Archives for May 2023

Monografia “Shqipëria dhe ‘Tokat e Lirueme’, 1939-1946” Revised Second Edition, Tirane 2023, (1622 faqe), ma ne fund, nga dita e neserme, do te jete i plote ne dy vellime ne AMAZON

May 5, 2023 by s p

Prof.Dr. Romeo Gurakuqi/

Perndryshe, shtypshkrimi ne Shqiperi qe do të jetë në një vellim të vetëm, ende nuk eshte mundesuar per nje numer arsyesh teknike.

Kam permbyllur defitivisht nje projekt të nisur 12 vite me pare.

Qe ne fillese kryerjen e ketij studimi të thelluar e kam konsideruar si detyrim ndaj brezave shpresëhumbur qe vuajten nën peshën e diktaturës, shtremberuese te se vertetes dhe cenuese te lirise; ndaj prinderve tanë intelektualë dhe patriotë, ndaj atyre emigrantëve politike qe iu mohua atdheu; ndaj te burgosurve politikë që iu privua liria, iu vodh jeta; ndaj heronjve të disidencës, që s’i lanë të jetojnë për t’na rrëfyer dhe dëshmuar tragjedinë që përjetonte Shqipëria…

Mirëpo rishkrimi i drejte dhe i ndershem i historise, posaçërisht asaj pjese që u manipulua më së shumti nga diktatura dhe që po përpiqet të çimentohet edhe sot nga sovjetiket uzurpatorë të historishkrimit zyrtar, eshte nje detyrim profesional dhe obligim qe kemi ndaj brezit te ri të Shqiperise.

Botimi i dytë i Rishikuar dhe i Ripunuar tërësisht u paraqitet lexuesve në vitin e 111 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë (2023)

Ky studim është vazhdim dhe plotësim i punës pararendëse hulumtuese, kryer gjatë kohës që unë kam shërbyer si deputet i Parlamentit të Shqipërisë, profesor në Akademinë e Studimeve Albanologjike (ASA)- Institutin e Historisë (IH) dhe Profesor Vizitor në Departamentin e Historisë Ndërkombëtare në London School of Economics and Political Science (UK).

Në IH unë jam ngarkuar për studimin e temës “Shqipëria si pjesë e “hapësirës jetësore” perandorake të Italisë Fashiste, 1939-1943”, çfarë përbën pjesën e parë të këtij botimi, nga kapitulli II deri në kapitullin XV. Mirëpo duke qenë se periudhat historike, gjatë studimit dhe kërkimit arkivor, ndërlidhen, vijojnë vetvetiu në pikëpamje të fenomeneve dhe ngjarjeve, ato nuk mund të priten artificialisht, ndaj jemi detyruar ta vijojme punen deri ne legalizimin e diktatures.

Kjo ka imponuar që procesi i rishkrimit dhe rishikimit të përfshijë në këtë botim të ripunuar tërësisht, edhe periudhën e dytë, atë të “Pushtimit Gjerman të Shqipërisë” dhe të tretën, që lidhet me “Vendosjen dhe Legalizimin e Diktaturës Komuniste”.

Përveç përpunimit të mëtejshëm, ristrukturimit tematik, zbulimit të ngjarjeve të reja, plotësimit dhe analizave të reja krahasimore, vendosjes në konturet e debatit historiografik bashkëkohor, botimi i dytë është mbështetur mbi një bazë të re burimore, që nuk disponohej më parë, nga Arkivat e Italisë dhe të Mbretërisë së Bashkuar.

Në ndryshim nga botimi i parë, ky i vitit 2023 është i pajisur me një Përmbledhje në gjuhën angleze (Resume in English) mjaft të gjërë dhe të detajuar me tezat, analizat, kronologjinë, debatin teorik dhe tabelën e lëndës (te edituar nga Arianit Koçi – BBC World Service) dhe indeksin e emrave.

Një falenderim i veçantë është për drejtuesit e ASA, të Departamentit të Historisë Ndërkombëtare në LSE, që sipas kohës së angazhimi, më krijuan kushtet ideale të punës dhe kërkimit shkencor.

Dua të falenderoj po ashtu gazetarin dhe studiuesin Arian Koci (BBC World Service) për përkushtimin e tij në redaktimin profesional të përmbledhjes në gjuhen angleze të veprës;

Meritan Spahija që nuk u lodh asnjëherë prej kërkesave të mia në mbështetjen teknike për përfundimin e këtij botimi; Suad Barbullushin per realizimin teknik te indeksit.

Sonila Boçi Pepivani , Ana Lalaj , Jusuf Buxhovi , Gjon Boriçin, Artan R. Hoxhen për leximin e dorëshkrimeve dhe vërejtjet e bëra.

Ky botimi i dytë i përmirësuar dhe i rishikuar tërësisht, mendoj se përmban të gjitha problematikat e Luftës së Dytë Botërore, të vendosjes dhe legalizimit të diktaturës komuniste në Shqipëri, të marrëdhënieve ndërkombëtare të vendit tonë me fqinjët dhe Aleatët Perëndimorë, deri në vitin 1946.

Për shumë arsye që lidhen me vëllimin e punës, cilësinë e shkrimit dhe të analizave, saktësimeve dhe përmirësimeve të këtij botimi, më duhet të deklaroj se lexuesi do të ketë para tij tanimë një libër gati krejt të ri.

Pas daljes në publik të këtij Botimi të Dytë të Rishikuar, do të doja që pikërisht ky edicion të shërbente si referencë finale e studimit tim mbi Luftën dhe Diktaturën mbasi tematikat janë të ezauruara plotësisht, kufijtë e njohjes se ngjarjeve mendoj se kanë aritur në nivele të plota për mundësitë e mia të sotme.

Ky projekt konsiderohet i mbyllur dhe i bashkengjitet puneve te te tjera te perfunduar te Rishkrimit te Historise se Shqiperise se Shekullit XX.

Shënim: 3 fotot e para qe shoqerojne kete njoftim i perkasin kopjeve maket te Botimit te Dyte te Rishikuar, te shtypur ne nje tirazh krejtesisht te reduktuar nga Botimet “Jozef”, Aurel Kaculini . Perndryshe fotot 4 dhe 5 i perkasin kopertinave te dy vellimeve ne Amazon.

“BIJTË E SHQIPES” DHE MISIONI ATDHETAR E KULTUROR NË SHËRBIM TË ÇËSHTJES KOMBËTARE

May 5, 2023 by s p

Nga Dr. Sadik Elshani
Fotot: Eva Dori, gazetare/

Shoqata “Bijtë e shqipes” në Philadelphia bëri analizën e punës së periudhës katërvjeçare, kryetar i ri i shoqatës u zgjodh z. Dritan Matraku.
Ditën e shtunë, më 29 prill, shoqata “Bijtë e shqipes” në Philadelphia e mbajti mbledhjen e saj të përgjithshme, në të cilën u analizua puna për periudhën katërvjeçare, 2019 – 2023. Sipas statutit të shoqatës sonë, Mbledhja e Përgjithshme, raportimi dhe dhënja llogari para anëtarëve duhet të mbahet një herë në vit, ndërsa çdo të dytin vit bëhen zgjedhjet, ku zgjidhet Këshilli Drejtues dhe kryetari i shoqatës. Por, siç e dimë të gjithë, kjo periudhë përkoi edhe me periudhën e pandemisë, prandaj, duke i respektuar masat parandaluese, ishte e pamundur që të mbanim mbledhjet tona të rregullta. Këshilli Drejtues është mbledhur herëpashere dhe anëtarët janë njoftuar përmes rrjeteve sociale, e-maile e telefonata.
Raportin për punën e shoqatës për këtë periudhë katërvjeçare e mbajti kryetari, z. Bujar Gjoka. Në këtë raport ai kishte bërë një analizë të hollësishmë për mbarëvajtjen e punës së shoqatës gjatë kësaj periudhe: ecurinë e punës së shkollës shqipe, veprimtaritë e zhvilluara, bashkëpunimin e shoqatës me komunitetin, biznesin shqiptar dhe institucionet e organizatat e tjera. Z. Gjoka i njoftoi të pranishmit edhe me ecurinë e punimeve për meremetimin e godinës së re të shoqatës.
Kjo Mbledhje e Përgjithshme ishte edhe mbledhje zgjedhore. Me votim të fshehtë u zgjodh Këshilli i ri Drejtues prej pesëmbëdhjetë anëtarësh, ndërsa ky këshill sipas statutit të shoqatës sonë e zgjedh kryetarin. Kryetr i ri i shoqatës u zgjodh z. Dritan Matraku, veprimtar shumëvjeçar i shoqatës dhë anëtar i Këshillit Drejtues e nënkryetar i parë për disa mandate. Ai para të pranishmëve e paraqiti vizionin e tij për vazhdimin me sukses të misionit atdhetar e kulturor të shoqatës: shtimin e numrit të nxënësve dhe rritjen e cilësisë së procesit mësimor të shkollës shqipe; shtimin e numrit të anëtarëve të shoqatës, sidomos me anëtarë të rinj; rritjen e bashkëpunimit me komunitetin, biznesin shqiptar, bashkinë e Philadelphias, etj.; organizimin e veprimtarive të llojllojshme përkujtimore, kulturore e sportive, si dhe rritjen e cilësisë së tyre. Z. Matraku theksoi rëndësinë e meremetimit të godinës së re të shoqatës dhe vënien e saj sa më të shpejtë në përdorim.Në fund Z. Matraku u bëri thirrje të gjithëve që të jemi të bashkuar dhe të zhvillojmë një veprimtari të organizuar si bashkësi shqiptare të ruajmë gjuhën, kulturën dhe traditat tona të shkëlqyera.

7 UDHËTIMET E REPORTERIT REUBEN HENRY MARKHAM NËPËR SHQIPËRI RRËFYER NË GAZETËN AMERIKANE MË 1931 — PJESA E DYTË : “SHKODRA DHE LUMI QË “NGACMON” TË GJITHË ZONËN. QUHET DRIN, POR MENDOJ SE DUHET TË QUHET DRIN PASHA, PASI U NGJAN PUSHTUESVE TË EGËR…”

May 5, 2023 by s p

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 4 Maj 2023

“The Christian Science Monitor” ka botuar, të premten e 20 shkurtit 1931, në ballinë, rrëfimin e dytë të reporterit amerikan Reuben Henry Markham rreth 7 udhëtimeve që ai ka realizuar asokohe nëpër Shqipëri, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Drini, i padisiplinuari i Shqipërisë, duhet të kontrollohet në regjimin modern të rendit dhe ligjit

Burimi : The Christian Science Monitor, e premte, 20 shkurt 1931, ballinë

Kullat e rrënuara të bëhen shtëpi

Fiset e kullave do të kenë shkolla, rrugë dhe gjykata

Nga R. H. MARKHAM

Korrespondenti i stafit të The Christian Science Monitor

Shkodër, Shqipëri — Shkodra, ose siç quhet zakonisht në botën perëndimore Scutari, ka qenë prej kohësh një qytet sovran, megjithëse tani është rrëzuar, ose të paktën reduktuar në gradën e një princeshe modeste.

Ajo ndodhet në skajin veriperëndimor të Shqipërisë në skajin e poshtëm të një liqeni që mban të njëjtin emër. Liqeni dhe qyteti bashkëjetojnë me vështirësi, sepse është një trup ujor me temperament, edhe nëse nuk është plotësisht përgjegjës për dëmet që shkakton.

Këtu është një lumë që “ngacmon” gjithë rrethin. Quhet Drin, por mendoj se duhet të quhet Drin Pasha, pasi u ngjan pushtuesve të egër të vjetër, të cilët vendosën fortesa në të gjitha këto kodra dhe për shekuj me radhë morën haraç nga tokat përreth.

Drini, i cili përshkon gjithë Shqipërinë, është i egër dhe i furishëm në pjesën më të madhe të rrjedhës së tij dhe ka një mënyrë të çuditshme dhe të pakëndshme për të dalë në det. Deri para një gjysmë shekulli më parë, ai thjesht përshëndeti kalimthi qytetin e Shkodrës, dërgoi përshëndetje për liqenin afër, u kthye në jug dhe derdhej i qetë në Adriatik përmes një duzinë degësh (grykësh), të cilat nuk i shkaktuan askujt dëm. Por gjatë një pranvere jashtëzakonisht të lagësht, ai doli nga shtrati dhe nxitoi në lumin e shkurtër të Bunës që mbart ujërat e liqenit të Shkodrës.

Grumbullon tonelata zhavorri

Dhe ky rezultoi të ishte një nga pushtimet më shkatërruese që ka pësuar ndonjëherë kjo luginë, e mësuar prej kohësh të shkelej nga këmbët e pushtuesve. Sepse kanali i vogël modest i Bunës nuk ishte aq i madh dhe as i thellë sa duhet për Drinin e egër të vjetër.

Duke mbledhur tonelata zhavorri dhe rërë në rrugën e tij nëpër më shumë se 100 milje male, ai i derdhi të gjitha në shtratin e tij të ri, duke e mbushur atë shpejt, në mënyrë që ujërat të mos arrinin në det.

Megjithatë Drinit plak nuk i interesonte asgjë për këtë; asgjë nuk mund ta ndalonte atë. Nëse do të ishte në gjendje ta drejtonte tufën e tij të shkumëzuar e të leshtë nëpër malet më të padepërtueshme të Ballkanit, me siguri do t’u gjente një shtëpi (stan) në fund dhe meqenëse nuk mund t’i fuste në liqen.

Por atje nuk ka vend për to; liqeni është plot pa to. Rrjedhimisht në stinë të caktuara bëhet pothuajse një det; ai shtrihet në të gjitha brigjet e saj, mbulon pemët në breg, dërgon qindra fshatarë në male, pret tregjet në rrugët e Shkodrës dhe madje pushton gjysmë duzine qytetesh jugosllave, si çdo pasha tjetër pushtues, duke bërë një çështje ndërkombëtare për këtë.

Kështu Drini i vullnetshëm i shqetëson mjaft diplomatët dhe kur ata e qortojnë, ai përgjigjet se fillon në Jugosllavi dhe ka të drejtë të mbarojë aty nëse do, duke pretenduar se në pasaportë ka vetëm një vizë tranziti shqiptare.

Megjithatë, kjo është konsideruar si një përgjigje shumë e pakënaqshme dhe do të merren masa për të kulluar Bunën dhe për të mbajtur brenda kufijve rrjedhën e padisiplinuar. Duhet të mësojë se ligji dhe rendi sundon në Shqipërinë e re.

Këtë e ka mësuar vetë Shkodra. Për shekuj ishte një zonë e vogël autonome dhe shërbeu si kështjella e shumë zotërve të fuqishëm. Është e njohur në mbarë Ballkanin. Zotërit e saj dominonin dikur pjesë të Malit të Zi, të gjithë Shqipërinë veriore dhe pjesën më të madhe të Maqedonisë. Ata shkëmbenin me Kostandinopojën, Venedikun dhe Vjenën.

Përzierje e shumë racave

Shkodra ka shumë ngjyra, një qytetërim të caktuar, një farë begatie. Të gjitha gjuhët fliten në të, të gjitha monedhat kalojnë këtu. Në të përzihen shumë raca. Qytetarët e saj udhëtojnë shumë larg, kthehen dhe enden përsëri. Në dyqane shiten mallra të huaja.

Disa nga shkollat e saj janë të shkëlqyera dhe sigurisht që ka qenë një qendër jetike e kulturës shqiptare. Por ajo ka qenë viktimë e kapriçove dhe çrregullimeve. Liqeni mbi të cilin është ulur është i padisiplinuar, lumi që vërshon pranë saj është shkatërrues; kështjellat shkëlqejnë nga të gjitha majat rreth saj, malet madhështore që e rrethojnë kanë qenë foletë e Robin Hoods-ve më të guximshëm të Evropës. Dhe gratë në të, madje edhe të krishterët, përzihen me ndrojtje me fytyra të mbuluara ose të shmangura.

Shqipëria e re nuk mund të ndërtohej në krahët e këtyre maleve të egra, në hijen e despotëve. Shkodra është e rrethuar si Orienti dhe e kërrusur nën një të shkuar të rrëmujshme. Është një qytezë e pashallarëve me mjekër të thinjur.

Por tani Shqipëria është e re dhe virile, me fytyrë të pambuluar dhe shpatulla të ngritura. Pra, ka një mbret të ri, ka ndërtuar një kryeqytet të ri në fusha të hapura dhe shikon nga perëndimi. Burrat e fisit të Shkodrës do të fitojnë rrugë, shkolla, gjykata dhe rend, lumenjtë do të kthehen në shtëpi dhe rinia do të flakë peshën e përkuljes së epokave kaotike skllavëruese.

Pjesa e parë : “Arritjet e Shqipërisë nuk duhet të krahasohen me Zvicrën apo Holandën, të cilat kanë qenë të lira për shekuj, por me atë që ajo vetë ishte dje dhe pardje”

Cila është Origjina e Vërtetë e fjalës “OK”?

May 5, 2023 by s p

Nga Rafael Floqi/

“OK” është shprehja amerikane e gjithanshme që u bë një shprehje angleze e gjithanshme që u bë një shprehje e gjithanshme në dhjetëra gjuhë të tjera. Mund të jetë një brohoritje entuziaste (një vend parkimi! OK!), një “ashtu” jo entuziaste (Si ishte filmi? Ishte … OK.), një mënyrë për të tërhequr vëmendjen ndaj një ndryshimi teme (OK. Këtu është gjëja tjetër që ne duhet të bëni), ose një sërë gjërash të tjera vërtet të dobishme. Është e mahnitshme që kemi kaluar ndonjëherë pa të. Por ne e bëmë. Deri në vitin 1839. Shenja OK nuk ka më shumë se 200 vjet.

Mund të ketë më shumë histori për origjinën e “OK” sesa ka përdorime për të: ajo vjen nga porti Haitian “Aux Cayes”, nga Louisiana French au quai, nga një rum portorikan i etiketuar “Aux Quais”, nga alles gjermanisht korrekt ose Ober-Kommando, nga Chocktaw okeh, nga skocezët och aye, nga Wolof waw kay, nga greqishtja olla kalla, nga latinishtja omnes korrecta. Tregime të tjera ia atribuojnë atë bukëpjekësve që vulosnin inicialet e tyre në biskota, apo ndërtuesve të anijeve që shënonin në dru për “bashin e jashtëm”, ose ushtarëve të Luftës Civile që mbanin shenja për “zero të vrarë”.

E vërteta për OK, siç thotë Allan Metcalf, autori i OK: The Improbable Story of America’s Greatest Word, është se ai “lindi si një shaka e çalë e kryer nga një redaktor gazete në vitin 1839”. Ky nuk është vetëm mendimi i Metcalf-it ose një histori gjysmë e kujtuar që ai ka dëgjuar dikur, siç janë shumica e tregimeve OK. Libri i tij bazohet në studimin e plotë të Allen Walker Read, një profesor i Kolumbisë, i cili për vite me radhë kërkoi burime historike për prova rreth OK, dhe botoi gjetjet e tij në një seri artikujsh në revistë në 1963-1964.

O.K (oll korrekt) filloi me një shaka

OK, pra këtu është historia. Të shtunën, më 23 mars 1839, redaktori i Boston Morning Post botoi një artikull humoristik për një organizatë satirike të quajtur “Shoqëria Anti-Bell Ringing”, në të cilën ai shkroi:

“Kryetari i Komitetit të Leksioneve të Bamirësisë”, është një nga delegacionet, dhe ndoshta nëse ai do të kthehej në Boston, nëpërmjet Providence, ai dhe Journal dhe grupi i tij në tren, do të kishin “kutinë e e kontributit të vet”, etj. ceteras, ok. – (Oll Korrekt) të gjitha të sakta – dhe bëjnë që tapat të fluturojnë, si shkëndija, lart. Nuk ishte aq e çuditshme sa mund të dukej për autorin që të krijonte OK si një shkurtim për “të gjitha të sakta”. Por kishte një modë atëherë për shkurtesat lozonjare si i.s.b.d (it shall be done/do të bëhet), r.t.b.s (remains to be seen/mbetet për t’u parë) dhe s.p. (small potatoes/patate të vogla). Ata ishin paraardhësit e hershëm të OMG, LOL dhe tl;dr. Një kthesë në trend ishte bazimi i shkurtesave në drejtshkrime alternative ose gabime drejtshkrimore, kështu që “no go” ishte k.g. (know go/dije shko) dhe “në rregull” ishte o.w. (oll write). Pra, nuk ishte aq e habitshme që dikush të vinte me ok. për ( oll korrect/ gjithë korrekt). Ajo që është befasuese është se si përfundoi duke qëndruar për një kohë kaq të gjatë, ndërsa shkurtesat e tjera u zbehën.

Si u bë fjala OK u bë me fat

OK, OK pati fat duke arritur xhekpotin e diskutueshëm të zgjedhjeve presidenciale. Gjatë zgjedhjeve të vitit 1840, OK “oll korrect” u bashkua me pseudonimin e Martin van Buren, Old Kinderhook, kur disa mbështetës të van Buren formuan O.K. Club. Pasi klubi hyri në disa grindje me mbështetësit e Harrison, OK u ngatërrua me shpifje dhe slogane. Kjo do të thoshte (aut of kash, out of karacter etj. Gjithashtu u ngatërrua me tallje popullore me paraardhësin e van Burenit, Andrew Jackson, për shkak të drejtshkrimit të dobët të tij. Një gazetë botoi një pretendim gjysmë serioz se OK e kishte origjinën nga Jackson duke e përdorur atë si një shenjë për “të gjitha të sakta” (ole kurrek) në letrat që ai kishte inspektuar.

OK ishte “i keqvlerësuari”, “i refuzuar” i kohës së tij dhe mund të kishte përfunduar me të njëjtin fat kalimtar, me shkurtesat e tjera, nëse jo për faktin se në të njëjtën kohë, po hynte në përdorim, telegrafi dhe OK ishte aty, një shkurtim i dobishëm, gati për t’u përdorur. Nga vitet 1870, ai ishte bërë mënyra standarde për operatorët telegrafikë që të pranonin marrjen e një transmetimin, dhe ishte në rrugën e duhur për t’u bërë fjala më e madhe amerikane e përdorur gjerësisht.

Por, siç thotë Metcalf, suksesi i tij përfundimtar mund të ketë varur nga “amnezia pothuajse universale për origjinën e vërtetë të OK që ndodhi në fillim të shekullit të njëzetë. Me burimin e OK të harruar, çdo grup etnik dhe fis mund të pretendonte nderin se e kanë sjellë atë në ekzistencë së pari OK nga një shprehje në gjuhën e tyre amtare.” Duke harruar se nga erdhi OK, amerikanët e bënë që të na përkiste të gjithëve edhe ne shqiptarëve. OK

Gjesti konfuz OK, ose si Niksoni ofendoi brazilianët pa e ditur

Gjesti OK ose shenja OK ose gjesti i unazës (simboli/emoji: “👌”) kryhet duke lidhur gishtin e madh dhe treguesin në një rreth dhe duke mbajtur gishtat e tjerë drejt ose të relaksuar larg pëllëmbës. Zakonisht përdoret me zhytës, nënkupton “Unë jam mirë” ose “A je mirë?” kur janë nën ujë. Në shumicën e vendeve anglishtfolëse, kjo nënkupton miratimin, marrëveshjen dhe se gjithçka është mirë ose “në rregull”. Në kontekste ose kultura të tjera, gjestet e ngjashme mund të kenë kuptime ose konotacione të ndryshme, duke përfshirë ato që janë negative, fyese, financiare, numerike, devocionale, politike ose thjesht gjuhësore. Në fillim të shekullit të 19-të në Shtetet e Bashkuara, gjesti ishte i lidhur me shkronjat “O” (të formuara nga rrethi) dhe “K” (që rrjedh nga gishtat e zgjatur). Ndërsa nuk dihet saktësisht se si u bashkuan gjesti OK dhe shprehja verbale përkatëse.

Në disa rajone të botës, praktikohen si forma pozitive “OK” dhe ato negative, të cilat mund të çojnë në konfuzion se cili kuptim synohet. Në rajonet dhe kulturat ku gjesti ka një konotacion negativ historik, përdorimi i tij si një “shenjë OK” është shpesh rezultat i paraqitjes së tij në media dhe tenton të përdoret më shumë nga të rinjtë. Në Francë, ku përdorimi i gjerë ka depërtuar përmes kulturës amerikane, ndjenja pozitive “OK” e gjestit u bë e njohur në veri të vendit ndërsa konotacioni i tij negativ si “i pavlerë” mbeti në jug. Për të shmangur konfuzionin, komunikuesit francezë janë mësuar të përdorin të dhëna shtesë të kontekstit, të tilla si qëndrimi ose shprehja e fytyrës, për të sqaruar kuptimin. Në rrethana të tjera, kuptimet e ndryshme të gjestit pajtohen më pak, siç ishte rasti në Brazilin e viteve 1950, kur zëvendëspresidenti i Shteteve të Bashkuara Richard Nixon doli nga avioni i tij duke shfaqur shenjën me secilën dorë. Ndërsa qëllimi i Niksonit ishte të komunikonte vullnetin e mirë me njerëzit e Sao Paulos, turma e priti atë me ofendim.

In Memoriam Frederik “Fred” Stefani – Tribute to the Human Side of Immigration

May 5, 2023 by s p

Rafaela Prifti/

Frederik Stefani is a good example that denounces the false dichotomy of America as either a nation of immigrants or a nation of laws. He believed that it is possible to advance an immigration system that is both humane and effective. As anti-immigration bills sweep through the country, it is fitting to highlight his legacy and pay tribute to him as a person.

When The Migration Resource Center was honored with the GuideStar Gold Seal of Transparency in 2022, its founding Executive Director Frederik “Fred” Stefani wasn’t there to enjoy the moment with his team of associates and friends. He had passed away on September 4, 2021, at age 53. The recognition of the services provided by the nonprofit center was a credit to all the members and volunteers and their ongoing work since its founding in 2015. To receive it a year after Fredi’s passing was especially meaningful. It validated the motivation for such a project, namely “to give families and individuals in need the best possible opportunity to succeed,” as Sue Burns, MRC Grants Program Manager puts it.

While Fred’s legacy of service continues to be an inspiration, his friends and colleagues have had to cope with the sudden and premature loss of the Albanian American who made an imprint on their lives. They miss his warm personality and effortless charisma. In the recorded videos of Fredi, as he was known affectionately, “his spirit and inner warmth come through,” they say. At least one short video recording of Fred was shared by his relatives with me so I would be able to get “a sense of who he was as a person,” since I didn’t know him personally.

His story begins in Tirana, Albania. He was born there in 1968 to a loving family. He was orphaned at a young age when his father passed away leaving behind Fred, his three sisters and a younger brother. Growing up in a family of modest financial means made for a difficult childhood. Fred Stefani went to Petro Nini High School in the early 90s. His graduation coincided with the collapse of the communist system that had ruled Albania for half a century. Stepping up to provide support for the family meant putting on hold his own dream of graduating from college. In the 1990s he migrated to Greece as did droves of Albanians driven by the need to improve their lives. Fred worked off jobs he could find including construction and farming. Most of the earnings went back home to his mother and siblings as supporting the family was the primary purpose of his immigration. While doing menial work, Fred put himself through school and learned the language. Not only did he believe that the key to a better future was a good education, he put it to practice.

When the opportunity presented itself to leave Europe and go to America, he was ready. Drilon Burda is among the family members that recalls how “Fredi often recounted the story of crossing the Canadian border at midnight over a stream on the US side and how he got himself to a bus station and then to his destination.” It is a story shared and experiences by thousands of migrants in search of a better life at a high cost. These daring exploits had a profound impact on him and formed the foundation of Fredi’s character, his friends say. So much so, that he turned it into his life’s mission to provide support and resources to people with similar experiences and challenges.

He was 20 years old when he moved to America where he first settled in Florida doing different jobs. After a few years Fred Stefani moved to St. Louis before arriving to New York. He got married and started a family in Staten Island. When he graduated from American Public University with a Bachelors of Science in Legal Studies, he had worked in the immigration field for over 15 years serving with various organizations, including Catholic Migration Services of the Diocese of Brooklyn and others. One of the jobs he worked early on was at the Catholic Church in Brooklyn. There he found his calling to help migrants through the complicated steps of filings documents and following through processes to become documented citizens. Concurrently Fred put himself through school and completed his education with the intention of starting a non-profit focusing on immigration issues. Hundreds of families particularly in the Albanian community benefited from the services provided by various agencies thanks to Fred’s relentless efforts. To him “It was personal,” relatives say, because behind every application or filing, there was a dream of a family to live in America legally, there were individuals with touching stories who face challenges and obstacles that is a commonality of humanity.

In 2015 Fred Stefani founded the Migration Resource Center on Staten Island where he served as its Executive Director. Under his guidance, the organization grew into a strong and valuable member of the nonprofit sector on Staten Island. He served on the Board of Directors of the Staten Island – a Not-For-Profit-Association and was a member of the American Bar Association and New York Immigration Coalition.

A person of deep commitment and hope for a better future, Fred Stefani devoted his career to helping families and individuals by resolving their immigration and tax issues. His professionalism as an immigration legal counselor changed the lives of over 1,000 clients who came to the Migration Resource Center door in a desperate situation, hoping to find a solution. He served each client with devotion and compassion, working days, nights and weekends just to prepare the best case which would bring the long and much desired legal papers.

In her remarks Sue Burns, the MRC Grants Program Manager at the time, remembered the weekly meetings and “how deeply personal each client was to him. They weren’t just clients; they were people with families, hopes, and dreams,” she said. Fred’s drive to help the younger generation touched many students, interns, and volunteers whom he mentored at the Migration Resource Center. Paying tribute to his innovative leadership and kindness towards his colleague, Burns said that Fred Stefani “always led by example and aimed to build a team that thrived on trust and respect. He created a community around his work and impacted each member for life.”

Reflecting on Fred’s legacy, Board Member Guranda D’Souza, who met Fred at the Catholic Migration Services right after Christmas and days before the New Year 2016, recalled his unrelenting enthusiasm with which he approached and tackled the tasks at hand. “He was a consummate relationship builder, hospitable, generous in every way but above all, he was passionate about helping those in need! She credited Fred’s vision and determination for the work and achievements of MRC. What stands out most, in her view, is Stefani’s legacy of service. “I strongly believe the ripple effect of his life’s work and his friendships will continue to have a far-reaching impact across the world. Migration Resource Center will continue to operate and provide services to its clients and community.”

Fred experienced immense satisfaction when among the letters of immigration received in the mail were Approvals of the Application by a family or individual. Often his associates would see the ‘boss’ tear up while holding the Immigration letter in his hands. He deeply understood and appreciated the significance of that piece of paper – a triumph achieved through sacrifices and a victorious moment for the people who fought and risked so much to get at this point. On occasions, it even seemed like Fred could perform miracles in the sense that he could find a way to deliver results for some families who had struggled many legal battles in and out of courts and had come up short, going through various lawyers and being strained financially had finally in desperation resigned to staying undocumented.

Such work validated his years-long sacrifices and personal struggles which not only made him very proud but also motivated him to work tirelessly. His friends and family relatives recall the moment when, holding back the tears, Fred gave them the good news: “I did it! I opened the business!” At 47, he had opened the Migration Resource Center in Staten Island as founder, president and CEO. To this day MRC continues to pursue its mission and serve the community https://www.migrationusa.org/ After Fred’s passing in 2021, the Board appointed Victoria Apostol-Marius and Tom De Kesel as the Interim Co-Executive Directors.*

They all miss him dearly. The conversations on various topics, the humor injected in daily communications and most of all the inherent kindness for helping others. While his absence is felt deeply at the center, the work he started goes on. Viktoria Apostol-Marius who worked with him for five years said that she “joined the Migration Resource Center in August 2016, almost a year after its inception. I came on board as a volunteer and helped with establishing important parts of the organization. In terms of memories from the time when she first came on board, Viktoria said: “I remember feeling good about joining the Migration Resource Center at an early stage of its existence as I was given the opportunity to contribute to building it. Frederik or Fred, as we used to call him, was the master of all trades. He was wearing different hats while helping those in need of immigration services and building something to last. He had a vision for the organization. This was inspiring and it motivated me to stay active. I even returned back to the Migration Resource Center after a short period of absence.” I asked Viktoria what she appreciated the most about working with him. She said that she “appreciated the freedom that Fred was giving to his colleagues and how he built a work environment based on trust and respect. His passion for helping others was phenomenal and a driving force to grow as an organization and community.” Lastly I asked the Interim Co-Director at Migration Resource Center about carrying the legacy expressed in the mission stated on its website “to stabilize families and create strong neighborhoods. Her response was “I feel honored, but I also feel pressure. I know what Fred’s vision was for the Migration Resource Center and I am dedicated to executing it and expanding it, as we keep the Migration Resource Center’s door open for more individuals and families, who need immigration and tax assistance.”

Family is at the center of his lifetime. Fred was a dedicated husband to Anila and an outstanding father to their daughter Yona. Since early on, the primary focus of the couple was her education. Because he loved law, Fred would bring Yona, who was in her early teens then, in the office, with hope that she would pursue a similar course or go in that direction. They enjoyed traveling and did a lot of it. The three of them were aware that the family bond is a precious gift. It was a defining feature of his character that extended beyond the members of his own kin as evidence by the compassion and care with which he treated other’s people’s families, relatives say.

Father Nikodhim of the Church of Albanian Orthodox Church in Jamaica Estates New York who made the announcement of the passing to the congregants, described Frederik Stefani as “a tireless advocate for the poor and dispossessed. In this role as in all those avenues of his service, he sought to meet those in need where they were, helping countless numbers of refugees, exiles, and hopeful newcomers settle and become acclimated in this great land. His was a voice of hope to the discouraged, a hand of help to the downtrodden, and the gift of a smile and warm embrace to those in need of welcome and assurance.”

Anila Stefani’s godmother, who had a close bond with Fred since his childhood days in Tirana, summed up his guiding principles in life: Work hard and dream big! Frederik Stefani did both within the time that he had.

*Victoria Apostol-Marius and Tom De Kesel are currently Co-Executive Directors at MRC Staten Island, New York