• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for August 2023

LIBRI MA I RI SHKOLLOR U BOTUE KOHET E FUNDIT NE RUSI

August 19, 2023 by s p

NJI NGA QELLIMET PER BOTIMIN E KETIJ LIBRI ARSYTIMI I LUFTES KUNDER UKRAINES.

Nga Vitali Shevcenko

Perktheu Gjon Kadeli

Simbas disa pjeseve te vogla te librit ne fjale, tuej fillue nga tashti nxanesve do tu mesohet se qytetnimi njerezor do te ishte zhdukun nese Putini nuk kishte fillue “veprimin e vecante ushtarak kunder Ukraines.” Ky asht libri i pare zyrtar i historise qe do te perdoret tashti ne shkollat ruse, ku permenden ngjarjet ma te fundit, si pershembull luften qe po zhvillohet kunder Ukraines. Perdorimi i librit te ri do te filloje ne shtator nga nxansit qe jane ne vjetin e fundit te gjimnazit ne  Rusi. Simbas permbajtjes se librit ne fjal “Perendimi ka per qellim te krijoje trazime ne Rusi, dhe per tia mberrijte ketij qellimi fuqite Prendimore “perhapen lajme se gjoja Rusia paraqet rrezik.” Thashe e thanjet vazhdojne. Ata filluen tuej thane se “e shtyne Rusine ne disa kon flikte” Qellimi kryesor i Perendimit asht me shkatrrue Rusine dhe me marre nen kontroll pasunite nentoksore te Rusise si minjeret e te tjera, thuhet ne ate liber.” Ne te perseriten shume fjale propagandistike te Kremlinit, tuej e pershkrue Ukrainen si nji shtet agresiv qe derjtohet nga nacionaliste ekstremiste, dhe qe perdoret nga Perendimi, se gjoja e perdorin Ukrainen buroje,apo cekici Ukrainen kunder Rusise. SImbas librit ne fjale, Ukraina asht vetem pak ma shume se nji shpikje (prtendim) prerendimor,  e krijueme per te urrye Rusine, pervec kesaj edhe flamuri i Ukraines me ngjyre te katert e te verdhe, ishte gjoja shpik nga Austriaket, te cilet doshin aq shume te bindshin Ukrainasit, se ishin ndryshe nga ruset.  Permbajtja e librit ne fjal, asht gjithashtu plot me shtremnime faktesh dhe manipulime. Per shembull, e pershkruen sulmin rus kunder Ukraines me 2014 si nji kryengritje popullore te zones Donbas te Ukraines lindore se “ata doshin te mbeteshin ruse.” dhe se me ta u bashkuen vullnetare te ardhun nga Rusia. Nuk permendet aspak fakti se Rusia ne ate kohe dergoi forcat e saj ushtarake me mjetet e luftes, gja qe po vazhdon tash tete vjete. Fatkeqsisht, Ukraina, nji shtete pothuejse ne qender te Europes, me nji  popullsi prej 44 milone banore, po pergjaket, eshkatrrohet tejet rand nga ushtria e Putini, si u prgjak populli i Bosnje-Hercegovines nga Moloshviqi i Serbis. Simbas Organizates se kombeve te Bashkueme dri tashti ne Ukraine jane vra njqind mije njere, dhjete mije prej tyne jane civile. Perveq kesaj me miliona njrez jane detyrue te lane shtepite e tyne e te shkojne ne zona te tjera te Ukraines e te tjeret ne vende te ndryshme te Europes Prendimore.

Filed Under: Analiza Tagged With: Gjon kadeli

Sejdi Dida, përkujtim në 30 vjetorin e kalimit në amshim

August 19, 2023 by s p

Edhe pse sot bëhen 30 vjet nga shkuarja e tij në botën e amshuar, emri dhe vepra e Sejdi Didës kujtohen e vazhdojnë të studiohen. Studimet e tij janë bërë referime të shumë studiuesve gjithandej trojeve tona. Kjo tregon vlerën e një studiuesi dhe intelektuali të mirëfilltë, që la gjurmë në jetë e veprimtari edukativo-shkencore. Sejdi Dida u lind në Krumë të rrethit Hasit më, 16 korrik 1942 në gjirin e një  familje të varfër me tradita patriotike, e cila merrej me bujqësi e blegtori. Vitet e hershme të jetës së tij do t’ia mbështjellë mjerimi i tejskajshem. Në vitin 1949, në moshën 7 vjeçare, Sejdiu filloi mësimet në shkollën e vendlindjes në Krumë. Zgjuarsia, mprehtësia, shkathtësia dhe etja për dije e  kulturë spikaten që në fillim te malësori i vogël. Varfëria dhe vuajtjet e burrëruan para kohe, kështu në vitet 1953-1956 mbaroi shkollën 7-vjeçare me rezultate të shkëlqyera. Edhe pse ende i ri, shikimi i tij kërkonte horizonte të reja. Për Sejdiun  fillon e shpaloset një botë plot me ëndrra, edhe pse i kapërthyer nga një jetë e varfër ekonomike e familjare, asgjë s’mund t’a pengonte në zgjerimin e kulturës dhe botës së tij. Në vitin 1956-1957 fillon studimet në shkollën 2-vjeçare në Shkodër.
Zemërbardhësia e zgjuarsia ia siguruan mes shokësh, vendin e djaloshit të mirëpritur ku  do të inkurajonin në punën e tij pasionante e të frytshme. Në vitin 1956 Sejdiu emërohet mësues në Shipshan – Tropojë. Sa shumë e kishte ëndërruar këtë ditë fatbardhë e fatlume! Larg familjes, larg të afërmve te një 16-vjeçar mes vocërrakëve malësorë, mendjekthjelltë e fjalëzjarrtë, i dashur e shumë komunikues, shpejt bëri për vete jo vetëm fëmijët arsimdashës të Shipshanit e Babinës, por edhe të rriturit në oda e kuvende burrash. Tek i kujtonte vitet e qëndrimit në Shipshan, shprehej: “Tropoja burrnon trima e njerëz të mençur. Sa shumë më merr malli të shkoj mes atyre malësorëve! Sa dëshirë kam të takohem me nxënësit e mi të Shipshanit, të çmallem me ta. Në Janar të vitit 1961 transferohet nga Tropoja, me përshtypje shumë të mira. Tashmë më i pjekur, më i përgatitur dhe me energjik duhet të përballojë vlerësimin që rrethi i tij i beson si drejtor në shkollën 7- vjeçare Krumë. Sejdiut, 19- vjeçar, i mbërthyer nga serioziteti, i duhet të mbartë mbi shpatulla problemet e arsimit në Has, në arsimimin e djemve dhe vajzave hasjane, përgatitjen pedagogjike e shkencore të kuadrit mësimdhënës, menjanimin e shmangien e mjaft fenomeneve negative në arsim.
Frytet e punës serioze nuk vonojnë. Gjithkund në shkollë, rrugë, shoqëri e oda burrash flitej me admirim për të. Edhe me të moshuarit i thërrisnin mësues. Këtë dashamirësi Sejdiu e ruajti dhe e forcoi më tej. Në vitin 1963, si rezultat i punës pasionante, fillon punën në seksionin e arsimit të Rrethit të Kukësit, në detyrën e inspektorit. Këtu ai do të njihej më mirë me jetën e kulturën e zonave të rrethit. Në thellësi të ndërgjegjjes ndjen nevojën e arsimimit të mëtejshëm. Në  këto rrethana regjistrohet për të vazhduar studimet në Institutin 2-vjeçar pedagogjik në Shkodër, dega Gjuhë-Histori të cilat  i përfundon në vitin 1965. Në vitet 1965-1967 emërohet drejtor në shkollën e Shalqinit, aty buzë valeve të Drinit të Bardhë do t’u mësojë fëmijëve të fshatarëve historinë e gjuhën e bukur shqipe si dhe do t’u flasë për ndarjen e padrejtë të Kosovës nga Shqipëria. Pas kryerjes së shërbimit ushtarak në Korçë, 1969, emërohet drejtor në shkollën 8-vjeçare Golaj, ku qëndroi për 7 vjet. Në këtë kohë filloi mbledhjen e fjalëve të urta popullore, fjalëve dhe të shprehjeve të reja. Më 1976 emërohet mëuses në shkollën e mesme “Skënderbeu” Krumë. Pas këtij shtegëtimi të lodhshëm, po të këndshëm gjithsesi, nga alpet e Tropojës deri rrëzë Pashtrikut hapi një epokë të re për studimin e kulturës dhe traditës hasjane. Megjithatë, kurdoherë,  Sejdiu, nën emblemën e një gjuhtari të mirëfilltë, promovoi kulturën e një folkloristi dhe etongrafi pasionant dhe të përgatitur. Dhjetra e qindra – faqe të ditarit të tij i përkushtohen mbledhjes dhe shpjegimit të fjalëve krahinore që përdoreshin në Qarkun e Kukësit( Has, Tropojë e Kukës)  dhe qe një ndër kontribuesit me vlerë të fjalorit të gjuhës shqipe, riteve, zakoneve, traditave dhe të historisë hasjane. Artikujt më të botuar në gazetën lokale apo në ato shkencore, flasin më së miri për këtë. Sejdiu u bë i pranishëm me kumtesat e tij në supoziumet shkencore me shumë interes, ku  tregonin interesat e tij shkencore.
Mbledhja e fjalës dhe shprehjes së rrallë shqipe  nga burimi  popullor, qenë bërë për një kohë të gjatë deviza e punës së tij. Kriteri shkencor në mbledhjen dhe zbërthimin e tyre dhanë mundësi botimi në revisten “Gjuha Jonë”, “Nëntori” dhe “Etja”. Këtë punë sistematike do ta vazhdojë tashmë me skema, skeda edhe gjate viteve 1984-1992, ku punon si mësues në shkollën 8-vjeçare  Krumë. Sejdiu për vite të tëra ishte pjesë e një kryesie për pajtimim e gjaqeve në krahinën e Hasit. Në shtator të vitit 1992 emërohet drejtor i muzeut Has. Bashkëqytetarët, kolegët dhe nxënësit e tij e mirëpritën këtë  emërim, duke qenë të bindur se traditat hasjane do të evidentoheshin më mirë dhe  do të viheshin në shërbim të edukimit estetik e atdhetar të brezave të rinj. Muzeu do të krijonte mundësinë edhe të vjeljes së mjaft fakteve edhe nga Hasi përtej kufirit. Bashkëpunimi me revisten “Etja” i dha mundësi hasjanëve të lidhnin shumë fjalë të shkëputura nga koha. Sejdiu vdiq në moshën 51 vjeçare, në kulmin e veprimtarisë së tij pedagogjike e shkencore, duke lënë në mes të udhës, tërë planet e tij për studimin e traditave  popullore dhe historike të zonës së Hasit që ai e donte aq shumë. 

Pas vdekjes, Presidenti i Shqipërisë, Alfred Moisiu, e dekoron me urdhrin e argjend “Naim Frasheri” Sejdi Didën së bashku me një sërë figurash të shquara të kombit.

Pas vdekjes u botua një pjesë e librit me dorëshkrimet e tij, duke u mundësuar nga bija e tij Valdete Cenalia (Dida). Në nder të tij dhe të kontributit të dhënë për arsimin, me vendim të këshillit bashkiak Krumë, u vendos që shkolla e re që ishte ndërtuar në Krumë  t’i vihej emri “Sejdi Dida”. Nderim dhe respekt kujtimit të tij ndër breza studentësh, krijuesish e studiuesish. …(VASEDI)

Filed Under: Histori Tagged With: Sejdi Dida, Valdete Dida Cenalia

Poezia “Një balenë e largët erdhi nga deti” e Poetit të mirënjohur, Sulejman Mato

August 19, 2023 by s p

Përkthyer në gjuhën angleze 

nga Raimonda MOISIU  

Sulejman Mato was born on March 1, 1941, in the village of Fterra, Saranda County, Southern Albania. He has finished his university studies at the Faculty of Albanian Language and Literature in 1964. Sulejman Mato is an Albanian author, novelist, master of short story teller, poet, dramatist, librettist, journalist and a researcher. 

His very first poetry book was published in 1967, titled “The Green Path” (Shtegu i Blertë) and in the same year he started his career as an editor in the literary journal of Albanian Writers Association, – titled “November” (Nëntori). Sulejman Mato is among the most prominent and influential poets of his generation between the 60s and 70s. During the five decades of his life, Sulejman Mato has already published eleven books of poetry, seven books of short story, twelve drama, three novels, publicistic books and research works. 

He’s been awarded with the “ Naim Frashëri” order. Sulejman Mato currently lives in Tirana with his family and he keeps on writing in the main literary genres. 

An exiled whale came up out of boundless sea 

One morning, 

An exiled whale ended up in my dark cave below 

the Acroceraunian Mountains, 

I laid food before her, grilled steak and wine, 

Then she began telling me about hidden wonders 

Of the deep oceans that only she had seen… 

Roman Warships with their broken masts, 

Still standing deep in the sea,  

About gold fishes, sea stars, sharks and mythical octopuses living together under the ocean…

Later on, 

I began telling the story of the voyages of the Argonauts, 

Of the broken masts, 

And of the unfortunate warriors of Odysseus, 

How they crossed the ocean, as told through the legends!  

….

It was a dark and stormy night, 

Waves crashing and howling wind, 

On the threshold of my dark cave, they stopped 

I welcomed them cordially, as is our custom,  

As if they were in the god’s home!   

That all night, 

We drank old wine and roasted meats on a spit, 

When they all got drunk, they drew their sword, 

And up sprang the angry; they drilled out my only one eye…

Early next morning, 

They sneaked out of my dark cave! 

Me and I, 

The mighty Polyphemus of these Acroceraunian Mountains caves, 

It’s taking me three thousand years to quench my blind rage, 

Still hearing sirens’ voices of foreign ships that pass in the nights,   

All these that happened, 

I told to the whale on a long lonely night, 

To the exiled whale beyond the boundless seas! 

And then she as an old friend of mine, forever a loyal friend,  

As she left, she promised she’d come back again… 

As the dawn lighted,

She walked down to wet sandy shore… 

“But when I’ll be back at some time, I’ll tell you the entire story; 

What happened to Trojan War survivors, after that fatal night!  

Where they went, where they fled! 

What really happened three thousands years ago, in those deadly nights! 

And then the Whale, my best friend sped away to other seashores, 

I turned my back on bright sun, 

And sank back into the old darkness of mine!   

Ah, Giant Polyphemus, 

Who locked you up for centuries, living alone in this dark cave?

Far, far away, out of this cruelty of human spirit? 

Translated from Albanian into English 

By Raimonda MOISIU 

Sulejman Mato lindi më 1 mars 1941, në fshatin Fterrë të rrethit Sarandë, në Shqipërinë e Jugut. Studimet universitare i ka përfunduar në Fakultetin e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe në vitin 1964. Sulejman Mato është poet, romancier, mjeshtër i tregimtarit, dramaturg, libretist, gazetar dhe studiues.

Libri i tij i parë me poezi u botua në vitin 1967 me titull “Shtegu i Blertë” dhe po atë vit shkrimtari i njohur  Sulejman Mato filloi karrierën e tij si redaktor në revistën letrare të Lidhjes së Shkrimtarëve Shqiptarë, me titull “Nëntori”. Sulejman Mato është ndër poetët më të mirënjohur

dhe më me ndikim të brezit të tij mes viteve 60-ë & 70-ë. Shkrimtari dhe Poeti Sulejman Mato gjatë pesë dekadave të jetës së tij ka botuar;  njëmbëdhjetë (11) libra me poezi, shtatë

(7 )libra me tregime, dymbëdhjetë (12) drama, tre (3) romane, libra publicistikë dhe vepra kërkimore. Për kontributin dhe vlerat e tij në letrat shqipe është vlerësuar me titullin “Naim Frashëri”.  Sulejman Mato aktualisht jeton në Tiranë me familjen e tij dhe vazhdon të shkruajë në gjinitë kryesore letrare.

Një balenë e largët erdhi nga deti

Nga Sulejmn Mato 

Një mëngjes, një balenë e largët erdhi në shpellën time,

poshtë maleve Akrokeraune.

Unë i shtrova asaj para, 

mish të pjekur dhe verë

dhe ajo më tregoi çfarë kishte parë 

në thellësirat e oqeaneve.

Anijet dyrekthyera të ushtrive romake, 

të zhytura në rërë,

peshq luspaartë, yje deti, peshkaqenë e oktapodë mitikë.

Unë nisa t’i tregoja asaj për udhëtimet e Argonautëve, 

për anijet dyrekthyera 

dhe për ushtarët fatkeq të Odiseut…

Si erdhën nga deti. 

Ishte mbrëmje e errët, 

me dallgë dhe furtunë ,

te pragu i shpellës u ndalën. 

Unë i prita sipas zakonit, si në shtëpinë e zotit.

Pimë verë të vjetër 

gjithë natën dhe poqëm mishra në hell,

pastaj si u dehën 

nga mylli nxorrën shpatat,

dhe në zëmërim e sipër më nxorrën syrin e vetëm…

Të nesërmen dolën nga shpella, vjedhurazi, 

herët në agim,

dhe unë, unë Polifemi i lashtë i shpellave të majëmaleve Akrokeraune

kam tremijë vjet që kërkoj të shuaj zëmërimin tim të verbër 

duke përgjuar netëve zërat e sirenave të anijeve të huaja.

Të gjitha këto unë ia tregova balenës 

gjatë asaj mbrëmjeje vetmitare,

balenës mërgimtare 

të detrave të largët.

Dhe ajo, si një mikeshë e vjetër, mikeshë tepër besnike

në ikje më premtoi 

se do të kthehej përsëri.

Në agim ajo zbriti te bregu me rërë të lagët:

Kur të kthehem, -më tha, do të të sjell lajme të gëzuara,

për atë çka ndodhi me luftëtarët e tjerë trojanë.

Pas asaj nate të kobshme, nga ikën, ku vanë? 

Çfarë ndodhi në ato netë zulmëmëdha, 

tre mijë vjetë më parë?

Balena, mikja ime e mirë, u largua me shpejtësi për në dete të tjera,

unë i ktheva krahët diellit gjithë shkëlqim

dhe u zhyta sërish në errësirën time të vjetër.

O njeri- përbindësh, kush të paska mbyllur kështu

të qëndrosh kaq shekuj 

i vetmuar në këtë shpellë të errët…

Larg, shumë larg shpirtligësisë njerëzore?!

Shkruar nga Sulejman Mato 

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: Raimonda Moisiu

The Unstoppable Resilient You

August 19, 2023 by s p

Anila Niklos, M.Ed, CDP/

“Where–if anywhere–do our actual limits lie?” ― Steven Kotler, The Rise of Superman: Decoding the Science of Ultimate Human Performance.

When the New Year 2020 entered our lives, it was hyped and branded as the best year ever. But did it really pan out to be exactly that?! We all know the answer to that question. As our lives seem to be on halt, overwhelming frustration, newfound challenges, and pain are all a part of our new daily experience.

One way or another, we are standing in the crossroads of chaos and feel the need to reevaluate our lives emotionally, physically, financially and spiritually to name a few aspects. We also might feel a lack of clarity for what is next and that alone creates fear. The question I have– which you might also be wondering– should we accept the fear that is looming over our horizons and transferring inside our beings or should we open our arms and welcome the beginning of a new life?

Let’s suppose we embrace the new beginning. What kind of skills, attitudes, traits and values do we need to possess in order to thrive in the new beginning? As someone who not only studied the concept of new beginnings but also underwent several of them, I feel it important to share with you what I found impactful and vital.

Elect Courage Over Fear – If you were to search the meaning of courage you would learn that courage is “the ability to do something that frightens one, or strength in the face of pain or grief.” Actually, fear supports our capacity to keep ourselves safe and it is a human prehistoric response. However, the courage I am speaking of has to do with the ability to understand what the danger is but to choose strength in the face of overwhelming change, pain and grief. In other words, utilize fear to understand what scares you, the thing that creates limitations, mental, emotional, or physical ones. Then grab your courage which equips you with strength mentally, emotionally and physically. Thus, situating you for a healthy approach towards the new beginning.

Embrace Compassionate Curiosity – Allow yourself to apply compassionate curiosity towards the new beginning. Learn more about it by being open-minded and non-judging. The moment one judges someone or something he/she/them has/have lost the ability to clearly see the new beginning in its full potential. The scope of it might become distorted, and as a result lead to an inaccurate evaluation of the new beginning. In our new life, we simply must make sure we fully understand and compassionately interact with the new beginning.

Practice Wellness Attitude – Right now, most of our daily habits are off. Someone might be experiencing days and nights becoming one. Others might be caring for loved ones who might have become ill, while others might be experiencing pain from loss of loved ones, loss of employment, loss of status, loss of themselves as they knew it. As such, it is crucial to be present and apply a wellness attitude, now more than ever. What are some of the things you need to do to stay healthy and strong, not only for yourself but also for the people who rely on you? Develop a wellness attitude based off of your answer to this question. Take care of yourself daily so you can take care of other loved ones.

Understand the Power of Positivity – It is impossible to remain unaffected under precarious circumstances. By remaining positive one can create a positive story around what happened. Make sure to minimize the negative effect of life events by practicing the power of positivity. Learn how to express the situation you might be in by giving it a positive spin. Create a new story, a story filled with positivity.

Surrender to Your Destiny – Have faith about what is happening! Be silent and listen to the whisper. There might have been signs along the way warning one of the changes coming up. Our lifestyles might have been so incredibly busy, loud and fast that the whisper could not be heard– making us feel blindsided. Surrender to your destiny. Stop. Reflect. Listen. Take a few moments to experience deep breathing. Be quiet and listen. The whisper is telling you, surrender to your destiny– I know what I am doing with you. Be courageous and surrender to it.

Lifelong Learning Is a Must – “The ability to learn faster than your competitors is the only sustainable competitive advantage.”― Steven Kotler, The Rise of Superman: Decoding the Science of Ultimate Human Performance – More than ever before, we all understand the new beginning(s) call for new skills and for new masteries. Make sure you make lifelong learning a part of your everyday life. Set aside time to learn new skills, ones that will equip you with feeling contemporary. There is no worse image than one of looking outdated based on your skills. Lifelong learning is a muscle, we must exercise it.

Create New Dreams – How many of you feel that you lost your dream(s)? How many of you stopped dreaming after your dream(s) did not come to fruition? Dare to dream a new dream. This voyage called life is made of dreams and it is in that dreaming that you enjoy what could be– for yourself and for others. Do not forget, our environment is ever changing. There is a deeper reason beyond your dream causing it to not come to fruition as you had hoped. There is a bigger dream in the works for you. Dream large and dream often. Dreaming is a form of appreciating life and what life has to offer.

Love Helping Others – For me helping others came natural at a very young age. Later on, I learned that helping others has great benefits for the person that is offering the help. To my surprise, I embraced the studies without any doubt. My experience with helping others has provided much contentment, happiness and a sense of achievement. Oh, and by the way, while helping others, I also expanded my network. I was asked to work for incredible companies, met outstanding role models and made a difference for different communities. I can’t endorse it enough– the process of helping others. Love what you do while helping others, and love the people you are helping.

Harnessing Your Unbreakable Spirit – How would you assess your spirit? Where do you stand? How many times have you qualified yourself as falling down and how did you pull yourself up? The very meaning of resilience stands in the ability to bounce back. As a former dancer, I recall times in which I had to have tough conversations with myself. I learned that I had to get up, pull myself together and go at it again, try again. I practiced sometimes as many as 8 hours daily. I was very critical of my moves to thrive to perfection levels. But what helped me most was my unbreakable spirit. Every time I fell, I got up again. My spirit would not break. There were days that I was sick but my spirit was so unbreakable that I practiced as though nothing was hurting. The power of one’s unbreakable spirit is undeniable. Build it with love and make it your most important trait and value. All the steps we talked about in this piece would not be possible without your unbreakable spirit.

As the new beginning is bestowed upon us, I encourage all of us to look at it with fresh eyes. Reevaluate yourself, your dreams, your desires, your wants, your loves, your traits, your values. In this slower time, many of us have had time to do things otherwise we would not have been able to do. Pay attention to the impact they have in your life.

How is it making you feel?

What is it bringing up to the surface?

Are there things you wish you would have done differently?

Knowing what you know now, what do you wish to see next?

What makes sense for your given situation?

Are you practicing positivity or are you becoming overwhelmed?

Do you have a support system at this time, someone you could talk with and confess your most inner fears, obstacles and challenges?

What do you feel can be most helpful during the time of new beginnings?

Ask yourself questions and remember not to judge. Tailor your resilience plan to meet your personal and professional needs. I will say goodbye for now by sharing the following quote:

“Scientists who study human motivation have lately learned that after basic survival needs have been met, the combination of autonomy (the desire to direct your own life), mastery (the desire to learn, explore, and be creative), and purpose (the desire to matter, to contribute to the world) are our most powerful intrinsic drivers—the three things that motivate us most. All three are deeply woven through the fabric of flow.”

― Steven Kotler, The Rise of Superman: Decoding the Science of Ultimate Human Performance.

Filed Under: ESSE Tagged With: ANILA NIKLOS

PERSE KA RENDESI PER MEDIAT RASTI I BASTISJES SE GAZETES NE KANZAS?

August 18, 2023 by s p

Rafaela Prifti/

Autoritetet në Kanzas duhet t’i kthejnë pajisjet, kompjurat e redaksisë dhe celularët e gazetarëve, të konfiskuara gjatë bastisjes nga forcat e rendit javën e kaluar. Ndërsa hetimet e çështjes vazhdojnë, shumë shoqata civile dhe gazetarë në mbarë botën shikojnë këtu ngjashmëri dhe jehonë me atë që po ndodh me mediat në vende të tjera.

Një gazetë lokale dhe rajoni i policisë së një qyteze të vogël në Kanzas janë në mesin e debatit për çështjen e lirisë së fjalës. Bastisja e gazetës amerikane The Marion County Record (Fletorja e Qarkut Marion) në Kanzas u dënua me forcë nga mbrojtësit e shprehjes së lirë. Dy ditë pas veprimeve policore në Kanzas, shoqatat e të drejtave civile si edhe agjencitë më të mëdha të lajmeve përfshirë Associated Press, CNN, New York Times e shumë të tjera po ndjekin zhvillimet e këtij incidenti të vetëdijshëm për domethënien e tij për gazetarët, mediat dhe shoqërinë në përgjithësi. 

E drejta e shprehjes dhe liria e fjalës janë të garantuara në Kushtetutën amerikane. Kur vjen fjala në raste të caktuara detajet krijojnë tablo ku shfaqen shumë nuanca me rëndësi. Kontrollet dhe konfiskimet e forcave të rendit në redaksitë e lajmeve janë akte shumë të rralla në Shtetet e Bashkuara. Bastisja e zyrave të redaksisë, shtëpisë së pronarit, dhe redaktorit përgjegjës së The Marion County Record javën e kaluar në Kanzas janë dënuar me forcë nga shoqatat e mbrojtjes së fjalës së lirë. Autoritet njoftuan se konfiskimi ishte pjesë e hetimeve lidhur me metodën sesi gazeta arriti ta merrte dhe si do e përdorte një dokument me të dhëna personale për pronaren e një restoranti vendor dhe nëse këtu janë shkelur të drejtat e saj si person privat. 

Sipas deklaratës së avokatit Joel Ensey që përfaqëson gazetën, policia nuk kishte të dhëna të mjaftueshme për të arsyetuar bastisjen e zyrave të gazetës dhe konfiskimin e pajisjeve elektronike nga autoritetet e rendit. “Si rrjedhojë, i kam paraqitur një kërkesë gjykatës për kthimin e evidencave materiale të mbledhura prej tyre. Po ashtu kam kërkuar nga forcat e rendit t’i kthejnë të gjitha pajisjet te pronarët përkatës,” njoftoi avokati.

Policia në bashkëpunim me zëvendës-shefin e ruajtjes së rendit për qarkun bastisën zyrat e redaksisë, shtëpinë e pronarit dhe redaktorit përgjegjës si edhe banesën e anëtares së Këshillit Bashkiak duke marrë në posedim kompjuterët, telefonat celularë dhe pajisje të tjera. Ndërkohë zyra e hetimeve në Kanzas që bashkëpunon me njësitë e ruajtjes së rendit në nivel shtetëror ka njoftuar se hetimet vazhdojnë. Ekspertët për legjislacionin dhe Amendamentin e parë të Kushtetutës e quajtën kthimin e kompjuterave dhe celularëve të gazetarëve “një hap premtues” që megjithatë “nuk mund të kompensojë shkeljen e lirisë së garantuar të fjalës.”   

Incidenti i ka sikletosur qeveritarët që nga njëra anë deklarojne se respektimi i lirisë së fjalës është një nga shtyllat e shoqërisë dhe nga ana tjetër thonë se mbështesin veprimet e forcave të rendit. Fletorja ka publikuar shkrime që kanë pasur në qendër të vëmendjes zyrtarë  dhe pronarë biznesi duke zbuluar fakte nga jeta private që kanë çuar në falimentime të bizneseve prandaj banorët mbajnë qëndrim jo fort përkrahës ndaj gazetës.

Mllefi ndaj medias në Shtetet e Bashkuara, shpesh i ushqyer nga politikanët, ka shkuar në rritje deri në mundësinë e ndërprerjes së kronikave apo mbulimit të ngjarjeve. Në muajin prill, shefi i policisë në Oklahoma u inçizua gjatë një diskutimi me zyrtarët e qarkut në lidhje me vrasjen e gazetarëve. Në qershor dy gazetarë të Karolinës Veriore u dënuan për shkelje dhe sipas Fondacionit për Lirinë e Shtypit kjo ndodhi ngaqë ata kishin raportuar për spastrimet policore në një kamp të të pastrehëve ku u arrestuan për shkak se kishin qenë aty pas orës 10 kur parku mbyllet.

“Na takon ta ngremë zërin për gazetën në Kanzas duke qenë të vetëdijshëm për bjerrjen e demokracisë në shumë vende anë e mbanë botës,” tha Kathy Kiely, Drejtuese e Studimeve për Shtypin e Lirë në Shkollën e Gazetarisë së Universitetit të Mizurit.

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Rafaela Prifti

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • 27
  • …
  • 56
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”
  • 18 dhjetori është Dita Ndërkombëtare e Emigrantëve
  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT