Archives for February 2022

LIDHJA E SHKRIMTARËVE “ALEKSANDËR MOISIU”, HISTORI SUKSESI NË AUSTRI

February 28, 2022 by s p

Hazir MEHMETI, Vjenë/

Lidhja e Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri “Aleksandër Moisiun”, mbushi dhjetë vjet nga jeta e saj. Kryesia e saj në takimet e fundit ka analizuar rrethanat e veprimtarisë letrare e artistike. Nga të gjithë u tha se veprimtaria letrare e Lidhjes dhe anëtarëve ishte e frytshme dhe e gjithanshme, veçanërisht në bashkëpunimin me shoqatat simotra në Austri dhe institucionet përkatëse.

Këtu duhet veçuar bashkëpunimin me asociacionin e shkrimtarëve në Austri, PEN Klubin e Austrisë, në gjirin e së cilës tani janë pranuar edhe shkrimtarë shqiptar. Kjo nuk do arrihej pa mbështetjen e miqve austriak, një traditë shekullore e njohur që nga Norber Jokl, Leo Freundlich, e shumë tjerë. Në kohën tonë duhet veçuar ndihmën e madhe e të gjithanshme që i dha Lidhjes.. shkrimtari i njohur Peter Paul Wiplinger i cili ka histori të gjatë miqësie me intelektualë e shkrimtarë shqiptarë që nga kohe e dënimeve të tyre burgjeve jugosllave, veprime që ai i denoncoi me vendosmëri që herët. Wiplinger njohu dhe kishte miq shkrimtarë shqiptarë mes tyre edhe Ibrahim Rugova e Ali Podrimja.

Si themelues i “Platforma për autoret dhe autorët me jo me gjuhë gjermane si gjuhë amtare” (Plattform für Autorinnen und Autoren nicht-deutscher Mutterprache in Österreich), Petër Paul Wiplinger ndërtoi ura bashkëpunimi me shumë krijues të cilët shkruajnë në gjuhët amtare, mes tyre edhe autorë shqiptarë. Kjo platformë ishte baza e bashkëpunimit me P.E.N Klubin e Austriak me të cilin u organizuan orë letrare në të dy gjuhët, u botuan disa vepra të autorëve shqiptarë, mes tyre edhe një përmbledhje tregimeve të mia me titull “Zertrümmerung der Zeit” (Kohëthyerja), parafjalën e të cilit e shkroi Petër Paul Wipliner. Ai punoi me përkushtim dhe mjeshtëri duke analizuar brendinë e tregimeve me qartësi për lexuesin në gjermanisht. Citatet e nxjerra nga tregimet, flasin për përkushtimin e tij miqësor e njerëzor ndaj krijuesve në përgjithësi dhe mua si autor në veçanti. Botimi në gjermanisht i antologjisë “Iliricum” nën përkujdesjen e tij, do mbetet e shënuar në historinë e marrëdhënieve mes dy letërsive dhe kulturave. Në disa gazeta dhe revista në gjuhën shqipe u botuan intervistat e mia me Petër Paul Wiplinger, dhe jam shumë krenar. Intervistat dhe disa shkrime të cilat hapën rrugë njohje mes shkrimtarëve. Këto marrëdhënie kanë traditë shekullore me emra të mëdhenj studiuesish e albanolog austriakë e cila vazhdon edhe në ditët tona.

Kryetari i PEN Klubit të Austrisë Helmuth A. Niederle kontribuoj në lidhjet mes dy shoqatave letrare dhe organizimin e shumë orëve letrare në të dy gjuhët. Niederle është fitues i Çmimit Ndërkombëtar Letrar “Azem Shkreli 2019” Me këtë rast i emocionuar për tha: “Jam i ngazëllyer thellë. Kjo ditë në Kosovë, do të më bëjë mua me ndjenjën e obligimit të jem zëri i Kosovës në botë, duke bërë të mundur që shteti më i ri i Evropës të integrohet përmes kulturës përveç politikës”. Ne presim që këto ura të reja të krijuara, do të shpërfaqen në projekte të reja të prezantimit të kulturës shqiptare në vende të ndryshme të botës, e posaçërisht me njohjen reciproke të letërsisë moderne.

Lidhja pas dhjetë vjetësh vjen me aktivitete të shumta letrare, tetëdhjetë e tri orë letrare e aktivitete tjera, prej tyre tridhjetë e katër në gjuhën gjermane e shqipe. Derisa në fillim Lidhja kishte vetë shtatë anëtarë, numri i tyre u shtua për pesë herë pas dy vitesh. Tani numri i anëtarëve aktiv është shtatëmbëdhjetë kurse i përkrahësve mbi dyzet krijues e aktivistë. Krejt ky aktivitet to jetësohet në monografinë e saj me titull “Aktivitete letrare në Austri” me autor kryetarin aktual të Lidhjes… .

Në aktivitet e shumta letrare ishin të pranishëm edhe personalitete përfaqësuese të institucioneve tona në Austri. Fjala e tyre mbështetëse ishte inspirim për krijuesit mërgimtarë. Duke i falënderuar po shkëpusim për lexuesit disa citate prej tyre.

Sabri Kiqmari, Ambasador i Republikës së Kosovës në Austri: “ Historia e jonë është e lidhur me krijuesit tanë jashtë territoreve shqiptare. Këtu hynë krijimtaria e rilindësve tanë jashtë territoreve etnike. Roli i tyre në krijimin e shtetit e gjuhës shqipe ishte i jashtëzakonshëm. Edhe ju si mërgatë dhatë shumë për atdheun në veçanti këto njëzet vitet e fundit. Nga kjo ju do mblidhni ide dhe përvoja e vlera nga më të ndryshmet, do kontribuoni në shkëmbimet me vendet tona në lëmin e krijimtarisë letrare e artistike.”

Dr. Vili Minarolli, Ambasador i Republikës së Shqipërisë në Austri: “Të krijosh art është dhunti. Por, të krijosh art kombëtar, kur je me vite me radhë larg atdheut është dashuri për vendlindjen dhe popullin tënd. Kjo është një ndjenjë e përbashkët që ju bashkon të gjithëve juve krijuesve shqiptarë në Austri.

Roland Bimo, Ambasador i Republikës së Shqipërisë në Austri: ”Është një aktivitet për t’u përshëndetur, është sakrifica për ta mbajtur gjallë gjuhën e kulturën, pa të cilën vështirë se do bëhej fjalë për një identitet shqiptar. Pjesë e atyre virtyteve që e dallojnë kombin shqiptar siç është bie fjala harmonia fetare, besa, respekti dhe gatishmëria për të ndihmuar tjetrin etj. Krejt kjo nuk do ishte e plotë po nuk i shtuam kësaj prirjen letraro-artistike që e karakterizon njeriun tonë”.

Adem Demaqi, Kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës: “Marrja me letërsi e art, tregon se ju i keni shumë gjëra të qarta, por në rrugën e juaj do keni detyra gjithnjë e më të mëdha dhe të mos ndaleni para sfidave në rrugën për të krijuar diçka më të mirë. Edhe shteti ku ju jeni, Austria, kur e sheh që ju po punoni për të mirën tuaj, për atdheun tuaj, do jeni në sytë e tyre njerëz të nderuar”.

Anton Marku, Sekretar në Ambasadën e Republikës së Kosovës në Austri: “Gjuha ruhet aty ku shkruhet” dhe më vjen mirë që sot jemi bashkë shkrimtarë, poetë e veprimtarë nga shumë qytete të Austrisë. Është rast i rrallë që të kemi 20 tituj librash të shkruar në gjuhën tonë të bukur shqipe”.

Faruk Ajeti, Këshilltar në Ambasadën e Republikës së Kosovës në Austri: “Me krijimtarinë tuaj që bëni në Austri, jeni duke bërë histori të krijimtarisë suaj dhe ajkës së intelektualëve në Austri. Ju jeni lidhje e fuqishme me krijimtarinë letrare në gjuhën e nikoqirit dhe gjuhëve tjera këtu ku ne jetojmë. Kjo e ngritë fuqishëm imazhin tonë dhe kulturën tonë si komunitet këtu”.

Shani Hamitaga, zyrtar në qeverinë e Kosovës: “Ju krijues të nderuar nga diaspora, që na sensibilizoni në çdo moment edhe atëherë kur të tjerët heshtën, ju nuk heshtët”.

Janez Frrokaj, Zëvendësministri në Ministrinë e Diasporës së Republikës së Kosovës: “Diaspora shqiptare vazhdimisht ka luajtur një rol shumë të rëndësishëm dhe ka mbajtur të gjallë jetën kulturore, politike, sociale në trojet tona shqiptare. Ju jeni një potencial me vlera shumë të mëdha dhe pjesë e pandarë shpirtërore e krijuese e historisë së popullit shqiptar. Miqësia Shqiptaro – Austriake ka rrënjë të thella në historinë tonë”.

Festë nëper Nju Jork nga çdo shkollë shqipe dhe në Online për 14 Vjetorin e Pavarësisë së Kosovës

February 28, 2022 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

Shkolla Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit festoi me madhështi dhe dashurinë më të madhe 14 Vjetorin e Pavarësisë së Kosovës në çdo lagje të Nju Jorkut dhe në Online.

Është bërë traditë që shkollat Shqipe “Alba Life” kudo ku janë e mirëpresin me përkushtimin më të madh për të festuar këtë ditë të shenjtë.

Festimi i Pavarësisë së Kosovës filloi me Shkollën Shqipe “Alba Life” në Staten Island dhe mbylli siparin me shkollën në Bronx. Ndonëse në shkollat publike amerikane janë pushimet e pranverës, nxënësit, mësuesit dhe prindërit nuk u penguan aspak për ta festuar së bashku.

Të gjitha mësueset në të gjitha klasat e shkollave, asistentet, koordinatorët që bëhen gati 20 si numur me gjithë themeluesit ishin së bashku dhe përgatitën programe shumë serioze.

Është e pamundur të sjellë gjithë aktivitetet dhe programet që u dhanë, për shkak të numrit të madh, por unë po sjell me krenari se sa bukur dhe çfarë ndikimi dhe frymëzimi të madh kanë këto aktivitete në zemrat e nxënësve.

Në aktivitetin madhështor ne Bronx nderuan me praninë e tyre dhe përshëndetën, Ambasadori Frymëzim Isufaj, Konsull i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës në Manhattan, z.Mark Gjonaj “Nderi i Kombit” ish Këshilltar në Bashkinë e Nju Jorkut dhe Ansambleist.

Ata vlerësuan me krenari dhe me fjalë miradie punën e Shkollës Shqipe “Alba Life” dhe frymëzuan që kjo punë të vazhdojë sa të ketë shqipar mbi dhѐ.

Z.Mark Gjonaj ftoi të pranishmit për të mbajtur një minutë heshtje si homazh për të rënët në luftë në Ukrainë gjatë pushtimit të Rusisë urdhëruar nga Vladimir Putini.

Programi i pasur artistik u moderua nga artistja e mirënjohur Valbona Peraj nën kujdesin e të gjitha mësueseve pranë klasave të tyre. Skena ndrinte nga flamujt kombëtar dhe të shtetit të Kosovës dekoruar nga dy vajzat e talentuara Marigona dhe Doruntina Veselaj.

Recitimet nga shkrimtarë të njohur për Kosovën, Pavarësinë, Atdheun, Flamurin, vallja e Kosovës dhe kuq e zi, kënga për Adem Jasharin nën tingujt e pianos ishin shumë mbresëlënëse dhe motivuese.

Pas programit artistik themeluesi dhe drejtori i shkollave Shqipe “Alba Life” z.Qemal Zylo në emër të bordit vlerësoi me pllakë mirënjohjeje z.Blerim Gjocaj. Ai u vlerësua si ish luftëtar i UÇK-së dhe koordinator pranë kësaj shkolle. Pllaka u dorëzua në prani të z.Mark Gjonaj, Ambasadorit Isufaj dhe vëllait të tij z.Qerim Gjocaj që nderoi me pjesëmarrjen e tij, një tjetër luftëtar trim i UÇK-së që i ka dhënë dorën Luftës.

Z.Blerim Gjocaj e pranoi me mirënjohje dhe tha se ky vlerësim me jep frymëzim për të mos u ndalur kurrrë, kundër asimilimit të Gjuhës Shqipe.

Mbas aktivitetit shkuam në protestë me Diasporën Shqiptaro Amerikane kundër mosmiratimit të vendosjes së emrit të madh të Fan Nolit një rruge në Bronx. Ne këtë protestë përshëndetën dhe nxënësit e Shkollës Shqipe “Alba Life” në Bronx me këngën: “Xhamadani vija-vija”.

Ata janë rritur në shkollë me Fan Nolin dhe vargjet lapidar të tij si: “Mbahu nëno mos ki frike se ke djemtë në Amerikë” janë të ngjizura në shpirtin e tyre.

Mbas kësaj të shtune me plot aktivitete drekuam së bashku me mësuesit, koordinatorët dhe stafin e TV “Alba Life” ku kaluam disa orë të këndshme pas një punë të madhe dhe përgatitjeve të tyre me shumë profesionalizëm dhe dashuri.

TV “Alba Life” me stafin e saj Elton Xhaferri, Valon Gërbeshi dhe Buajar Sadikaj filmuan aktivitetin dhe do së shpejti do ta transmetojmë në kanalet televizive.

26 Shkurt, 2022

Bronx, New York

Libri i historianit Arben Llalla Genocidi në Çamëri tashmë edhe në gjuhën greke

February 28, 2022 by s p

Urim GJATA/

Këto ditë doli në qarkullim libri i historianit Arben Llalla në gjuhën greke “Kolaboracionistët grek projektuesit dhe udhëheqësit e genocidit në Çamëri (1944-1945)” –(Οι Έλληνες συνεργάτες των κατακτητών οργανωτές και οι πρωτεργάτες της γενοκτονίας των Τσάμηδων). Libri është botuar në Tetovë dhe përkthyer nga gjuha angleze në greqisht nga publicisti dhe shkrimtari grekë Filip Kiritsis (Φίλιππας ΚΥΡΙΤΣΗΣ), një emër i njohur në Greqi.

Libri në fjalë është botuar tre herë në gjuhën shqipe me një tirazhë 3.000 kopje më 2016-2017, ku botimi i tretë u bë nga Universiteti Evropian i Tiranës, ndërsa u botuar më 2017 në gjuhën angleze me një tirazhë 1.500 kopje. Interesimi i lartë në Greqi për ta lexuar edhe në greqisht këtë libër u bë e mundur që shkrimtari Filip Kiricis ta përkthej. Libri “Kolaboracionistët grek projektuesit dhe udhëheqësit e genocidit në Çamëri (1944-1945)”, është indjeshëm për faktin që Greqia ende vazhdon të akuzojë pa fakte çamët si bashkëpuntorë të gjermanëve, por historiani Arben Llalla sjellë të dëshmi shkencore nga arkivat e ndryshme si greke, sllovene, gjermane që nuk ka asnjë faktë që shqiptarët e Çamërisë ishin bashkëpuntor të nazistëve.

“Nuk ka patur asnjëherë bashkëpunim kolektiv të popullsisë çame me pushtuesit italian dhe gjermanë, qëllimi i Genocidit grek ishte për të spastruar Çamërinë-Epirin e Jugut nga shqiptarët myslimanë, grabitja e pasurisë si dhe vendosja e refugjatëve ortodoksë të ardhur ndër vite nga Azia e Vogël. Gjatë operacionit në shpërnguljen e hebrenjve të Janinës për në kampet e përqendrimit dhe shfarosjes, gjermanët në bashkëpunim me xhandarmërinë greke shpërngulën edhe dhjetëra çam antifashistë. Kjo tregon qartë se shqiptarët e Çamërisë ishin në anën e partizanëve grek. Konservimi nga ana e shtetit grek, të shtëpive dhe tokës private që pronarë janë shqiptarët tregon qartë se spastrimi etnik i Çamërisë nga elementi shqiptar ka patur prapavijë politike e pa mbështetur në asnjë fakt për akuzën e bashkëpunimit me gjermanët. Mendoj që mbi pasionin të dalë vlerësimi objektiv shkencor i dukurive që parashtroj e analizoj, po botojmë fotografitë origjinale ku tregohet qartë bashkëpunimi i shtetit grek dhe klerikëve të lartë të Kishës Ortodokse Autoqefale të Greqisë me pushtuesit italian dhe gjermanë. Historia e vërtetë nuk quhet ajo histori që shkruhet nga gjysma e vërtetë e përzierë me gjysmë gënjeshtre. Historia e vërtetë është ajo histori që shkruhet mbi baza të dokumenteve të vërteta, sado të hidhura të jenë ato”.

Ndërsa përkthyesi grek Filip Kiricis në parathënie të librit ndër të tjera shkruan: “Kushdo në Greqi që guxon të pranojë spastrimin etnik që pësuan çamët, nëse nuk dëshiron të jetë në shënjestër dhe të persekutuar, duhet ta justifikojë atë si pasojë e bashkëpunimit të tyre me ushtritë italiane dhe gjermane gjatë Luftës së Dytë Botërore, sepse disa prej tyre bashkëpunuan sikur grekët të mos bashkëpunonin me pushtuesit ose të mos kishte çamë që luftonin në vijat e ELAS-it kundër pushtuesve. Sikur xhandarmëria greke dhe Batalionet e Sigurimit që bashkëpunonin drejtpërdrejt me pushtuesit italianë dhe gjermanë, të mos ishin grekë dhe, po të ishin, të gjithë grekët duhej të thereshin ose të dëboheshin nga Greqia si bashkëpunëtorë të pushtuesve! Është turp për një historian që respekton veten të justifikojë çdo spastrim etnik, sidomos kur ai merr formën e gjenocidit, dmth kush nuk arrin të shpëtojë vritet. Në Greqi, fjalën e fundit në çështjet e historisë e ka shteti i thellë nacionalist, i cili arrin deri aty sa të tërheqë nga shkollat edhe çdo tekst shkollor që vë në dyshim pikëpamjen nacionaliste të historisë greke apo besueshmërinë e kishës ortodokse në çështjet shkencore. Dhe kushdo që guxon të përplaset me të do të jetë në shënjestër jo vetëm të mediave. por edhe nga bandat fashiste që plaçkitën shumë shkolla greke. Si është e mundur, pra, që dikush të guxojë të pretendojë se ndaj çamëve është bërë gjenocid, siç votoi Kuvendi i Shqipërisë vite më parë.

Kështu, në Greqi arrijmë në pikën që të informohemi për historinë e saj nga librat dhe botimet që botohen dhe shohin dritën jashtë vendit, siç është bërë gjatë diktaturës ushtarake 1967-1974, siç e imagjinoj sot në Iran me libra dhe botime që kanë sukses kundër profetit Muhamed. Sidomos për çështjet që kanë të bëjnë me pronat e minoriteteve, si minoriteti i shqiptarëve myslimanë çamë dhe refugjatët maqedonas të Luftës Civile, të cilat pasardhësit e viktimave të spastrimit etnik pretendojnë t’i marrin përsëri. Grekët që përvetësuan pronat e çamëve dhe maqedonasve janë të parët që synojnë dhe luftojnë ata që me librat e tyre justifikojnë kthimin e këtyre pronave.

Një libër i tillë zgjodha të përkthej, tërësisht jofitimprurës, sepse vë në pikëpyetje nacionalizmin grek dhe mendoj se duhet të bëj gjithçka për të zbardhur krimet e tij, veçanërisht kur ato arrijnë në nivelin e gjenocidit, siç është gjenocidi i myslimanëve dhe hebrenjve në Peloponezit.në 1821-1828 dhe muslimanët dhe hebrenjtë e Greqisë Perëndimore gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ky i fundit është gjenocidi i fundit që grekët, bashkëpunëtorë të pushtuesve, arritën të kryejnë në rastin e dhënë, siç karakterizohet nga E.AM. dhe K.K.E. në atë kohë, dhe për shkak se pasardhësit e tyre ende dominojnë shtetin e thellë grek dhe përcaktojnë pas dritares së jetës politike rrjedhën reale të këtij vendi, zbulimi i së vërtetës për këtë gjenocid për mua është një akt i rëndësisë më të lartë morale dhe politike, një haraç për shkencën historike”.

Ky është libri i dytë i historinit Arben Llalla që botohet në gjuhën greke pas librit Arvanitët- Themeluesit e Greqisë së Re i cili u botuan dy herë në greqisht me një tirazh 2000 kopje, përkthyes i këtij libri ishte Fotini M. PAPA.

Vargjet poetike të poetes Katjusha Pogaci të përkthyera në gjuhën angleze nga Raimonda MOISIU

February 28, 2022 by s p

The poetry of Katjusha Pogaci touches our heart!

A great age of literature is perhaps always a great age of translation”Ezra Pound Translating a poetry collection by the poetess, Katjusha Pogaci, it’s an amazing experience. I tried to keep to traditional verse form because rhythm, musicality and pace are intrinsic to Katjusha’s poetry. Her poetry is a poetry that looks into the heart of things, warmth, tenderness, understanding, kindness, love, affections and respect for the dignity in human personality. It strengthens our interest in human nature, elevates the drooping spirit, intensifies our aspiration toward the good and the beautiful in all that surrounds us, and tends to raise the level of our lives by helping us to see the essentials of life more clearly. Written by Raimonda MOISIU
Why poets grieve through!
The poets suffer and grieve through, ‘Cause they know the value,To the word they use! The poets are crushed byThe weight of the word, Some people use the words, Like picking the tomatoes, But them (Poets) that’s not!
Inspired by the muses, The poets suffer and sweat,Putting the words together, In such a way, be careful How you talk to the poets,Because words can hurtThe Poet’s Feelings!
Friday June 1, 2012(Published in the poetry book, “A cup of sun”)
PSE VUAJNË POETËT –
Poetët vuajnë se vlerësojnë fjalën,Për ta fjala ka peshë tjetër,Disa i shesin fjalët si domatetPor jo poetët.
Ata vuajnë bashkë me fjalën,Bashkë me të djersiten, Prandaj, kujdes kur flisni me poetëtSe nga fjala vriten.
BALKAN
The Balkan, where we live in, It’s you and it’s me, Yes a noun, and a verb, Into the roots, in the history, Holding on together with ballads,Through the War and beyond the haze,
Bal-Kan* (Forehead)
The Balkans has, So proudly throughout the ages!
Bal-Kan,A thought storm in the mind, The hope in the air, With eyes like sparks, Passion and romance,So amazing portrait, Suffering and legends, But often holding a grudge,Like a starving beast inside the chest!
Only the rivers run, And only they run free, They run over you,They run over me, As the torrential rains, Running far away,White Drin, -The Goddess, Black Drin, – The Prince!
Balkan, sheltered by mountains Balkan, storms of troubles, Woods and valley creeks, People and borders,Native tongues and quiet lakes, Through the fire and flames,The ground beneath roars, And the earth’s crust breaks!
But one does arouse us, While the other spies on…
Balkan,It’s not far beyond geography, It’s a part of this world, “Cause we’ve got a history, Where kinds of lute still being played,And out where the waves crash on Weird and tragic shores!
High on the tragic mountains…The clouds are angry, The winds are restless, While the evil tongues yell in anger….
But deep in the spirit,You hold onto your hope, Your hope is big,It’s a beautiful hope, In the mirror of the times,That holds all the treasures, You could see and then you’d understand, That you’re not afraid to lose them!
Set them all in a single necklace,And it’s yours forever!
Tuesday January 23, 2001
*The word Bal-kan, in which there are two words with different meaning in Albanian language and it comprises meaning, “Ball” (Forehead), and the other word “kanë”, it comprises meaning, “to have”.
Ballkan
Ballkani ku ne jemi, Jam unë, je dhe ti Një emër dhe një folje Në rrënjë, në histori, Bashkë me baladat Luftë edhe mjegull, Ball – kanë këta popuj Të rëndë në shekujt.
Ball – kanë E, në ballë Mendimin stuhi, Shpresën nëpër erë Shkëndijat në sy, Pasion dhe legjenda Portretin e bukur, Por shpesh rri mëria Thellë bishë e strukur.
Veç lumenjtë ecin, Vrapojnë si veri Vijnë tek unë, Vijnë dhe te ti, Si krushq të rrëmbyer Vrapin n’arrati Nuse Drini i Bardhë,Dhëndër Drini i Zi. Ballkan me kaq male, Ballkan me kaq halle,Pyje e lumenj, Popuj e kufij, Gjuhë e liqenj Zjarr edhe shkëndi… Nëntoka flet, Mbitoka gjëmon Njëra rizgjohet E tjetra përgjon…
S’je veç gjeografi, Je dhe ti një botë, Ku bien lahuta E përplasen dallgë, Brigjeve tragjikë Maleve tragjikë… Retë kreshpërohen Erërat ngatërrohen E gjuhët këlthasin.
Porse thellë në shpirt Ti me shpresën luan, Shpresa jote e madhe Bukuri e hajthme, Në pasqyrë kohësh Reflekton thesare Shikoi, kuptoi Dhe s’ke për t’i humbur.
Bashkoi gjerdan Që t’i kesh përfare…
E martë, 23 janar 2001
Let’s make peace like a sky!
Let’s make peace like a skyOn the wrinkled face of the dream And believing that someday The peace will come,And it will make us one!
Peace will come, and together, We will get there!
Maybe in another time, When the fragrance of peace, It would seem far behind us, Like a slice of toasted white bread, After feeling hungry and tired,Like seeking for clear water in a desert, Like a blazing fire in this bitter world, When the weird figures that come out, Flinging the flakes of flame, In this unreal game, That burns deep inside of us!
Now and then, we will be there!
But, after all, It’s a long road to walk, Along the old and dusty paths, With lots scrapes all over the face, Scratching in and up under the skin, Scratching out our eyes, And deep in our soul!
The cave of the beasts and snakes in a hole, All tied up, in endless trap.
Ah, the road,It’s a long road And we all must take as The first step is the last one!
And walking that same road,I don’t know what I’d do, And if I could make out, I don’t know where to go!
From there, Catching each ray upon the light-Side by side sticking togetherSeeing flashes of light behind the eyes,
You know, you walk,You walk, you learn!

NË KOKËN E PUTINIT

February 28, 2022 by s p

Nga PAOLO VALENTINO/

Duhet shkuar përtej fjalimit të çoroditur historikisht e pak t’arsyeshëm politikisht, me të cilin Vladimir Putini dogji urat e fundit me bashkësinë ndërkombëtare, duke lajmëruar njohjen e dy republikave të ndara ukrainase, për t’u orvatur të kuptohet se ç’ka në kokën e presidentit rus e cilat mund të jenë lëvizjet e tij të ardhme. Putini ka përqëndruar dy dhjetëvjeçarë mllefesh dhe ankimesh në një fjalim t’atypëratyshëm të një ore, i ngjeshur me zëmërim të akullt, psherëtima, kërcënime të pafshehura. Por për të kapur kuptimin e thellë, duhet të shkojmë mbrapa, në dy çaste vendimtare të parabolës së gjatë të pushtetit të tij. I pari është në dhjetorin e vitit 2012, kur në sallën shkëlqyese të Shën Gjergjit në Kremlin, ai u betua për mandatin e tretë presidencial. Në fjalën e rastit Putini përmendi diçka që mbeti e errët për më të shumtit: ”Dikush do të marrë drejtimin e dikush do të mbetet mbrapa, duke humbur pashmangmërisht pavarësinë e tij, do të varet jo aq nga fuqia ekonomike, por më shumë nga vullneti i çdo kombi, nga energjia e tij e brëndëshme, ajo që Lev Gumiljov e quante passionarnost, aftësia për të shkuar përpara e për të pranuar ndryshimin”. Kush e dinte mori shënim menjëherë. Gumiljovi qe një filozof i përndjekur nga Stalini, që e mbajti për 14 vjet në një burg në Siberi. Prindërit e tij ishin një çift tepër i famshëm poetësh rusë, Nikollaj Gumiljov dhe Ana Ahmatova, që i kushtoi “Requiemin” e saj vuajtjeve të të birit. Passionarnost është një fjalë e vështirë për t’u kuptuar, edhe më e ndërlikuar se ajo që i dha Putini: bën fjalë në fakt për kryqëzimin e tregon “aftësinë për të vuajtur”, atë që presidenti rus kërkon nga populli i tij. Por Gumiljovi qe edhe mbështetës i Eurazisë, që i ka frymëzuar Putinit krijimin e Bashkimit euraziatik, projektit të dështuar politik, që në dëshirat fillestare duhej të përkonte me kufijtë e BRSS.

Tjetër çast vendimtar është 2014, viti i bashkëngjitjes së Krimesë që Putini e përligji duke thirrur në ndihmë russkij mir, botën ruse, prej së cilës vinte koncepti Rusia e re dhe e barabarta e saj gjeopolitike. Duke u vetëngarkuar me misionin e ribashkimit, ai foli për “kombin e ndarë” të rusëve e për nevojën e “mbrojtjes të qytetërimit rus nga rreziqet e fuqive të jashtëme”, veçanërisht të atyre që vinin nga Perëndimi. Ideja e “botës ruse” i luhatëzon kufijtë e Shtetit, ata të Biellorusisë e t’Ukrainës së pari, duke nënvizuar rolin e “kampionit” të popullsive rusofone pikërisht të mëmës Rusi dhe të drejtën për t’a ushtruar.

Passionarnost dhe russkij mir janë përcaktuese për të deshifruar qëndrimet e Putinit, i cili, mbas dy dhjetëvjeçarësh pushteti e në prag të shtatëdhjetë viteve, me një shëndet të kthyer në sekret shtetëror e sigurisht jo në gjëndjen më të mirë siç e tradhëton fryrja e tij, ndoshta po mendon largimin e tij. Sigurisht është gjithënjë e më i depërtuar nga misioni i tij. Izolimi fizik e mendor, i detyruar nga pandemia, jeta e tij në një tumullac në dy vitet e fundit e kanë thelluar largësinë nga Vëndi dhe nga vetë bashkëpuntorët e tij, të cilët ose e shohin nga largësi të sikletëshme, siç ndodhi të hënën me Këshillin e Sigurisë, ose duhet t’i nënështrohen karantinave të gjata para se të hyjnë. “Putini vendos gjithënjë e më shumë vetë, askush nuk mund të thotë më se kush është këshilltari i tij më me ndikim dhe çfarë është në kokën e tij”, shpjegon Fjodor Lukianovi, drejtor i Russia in Global Affair. Ka një fjalë ruse për këtë lloj sistemi, që shkon në kohët e Carëve, kur sovrani nuk ishte i lidhur nga asnjë lloj rregulle: samoderzhavie, diçka shumë e ngjajshme me autokracinë. “Nëse këshillohet me ndonjë, atëherë e bën me Zotin – thotë pa shaka Dmitrij Trenin i Carnegie Moscow center – mjafton të shihen fotografitë e Krishtlindjeve, në kishën e tij, duke biseduar me të Plotfuqishmin. Putini e sheh veten si një mbret bashkëkohor”.

Por më parë se të formulohen lëvizjet e mundëshme t’ardhme, ka një pasojë që i shtohet dyfjalëshit passionarnost-russkij mir, po aq vendimtare që duhet mbajtur parasysh. I a ka shpjeguar mirë Viviana Mazzas ish ambasadori amerikan në Moskë, Michael McFaul: “Frika m’e madhe e Putinit është një Evropë demokratike dh e lulëzuar që do të përfshinte Ukrainën, sepse zbërthen tezën me të cilën ai kërkon të ligjërojë regjimin e tij autokratik përpara popullit rus. Nëse janë sllavë e nuk bëhet fjalë për të tjerë, si mund të mëtojë që Rusia ka nevojë për një Car e për një Shtet të fortë si pasojë e kulturës së saj e pastaj të ketë pranë një Vënd që bashkëndan Historinë e saj, por që është një demokraci funksionuese?”.

Të hamendësohet se çfarë do të bëjë Putini, tashmë që maska e hipokrizisë i ka rënë dhe që ushtarët e tij “mbrojnë” boots on the ground Luganskin dhe Donjeckin, mbetet një kumar. Mund të kënaqej me këtë bashkëngjitje të vogël dhe me atë puthadoren në veprim në Bjellorusi, ku nuk ka asnjë njet për të kthyer trupat në shtëpi mbas ushtrimeve. E t’a paraqiste si suksesin më të madh gjeopolitik të 30 viteve të fundit. Ose të marrë kohë, siç ka bërë shpesh, e të vazhdojë të verë në provë caqet e durimit perëndimor, duke mbajtur gjithmonë në gji Ukrainën, shënjestrën e madhe, xhevahirin e munguar të bashkimit përfundimtar të russkij mir. Në të dy rastet është një rravgim që Vëndet Perëndimore nuk mund t’i a lejojnë më. Edhe sepse ajo që Putini nuk po e merr vesh aspak është se ai lëviz me logjikën e tetëqindit, e përbërë nga kombëtarizmi dhe lumejtë e gjakut: “Përdor metoda të të XIX shekull në shekullin e XXI” tha njëherë Anxhela Merkel, me gjasë udhëheqësja që po i mungon Evropës në këtë krizë. Sintoma e sonambulëve që shkojnë pa ditur drejt Luftës së Madhe, është një rrezik i gjallë e i pranishëm.

“Corriere della Sera”, 23 shkurt 2022 Përktheu Eugjen Merlika