Archives for July 2021

JELEKU I FAIK KONICËS, NJË RELIKE E ÇMUAR NË FAMILJEN PANI PREJ 70 VITESH

July 21, 2021 by dgreca

-Për afro 70 vjet, jeleku u ruajt nga familja dardhare, Pani. Sot ndodhet në Boston, në shtëpinë e Andrea Panit- /

Nga Fuat Memelli- Boston/

Ishte një befasi për mua, kur para disa ditësh gjatë një vizite në shtëpinë e Andrea Panit në Boston, djalë i të ndjerit Sotir Pani që u nda nga jeta këtë vit prej kovitit, Andrea më tregoi jelekun e Faik Konicës. Ky jelek është një dëshmi e rrallë e kësaj figure të shquar të kombit shqiptar, që është ruajtur nga familja e Sotir Panit. Jeleku është në gjendje të mirë, vetëm ndonjë kopsë është shkëputur. Andrea më tregoi historinë e këtij jeleku.

Kur vdiq Konica në Uashington, më 15 dhjetor të vitit 1942, një nga miqtë e ngushtë që iu ndodh pranë, ishte edhe dardhari Vasil Pani, i cili jetonte në Boston. Vasili ishte një veprimtar i shquar i Vatrës dhe disa vjet ka qënë kryetar i saj. Faiku rrallë afronte njeri, por te Vasili ai vlerësonte njeriun besnik dhe patriot. Vasili ishte edhe djali i patriotit tjetër dardhar, Josif Panit, i cili ka jetuar në Boston, të cilin Faiku e njihte mirë dhe e vlerësonte shumë. Miqësinë e Faikut dhe Vasilit, e dëshmon edhe një foto e rrallë që Faiku i ka dhnë atij me dedikim. Këtë foto që e kishte Sotir Pani ia tregoi gazetarit Kolec Traboini dhe ai e publikoi. Është fotua me republikë që tashmë ndodhet kudo. Por le të kthehemi te jeleku. Duke qënë mik i afërt i Konicës, Vasili u kujdes për bibliotekën e tij të cilën e sistemoi në një magazinë, por që fat i tyre nuk dihet dhe ka mbetur tek-tuk vetëm ndonjë kopje. Robat vetiake të Faikut, Vasil i dërgoi te shtëpia e tij në Dardhë për t’i ruajtur. Por, në vitin 1947 ndrroi jetë pa pritur dhe nuk u kujdes dot për to. Një pjesë e tyre u përdorën nga familja e tij në Dardhë dhe u dëmtuan nga koha, ndërsa jelekun Soitiri e ruajti me fanatizëm. Kur ardhi në Amerikë në vitin 1996, krahas fotografive e dokumentave të ndryshme, krahas flamurit shqiptar, xixunit e kitarës, solli edhe jelekun e Konicës. E ruajti atë me kujdes deri sa ndrroi jetë në fillim të këtij viti . I kishte lënë porosi edhe djemve të tij, Andreas e Vaskës që ta ruanin me kujdes. Dhe ata e ruajnë jo vetëm se është i Faik Konicës, por e kanë amanet edhe nga babai i tyre, Sotiri, bir i një familje patriotësh dhe veprimtar i shquar i shqiptarëve të Bostonit.

Duke biseduar me Andrean në shtëpinë e të cilit ruhet jeleku, ai thotë se e ka vendin në Muzeun Historik Kombëtar. Dhe vërtet, aty në stendat e atij muzeu, duhet të zerë vend kjo relike e rrallë e Faik Konicës, e këtij personaliteti të shquar të kulturës, letërsisë e jetës politike shqiptare, e këtij intelektuali të dimensioneve europiane. Shpresojmë se Muzeu Historik Kombëtar, do interesohet për këtë relike të çmuar të Faik Konicës, njërit prej bijve më të shquar të kombit shqiptar.

Korrik, 2021

PAPA KLEMENTI I XI ME ORIGJINË SHQIPTARE – MBROJTËS I IDENTITETIT KOMBËTAR TË SHQIPTARËVE

July 21, 2021 by s p

(Me rastin e 300-vjetorit të ndarjes së tij nga kjo jetë)

Nga Frank Shkreli

Ky vit shënon 30-vjetorin e vendosjes së marrëdhënieve midis Vatikanit dhe Republikës së Shqipërisë si dhe 300-vjetorin e vdekjes së Papës me origjinë shqiptare, Klementit të XI me origjinë shqiptare nga ana e babait, i njohur ndryshe si Gjon Françesk Albani (Giovanni Francesco Albani). Me këtë rast, javën që kaloi, u mbajtën seminare në Romë dhe në Tiranë për të kujtuar këto dy përvjetore me rëndësi. Sipas të dhënave nga Ambasada e Republikës së Shqipërisë pranë Vatikanit si dhe të programit shqip të radio Vatikanit, javën që kaloi me 12 Korrik, 2021 nën drejtimin e të Ngarkuarës me Punë pranë Vatikanit, diplomates shqiptare, Majlinda Doda, në sallën prestigjoze Zuccari të Senatit të Republikës italiane, u organizua Konferenca me titull: “Roli i Papa Klementit XI për Rizgjimin e Identitetit Shqiptar dhe të Kulturës Italiane të Kohës.” Në konferencën — e cila u inaugurua nga Presidenti i Këshillit Papnor për Kulturën, Kardinali Gianfranco Ravasi, me një përshëndetje edhe nga Presidentja e Senatit të Republikës italiane, Maria Elisabeta Alberti Casellati — morën pjesë studiues të njohur arbëreshë, shqiptarë dhe italianë. Ndër ta, Profesori arbëresh Françesco Altimari i Universitetit të Kalabrisë paraqiti studimin me titull: “Papa Albani për Rilindjen Kulturore shqiptare dhe arbëreshe”. Profesori shqiptar Gëzim Gurga nga Universiteti i Palermos solli referatin, “Mësimi i Gjuhës shqipe nën Pontifikatin e Papës Albani”. Ndërkohë që Profesoresha italiane Carla De Bellis e Universitetit, “La Sapienza” në Romë foli për lidhjet e Papa “Klementit XI me Akademitë Romake”. Ndërsa në fund të seminarit, në kujtim të këtyre dy përvjetorëve me rëndësi për historinë e marrëdhënieve të lashta dhe aktuale midis Vatikanit dhe Shqipërisë, artisti arbëresh, Franco Azzinari paraqiti pikturën unike kushtuar Papës Françesku dhe takimit të tij imagjinar me Papa Klementin XI (Albani), titulluar “Malli i Arbërit”, duke prezantuar dy papë që kanë patur dhe kanë një dashuri e përkushtim ndaj popullit shqiptar e arbëresh.

Papa aktual Françesku në një takim imagjinar me Papa Klementin e XI, vepër e artistit arbëresh, Franco Azzinari.

Kardinali Gianfranco Ravasi u tha të pranishëmve se kjo pikturë do të vendoset në Vatikan, simbol i marrëdhënieve, historikisht, të ngushta midis Vatikanit dhe shqiptarëve, me përjashtim të periudhës së politikës patologjike të regjimit komunist të Enver Hoxhës, që ishte më i interesuar të vriste fetarë dhe poetën. Sipas informacionit nga Ambasada shqiptare, e Ngarkuara me Punë e Shqipërisë në Vatikan, Majlinda Doda njoftoi se konferenca e javës që kaloi në kujtim të 30-vjetorit të vendosjes së marrëdhënieve Shqipëri-Vatikan due të 300-vjetorit të vdekjes së Papës me origjinë shqiptare, Klementi i XI është vetëm fillimi i disa aktiviteteve të tjera gjatë këtij viti. Diplomatja shqiptare, citohet t’u ketë thënë të pranishëmve se,”Këto manifestime hapen pikërisht me Papa Klementin XI i cili udhëhoqi Kishën Katolike për 21 vjet për të sjellë në vëmëndje lidhjet e lashta midis Vatikanit dhe Shqipërisë, interesimin e Klementit XI për popullin shqiptar e Shqipërinë e pushtuar nga turqit, përpjekjet për ruajtjen e identitetit, të gjuhës shqipe dhe fesë katolike, por për të venë në dukje edhe kontributin e tij në fushën ekulturës dhe të artit në përgjithësi”, nënvijoi Përfaqsuesja diplomatike e Shqipërisë pranë Vatikanit.

E ngarkuara me Punë e Republikës së Shqipërisë, Majlinda Doda gjatë conferences në Romë, kushtuar 30-vjetorit të vendosjes së marrëdhënieve diplomatike Shqipëri-Vatikan dhe 300-vjetorit të vdekjes së Papës me origjinë shqiptare, Klementit XI me Presidentin e Këshillit Papnor për Kulturën, Kardinalin Gianfranco Ravasi.

Në atë konferencën e Romës, njoftohet se u fol edhe për marrëdhëniet midis Vatikanit dhe Heroit Kombëtar të shqiptarëve, Gjergj Kastriotit – Skendërbeut, “I gjithmonshmi i fisit tuaj, i cili gjithëherë, mbi çdo interes ka vendosur vlerat e trashëguara të Besës, të Nderit e të Burrënisë”, siç u kishte thenë Papa Pali i VI mërgimtarëve shqiptarë në Romë (1968), me rastin e 500-vjetorit të vdekjes së Heroit Kombëtar. Gjatë diskutimeve të konferencës në Romë, javën që kaloi, u theksua gjithashtu persekutimi i klerit katolik në Shqipëri gjatë regjimit komunist dhe u nënvijua edhe ndihma e Vatikanit për Shqipërinë pas shembjes së komunizmit zyrtar në vitin 1991 e deri më sot. Ia vlen të kujtohet se 30-vjetë më parë u vendosën lidhjet diplomatike midis Shqipërisë dhe Vatikanit me 7 shtator, 1991, një përvjetor ky që u shënua gjithashtu me këtë rast. Përfaqsuesi i parë diplomatik i Vatikanit, ose Nunci i parë Apostolik në Shqipëri, ishte ipeshkvi indian, Ivan Dias, ndërsa Ambasadori i parë i Shqipërisë pranë Selisë Shënjte ishte Willy Kamsi, i cili i ka paraqitur Letrat Kredenciale Papës Gjon Palit II, pak para se ai të bënte vizitën historike të një Pape në Shqipëri, (25 prill 1993). Ndërkaq, javën që kaloi në Tiranë u organizua gjithashtu një konferencë e dytë shkencore nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë në bashkpunim me Përfaqësinë Diplomatike të Papës – Nunciataura Apostolike në Tiranë me rastin e këtyre përvjetorëve ku u theksua, nga folës të ndryshëm, se figura e Papa Klementit të XI Papës me origjinë nga Shqipëria e Veriut është një figurë identitare për kombin shqiptar, ashtu siç janë Gjergj Kastrioti -Skenderbe dhe Nëna Tereze.

Në konferencën e Tiranës me temën, “Papa Klementi XI dhe Shqipëria” u diskutua, ndër të tjera, për Papa Klementin XI si një mbrojtës i identitetit kombëtar të shqiptarëve. U theksua se burime të ndryshme të kohës së tij, flasin për krenarinë e Papa Klementit XI për prejardhjen e tij shqiptare. Folësit e ndryshëm në konferencën e Tiranës theksuan, ndër të tjera, lidhjet e ngushta që Papa Klementi XI kishte me popullin dhe Kishën Katolike Shqiptare të asaj periudhe historike. Për këtë subjekt dhe për lidhjet e tija me viset shqiptare folën akademikë dhe historian të njohur, si Prof. Bardhyl Demiraj, Prof. Francesco Altimari, Dom Nikë Ukgjini, At Mikel Pllumbaj, Prof. Evalda Paci, Prof. Ardian Ndreca dhe Dr. Albin Saraçi, e tё tjerё. Sipas një njoftimi në portalin e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Kryetari i këtij enti të dijes, Skender Gjinushi theksoi mes shumë meritave të Papa Klementit të 11-të, “përgjithësimin e etnonimit të ri të vendit dhe të popullit, Shqipëri e shqiptar, që u përdorën për herë të parë si zëvendësues Arbëri e arbër në procesverbalet e Kuvendit të Mërqisë, i njohur ndryshe si Kuvendi i Arbnit”. Në njoftimin e Akademisë mbi punimet e konferencës, thuhet se Z. Gjinushi foli edhe për disa iniciativa me rëndësi historike-epokale, që ka ndërmarrë gjatë jetës së tij Papa Klementi i XI Albani, në favor të vendit të tij të origjinës. Konferencën jubilare në Tiranë e ka përshëndetur edhe Arkipeshkvi Luigi Bonazzi, përfaqsues i Vatikanit në Shqipëri, i cili ka theksuar se Papa Klementi XI ka mbështetur Kuvendin e Arbnit dhe shqipen. Ai foli edhe për praninë e Selisë së Shenjtë në botën arbërore deri në ditët e sotme dhe theksoi faktin që Papa Klementi XI rridhte nga një familje me origjinë shqiptare dhe ishte mbështes i Arbërit, thuhet në njoftimin mbi punimet e koneferencës jubilare në Tiranë.

Pjesëmarrësit në Konferencën jubilare të organizuar në Tiranë nga Akademia e Shkencave në bashkpunim me NuncinApostolik, përfaqësuesin diplomatic të Vatikanit në Shqipëri.

Papa Klementi XI krenohej me prejardhjen me origjinë shqiptare, citohet të ketë thenë arkipeshkvi Luigi Bonazzi, duke theksuar se gjithmonë ka ekzistuar një lidhje e ngushtë mes Selisë së Shenjtë dhe popullit shqiptar. Ndërkaq, një folës tjetër, Dom Nikë Ukgjini në kumtesën, “Mërqia – kisha e Kuvendit të Arbrit, në të kaluarën dhe sot”, tha se origjina e Papa Klementit është nga Laçi i Shqipërisë dhe solli dëshmi për zhvillimin e Kuvendit të Arbërit në kishën e Mërqisë në Lezhë. Ai theksoi nxitjen dhe përkrahjen e Papa Albanit për Kuvendin e Arbërit në një kohë kur një nga tiparet dalluese të papatit ka qenë në të gjitha kohët, përpjekja e tij për të qëndruar pranë vështirësive e rreziqeve që u janë kërcënuar nga armiqtë e jashtëm, e sidomos gjatë pushtimit 500-vjeçar të perandorisë osmane, tha ai.

Papa Françesku gjatë vizitës në Shqipëri.

Papa Klementi ishte figurë botërore kryesore e kohës, shtoi mes të tjerave Dom Nik Ukgjini, ndërsa paraqiti të dhëna për famullinë e Mërqisë në Lezhë, ku është mbledh Kuvendi i Arbërit, miratuar nga Papa Albani, Klementi i XI. Sipas portalit të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë edhe folësit e tjerë theksuan prejardhjen shqiptare dhe kontributet e ndryshme të Papës Klementit XI, përfshir Prof. Bardhyl Demiraj i cili në kumtesën, “Papa Klementi XI në kujtesën kolektive shqiptare”, nënvijoi kontributet e vazhdueshme të Klementit të XI për të bashkuar krishtërimin në Shqipëri, ku kisha katolike e ortodokse bashkëjetuan paqësisht, ndërsa theksoi se Papa Klementi luftoi edhe kundër korrupsionit dhe nepotizmit. Ndërsa Prof. Francesco Altimari në kumtesën: “Regeneratio albanica: roli i Papës Klementi XI për zgjimin e kulturës dhe të identitetit në botën shqiptare”, diskutoi për prejardhjen shqiptare të Papa Klementit-Albani duke u kujdesur posaçërisht për fatin e vendit të paraardhësve të tij, me prejardhje nga familja fisnike e Mikel Laçit. Familja e Papa Klementit XI u vendos në Urbino të Italisë dhe mori mbiemrin Albani, tha ai. Prof. Altimari citohet të ketë theksuar në konferencën shkencore se në kohën e Papa Klementit pati edhe një rilindje të arbëreshëve, ku klerikët ishin të parët që nisën të shkruajnë në gjuhën shqipe. Një tjetër folës, Àt Mikel Pllumbaj në kumtesën “Papa Klementi dhe Illyricum Sacrum”, foli për enciklopedinë madhore me 9 vëllime dhe 5500 faqe, ku flitet për historinë e ilirëve e arbërorëve ku sipas tij edhe aty Papa Klementi XI zë vend të rëndësishëm edhe si atdhetar shqiptar. Përmblëdhjen e shkurtë të raportit mbi punimet e konferencës mund ta lexoni në faqen e Alademisë së Shkencave , përfshir folësit e tjerë. Siç vihet në dukje nga prezantimet akademike në dy konferencat jubilare me rastin e 30-vjetorit të vendosjes së marrëdhënieve diplomatike midis Vatikanit dhe Shqipërisë dhe të 300-vjetorit të shkuarjes në amshim të Papës shqiptar, Klementit XI, lidhjet midis Kombit shqiptar dhe Vatikanit janë të lashta dhe vazhdojnë të përmirësohen pas periudhës së errët komuniste. Ato janë forcuar, sidomos, këto tre dekadat e fundit me vizitat e dy Papëve në Shqipëri: Papës Gjon Pali II në vitin 1993 dhe Papës Françesku në vitin 2014 dhe vizitave të zytarëve të lartë shqiptarë në Vatikan, gjatë viteve.

Ambasada e Republikës së Shqipërisë pranë Vatikanit

Konfrencat jubilare me rastin e 30-vjetorit të vendosjes së marrëdhënieve Shqipëri-Vatikan dhe kujtimi i 300-vjetorit të vdekjes së Papa Klementit XI si dhe vizitat historike të Papës Françesku në Shqipëri në shtator 2014, ashtu siç ishte edhe vizita e Papës Gjon Palit të Dytë në prill 1993 në tokën arbërore megjithë historinë e persekutimeve të regjimit komunist ndaj kundërshtarëve të tij, përfshir Kishën Katolike Shqiptare, qoftë për arsye fetare ose politike, tregon se në këtë jetë gjithçka ngjallet e përtërihet. Arsyeja, e vërteta dhe e drejta megjithëse, për fat të keq kishin humbur rrugën gjatë regjimit komunist në Shqipëri, tani mund të shpresojmë se më në fund e kanë gjetur rrugën dhe vendin që u takon në token e Arbërit dhe se e mira, më në fund, triumfon gjithmonë mbi të keqën dhe që Kombit shqiptar pas 30-vjet tranzicion të mundimshëm shpresojmë që t’i hapen shtigje të reja kah liria, e vërteta dhe drejtësia e përhershme. Shpresojmë, pasi shpresa vdes e fundit.

VALA E KATËRT E PANDEMISË SË COVID-19 DHE PËRHAPJA E VARIANTIT DELTA TË CORONA VIRUSIT SARS-COV2

July 21, 2021 by s p

Dr. Gani Abazi, Ekspert i Shëndetësisë Publike, Universiteti i Harvardit, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, kërcënimin e botës nga varianti Delta i virusit dhe viruset e tjerë, situatën e pandemisë në USA dhe globalisht, frikën për rikthimin e pandemisë në vjeshtë, sa na ruan vaksina dhe a duhet të bëhet çdo vit vaksinimi etj. Me Dr. Gani Abazi bisedoi Editori i “Diellit” Sokol PAJA.

SITUATA E PANDEMISË NË USA DHE GLOBALISHT

Pandemia e COVID-19 është duke hyrë në një fazë kritike në Amerikë, pasi që në 2-3 javet e fundit ka rritje të dukshme të numrit të infeksionëve të reja, sidomos në disa shtete ku shkalla e vaksinimit është e vogel. Për fat të keq, në disa shtete të Amerikës është duke u paraqitur rezistencë ndaj vaksinimit dhe ka një diskrepancë të madhë në mes të shtetëve sa i përket vaksinimit. Për shëmbull, në shtetin e Vermontit janë vaksinuar mbi 70% të qytetarëve, ndersa në shtetin e Alabamës shkalla e vaksinimit është rreth 30%. Sipas institucionëve shëndetësore amerikane, shumica dermuese, mbi 97% e të hospitalizuarve dhe atyre që nuk e mbijetojnë semundjen e COVID-19, i përkasin popullatës që nuk është vaksinuar. Vaksinimi sa më i shpejtë dhe sa më gjithëperfshirës, sidomos në komunitetet ekonomikisht me të varfëra dhe me infrastrukturë shëndetësore me të dobët, është prioritet absolut për vendosjen e pandemisë nën kontroll dhe kthimit të plotë në normalitet.

KUR DO TË MARRË FUND PANDEMIA?

Kjo është një pyetje e cila për momentin nuk mund të ketë përgjigje. Varet se si dhe sa vaksinohet popullsia si dhe evolucioni natyror i vetë virusit në aspektin e mutacioneve gjenetike që mund të pasoje. Një gjë që është tashmë e ditur është se sa më i shpejtë dhe gjithë përfshires që të jetë vaksinimi i popullsisë, jo vetem në Amerikë, mirëpo në nivelin global, atëherë ulet mundesia e paraqitjes së mutacionëve gjenetike të virusit, të cilat mund të jenë më të rrezikshme për njeriun.

FRIKA PËR RIKTHIM NË VJESHTË

Për fat të keq, është tashme e qartë se pandemia do të jetë prezente në një shkallë të theksuar edhe në vjeshtë dhe në shumë muaj pasues. Kjo varet në mënyrë shumë të rëndësishme se sa dhe si vaksionohet popullata, jo vetem në Amerikë, mirëpo në të gjithe globin, pasi që virusi dhe shperndarja e tij nuk njohin kufinj gjeografik, politik, kulturor apo social. Për aq kohë sa në vende të ndryshme të botës ekzistojnë vatra të nxehta të shpendarjes së virusit, atëherë, pandemia do të vazhdoje tëjetë prezente në të gjithë botën.

SA NA RUAN VAKSINA?

Vaksina është menyra më e mirë e parandalimit të infeksionit me virusin e COVID-19. Efektiviteti i të tri vaksinave të prodhuara në Amerikë, ajo e Pfizer, Moderna dhe ajo nga Johnson and Johnson, është mbi 90%, që nënkupton që mbi 90% e popullsisë është e mbrojtur nga infeksioni, ndersa një pjese e vogel e popullsisë mund të infektohet (këto quhen breakthrough cases), mirëpo infeksioni është shumë i lehtë dhe shumica e këtyre pacientëve nuk kanë nevoje të hospitalizohen. Prandaj, është prioritet absolute vaksinimi sa më i gjerë dhe gjithë përfshirës i popullësisë, e cila do të rezultojë me ruajtjen e jetës së qytetarëve amerikanë.

A DUHET TË BËHET ÇDO VIT VAKSINA?

Akoma nuk ka konkludime shkencore definitive se si, me kalimin e kohes, do të vazhdojë të qendrojë imuniteti i pacientëve të vaksinuar dhe gjithashtu akoma ka gjëra të panjohura në raport evolucionin natyror të corona virusit SARS – COV2. Mendoj që në javët dhe në muajt në vazhdim CDC dhe institucionet e tjera shkencore amerikane do të dalin me pergjigje specifike për këtë çështje.

EFEKTET E PANDEMISË NË SHËNDETIN MENDOR

Kuarantinimi i popullësisë gjatë emergjencës së shëndetit publik të shkaktuar nga pandemia e COVID-19 si dhe nderprerja e shumë aktivitetëve ekonomike, edukative, sociale dhe kulturore ka efekte jo të mira në shëndetin mendor të popullatës. Kjo sepse është vetë natyra e njeriut që është qenie sociale dhe kulturore dhe izolimi ka efekte jo të mira në zhvillimin intelektual dhe shoqëror të njeriut, sidomos të moshave të reja. Mirpo, me përshpejtimin e vaksinimit pandemia do të fillojë që të vihet nën kontroll, dhe gjërat dalëngadalë do të fillojnë ti kthehen normalitetit. Institucionet arsimore, mediatike dhe kulturore duhet të gjejnë mënyra kreative që ti zvogëlojnë efektet negative të pandemisë në shëndetin mendor.

A KËRCËNOHET BOTA NGA VARIANTI DELTA I VIRUSIT DHE VIRUSET E TJERË?

Varianti Delta i corona virusit SARS-COV2 paraqet një mutacion të virusit që është shfaqur në Indi dhe studimet tregojnë që ka shkallë me të lartë të shpërndarjes dhe agresivitetit. Mutacionet gjenetike të virusit mund të ndodhin në mënyrë natyrale gjatë procesit të replikimit natyror të tyre. Disa nga mutacionet që ndodhin në mënyrë natyrale, si varianti Delta, mund të jenë shumë të rrezikshëm dhe më agresiv sesa forma fillestare e virusit. Për këtë arsye, vaksinimi i popullsisë është prioritet absolut, pasi që në këtë formë parandalohet shumëzimi dhe replikimi i shtuar i virusit dhe paraqitja e mutacioneve, disa prej të cilëve mund të jenë me të rrezikshme. Duhet theksuar se viruset kalojnë nëpër një evolucion natyror të tyre dhe herë pas here shfaqen forma më agresive të viruseve që shkaktojnë pandemic në të gjithe botën. Egzistojnë shumë teori të ndryshme konspirative në raport me origjinën e corona virusit SARS-COV2, mirëpo mikrobiologet dhe virologet e shpjegojnë shumë mirë që viruset kalojnë nëpër një proces natyror të evolucionit, gjatë të cilit është terësisht e mundshme të paraqiten mutacione më të rrezikshme për njeriun. Sikur të shikohen gjërat në aspektin historik, pothuajse gjatë çdo dekade kemi pasur paraqitje të formave të ndryshme të virusëve. Dihet që gripi spanjoll i vitit 1918 ka shkaktuar miliona viktima.

SITUATA NË KOSOVË DHE NË SHQIPËRI

Mendoj që Kosova dhe Shqipëria janë duke punuar shumë në mbrojtjen e popullatës nga pandemia e COVID-19, duke implementuar masa parandaluese në shkallë vendi. Vaksinimi i popullësisë në Kosovë dhe Shqipëri është i një rëndësie shumë të madhe në këtë drejtim, mirëpo Kosova dhe Shqipëria kanë kufizime buxhetore në blerjen e vaksinave të prodhuara në Amerikë për të gjithë popullaten e tyre. Mendoj që duhet të punohet shumë në kuader të programeve si COVAX dhe të bëhet partneritet me institucionet nderkombëtare si dhe me shtetet e fuqishme perendimore që të lehtësohet procesi i sigurimit të vaksinave për popullin e Shqipërisë dhe Kosovës.

Gëzim Alpion- “Nënë Tereza: Shenjtorja dhe Kombi i Saj”

July 20, 2021 by dgreca

Arben Çokaj,Frankfurt am Main, Gjermani- 19 korrik 2021/

Gëzim Alpion, “Nënë Tereza: Shenjtorja dhe Kombi i Saj”/

Monografia “Nënë Tereza: Shenjtorja dhe Kombi i Saj” është studimi më i fundit i Gëzim Alpion për figurën dhe personalitetin e humanistes së madhe shqiptare.

Alpion është një ndër studiuesit dhe autorët më të shquar anglisht-shkrues të kohës sonë, që merret me sociologji dhe me historinë e zhvillimet shqiptare, dhe ndër autorët më të besueshëm të përshkrimit të historisë rreth Nënë Terezës, murgeshës së famshme, që u bë e njohur me kontributin e saj humanitar. Besueshmëria e Alpion vjen nga fakti se ai bazohet në burime të ndryshme, ku deduktimi i të dhënave që ai merr, bëhet nga një filtër sociologjik e historik, dhe jo fetar, duke e ngritur figurën e Nënë Terezës në një nivel diskutimi akademik. Ky ishte edhe misioni i tij edhe në këtë monografi.

Libri në fjalë është me vlerë të madhe, sidomos për shqiptarët, me një dendësi dhe koncentrim faktesh e historishë, që lidhen me Nënë Terezën e rreth saj, me shqiptarët dhe rrënjët kulturore të murgeshës, me kombin që e nxori atë si personalitet të veçantë në kulturën dhe ndërgjegjen shoqërore mbarë-botërore.

Alpion e ndan librin e tij në 3 pjesë, ku përfshihen 15 kapituj. Pjesa e parë merret me “Kush ishin shqiptarët e Nënë Terezës?”, me 6 kapituj. Pjesa e dytë, “Historia nga poshtë: Rrënjët shqiptare të Nënë Terezës dhe vitet në Shkup”, me 5 kapituj. Dhe pjesa e tretë, “Marrëdhëniet e Nënë Terezës me Selinë e Shenjtë dhe kombin shqiptar”, me 4 kapituj.

Në hyrjen e librit autori ndalet që në fillim te origjina e Nënë Terezës, të cilën ajo e pranoi botërisht në vitin 1979, kur mori çmimin Nobel për paqe në Oslo. Ajo tha: “Me gjak dhe me origjinë, unë jam shqiptare”. Alpion thekson: “Nënë Tereza është një hibrid i ‘heronjve’ shpirtërorë të identifikuar nga Thomas Carlyle (1841), ‘kapitenëve’ të përkushtuar të lavdëruar nga Samuel Smiles (1859) dhe të famshmit e kudo-ndodhur të epokës së medias, të qortuar nga Daniel J. Boorstin (1962). Kompleksiteti i figurës së saj përcakton natyrën multidisiplinare dhe ndërdisiplinore të këtij studimi.”

Më pas në hyrje, Alpion vë në dukje trashëgiminë etno-kulturore të Nënë Terezës dhe thekson: “Trauma, sfidat dhe arritjet e Nënë Terezës si person dhe misionare, dhe kompleksiteti i saj shpirtërore, duhen trajtuar në kontekstin e rrënjëve të saj. Kjo bazë është thelbësore për të kuptuar se si kjo ikonë moderne shpirtërore dhe humanitare arriti të mishërojë ADN-në ‘kulturore dhe shpirtërore’ të kombit të saj të lashtë” (f. 3). Alpion sqaron se “[n]ë këtë studim, unë e përdor konceptin e ‘ADN-së’ njëkohësisht në kuptim kulturor dhe shpirtëror, si dhe në një kontekst më specifik, krahasuar me mënyrën se si Gurnek Bains e përdor atë kur trajton ‘ADN-në kulturore’” (f. 210).

Ndërsa në Pjesën e Parë, autori ndalet në historinë hershme të shqiptarëve. Në kapitullin e parë, “Viktimizimi i shqiptarëve”, ndër të tjera autori ndalet në traktatin e Berlinit, si rezultat i të cilit shqiptarët u ndeshën me një kërcënim ekzistencial. Alpion thekson se fjalët e Otto von Bismark, se “Shqipëria është thjesht një shprehje gjeografike: nuk ka komb shqiptar”, mund të ishin bërë “epitafi i popullit shqiptar” (f. 10).

Alpion i referohet më pas edhe Aleksandër Lambert, i cili pretendon se ndryshimi i emrit të rajonit nga ‘Iliri’ në ‘Ballkan’, në fund të shekullit XIX-të dhe në fillim të shekullit XX-të, duhet parë në kontekstin e tendencës së fuqive të mëdha të kohës, për të injoruar shqiptarët dhe për të minuar historinë e tyre, veçanërisht pas vitit 1878 të Kongresit të Berlinit.

Roma dështoi ta latinizonte plotësisht popullin e Ilirisë, thekson Alpion. Serbët nuk mundën ta sllavizonin plotësisht Dardaninë në shekujt XIII-XV-të e as më pas në shekullin e XIX-XX-të. As otomanët nuk mundën ta otomanizonin Ilirinë, përgjatë 5 shekujve të pushtimit. Kështu Alpion vazhdon me ekspozimin e historisë së kombit të Nënë Terezës, që nga antikiteti ilir, e deri në epokën postmoderne.

Në kapitullin e parë, vëmendja është në historinë e trazuar të kombit shqiptar nga gjysma e dytë e shekullit XIX deri në fund të shekullit XX, kohë kur kanë jetuar edhe gjyshërit, prindërit, vëllai dhe motra e Nënë Terezës. Po këtu, katalogohen përpjekjet e Greqisë dhe Jugosllavisë për pastrimin etnik të territoreve të banuara nga shqiptarët, në periudhën e fundit të dhe pas shembjes së Perandorisë Osmane, si dhe shqyrtohet agjenda prapa pretendimit se gjoja shqiptarët kanë ardhur ‘vonë’ në Ballkan.

Kapitulli i dytë sfidon mitin e shqiptarëve si ‘dashamirësit’ e sundimit osman. Ai ekspozon disa nga marrëveshjet e hapura dhe të fshehta të Perandorisë Osmane dhe pasardhëses së saj, Turqisë, me Serbinë, Jugosllavinë dhe Greqinë, për të ndryshuar përbërjen demografike të territoreve të populluara nga shqiptarët, në dëm të kombit shqiptar. Duke u mbështetur në disa gjetje kryesore të Ilirologjisë dhe Albanologjisë në katër shekujt e fundit, kapitulli i tretë eksploron gjenealogjinë Pellazgo-Ilire të shqiptarëve modernë, ku jepet edhe një përmbledhje e rrënjëve apostolike të krishterimit shqiptar.

Kapitulli i katërt regjistron sfidat kryesore me të cilat u përballën ilirët dhe pasardhësit e tyre modernë, shqiptarët, për të ruajtur besimin e krishterë. Fokusi është në përpjekjet e serbëve dhe osmanllinjve për të minuar krishterimin ndër shqiptarë. Këtu analizohet edhe ndikimi i agjendës së Selisë së Shenjtë mbi Evropën Juglindore, dhe në pjesë të ndryshme të kombit shqiptar, që nga fillimi i Mesjetës. Alpion konkludon se Selia e Shenjtë u tregua indiferente ndaj fatit të kombit shqiptar në shekujt XIX-të dhe XX-të, duke favorizuar kështu sërbet dhe Kishën Ortodokse Serbe.

Në kapitullin e pestë eksplorohet mbijetesa e katolicizmit romak në Kosovë, në kontekstin e disa profesioneve të lidhura me njerëzit, që ndjekin këtë besim, ku vëmendja u kushtohet kryesisht bukëpjekësve dhe argjendarëve. Alpion vë në dukje faktin se, shqiptarët e marrin për të dhënë që identiteti i tyre kombëtar është parësor mbi atë fetar. Kjo vihet re te emrat shqip, që shqiptarët zgjedhin për fëmijët e tyre, e jo emra fetarë.

Në kapitullin e gjashtë përdoret një perspektivë onomastike, për të illustruar përpjekjet e katolikëve romakë shqiptarë për ruajtjen e identitetit të tyre etnik dhe besimit fetar. Këtu përmenden emrat e Nënë Terezës, vëllait dhe motrës së saj, si shembuj që nxjerrin në pah një të përbashkët të dukshme: mënyrën se si shqiptarët i emërtojnë fëmijët në momente kritike të historisë kombëtare. Nikollë Bojaxhiu ia vë emrin ‘Gonxhe’, vajzës së tij të vogël, e cila më vonë do bëhej humanistja e madhe Nënë Tereza.

Në këtë kapitull tërheq vëmendjen poezia, që Goxhja e mitur, në moshën 9 vjeçe, kishte krijuar për të kaluar traumën dhe dhimbjen e madhe, që ajo dhe familja e saj përjetuan me vrasjen e të atit. Në vitin 1946, Motër Tereza i tregon për poezinë e saj një vajze të trembur nga dhuna që kishte shpërthyer ato ditë në Kalkutë. Murgesha shqiptare e këshillon nxënësen të mos trembej, por të shkruante e recitonte me veten një poezi, siç kishte bërë ajo në moshë nëntë vjeçe kur i kishin vrarë babain. “Mesazhi i poezisë është të besosh në dashuri, Marie, edhe kur çdo gjë, që sheh rreth teje, është urrejtje dhe shkatërrim”, e qetëson vajzën Motër Tereza (f.78).

Pesë kapitujt në vijim (7-11) përqendrohen kryesisht në gjenealogjinë e murgeshës shqiptare dhe vlerësojnë ndikimin e prejardhjes së saj në vendimin për t’u bërë murgeshë dhe në natyrën e misionit të saj bamirës. Shumica e informacionit dhe analizave të regjistruara këtu, në lidhje me Nënë Terezën, shfaqen për herë të parë. Me rëndësi, që në fillim, del në pah origjina:

Prindërit e Nënë Terezës vijnë nga Kosova. Të dy kanë lindur në rajon. Origjina e gjyshërve dhe gjysheve të murgeshës është më komplekse. Ndërsa të katërt ishin shqiptarë etnikë, ka arsye për të besuar, se ata e kishin origjinën dikur nga Mirdita, një rajon në veri të Shqipërisë.” (f. 83)

Kapitulli i shtatë hulumton rrënjët dhe profesionet e të afërmve atërorë të Nënë Terezës si dhe përpjekjet e tyre për të ruajtur besimin katolik romak. Të injoruar plotësisht nga biografët e Nënë Terezës deri më sot, të afërmit e nënës së murgeshës janë thelbësor për katër kapitujt e tjerë.

Kapitulli i tetë përqendrohet në tre aspekte të rëndësishme: rajoni në Shqipëri, migrimi i tyre në Kosovë dhe pasojat e përfshirjes së tyre në fenomenin e gjakmarrjes. Bëhet fjalë për familjen e Rozës (e cila njihej edhe me emrin Drane), nëna e Nënë Terezës. Të afërmit e Rozës ikën nga Mirdita dhe u vendosën në fshatin Novosellë në Kosovë, ku i ati i saj, Ndue Bardhi bëri shtëpinë më të madhe dhe më impresionuese në fshat. Por në pak vite, Ndues i vrasin të atin Pjetrin, pastaj vrasin edhe Nduen, e kur vrasin edhe të vëllain e Rozës, Gjonin, e ëma e Rozës, Drania, merr fëmijët e saj dhe largohet nga fshati për në Shkup. Shtëpia e Ndues u rrëzua nga regjimi komunist jugosllav në vitin 1974, kur u bë e qartë se Nënë Tereza po bëhej ylli i ri i krishterimit katolik. Serbët ortodoksë nuk donin të linin asnjë shenjë në Kosovë që kishte të bënte me origjinën shqiptare të të parëve të saj.

Kapitulli i nëntë tregon detaje të panjohura për prindërit e Nënë Terezës në Shkup, para fejesës së tyre dhe si çift i martuar. Vëmendja pastaj zhvendoset në historitë mjaft të pazakonta të suksesit të dy individëve: dajës Mark të Nënë Terezës dhe babait të saj, Nikollë. Por ky sukses nuk zgjati shumë.

Kapitulli i dhjetë tregon disa nga momentet më të trishtueshme në jetën e Nënë Terezës, gjatë viteve të saj në Shkup dhe vlerëson ndikimin e tyre afatgjatë mbi të. Vëmendja në këtë kapitull është kryesisht në vdek

jet, në harkun e tre viteve, të babait të saj (si rezultat i një vrasje me motive politike) dhe i shtatë anëtarëve të familjes së dajës së saj (kryesisht nga Gripi Spanjoll: 1918-1920). Këtu si duket e ka fillesën edhe ajo që konsiderohet si “nata e errët e shpirtit” të Nënë Terezës, ose e thënë ndryshe, dyshimi i saj në besimin në Zot, me të cilën është marrë dhe po merret Alpion. Partneri venecian i Nikollës, ia merr të gjithë pasurinë atij, duke e lënë gruan e tij të ve dhe 3 fëmijët, pa asnjë burim të ardhurash.

Kapitulli i njëmbëdhjetë prezanton një anëtar të ri, deri tani të panjohur, të familjes së Nënë Terezës: vajzën e dajës së saj ose motrën e adoptuar, Filomenën, gjashtë vjet më e re se Gonxhja, e vetmja anëtare e mbijetuar e familjes së dajës Mark, pas vdekjes së tyre nga gripi spanjoll dhe vdekjes në fund edhe të nënëdajes Drane. Bazuar në kujtimet e Filomenës, kapitulli ofron një tregim të ri, të gjashtë viteve të fundit të Nënë Terezës në Shkup, përpara se ajo të hynte në jetën fetare dhe shkaqet, që e drejtuan atë drejt besimit. Filomena trashëgoi një pasuri jo të vogël nga i ati, të cilën e përdori për të shkolluar në Austri vëllain e Nënë Terezës, Lazrin, dhe motrën e saj, Agen në Beograd. Filomena mbeti vetëm me nënën Roza, pasi Lazri dhe Agia ikën për në Shqipëri, dhe Gonxhja u nis drejt Irlandës në vitin 1928, e më pas drejt Indisë, për t’u bërë pjesë e misionit fetar Loreto, si murgeshë.

Pjesa e Tretë, eksploron personalitetin, punën dhe trashëgiminë e Nënë Terezës nga dy këndvështrime. Nga njëra anë, përqendrimi këtu është në rolin domethënës, që Vatikani ka luajtur në jetën e Nënë Terezës, si besimtare dhe mbështetjen, që ajo mori kur ky institucion fetar e kuptoi rëndësinë e shërbesës së saj, për katolicizmin romak, në kontekstin e Indisë. Nga ana tjetër, kjo pjesë e librit analizon marrëdhëniet e saj me vendin e lindjes dhe njerëzit, që nga vitet e para të saj në Shkup, deri në fund te jetës.

Kapitulli i dymbëdhjetë eksploron qëndrimin e Vatikanit ndaj kombit shqiptar gjatë gjithë jetës së Nënë Terezës. Theksi këtu vihet kryesisht në marrëdhëniet komplekse të këtij institucioni me shtetin modern shqiptar, që nga fillimi i shekullit XX dhe qëndrimi i tij ndaj Kosovës gjatë dhe pas luftës së vitit 1999. Ky kapitull shërben si një sfond i dobishëm, për të kuptuar ndikimin e Vatikanit në qëndrimin e Nënë Terezës ndaj popullit shqiptar, nivelin e interesimit dhe angazhimin me pjesë të veçanta të kombit të saj të copëtuar.

Kapitulli i trembëdhjetë ka një trajtesë mjaft intelektuale të shkaqeve që e çojnë Nënë Terezën drejt misionit fetar. Humbjet që ajo pësoi në jetë, sidomos të babait të saj, bënë që ajo ta shohë figurën e Jezusit si mbrojtës, pas zbrazëtisë së madhe, që i la i ati i vrarë. Pohimi kryesor këtu është se, përveç përcaktimit të vendimit të saj për t’u bërë një murgeshë, këto humbje gjithashtu kontribuan në tjetërsimin e saj nga familja, populli dhe kombi i saj. Në moshën 12 vjeçare, Goxhja mori ‘thirrjen e parë’, që të bëhet murgeshë, por jo me ‘vizione’ siç ka ndodhur në raste të mistikëve të tjerë. E ëma e Goxhes, Roza nuk donte, që e bija të bëhej misionare dhe u mbyll për 24 orë në dhomën e gjumit, kur mësoi se e bija ishte pranuar si murgeshë nga urdhëri i Loretës. Goxhe i tha të ëmës kur u largua nga Shkupi në 1928: “Nuk do të flas më shqip derisa të takohemi herën tjetër”. Ata nuk u takuan kurrë më, pasi u ndanë pas disa ditësh në Sarajevë.

Po ashtu edhe i vëllai Lazri, tashmë oficer në ushtrinë mbetërore shqiptare, e këshilloi Gonxhen të hiqte dorë nga ky synim, pasi ajo “po e varroste veten për së gjalli në Indi”. Gonxhja, e fyer, ju përgjigj: “Ti mendon se je i rëndësishëm, se je oficer dhe i shërben një mbreti të dy milion njerëzve. Unë i shërbej mbretit të të gjithë botës! Cili prej nesh është më mirë?” (f. 167).

Kapitulli i katërmbëdhjetë tregon se Nënë Tereza e kuptoi që nga fillimi i jetës së saj misionare se krishterimi nuk i heq diskriminimet. Duke u bazuar në trajtimin e saj në Loreto, argumenti kryesor këtu është se ajo ishte diskriminuar nga disa eprorë irlandezë në Kalkutë, për shkak të origjinës së saj etnike si shqiptare gjatë shtatëmbëdhjetë viteve, që ajo ishte anëtare e këtij komuniteti. Murgeshat irlandeze shkuan deri aty, sa e akuzuan atë si të ‘çmendur’, dhe aluduan se ajo kishte patur ‘marrëdhënie jo normale’, një ufemizëm për ‘aferë seksuale’ me drejtorin e saj shpirtëror, atë Celeste Van Exem, gjë që nuk ishte e vëretë.

Kapitulli i fundit e krahason dhe vë në kontrast Nënë Terezën me Gjergj Kastriotin, dy personalitetet më të njohura shqiptare që nga shekulli XV. Theksi këtu është në zgjedhjet dhe përparimin e tyre të karrierës dhe marrëdhëniet e tyre me familjet dhe kombin e tyre. Alpion mendon se këto dy figura nuk mund të krahasohen në të njëjtin plan. Kapitulli vlerëson megjithatë rëndësinë e vizitave të Nënë Terezës (1989-1995) në Shqipëri dhe rëndësinë e tyre për kombin shqiptar, si dhe në përmirësimin e marrëdhënieve me Vatikanin.

Studimi i Alpion nuk është një biografi në vetvete. Megjithatë, pasuria e informacionit e regjistruar këtu për herë të parë dhe analiza që ofrohet në këtë studim dëshmojnë se, ndryshe nga ç’është pretenduar nga disa biografë dhe hagiografë të Nënë Terezës, edhe kjo murgeshe ka biografinë e saj.

Me Nënë Terezën, në mënyrë të pavetëdijshme dhe të vetëvetishme, kombi shqiptar i dha botës një pjesë të shpirtit të vet. Doli në dritë në një formë universale e altruiste, dëshira jo-egoiste e shqiptarëve, për të bërë mirë më shumë për të tjerët, se sa për veten e tyre.

VATRA URON BESIMTARËT MYSLIMANË: GËZUAR KURBAN BAJRAMIN

July 19, 2021 by s p

Të dashur bashkombas të besimit Islam/

Më lejoni që në emër të Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, të familjes sime dhe në emrin tim personal t’ju uroj përzemërsisht: Gëzuar Kurban Bajramin. Kjo ditë e shenjtë është festa e dashurisë, bindjes, sakrificës për Zotin dhe njëri-tjetrin. Çdo besimtar sot përulet para krijuesit të tejetlartë në shenjë falenderimi për të mirat që Zoti i madh na i ka dhuruar në jetën tonë. Kjo festë e madhe në besimin Islam është një shenjë përshpirtshmërie dhe devotshmërie ndaj Zotit tonë fuqiplotë. Perëndia është krenar për të gjithë ju për veprat e mira dhe dedikimin e veçantë ndaj Krijuesit të gjithësisë dhe bashkëvëllezërve tanë. Uroj ta kaloni bukur dhe gëzuar me familjen, të dashurit dhe miqtë tuaj këtë festë të madhe. Në çdo vështirësi dhe sakrificë thirreni emrin e tij dhe Zoti do jetë aty për t’ju çliruar prej tundimeve e veprave të djallit. Me rastin e kësaj feste të veçantë, ju uroj me shpirt të gjithëve që të jeni shembull i mirë, besimtarë të devotshëm e qytetarë dinjitozë e patriot të përkushtuar. Sot më shumë se kurrë duhet të mendojmë për të sëmurët, të varfërit, të braktisurit dhe për të gjithë ata që kanë nevojë për mbështetjen tone, për ndihmën e vëmëndjen tonë. Sot është koha të japim, të falim, të ndajmë me të tjerët dhe të lutemi për mekatarët që Zoti ti kthejë në rrugë të drejtë. Kjo festë e madhe le të na afrojë sa më shumë me Zotin dhe njëri-tjetrin.

I bekuar qoftë gjithmonë ai që lartëson dhe nderon emrin e Zotit të gjithësisë.

Begati, bekime, lumturi dhe shëndet në familjet tuaja.

Me respekt e gëzim

Kryetari i VATRËS

Elmi BERISHA