Archives for June 2022

PROF. NICHOLAS C. PANO DHUROI 500 USD PËR 110 VJETORIN E VATRËS

June 2, 2022 by s p

Me rastin e 110 vjetorit të Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, vatranët fisnikë po japin donacionet e tyre si garanci ekonomike dhe patriotike për një organizim model të kremtimi të Darkës solemne dhe Konferencës Shkencore Ndërkombëtare. Së fundmi Prof. Nicholas C. Pano dhuroi 500 usd për 110 vjetorin e Vatrës. Më herët kanë dhuruar Kryetari i Këshillit të Vatrës Kolec Ndoja 2.200 dollarë, Kryetari i Vatrës Elmi Berisha dhuroi 1 mijë dollarë, Nënkryetari i Vatrës Alfons Grishaj dhuroi 1 mijë dollarë, Shefi i Kabinetit të Kryetarit të Vatrës Dr. Pashko Camaj dhuroi 1 mijë dollarë, Anëtari i Kryesisë Mondi Rakaj dhuroi 1 mijë dollarë, Sekretarja e Vatrës Nazo Veliu dhuroi 500 dollarë, Presidenti i Nderit të Vatrës Agim Rexhaj 500 usd, Ibrahim Kolari 500 usd dhe Agim Aliçkaj 200 usd.

Vatra fton të gjithë bizneset shqiptare dhe patriotët shqiptarë që ti bashkohen festës së Vatrës jo vetëm me prezencën e tyre, por edhe me fisnikërinë e tyre të dëshmuar me anë të donacioneve me këtë rast.

Konferenca Shkencore Nderkombetare organizohet ditën e Dielë, 12 Qershor 2022, Ora 1: 00 PM, Adresa: “Illyria Community and Wellness Center at Jacobi Hospital -1400 Pelham Parkway South, Rotunda (Next to Building 4), Bronx, NY 10461,” (Salla e Amfiteatrit).

Darka solemne do të organizohet ditën e Dielë, 12 Qershor 2022, Ora 7: 00 PM, Adresa: Villa Barone Manor, 737 Throggs Neck Expy, Bronx, NY 10465.

Hyja për publikun për të marrë pjesë si dëgjues në Konferencën Shkencore Nderkombetare është falas.

Pjesëmarrja në Darkën Solemne kushton 150 usd për person, me të gjitha të përfshira. Një tavolinë ka në përbërje 10-12 persona.

Për çdo informacion personat përgjegjës të kontaktit janë: Besim Malota cel: 917 418 3392 dhe Anton Raja cel: 646 594 4747.

FRANZ KAFKA, NJЁ BRUMBULL SUI GENERIS

June 2, 2022 by s p

Dr. Iris Halili

Thonё se me Kafkën, letërsia rresht sё qeni roman me historira. Ai krijoi njё univers mё vete, me apo pa tё nё qendёr, s’ka rёndёsi. Qysh atёherё, edhe universi ynё punon ndryshe. Ai ishte hebre me origjinё, por kultura e tij mbetet ajo çeko – gjermane. Mbahet të jetë një ndër shkrimtarët më të mëdhenj të shekullit tё XX-tё. Njihet si përfaqësues i modernizmit, një ndër eksperimentalistët më të mëdhenj, përfaqësues i avant-garde-ёs, profeti i të sotmes dhe i të ardhmes. Në mes gjithë “izmave”, mbeti sui generis. Kuptohet që, si të gjithë gjenitë, edhe Kafka nuk lindi ex-nihilo. Rrënjët e tij tё ndёrthurura e tё koklavitura, mund t’i gjejmë tek dy klasikët e mëdhenj rusё, Gogol’ dhe Dostoevskij. Këtu le të kujtojmë studiuesin Maurice Blanchot (1907-2003), i cili përcakton Gogol’-in si pikën mbështetëse “të levës” së Dostoevskij-t. Sipas kësaj lidhjeje zinxhir, eci modernizimi duke ardhur nga shekulli i XIX-të tek ai i XX-të. Në gjysmën e parë të shekullit, trekëndëshi mund të formohej sipas skemës: Kafka, Proust dhe Joyce. Ndoshta, është momenti të shënojmë se format më origjinale të shekullit XX-tё, si dhe më tipiket për të, i gjejmë në katër dekadat e para. Këtu kemi, pothuaj të formëzuar, gjithçka që do të vinte më pas.

Si ndër përfaqësuesit më të shquar të botës letrare të shekullit, Kafkën e kanë studiuar dhe s’e kanë kuptuar deri në fund, e kanë kuptuar dhe sërish janë befasuar. Atë e kanë cilёsuar si strukturalist, nisur nga ideja e shpallur në veprën e tij sipas së cilës rëndësi nuk ka qenia, por relacioni, jo subjekti, por struktura. Njerëzit për Kafkën, njëlloj si dhe sendet, janë forma dhe jo substanca e kjo vihet re sidomos tek Metamorfoza, Fqinji, Ura etj.

KAFKA SI RELIGJIONIST

Njëkohësisht, është cilësuar si religjionist. Parimi kafkian është: nuk ka Zot, por duhet të ketë. Në disa fiction të tij, Kafka duket se ka qenë jo pak i lidhur me teorinë e Z. Freud-it. Kështu, tek pjesёzat: Qeni, Urithi gjigand, Strofka etj, vihet re, pak a shumë, një përpjekje mekanike për të bërë një formulë letrare, me tendencën e lidhjes së psikoanalizës me fenë. Kafka është etiketuar nga kritika edhe si ekspresionist. Kjo, ndoshta, sepse vepra e tij shfaqet si një shprehje e plotë e botës subjektive të shkrimtarit. Të krijohet përshtypja se shkrimtari imiton ëndrrat e këqija, në të cilat njeriu gjendet para situatave më absurde.

Pothuaj të gjithë studiuesit i bashkon mendimi se Kafka është natyralist dhe mban të gjitha tiparet e këtij drejtimi. Vepra kafkiane mbron parimin darvinian, sipas të cilit tek njeriu, ana fiziologjike është më e rëndësishmë se ndikimi social, tipar që e gjejmë të plotë tek natyralisti më i madh i të gjitha kohёrave, Émil Zola. E gjitha kjo, e gjen veten brenda një arti, ku pasqyrohet bota e brendshme, intime dhe fiziologjike e njeriut. Tipik këtu paraqitet Shartimi. Të lexosh Kafkën dhe të mos e njohёsh atё si paraekzistencialist, do të qe e pamundur. Kjo bindje rritet, po të kihet parasysh se shkrimtarin e madh mendohet ta ketë tërhequr vepra e paraekzistencialistit Kierkegaard. Shembull tipik, janё: Një relacion akademik, Ura, Porta e ligjit, Hiq dorë etj. Gjithsesi, akoma sot, studiuesit nuk kanë mundur të japin përfundimet e plota për modernistin – avant-garde-istin Kafka, sikurse mbeten të pashpjegueshme deri në fund analizat për Proust-in dhe Joyce-in. Duke marrë shkas nga terminologjia e semiologut të madh Roland Barthes (1915-1980), kujtojmë se pikërisht, me këta modernistë të mëdhenj lind letërsia “e shkrueshme”, që i zë vendin traditës së letërsisë “të lexueshme”. Zbërthimi i kësaj teze, do të thotë se letërsia që kemi në dorë është një letёrsi, e cila jo gjithmonë kuptohet njësoj nga receptues të ndryshëm. Pikërisht, për këtë ajo quhet “e shkrueshme”. Rrjedhimisht, kjo të çon tek ideja e tekstit të hapur, ku receptuesi vihet në rolin e rikrijuesit.

NJË KRAHASIM MIDIS METAMORFOZËS DHE NJË RELACION AKADEMIK

Probleme të receptimit

Metamorfoza e F. Kafkës u botua, për herë të parë shqip, në revistën Bota Letrare[1]. Receptuesit shqiptarë kur e lexuan, u habitën e nuk kuptuan asgjё nga kjo letërsi. Ata shkuan mё tej: menduan se pёrkthimi ishte i dobёt . Tentuan tё injoronin vlerat e shkrimtarit. Të gjithё i kishin sytё nga klasikja, nё fund tё fundit, letёrsi e mirё ёshtё ajo qё njihet dhe kapёrdihet nga shumica. Pse ndodhi kështu?! T’i përgjigjesh kësaj pyetjeje do të thotë t’i jesh pёrgjigjur njё tjetre mё parё: “Përse Kafka mbetet enigmatik pёr receptuesin hipotetik tё tё gjitha kohёrave? Përgjigja, sidomos sot, është e thjeshtë. Kafka u shfaq dhe do të shfaqet për shumë kohё e breza, si shkrimtar avant-garde. I tillë, u paraqit që me botimet e para, i tillë vazhdoi të mbetej edhe mё vonё, kur studiuesit filluan ta qёmtonin seiozisht veprёn e tij. Ndoshta, Kafka e kishte parandjerë një gjë të tillë, ndaj dhe i që lutur mikut te tij Max Brod-i, t’i digjte veprën. Por Brodi e tradhtoi dhe bota kështu fitoi një gjeni dhe një letërsi më shumë. Jo gjithmonë tradhtitë vijnë për të na bërë keq. Me sa duket paska edhe tradhti që na shërbekan. Receptuesi shqiptar, i sapodalё nga një traditë censure, do ta kishte të vështirë të përshtatej. Në studimet receptive kjo duket se ka një vend të veçantë, pasi në mënyrë “biologjike” lidhet me pritjen që i bën publiku një vepre. Kuptohet që pritja ka lidhje me një shije të caktuar, që gjithsesi, publiku e ka. “Biologjikisht” publiku është thirrur të gjykojë veprën, sipas përshtatjes me këtë shije. Duke hequr paralele, le të kujtojmë se, kur Kafka iu prezantua publikut europian, ai ishte përshtatur me shijen e klasikëve të mëdhenj si: Tolstoj, Balzac, Dickens, por edhe me Gogol’-in dhe Dostoevskij-n. Kafka sigurisht, kishte shkelur normat, kishte shpërfillur pritjen e publikut, kishte injoruar tregun, domethёnё, kishte shmangur plotësisht, horizontin e pritjes, duke na ofruar një letërsi kryevepër dhe largpamёse. Paralelja me receptuesin shqiptar të 1991-shit dhe atë hipotetik, le të themi, të 1926-ës, është afërsisht e pranueshme. Kjo pasi edhe censura komuniste kishte lejuar tregun e romaneve klasike, gjë që kishte sjellë kultivimin dhe, rrjedhimisht, përshtatjen me një shije pak a shumë të përcaktuar. Por të mos harrojmë se pak më parë thamë që paralelen mund ta heqim vetëm përafërsisht dhe kjo pasi lexuesi hipotetik i ‘26-ës vërtet u habit nga Kafka, por ai ishte i përshtatur me këto habi, po të kujtojmё se ai njihte Baudelair-in dhe, bashkë me të gjithë, simbolizmin e famshëm të shekullit të shkuar, si dhe jetonte në një kohë tё çuditshme, domethёnё në një kohë kur shumë drejtime letrare skandalizonin publikun. Ndërsa lexuesi shqiptar, megjithёse jetonte në 1991-shin, nuk i njihte këto rryma qё dehnin turmat me modernizёm. Fatkeqёsisht, ai nuk njihte as klasikët e përmasave të Dostoevskij-t etj. Kjo na çon në mendimin se edhe kultivimi i shijes letrare të receptuesve shqiptarë, lë shumë më tepër për të dëshiruar, se ai i lexuesit hipotetik tё ’26-ёs në Evropë. Rrjedhimisht, horizonti i zymtё i pritjes sё lexuesit të 1991-shit në Shqipëri, do të qe më i ngushtё se sa i lexuesit tё hamendёsuar të 1926-ës në Evropë. Mund ta heqim kёtё paralele të thjeshtë, në të dyja rastet është mёse e kuptueshme. Kafka mbetet i vështirë në receptim, i pakapshëm në përfundime dhe paraprijёs në pritje, cilado qoftё koha dhe receptuesi i çfarёdoshёm qё njihet me tё. A do ta kemi këtë fenomen më 2026?! Le tё guxojmё tё sygjerojmё se ndoshta po. Sipas gjasave tё deritanishme, mund tё themi se Kafka rri e pret aty, nё vendin e vet, i qetё si asnjёherё nё jetё.

METAMORFOZA[2] DHE METAMORFOZAT

“Kur njё mёngjes Gregor Zamza u zgjua pas ëndrrash të trazuara, vuri re se në krevat qe shndërruar në një kandërr tё pёrbindshme”[3]. Kështu fillon Metamorfoza, një ndër kryeveprat e letërsisë së shekullit tё XX-tё. Protagonisti është kthyer në kandërr. Çdo receptues e kupton se ai nuk ka më pamje njerëzore. Pёrpiqemi t’i vendosim një emër të përafërt kafshe, por ndiejmё neveri se e dimё qё s’ёshtë kafshë e bukur. Kjo mund të të çojë tek ideja se autori na ofron një tekst të mbyllur, ku, rrjedhimisht, ne si receptues, vihemi në pozicionin e një bashkëpunёtori. Qenia e pështirë ngacmon trurin e receptuesit, pasi autori, megjithëse s’e përcakton përfundimisht ç’lloj qenieje është, shënjon hollёsira të mjaftueshme të na bindё për tiparet e saj tё çuditshme. Ne njohim, rresht pas rreshti, reagimet dhe arsyetimet e saj, rresht pas rreshti ne bindemi se brenda qenies është njeriu. Hap pas hapi, shikojmë se, më shumë se Gregori – qenie, të tjerët kanë filluar të pësojnë shndёrrime. Dhe ata, fatkeqësisht, janë pjesёtarët e familjes. Ata në fillim e trajtojnë si një kafshë shtëpie, që ekziston, ndërsa më vonë e braktisin. E konsiderojnё si kafshë vrimash, që sjell papastërti, pisllёk. Dhomën ku jeton, e kthejnë në kosh plehrash, ndërsa ushqimin fillojnё t’ia pakёsojnё. Rresht pas rreshti, receptuesi shikon si çnatyrohen me rradhё: motra, babai, nëna e Gregorit. Mëshira e fillimit kthehet përfundimisht në bezdi. Ndërkohë, receptuesi, kupton qartë se metamorfoza e shëmtuar fizike e Grigorit, ka shërbyer për të formësuar metamorfozat e tmerrshme të familjes së tij prej gjaku. Pёrpёlitemi me dhembje se ata janë më të shëmtuar se vetё Zamza. Sipas një niveli të parë leximi, përfundimet mund të jenë sa filozofike, aq edhe moralizuese. Duket sikur filozofia kafkiane, kёrkon tё prekё gjenetikën e marrëdhënieve njerëzore. Ai e sheh njeriun si një qenie të ndërvarur interesash. E sheh si një ekzistencë që s’mund të jetojë pa pjesëmarrjen aktive të frymëve të tjera njerëzore. Ndryshe, ai do të jetë një kafshë apo një vegjetim i pashpresë. Mes një pesimizmi karakteristik, Kafka e mbyll tekstin me një formë optimiste të vetvetishme. Kjo tё çon tek ideja se, nëpërmjet një konstatimi pesimist për ekzistencën, ai të ofron rrugët e lumtura të një ekzistence optimiste. Këtë e gjen tek marrёdhёniet reciproke e tё pashmangshme midis qenieve njerëzore. “Dhe si pёr tё pёrforcuar ёndrrat e tyre tё reja dhe synimet e tyre tё mira, nё fund tё udhёtimit e bija u ngrit e para duke shtrirё trupin e sa tё ri”[4]. Motra, dhe pjesёtarët e tjerë të familjes, rijetojnë jetën edhe pas vdekjes së Grigorit. Të tre së bashku, ata shpresojnë. Sipas këtij niveli të parë të leximit, ne rendim drejt idesë, se të gjitha marrëdhëniet njerëzore, janë marrëdhënie interesash. Kjo nuk duhet kuptuar vetёm me ngjyrimet negative, por me të gjitha emocionet që mbart si fjalë. Tjetri vlen për mua, për aq kohë sa më shërben mua. Kjo do të thotë se unë dua praninë e një njeriu, për aq kohë sa ai më jep mundësinë ta dua si djalë, vëlla, partner, vartës etj. Pikërisht në momentin që ai nuk i shërben shpirtit tim, punës time, domethёnё, interesave të mia, ai pushon së ekzistuari. Duke dashur ta lexojmё ndryshe Metamorfozën, le t’i rikthehemi paksa kritikës marksiste. Përse ajo e censuroi Kafkën edhe këtë libër? Sipas një interpretimi tjetёr, kjo vepër mund të karakterizohej si deformimi i personalitetit njerëzor në kapitalizëm, pasi kemi kthimin e njeriut në kafshë dhe jetёn e tij si mjet fitimi. Druajmë se vetë kritika marksiste e kuptonte se, edhe nëse një nivel leximi do të na shpinte tek kjo ide, disa nivele të tjera, shumë shpejt, do ta përmbysnin kёtё arsyetim dhe do të shpinin ujë atje ku marksizmi s’do tё kishte dashur. Së pari, vepra nuk jep shpjegime në ç’rend shoqëror jemi. Aq më tepër aludimet që bën Kafka për problemet e lirisë, do t’i bënte teoricienët marksistë të ndjeheshin ngushtë, pasi teza e tij për lirinë e njeriut (me fitoren e komunizmit), përjashtohet nga koncepti qё ka Kafka, i cili lirinё e sheh si mallkim gjenetik i racës njerëzore. Një tjetër argument, që do t’i frenonte marksistët, do të ishte fakti se Kafka nuk jep qoftë edhe një shënues të vetëm, që të na bind se Gregorin e ktheu në kandërr një arsye e jashtme, që do të ishte mё e pranueshme për marksistët. Na çudit fakti se më rehat se kudo, kritikët marksistë ndiheshin kur e kritikonin dhe shtrembёronin veprën e gjeniut. Por më mirë le t’i lëmë ata në mllefet e tyre, dhe të kthehemi tek letërsia e madhe, tek Kafka.

PJESA E PARE…

[1] Grup autorёsh, Bota letrare, nr. 2, Tiranё, 1991.

[2] Kafka F. Metamorfoza. Shtёpia botuese Fan Noli. Tiranё, 1992

[3] Po aty. fq.3

[4] Kafka F. Metamorfoza. Shtёpia botuese Fan Noli. Tiranё, 1992, fq.71

VASFI VISOKA U DËNUA NGA KOMUNISTET ME BURG PSE KISHTE BOTUAR LIBRIN “NËNA KOSOVË”

June 2, 2022 by s p

Nga Enver Memishaj

I vetmi vend në botë që dënonte shtetasit e tij se shkruanin libra me ide patriotike!

Nuk është e vërtetë aspak që unë të kem qenë urdhënue prej ndokujt me bamë atë libër, por e kam bamë vetë vullnetarisht. (Vasfi Visoka)

Vasfi Samimi (Visokë, 1908 – 4 gusht 1981) graduar profesor doktor i shkencave, mjek veteriner, futbollist me “Fenerbaçen “ në Turqi, shkrimtar dhe publicist. Bashkëthemelues i shërbimit veterinar shqiptar dhe institucioneve të para diagnostike veterinare e humane, shëndetit publik veterinar dhe ligjit të parë të shërbimit veterinar, kontribute të shquara në zhvillimin e konsolidimin e veterinarisë dhe kërkimit shkencor.Petagog në Universitetin Bujqësor Tiranë.

Jeta dhe vepra e tij janë botuar në 28 vëllime, nga dy djemtë e tij, pasi shteti e kishte harruar këtë patriot dhe shkencëtar. Samimi është përfaqësues i asaj gjenerate profesionistësh intelektualë të formuar në Turqi dhe Gjermani, të cilët jetësuan lidhjen mes Shqipërisë dhe Kosovës.

Ndër botimet e tij në fushën e letërsisë, përmendim “Nëna Kosovë” është një nga përshkrimet e sinqerta dhe romantike të autorit për vitet 1938-43. Libri çelet me shprehjen poetike: “Kam shkuar pesë herë në Kosovë. I jam bërë pesë herë dashnor.Qielli i Kosovës ndriçon me rrezet e diellit që i veshin syrin njeriut, atmosfera e saj është mbushur me një fuqi tërheqëse dhe në tokat e saja të shenjta valon një fuqi magjiplote.”

Vepra “Shqipërija e vërtetë, Nëna Kosovë” (1938–1943), Njenja dhe mendime, Përshtypje udhëtimi nga Tokat e Liruara, botimi i parë në Tiranë 1943, botimi i dytë Tiranë1995.

“Ky libër i dedikohet martirëve të motshëm e të rinjë, kohrave të kaluara e të ditëve te sotshme, që kanë ra dëshmorë për lirinë e kombit e t’atdheut. Në këtë libër nuk ka politikë, shovinizëm dhe pamje të nji-anshëme, por ka vetëm nji parashtrim të sinqert, nji të vërtete të shenjtë njerëzore!…”

Me të ardhur komunistët në pushtet, Vasfi Visoka është një nga të parët që u arrestua më 7 dhjetor 1944, dhe e shpunë para Gjyqit Special për Kriminelët e Luftës dhe Armiqtë e Popullit i njohur ndryshe si Gjyqi Special, që ishte një gjykatë komuniste që veproi në pranverën e vitit1945.

Trupi gjykues përbehej nga 9 veta, kryetar i saj u emërua gjeneral lejtnant Koçi Xoxe (teneqexhi me 5 klasë shkollë), dhe anëtarë: kol. Hysni Kapo, n/kol. Beqir Balluku, kap. i I Hajdar Aranitasi, partizan Gaqo Boboshtica, dr. Medar Shtylla; Faik Shehu, Halim Budo, gjykatës; Gaqo Floqi, gjykatës. Më 10 mars 1945, u emëruan si ndihmësgjyqtarë edhe Bilbil Klosi, major Gjon Banushi dhe major Haki Toska. Prokuror i Gjyqit ishte Bedri Spahiu, gjeneralmajor. Sipas Badri Spahiut, Enver Hoxha ishte udhëheqësi i vërtëtë, gjykatësi dhe prokurori.

Prokuroti kërkoi dënimin e Vasfi Samimit me 5 vjet burg, ndërsa gjykata u tregua e “humane” dhe e dënoi me 3 vjet burg, pa asnjë provë juridike. Ai u lirua nga burgu në vitin 1946 me amnisti dhe mbeti për jetë i suverjuar nga Sigurimi i Shtetit.

Po përse u dënua patrioti dhe shkencëtari Vasfi Visoka ?

Nga proçesvrabali igjykatës, mësojmë se Vasfi Visoka udënua për botimin e librit “Nëna Kosovë”, pasi idetë e këtij libri prishnin miqësinë me serbët që mbanin të pushtuar Kosovën martire, sepse autori i cilësonte akademikët serbë intelektualë kriminelë në lidhje me Kosovën dhe mbronte pikëpamjen se nuk ka as Shqipëri të Madhe, as Shqipëri të Vogël, por ka vetëm Shqipëri të Vërtetë.

Ai libër i shkruar me pathos atdhetari, plot ndjenja njerëzore, përgjegjësi të madhe qytetare e guxim të spikatur intelektual, ishte bërë ndëshkim i pamëshirshëm për të, për sa qe gjallë. Në dhjetor të vitit 1944 libri u hoq nga qarkullimi dhe mbeti libër i ndaluar përgjatë periudhës sa vazhdoi regjimi komunist.

Më poshtë proçesverbali i gjykatës:

“U thirr i pandehuri Vasfi Samim Visoka i biri Zeqirit dhe Safete Aliut, lindur në Berat më 1905, (disa japin si vitlindje, vitin 1908) i martuar ka dy fëmijë, i pa dënuem, me arsim të naltë në veterinari në Stamboll e Berlin.

Ju kënduen të pandehurit akuzat e formulueme prej Komisjonit Qëndror për Zbulimin e Krimeve e të Kriminelëve të Luftës dhe Armiqve të Popullit, me akt-akuzën datë 24.2. 1945, që përmban:

I.Ka qenë vegël e ndërgjegjëshme e propagandës armike si publicist.

II.Si sekretar i përgjithshëm i Ministrisë së Kulturës Popullore ka qenë përgjegjës për fushata propagandistike antialeate dhe antinaccionalçlirimtare.

U pyet i pandehuar t’u përgjigjet akuzave të më sipërme e tha:

Prej 15 vitesh si nëpunës me ndërgjegje jam munduar për të mirën e vendit tim. Unë si njeri e nëpunës teknik, nuk kam peshuar kurrë në drejtimet politike që janë ndjekë në vendin tonë dhe as jam përzier e as kam dashtë të përzihem me rryma politike. Arikujt që unë kam shkrue 70% kanë përmbajtje bujqësore e blektorale, 20% me karakter sportiv dhe 10 % me fqymë letrare.

Librin “Nëna Kosovë”, e kam bërë unë me plot ndërgjegje dhe marr përgjegjësi për përmbajtjen e saj. Këtë libër e kam shkrye si shqiptar dhe ka një stil human dhe kam thënë në atë libër se problemi i Kosovës me asnjë mënyrë nuk duhej të zgjidhej me luftë. Nuk është e vërtetë aspak që unë të kem qenë urdhënue prej ndokujt me bamë atë libër, por e kam bamë vetë vullnetarisht. Unë kam pas dhe kam bindje për të mirat e një Federate Ballkanike dhe jam kundërshtar i rreptë i çdo lloj shovinizmi. Në këtë libër po të shqyrtohet do të shihet se nuk kam përdorë fjalën “fashizëm”, ose ndonjë fjalë kundër ndonjë fqinji.

Mbi kërkimin e prokuroroti tha:

Unë në këtë libër nuk kam sulmue serbët dhe nuk kam qenë urëdhërue prej Mid’hat Frashërit me e përgatit, mbasi unë me Ballin Kombëtar nuk kam pas asnjë lidhje. Artikulli i botuar në gazetën “Bashkimi i Kombit” më datën 6 janar 1944 “Goditëm por dëgjomë” i referohet me frymës njerëzore që përmban dhe krejt i pa anshëm, për zhdukjen e vëlla-vrasjes, sepse unë nuk dojshe që ballisti të vriste një pjesëtar të Nacionalçlirimtares dhe anasjelltas. Bashkimin unë e dojshe për të mirën e vendit dhe kundër okupatorit. Artikulli vetë asht i qartë. Artikulli nuk ka qenë kontrollue prej gjermanve sepse në atë kohë gjermanët nuk ushtrojshin kontroll mbi shtypin.

Unë mendojshe si krejt i pa anshëm që kombi shqiptar si i vogël dhe i varfër duhej të kishte një takt, me ndalimin e vëlla-vrasjes. Unë them se lufta duhej të vazhdonte kundër okupatorit. Unë nuk kam pasur asnjë qëllim politik në artikujt e mi, sepse në asnjë grup politik nuk jam marrë dhe këtë juve do ta keni konstatue, dhe se emri im nuk asht përmënd në organizatat politike…

Artikujt e mi nuk duhet të kenë interpretimin që u jep zotni prokurori, sepse ato janë të qarta se janë bame me një frymë humanitare dhe krejt të pa anshëm….

Avokati tha se kena këta dëshmitarë: Inxh. Jovan Adam, Andon Mazreku, Gaqo progri, Sokrat Mio, Kostaq Cipo, Hilmi Taçi, Dr. Veis Sejko, inxh. Lazar Treska. Tiranë më 22.3.1945

Fjala e fundit përpara gjykatës: “I shoqërohem mbrojtësit tim, duke shtuar se prej 15 vjetësh në shërbim kam shkruar libra e artikuj gjithnjë në shërbim të popullit e të vendit tim, në rast se kam bërë ndonjë gabim kërkoj ndjesë nga Gjykata e Popullit dhe kam besim se do vendosni pafajsinë time”.

Para gjykatës më 22 mars 1945 për të dhënë fjalën e fundit nuk u paraqitën: Emin Toro, Koço Kota, Mahmut Golemi, e Abedin Xhiku sepse ndodhshin të sëmurë në burg, vuanin nga sëmindja e dajakut!, ndërsa Et’hem Cara, Refat Begolli dhe Ihsan Libohova ndodheshin në spitalin e burgut, pasi kishin ngrenë më shumë dru se katër të parët.

Gjykata tregohet “humane” dhe cakton: Gaqo Floqin, Hysni Kapon, Beqir Ballukun dhe Bilbil Klosin, për t’u marrë fjalën e fundit shtatë të pandehurve atje ku dergjeshin nga sëmundja e dajakut!” (Arkivi i MPB, Dosja 1568, f. 266 – 267)

BUTRINTI I ENEAS DHE SEULI ME NGAZELLIM KLOROFILE

June 2, 2022 by s p

Dr. Selman Meziu/

Meditim

Kërkoi të hedh urat e dijes me thjeshtësinë e ëmbëlsinë e fjalës. Dua të lidh ura miqësie, dëshirash, kohërash, breznish. Kërkoi që protagonistët e këtij shkrimi t’i adhuroi jo vetem unë. Kërkoi që kohën t’a lidh me fije qelizash klorofiliane. Kërkoi që Butrinti i Eneas të përqafoi ideta e Kongresit të XV në Seul dhe të ngjitem deri në majë malet kreshnike të Thethit. Kërkoi dhe dua të zbuloi çfare shkruhet ne Librin e arkeologut Luigji M. Ugolini, ‘’Shqipëria antike.,, Edhe çfarë shkruan hollandezi H. Heckman në librin ‘’Bujtina me Patkua.,, Por edhe çfarë ka ‘’skalitur me ‘’daltën e shpirtit,, Pylltari Kristo Kauri te ‘’Magjia e natyrës.,, Si buçiti zëri i djaloshit pylltar në foltoren e komgresit të XV, të pyjeve, Petrit Imeraj. E po bluaj me vete të gjitha këto për të vënë në punë ‘’fotosintezën,, në trurin tim që edhe unë të mund të ngrej obelisket e gjelbërt, që rrezet si ylbera të dijes e pasionit të tyre të na shërbejn neve të ‘’pa gdhendurëve,, se si funksionojn ‘’turbinat,, e gjelbërta.

Kërkon të shëroi kohën. Deshiron ti rrëmbejë asaj më të qënsishmen, më të dobishmen. Ndaj punon, shkruan, lexon, konkretizon. E dashuron shum njeriun e gjallë, vepruesin në çdo kohë. Mendimi i tij ka peshë se ai, Kristua i magjisë së gjelbërt është inxhinier pyjesh që kërkon, zbulon, krijon në hojet e diturisë së profesionit. Shkruajti për një projekt për butrintin, ku natyra dhe antikiteti e eneas janë ngjizur në kohë e hapsirë. Klorofila dhe muret e qytetërimeve, arti pellazg, ai romak, bizantin, venecian, jetojn sëbashku në qindra vjeçarët. Kuvendojn, tregojn, por kërkojn edhe ndihmë dhe ja ajo arrin me trenin shigjeta e gjelbërt të arkitektit me shpirt pigment klorofilian:

‘’Me një material prej tetë faqesh, studimi mjedisor (përmbledhje S.M.), që m’u deshën mbi dy vjet që t’a realizoj, se duhet të komunikosh me mjedisin dhe natyrën. Sigurisht unë si ekspert jap mendime konkrete, për përmirësimin e mjediseve të tjetërsuara nga veprimtaria shkatërruese e njeriut, rehabilitimin e 250 ha pyjeve, rehabilitimin e peisazheve të dëmtuara nga prerjet, nga djegjet, erozioni, jap mendime për rreziqet dhe kanosjet që sjellin ndertimet dhe fshatrat turistike, mendime dhe analiza për ndotjen serioze të detit, liqenit, zhdukjen e livadheve të posedonës, (livadhe nën ujore 2-28 metra thellësi. K.K.) ndikimi shkatërrues nga presioni i njerëzve, presioni i biznesit etj.,, Ndërsa ai mediton. Krijon vlera për sotë dhe për nesër. Përpiqet të mbrojë atë qa ka rrënjëzuar thellë në shpirtin e tij prej më se gjysëm shekulli. Me atë që Kristua ka kaluar jetën duke i dashuruar deri në amshim.

Ansambli natyrë, ndërtime, afereske, skulptura, gëdhendje, kulla, kuvendojn, dhe vetë janë ciceronët më të fuqishëm. Ato duan qetësinë, ato duan dijen e shpirtin nektar dijesh e të prakticienit të arkitekturës së gjelbert.

Mirë por dikush nga lart kërkon t’a përvetësoi, të kullufisë fitimet. Kërkon të ngrej krimin mbi arkitekturat e mureve të artit të gdhendjes dhe tërë gjallesave madhështore të së gjelbërtës. Sepse është paraja, ështe mendje madhësia e njëshit, janë fitimet kolosale në xhepat e oligarkëve të Tiranës. Kthetrat e gjakosura i duan t’i fusin thellë në mishin e gjakun e butrintit. Në limfën e saj që ka mrekulluar shekujt. Trashgimisë kulturore më madhështore. Ndërsa arkeologu Luigji M. Ugolini zbuloi qytetërimin e lashtë të ndërtuar nga Enea i ardhur nga Troja Pellazge. Mbolli edhe rrapet e tij si dëshmi e kultures së lart në arkeologji e natyrë. Befasisht sot duan t’a japin me çira. Atyre që nuk dinë se çfarë fshihet në historinë e tijë, mijëra vjeçare. Sepse ato nuk janë rrjedhje e limfës së jetës së butrintit. Mundi me laps, penë, llogaritje e projekte, pa gjumësi, sakrefica të panumurta, duan me i shumëzue me zero. Krimi i pa përfytyrueshëm në kulturën e lasht, me natyrën e magjishme. Sjellje mafiozësh e kriminelësh më një pasuri mbarë shqiptare në hullinë e mijëra vjeçarëve. Ku ta gjejë ilaçin e shërimit mrekullia e kohërave?

Kërkon të hedh hapat me ritmin e kohës. Kërkon të zbuloi e të dëgjoi tik taket e zanave në natyrën e alpeve. Bashkë me ato udhëton për në kongresin e XV të pylltarisë në Seul të koresë. Ato vetë e kanë merituar me gjerdanin e gjelbërt të historisë së pyllëzimeve duke zbukuruar vendin e prodhuar oksigjen, dru dhe mjedise për turizëm. Ndërsa inxhinieri ynë e meriton, se ka shkathtësinë, diturinë, zgjuarsinë, mënyrën elegantë të komunikimit. Shteti ynë, ah ai nuk bëzan, ai ka mbjellur heshtjen e zezë, pylltarinë e ka futur në jetimore. Kurse inxhinier Petrit Imeraj e sfidoi atë. E theu perden e hekurt të izolimit.

Atje takoi delegatë nga Kameruni. I varfëri shtet. I mjeri shtet. Përshpërisim ne pylltarët shqiptar. Por e vërteta na qenka ndryshe. Ai vend është i mbuluar me pyje në 60 % të sipërfaqes. Mos u çuditni pylltar, dhe ju biolog, se delegatia, zonja Cacila Ndjebet, ky kuvend i të gjelbërtëve e shpalli “Kampionia e Pyjeve” të vitit 2022. Çuditërisht nuk na shpallen neve shqiptarëve varrmihësit e pyjeve. Ah harrova fare se ne as nuk kishim delegat.

Dhe i vetëm trim në luftë, për të bërë të njohur pylltarinë shqiptare ishte inxhinier i ri, djaloshi i Nikaj Merturit, i cili edhe ligjeroi në foltoren e kongresit: “Qelizat e menaxhimit (administrimit, qeverisjes S.M.) të fatkeqësive në zonat e gjeo-izoluara të Shqipërisë së veriut” E dëgjuan me shumë vëmendje delegatët e njëqind vendeve të botës. Edhe pse shumë prej tyre nuk dinin pikën, kordinatat gjeografike ku ndodhej shqipëria. Ende në kamnimin e shekullit të njëzetë e një fatkeqësisht, marrëzisht, kemi mbetur ekucion gjeografik me dhjetra të pa njohura. Megjithatë një pylltar shqiptar ju bashkua polifonisë së gjelbert të mbara botës.

Ai është vetë pylltari i përkushtuar. Ai ështe vete dhimshuria e ekosistemit pyjor. Ai është dashuria për natyrën pyllin profesionin. E kërkon t’a kryej misionin e tij duke shfrytëzuar çdo minut. Me plotë kulturë e mirësjellje, bisedon me Ministrin Anglez që mbulon Pyjet dhe Ambasadorin e këtij vendi në Korenë e Jugut. Pastaj i vëmendshëm, qetësisht, shkëmben mendime me Ministrin e Gjermanisë që mbulon pyjet, sëbashku me Ministrin e Ekonomisë së Koresë Jugut dhe më pas Ministrin e Gjermanisë të pyjeve dhe Ministërin e Timorit Lindor. Duke u përqëndruar te ekosistemi pyll si burim energjie, oksigjeni, e rregullator universal i klimës. Sa kaq ju kërkoj ndjes dhe hynë në debat me koleg dhe miq nga Australia e largët. Fatmirësisht shumë të afërt në qëllimin se zgjidhja kyqe e krizës klimatike gjithnjë në përkeqësim duhet bazuar në pasurinë pyjore e në natyrë.

Mjedisi festiv mpleksur me takime e diskutime frymëzuese e mbresëlënse të Maria Helena Semedo, z/v Drejtoresha e Pergjithme e FAO dhe mbretëresha e Jordanisë Basma Bint Ali, por edhe buqeta më e kandshme emocionale dhe ngazëlluese e kongresit.

Ende kërkojm dhe besojm, se do të buças e vërteta, se botën do ta shikojm ashtu siç është, me kuptimin e vërtet të saj. Kuptohet kudo. Zoti Herrie Heckman, hollandezi i befasuar nga udhëtimi Selanik Sarajev, jo pak, por 90 vjet të shkuara shkruajti një libër, të cilin ia dhuroi Inxhimier Petritit brenda tij; ‘’ishin grimca nga jeta ime dhe e maleve tona, mu shfaq gjyshja ime nga Thethi Pale Lishja.,,

Nga akropoli i butrintit në verën e vitit 1928 Luigji M. Ugolini do t’a mbuyllte parathënjen e librit të tij të parë me frazën ‘’Ja dhe mrekullia e kërkimve arkeologjike,, Ndërsa inxhinieri i pyjeve Kristua do të shkruaj: ‘’Në pyll ka një kod të pa shkruar që përcakton misionin dhe detyrat e çdo individi. Kush nuk e zbaton e ka vështirë të jetoi.,, Shqiptarët duhet e mund të jetojn duke ditur historinë, duke i shembëllyer asaj. Natyra duhet e mund të jete mikesha më bujare e saj. Këto vërtetohen çdo dite muaj vite shkeuj.

Firence 18.05.2022 Dr. Selman Meziu

“Marigoja“ e Bostonit

June 2, 2022 by s p

Namik Selmani/

-Tregim-

Pasi kishin dërguar lule të freskëta dhe ishin përulur me nderim te varri i Fan Nolit dhe Faik Konicës, grupi i delegacionit të drejtuar nga Kryeministri i Kosovës zoti Albin Kurti, ambasadori i Kosovës në SHBA zoti Ilir Dugolli etj bënë takimin me shqiptarë të Kosovës të Shqipërisë të dy tre brezave në Kishën e Shën Gjergjit të Bostonit ku dikur ka meshuar Fan Noli dhe ka hapur dyert Federata Panshqiptare VATRA. Ishte kësaj radhe Shoqata “Kosova” që kishte organizuar takimin e zotit Albin Kurti.

Kur ishin mbaruar fjalimet përshëndetëse të Atë Theofan Koja, të zotit Albin Kurti ishin bërë fotografitë e rastit, në drejtimin e zonjës Neka Doko përgjegjsja e misionarja e Bibliotekës “Fan Noli” nisi një procesion jo i zakonshëm që nuk kishte lidhje me ritet e zakonshme fetare.

Që nga viti 2012 që ishte dhe viti I 100-vjetorit të Pavarësisë në mjediset e Bibliotekës “ Fan Noli” ajo ka ngritur dhe një Qender Kulturore ku kryhen mjaft aktivitete me grupmosha për edukimin patriotik, po ajo ditë maji ishte krejt e veçantë për të.

Ballë entuziazmit që kishte sjellë fjalimi i kryeministrit Kurti dhe I Atë Theofan Kojës, ra pak qetësi Një qetësi sublime që ta japin flamujt aq më tepër kur ti je pjesë e emigrimit e flamuri është pjesë e identitetit tënd kombëtar

Të gjithë e kuptonin se ishte më shumë se kaq.

Pranë altarit u shpalos një flamur krejt i ndryshëm në dezainj nga ato që kemi parë e shohim zakonisht. Kjo ishte e papritura e parë. Me dhjetra duar të pjesëmarrësve u drejtuan nga ai dhe zonja Neka me qetësinë, maturinë e kulturën që ka nisi të rrëfejë. Me një zë pak të dridhur. Ishte në rolin e një cicëroneje mjaft të aftë të shqiptarizmit, tregoi historinë etij . Kishte majft emocion

Kujtonte vitin pak të largët 2008 kur ajo ishte një ndër organizatoret e meshës së 100-vjetorit të Meshës së parë shqipe. Rrëfente për gruan qëndistare që askush nuk ia ka mësuer emrin. Regjsori, poeti Fuat Memelli nxitonte që të fiksonte momentin.

Pas librave, fotografive, dukej se flamuri 114-vjeçar është krenaria e Kishës, e mbarë shqiptarëve të Bostonit dhe Amerikës. Pa dyshin dhe vlerë e historisë së kombit tonë.

Këmbanat e gëzuara të kishës së Shën Gjergjit më 22 mars të vitit 1908 ishin nga më të gëzuarat e atij qyteti të vjetër të mençur. Që do të bëhej në shekullin që do të vinte “Kryeqyteti i shqiptarëve” Po bëhej mesha e parë e në krye të saj ishte ai i madhi, i urti, vizionari, diplomati i ardhshëm politikani, oratori, përkthyesi, poeti studiuesi Fan Noli. Ishte vetëm 26 vjeç e të gjithë e besonin në atë që do bënte. Në atë që po jetësonin në vite e që më vonë do të bëhej vatra e shqiptarizmit.

Patjetër veç flamurit amerikan duhet dhe identiteti i kombit, të cilit iu përkisnin.

Duhej një flamur I madh, i bukur, dallues qoftë edhe nga kombet e tjera që kishte Bostoni.

E këtu do të dilte krah burrave një grua që mbeti anonime në historinë e kishës e të shqiptarizmit. Po e quajmë Elvira këtë grua që kurrë nuk ia ditën emrin.

Kishte ditë që e dinte atë datë-festë për kishën e mbarë shqiptarinë në Boston e në mbarë Amerikën Nuk ishte vështirë që në dyqanet e Bostonit të gjeje një copë të kuqe të zgjedhur për të bërë një flamur.

Po cilën shqiponjë do të vendoste në këtë cohë kaq të madhe?

Pa dyshim nuk do të kishte mbaruar një shkollë pikture ër ta bërë një gjë të tillë

Historia e mëvonshme na tregon se ajo kishte pyetur burrat patriotë të Korçës për flamurin që kishte bërë Shoqata e Shqiptarëve të Bukureshtit në Rumani

Me ditë të tëra “ Marigoja“ bostoniane e ka qëndisur si shqiponjën krejt të veçantë nga të gjithë flamujt që janë bërë edhe në këto 114 vite më pas.

Në atë ast duke e parë duke e prekur unë dhe tërë ata shqiptarë që kishin ardhur nga Njy Jorku, nga Kosova, nga Shqipëria e ishim bashkuar në një kishë ku valëviteshin flamuri amerikan ai i Shqipërisë dhe i Kosovës, përfytëronin punën disaditore të asaj zonje emigrante të parat që vinin në Boston. Sytë e saj do të kenë qenë të mbushur ne kaltërsinë e diellin e brigjeve amtare, këngët e kurbetit që këndoheshin te Lëndina e Lotëve apo dhe këtu në shtëpitë e ulta të Bostonit.

Pa dyshim dhe Himnin e Flamurit me një tekst që vinte po nga një poet që jetonte në Rumani.

Nuk tregojnë kronikat se çfarë i tha për flamurin atë ditë Fan Noli. Nuk dimë të ketë shkruar për të në veprat e tij. As për atë grua ptriote që me të hollat e saj po I bënte Kishës një nga dhuratat nmë të vyera që edhe sot mbetet relikja më e bukur.

Për 100 vite me radhë flamuri shoqëroi ceremoni të shumta në festat fetare, në mortet e mërgimit, në Festat e Flamurit.

Në 30 vitet e fundit mjaft udhëheqës e personalitete të larta të Shqipërisë të Kosovës, Maqedonsë së Veriuit, Malit të Zi etj janë njohur me të e kanë prekur kanë medituar me një peng vitesh që nuk ia mësuan dot emrin asaj gruaje të mirë që e qëndisi atë. Edhe miqtë amerikanë janë befasuar nga kjo punë arti dhe patriotizmi.

.. Dhe erdhi 22 marsi I vitit 2008

Drejtoresha e Bibliotekës së pasur noliane pranë Kishës së Shën Gjergjit zonja Neka Doko që vjen nga Berati ku Noli dikur gati 100 vite më parë, më 1922 do të themelonte Kishën Autoqefale Shqiptare, kishte përgatitur një të papritur mjaft të bukur dhe emocionuese.

Atë ditë ceremona bëhej nën kujdesin e madh të Peshkopit Atë Artur Liolin një vazhduesi te denjë të Fan Nolit. Bashkë me meshën e 100-vjetori iu folën shqiptarëve të asaj feste të vërtetë kombëtare dhe fetare historinë e flamurit.

Disa ditë më parë zonja Neka me një mision të ri, si një vazhduese e denjë e mentarisë noliane, po dhe për ta bërë më të njohur punën e asaj qëndistareje anonime, shkoi në disa studio dhe bëri pastrimin e tij. Një lloj restaurimi pas një shekulli jetë në këtë kishë. në këtë qytet. Ishte bekimi i së ardhmes dhe një amanet i pashkruar i gruas anonime.

Duart e saj që kishin shfletuar libra të mjaft gjuhëve, atë ditë kishin marrë misionin e përkëdheljes së flamurit në emër të qindra e mijëra nënave emigrante të Amerikës.

Akoma dhe sot kujtohen fjalët e përndritura të Atë Liolinit atë ditë:

“Në botën dhe kohën që ne jetojmë duhet kuptuar fort mirë që dialogu, ndjesa, mirësjellja, autokritika dhe gjakftohtësia janë shumë të rëndësishme për vetë njeriun. Jo vetëm fetare, shpirtërore e hipotetikisht kanë edhe rezonanca vitale në shoqëri e në qeverisje. Shërimi që vjen me përulësi ndihmon jo vetëm kur falet tjetri, por forcon urtësinë për të tjerët, i jep njeriut perspektivë për të ardhmen”.

Atë ditë ishte Shoqata Shqiptaro-Amerikane MASSBESA nikoqire e aktivitetit.

…Duke folur me të pas përcjelljes së delegacionit të Kosovës, emocionet na dërguan në kohët e shkuara, po dhe në ato që vijnë. Na dukej ende se kishim zgjatur duart te ai flamur. Na dërguan dhe në Njy Jork kur në ato çaste bëhej varrimi i dy shqiptarëve të shquar të Federatës Panshqiptare VATRA ish-kryetarit të Shoqatës VATRA dr. Gjon Buçaj dhe të ish-kryeredaktorit të gazetës “Dielli” Dalip Greca që ndërruan jetë këto ditë. Një minutë zi para atij flamuri ishte kujtesë e bukur.

…Neka na thotë se së shpejti flamuri do të jetë me një paraqitje tjetër më sublime. Diçka me teknikën luvriane e të muzeve më të mirë e më të mëdhenj të botës.a

Ai do na zgjojë Noliadën për të cilën kemi e do të kemi nevojë në shekuj.

Dhe ka të drejtë. Përvjetori i Pavarësisë besoj se do e realizojë këtë gjë. Mbase dhe shpirti i larësuar i gruas nikoqire qëndistare patriote do jetë më i qetë në botën e përtejme.

Me dëshirën e saj dhe tonën që të mbesë pjesa më e vyer e shqiptarizmit.

Nuk u dëgjuan këmbanat në atë ditë maji, po “këmbanat” e kujtesës për atë grua për flamurin, sikur dëgjoheshin në çdo zemër të atyre që u bënë dhe pjesë të kësaj historie të bukur.