtari i drejtësisë”. Me fillimin e botimit të gazetës së ilustruar “Albania”, organ zyrtar i Partisë Kombëtare Shqiptare, botuar nga Parashqevi  Qiriazi, Hamit Lumi u aktivizua në të me një varg shkrimesh polemike. Më 1918 bashkëpunon me gazetën “Koha” të Mihal Gramenos; shkroi edhe në gazetën “E vërteta” të shqiptarëve në St. Louis. Ka përdorur pseudonimet “Vlora”, “Cingla”, Lopata”, “Labi” etj. Në Boston mori pjesë aktive në shoqërinë patriotike “Besa-besë” dhe më pas në federatën “Vatra”. Vdiq në Boston Emrin e tij e mbajnë shkollat 9-vjeçare të fshatrave Vërmik e Babicë e Vogël (Vlorë)”. 

Emri i Hamit Lumit radhitet  ndër ata atdhetarë shqiptarë të rilindjes, që, duke parë qartë rrezikun, e shtuan punën për të ngjallur në popull ndjenjën e  shqiptarizmës dhe dashurinë për gjuhën amtare. Nuk vonoi dhe ata nxorrën abetare dhe librat e parë në gjuhën shqipe, të cilat në rrugë të ndryshme arritën edhe në Kurvelesh e Mesaplik. Emri i Hamit Lumit lidhet ngushtësisht me Luftën për zgjimin kulturor dhe shkollat shqipe në malësitë e Vlorës e Labërisë, të cilat ishin një truall shumë i përshtashëm për kultivimin e dijeve dhe të ndjenjave liridashëse. Në një një shkallë shumë të zgjeruar kjo ndodhi veçanërisht nga fillimi shek. XX. Njerëzit ishin të etur të dinin për kombin  e tyre dhe kjo dëshirë e madhe i shtynte të mësonin të shkruanin e të lexonin shqip edhe pa abetare e pa mësues, nga librat që u binin në dorë, aq e lehtë dhe e bukur ishte gjuha e tyre.

Veprat e Naimit dhe të rilindësve të tjerë u progaganduan dhe u përhapën në Kuvelesh e Mesaplik nga atdhetarët e këtyre viseve që bënin pjesë në gjirin e shoqërive patriotike jashtë atdheut. Ndër këta, dallohet Hamit Çela nga Vërmiku, i njohur si hamit lumi, i cili e filloi veprimtarinë patroitiike që më 1895. Burimet referenciale na njohin me punët që ai bënte fillimisht si shërbëtor, barkëtar dhe argat. Duke punuar si detar në një anije me vela që udhëtonte në Adriatik, në detin Jon, Egje e Marmara, ai u njoh me atdhetarë shqiptarë në mërgim. U lidh me shoqërinë e Bukureshtit dhe prej saj filloi të merrte abetare, libra e broshura që shtypte ajo shoqëri në atë kohë. Këta libra i sillte në Vlorë, ku bashkë me Jani Mingën i propagandonin e i shpërndanin. Me barkën ndërlidhte patriotë vlonjatë dhe atdhetarë jashtë atdheut, sillte libra e gazeta që botoheshin jashtë Shqipërisë dhe u bë përhapës i mësimit shqip. Me nismën e tij u formua në Vlorë më 1900 klubi “Lumi i Vlorës”, anëtarë të të cilit ishin shumë atdhetarë vlonjatë që luftonin për çlirim kombëtar. Pasurohen  faktet që klubin “Lumi i Vlorës” e krijoi në Vlorë në vitin 1900 me Jani Mingën e atdhetarë të tjerë vlonjatë. Por veprimtaria e Hamitit për përhapjen e ideve patriotike dhe për mësimin e gjuhës shqipe në qyetetin e Vlorës dhe në fshatrat e Labërisë u diktua nga autoritetet turke, të cilat e zunë duke shpërndarë libra dhe gazeta në gjuhën amtare dhe e dënuan me 20 vjet burg. Në vitin 1903  u arrestua duke shpërndarë libra e gazeta në gjuhën shqipe dhe u dënua me 20 vjet burg, të cilin e vuajti në  burgun  e Beratit. Meqë edhe atje filloi t’u mësonte të burgosurve shkrim e këndim me abetaret dhe librat që i dërgonte Hasan Prishtina, e nxorrën prapë në gjyq.

Ka mbetur proverbiale dhe e famshme përgjigjja e zgjuar dhe e guximshme që Hamiti i dha gjykatësit kur ai e kërcënoi, në emër të sulltanit, për ta torturuar e vrarë. “Sulltan Hamiti i vret dhe i torturon ata që përhapnin shkrimin dhe leximin e gjuhës shqipe në Shqipëri – tentoi gjykatësi ta trembte pishtarin e pafikur lab. “Unë nuk bëj krime dhe nuk vras njerëz, – ia ktheu Hamiti gjykatësit – por mësoj të burgosurit në gjuhën shqipe, që është gjuha më e vjetër në botë dhe nuk jam kriminel siç është mbreti, Hamiti juaj, që vret e  torturon shqiptarët që kërkojnë të drejtat e tyre… Të jeni të sigurt që unë atij Hamitit të madh tuaj do t’i ha kokën”. Gjykata turke e dënoi me 101 vjet burg, po u lirua kur erdhën në fuqi xhonturqit (turqit e rinj) dhe në dhjetor 1911, për t’u shpëtuar ndjekjeve të këtyre, u detyrua të emigronte në Amerikë, dhe pikërisht në Bostonin vatran që diellonte shqiptarisht, ku veç veprimtarive të tjera patriotike, nuk e reshti punën për mësimin e shqipes nga fëmijët e emigrantëve shqiptarë. Me të drejtë mund të themi se Hamit Lumi për ne ishte shembëlltyra në kohë e Theodor Haxhifilipit (1730-1805), që ne e njohim si ose Dhaskal Todhri, dëshmori i parë i shkollës shqipe, një marathonomak drite nëdë viset ndërshqiptare

Filed Under: Histori Tagged With: Albert Habazaj, Hamit Lumi

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • …
  • 41
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community
  • U zhvillua veprimtaria përkujtimore shkencore për studiuesin shqiptaro-amerikan Peter Prifti
  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT