Archives for November 2022

Rrustem Berisha: Serbia vrau fëmijët e saj për të fajësuar Kosovën, e “përkëdhelura” e disa shteteve të BE, minishengeni ballkanik, sajesë

November 4, 2022 by s p

Autor i librit “Genocidi serbo-malazez dhe pushtimi i trojeve shqiptare 1800-1999”.

Intervistoi: Eneida Jaçaj Lamçe

Rrustem Berisha, autor i librit “Genocidi serbo-malazez dhe pushtimi i trojeve shqiptare 1800-1999”, në pjesën e dytë të intervistës për Gazetën “Dielli”, do të ndalet në disa pika të tjera të errëta që meritojnë vëmendje, lidhur me programet gjakatare të shovinistëve serbë dhe malazezë dhe rolin dashakaq të disa Europës. Berisha shprehet se Serbia vrau fëmijët e vet për të fajësuar Kosovën dhe për të justifikuar luftën dhe pretendimet e saj barbare, ndërsa deklaroi se disa vende të Europës e kanë mbështetur atë për të grabitur territore shqiptare. Sa i takon çështjes së minishengenit ballkanik, Rrustem Berisha thotë se është sajesë e Serbisë, pasi synon të krijojë monopolin ekonomik dhe industrial në Ballkan.

-Cilat ishin mjetet që përdori ushtria serbo-malazeze për çkombëtarizimin e shqiptarëve nga viset e tyre?

Metodat dhe format e gjenocidit serb e malazez kërkojnë një vëmendje dhe një studim shumë serioz. Së pari duhet të dihet se nga kanë buruar këto projekte me metoda dhe forma gjenocidale.

Pra kemi të bëjmë me shoqëri gjenocidale.

-Sipas mendimit tuaj, cilët janë ata që kanë patur interes të mbështesin këto projekte gjenocidale?

Në mënyrë institucionale, me të ashtuquajturat institucione shtetërore, vazhdimisht është projektuar gjenocidi dhe ushtrimi i gjenocidit mbi shqiptarët. Këto grupacione apo këta popuj që për shekuj me radhë asnjëherë nuk janë shkëputur nga krimi dhe gjenocidi, pra të gjitha potencialet kolektive dhe mekanizmat e shtetfunksionimit të tyre janë vënë në dispozicion të projekteve gjenocidale. Këto elaborate janë krijuar nga “Akademitë Shkencore “, të cilat vazhdimisht kanë prodhuar programe për shfarosjen e kombit shqiptar. Është rast i veçantë në historinë njerëzore kur një popull gjatë gjithë ekzistencës së vet prodhon programe gjenocidale, dhe njëkohësisht i ushtron ato në vazhdimësi. Ky gjenocid shekullor nuk është dënuar si duhet, nuk është sanksionuar populli gjenocidal, kjo hordhi barbare nuk ka marrë asnjëherë dënimin që e meriton dhe leksionin që e njeh, si të vetmin gjykim, por ka pasur një përkrahje të vazhdueshme nga disa vende evropiane që mbajnë veten si popuj me qytetërim dhe civilizim të lartë, çka në të vertetë është e kundërta e kësaj. Civilizimi botëror është dashur ta dënojë fuqishëm këtë gjenocid shekullor.

-Çfarë masash shoviniste ndërmori ushtria malazeze kundër popullsisë muslimane në trojet shqiptare?

Metodat gjenocidale të përdorura nga shovenët malazezë dhe serbë janë të ndryshme, dhe ato janë aq morbide dhe aq të “përpunuara” nga mendësia primitive dhe kriminale sa kur i studiojmë është e vështirë të pranojmë se këto kanë ardhur nga njerëz normalë e mendërisht të shëndoshë dhe janë ushtruar mbi popullin tonë. Në historinë e njerëzimit nuk ka shembull të dytë ku një popull i tërë i është nënshtruar ndërrimit të identitetit kombëtar me dhunë, terror e masakra, nga ai shqiptar, në sllavo – ortodoks. Kjo ishte vetëm njëra nga shumë format e gjenocidit serb e malazez, pasi të gjithë ata që nuk pranonin të ndërronin identitetin kombëtar ( kinse vetëm fenë), të gjithë thereshin dhe vriteshin, një gjenocid i paparë në historinë njerëzore. Me gjenocid dhe spastrim etnik janë pushtuar dhe përvetësuar trojet shqiptare, si nga të ashtuquajturit malazez si nga hordhitë e quajtura serb. Por fatkeqësisht ky realitet ende nuk është prezentuar sa duhet para opinionit botëror, dhe as që kemi tentuar për te ngritur para kancelarive dhe sidomos para Tribunaleve Ndërkombëtare, padrejtesitë historike si një qështje që kërkojnë drejtësi, apeloj që të bëhet diçka në ketë drejtim.

-Cilat janë ato të pathëna që Serbia përpiqet të shtrembërojë të vërtetat historike, për të fajësuar popullin e Kosovës, si psh, ushtria serbe vrau civilët e vet për të fajësuar ushtrinë e Kosovës për masakra ndaj serbëve?

Lufta e madhe e Serbisë, për të ndryshuar mbarë historinë, ka qenë dhe mbetet synim i vetë shtetit. Pa një luftë të tillë, Serbia s’mund të arsyetojë asnjë veprim hegjemonist dhe gjenocidal të vetin. Pa një luftë propagandistike mbi genjështra, Serbia s’mund të arsyetojë as ekzistencën e vet si vend, që fatkeqësisht mbanë të pushtuar një pjesë të madhe të trojeve shqiptare. Andaj në veprimet e veta djallëzore dhe jo njerëzore, ajo nuk ka hezituar kurrë edhe të vrasë fëmijë serbë, edhe të inskenojë gjëra që mendja e shëndoshë njerëzore s’mund as t’i kuptojë. Krahas kësaj, Serbia ka paguar shuma të madhe për të blerë të “drejtën e vetë” të fallsifikuar, dhe ketë për t’ua servuar shumë diplomacive botërore. Në këtë drejtim, mërgata ka luajtur një rol historik, dhe më lobimet e veta i ka hapur rrugë të vërtetës. Kjo duhet vlerësuar lart nga institucionet, si në Tiranë dhe Prishtinë. Pa fituar opinionin nuk do të kishim as fitoren në Kosovë, dhe çlirimin nga pushtuesit serbë.

-Çfarë vlerësimi keni për zyrtarët më të lartë të Kosovës për rolin e tyre gjatë luftës dhe pas luftës?

Vështirë t’i bëjmë një vlerësim real periudhës së paraluftës, e po ashtu një krahasim me periudhën e pasluftës është edhe më kompleks. Mirëpo një e vertetë kapitale dhe e pamohueshme është se ne patëm një lider para lufte, i cili me dijen dhe vizionin prej një dijetari ndër me të shquarit në Evropë, pati një kapacitet që të mund politikën shovene dhe hegjemoniste serbe. Një lider i cili i vetëm arriti të njohë opinionin botëror për realitetin e hidhur në të cilin ishte Kosova, nën një aparteid dhe terror barbar në mes të Evropës. Edhe në këtë periudhë, roli i mërgatës në mbajtjen gjallë të shtetit paralet të Kosovës është i madh dhe i pazëvendesueshëm. Organizimi dhe finalizimi me një fitore që së pari duhet konsideruar si fitore diploamtike e pastaj edhe ushtarake, kur kemi të bëjmë me një armik barbar, është i pashembullt në histori dhe duhet të na bejë krenar. Ndërsa për periudhën e pas luftës nuk mund të ndihemi mirë, sepse realisht rruga e idealeve dhe atyre që u flijuan per lirinë e vendit për breza me radhë sikur u harrua shpejt. Shtetndërtimi dhe shtetfunksionimi nuk janë biznes, po janë mision i një shoqërie dhe një populli që ka vetëdije shtetformuese. Personalisht jam shumë i zhgënjyer me disa grupacione që punojnë per interesa antishqiptare.

-Serbia dëshironte të zbatonte programin “Naçertanije”, program i cili iu përmbys nga plani strategjik dhe i pakthyeshëm që dha shteti më aleat dhe më besnik i Shqipërisë, SHBA-të. Si e shihni sot ecurinë e dialogut Kosovë-Serbi, që u arrit në Uashington, dy vjet më parë, për bashkëpunimin ekonomik mes dy vendeve?

Me keqardhje duhet ta prezentojmë realitetin të cilin po kalon Kosova sot. Serbia ka prodhuar me dhjetëra programe gjenocidale. Vetëm historian Hakif Bajrami, numëron 40 programe shfarosëse kundër popullit tonë. Vazhdimisht mësojmë për projekte të reja hegjemoniste, që s’i kemi njohur më parë, sepse ato janë shumica të panjohura per opinionin. Askush s’mund ta thotë numrin e saktë por një gjë është e sigurt që, këto projekte vazhdojnë edhe sot, dhe për fatkeqësinë tonë, asnjeherë në histori Serbia s’ka arritur të finalizojë me më sukses këto programe, përpos në këto kohë kur po zbrazet Kosova pothuajse me të madhe. Kjo është një brengë që duhej të preokuponte të gjithë ata që qeverisin në vendet tona. Përpjekjet e diplomacive ndërkombëtare e sidomos të atyre që janë për një zhvillim dhe progres të Kosovës, sigurisht se planifikojnë një normalizim marrëdhëniesh edhe me Serbinë, si vend fqinj po fatkeqësisht mendësia e tyre nuk do të ndërrojë edhe per një kohë shumë të gjatë.

-Pas luftimeve të Rusisë në Ukrainë, e cila është aleatja e përbetuar e Serbisë, a po shihni se po fuqizohet kjo e fund-it në Ballkan, pasi qëllimi i saj është mijëvjeçar për të dalë në det, plan te cilin ia prishi Austro-Hungaria në 1913?

Jo, ky momentum është i favorshëm për ne, po mjerisht klasa jonë politike nuk ka nivelin e duhur intelektual dhe i mungojnë kapacitetet që të përfitojë nga kjo periudhë dhe shumë nga vendimet dhe synimet tona të finalizohen pikërisht, kur Serbia është në shënjestrën e diplomacisë botërore si një aleate e Rusisë që nuk mund te shkëputet lehtë, po dhe mbijetesën e aspiratave të veta e ka të lidhur me Rusinë edhe pse është në Evropë. Megjithëse diplomacia evropiane vetëm sa ka arsyetuar hegjemoninë serbe në ketë formë, sepse ajo ma shumë ka qenë e përkrahur nga Franca se nga Rusia, por fatkeqësisht opinioni ka mësuar këtë retorikë dhe është i mbuluar me këtë bindje që nuk qëndron. Serbia është privelegjuar dhe është përkëdhelur gjithmonë nga Evropa. Nuk ka më absurd se një vend që është njohur si vend me 34 000 km katrorë, është rritur plot gjashtë herë, dhe sot Evropa negocion me i dhënë territore të huaja. Ndërsa duhet ta themi gjithmonë dhe në çdo vend, Serbia mban të pushtuara 21 000 km katrorë territore shqiptare. Fatkeqësisht ekziston edhe vendimi i marrë nga Evropa me 1878 me u kthy shqiptarët ne trojet e veta në Nish dhe rrethinë, vendim i nënshkruar nga Serbia, që kurrë nuk u jetësua. Dhe fatkeqësisht, këtë as që e përmendin këta diplomatë shqiptarë.

-Shpesh herë është rikthyer në qender të diskutimeve minishengeni ballkanik. A mund të ketë minishengen pa Kosovën, dhe sa i favorshëm do të ishte për dy shtetet shqiptare?

Kjo është iniciativë serbe, dihet për të krijuar një monopol së pari ekonomik dhe industrial të Serbisë mbi vendet e Ballkanit, dhe natyrisht përkrahet vetëm nga sherbëtoret e interesave serbe. Ky projekt besoj se veç ka dështuar dhe nuk do të jetësohet.

-Popullsia shqiptare në Mal të Zi është popullsia më e tkurrur sot, pasi gjuha shqipe nuk është shpallur ende gjuhe zyrtare dhe ende nuk ka një Universitet shqiptar. Për të përfituar shumë të drejta, shqiptarët kanë ndryshuar identitetin kombëtar në boshnjak dhe malazez. Cilët duhet të jenë hapat që duhet të ndërmerren për të garantuar shumë të drejta të shqiptarëve në Mal të Zi?

Shqiptarët në trojet tona të pushtuara nga i ashtuquajturi Mali i Zi, janë në shënjester të asimilimit si politikë shovene që vazhdon të ushtrohet kundër popullit autokton shqiptar në trojet e veta, mirëpo roli jo i duhur i dy shteteve shqiptare nuk është në nivelin që duhet të jetë. Ndërsa diplomacia ndërkombëtare do të luante rolin që duhet nëse shtetet Shqiperia dhe Kosova do ta ngrisnin problemin si duhet.

U mbajt Takimi i Nëntë i Komisionit Parlamentar për Stabilizim-Asociim BE – Kosovë

November 4, 2022 by s p

Me shumicë votash u miratuan rekomandimet e dala nga takimi.

Ka vazhduar sot në Kuvendin e Kosovës Takimi i Nëntë i Komisionit Parlamentar për Stabilizim-Asociim BE – Kosovë, me sesionin e dytë të punës.

Me pjesëmarrje të deputetëve të të dyja parlamenteve, ta pranishmëve u uroi mirëseardhje bashkëkryesuesi Romeo Franz, duke hapur njëherësh punimet e këtij sesioni.

Dialogu i lehtësuar nga BE-ja ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit dhe bashkëpunimi rajonal, ishte tema e parë e trajtuar, duke filluar me fjalimin e deputetit të Parlamentit Evropian, Lukas Mandl.

Duke e konsideruar domethënës fjalimin e tij në Kuvendin e Kosovës, si vendi më i ri demokratik në Evropë, Mandl theksoi se dialogu midis Serbisë dhe Kosovës nuk duhet të shihet si dialog mes Prishtinës dhe Beogradit, por midis dy shteteve, i lehtësuar nga BE-ja, në mënyrë që të ketë dialog konstruktiv i cili trason rrugë e njohjes reciproke.

Përmes shmangies së gjuhës së urrejtjes, nacionalizmave dhe analogjive tjera që pengojnë procesin e dialogut, Mandl theksoi se nën kujdesin e BE-së dialogu duhet të trajtohet me qasje pozitive, në mënyrë që sa më parë të arrihet stabilizimi.

Duke folur për liberalizimin e vizave, Mandl e konsideroi atë proces shumë të vonuar, duke shtuar se një vetëm një pakicë brenda Parlamentit Evropian e bllokon procesin, përkundër faktit që Komisioni Evropian ka treguar që Kosova i përmbushur kriteret për liberalizim të vizave.

Duke përmendur se Serbia po tenton bllokimin e Kosovës në këto procese, madje edhe njohjen e Kosovës nga vendet e tjera, Mandl ftoi në krijimin e një vizioni të qartë që i shërben paqes, stabilizimit të raporteve, sundimit të rendit dhe ligjit dhe liberalizimit të vizave për Kosovën.

Më pas, fjalën e mori deputeti Armend Muja, i cili tha se perspektiva e palëkundur e integrimit evropian duhet të jetë qëllim i përbashkët i Ballkanit Perëndimor, por edhe i Bashkimit Evropian, i cili arrihet me përkushtim të vazhdueshëm në këtë proces.

Deputeti Muja potencoi se Kosova pa asnjë mëdyshje është rreshtuar krah BE-së dhe SHBA-ve, në dënimin e agresionit rus ndaj Ukrainës, gjë që shteti serb ka hezituar ta bëjë. Kjo, sipas tij, paraqet shqetësim jo vetëm për Kosovën, por edhe për Evropën në përgjithësi.

Deputetja Rrezarta Krasniqi theksoi se qëllimi i dialogut mes Kosovës dhe Serbisë është tejkalimi i pengesave mes të dyja vendeve, në mënyrë që të ketë marrëveshje finale të shumëpritur. Krasniqi potencoi se procesi i dialogut duhet të mbështetet në tri parime kryesore, të cilat lidhen me: njohjen reciproke, ruajtjen e integritetit territorial dhe sovranitetit, si dhe mos cenimit të karakterit unitar e rendit kushtetues të shtetit.

Tutje, në fjalën e tij, deputeti Besnik Tahiri para të pranishmëve theksoi se përkushtimi i Kosovës në agjendën e i integrimit evropian, është i palëkundur, i vërtetë dhe, siç tha ai, e vetmja rrugë njëkahëshe për Kosovën.

Po ashtu, Tahiri tha se tema e dialogut në shumë raste është kamufluar me tema teknike, gjë që, sipas tij, ka rezultuar me mos prodhim të benifiteve për qytetarët e Kosovës, e që rrjedhimisht e mbajnë Kosovën si të vetmin shtet pa liberalizim të vizave.

Deputeti Haki Abazi tha se ende ka dykuptimësi sa i përket dialogut Kosovë – Serbi dhe se çështja e liberalizimit të vizave po përdoret si proces pengues edhe në arritjen e dialogut, gjë që, siç tha ai, barazon Serbinë si agresor, me Kosovën që qëndron në kurth të raporteve.

Ndërkaq, në fjalën e saj deputetja Arbëreshë Kryeziu-Hyseni theksoi përkushtimin e vazhdueshëm të kryeministrit Kurti në procesin e dialogut në mes të Kosovës dhe Serbisë, me qëllim të trajtimit të temave të cilat janë me rëndësi dhe përfitojnë të dyja shtetet.

Pas diskutimeve, me shumicë votash u miratua teksti final i rekomandimeve të dala nga Takimi i Nëntë i Komisionit Parlamentar për Stabilizim Asociim BE-Kosovë.

Në fund të takimit, bashkëkryesuesja e Komisionit, Mimoza Kusari – Lila, falënderoi të pranishmit, duke vlerësuar lart përkushtimin e vazhdueshëm të të gjitha palëve pjesëmarrëse në këtë proces.

Në përmbyllje të sesionit të dytë të Komisionit të 9-të Parlamentar për Stabilizim Asociim BE-Kosovë, të pranishmit u dakorduan që takimi i radhës të zhvillohet më 15 dhe 16 mars të vitit të ardhshëm, në Strasburg të Francës.

Trilogjia “Frymë”…

November 4, 2022 by s p

Erina Çoku/

“Fill”, “Rrëfime të vogla për shenja të mëdha” dhe “Jemi gjallë gjer në mbrëmje”, janë tri vepra poetike të mëvetësishme, të cilat të marra së bashku formojnë një të tërë – trilogjinë “Frymë”.

Kjo jetë është një udhëtim. Jemi duke udhëtuar pandërprerë në gjithçka: në kohë e në hapësirë, gjithmonë shtegut për diku, gjithherë diçka duke bërë. Një cikël udhëtimesh, udhësh, që nga rrethi në rreth të çojnë, ku? Nëse jemi me fat, të gjitha udhët na çojnë më lart, më larg, por në rastin më të mirë, ato në fund kthehen te vetja e te gjithësia që na rrethon, shkrirë në një.

“Fill” është përpjekja e parë dhe më e vështirë e këtij udhëtimi nga vetja – te vetja – përmes vetes, drejt gjithësisë. Një përpjekje për të çarë koracën, për të dalë gjallë, shëndoshë e mirë dhe për të vijuar udhëtimin. Përpjekje, e cila zhvillohet e bëhet një betejë e madhe për të mbijetuar, për të jetuar. Është një kapje në një fill, në cilindo fill, për gjallim: për të dashur e për t’u dashur; për të njohur e për t’u njohur.

E gjitha kjo, duket si një përvojë e parë e njohjes me botën. Por jo. Unë e quaj një përpjekje për t’u gjetur së brendshmi, për të kuptuar anatominë e vetes (duke shmangur kështu autopsinë e vetes), pasi thellë-thellë, ky udhëtim (kjo njohje) është e vetmja njësi matëse që na është dhënë për të kuptuar botën e të tjerët, dhe për t’u vendosur në një vend më të qëndrueshëm në hapësirën e këtyre dy të fundit.

Filli shumë i hollë (gati i padukshëm) që mund të shenjojë jetën tonë si shpëtim a mbrojtje, shpesh mund të jetë një fjalë, një ndijim (sytë e dikujt, dora e prindit, zëri i fëmijës), një lule, pemë a gur a veç një dritëz, që në dëshirën për t’u mbushur me frymë, merr një fuqi hyjnore.

Përpjekja për të dalë në breg, për t’ia dalë dallgëve e për të mbetur gjallë ka një adrenalinë, një dhembje të shkëlqyer forcuese dhe është e vetmja mënyrë për t’u lindur, mes dhembjes, frikës e të qarave. Këtë e kemi provuar ditën që lindëm, por nuk e mbajmë mend, edhe pse është një model që e përdorim gjatë gjithë jetës për të mbetur në jetë e për t’u rilindur, nëse është nevoja.

Libri “Fill” dëshmon rënien e krijesës në ujë dhe daljen e saj në breg shëndoshë e mirë, me ndihmën e një filli që përgjatë udhëtimit, lundrimit, betejës merr forma e rëndësi të ndryshme, por mbetet gjer në fund shpëtimtar.

“Rrëfime të vogla për shenja të mëdha” është rrethi tjetër i gjallimit. Kapja pas jetës, frymës dhe gjetja e fijeve që na mbajnë gjallë, mbeten pjesë e mënyrës sonë të funksionimit, por duke hyrë në një fazë të re frymimi unë përpiqem të rrëfehem, të dëshmoj.

Prej daljes gjallë, kërkohet mbetja gjallë, njohja e frymës me qëllim ruajtjen e saj. E gjitha në përpjekje për t’u afruar me hyjnoren, universin. E gjitha, duke ndier veten si pjesë të së tërës dhe të tërën si një mëvetësi të papërsëritshme.

Janë rrëfime të lëna në libër (ku libri bëhet fryma vetë, ëndrra, zemra, tempulli etj.) që tregojnë se gjithçka që prekim e na prek lë shenjë në ne (e anasjellë), ndërkohë që pranojmë se ne vetë jemi një shenjë në gjithësi.

Vetëdijesimi se jemi gjallë për pak kohë na tremb, por pajtimi me këtë cikël jete që ka fillim e mbarim, si pjesë e një tjetër cikli që ka fillim e mbarim (ku mbarimi i diçkaje bëhet fillimi i një tjetre) është një lloj fuqie tjetër. Një fuqi e re që siguron paqe, qëndrueshmëri dhe ndoshta një shteg për të mbetur gjallë dhe për t’u pajtuar me gjallimin vetë.

“Jemi gjallë gjer në mbrëmje” matet me kohën e pakohë të jetës dhe plotëson, por nuk e mbyll udhëtimin e frymës në tempujt që i kemi gjithmonë me vete: trupin, shpirtin dhe hapësirën mes tyre. Një udhëtim i vetëdijshëm përbrenda, i zhvilluar në kohë paqeje e kërkimi shpirtëror: kohë kur plagët shkaktuar prej furtunave tashmë të mbyllura vijojnë të krijojnë një hartë force e shëndeti në trup e shpirt.

Ky udhëtim, tashmë i shkarkuar nga nocioni kohë dhe hapësirë, dëshiron të rrëfehet prej meje si një e tashme (lexuar në të shkuarën dhe dëshmuar në të ardhmen) ku dëftej pa frikë banesat e mrekullueshme ku unë si udhëtar kam gjetur strehë përtëritëse: vetminë, dashurinë dhe përsiatjen (që poetikisht e kam emërtuar në këtë vëllim “qyteti i ideve të kulluara”– “vend” imagjinar për t’u menduar e kthjelluar).

Koha jonë është e kufizuar, koha për të gëzuar të gjallët është e kufizuar. Ne jetojmë sot, duke e ditur se ka mbarim, por edhe identifikohemi si një premtim për të nesërmen, që do të bëhet një e tashme. Nuk e dimë si, nuk e dimë kur.

A është e bukur vetmia? Është pjesë e jona, po aq sa edhe dëshira për të mos qenë të vetmuar. Kuptimi me vetminë, kalimi i shtruar dhe i qetë (aq sa është e mundur) nëpër të, çon në një vetëdijesim të ri, në një gjendje të re që lajmon aftësinë tonë për të dashur e për t’u shkrirë me tjetrin e gjithësinë.

Një bashkudhëtar fantazmagorik, si Uka: një Û (uri), Ujë (mëkim), Uk-Ujk (zjarr e Tokë) dëshire e dashurie, sa i vërtetë – sa i shpikur, në një ëndërr e zhgjëndërr jete, është dëshmi rritjeje shpirtërore të gruas brenda gruas, të burrit brenda gruas, të botës që rri ndërmjet të dyve, të njeriut që edhe në vetminë e tij më të skajshme nuk është asnjëherë vetëm.

Një bashkudhëtar, si Zoti i kudogjendur, si njeriu i dashur, si tjetri a si Toka e Qielli, përplotëson universin dhe mua vetë, teksa kërkohem e gjehem – copëz gjithësie.

I gjithë libri është një dashuri historie shpirti dhe ashtu siç ndodh në një histori dashurie, ai dëshmon: kohën e vetmisë që çon në një kohë kërkimi dashurie; njohjen e dashurisë që çon në njohjen e trupit, shpirtit; dashurinë që fitojmë për gjithsej na rrethon.

Secili vëllim ka diçka nga vëllimi tjetër: një farëz e mbjellë në vëllimin e parë, me shumë gjasë çelet plotësisht në vëllimin e dytë ose të tretë; një perceptim i nisur në të dytin merr formën e vet të plotë në të tretin; një trajtë kuptimore e nisur në të parin përfundon në të dytin a të tretin; një cikël në vëllimin e tretë e ka zanafillën në të parin e kështu me radhë.

Brenda tri rrathëve ka sa e sa rrathë të vegjël që t’i vetë do t’i zbulosh bashkë me mua.

FORTIFIKIMET PELLAZGE TË ÇUKËS SË AJTOJT DHE RRIPËSIT

November 4, 2022 by s p

Fortifikimi i Çukës së Ajtojt ndodhet në një kodër në fushën e Kestrinës në territorin e fisit të Prasaibëve. Nga qyteti i Konispolit, por edhe nga Butrinti ajo duket si një kodër në formë trung koni e bukur dhe tepër e dukshme. Ajo gjendet 350 m mbi nivelin e detit. Arkeologët vendosin si kronologji të saj shekujt e IV dhe të III p.e.s. Por për mendimin tonë, mbështetur në të dhënat që japin vetë arkeologët, teknikat e punimit të mureve, blloqet e gurit të papunuara dhe nw pwrmasa tw mwdha si dhe ngritja e mureve drejtëpërdrejtë mbi rrëpira apo greminë, ajo duhet të identifikohet si një fortifikim i ndërtuar nga pellazgët. Në fillim të shek. XX kjo kala është vizituar nga Ugolini, i cili ka bërë disa përshkrime të mureve të saj. Arkeologu Dhimosten Budina që e ka vizituar atë jep disa të dhëna:

“Çuka e Ajtojt ndodhet pranë fshatit Çiflik të Sarandës…Gërmimet e para u bënë nga Ugolini në vitin 1936, dhe më pas nga Markoni. Por, mjerisht, shënimet e nxjerra u zhdukën gjatë një aksidenti ajror. Në vitin 1959 kanë kryer një ekspeditë arkeologjikë këtu arkeologët Hasan Ceka dhe Selim Islami…Kodra mbi të cilën ndodhen rrënojat e kalasë, gjendet 8 km në perëndim të Konispolit mbi fshatin Çiflik. Ajo ka formën e një koni me majë të hollë që ndodhet 350 m mbi nivelin e detit.”

Arkeologu Gjerak Karaiskaj bën një përshkrim të këtij fortifikimi: “Kalaja është ngritur në një kodër në formën e një koni, në skaj të fushës së Vrinës. Muret mbrojtësi me një gjatësi prej 1400 m, rrethojnë një sipërfaqeprej rreth 5 ha…Në një periudhë më të vonë, si rezultat i zgjerimit të qytetit, janë zgjeruar edhe muret e fortifikimit nga ana perëndimore. Muret me gjërësi 3,50m…janë punuar me teknikën poligonale dhe trapezoidale, të cilat si në fortifikimin e Lisit ndërthurren me njëra tjetrën dhe janë të njëkohëshme…Një trakt tjetër në këto mure është punuar me teknikën drejtëkëndëshe…Materialet e zbuluara i përkasin fundit të shek. IV-III p.e.s.”

Description: STILI TRAPEZOIDAL, CUKA E AITOIT... - Albanian Archaeology | Facebook

Çuka e Ajtojt. Foto Ugolini.

Julian Bogdani në një studim bën identifikimin antik të saj, si dhe një përshkrim të fortifikimit:

“…Territori midis lumit Thyamis dhe lumit Kadmos (Pavla) njihej në antikitet me emrin Kestrinë ose Kammania…Çuka e Ajtojt (Maja e Shqiponjës) identifikohet me Pergamin…Ilionin…Pergami ishte djali i Andromakës dhe i Pirros (Neoptolemit) djalit të Akilit, i cili shkon në Missia dhe themelon Pergamin e famshëm….Kestrini ishte djali i Andromakës dhe i Helenit (Paussania – I, 11)… …Muret që rrethojnë majën konike të kodrës…kanë një gjatësi prej 1160 metra dhe rrethojnë një sipërfaqe prej gadi 5 ha…Ana veriore nuk kishte nevojë për fortifikim të qëndrueshëm, për shkak të greminës…”

Nga ky përshkrim futemi në mitologji dhe mësojmë se, lumi, që në erën e re dhe me futjen në krishtërim, ka lënë emrin e shenjtë të Kadmit pellazg kananas nga Fenikia e largët, dhe ka marrë një emër të krishterë, Pavël. Gjithë krahina që përfshin disa qytete dhe fortifikime me zulm dhe nam në lashtësi si: Foinike, Buthroti, Kalivoja, Çuka e Ajtojt, Palavlia, etj, është një vend i shenjtëruar ku ku pasur zotërimet Kroni, ku ka lindur Zeusi, ku është adhuruar Poseidoni, dhe, ku çuditërisht emri i një lumi, Kadmos, dhe emrat e dy qyteteve: Foinike dhe Buthrot, na lidhin me Fenikinë e kananasve pellazgë. Por jo vetëm kaq, emri i një qyteti tjetër lidhet me ngjarjet në Azinë e Vogël, me Luftën e Trojës; me djalin e Akilit legjendar, Pirron; me nusen e djalit të Priamit, Hektorit, me Andromakën; me djalin e Priamit, Helenin, si dhe me pasardhësit e tyre. Të gjitha këto legjenda të përmbledhura në një na tregojnë padyshim se ky fortifikim nuk është ngritur në shek. e IV p.e.s, se për ndryshe nuk ka pse të identifikohej me Pergamin, rrjedhimisht ai është një fortifikim pellazgjik. Gjithashtu një portë e ngushtë, dekorative dhe e bukur, pavarësisht stilit, që e identifikon të periudhës helenistike, përmasat e vogla të saj flasin për të kundërtën.

Trakt muri pellazgjik. Çuka e Ajtojt. Foto K.Lako

Çuka e Ajtojit në antikitetin e vonë, rreth fundit të shek. IV të erës sonë, ka pasur një rindërtim të rëndësishëm. Kjo me siguri të dyndjeve barbare kundër perandorisë romake në fundin e shekullit të IV dhe në vazhdim në shekujt e V dhe të VI të erës sonë. Këtu mund të futet edhe rifortifikimi që u bëri Justiniani shumë kalave në Epir. Ky rifortifikim sipas arkeologut Kosta Lako është bërë në një të tretën e sipërfaqes së fortifikimit antik, ku janë ndërtuar mure të reja në brendësi të rrethimit antik, ose janë ngritur mure mbi ato antike, si dhe janë përdorur gurët e mureve antike për ngritjen e mureve të reja.

Arkeologu Kosta Lako bën një përshkrim të fortifikimit të ngritur në antikitetin e vonë duke e lidhur edhe me fortifikimin antik: “Kështjella zë gati një të tretën e fortifikimit antik, karakteristik kjo për pjesën më të madhe të fortifikimeve të kësaj periudhe si Lisi, Bylisi, Kanina, Berati, etj…Muri është i gjatë rreth rreth 700 m dhe qarkon një sipërfaqe gati 1,3 ha…Muri rrethues në drejtimin perëndim-lindje…ngrihet vende vende mbi masive shkëmbore të thepisura. Në pothuaj gjithë gjatësinë e tij ai është ngritur mbi murin antik. Ashtu si dhe në periudhën antike, ndërtuesit kanë shfrytëzuar me mjeshtëri terrenin shkëmbor. Ata nuk kanë ngritur mure në vendet ku shkëmbinjtë janë shumë të thepisur dhe bien vertikalisht poshtë 15-20 metra…vende vende janë përdorur në mur edhe blloqe gurësh të murit antik…trashësia e tij lëkundet nga 1,90 deri në 2,10 m…pak a shumë si në kalatë e tjera të antikitetit të vonë: Butrinti, Kanina, Bylisi, Pogradeci, Berati, etj…Muri në anën veriore dhe jugore, ndjek vijën e murit antik dhe është vendosur mbi të…në mur përdoren blloqe guri nga rrethimi antik…Pjesa më e lartë e fortifikimit ndahet nga një mur tërthor që krijon një si akropol…Ky fortifikim datohet si i periudhës së vonë antike shek. IV-VI të erës sonë…”

RRIPËSI

Kjo kala ndodhet rreth 2-3 km në juglindje të fshatit Zminec (Sarandë). Vendbanimi shtrihet në një kodër të vogël në krahun e djathtë të rrjedhjes së sipërme të lumit Pavël. Fshatarët, shpesh e quajnë këtë kodër Paleokastër dhe muret e saj: “muret pellazge”.

Brenda mureve rrethuese fortifikimi zë një sipërfaqe prej afro 3 ha. Në vitin 1962 në këtë fortifikim janë bërë gërmime arkeologjike nga arkeologu Dhimosten Budina. Edhe në këtë fortifikim, si në mjaft fortifikime dhe qytete në Epir dhe Iliri, vëmë re të njëjtat veçori që i dallojnë si ndërtime pellazgjike: Ngritja e mureve në rrëniet e thikta shkëmbore; ngritja e tyre drejpërsëdrejti në tabanin shkëmbor, ose shfrytëzimi i shkëmbit, nëpërmjet përpunimit, si pjesë muri; trashësie murit rrethues deri në 3 m.; blloqet e gurëve të përmasave të mëdha dhe të papunuar; kronologjia e gjetjeve arkeologjike si të periudhës së parë të hekurit, etj. Por që kalaja e Rripësit mund të ketë qënë ndër të parat fortifikime pellazgjike në Kaoni e tregojnë gojëdhanat, të cilat në gojën e banorëve vendas na kanë sjellë deri në ditët e sotme emërtimin e mureve të këtij fortifikimi si “mure pellazgjikë”. Ndjekim disa nga përshkrimet e arkeologut Dhimosten Budina:

“…Në anën perëndimore të kalasë, ku terreni pëson një rrënie të theksuar dhe shndërrohet në një rrëpirë të pangjitshme shkëmbore që bie thikë deri në fund të kodrës…muratura ka pasur tri duar ndërtimi…Muri kryesor, që i përket fazës së parë të ndërtimit, ka një trashësi prej 2,5O-3 m. Muri përbëhet nga dy këmisha: të brendshme dhe të jashtëme. Të dyja këto këmisha apo faqe janë formuar nga blloqe gurësh të mëdhenj, në përgjithësi të punuar në formë poligonale primitive e trapezoidale, në faqet ballore pak të bymyera. Blloqet që formojnë këmishat, janë vendosur njeri mbi tjetrin në të thatë, pa kurrëfarë lidhje…Blloqet fundamentalë të murit qëndrojnë pjesërisht mbi një shtresë shkëmbi natyral të rrafshuar më parë…Duke u nisur nga të dhënat krahasuese tipologjike, si dhe nga të dhënat e tjera anësore, për një kohë i kemi konsideruar këto si të periudhës së parë të hekurit…”

Trakte muresh pellazgjik të kalasë së Rripësit. Foto Dh.Budina.

Por arkeologu Dh.Budina tregon edhe për një gjetje arkeologjike të rrallë dhe me shumë vlerë për kronologjinë e vendbanimit të Rripësit, duke e çuar fillesën e këtij vendbanimi në periudhën neolitike. Kësaj gjetje po t’i shtojmë edhe emërtimin që u kanë bërë mureve të kësaj kalaje si mure pellazgjikë, atëherë, pa dyshim, ky ka qënë një fortifikim pellazgjik dhe i banuar nga pellazgët në prehistori. Ndjekim Budinën :

“Nga gjetjet arkeologjike të kësaj kalaje vlen të përmendim edhe sopatën prej guri, objekt ky me mjaft interes për kohën prehistorike objekti prej guri obsidian në ngjyrë gri të çelur. Sopata të tilla të ngjashme me tonën janë ndeshur në vendbanimin prehistorik të Maliqit.”

Besnik Imeraj

(marrë nga libri “Epiri Pellazgjik”)

ROBI I KOHËS DHE KOHA E ROBIT, KUR DOSJET JANË HAPUR PËRGJYSMË…

November 4, 2022 by s p

Mbresë rreth librit ‘ROB’ të Beqir Sinës, ‘një biografi për dy kohë’.

Nga Visar Zhiti

Rrathët e ferrit shqiptar janë shumë më ndryshe nga rrathët hijerëndë të ferrit dantesk, ku dhe tmerri ka kuptim, ka forcë dhe dashuri, madje është dhe i bukur me një zi superbe.
Në ferrin shqiptar ka një shtrëmbërim rrathësh, rrethinash të internimeve të shëmtuara, vuajtje dhe absurd banal, urrejtje banale, persekutim banal, ku më të dobët deri në neveri janë ata që persekutojnë dhe spiunët e tyre, por më shumë shefat e tyre dhe Partia e tyre me doktrinën barbare.
Në fshatin e internimit shqiptar është kthyer nga burgu dhe përkthyesi i heshtur i “Ferrit” të Dantes, gjejmë diku të dëshmohet në librin e porsa botuar “Rob- një biografi për dy kohë” të Beqir Sinës, kurse tej në qendër dhe qendrat e prapambetura, shtoj unë, janë sekretarët e parë, të dytë dhe të tretë dhe poetët e parë, të dytë dhe të tretë, jo për nga vlera, por nga rreshtimi në shërbim të asaj diktatura, që atyre u dha mundësi, por sot mungesën e dukshme të talentit të tyre e konsiderojnë si mbyllje mundësish dhe shpëlarjen e truve dje dhe përçartjen sot duan ta shesin si guxim disidentësh…
Patjetër që hapja totaleve e dosjeve me seriozitet dhe përgjegjësi do të na i kthjellonte shumë shqetësime kësisoj, do zbulonte një të vërtetë, që nese nuk u duhet të gjithëve sot, i duhet së ardhmes, për t:e njohur prejardhjen e saj, rrenjët e hidhëta, por jo vetem kaq, do të gjenin dhe ata që qëndruan dhe nuk u thyen, gjakun dhe limfën për të ardhmen, kjo edukon më shum;e një popull, një katarsis aq i domosdoshëm për sot.
Mendime kësisoj më kapluan, kur mbarova së lexuari librin serioz “Rob- një biografi për dy kohë” të Beqir Sinës, dikur i internuar në Savër të Lushnjës, ku dhe lindi e u rrit si mos më keq, ndërsa sot qytetar amerikan, gazetar në New York.
Pra, libri është jo vetëm rrëfim i dy kohëve ndryshe, por dhe i dy vendeve terësisht të ndryshëm, ku natyrshëm vihen përballë e vogla provinciale me të madhen kontinentale, mbyllja në një vrimë të errët me hapësirat e pamasa të lirisë, copa thatë e bukës, shpesh e lagur me lotë, me metropolin e begatisë së botës, ku duket se dhe yjet ashtu si ëndrrat janë afër, mund t’i prekësh me dorë.
Në fund të fundit ky libër është dhe një hapje dosjejeje, të gjallë. Dhe pikërisht memuaristika e atyre që erdhën nga burgjet dhe internimet, pse jo dhe letërsia e andejshme, janë një udhezues i vërtetë për parlamentin, qeverinë dhe institucionet gjegjëse se si mund të hapen dosjet, jo përgjysmë, jo për shantazh për të goditur kundërshtarin, as për të poshtëruar të dobëtit në vuajtje apo të atyre që sakrifikuan nderin dhe dinjitetin dhe emerin për të shpëtuar familjet dhe jetët e tyre të k;ercenuara.
Hapja e dosjeve të spiunëve është e domosdoshme. Të ardhurit nga burgjet dhe internimet kanë dhënë një ndihmesë të paçmuar në zbulimin e tyre, por dhe të atyre që ushtruan dhunën, shkelën të drejtat e njeriut, dënuan njerëz duke shkeluar dhe ligjet e tyre.
Parlamenti të kërkojë së pari të hapen këto dosje, të atyre që prishën Shqipërinë moralisht dhe e mbyllën duke e bërë si një burg, e lanë pas, të nxjerrin ata që bënin spiunë, si me ç’metoda dhe pastaj dhe spiunët.
Po le t’i kthehemi librit të Beqir Sinës, një vazhdim hapjes së dosjeve të diktaturës, që ne që erdhëm nga burgjet dhe internimet, e bëmë të parët, por që nuk të na lëne vetëm.
(Auto)Biografia e Beqir Sinës tani nuk është vetëm e tij, të vërtetat e tij nuk janë vetëm të tijat. Treguar aq thjeshtë dhe qashtër, sa mund t’i kuptojnë dhe ata që s’duan t’i kuptojnë, që, nga që kanë parë të internuar, por jo dhëmbjen e tyre, mund të kenë ndejtur me ta e folur, u duket tani pabesisht, se edhe ata kanë vuajtur njëlloj po ashtu dhe bëjnë demagogjinë e bashkëvuajtësit. Se si mund të lexohet “kjo autobiografi e pazakontë”, vjen në ndihmë dhe parathënia e mençur e studiuesit dhe historianit të shquar Ilir Ikonomi, që nxjerr “me keqardhje se bijt:e e atyre që përndoqën… po përpiqen tani t’u përvet;esojnë kauzën për t’u mbyllur gojën, se nostalgjikët e komunizmit tërthorazi po i kërkojnë llogari… njerëzve…”.
Edhe ky libër ndërkaq është një hapje goje, një britmë për të vërtetën. Autori që në fillim ka dy faqe plot me emra, që bujarisht u shpreh mirenjohjen siç nuk para ndodh ndër ne, për ndihmën në materiale, që i japin forcë dëshmisë së tij, një pjesë e tyre janë fqinjët në internim, personazhe të dramës shqiptare, që janë futur në histori, duke bërë histori…
Libri ka për redaktor një koleg tjetër të “Zërit të Amerikës”, Ilirjan Agolli, dua të them me këtë se dosja e Beqir Sinës ka një komision kështu, që duhet marrë parasysh ajo dhe e bashkëvuajtësve të tij për t’I parë parlamenti dhe qeveria si një përvojë dhe guide morale. Zoti Sina shpaloset i përvuajtur dhe i shtypur, që nuk qahet si ata tani, të cilët kanë qenë me shtypësit, shpaloset i urtë dhe i drejtë, edhe i dashur, i veprimit dhe triumfator, por që s’mburret me New Yorkun e arritur si ata që e shanë gjithë jetën Amerikën dhe tani gëzojnë pensionin e saj të azilantit apo lotarinë e saj mēshirëmadhe.
Zoti Sina s’ngurron ta thotë të vërtetën e tij për këdo e gjithçka që njohu dhe hasi, njerëz dhe vende, në nderim rrëfen diçka më përtej vetes, historikun e Savrês së internimeve, p.sh, të familjes së tij, e rënë nga Dibra, fëminia pa fëmini, familjet e internuara përreth, kujtoj ato që kam njohur dhe unë, Radët, atë e bir, Lazër e Jozef Radi, shkrimtarë me shumë libra tani, Dinet, Mirakajt, Kolgjinët, Taçi, Kupi, Merlika, Straravecka, kam qenë në burg me pinjollë të tyre, pinjollë qëndrese dhe morali, Dine Dine, Moisi dhe Lek Mirakaj, Ahmet Kolgjini, Pano Taçi – poet, Bardh Kupi, Eugjen Merlika, Naim Staravecka, me libra dhe këta, dhe fise te tjera plot, Butka, Koliqi, Bajraktari, Berisha, Dane, Bylylbashi, Dema, Dosti, Iljzai, Koleci, Konomi, Mëhilli, Mulleti, Mulosmani, Ndreu, Pirra, Prodani, Skrami, Tinj, Starovaetj, etj, etj. Një popull tjetër brenda popullit.
Nën gjakftohtësinë e rrëfimit të tij si nën një cipë akulli, Beqir Sina ruan shqetësime, turbullura, errësirë dhe shpresë, dëshmi për kujtesën e njerëzve tani dhe të historisë, shpesh të nderlidhura, duke na bërë të besojme se “historia jemi ne”, jo vetëm ata që e bëjnë, por dhe ata që pësojnë.
Gjithsesi autobiografia e Beqir Sinën, aq sa e të gjithëve si përndjekje dhe qëndresë… dhe arritje të ëndrrës së lirisë, e Shqipërsë të gjithë, ka të veçantat e saj dhe emocionin njerëzor, të tijin, që ai na përçon. Ka metaforën e vet. le ta shohim njërën: babai i Beqir Sinës u arratis pak para se të lindte Beqiri… dhe ku, në internim. Jetim me babanë gjallë, ajo ishte dhe jetimëria e një kohe.
Në libër, në faqen 121, gjej emrin e tim eti, aktor në këtë kohë dhe këtë kujtim të Beqirit fëmijë, ka ardhur estrada e Lushnjës në Savër, im atë bisedon me fëmijët përreth, pyet dhe Beqirin se i kujt është, e kam patur nxënës babanë tënd në Berat, i thotë, ia lavdëron, mësonte nën dritat e shtyllave rrugëve në mbrëmje dhe detyrat i shkruante mbi paketa të hedhura cigaresh… varfëri e madhe, sidomos për familjet e përndjekura, e pabesueshme…
Ashtu si Beqiri fëmijë, unë i gëzohem kësaj mbrese tani që im atë ka guxuar t’i thotë një fëmije në internim dikur për babanë e arratisur, që s’e kishte parë kurrë, fjalë të mira madje, diçka ka sjellë prej tij, kur ai nuk lejohej të futej, i ka treguar që ai ka qenë… dhe është dhe ka një kujtesë, që ruan… pra, ka dhe shpresë. Dhe vazhdon, që djalin e atij që i kujtoi babanë, e burgosën… për poezi… Mbase dhe e bashk;evuajt;esve të tij e gjitha ishte nj:e porosi e heshtur për vetëmbrojtje? Gjithsesi mirënjohës Beqir Sinës për kujtesën e tij.
Dhe në fletët më pas: kur po binte dikatura, se ra dhe perandoria komuniste, protagonist takohet me babanë jashtë atdheut. Beqiri është realist, nuk zbukuron, takimi do të ishte disi me emocione të ftohta, dashuri të kursyer, dhënie dore me korrektesë, është një dramë ndarjeje në mes, dimri i diktatorial i Shqipërisë për të gjithë, edhe midis vetes me veten, at’ e bir, dy qytetarë tani, dy fate, dy kohë, dy vende, dy kujtesa që i pret një ardhme…
Nis një jetë e re per Beqirin dhe familjen e tij, ai i futet punës se gazetarit si i ati në shtypin ruajal të diasporës, i cili kishte gjakuar të shkruante të vërtetën, edhe kur Konsullata Shqiptare e kërcënonte se “do t’i varnin djalin në mes të Tiranës, nëse do vazhdonte të shkruante kundër… S’ka gjë, do t’u përgjigje…”. Dhe dkali I gjallë para tij…
Drithëruese te mendosh se si u rrit ashtu gjenerata jonë, me prindër dhe jetimë, metaforikisht të gjithë, e braktisur dhe e dënuar pa asnjë faj, mbi të cilin shteti hakmerrej për etërit e tyre kundërshtarë tek bijtë… Atvrasja eskiliane, lëndë e psikoanalizës frojdiane, ishte kthyer në birvrasje marksiste. Dhe këta bij s’kanë fuqi të dënojnë etërit e tyre. Prandja dhe vazhdon ajo dramë e ai absurd. A është kjo një e shkuar e afërt apo vazhdim ndryshe?
Qytetari Beqir Sina nuk i ka shkëputur lidhjet me dheun amë në Atdheun e ri, përkundrazi, ai jo vetëm është i shqetësuar për mbarëvajtjen e demokracisë në Shqipëri, për lirinë e Kosovës, por është dhe veprimtar, i lidhur dhe me personalitete dhe institucione të SHBA-së dhe kombit, jo vetëm pse ia kërkon dhe misioni i gazetarit. Ndërkaq nuk i fsheh zhgënjimet dhe dilemat…
Edhe ky libër nuk është vetëm rrëfim dhe psherëtimë, por dhe qendrim dhe pjesëmarrje. Do të donim ta kishim më parë, por s’është vonë aspak, është në kohën e vet, edhe si një sfidë. Hapje e gjysmës së pahapur të dosjeve…