• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for December 2021

THE GIRL PUZZLE UNVEILED

December 14, 2021 by s p

by Rafaela Prifti

The Girl Puzzle monument was unveiled to coincide with International Human Rights Day on December 10. The monument honors an iconic woman whose writing sparked a reform. Her name is Nellie Bly. Girl Puzzle is the title of Bly’s first published work in 1885. She is a groundbreaking journalist whose career grew from a columnist at a local Pittsburgh newspaper to later writing headlines in Joseph Pulitzer’s New York World. Governor Hochul announced the opening at a Friday ceremony indicating that it “will provide a poignant educational and meaningful destination for visitors to reflect on our shared history and remember that women’s rights are human rights.” NY Congresswoman Carolyn B. Maloney said, “Nellie Bly was a trailblazing investigative journalist who told individuals’ stories that may not have been told otherwise. Nellie wrote about the marginalized, oppressed, and disadvantaged and often risked her life or went undercover to do so.”

The monument was designed by Amanda Matthews of Prometheus Art “to illuminate women who have endured hardship but are stronger for it.” The five bronze faces, one of which depicts Bly, are artistic representations of a broad diversity of our society. Engraved behind each face are words written by Bly, conveying the spirit and courage of women. At the center of the sculptures, there are three different sized steel globes to honor the legacy of a woman pioneer. Visitors can experience the monument and fully interact with the half-ton sculptures sitting a few feet away from the lighthouse at the Roosevelt Island, Manhattan.

Sculptor and Designer of Girl Puzzle monument, Amanda Matthews, calledNellie Bly a champion for women and girls with her bold and unvarnished response to bigotry. “Bly was a transformative figure in modern history. Highly regarded as America’s first investigative journalist, she dedicated her life to understanding the plight of those who exist in the margins and dismantling systems of oppression. She is best known as a champion for women and girls and opposed the notion of women as subordinate by powerfully rewriting this narrative. The Girl Puzzle monument honors the title of her first published work in 1885, a bold and unvarnished response to bigotry, and her life-changing experiences in the Blackwell Island Women’s Asylum (now Roosevelt Island) that shaped her life of dedication and empathy for others.”

Roosevelt Island Operating Corporation commissioned the moment that appropriately sits at the location of one of her groundbreaking pieces of investigative journalism. NY Assembly Member Rebecca Seawright remarked that what sat Bly apart was her unflinching spirit. “Nellie Bly is not only a monumental Roosevelt Island Historical figure, she was one of the foremost courageous female journalists in the US. It was her boldness, curiosity, and independent spirit that set her apart to uncover injustices in our society.” Manhattan Borough President Gale A. Brewer said that the unique monument befits Nellie Bly because she “dedicated her life to telling the truth and exposing wrongdoing and her writing sparked reform.” NY Senator Jose Serrano spoke of art as “a significant catalyst for social change.” On that note, it’s appropriate to quote Bly’s words engraved on one of the five sculptures:

WHILE I LIVE I HOPE.

Filed Under: Komunitet

DESTAN GASHI, PROMOVUES I ARTIT MODERN NË AUSTRI

December 14, 2021 by s p

Hazir MEHMETI, Vjenë      

Austria është vendi ku shqiptarët studiuan dhe vepruan shekujve. Nga këto Universitetet dolën figura madhore kombëtare në gjuhë, art, shkencë. Kjo traditë vazhdon dhe në ditët tona. Mes atyre që trasojnë rrugën e lavdishme me dobi për njeriun dhe kombin, sot është edhe skulptori i njohur Destan Gashi dhe Barbara Gashi, piktore.                                   

Nga dashuria dhe respekti e vizituam atelienë e tij të pasur, nga ju sjellim disa rreshta.                             

        Një ditë të bukur udhëtojmë deri në Himberg,  jo larg Vjenës, aty ku është Atelieja  e familjes Gashi.  Oborri me skulptura dhe koloritin krijonin ambient të bukur. Destani na priti me bujarinë e tij të çiltër, veçori e tij prej njeriut bujar me shpirte artisti.  Një gotë raki nga dora e parë mes skulpturave që flasin thellë nga shpirti e tij.
  Mirësevini! Na nderuat, tha i gëzuar duke na shikuar me radhë. 
Një ambient ku shkruan maja e  daltës në gur; mes tyre gra e burra muskulor pozitash që flasin, aty flamuri i trevave etnike shqiptare; aty  rruga e tij mes dragonjve, kuçedrave, engjëjve, idhujve, ushtarit të rënë buzë gurit kufitar;  aty legjendat, hasjanjet, I sapo linduri i Rozafës, Portret Skënderbeu, Kali i Doruntinës e shumë tjera. E fundit që takuam ishte skulptura në gurin e veçantë e Komandantit Legjendar të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. 

  Të rrethuar me skulptura mermeri biseda bëhet më reale, e natyrshme në ambientin e punës, aty ku kënaqësia artistike ndihet lehtë, fillon biseda jonë e shoqëruar me mall Atdheu. Dashuria e malli të jep forcë, kjo ndihej gjithandej ateliesë së artistit.    

Vepra ime më e dashur është I Sapolinduri i Rozafës e cila tani është në lokalitetin e njohur në Baden, periferi e Vjenës. Jam mahnitur nga krahina e Hasit me ato traditat karakteristike të ruajtura nga hasjanet dhe  ishte ky burim frymëzimi për mua në realizimin e gjashtë hasjaneve në gurë, aty e kam ndie veten jashtëzakonisht të lumtur. Ato punime i kam në Kosovë.  

Kam ekspozuar para disa vitesh, ishte hera e parë pas pritjes sime të gjatë. Në transportimin e skulpturave pata mbështetjen e Ministrisë së Diasporës. Ekspozita u mbajt në mesoren e Bibliotekës Kombëtare “Pjetër Bogdani” në Prishtinë. Ishte një ndjenjë gëzimi e lumturie e pa përshkruar. Pas Prishtinës ishte Shkodra, qyteti shqiptar i kulturës, ku hapa ekspozitën e radhës. 

           “Me Barbaren kemi studiuar së bashku në Akademinë e Arteve të Bukura në Bruksel. Barbaren e kam jo vetë bashkëshortë, por edhe shoqe e gjithçka tjetër. Ajo flet rrjedhshëm shqipen, i do shumë shqiptarët dhe i respekton. Është shumë e sjellshme në jetën e përditshme. Ajo pikturon dhe karakteristika e pikturave të saj është uji, uji në lëvizje.  

Djali ynë emrin e ka Guri, Guri Gashi.  Pas lindjes e biseduam me Barbarën rreth emrit.  Me çka punoj unë, e pyeta Barbarën.  Me gur, më tha ajo duke qeshur sikur ta zbulonte enigmën tonë për të cilën nuk kishim folur, por doli shumë i thjeshtë nga brumi i veprave artistike që flisnin gjithandej hapësirave të pallateve, kështjellave, bankave, parqeve, fabrikave e shtëpive. Ia vëmë emrin Guri, e trashëgoftë, i them i emocionuar. Barbara ndjeu lehtësim dhe krenari me emrin aq të bukur e domethënës në jetën e tyre. Sot Guri krenar me prindërit e tij është i rritur me koloritin shpirtëror të brushës dhe madhështisë e skalitur në gur.”   

 “Dashuria e Destanit është  guri, nëse ia dhurojmë një bjeshkë nuk do ti mjafton”, kritiku austriak i njohur i artit, Sandra Sagmeister

          Destani është vet legjendë, e ushqeu Rosafa me gjirin e saj,  i dha forcë e kurajë deri  në Brukselin e njohur, ia hapi dyert e shpirtit krijues mbi tabanin mijëvjeçar pellazgë-ilir.  I shkëlqyeshëm në skulpturë, i shkëlqyeshëm në pikturë.  Brukseli hapi zemrën, e donte ligjërues Destanin,   “Këtu të duam profesor, urdhëro skenën  e mësimdhënies, urdhëroni besimin tonë!” Dekorimi: “Medaljoni i Qytetit të Brukselit” ku kontinenti flet.

Destani falënderoi i heshtur hipur në Kalin Pullali drejtë shtigjeve ku prehej mermeri: Itali, Spanjë Austri e gjithë andej ku troku nuk ndalej. Në qytetin ku  udhëtohet vetëm me barka e priti Zana e tij Borëbardhë me pikturat e jetës për nesër. Brusha e dalta u bënë jetë e art, art e jetë.   Skulpturat e Destanit e pikturat e Barbarës sot dhurojnë kënaqësi arti në Parlamentin Europin, Parlamentin Austriak, Bankat e njohura në Austri, Hapësirave të oborreve mbretërore, kopshteve të qendrave kulturore, parqeve madhështore të metropoleve dhe shumë dashamirëve të artit gjithandej globit. Ai është pjesë e aktiviteteve artistike të organizuara nga Bashkia, Landi i Vjenës, Austrisë së Ulët dhe pjesë e katalogëve më në zë në vend. Për te folën shumë pozitivisht kritikët e artit, sot flasin dekoratat e shumta ndër më të dashurat “Medaljoni i Qytetit të Brukselit”. 

Filed Under: Kulture

Dom Nikë Ukgjini: Fjala përshëndetëse, me rastin e vendosjes së bustit të Mons. Zef Oroshit

December 14, 2021 by s p

Lezhë me 13 dhjetor 2021

Pjesëmarrës dhe miq të nderuar, të nderuar autoritete kishtare, vendore e shtetërore dhe ju dashamires të jetës kulturore të Kombit tonë. Sot në 109 vjetorin e lindjes, së Mons. Zef Oroshit, si do të ishte ndryshe, veçse një gëzim për të gjithë, kur pas 32 viteve të kalimit të tij në Amshim në qytetin e New Yorkut, nëpërmjet bustit në bronx, përjetësohet në atdheun e tij të dashur, pikërisht në qytetin e Besëlidhjes në Lezhë, kleriku, intelektuali e atdhetari, Mons. Dr. Zef Oroshi. Nuk është lehtë sot të flitet para kësaj përkujtimoreje, kur kemi parasysh jetën dhe veprën e tij që e kaloi përplot trazira shpirtërorë e fizike. Jeta e mundimshme e tij si dhe shumë klerikëve katolike, kishte filluar që nga koha e kthimit të tij si meshtar i ri nga Roma, në vitin 1940, për në Shqipëri, me pas arratisja e detyrueshme në vitin 1952, për në Jugosllavi, për shkak se mortja e zezë e kishte kapluar gjithë Shqipërinë e në veçanti me persekutimet e klerit katolik në mënyrë të pa mëshirëshme. Gjatë qëndrimit në mes refugjatëve në Itali, nga viti 1954-1960, edhe pse tani e kishte lirinë fizike, brengosjen e mbante në zëmër për Shqipërinë e robëruar nga bolshevizmi komunist. Po kështu shqetësimet dhe dhimbja shpirtërore e përcollën jetën e tij edhe gjatë veprimtarisë në mes emigrantëve shqiptare në Amerikë. Gjatë gjithë kësaj periudhe kohore, për t’i mbajtur shqiptarët të bashkuar dhe të mbrojtur nga asimilimi, Oroshi, do zhvillonte aktivite të shumta, fetare, kulturore e atdhetare, në Kishë dhe në tribuna të ndryshme kudoqë shqiptarët bashkoheshin. Edhe pse qe i vëzhguar nga sigurimi i shtetit ateist shqiptar, ai kundër sistemit komunist fliste shpesh me mikun e tij Fan Nolin, dhe shkruante kudo në shtypin e diasporës shqiptare në SHBA dhe Europë.Forca, madhështia dhe serioziteti i fjalës së tij, dituria e gjerë dhe e thellë, bënte që ai të gëzonte gjithnjë respektin dhe admirimin e thellë nga të gjithë shqiptaret, pa dallim besimi e ndarje politike.Një ditë pas vdekjes, më 16 mars, 1989, gazeta “The New York Times” botoi një shkrim për vdekjen e këtij meshtari shqiptar, duke vënë në dukje veprimtarinë e tij fetare dhe kombëtare.Së fundi, Agjencia telegrafike shqiptare, më rastin e vdekjes se tij, ndër të tjera do shprehej me 17 mars 1989: “Mons. Zef Oroshi ishte veprimtar i shquar i çështjes fetare dhe kulturore në komunitetin shqiptar në Amerike”. Ne sot një gjë duhet ta kuptojmë se heronjtë e martirët, nuk kanë nevojë për ne, por ne kemi nevojë për të qenë të frymëzuar nga jeta e vepra e tyre. Për këtë vepër, duhet falënderuar, Kryetari i Bashkisë së Lezhës, dashamirësi e thekshëm i kulturës, z. Pjerin Ndreu, për dhënien e lejes së ndërtimit; prefektin fjalëmirë, Gjokë Jaku; pronarin e Restorantit Milenium, vullnetmirin, Martin Lleshi; biografin e Oroshit, atdhetarin, Tomë Mirjaj nga NewYorku; skulptorin e bustit Sadik Spahia, dhe ata që e mundësuan gjithë këtë vepër: Dy djemtë e vëllezërve të Mons. Oroshit: Gjon e Nikollë Prendi me djemtë e nipat të tyre. Ta gëzojmë këtë vepër më vlera kombëtare.Dom Nikë Ukgjini

Filed Under: ESSE

Elmi Berisha: Kishës Katolike rrallë do i vijnë klerikë kaq të lartë si Mons. Zef Oroshi

December 14, 2021 by s p

Në emër të Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, të të gjithë vatranëve dhe Shqiptaro-Amerikanëve ju dërgoj përgëzimet më të veçanta në këtë ditë të shënuar të përjetësimit në shtatore të Vatranit, Atdhetarit dhe Klerikut të shquar Mons. Zef Oroshi. Jeta dhe vepra e këtij patrioti të flaktë, rrugëtimi i tij, misioni dhe simbolika që na paraqet sot ky njeri i madh, janë një frymëzim i lartë patriotik sesi sakrifikohet dhe duhet Atdheu dhe i madhi Zot në ditë të vështira. Kishës Katolike rrallë do i vijnë klerikë kaq të lartë si Mons. Oroshi. Ai ishte antikomunist, prift frymëzues, teolog biblist, intelektual e atdhetar i shquar, njeri me zemër të madhe, meshtar i përkushtuar, patriot që punoi e jetoi për Kombin e Zotin tërë jetën e tij të Shenjtë. Veprimtaria fetare, klerikale, dhe atdhetare në New York janë shembuj frymëzimi e angazhimi në shërbim të njerëzve, Zotit dhe luftës së pa shembullt ndaj së keqes. Lavdi jetës, veprës, përkushtimit dhe nderimit të Mons. Zef Oroshit.

Me respekt dhe vlerësim

Kryetari i Vatrës,

Elmi Berisha

Filed Under: Featured

Peticion i komunitetit çam në SHBA drejtuar Presidentit Harry Truman

December 14, 2021 by s p

Dr. Hasan Bello

Komuniteti çam në SHBA ka qenë një nga komunitetet më të organizuar. Ai i ka fillesat që në fund të shek.XIX dhe fillim të shek.XX-të kur për shkaqe politike dhe ekonomike, popullsia e kësaj krahine të Shqipërisë e gjendur nën presionin grek do të detyrohet të emigroi në vende të ndryshme të botës. Dokumenti i mëposhtëm është marë nga arkivat amerikane. Ai mban datën 26 qershor 1945 dhe i drejtohet Presidentit të SHBA-ve Harry Truman. Në këtë peticion komuniteti çam i SHBA-ve shkruan për persekucionin e kësaj popullsie nga viti 1913 deri në 1940 dhe për kontributin e saj gjatë Luftës së Dytë Botërore përkrah aleatëve anglo-amerikanë, kundër nazi-fashizmit. Ky komunitet kërkon nga Presidenti i SHBA-ve organizimin e një plebishiti nën kujdesin e aleatëve për të vendosur nëse kjo krahinë duhej t`i bashkohej trungut amë Shqipërisë apo Greqisë. Kjo e fundit, në këtë periudhë, duke shfrytëzuar rrethat e kohës dhe pretekstin se çamët kishin bashkëpunuar me gjermanët po i jepte “dorë e fundit” spastrimit etnik, që kishte dekada që kishte nisur. ***“Çamëria me një popullsi prej 80.000 banorë, të gjithë shqiptarë nga raca, gjuha dhe ndjenjat, iu dha Greqisë në vitin 1913. Gjatë viteve 1913 deri më 1940, popullsia e tërë provincës u persekutua dhe u përndoq pa asnjë proces legal, ku u dhunuan të gjitha të drejtat e njeriut nga qeveria greke. Në luftën e sotme, burrat dhe gratë e Çamërisë morën armët kundër fuqive të Boshtit, duke luftuar në anën e aleatëve. Për këtë arsye, ata u persekutuan dhe u vranë në shtëpitë e tyre. Shtëpitë e tyre u shkatërruan nga italianët, gjermanët dhe grekët. Për këtë arsye, ne qytetarët amerikanë nga provinca e Çamërisë ju drejtohemi ju të ngrini zërin tuaj, të ndalni abuzimet e mëtejshme dhe të lejoni mbajtjen e një plebishiti nën mbikqyrjen e aleatëve, nëse kjo pjesë do të jetë me anën e Greqisë apo të Shqipërisë.”

Filed Under: Analiza

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 31
  • 32
  • 33
  • 34
  • 35
  • …
  • 60
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”
  • 18 dhjetori është Dita Ndërkombëtare e Emigrantëve
  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT