• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for November 2022

Winner of 2022 Booker Prize does “artistic justice to a terrible period in his country’s history”

November 4, 2022 by s p

Rafaela Prifti/

The Booker Prize is a prestigious literary award in the English speaking world given out annually by the Booker Prize Foundation, a charity whose stated aim is to “promote the art and value of literature for the public benefit”.
The 2022 Booker Prize was awarded to the Sri Lankan writer Shehan Karunatilaka for his novel The Seven Moons of Maali Almeida – one of the political satires recognized by this year’s judges. The short list of six finalists which included another Sri Lanka-born writer was announced in September. The press release stated that the selection was made from 169 novels published between October 1, 2021 and September 30, 2022 and submitted to the prize by publishers. The Booker Prize is open to works by writers of any nationality, written in English and published in the UK or Ireland.

Having lived through the decades-long civil war in Sri Lanka, Karunatilaka set out to explore the trauma of the political violence, which he saw as “a constant backdrop to daily life growing up.” At the center of his searing satire is a Sri Lankan war photographer who wakes up dead, in a purgatory like underworld populated with victims of political violence. War has been part of the island nation’s history which was occupied by the Portuguese in the 16th century then by the Dutch in the 17th century, and was ceded to the British in 1796. As Ceylon, it became independent in 1948. Its name was changed to Sri Lanka in 1972. After two decades of civil war, a cease-fire was formalized. Tensions and violence between the fighting groups have intensified yet again as neither side has withdrawn.
During interviews Karunatilaka related that in the immediate aftermath of a disastrous civil war he wondered “how processing the lingering trauma of war would feel like if the dead could speak.” With hesitation about the gruesome topic of war, he worked on the tone of the novel for years, finally opting for dark comedy that is narrated in the second person by a ghost presenting ” the afterlife as a bland bureaucracy.” The main character Maali Almeida is a photo journalist who wakes up dead. Confused and clueless as to how or why he was killed, the protagonist sets out to solve the mystery of his own murder but is told he has only “seven moons” to learn who killed him. While discovering he’s been targeted for his explosive photographs, he meets with victims of violence who populate the underworld. His second novel has drawn comparisons with magical realist works by Salman Rushdie and Gabriel García Márquez. “Karunatilaka has done artistic justice to a terrible period in his country’s history,” wrote The Guardian. Critics have called it “an instant classic” and “a stunning epic”.
Karunatilaka was born in Sri Lanka, in 1975, and grew up in Colombo, the capital, where he currently lives. He studied in New Zealand, and went on to work and live in London, Amsterdam and Singapore. He still writes ad copy and manages a bank’s website.

In 2011, he earned recognition with the publication of his debut novel, “Chinaman,” about a hard-drinking journalist who goes searching for a famous missing cricket star.
Booker Prize-winning novel The Seven Moons of Maali Almeida is published in the United States by W.W. Norton. A sister prize, the International Booker Prize, is awarded for a book translated into English and published in the United Kingdom or Ireland.

Filed Under: LETERSI Tagged With: Rafaela Prifti

Respektimi i sovranitetit dhe integritetit territorial të Ukrainës

November 4, 2022 by s p

3 nëntor 2022

Ambasadori Jeffrey M. Hovenier

Gjatë forumit të Grave, Paqes dhe Sigurisë të mbajtur në Prishtinë para disa javësh, iu bashkova duartrokitjeve të qindra pjesëmarrësve kur presidentja Osmani i dekoroi gratë e Ukrainës me Medaljen Presidenciale të Meritave. Të gjithë u prekëm nga fjalët e deputetes së Parlamentit të Ukrainës, Yevgenia Kravchuk, e cila e pranoi këtë medalje në emër të tyre. Z-nja Kravchuk rrëfeu se si sulmi brutal, i pajustifikueshëm i presidentit Putin ka prekur – dhe vazhdon të prekë – jetët e të gjithëve në Ukrainë. Ajo i përshkroi sulmet e tmerrshme ajrore në qytetet paqësore të Ukrainës dhe se si fëmijët ukrainas po rriten në kohë lufte – në vend se të shkojnë në shkollë, ata zgjodhën për të shkuar në strehimore nga bombardimet. Në fakt, z-nja Kravchuk vuri në pah se në çastin kur po fliste para nesh në Prishtinë, vajza e saj ishte në strehimore për tu mbrojtur nga sulmet ajrore.

Pushtimi i Rusisë dhe agresioni i vazhdueshëm ka shkaktuar pasoja të tmerrshme te aq shumë njerëz. Ne do të vazhdojmë të mbrojmë sovranitetin e Ukrainës në Kombet e Bashkuara dhe të ofrojmë mbështetje për popullin e Ukrainës përderisa Rusia po bën gjithçka në fuqinë e saj për ta minuar atë sovranitet: dëbime të detyruara dhe operacione „filtrimi”, vrasjen pa gjyq të civilëve, kërcënime të vazhdueshme ndaj jetëve dhe mjeteve të jetesës, dhe instalim të satelitëve rusë. Dhe ne do të vazhdojmë të punojmë me aleatët dhe partnerët tanë për të imponuar kosto Rusisë.

Shtetet e Bashkuara mirëpritën dënimin e shpejtë të Kosovës të pushtimit të paprovokuar dhe të pabazë të Kremlinit dhe shprehjen e solidaritetit të plotë me popullin e Ukrainës. Kosova i hapi dyert për ukrainasit që gjetën strehim këtu, përfshirë gazetaret ukrainase që tani banojnë në Kosovë, shumë prej të cilave ishin në skenë për të pranuar medaljen nga Presidentja Osmani. Këto gazetare vazhdojnë që me trimëri të bëjnë të mundur që njerëzit anembanë botës kanë qasje në informata të besueshme dhe të sakta për atë që po ndodh në Ukrainë.

Kosova gjithashtu menjëherë u rreshtua me sanksionet e SHBA-së dhe BE-së në mbështetje të Ukrainës. duke shfaqur sërish përkushtimin e saj për të qenë pjesë e botës së demokracive të lira dhe sovrane.

Përkushtimi ynë ndaj Ukrainës është i hekurt. Veprimet e Kremlinit në Ukrainë paraqesin sulm të drejtpërdrejtë ndaj Kartës së OKB-së dhe parimeve të saj kryesore: sovraniteti, integriteti territorial, paqja dhe siguria për të gjitha shtetet – të mëdha e të vogla. Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e aleatët tanë i kanë mbështetur prej kohësh këto parime, të cilat janë themeli i rendit ndërkombëtar të ndërtuar dhe mbështetur nga vende anembanë botës që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Duke i sfiduar këto parime, Rusia kërkon të minojë vetë sistemin ndërkombëtar.

Presidenti Biden ka thënë: „Bota ka dërguar porosi të qartë: Rusia nuk mund ta fshijë një shtet sovran nga harta. Rusia nuk mund t’i ndryshojë kufijtë me forcë. Rusia nuk mund të kapë territorin e një vendi tjetër si të vetin”.

Referendumet e fundit fiktive të Kremlinit nuk ishin gjë tjetër veçse pretekst i rremë për të tentuar aneksimin e pjesëve të Ukrainës me forcë. Këto dredhi propagandistike ishin tentim për të maskuar përpjekjen e kotë të Rusisë për të rrëmbyer tokë në Ukrainë. „Rezultatet” u sajuan në Moskë – ato nuk u mblodhën në Ukrainë dhe ato tregojnë vullnetin e Moskës, jo vullnetin e lirë të Ukrainës dhe popullit të saj. Rusia i detyroi qytetarët e Ukrainës, të bllokuar nga ushtria ruse, për të votuar nën tytat e pushkëve. Më 30 shtator, Rusia u përpoq të mbrohej nga llogaridhënia dhe përgjegjësia duke vënë veton në rezolutën e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara që dënonte të ashtuquajturat „referendume” dhe përpjekjet për aneksim. Por, Rusia ishte e izoluar – asnjë vend i vetëm nuk votoi krah Rusisë.

Ne kurrë nuk do t’i njohim këto zona si pjesë të ndonjë vendi tjetër përveç Ukrainës dhe do ta mbështesim Ukrainën për aq kohë sa të duhet. Ndërsa Ukraina rifiton kontrollin mbi më shumë territor të saj dhe përderisa dalin në shesh pasojat e tmerrshme në njerëz nga agresioni i Rusisë, Kremlini po nxiton dëshpërimisht të largojë vëmendjen e botës nga humbjet e tij ushtarake dhe krimet e luftës.

Veprimet e presidentit Putin vetëm se e kanë izoluar më tej Rusinë dhe kanë forcuar vendosmërinë ndërkombëtare për të qëndruar përkrah Ukrainës. Kërcënimi i tij me shpërthim bërthamor, referendumet e rreme, mobilizimi i detyruar dhe shtypja e gjerë – dhe ndonjëherë e dhunshme – e rusëve që ushtrojnë të drejtat e tyre për t’u shprehur kanë elektrizuar publikun, por jo në mënyrën që ai synonte.

Në reagim, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët dhe partnerët tanë, përfshirë Kosovën, po vendosin kosto të shpejtë dhe të rëndë që synojnë zyrtarët e qeverisë ruse, anëtarët e familjeve të tyre, zyrtarët ushtarakë rusë dhe bjellorusë dhe rrjetet e prokurimit të mbrojtjes, duke përfshirë furnizuesit ndërkombëtarë që mbështesin kompleksin ushtarako-industrial të Rusisë. Nga kufizimet për viza e deri te sanksionet, veprimet nga e tërë qeveria e SHBA-së vazhdojnë t’i shtojnë masat e gjera ekonomike të vendosura ndaj Rusisë për t’i kërkuar përgjegjësi për luftën e paprovokuar në Ukrainë.

Populli i Ukrainës, publikisht dhe vazhdimisht, ka shprehur dëshirën e tij për të ardhme të lirë dhe demokratike. Ata janë të vendosur të mbesin të pavarur dhe sovran. Ukrainasit po luftojnë trimërisht. Ata po luftojnë dhe po iu bëjnë ballë përpjekjeve të Rusisë për të ndryshuar me forcë brutale kufijtë e njohur ndërkombëtarisht të Ukrainës.

Ne do të vazhdojmë të qëndrojmë bashkë me partnerët tanë, përfshirë Kosovën, në mbrojtjen e parimeve thelbësore të Kartës së OKB-së. Dhe do të vazhdojmë të ndihmojmë popullin e Ukrainës dhe t’i ofrojmë mbështetje për t’i ndihmuar ata të mbrojnë veten dhe territorin e tyre kundër pushtimit të paligjshëm të Rusisë.

Filed Under: Politike

Shenjtëria e nënës shqiptare meriton trajtim institucional

November 3, 2022 by s p

Nga Skender ASANI/

Brutaliteti me të cilin u ushtrua dhunë ndaj një të moshuare në Shtëpinë për të moshuar “Orenda” në Pejë, ku ajo ishte dërguar për përkujdesje, alarmoi shoqërinë. Sikur të mos ishte bërë publik ky rast, si do të vazhdonte të ishte fati i qindra të moshuarve të tjerë nëpër qendrat e tilla të përkujdesjes.

Infermierja e cila shihet duke goditur në mënyrë të pamëshirshme të moshuarën që ishte shtrirë në këtë qendër, ndërkohë që tri infermiere të tjera e përkrahnin duke qeshur, u bë lajm jo vetëm në mediat tona, por edhe në ato ndërkombëtare.

Ky rast zbulon dimensionin çnjerëzor të individit që ka harruar dashurinë dhe ngrohtësinë e nënës, por zbulon edhe sa e fjetur është ndërgjegja njerëzore, e cila zgjohet vetëm atëherë kur ndodhin skandale të tilla. Në fakt, kujdesi ndaj të moshuarve, sidomos ndaj prindërve, duhet të jetë alfa dhe omega e brengës sonë, por jo duke iu qasur këtij problem parcialisht.

Nëna shqiptare në kodin moral të shqiptarit brez pas brezi ka bart një kuptim të shenjtë. Shenjtëria e nënës shqiptare kufizohet me sakrificën e saj sublime për fëmijët dhe familjen.

Në trashëgiminë gjenetike e kulturore të popullit tonë, nëna shqiptare ka ruajtur tiparet e një nëne krenare, me virtyte spartane, e cila edhe atëherë kur djemtë i ka nisur në luftë dhe kur kanë rënë në fushë të betejës, kokën e ka mbajtur lart dhe lotin e ka shëndërruar në kroje të freskëta ku gjithë drumtarët e lodhur e kanë shuar etjen.

Portretin kolektiv të nënës shqiptare sot mund ta hasni në një bregore të fshtatit Zajaz, një monument ky artstik që përjetëson dhe lartëson figurën e nënës shqiptare në rangun e heroinave të heshtura që kombit i dhanë gjithçka të shtrenjtë që patën. Ato i dhanë djemtë e tyre për lirinë që gëzojmë ne sot. Të gjithë ata që kalojnë pranë këtij monumenti gjikant, ndjejnë freski në shpirt, sepse ua kujton fëmijërinë e mbushur me përkëdhelinë e ngrohtë të nënës, e cila edhe kur e ka pasur vështirë, në fytyrë e ka ruajtur buzëqeshjen për fëmijën e saj.

Në kuadër të projekteve që pritet të realizohen shumë shpejt, ITSHKSH ka paraparë që të hapë gjashtë qendra rajonale të trashëgimisë kulturore. Njëra prej tyre do të hapet edhe në Kërçovë dhe do të mbaj emrin simbolik “Nëna Shqiptare”. Me këtë duam t’i japim një trajtim institucional disa vlerave të trashëguara të popullit tonë, në mesin e të cilave është edhe ruajtja e kujtimit dhe kujdesit ndaj sakrificës sublime të nënës shqiptare nëpër shekuj.

Rasti i Pejës duhet të na zgjojë nga letargjia e reagimeve individuale, sepse gjërat e shenjta nuk guxojnë të trajtohen individualisht. Shenjtëria e nënës shqiptare meriton trajtim institucional, një punë që po e bëjmë edhe ne si Institut.

Shkup, 03.11. 2022

Filed Under: Kulture Tagged With: Skender Hasani

“Një jetë në shërbim të nacionalizmit, humanizmit dhe kulturës shqiptare”

November 3, 2022 by s p

Dr. Ermelinda Kashah

Universiteti “Eqrem Çabej”, Gjirokastër

Lexova me vëmendje librin historik dhe voluminoz, të përgatitur me shumë kujdes nga studiues, intelektualë, personalitete të ndryshme nga trojet etnike shqiptare dhe diaspora, që e kanë njohur nga afër aktivistin e shquar shqiptaro-amerikanë Tomë Mrijaj, me titull: “Një jetë në shërbim të nacionalizmit, humanizmit dhe kulturës shqiptare”.

Gjithashtu ky libër i ri, është botuar mbas aktivitetit të suksesshëm të Sesionit Shkencorë, të mbajtur online në Prishtinë nga Shoqata Mbarëkombëtare “Trojet e Arbërit”, nën drejtimin e Kryetarit të Shoqatës Nue Oroshi, së bashku me stafin e kryesisë.

Të them të drejtën vepra në fjalë, më la mbresat e një studiuesi kureshtar, në qoftë se do ta quanim kështu.

Kur unë analizoj një libër, e kam sa të thjeshtë dhe të vështirë. E thjeshtë, përsa i përket fushës së njohjes dhe e vështirë kur dal përtej kësaj fushe.

Por në rastin në fjalë, pash që te ky libër gjeta elementet estetike si: e bukura, e shëmtuara, e madhërishmja, etj.

Mjafton të hysh në thellësinë e titullit dhe kupton se letërsia, historia dhe kultura shqiptare sot janë një.

Në fakt, që të jem e sinqertë, ky nuk është libri i parë që unë e kam lexuar nga studiuesi Tomë Mrijaj. I kam parë gjërat me themel, për vetë faktin se më është dashur të njihem se çfarë ka ndodhur jashtë Shqipërisë, të mendosh që ishim shqiptar dhe jetonim si me gjëmba me vëllezërit tanë kosovarë.

Këtë e vërteton më së miri edhe kopertina e pasme e librit, ku dallohet Shqipëria Etnike dhe kur shoh këtë hartë, mendoj se sa emocion përcjellim ne sot, që nuk na e ndalon më askush lirinë e të shkruarit.

Shkojmë më tutje. Në këtë libër kanë shprehur mendimin e tyre shumë kolegë të mi, për të cilët ruaj respekt dhe konsideratë, aq më tepër për faktin, që Shoqata Mbarëkombëtare “Trojet e Arbrit”, ku unë sot mbaj pozicionin e nënkryetares, është bërë si urë lidhëse me studiuesin në fjalë edhe me këta recensues dhe studiues, që kanë shprehur mendimet e tyre në këtë libër.

Po them edhe unë mendimin tim, për fushën që unë mbuloj.

I gjithë libri, të jep një ndjesi të veçantë, e tërë historia rrjedhë kështu, me një ndjenjë narrative reale, për kohët e ndryshme, që kanë bërë historitë e vendit, për referenca historike, për kontributin që ka dhënë atdhetari Tomë Mrijaj, për të qenë si emri i atdheut në kohën e vet.

Mënyra se si unë i kam konceptuar temat e veçanta në libër, më jep një frymë këndimi dhe përshkruan bindshëm konceptimet e kohës narrative dhe artistike, për të vazhduar më pas në perceptimin estetik të kohës.

Kjo bën që të pasurohet ndjeshëm koha në këtë hapësirë, ndaj koha e ardhmërisë për këtë atdhetar, paraqitet si kohë në korelativitet të ndërsjelltë me kohën e shkuar dhe të dyja bashkë në raport me kohën e tanishme.

Prandaj, ne në letërsi këtë lëvizje e quajmë narracion, i cili lëviz nga një pikë në tashmëri drejt një pike në kalueshmëri të afërt, në segmentet e kohës historike.

Prandaj dhe autorët ndjenjën e kohës e kanë dhënë sipas ngjarjeve, kurse ngjarhet janë të mundshme vetëm si lëvizje në hapësirë, gjë që ligjëruesit e kanë shfrytëzuar qartazi. Ato janë koha dhe hapësira si dy kategori të pandashme matematikisht.

Tre hallkat, ku janë mbështetur ligjëruesit e ndryshëm të punimeve interesante shkrimore në këtë librër, janë të evidentura qartas tek: Nacionalizmi, humanizmi dhe kultura.

Atëhere në mendje, të vjen pyetja: A mundet që këto tre pika të jenë të shkëputura njëra me tjetrën?

Përgjigja është jo.

Kur shfletoj librin më tej, kuptoj që ende s’e kam njohur këtë studiues, sepse karakteri im më çon drejt një largpamësie, që çdokush hedh në letër ato mbresa që nuk i thotë dot edhe në jetën e përditshme.

Por, për një gjë më vjen mirë: që ky atdhetar ka mbajtur kontakte me personalitete e emigracionit, si: Kapidanin e Mirditës Ndue Gjomarkun, mons. dr. Zef Oroshin, dom Anton Kçira, prof. Zef Neka, prof. Arshi Pipa, prof. Luan Gashin, Mërgim Korça etj., etj.

Pra, një njeri, që me të vërtetë është në fokus të studiuesve, tregon se gjithë jetën e tij ia ka përkushtuar kulturës dhe artit në veçanti.

Deri këtu jemi të qartë, por aman çështja fuqizohet me futjen e lexuesit (si unë për shembull), si pjesëmarrës aktiv në kodin e komunikimit.

Më bën përshtypje se si studiuesit Tomë Mrijajn e përshkruajnë në libër çështjen e kohës, gjë të cilën të them të drejtën ligjëruesit në libër e shpalosin me shumë realizëm.

Kjo e ka një mesazh. Leximi, është ngjarje në kohë dhe në bazë të tij, të gjitha përjetimet e tjera të kohës stabilizojnë një metatekst të ri.

Pra, që të arrihet te ritmi global, kjo i atribohet tekstit dhe ne jemi të ballafaquar me dy përjetime të ndryshme të kohës: atë të kohës fizike (që në rastin tonë ka të bëjë me shërbimin që i ka bërë atdheut), dhe atë të kohës vetjake.

Përse e them këtë?

Për të gjithë ato, që po i lexojnë këto rreshtat të mia, po jap arsyetimin tim: Institucioni i glorifikimit në një shoqëri, nuk ka kuptimin që kishte në shoqëritë e komunikimeve të vështira, të mundshme për tu kontrolluar.

Rrjeti i komunikimeve në Shqipëri, ishte i cunguar me botën përtej, kurse në Kosovë kjo gjë nuk ishte. Prandaj edhe ky atdhetar (Tomë Mrijaj), kalon përtej dimensionit të gjerësisë, shërbimit, universalizimit kulturor dhe intelektual (kujtoj, këtu intervista që i është marrë Tomë Mrijës në fq. 280, ku ai flet për Kongresin e Tretë të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit).

Pra, kjo do të thotë se kjo figurë është shumëdimensionale dhe unë personalisht jo çdo njeri e vlerësoj, sepse të vlerësosh dhe të shkruash njëkohësisht, është përgjegjësi dhe ndjenjë, sesi vijnë rrëfimet në trurin tënd si studiuese.

Mua, nuk më pëlqejnë as lavdërimet e tepërta dhe të njëjtën gjë nuk do ta bëja kurrë, as për atë që shkruaj, sepse unë punoj në një fushë ku më duhet të shkruaj aty ku ka letërsi.

E ritheksoj, se kur mora librin në dorë, e kam parë me imtësi të madhe se si shkruanin të tjerët për të, por si natyrë e ftohtë që jam (sepse rrjedh prej kalldrëmeve të një qyteti gri) siç, – thotë edhe Kadareja, ky libër më ngrohu për disa arsye:

1. Dashamirësia që ju (Tomë Mrijaj), u keni dhënë njerëzve, shprehet në këto rreshta që unë lexoj.

2. Pyetja, që zakonisht të vjen ndër mend dhe nuk të largohet, është: “Po mirë, a i njoh unë sa duhet këto shkrues të ketij libri”?

Epoka e krenarisë kombëtare, aktivizon funksionin e artit si një makinë e prodhimit dhe stimulimit të ideve kombëtare edhe pse gjuha e figurës është mjaft e njëtrajtshme.

3. Duket se protoganisti i këtij libri, është besimtar i plotë dhe kjo më bën të kuptojë që ka punuar dhe i është përkushtuar kulturës shqiptare larg materializmave.

Si përfundim, i uroj ligjëruesve të veprës historike, kushtuar figurës së intelektualit të shquar Tomë Mrijaj, që të hulumtojnë dhe të botojnë sa më shumë libra të kësaj fushe, sepse ky lloj zhanri është nga më të arrirat sot për sot, në letërsi dhe histori.

Filed Under: LETERSI Tagged With: Tom mrijaj

UNË JAM ME PEDAGOGËT! PROTESTA SI E DREJTË E NJERIUT

November 3, 2022 by s p

Nga Frank Shkreli/

“Valët e revoltës do të vazhdojnë të shkundin themelet e kombit tonë deri në ditën që të vendoset drejtësia.” (Martin Luther King)

Pedagogët e disa universiteteve publike në Shqipëri kanë dalë sërish në protestë të hënën, për të kërkuar plotësimin e kërkesave të tyre, përfshir rritjen e pagës. Protesta e pedagovëve të universiteteve shqiptare ka filluar tre javë më parë, kur ka filluar edhe viti i ri akademik. Njoftohet gjithashtu se protesta e pedagogëve shqiptarë mund të përshkallëzohet deri në një protestë që përfshin grevën e urisë. 

Unë nuk e ndjejë veten të kualifikuar të flas për kërkesat e pedagogëve – kjo është një çeshtje midis Sindikatës së Pedagogëve dhe qeverisë Rama. Por dua të theksoj nevojën dhe rëndësinë e protestave të tilla për një shoqëri tranzicioni, siç është Shqipëria e 30-viteve të fundit, e cila, qartë “ka mbetur në klasë”, sa i përket zhvillimeve dhe reformave, drejtësisë dhe të drejtave të barbarta dhe zhvillimeve, vërtetë, demokratike në krahasim me pjesën tjetër të Evropës ish-komuniste, madje edhe në krahasim me vendet e rajonit ballkanik.

Ashtu siç kam thekësua shpesh në të kaluarën, dëshiroj të nënvijoj të drejtën e protestës, si një përgjegjësi dhe e drejtë morale, për çdo individ dhe për çdo grup, cilatdo qofshin ankesat dhe kërkesat e tyre, përfshir kushtet e punës, që përfshijnë edhe rrogat. Kjo është një e drejtë themelore për të gjithë qytetarët pa dallim, në një shtet që e konsideron veten demokratik, ose “pjesërisht” demokratik, siç është cilësuar Shqipëria, vazhdimisht, gjatë këtyre 30-viteve tranzicion “post-komunist”, nga organizata ndërkombëtare të drejtave të njeriut dhe mbrojtëse të lirisë dhe demokracisë në botë. Kam konsideruar dhe konsideroj protestat dhe demonstratat paqësore, si një forcë morale për bërjen e ndryshimeve të nevojshme në një shoqëri si Shqipëria.  Frank Shkreli: Protestat si forcë morale për të bërë ndryshimet e nevojshme | Gazeta Telegraf – Si përfundim jam përpjekur duke bazuar në përvojat përendimore të të drejtave bazë të njeriut, që të pasqyroj dhe të mbështes këtë të drejtë themelore për të gjithë, përfshir edhe protestat e studentëve shqiptarë, vite më parë, të cilat fatkeqsisht, filluan për së mbari, por pastaj u sabotuan nga forca më të fuqishme se lëvizja e tyre. Frank Shkreli/ Edhe unë jam me studentët | Gazeta Telegraf

Përfundimi sot është dhe shihet nga të gjithë, brenda dhe jashtë Shqipërisë – rinia shqiptare po largohet masivisht nga trojet shqiptare, si rrejdhim i politikave korruptive të një qeverisjeje të paaftë, që tani ka prekur — me përjashtim të ma të pasurve në vend — pothuaj të gjithë sektorët e shoqërisë shqiptare, përfshir pedagogët e universiteteve shqiptare, ajka intelektuale e cilësdo qoftë shoqëri në botë.   “Shpresa kryesore e një vendi është edukimi i mirë i rinisë së tij”, ka thenë Desederius Erasmus, fillozofi holandez i shekullit XV.  Për të rivendosur shpresën dhe përspektivat për një të ardhme më të mirë në Shqipëri, kultura dhe arsimimi – pedagogët dhe studentët — janë arma më e fuqishme për t’i thyer hovin këtyre politikave korruptivedhe shkatërruese anti-kombëtare, që po zbrazin Shqipërinë nga më të mirët e saj.  Atëherë pse mos të ketë protesta paqësore në Shqipëri, qoftë edhe nga pedagogët, qoftë edhe grevë urie?! E drejta e protestave paqësore sanksionohet nga një numër dokumentesh kombëtare, evropiane dhe ndërkombëtare.  Kjo është, ndër të tjera arsye, që edhe unë si individ dhe njeri i lirë, mbështes të drejtën e protestës paqësore edhe për pedagogët shqiptarë.

 Ndoshta përvoja amerikane gjatë historisë së Shteteve të Bashkuara mund të jetë si më e njohura në botë, sidomos, përvoja e shekullit të kaluar, e lëvizjes paqësore të Martin Luther Kingut, por edhe veprimtaria paqësore e Mahatma Gandit, si shembull i një lëvizjeje paqësore botërore. Lëvizja e Martin Luther King-ut në Amerikë ishte një lëvizje – protestash paqësore, anë e mbanë Shteteve të Bashkuara.  Ajo periudhë cilësohet si një periudhë shprese biblike e Martin Luther Kingut, shpresë që pothuaj askush nuk mund t’a parashikonte- ndoshta as vetë Martin Luther Kingu – se një ditë ajo shpresë do të bëhej realitet. I gjithë aktivizmi i Doktor Martin Luther Kingut në mbrojtje të drejtësisë, të lirisë dhe të drejtave të barabarta për të gjithë, vazhdon edhe sot të jetë një thirrje tepër aktuale këtu në Shtetet e Bashkuara dhe anë e mbanë botës – përfshir edhe Shqipërinë, dhe pse jo, përfshir edhe protestën e pedagogëve shqiptarë, pasi kërkesat e tyre, besoj se, ndonëse legjitime, shkojnë përtej rritjes së rrogave – është në interesin kombëtar që rinia shqiptare dhe më të mirët intelektualaë të kombit të qendrojnë në trojet shqiptare dhe të mos përhapen nepër Evropë për punë hamallëk.  Shqipëria ka nevojë për tolerancë dhe kulturë protestash dhe jo për kërcënime ndaj atyre që angazhohen në protesta legjitime për plotësimin e kërkesave të tyre si qytetarë. 

Ndonëse sot Amerika konsiderohet si ndër vendetemë demokratike në botë, as Shtetet e Bashkuara, si shoqëri dhe si shtet, nuk kanë qenë dhe nuk janë një shoqëri e përsosur, pa probleme ekonomike, politike, etnike, raciale e tjera.  Përkundrazi, edhe këtu vazhdojmë të përballemi me probleme. Por jemi të vetëdijshëm se, ajo që e dallon Amerikën nga shumica e vendeve të tjera, ashtu siç ka thënë në një fjalim edhe ish-Presidenti i parë afrikano-amerikan, Z. Barak Obama, “Është angazhimi dhe mbështetja e këtij vendi ndaj disa vlerave universale që na e bëjnë të mundur të korrektojmë të metat dhe mangësitë tona, duke u përmirësuar gjithnjë si shoqëri, rrjedhimisht, duke u bërë më të fortë si shoqëri dhe si shtet. Liria e fjalës dhe e drejta për të protestuar ka bërë të mundur që femrat dhe pakicat, të demonstrojnë në favor të drejtave të plota për ta dhe të barabarta për të gjithë, në një kohë kur atyre u janë mohuar këto të drejta.”  Presidenti Obama ka theksuar me atë rast se protestat paqësore për, “Zbatimin e ligjit dhe për administrimin e drejtësisë, kanë rrëzuar monopolet dhe forcat politike të korruptuara dhe i kanë dhënë fund abuzimit të pushtetit. Ndërkohë që media e lirë zbulon korrupsionin në të gjitha nivelet, përfshirë edhe entet qeveritare.” Eh, sikur media të luante rolin që i takon, po të ishte kështu edhe në Shqipëri, ndoshta nuk do të kishte nevojë për protesta, qoftë edhe paqësore, qoftë sidomos edhe nga pedagogët.

Citimet dhe fjalimet e Martin Luther King-ut – si një trashëgimi e tij – megjithëse janë të një periudhe para më shumë se 50-vitesh, ato tingëllojnë edhe sot gjithnjë aktuale, profetike, për të mos thënë, biblike, jo vetëm për aktualitetin politik dhe shoqëror në Amerikë sot, por janë reflektuese dhe shembull edhe për situata dhe protesta paqësore të popujve kudo në botë, përfshir Shqipërinë sot, pasi ai fliste për vlera morale dhe ndjerëzore dhe për të drejta universale të përbashkëta për çdo individ dhe për të gjithë popujt kudo, pa marrë parasysh, racën, fenë ose origjinën etnike. Por koha, as demokracia nuk presin pafund për zgjidhjen e problemeve të cilësdo shoqërie, është shprehur Dr. Martin Luther Kingu në fjalimin e famshëm që ka mbajtur në Katedralen Kombëtare të Uashingtonit, në mars të vitit 1968.

Ai ka folur për argumentet e disa personave të asaj kohe, të cilët ankoheshin se problemet nuk mund të zgjidheshin menjëherë, se duhej kohë, se koha në të vërtetë, do të shëronte të gjitha plagët, sipas tyre. “Koha”, ka thënë Martin Luther Kingu, “Është një mit, e ky mit është se koha është neutrale, se ajo mund të përdoret për qëllime konstruktive, por edhe për qëllime shkatërruese.” Justifikimin, se koha do i shërojë të gjitha problemet, forcat e errëta, ka theksuar ai, e kanë përdorur më efektivisht, se forcat e vullnetit të mirë. Koha do ta tregojë, ka thënë ai se, “Do të duhet që ky brez, eventualisht, të pendohet për të bëmat e forcave të errëta – dhe jo vetëm për fjalët dhe veprat e dhunës së tyre – por edhe për heshtjen e tmerrshme dhe për qëndrimet indiferente të njerëzve vullnet mirë, të cilët rrinë duarkryq”, përballë problemeve me të cilat ballafaqohet një shoqëri. “Pa një punë të rëndë dhe pa përpjekje të vazhdueshme nga njerëzit e vullnetit të mirë, koha në vetvete, bëhet aleate e ngushtë e forcave primitive të stagnimit shoqëror, politik dhe ekonomik, është shprehur Kingu. Duke shtuar se koha për të vepruar është tani. “Kështu që duhet të jemi bashkëpunëtorë të kohës duke qenë të vetëdijshëm se koha është, gjithmonë, e përshtatshme për të bërë mirë, për të bërë atë që duhet bërë”, për të mirën e përbashkët, është shprehur Martin Luther Kingu.

 Kjo është koha e përshtatshme edhe për për Sbqipërinë dhe për shqiptarët. “Në qoftë se njeriu nuk ka punë as të ardhura, ai nga ana tjetër nuk ka as jetë, as liri, as perspektivë dhe as mundësinë për të qenë i kënaqur”. Duke njoftuar protesta paqësore kundër diskriminimit në atë kohë në Amerikë, “Kemi ardhur në Uashington” — është shprehur Martin Luther Kingu, në fjalimin e tij në Katedralen Kombëtare të kryeqytetit amerikan, në vitin 1968 – “Për t’u angazhuar në një veprim dramatik paqësor, për t’u kujtuar të gjithëve hendekun e madh që ekziston midis premtimeve të bëra dhe mosrealizimit të premtimeve të dhëna. Për ta bërë të padukshmen, të dukshme”, ka theksuar ai, duke paralajmëruar se, “Asgjë nuk do të realizohet drejt zgjidhjes së problemeve me të cilat përballet shoqëria, në qoftë se njerëzit vullnet mirë, rrinë duarkryq, me shpresën se koha, eventualisht, do t’i zgjidhë problemet.” 

Citimet dhe fjalimet e tij, megjithëse i përkasin një periudhe tjetër historike, tingëllojnë edhe sot gjithnjë aktuale, profetike, për të mos thënë, biblike, jo vetëm për aktualitetin politik dhe shoqëror në Amerikë sot, por janë reflektuese edhe për situata protestuese të popujve kudo në botë, si në Shqipëri sot.  Disa nga thëniet e famshme të Dr. King-ut– sidomos në lidhje me protestat paqësore kundër padrejtësive, diskriminimeve dhe të drejtave bazë të njeriut – e që janë aktuale edhe sot:

“Ne duhet të jemi të vet-dijshëm se, më në fund, ne kërkojmë krijimin e një shoqërie që është në paqë me vet-veten dhe e cila mund të jetojë me ndërgjegjën e saj.”

“Në qoftë se do të protestoni guximshëm, pa u trembur por me dinjitet, kur të shkruhet historia për brezat e ardhshëm, historianët do të shënojnë në librat e historisë, se njëherë na jetonte një popull i madhërishëm, i cili futi një kuptim të ri të dinjitetit njerëzor, në rrjedhat e qytetërimit.”

“Ju lutem të jeni paqësorë. Ne besojmë në ligjshmëri. Ne nuk promovojmë as nuk mbështesim dhunën.”

“Është përgjegjësi morale që të mos përfillen ligjet e padrejta”.

“Terri nuk zhduk dot terrin; vetëm drita mund të bëjë një gjë të tillë. Urrejtja nuk zhduk dot urrejtjen; vetëm dashuria mund ta bëjë këtë.”

“Jeta jonë fillon të marrë fund, ditën që heshtim për gjërat e rëndësishme në jetë.”

“Padrejtësia kudo qoftë, është kërcënim për drejtësinë gjithkund tjetër.”

Martin Luther King

                                                  Dr. Martin Luther King     

A person standing at a podium with his hand raised

Description automatically generated with medium confidence

Kreu i sindikatës së pedagogëve të Shqipërisë, Sandër Kovaçi — Shqipëria ka nevojë për tolerancë dhe kulturë protestash dhe jo për kërcënime ndaj atyre që angazhohen në protesta legjitime për plotësimin e kërkesave të tyre, si qytetarë me të drejta të barabarta të atij vendi. 

Filed Under: Sociale Tagged With: Frank shkreli

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 43
  • 44
  • 45
  • 46
  • 47
  • …
  • 51
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community
  • U zhvillua veprimtaria përkujtimore shkencore për studiuesin shqiptaro-amerikan Peter Prifti
  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT