• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for May 2024

Qytetërimi helen është mashtrimi më i madh në historinë e lashtë « uzurpimi dhe përvetësimi i një qytetërimi » : atë të Pellazgëve ! 

May 16, 2024 by s p

Mathieu Aref /

Doktor i Historisë dhe Qytetërimit të Antikitetët (Sorbonne/Paris) 

21 tetor 2023 /

Do të shpjegoj shkurtimisht dhe në mënyrë sintetike (zhvillimin në paragrafët e mëposhtëm) se  “Pellazgët dhe Ilirët” ishin si “Ali Hoxha… Hoxhë Aliu” dhe se Helenët janë “pushtues të huaj”  (duhet thënë dhe përsëritur sepse është një e Vërtetë « si të hollat tingëlluese » !) pasi pushtuanë Pellazgjinë ; se mbretërit e parë të Athinës dhe mbretërit ose krerët lakedemonianë/spartanë (të  quajtur gabimisht “dorianë”) ishin me origjinë semito-asiro-egjiptiane ; se Zeusi nuk është helen por  pellazg ; se Iliada dhe Odisea janë poema epike të “traditës gojore pellazgjike” ; se Mikenasit nuk  janë Helenë ; se matematikani Eratosthenes na la një datë të gabuar për Luftën e Trojës (një luftë në  të cilën të gjithë kanë besuar vëbërisht për 2700 vjet dhe që nuk është ajo që ka ekzistuar realisht) ; 

se “paraardhësit e vetëm” ( Tukididi / I, 3 si dhe autorë të tjerë ndër të cilët Herodoti1) dhe jo  shtërgjyshëri të Helenëve ishin Pellazgët ; se “i ashtuquajturi alfabet fenikas” (i raportuar nga  Herodoti2), por i kundërshtuar nga Diodori i Siçilisë i cili e quan atë “Shkronjat pellazgjike”3; që  pushtuesit Helenë krijuan një përmbytje ajo e “Deukalionit”4që shkatërroi gjithçka në rrugën e tyre  (nënkuptohet qytetërimi pellazg!), një përmbytje (një ndërhyrje të pushtuesve të huaj) që sjell një  qytetërim të ri (atë të Helenëve!) ; pa numëruar shumë gënjeshtra të tjera dhe modifikime e  manipulime të ndryshme që kryhen për t’i shërbyer interesave të këtyre pushtuesve të huaj, etj.  Shumën e provave, fakteve dhe argumenteve na bëjnë të zbulojmë mashtrimin e këtij qytetërim i uzurpuar dhe monopolizuar nga pushtuesit helenë. 

Autorët modernë shpesh herë kanë përsëritur verbërisht gabimet e paraardhësve të tyre. Burimet e  lashta janë thelbësore për të kuptuar Historinë e Antikitetit me kusht që të dimë të ndajmë bykun nga  grurin dhe të deshifrojmë të gjitha llojet e kontradiktave, mospërputhjeve, gabimeve dhe  manipulimeve. Kjo është arsyeja pse autorët e lashtë janë shumë më të besueshëm se autorët  modernë që shkruajnë historinë 2500 vjet më vonë. Shkrimet e lashta janë të pandryshueshme. Të  gjithë historianët dhe studiuesit modernë kanë të njëjtat tekste para syve të tyre dhe megjithatë jo  vetëm që nuk kuptojnë të gjithë të njëjtën gjë, por injorojnë detajet më domethënëse dhe nuk dinë të  lexojnë midis rreshtave ose të kuptojnë kuptimin e implikimeve sepse këto të shkruara përmban  shumë legjenda tendencioze, nënkuptimesh dhe të pathëna. Kjo është arsyeja pse historia e lashtë ka  mbetur në një qorrsokak i përhershëm që nga epoka moderne dhe veçanërisht nga shekulli i 19-të. 

Pa hyrë në një ekzegjezë të gjatë, unë hedh poshtë, natyrisht, tezën që konsiston në bërjen e Ilirëve  paraardhës të vërtetë të Shqiptarëve dhe për ti çuar Ilirët në një kohë shumë të lashtë, ndërsa emri  “Ilir” shfaqet vetëm pas shekullit të VII-të para erës sonë dhe u përhap me një farë frekuencë vetëm  nga koha e poetit Pindar (-518-438). Për më tepër « « Ilirë » nuk është cituar fare në « Iliadeé, as  emri i Helenëve. Pikërisht në këtë kohë emri i pellazgëve filloi të zbehet, së pari për shkak të një  pakice të këtij populli që më në fund u integrua dhe u asimilua në hapësirën e re të krijuar nga  pushtuesit helenë dhe së dyti nga emigracioni në “Veriun” e Greqisë së shumicës të Pellazgëve që  ikën nga vendlindja e tyre « Pelazhgjia » (nën presionin e pushtuesve helenë), të cilën ata e kishin  banuar që në agiminin e kohrave. Këta Pellazgë, të vendosur dikur në veri afër bashkëkombasit e  tyre “Thesprotët”, dhe ai popull pellazg u quajt më vonë nga Herodoti “popull i pavarur dhe « I  

1 Hérodote VIII, 47 – II, 56 – V, 92 – VII, 176 

2 Hérodoti V, 58 

3 Biblioteka historike, III, 67 ; Cf., Eskili, Promoteu, 861 ; Pline i vjetër, Histori naturale, VII, 35, 56, 58 ; Gustave Glotz,  Qytetërimi egjeas – pp437/438 – La Renaissance du Livre, Paris 1923. 

4 Aristoteli, La Météorologji I, XIV, 16/23 ; Diodori i Siçilës, 5, 81 – Biblioteka historike ; Aristoteli dhe mjeshtri i tij  Platoni (427/347), janë përhapësit e legjendës të Përmbytjës injoruar nga autorët e parë të lashtë (Homeri, Hékateu i  Miletët, Herodoti, Tukiditi…) që kanë cituar « vetëm » një « mbret Deukalion » pa u referuar çfarëdo përmbytje.  Aristoteli e mori qartë këtë legjendë nga mjeshtri i tij Platoni, i cili, për më tepër, diskutoi gjerësisht për “Atlantidën  

hipotetike”.

1 

LIRË » (që nënkupton “nuk i nënshtrohi Helenëve”) = “popull i lirë” dhe i pavarur. Hegjemonia e  Pellazgëve u shkatërrua pak nga pak pas pushtimit helen të Pellazgjisë e cila u pushtua përfundimisht  nga strategu athinas Miltiadi (-540-489 p.e.s.) gjatë pushtimit të bastionit të fundit të Pellazgëve :  ishujt Lesbos dhe Imbros. Pas integrimit dhe asimilimit të këtyre Pellazg (që ishin bërë dygjuhësh)  në Hellas dhe pas pushtimit të ishujve Lesbos dhe Imbros në -499 (bastioni i fundit) nga Miltiadi «  emri » i Pellazgëve filloi të shuhej dalëngadalë. Që atëherë, një pjesë e Pellazgëve u integrua dhe u  asimilua në kontekstin e ri politiko-shoqëror të pushtuesve të rinj helenë. Është pas kësaj kohë që u  përhap « emri » i-lirë=Ilirë…që, për të huajt, zvendësoj « emrin » Pellazg. Pellazg-Ilirë është sikur  me thënë « Ali hoxha, hoxhë Aliu ! Kam bërë një shkrim të gjatë mbi këtë çeshtje. 

Këtu, në mënyrë të përmbledhur, pas kësaj hyrjeje të shkurtër, ja elementet thelbësore të tezës sime e  paraqitur në Sorbonën e Parizit në vitin 2012 (ja me kaq sepse do të më duhen faqe dhe faqe për të  hyrë në detajet dhe referencat më të paktë), elemente ku kundërshtoj “të pranuarin përgjithësisht” të  historianëve modernë dhe ku e vë në dyshim këtë periudhë të Historisë së Lashtë : 

∙ Emri i Ilirëve shfaqet kur emri i pellazgëve fillon të mos përdoret më. Për më tepër ky emër  “Ilir” nuk del në Iliadë dhe aq më pak ai i Helenëve si dhe i lakedemonëve/spartanëve të  « quajtur dorian » gabimisht , emëri pellazgëve i nënqhtruar i quajtur “dorian” i cili emër  është i shpjegueshëm nga pellazgo-shqipja ” Dorët” dmth « fuqia punëtore » që punonte për  pushtuesit Helen. Ishin Romakët që më vonë morën këtë emër “Ilirë” për të përcaktuar të  gjithë popullsinë e Greqisë veriore të përbërë nga një mori fisesh pellazge që secila prej tyre  kishte një emër të ndryshëm, por asnjëherë atë « Ilir », emër i përgjthshëm i rezervuar për të  huajt. Pra, më pas, gjithçka që ishte “Pellazge” u bë “Ilire”: qoftë historikisht, arkeologjikisht  apo etnolinguistikisht. Kështu pra Ilirët u gjurmuan në periudhat kur ky emër i tyre nuk  ekzistonte ende ! 

∙ Më pas në -168 p.e.s. Romakët, pas disa luftërave, pushtuan përfundimisht ata që i quanin  “Ilirë”. Në këtë hapësirë pellazge të madhe që shkonte nga Adriatiku në Detin e Zi dhe nga  Greqia deri në dy brigjet e Danubit (i quajtur “Ister”, emër i cili shpjegohet nga pellazgo shqipja “i shtri, i shtriu”) krijoi një “provincë të vogël romake”» të cilin e quanin “Illyrii  proprie dicti”. Që atëherë nuk dëgjuam më për “Pellazgët” emri i të cilëve përfundoi duke u  zhdukur… në favor të etnonimit të ri “Ilirë”. Edhe sot i referohemi Ilirëve për periudhat kur  emri i tyre nuk ka ekzistuar. Shumica e autorëve modernë (autorë të privilegjuar të z.  Karagjozi dhe “akademisë”!) u referohen gjithmonë Ilirëve (si papagall » kur duhet t’u  referohen Pellazgëve për periudhat para shekullit të VII p.e.s. ata praktikisht i shpërfillin  Pellazgët dhe sot më të kulturuarit njohin vetëm emrin e tyre (…jo të gjithë !). Për më tepër,  nga fundi i shekullit të 19-të shumica e historianëve dhe gjuhëtarëve kishin dekretuar se  Pellazgët ishin një popull parahelen që ishte zhdukur pa lënë gjurmë… dhe për gjuhën shqipe  kishin dekretuar gjithashtu se ajo ishte « një gjuhë më vete në sistemin e tyre “indo evropian » (sistemi i zhvilluar nga fundi i shekullit të 19-të, prandaj gjuha shqipe u hodh në  raft). Aq më tepër që askush nuk kishte krijuar një lidhje etnogjuhësore mes “pellazgjistësh të  lashtë” dhe “gjuhës shqipe” që unë e kam konsideruar gjithmonë për më shumë se 50 vjet si  “gjuhën amtare” të Evropës. Pikërisht për shkak të mosgjetjes së kësaj gjuhe, gjuhëtarët  shpikën “indoevropianizmin”, të cilin unë e kam luftuar gjithmonë. Gjuha shqipe i ka  mbijetuar shkatërrimeve të kohës edhe sot e kësaj dite e megjithatë arrin të deshifrojë dhe të  shpjegojë, përveç greqishtes dhe latinishtes, edhe gjuhë të tjera evropiane : një « fosil më të  vërtetë i gjallë », madje edhe gjuhë amtare të Evropës. Në tezën time kam krijuar një  « Leksik » prej rreth njëqind fjalësh për këtë temë (antroponime, toponime, oronime,  eponime, teonime dhe fjalë të tjera domethënëse. 

∙ Në planin gjuhësor, disa shkencëtarë kanë filluar të pajtohen pjesërisht me mua, sepse e kanë  vendosur gjuhën shqipe në vendin e tretë ndërsa, falë studimeve të mia, ajo është në vendin e  parë sikur e pohoj unë. Nuk dëshpërohem sepse i njëjti lloj specialistësh të paanshëm dhe të  ndershëm herët a vonë do të më vërtetojnë të drejtën për ta vendosur shqipen në vendin e  parë : gjuhë amtare të Evropës. Për pellazgët do të jetë njësoj një ditë kur që do të zbulohët se  ata janë grupi etnik dhe qytetërimi më i vjetër në Evropë: “popull i shpellave” dmth  parahistorik (që kanë evoluar nga Neoliti) që unë e kam quajtur gjithmonë “Homo  Pelasgus”. 

∙ Në të vërtetë në këtë nivel sapo kam zbuluar në revistën amerikane “Science” një studim të  kryer nga një ekip shkencëtarësh (Website/science. Org – 23/07/2023 – https:  //www.science.org/ doi/ 10.1126/science.abg0818) duke renditur katër gjuhët e para të  sistemit aktual gjuhësor (i cili, sipas përfundimeve të studimeve dhe kërkimeve të mia, ende 

2 

duhet të rishikohet plotësisht) : anadollake, tokhariane, shqipe dhe armene. Pa e ditur (për  shkak të mungesës së studimeve multidisiplinare) ata cituan tre gjuhë (nga katër të cituara)  me të njëjtën origjinë pellazge : anadollake, shqipe, armene dmth 75% (3 nga 4) ! Sa për  “Tokharianën”, kjo nuk ka të bëjë fare me Evropën. Nëse këta “specialistë të  indoevropianizmit” do të kishin kryer studime dhe analiza të hollësishme dhe eksplicite të  gjuhës shqipe (dhe veçanërisht të shqipës gege të Shqipërisë Veriore dhe Lindore) si dhe  lidhjet e duhura midis pellazgëve të lashtë (dhe fiseve të tyre të ndryshme), shqipes,  anadollasën (frigiane, trojane, dardane, kariane, likiane, lidiane etj.) dhe armenishten : pa  dyshim do ta kishin vënë gjuhën shqipe në vendin e parë : e vetmja gjuhë “aktuale” që ende  ka ruajtur substratin më të pasur, më të vjetër dhe e para gjuhë e lashtë e “njohur” në Evropë,  ajo që me siguri flitej nga burrat dhe gratë e shpellave të “paleolitit”. Për më shumë se 50 vjet  kam bërtitur me zë të lartë dhe qartë se gjuha shqipe është një “FOSIL I GJALLË” që ishte “gjuha e vërtetë amtare” e Evropës”. Një gjuhë që ka më shumë se 750 fjalë njërrokëshe është  gjithashtu dëshmi e lashtësisë së saj. Sa kohë paskan humbur gjuhëtarët të mbyllur në kullën  e tyre të fildishtë ! 

∙ Në nivelin arkeologjik, Shqipëria sapo ka zbuluar një thesar të pabesueshëm të varrosur nën  ujë. I vendosur midis Maqedonisë dhe Shqipërisë, Liqeni i Ohrit ishte tashmë i njohur për  bukurinë dhe biodiversitetin e pasur. I konsideruar si liqeni më i lashtë në Evropë, ai është  klasifikuar si një vend i trashëgimisë botërore të UNESCO-s dhe është objekt gërmimi prej 4  vitesh. Së fundmi, arkeologët, të ndihmuar nga zhytës profesionistë, zbuluan, nën ujërat e tij  të kaltër, atë që mund të ishte një qytet i lashtë liqenor (i ndërtuar mbi ujë) gati 8000 vjeçar !  Arkeologët shqiptarë zbuluan më 12/08/2023 qytetin më të vjetër liqenor nënujor në Evropë  të varrosur në liqenin e Ohrit. Të mbërritur së fundmi nga një laborator në Universitetin e  Bernës, rezultatet e datimit radio karboni të mostrave të grumbullimeve të marra nga ky vend  banimi në grumbull, i zbuluar në brigjet e gadishullit të vogël Lin, e vendosin moshën e tij  midis 6000 dhe 5800 vjet përpara erës sonë. “Për dijeninë tonë, zona e liqenit të Ohrit (në  gadishullin Lin) është më e lashta në Evropë. Është më e vjetra se ato që kemi njohur deri më  tani” në Mesdhe dhe në rajonin Alpin, shpjegon arkeologu për AFP Albert Hafner, drejtor  kërkimi në Universitetin e Bernës (sipas GEO nëpërmjet AFP publikuar më 12/08/2023.  Morali: kush jetonte në këtë rajon në atë kohë ? Pellazgët të konsideruar si i vetmi popull  parahelen nga të gjithë autorët antikë ?! 

∙ Në nivelin arkeologjik, ja zbulimet më të fundit të bëra në Bulgari (Traka e lashtë pellazge) :  Një fragment dhëmbi dhe kockash (modele të gdhendura) të gjetura në një shpellë (Baço  Kiro) në Bullgarinë e sotme zbuloi ekzistencën e ekzemplarit më të vjetër të njeriut të njohur  në Evropë deri më sot falë kërkimeve të reja të kronologjisë të botuar nga një ekip studiuesish  ndërkombëtarë. 45/46.000 vjet më parë një popull nga Shpellat (aty jetonte një popull  homogjen etnolinguistikisht). Në atë kohë ekzistonte i njëjti popull me fise të ndryshme që  mbanin emra të ndryshëm : Pellazgë, Brigjë (frigë të ardhshëm), Trakë, Dakë, Dardan,  Odrizë…që ishin “fise pellazgjike”. Vetëm në shekullin e VII pas Krishtit Bullgarët5u  vendosën atje, duke integruar dhe asimiluar shumicën e vendasve (Trakët pellazg). Aty u  zbuluan gjithashtu modele kockash të gdhendura (eshtra të gdhendura nga Bacho Kiro në  Thraki rreth 45/46,000 vjet më parë). Cf. : Dy artikuj të botuar në revistat Nature dhe Nature  Ecology and Evolution. Jean-Jacques Hublin është një paleoantropolog në Institutin e  Antropologjisë Max Planck në Leipzig dhe profesor në Kolegjin e Francës. Në vitin 2020, ai  drejtoi një ekip ndërkombëtar paleoantropologësh dhe zbuloi fosilet më të vjetra njerëzore të  Homo Sapiensit të datuara rreth 45,000 vjet në Bullgari (shpella Bacho Kiro)6. Përveç këtyre  fosileve njerëzore, studiuesit zbuluan edhe vegla dhe artefakte guri. 

∙ Morali : Kush ishin këta shpellarë që banonin në këtë rajon shpellor të Trakisë parahistorike ? Pa dyshim, këta ishin të njëjtët banorë të rajonit të Liqenit të Ohrit : Pellazgët  parahistorikë (Homo Sapiensit të anthropologëve !) ? Ata e quanin veten « popull i shpellave » : “Shpellazg” i cili me kalimin e kohës humbi parashtesën “Sh” por në fund ky  emër megjithë humbjen e prapashtesës “sh” ka mbetur i gjallë deri në ditët e sotme : Pellazgë.  Gjuha shqipe me kalimin e kohës që nga parahistoria ka humbur edhe prapashtesën “azg” që  vetëm gjuha armene (me origjinë pellazgo-frige) e ka ruajtur këtë “prapashtesë përcaktuese”  

5Popull me origjinë nga stepat aziatike, gjuha origjinale e të cilëve është afër prototurkishtes. Ata janë një popull i përzier  (sllavë dhe fino-ugurë) gjuha aktuale e të cilëve i përket grupit sllav. Në vitin 679, të udhëhequr nga khani i tyre Asparuh,  Bullgarët pushtuan rajonin midis Danubit dhe vargu i ballkanik ku vendosën. 

6 Cf. Sciences et Avenir /AFP 04/07/2021 – https://www.sciencesetavenir.fr/archeo-paleo/anthropologie/des-restes 

humaine-revelent-une-Anciene-migration-vers-l’europe_153297

3 

(përcaktuese e fjalës “popull”) ! Këtë prapashtesë “azg” e zbulova gjatë studimit tim mbi gjuhës armene (kam deshifruar rreth dyzet fjalë armene)7. Kjo nuk është për t’u habitur sepse  ky rajon i Armënisë8ishte i banuar nga frigët (popull pellazg) të cilët fillimisht ishin krerët  apo mbretërit Hititë (dhe jo populli vëndas « Hatti »). 

∙ Sipas Teokritit – rreth ~315 ~250 p.e.s. (Idilet, VI, XI) « Ilirios » (eponimi i Ilireve),  « Keltos » (eponimi i Kelteve) dhe “Galatos” (eponimi i Galëve dhe Galatave) ishin popuj  “vëllezër”9. Për më tepër, Keltët adhuronin “Lisin” (si Pellazgët në Dodonë) dhe emri i  priftërinjve të tyre quhej “Druid”, emër që vinte nga rrënja pellazgo-shqiptare “Dru” (dru në  shqip dhe lisi në pellazgjishten e lashtë). . Përveç kësaj, në Francën qendrore, një rajon në  Antikitet ishte i populluar nga “Arvernët”, një popull kelt (të quajtur « Galët » në Francë).  “Arverne” (rotacizmi “r” = “l” dhe “v” = “b” shpjegohet nga shqipja “Albene” dhe greqishtja  “Arvanos” (pa rotacizëm = « Albanos »). Në lindje të Francës jo shumë larg liqenit  Chambéry ( Haute Savoie) është një rajon i quajtur “Albanais” ku rrjedh një lumë i quajtur  “Fier” (nga emri i lumit –Fier » në Shqipëri). Juglindja e France në kohën parahistorike ishte  banuar nga një popull Pellazg «Lelegët » « Le n’gur »…si Pellazgët « le në shpellë »). Ky fis  pellazg ka lënë gjurmë (toponime dhe oronime) në këtë rajon : ekziston një qytet i quajtur “Valbone” (= si “Valbonë” në veri të Shqipërisë) si dhe porti i madh francez “Marseille” i  quajtur me shtrembërim “Masilia” ky toponim shpjegohet nga pellazgo-shqiptja “Merr  Sjellia”…paraardhësi i fjalës Import-Eksport : i quajtur më vonë nga Helenët « Focaea ». Ka  toponime dhe oronime të tjera në këtë trevë të banuar më parë nga “Ligurët” etj. Mund të  themi pa gabuar se kjo gjuhë (pelazgjishtja e lashtë) është ndër të vetmet gjuhë të lashta të  Evropës dhe të pellgut të Mesdheut që i ka mbijetuar shkatërrimeve të kohës. Përsa i përket  Baskëve, ata janë një nëngrup që rrjedhnin nga Iberët10 : ata u larguan, deri në ‘ deri më sot,  gjurmët e kulturës dhe gjuhës së tyre gjenden në Francën jugperëndimore dhe në  veriperëndim të Spanjës. 

∙ Pellazgët janë paraardhësit e Helenëve dhe jo stërgjyshërit e tyre siç dëshmohet nga disa  referenca nga autorë antikë duke përfshirë Herodotin. Personalisht, falë studimeve dhe  kërkimeve të mia, kam dhënë vetëm provat të pohimeve të tyre. Para ardhjes së Helenëve e  gjithë hapësira e pushtuar nga pushtuesit Helen të Pellazgjisë i përkiste Pellazgëve. Ja në  vijim tre citate nga autorët më të mëdhenj të antikitetit arkaik dhe klasik : Homeri, Herodoti  dhe Tukididi, të cilët më inkurajuan të shkoj më tej në studimet dhe kërkimet e mia. Tani le të  mos shkojmë për të shpallur nëpër botë se Helenët nuk ua kanë borxh Pellazgëve qytetërimin  e tyre, që Helenët ekzistonin para luftës të Trojës, që Zeusi ishte Helen dhe të mos thëmi se  jemi pas ardhësit të Ilireve… dhe jo të Pellazgëve ! 

o Tukididi [1,3] – “Ja që ende tregohet në mënyrë të përsosur dobësinë e Greqisë së lashtë para  Luftës së Trojës, Hellada (Ελλάδα) nuk duket se ka ndërmarrë asgjë të përbashkët ; dhe, për  mendimin tim, ky emër nuk vlente për të gjithë Helladin. Para Hellenëve, birit të Deukalionit,  ky emër as që duket se ka ekzistuar; çdo popull, veçanërisht ai i Pellazgëve, i dha hua  Helladës një emërtim të marrë nga emri i tij i veçantë…”. 

7 C.f., libri im i parë « Shqipëria (Historia dhe Gjuhë) ose Odisea e pabesueshme e një populli parahelen » (botuar më  2003/ në frëngjisht dhe i përkthyer në shqip). 

8Il faut y inclure les celtibères. Les Celtibères ayant habité, particulièrement, le centre et l’ouest de la péninsule Ibérique  faisaient partie du groupe pélasgique comme les Ligures lesquels ont habité une très vaste région allant du port de Gènes  en Italie, en passant par la France du sud-est jusqu’à la frontière espagnole. Il existe des sous-groupes des Celtibères en  Ibérie/Espagne : les Vettons, Vaccéens, Lusitaniens, Carpetanos, etc. Ibères signifie en albanais « les premiers », sans  doute les premiers qui se sont séparés du groupe initial pélasgique. 

9 Keltët dhe Ilirët kanë një histori të gjatë të përbashkët e cila nuk është perceptuar nga historianët, arkeologët apo  gjuhëtarët modernë. Të vetmit autorë objektivë dhe seriozë janë autorët antikë që na tregojnë për shekuj të kaluara (nga  epoka e lashtë deri në periudhë krishtere). Në Evropën Perëndimore gjejmë një numër të caktuar përputhshmërish dhe  koincidencash midis keltëve, Ilirët dhe Galët, fakte të injoruara për fat të keq nga autorët modernë, të cilët nuk morën  parasysh Shqiptarët dhe paraardhësit e tyre Pellazgët, megjithëse janë në origjinën e dy qytetërimeve më të famshme të  Evropës : Helenëtët nëpërmjet Pellazgëve dhe Romakët nëpërmjet Etruskëve, vëllezërit e tyre të gjakut. 

10 Il faut y inclure les celtibères. Les Celtibères ayant habité, particulièrement, le centre et l’ouest de la péninsule Ibérique  faisaient partie du groupe pélasgique comme les Ligures lesquels ont habité une très vaste région allant du port de Gènes  en Italie, en passant par la France du sud-est jusqu’à la frontière espagnole. Il existe des sous-groupes des Celtibères en  Ibérie/Espagne : les Vettons, Vaccéens, Lusitaniens, Carpetanos, etc. Ibères signifie en albanais « les premiers », sans  

doute les premiers qui se sont séparés du groupe initial pélasgique.

4 

o Herodoti [I, 57]… “Nëse këtyre Pellazgëve u shtojmë ata që themeluan Placia dhe Scylace në  Hellespont, dhe që më parë banonin me Athinasit, dhe banorët e qyteteve të tjera pellazge,  emri i të cilëve u ka ndryshuar; nga këto gjase, nëse mund të na lejohet, del se Pellazgët  flisnin një gjuhë barbare. Tani, nëse kjo ishte idioma e gjithë kombit, rrjedh së athinasit,  Pellazgët me origjinë, e harruan gjuhën e tyre duke u bërë Helenë…”. 

o Homeri [Iliada, 233/236]… “Zeu mbret, Dodonas, Pellazg, që jeton larg, që ruan Dodonën në  dimrat e ashpër; dhe rreth teje jetojnë Sellët, përkthyesit e tu, që nuk lajnë këmbët dhe  shtrihen përdhe…”. 

∙ Gjuha pellazge ishte një gjuhë barbare11, domethënë jogreke. Helenët, nga ana e tyre,  ruajtën gjuhën e tyre, e cila që në fillim, megjithëse pjesa më e madhe e saj rrjedhte nga gjuha  jonike pellazge dhe në radhë të dytë eolianje. Dy grupet më të shquara etnike greke, në kohën  e Kreusus (gjysma e dytë e shekullit të 6-të p.e.s.) ishin Athinasit (jonët12 rrjedhnin nga  Pellazgët, por u bënë helenë) dhe lakedemonët/spartanët (të quajtur gabimisht Dorianët) pasardhës të Hellenëve, bijtë e Deukalionit : Helenët e vërtetë). Pohimi i Herodotit13 se  athinasit dhe populli i Atikës ishin me origjinë pellazgjike është në përputhje me atë që  paraardhësit e tij Akusilaos dhe Hekataeus i Miletit, dhe më vonë Hellanikos i Lesbos, Eforus  dhe të tjerë kishin thënë para tij. autorë të lashtë, duke përfshirë veçanërisht autorët më të  famshëm tragjikë (Eskili, Sofokliu, Euripidi) si dhe çfarë do të thoshin më vonë Diodori i  Siçilisë, Straboni dhe Pausanias14. 

∙ Për sa u përket Helenëve, nuk ka asnjë gjurmë të ekzistencës së tyre para shekullit të 8-të  p.e.s. Elementet paraprake dhe pyetjet më të rëndësishme janë si më poshtë, por ka shumë të  tjera që konfirmojnë këto përfundime të shkurtra, detajet e të cilave do të vijojnë në  paragrafët në vijim. 

∙ 1200-800 : “Epokat e errëta” heshtën aty ku nuk kishte asnjë gjurmë nga Helenët. ∙ “Qytetërimi miken” nuk ka ekzistuar kurrë. Në fakt, të gjithë autorët e lashtë janë unanim : i  vetmi qytetërim “parahelenik”15. është ai i Pellazgëve. Të vetmit Mikenas që njihnin ishin  banorët e « qytetit » të Mikenës në “Argosin Pellazgjik”. Ishte pseudo-arkeologu Heinrich  Schliemann (tregtar i pasur gjerman) që gjatë gërmimeve të tij zbuloi një thesar “të cilin ai” e  quajti « thesari i Agamemnonit » dhe ishte ai që i dha këtij thesari një origjinë që ai e  përshkroi si “qytetërim miken”. Një mashtrim tjetër i gëlltitur lehtësisht nga të gjithë  « historianët, arkeologët dhe gjuhëtarët modernë ». 

∙ Në Iliadë nuk përmenden Helenët, Dorianët (kryetarët) dhe Ilirët, gjë që dëshmon se janë më  të vonshëm se përhapja e poemave epike të traditës gojore pellazgjike. 

∙ Si munden atëherë Helenët të rrjedhin nga një qytetërim që nuk ka ekzistuar kurrë ? Si  mund të shfaqen në shekullin e 8-të, si me magji, pas një periudhe prej katër « shekujsh të  errët » ku ne nuk dimë absolutisht asgjë dhe ku Helenët nuk dhanë asnjë shenjë qytertërim  apo jetese ? 

∙ Greqia u pushtua nga romakët në -146 p.e.s., pak më vonë se Iliria dhe ata shtuan “Trakinë,  Maqedoninë dhe Epirin”. Këto tre rajone « nuk kanë qenë kurrë pjesë të Greqisë », sipas të  gjithë autorëve klasikë dhe helenistikë, duke përfshirë Strabonin16 (fillimi i epokës së  krishterë) një nga autorët e mëvonshëm që foli për Pellazgët dhe fiset e tyre të Greqisë  veriore. 

∙ Në Iliadën Zeusi (XVI, 233/236) nuk është helen, por « pellazgjik dhe dodonas » (Dodona  ishte kryeqyteti i kultit pellazg) dhe Pellazgët quhen « hyjnorë » (normal, pasi Zeusi ishte  “pellazg”!). Në Iliadë, gjithashtu, citohen dy gjuhë : ajo e perëndive (nënkuptohet e Zeusit  pellazg) dhe ajo e njerëzve (nënkuptohet ajo e Helenëve) ! 

11 Hérodoti, I, 57 ; I, 146 ; VIII, 73 

12 Hérodot (Hetimi) : I, 56, 143, 145, 146 ; V, 69 ; VII, 95 ; VIII, 44, 46, 48, 93 ; IX, 26. 

13 Hérodoti I, 56, 57, 143, 147 ; II, 51 ; VIII, 44 

14 Hécateu i Miletit (550/480 av. J-C.) ; Akusilaos (VIe/Ve s avant JC) ; Hellanikos i Lesbos (480/395 av. J-C.) ; Eskili  (525/456 av. J-C.) ; Sofokliu (496/406 av. J-C.) ; Euripidi (480/406 av. J-C.) ; Efori (-IVe s avant JC) ; Straboni (64-65/+  21-25) : Diodori i Siçilës (-90-20 para erës sonë.), Pausania (vers 115/180). 

15 Hérodoti (I, 58) pohon se vetëm parahelenët [Pellazgët] kanë ekzistuar në Greqi; Thucydide I, 3. ; Hérodote I, 56, 57,  143, 147 ; II, 51 ; VIII, 44 

16 Straboni 20 para J.-C. / 23 pasJ.-C. Historoian i vonshëm (VII, 7/1 ; VII, 7/8 ; VII, fr.11) ; Appien 95 pas J.-C.- /160,  Historian grek ¨lindur në Aleksandri që ka jetuar në Romë (Histori / Ilirika II, Maqedoni II) dhe Théokriti Poet dhe  

Historian grek -315-250 para J.-C. (Idil VI, XI) ; Hérodote, I, 146 ; VIII, 73.

5 

∙ Në katalogët e anijeve (Iliada, I – 484-780) të Luftës hipotetike të Trojës (ajo më e lashta)  citohen sipas radhës : Pellazgët, Trojanët, Dardanët, Thrakët, Paionët, Enetët (Venetët të  ardhshëm), Paflagonët, Alizonët, Misianët, Frigjianët, Meonianët, Karianët dhe Liqët. Aty  nuk figuron emri i “Ilirëve”, siç e kam theksuar tashmë. Ky emër u shfaq vonë rreth shekullit  VII/VI. 

∙ Për shkak të mosekzistencës së Helenëve para sh. VIII p.e.s., për shkak të kalimit të  « katër shekujve » pa dhënë as më të voglin tregues, të dhëna më të vogla, dëshmi më të  vogël të ekzistencës së Helenëve dhe, së fundi, për shkak të elementeve provuese të cilat  shënohen në tezën time nga fillimi deri në fund, shkrimet, literatura, faktet, ngjarjet,  legjendat, Lojërat Olimpike e të tjera që përbënin qytetërimin e vërtetë helen shohin dritën e  ditës, si me magjepsje, pas katër shekuj (-1200-800) që mbetin të heshtur pas kësaj periudhe  të errët, d.m.th. shekulli VIII para erës sonë. Studimet dhe kërkimet e mia të gjata dhe  skrupuloze më lejuan të zbuloja disa data themelimi, më e rëndësishmja prej të cilave ishte  ajo që është quajtur « Lufta e Trojës », jo ajo që ekzistonte pa dyshim në kohët shumë të  lashta që arkeologët e quajnë strati i « Trojës VI ose VII » (disa studiuesit janë përpjekur  secili të gjejë një datë që mendonte se është e besueshme), por ajo « Luftë » është, ajo pas  pushtimit të Pellazgjisë nga Helenët, ajo e pushtimit të pjesës veriperëndimore të Azisë së  Vogël (-700-680) : në vendin antik të Trojës së vjetër. Helenët, të frymëzuar nga Iliada, e  transposuan (kthim anasjelltas) luftën të asaj epoke të shkuar « me luftën e tyre në Azinë e  Vogël » (strati i Trojës VIII të arkeologëve) duke e modifikuar atë, duke kryer interpolime  dhe manipulime të ndryshme për t’i bërë pasardhësit të besojnë se Lufta e Trojëse paraqitur në  Iliadë ishte lufta e tyre. Ata bënë të njëjtën gjë duke krijuar një Përmbytje të quajtur « e  Deukalion-it » e cila shkatërroi gjithçka në rrugën e saj (duke përfshirë, natyrisht, qytetërimin  pellazg). Ndërhyrje brilante për të « përvetësuar Luftën e lashtë të Trojës të Iliadës » dhe për  të «përvetësuar, uzurpuar dhe monopolizuar qytetërimin pellazg » pas shkatërrimeve të një  përmbytjeje që e zhduku atë qytetërim. Më në fund pas shpikjes së kësaj përmbytjeje (që nuk  ka ekzistuar kurrë në këtë rajon në fjalë sipas të gjithë specialistëve) « Helleni », i biri i këtij  Deukalioni dhe gruas së tij Pirrha, bëhet udhëheqësi i brezave të « Helenëve të ardhshëm » !  Ky është mashtrimi më i madh në Historinë e Njerëzimit. As egjiptianët, as sumerët, as  Hititët, as Fenikasit dhe as ndonjë qytetërim tjetër në botë nuk e maskuan qytetërimin e tyre.  Dhe të mendosh se shumë kanë rënë në këtë grackë apo stratagjemë ! 

∙ Prandaj çfarë thëm nuk është një roman ose një hamendje vetjake që po e përshkruaj këtu  (siç do të thoshin disa gjuhë keqdashëse), por për shkak të mungesës së shkrimeve, arkivave  apo dëshmive okulare, një historian apo studiues është i detyruar të kërkojë informacione  diku tjetër, d.m.th. nga autorëtë huaj të viteve 2500/ 2700 më parë, dhe autorëve grek arkaik,  klasik dhe helenistik për të kapur të dhënat më të vogla dhe detajin më të vogël për të hedhur  dritë mbi të. Kjo është ajo që kam bërë për më shumë se pesëdhjetë vjet, duke shtuar analiza  të thella, kryqëzime domethënëse, krahasime të ndryshme, duke zbuluar shumë kontradikta,  të pavërteta dhe manipulime të ndryshme, duke mbledhur sa më shumë referenca dhe në fund  duke lexuar midis rreshtave për të zbuluar disa sekretet e pathëna dhe të fshehura. 

∙ Poezitë epike Iliada dhe Odisea janë poema epike të traditës gojore parahelene (të vetmit  “parahelenë” ndër autorët antikë ishin Pellazgët). Krijova posaçërisht për tezën time të  paraqitur në Sorbonë një leksik që përmban një mori antroponimesh, toponimesh, oronimesh,  eponimesh, teonimesh dhe fjalë të tjera që i shpjegoj duke përdorur shqipen (veçanërisht  gegënishtën e verilindjës të Shqipërisë). Përse gegënishtja ? Sepse ishte gjuhë e Pelasgëve ionian që idhanë Greqisë gjuhën e tyre e përzierrur me gjuhën e pushtuësve helen.  Toskërishyja me rotacizmin e saj dhe shumë elemente të tjerë u shfaq më vonë. 

∙ Ne gjejmë në Iliadë (I, 401, 406,) një « gjuhë të “Perëndive » (ajo e Pellazgëve meqë Zeusi  ishte pellazg dhe dodonez) dhe një « gjuhë e njerëzve » (Helenëve). 

∙ Gjuha shqipe, veçanërisht ajo veriore “gege” (kishte lidhje të shumta me « jonishtën » e  lashtë). Autorët e lashtë, përfshirë Herodotin, pohojnë se Jonët (I, 56, 57; VIII, 44) ishin  Pellazgë “dygjuhësh” që u bënë helenë. 

∙ Gjuha shqipe nga pellazgjia e lashtë (kryesisht gegërishtja sepse rotacizmi i « toskërishtës » u  shfaq më vonë) arrin të deshifrojë dhe interpretojë pjesën më të madhe të onomastikës së  poemave epike (të traditës gojore pellazgjike) : Agamemnoni (“E ka menue”, shefi që e  mendoi ose e vendosi); Akili (“Aq i lehtë, aq i shpejtë…shumë epitete mbi Akilin në Iliadë  lidhen me « shpejtësinë »; Afërdita (“Afër ditës” ose perëndeshë e Agimit dhe Bukurisë);  Hades, Zoti i nëntokës mbretëria e vdekurat (« Ha dekës » në gegërish = vdekës sipas  « dyfishizmit të karakteristikës toske); Mnemosina, perëndeshë e kujtesës, nëna e muzave  (« Mën mësoi », në gegërisht), etj. Gjuha shqipe nuk shpjegon vetëm fjalë nga Iliada, por 

6 

edhe nga gjuhë të tjera (latinisht, greqisht), neolatine (duke përfshirë rumanishten, spanishën,  potugallishtën, frengjishtën pak e përzierr me galishtën….), anglo-saksone, gjermanike,  baskishtën, armenishtën, lituanishtën etj.) më përjashtimin e finlandishtën, estonishtën,  hungarishtën, sllavishtën, bulgaristën (gjuhe të Ultësirave të Uralit dhe të Azisë të  mesme)…Deshifrova dhe interpretova 250 fjalë etruske (etruskët ishin tirrhenë/pellazgë), 90  fjalë baske, 115 fjalë rumune, 40 fjalë armene, dhe shumë fjalë të tjera duke përfshirë  anglishtën, gjermanishtën, lituanishtën, etj. 

∙ Helenët nuk janë popull autokton, por të huaj : Danaos (egjiptian), Kadmus (fenikas), Pelops  (asirian… të cilin Tukididi -I, 9- e quan « i huaji nga Azia » !). 

∙ Dorianët ishin mbetja e popullit pellazg që nuk kishte emigruar në veri dhe ishin integruar  dhe asimiluar me Helenët : ata ishin “fuqia punëtore” e Spartanëve (të quajtur Dorët nga fjala  shqip dorë). Spartanët morën etnonimin e popullit të nënshtruar. Kjo është arsyeja pse ky  emër u shfaq vonë dhe që nuk përmendet askund më parë (as në arkivat egjiptiane dhe as  ugaritike) dhe veçanërisht në Iliadë, si dhe Helenët dhe Ilirët. Në Bibël (I Maccabees XII, 19  deri në 23) dhe tek Flavius Josephus (rreth 37/100 pas Krishtit), historiani romak me origjinë  hebraike dhe me kulturë greke (Antikitetet Judaike, libri XII – IV, 10) pohojnë se udhëheqësit  ose « Mbretërit Lacedaemonianë/Spartanë ishin me origjinë semito-hebraike ». 

∙ Mbretërit e Athinës (Herodoti, I, 56, 139, 171; II, 43, 50; V, 65; VI, 53; VII, 141, 204; VIII,  44, 53.) ishin me origjinë egjiptiane (Delta i Nilit). Të gjitha këto referenca janë të  mjaftueshme për të vërtetuar origjinën e huaj të Helenëve ndërsa ka autorë të tjerë antikë që e  konfirmojnë atë duke përfshirë tragjedianët (Eskili, Sofokliu dhe Euripidi)…etj. 

∙ Mikenasit (-1650-1200 ?), siç e shpjegova më lart, nuk mund të jenë Helenë pasi nuk kemi  një datë të saktë të ekzistencës së tyre. Helenët u shfaqën vetëm pas shekullit të 8-të para  Krishtit. 

∙ I ashtuquajturi « linear B » mikenas u shfaq në Knossos/Kretë rreth vitit 1375 para J.-C.( ?!) para erës sonë, nuk mund të jetë me origjinë helene pasi nuk kemi asnjë provë për  ekzistencën e helenëve në këtë datë të hershme. Gjatë “katër shekujve të errët” (1200-800) ne  gjithashtu nuk kemi asnjë të dhënë që vërteton ekzistencën e Helenëve. Si mund të kenë  ekzistuar helenët në shekullin 20 apo 17-të para erës sonë apo edhe më parë kur midis datës – 

1200-800 ata nuk ekzistonin ? Për më tepër, ata nuk përmenden në Iliadë ! Paraardhësit e  vetëm të Helenëve dhe jo stërgjyshërit e tyre ishin PELLASGËT sipas TË GJITHË autorëve  antikë duke përfshirë Herodotin dhe Tukididin. Vazhdoj ta them pa ndaluar ! 

∙ Është e njëjta gjë për periudhën hipotetike të “Luftës së Trojës” (-1193/4-1183/4) ku Helenët  nuk mund të ekzistonin pasi u shfaqën pas një periudhe prej katër shekujsh (-1200-800) në të  cilën nuk ekzistonte asjnë gjurmë, aq më tepër që ato nuk përmenden as në Iliadë dhe  veçanërisht në “katalogun e anijeve”. Për më tepër, datën e kësaj lufte e ka shpikur  matematikani Eratosthenes (-276 -194) dhe nuk përmendet në arkivat e kohës (egjiptiane,  ugaritike etj.). Natyrisht, të gjithë autorët modernë dhe veçanërisht arkeologët dhe historianët  u turrën verbërisht në datën e Eratosthenes. Pra, të gjitha datat nga kjo periudhë e Antikitetit  janë të gabuara : është një konfuzion i vërtetë. Të vetmet data afërsisht të vlefshme janë ato  pas datës së Lojërave Olimpike (-776) dhe disa të tjera që pasuan, por edhe këto janë  mbivelësuar sipas kronologët të patentuar. 

∙ Stela e Lemnosit u zbulua në vitin 1885 në Lemnos, një ishull i cili mbeti pellazgjik deri në  pushtimin e tij nga Miltiades (-555-489). Ky ishull ka qenë gjithmonë i populluar nga  Pellazgë-Tirrhenë (Tirrhenët ishin një fis pellazg me origjinë nga Lidia, sot Anatolia  perëndimore). Ata ishin të pranishëm në Itali nga shekulli i 12-të p.e.s., ku u bashkuan me  vëllezërit e tyre të gjakut Pellazgët që emigruan në Italinë veriore (veçanërisht rajonin  Padan17). Romakët i quanin “Etrusci dhe Tusci”. Sipas biografit të tij Porfir Pitagora i lindur  në Samos (rreth 580-495) ishte me origjinë pellazgo-tirrhene, Mnesarku, babai i tij, ishte nga  Lemnosi (ishulli pellazgjik i mirëfilltë). Porfiri raporton në librin e tij “Jeta e Pitagorës” se  Pitagora e quajti perëndinë suprem të kozmogonisë “Zan” ndryshe nga Helenët që e quanin  “Zeus”. Zan, Zani do të thotë “zë” në gjuhën pelasgo-gegë të veriut dhe lindjës të Shqipërisë.  Kjo nuk është për t’u habitur sepse në Dodonë (kryeqytet kulti i Pellazgëve) priftërinjtë  interpretuanin “zanin” (zërin) e Zeusit sipas shushurimën e gjetheve të « Lisit ». Kjo është  arsyeja pse Lisi ishte i shenjtë tek Pellazgët, padyshim një kujtim i së kaluarës së tyre  

17 Dominique Briquel (1946- 0 ) Étruscologue et Historien de l’Antiquité étrusque et pélasgique (directeur de 19 thèses et  auteurs de plus d’ une dizaine de livres sur les Etrusques). CF, Les Pélasges en Italie, recherches sur l’histoire de la  

légende, École française de Rome /Palais Farnèse, 1984 – D. Briquel : drejtori i tezës sime (Sorbonne/Paris 2012).7 

parahistorik ku ata ushqeheshin me lëndëtt e “Lisit”. Shihni më poshtë më shumë detaje për  keltët që gjithashtu adhuronin “Lisin”. 

∙ Disku i Faistos18: shkrim proto-jonian19. Ne e dimë sipas autorëve antikë, përfshirë  Herodotin (VIII, 44; I, 56, 57, 58; VII, 94) se Jonianët ishin pellazgë dygjuhësh që u bënë  helen. Poezitë epike (të traditës gojore pellazgjike) Iliada dhe Odisea janë shkruar në  dialektin “jonian” dhe në vijimësi në “eolianishtën” (dy grupe etnike pellazge). Shqipja gege ka ruajtur të njëjtën fonetikë dhe të njëjtat intonacione (pa rotacizëm) dhe i ngjan shumë  jonishtës të lashtë. Ja pse shumë antroponime, toponime, oronime, eponime, teonime dhe  fjalë të tjera në Iliadë shpjegohen në gjuhën shqipe/gege. 

∙ “Alfabeti” i quajtur fenikas sepse u fut në Beoti nga Kadmus « Fenikasi » dhe shokët e tij  « Gjefiranë » kur pushtuan Beotinë. Ishte Herodoti (V58) që ngatërroi origjinën e këtij  alfabeti duke e quajtur fenikas për shkak të Kadmit fenikasi (me origjinë kananaite) që e futi  këtë alfabet në Greqi, por që ai, në realitet, nuk e shpiku. Pastaj të gjithë nxituan lehtësisht në  këtë çarje. Por, më vonë, ishte Diodori i Siçilisë (Biblioteka historique – III, 67; V, 74 e në  vazhdim. § V. 3. c.) që zbuloi se ato ishin “Shkronja Pellazgjike” (ai ndoshta ishte më i  informuar se Herodoti) që Fenikasit e gjetën në Kretë dhe që e morën dhe e sollën në Feniki.  Atje ata i dhanë secilës shkronjë një emër semitik (A = “Alef” d.m.th. bagëti në semito fenikas; (B = “Beït”, shtëpi); (G = “Gimmel/Gemmel”, deve), etj.  

∙ Herodoti (II, 49) pohon se në mitologjinë, Melampus-i (në greqishten e lashtë Μέλαμπους,  “këmbëzi”, nga μέλας / mélas, “i zi”, dhe πούς / poús, “këmbë”) është « gefirean » (fenikas)  me origjinë dhe një falltar bir i Amithaonit dhe Idomenës. Hesiodi do t’i kishte kushtuar një  poemë, Melampodinë… poezi e humbur… si shumë pjesë, përfshirë ato të autorëve tragjikë, të  cilët gjithashtu “humbën” (shumica u shkatërruan), sepse ata bënë zbulime komprometuese 

për Helenët (jo vetëm gjurmët e pellazgëve janë eliminuar) ! Ky është vetëm një shembull i  vogël që zbulon origjinën e huaj të helenëve, paqartësitë, mospërputhjet, modifikimet dhe  manipulimet e historisë helene. Të gjitha këto shenja dhe shumë të tjera janë errësuar, në  mënyrë të turpshme të pavëmendshme ose janë shpërfillur plotësisht… si dhe origjina e huaj e  helenëve u errësua edhe në lidhje me mbretërit e parë të Athinës dhe mbretërit ose krerët  lakedemonianë : elemente historike të kaluar në heshtje nga autorët modernë… Megjithatë ne  të gjithë kemi të njëjtat tekste para syve tanë : disa i lexojnë, i studiojnë, i verifikojnë, i  komentojnë dhe i kuptojnë, ndërsa të tjerët i kalojnë në heshtje ose i shpërfillin në mënyrë të  shkëlqyer. Kjo është ajo që bën dallimin midis historianëve të vërtetë/të rremë ose të mirë/të  këqij. 

∙ Për të vërtetuar se ishin autoktonë (fjalë e shpjeguar nga shqipja « tokët tonë » = « tokat  tona ») Helenët e parë (qëllimi i të cilëve ishte uzurpimi dhe përvetësimi i « qytetërimit  pellazgjik ») krijuan një « përmbytje » të quajtur « Përmbytja e Deukalionit ». (si ai i Noeut të Biblës, meqenëse një pjesë e përkatësisë etnike të helenëve ishte me origjinë  semite/kananeite) që shkatërroi gjithçka në rrugën e saj (duke nënkuptuar qytetërimin e  pellazgëve) dhe që solli, si me magji, një qytetërim të ri…ai i « helenëve ») ! Më pas ishte  djali i Deukalionit dhe Pirrhës « Helen-i » që i dha emrin qytetërimit të ri « Helen ». Ide  brilante për të hequr qafe Pellazgët ! Por një krim, në përgjithësi, nuk është kurrë i përsosur !  E gjithë historia e helenëve përbëhet nga këto lloj legjendash dhe faktesh që zbulojnë  manovrat e tyre, modifikimet dhe mashtrime të ndrysh, etj, etj. 

∙ Helenët pësuan 1976 vite pushtim të huaj (romak, bizantin, osman…) : – 146 pes deri në vitin  1830, Greqija fitoi pavarësinë dhe pretigjin e saj të humbur reth 2000 vite. Krahasisht Iliro Shqipëria vuajti 2055 vjet (nga pushtimi romak në -168 p.e.s. pësoj shumë pushtime dhe  sidomos ai Osman deri në 1912 minus 25 vitet e pavarësisë nën Gjergj Kastrioti = 2055 vjet). 

∙ Së fundi, duhet të dini se Helenët bënë gjithçka për të zhdukur çdo gjurmë të « qytetërimit  pellazgjik » që ata uzurpuan dhe monopolizuan. Por kur studiojmë në thellësi Historinë e  Greqisë dhe analizojmë imtësisht të gjithë masën e shkrimeve të ndryshme të autorëve antikë,  kuptojmë se nuk ka pasur vetëm uzurpim dhe monopolizim të qytetërimit të paraardhësve të  

18 « Shkronjat » nuk janë vizatuar, por janë printuar duke përdorur grushta (lloji i lëvizshëm), që nuk është një mënyrë  ekonomike për të prodhuar një disk të vetëm. Disku (16 cm në diametër) u zbulua më 07/3/1908 nga arkeologu italian  Luigi Pernier (Il Disco di Phaistos, con caraterri pittografici, in Ausonia, f. 255-290, 1908). Ky disk (edhe pse  kontestohet nga disa kundërshtarë) përbën shembullin më të vjetër të dyfishimit tipografik (kopje) në historinë e  njerëzimit. Shkrimi i këtij procesverbali nuk ka asnjë lidhje me asnjë sistem shkrimi të kohës. Ky daton rreth vitit 1750  para Krishtit. Është në pritje të një studimi “termolumineshencë” të ndërprerë për shkak të brishtësisë së tij). Aktualisht  ruhet në Muzeun Arkeologjik të Heraklionit në Kretë. Wait and see ! 

19 Jean Faucounau, Deshifrimi i diskut të Phaistos, L’Harmattan, Paris 1999.

8 

tyre dhe jo të stërgjyshërve të tyre (sipas të gjithë autorëve antikë) por mbi të gjitha një  mashtrim i tërë për t’i bërë autokton që të besojmë se qytetërimi i tyre ishte tipik indigjen dhe  se ata nuk u detyroheshin asgjë paraardhësve të tyre : krijimi i një përmbytjeje që shkatërroi  gjithçka që ekzistonte « më parë », manipulimi i gjenealogjisë së tyre, përvetësimi i  mitologjisë (të përzier me atë të tyre), legjendave të shumta të maskuara dhe kanë bërë çmos  që ata të rrjedhnin nga Zeusi (ndërsa ky perëndi ishte pellazgjik dhe dodonas sipas Iliadës siç  e kam thënë tashmë). Prandaj, Helenët modifikuan dhe manipuluan gjithçka për t’i shërbyer  interesave të tyre si pushtues të huaj të Pellazgjisë… 

∙ Autorët modernë që bërtasin me zë të lartë dhe qartë se nuk kemi gjurmë të prekshme të  qytetërimit pellazg, nuk kanë kuptuar absolutisht asgjë për origjinën e qytetërimit helen, kur  ekzistojnë të gjitha shenjat, provat, argumentet, referencat dhe detajet e shumta që tregojnë  qartë se pushtuesit helenë kanë pushuar Pellazgjinë dhe bënë gjithçka për të eliminuar të  gjitha gjurmët e dukshme materiale dhe fizike të qytetërimit pellazgjik, ndërkohë që gjithçka  thuhet në mënyrë të nënkuptuar dhe ndonjëherë qartë (nënkuptime, të pathëna, legjenda dhe  fakte të vërteta të manipuluara) që zbulojmë tek autorët e lashtë kur dimë të lexojmë midis  rreshtave dhe të ndajmë bykun nga grurin : referimi në këto pak rreshtat e mi do t’i shpëtojë  të gjithë kundërshtarët e mi nga leximi i të gjitha shkrimeve të lashta që kam hulumtuar dhe  studiuar për një gjysmë shekulli, por mbi të gjitha do t’i lejojë ata të ndriçojnë fenerin e tyre.  Qytetërimi helen është vetëm një kopje e papërpunuar të atij Pellazg (sepse ai i Pellazgëve, i  uzurpuar dhe i monopolizuar, u modifikua dhe manipulua për t’i shërbyer interesave të  pushtuesve helenë). Këta Pellazgë janë të njohur nga Faraonët egjiptianë të cilët i quanin  “PLST”…Pe le set (hieroglifet janë një gjuhë « bashkëtingullor »). Hebrenjtë i quajnë  « Péleshtim » (Pellazgë) të cilët ishin pjesë e « Popujt të detit » të cilët në shekullin e 12  para Krishtit dhe pasi luftuan dy herë kundër Egjiptianët u tërhoqën në atë që ne e quajmë sot  « Palestinë » ku krijuan një pentapolis (pesë qytete) në Shekullin XII/XI (Gaza, Ascalon,  Ashdod, Ekron dhe Gath). Së fundi për temën e palestinezëve, arkeologët e mëposhtëm  pohojnë se ky emër rrjedh nga ai i filistinëve me origjinë nga vendi i paraardhësve të  shqiptarëve aktualë : Pellazgët pastaj ata që quheshin Ilirë. Këtu për këtë temë të veçantë keni  disa referenca që vërtetojnë origjinën pellazge të filistinëve midis dëshmive të tjera  arkeologjike dhe gjuhësore. Emri origjinal i filistinëve (pellazgëve) është shtrembëruar disi  nga hebrenjtë : “Shpellazg + prapashtesa përcaktuese e hebraishtes “im” ose (Sh) =  pellazgim…peleshtim, “Sh” është zhdukur me kalimin e kohës. 

∙ Dothan, Trude Krakauer dhe Moshe Dothan: Popujt e Detit; The Search for Filistines,  Macmillan Publishing Company, Nju Jork 1992; Dothan, Trude Krakauer: Filistinët dhe  kultura e tyre materiale, Shoqëria e Kërkimit të Izraelit, Jerusalem 1982; Dimitri Baramki,  and Phoenicians, Editions Khayats, Beirut 1961. Nina Jidejian, Byblos, Tyre, Sidon through  the Ages – Dar el Machreq, Beirut 1968-1973; Israel Finkelstein dhe Neil Asher Silberman,  Bibla e zbuluar, faqe 144 – Gallimard, Paris 2010. 

∙ Kjo është arsyeja pse për më shumë se pesëdhjetë vjet baza e burimeve, studimeve dhe  kërkimeve të mia ishin « tekstet e autorëve antikë », të cilët sapo i lexova dhe i studiova,  arrita të veçoja të vërtetën nga të rremën, të krahasoja tekstet e disa autorëve, bëra analiza të  thella, deshifrova implikimet dhe të pathënat, zbulova kontradiktat, mospërputhjet dhe  manipulime të tjera dhe iu drejtova krahasimeve, verifikimeve të kujdesshme si dhe burimeve  të ndryshme të kohës (egjiptiane, ugaritike, asiriane…) dhe më në fund arrita të jap një numër  të caktuar provash, dëshmi të ndryshme, argumente dhe konkluzione të besueshme dhe të  qëndrueshme që më lejuan të mbroj një tezë në Sorbonën të Parizit me titullin « Kërkime mbi  Pellazgët në origjinën e qytetërimit helen ». Do ta kuptoni pse kam qortuar për një kohë të  gjatë një numër të madh autorësh modernë, të cilët, për mungesën e kryerjes së kësaj pune  shumëdisiplinore dhe për mungesën e konsultimit pikërisht të shkrimeve të lashta, e kanë  çuar historinë e Antikitetit të Greqisë drejt në një qorr sokak të vërtetë.  

Këtu keni një pasqyrë të gjerë të punës sime multidisiplinare, e cila është gjithashtu një element  thelbësor në studimet dhe kërkimet e mia që vërtetojnë ekzistencën e Pellazgëve në skajin juglindore të Evropës të Egjeut dhe të të veriperendimit të Azisë Minore, kur në atë kohë në shekullin e 12-të  p.e.s. nuk ekzistonin hiq as helenët, as dorianët dhe as emri i iIlirëve (sepse Ilirë = pellazgë siç e kam  shpjeguar tashmë). Nëse e kthejmë problemin në të gjitha drejtimet, ndeshemi gjithmonë me  pellazgët dhe këtu nuk mungojnë provat. Nuk i kam cituar të gjitha referencat e mia sepse kjo nuk  është një ekzegjesë e gjatë, por një përmbledhje e thjeshtë e shkurtuar. Dua të theksoj se teza ime  përmban më shumë se 900 referenca !

9 

Prandaj të thuash se nuk ka gjurmë të Pellazgëve është një gabim i rëndë apo edhe një lajthitje  sepse edhe sot qytetërimi pellazg shkëlqen fort (para syve tanë) në të ashtuquajturin qytetërim helen (që kur është uzurpuar dhe monopolizuar nga Helenët). Për më shumë se 2000 vjet, të gjithë kanë  rënë në këtë grackë mjeshtërore të ngritur nga Helenët dhe që ende i bën të besojnë sot se ky  qytetërim ishtë me të vërtetë i tyre. Në këtë mënyrë u bëj thirrje të gjithë shkencëtarëve të  planetit tonë (historianë, arkeologë dhe gjuhëtarë) të zgjohen dhe të verifikojnë të gjitha studimet,  kërkimet, analizat e thelluara, provat, argumentet dhe referencat e pakundërshtueshme. Nëse ata janë  të ndershëm, të paanshëm dhe të pa ideologjizuar, do të përfundojnë duke kuptuar se Pellazgët ishin  vërtet i vetmi qytetërim i njohur nga autorët arkaikë dhe klasikë, i cili shkon prapa shumë larg në  parahistori dhe se gjuha e tyre, e cila ende mbeti pothuajse e paprekur, është përjetësuar në Shqipën aktuale dhe mbi të gjitha është gjuha amtare e Evropës : Exit gjuha virtuale « indo-evropiane » e  shpikur nga gjuhëtarët e shekullit të 19-të për mungesën e gjetjes së kësaj gjuhe amtare të lakmuar. 

Mund të themi me siguri se kjo gjuhë është ndër të vetmet gjuhë të lashta të Evropës dhe të pellgut të  Mesdheut që i ka mbijetuar fatkeqësive të kohës. 

E gjithë kjo nuk është absolutisht një shpikje nga ana ime, as një arratisje romantike apo shoviniste  siç mund të mendojnë disa kontradiktorë apo të tjerë që unë nuk guxoj t’i kualifikoj. Falë punës sime  të palodhur, këmbënguljes sime, durimit tim, guximit tim, aftësive të mia për këto lloje studimesh  dhe hulumtimesh të ndërlikuara dhe njohurive të mia multidisiplinare, arrita të kryej këtë punë  kolosale shkencore që më lejoi të bëj atë që nuk kanë bërë të tjerët deri tani. Ia kam dal mbanë kësaj  pune. Histori deri tani të mbushur me gracka ku munda të deshifroja, zbuloja kontradiktat,  mospërputhjet, gënjeshtrat, paqartësitë, manipulimet dhe isha në gjendje të lexoja midis rreshtave  falë studimeve dhe kërkimeve skrupuloze, analizave të thella, bindëse dhe argumente me ndikim,  referenca të padiskutueshme dhe zbulime të tjera të pakundërshtueshme.  

Pra nuk ka shpëtim as për akademinë e Tiranës, as për autorëve moderne dhe as për Helenët që  kërkojnë për të dytën herë në historinë e tyre të përvetësojnë Pellazgët. Ata janë të dënuar të njohin të  vërtetën historike të Pellazgëve si paraardhës të Shqiptarëve në më shumë se një mënyrë (siç sapo e  kam shpjeguar këtu dhe në tezën time) dhe, gjithashtu, të njohin “origjinën e huaj” të Helenëve për të  thënë një popull « jo autokton », i ardhur nga « jashtë »20 Evropës. Ja ku e keni përgjigjen therëse të  pyetjes suaj : « A ka bazë teoria pellazgjike për origjinën e Shqiptarëve » ? Këtu keni një pasqyrë të  « bazave që po kërkoni ». Ky tekst është studiuar me skrupulozitet dhe mendoj se është eksplicit, i  punuar me imtësi, i detajuar, i referuar dhe konkluzionet e tij janë të padiskutueshme. Unë insistova  shprehimisht duke rrahur ose përsëritur pa u lodhur pikat thelbësore të një teze e cila është e vetmja  deri tani që vë në dyshim origjinën e qytetërimit grek si dhe bazat e sistemit gjuhësor “indo evropian”.  

Historia do t’i gjykojë me hidhërim dhe ashpërsi ata që gabuan dhe ende gabojnë, dhe e Vërteta do të  dalë pashmangshmërisht në dritë një ditë apo një tjetër (dhe në mos u pelqen kundërshtarëve të mi),  për Greqinë, Historiografinë, për Enciklopeditë, për akademinë e Tiranës dhe të botës, për ata që janë  të shtyrë nga një subjektivitet i sëmurë dhe ndonjëherë edhe një agresivitet fëminor, një xhelozi e  urryer ose një vetëvlerësim për të ardhur keq… 

20 Herodoti, poetët tragjikë (Eskili, Sofokliu, Euripidi) dhe Tukididi (gjithsesi më shovinisti i autorëve antikë !) i cili  vetëm citon « Pelopsin » të cilin e përshkruan si : “një i huaj nga Azia” (I, 9). « Spartanët », pasardhës të Pelopsit (që i  dha emrin Peloponezit), të quajtur padrejtësisht Dorian, janë “Helenët e vërtetë”… për ta kanë folur autorë të tjerë,  referenca të të cilave gjenden në tezën time. Ndryshe nga Athinasit/Atikë që fillimisht ishin Pellazgë (vendas) që u bënë  

helen duke u integruar dhe asimiluar me pushtuesit e rinj të Pellazgjisë : Helenët.

10 

Filed Under: Histori

MJEKJA E TALENTUAR, EFROSINA (NINA) KAJO 

May 16, 2024 by s p

Fran Gjoka/

40 Vjet në shërbim të pacientëve, duke merituar respektin dhe mirënjohjen e tyre

Të flasësh për mjekët flokëthinjur nga pesha e viteve të tyre mbi supe nuk është e lehtë, pasi tek ata mungon dëshira për dukje, por kanë më shumë ndjenjë, pasion, dashuri e humanizëm, vlera,  të cilat ne i kërkojmë tek heronjtë. Jeta na mëson se heronjtë janë njerëzit e thjeshtë, të ditur dhe të përkushtuar në mjekësi, që sakrifikojnë për një qëllim, për një ideal dhe bëjnë të pamundurën për t’i realizuar, qoftë dhe me vetëmohim. E tillë është  edhe mjekja e talentuar, Efrosina. Njerëz të tillë, që vazhdojnë e punojnë po me atë pasion dhe kanë sakrifikuar shumë nga vetja, padyshim kanë krijuar sot portretin e tyre, ndaj të shkruash për mjekët është jo vetëm një obligim, por dhe një nder dhe refleksion ndaj asaj që kemi lënë jashtë vëmendjes apo kemi neglizhuar. Sot kemi me qindra mjekë e infermierë, që mbajnë peshën e rëndë të viteve të punës intensive, ndaj them me plot gojën se bluzat e bardha dua të kenë të drejtën e inkurajimit shpirtëror e material. 

                                                      Efrosina (Nina) Kajo, 

                 mjeke e talentuar dhe me përgatitje të lartë shkencore dhe intelektuale

               Le të ndalemi tek njëra prej mjekeve të nderuara dhe shumë të respektuara, e talentuara Efrosina (Nina) Kajo, me origjinë nga Korça, lindur e rritur në Tiranë, ka kryer gjimnazin më me emër “Sami Frashëri”. Ndikuar nga babai i saji, Jorgji Adhami, i njohur tashmë për kontributin e shkëlqyer që dha dekada me radhë në zhdukjen e malaries në Shqipëri. Kjo vajzë tiranase filloi si një studente e thjeshtë, por mendjendritur. Diplomohet në Fakultetin e Mjekësisë në vitin 1979. E mbushur me besim në vetvete e plot entuziazëm për t’u shërbyer njerëzve. Me përfundimin e specializimit pasuniversitar për kardiologji, në vitin 1995, ajo ka punuar si kardiologe në klinikën e kardiologjisë pranë QSU-1 për 35 vjet. Këtu, dallohet për aftësi, përgatitje të lartë shkencore, seriozitet dhe humanizëm të lartë. Duke vlerësuar, që në rininë e saj të hershme, aftësitë në kardiologji dërgohet për një specializim më afatgjatë në një nga katedrat Kardiokirurgjikale më të mëdha të Evropës, në Gjermani, për Ecografi Kardiake. Kontributi i saj 42-vjeçar në Kardiokirurgji ka përfshirë: Diagnostikimi Ecokardiografik të pacientëve para dhe pas operacioneve dhe në mënyrë të veçantë tek të operuarit me valvula artificiale si dhe diagnostikimin dhe ndjekjen me përparësi të sëmundjeve të lindura të zemrës tek fëmijët dhe të rriturit. 

           Sot Nina Kajo u gëzohet aftësive të saj në shëndetësi, përpjekjeve dhe djersës, sakrificave ditën e natën në shërbim të sëmurëve, skaliti dhe portretizoi figurën e një zonje me vlera të mëdha intelektuale e bashkëkohore, duke marrë pas disa dekadave titullin e lartë “Prof. Dr. E Shkencave Mjekësore”. Duke parë vizionin intelektual e emancipues të saj, emërohet Shefe e Seksionit të Fiziologjisë Patologjike në Fakultetin e Mjekësisë, pa llogaritur anëtarësimin e saj në disa komisione vlerësimi apo në shoqatat shqiptare apo evropiane të kardiologjisë. 

            Duke biseduar me doktoreshë Ninen, të duket se dëgjon qindra zëra pacientësh në vite tek rrëfejnë se ajo ka bërë ç ‘është e mundur të kryejë detyrën e mjekes e të drejtueses së vërtetë. Dhe pse ka dalë në pension, për asnjë çast nuk është shkëputur nga mjekësia. Vazhdon të shërbejë po me atë zell e pasion në klinikën e saj, pa kursyer asgjë nga vetja, duke dhënë përsëri nga shpirti i saj i madh e bujar gjithçka për pacientët, ku rrezaton kulturë komunikimi dhe me plot pasion u jep jetë dhe shpresë të sëmurëve. Një jetë e tërë si kardiologe me tituj e grada shkencore, e mbushur sot me shumë vlerësime të merituara.

                              Mjekë me emra të ndritur, shkollë dhe shembuj për brezat

            Kujtojmë me respekt të veçantë shefin e kardiologjisë Dr. Prof. Petrit Gaçe, mjekët Veli Zogu, Ali Alushani, Fedhon Meksi etj. Komunikimi i tyre i veçantë, nuk ishte thjeshtë vetëm një element edukativ, por dhe mënyra për të transmetuar idetë te mjekët e tjerë me më pak përvojë, gjë që reflektohej në konsultat mjekësore, ku ata shquheshin për logjikën dhe intuitën e lartë shkencore. Sugjerimet dhe këshillat e tyre, transmetonin limitet e dijes, ndryshonin këndvështrimin, ndihmonin në perceptimin sa më real të shëndetit të pacientëve. Nuk rri dot pa thënë diçka për mjeken laborante Aurora Knuti, doktore e shkencave mjekësore, aktualisht punon pranë klinikës Kajo. Një bashkëkombëse dhe shoqe e ngushtë pune, prej 40 viteve, me Dr. Nina pranë qendrës spitalore. Dhe pse ka dalë në pension, vazhdon të shërbejë, po me atë pasion e vullnet, pa kursyer asgjë nga vetja, duke dhënë nga shpirti i saj i madh e bujar gjithçka për pacientët e saj. Pas çdo analize laboratorike me një vullnet të paparë i këshillon pa përtim pacientët kardiakë. Kjo është Dr. Aurora, një grua fisnike e mbushur sot me shumë vlerësime të merituara.

Në foto: Prof.Dr. Nina Kajo

E përkushtuar për të bërë vazhdimisht më të mirën për pacientët 

             Pyetjes, nëse ndryshimi i saj ka ardhur thjeshtë nga dëshira apo mundësitë që i janë afruar, Nina, do t’i përgjigjet sinqerisht se është një kombinim midis formimit të saj për të kontribuar, por dhe mundësive që i janë afruar në punë dhe në jetë nga shteti dhe shoqëria. Njeriu ka të vetën dhe të padiskutueshmen, aftësitë dhe intelektin e vet, dëshirat, vullnetin dhe këmbënguljen, të cilat, siç mund të kuptohen, mbetën personale dhe janë atribut i vetë individit. Pastaj është shoqëria që e bën vlerësimin që afirmon dhe e çon individin në piedestalin e lartë njerëzor. Është bukur dhe në interes të shoqërisë, që kur këto dy anë kombinohen, atëherë arrihet ajo që është më e mira dhe, për këtë, Nina vazhdon e punon çdo ditë me përkushtim për të bërë më të mirën për njerëzit në nevojë. Shpesh në punën e saj kujton thënien: “Jeta i jepet njeriut vetëm një herë dhe ajo duhet jetuar me dinjitet”. Këtë devizë, doktoreshë Nina e ka pasur të njohur që në rininë  e hershme, kur ishte mjeke e përgjithshme, por edhe gjatë gjithë aktivitetit të saj. Kjo vajzë e grua e tiranase, për 40 vjet fisnikëroi veten, por njëkohësisht vlerësoi integritetin dhe inteligjencën, vlerësoi gjithnjë njerëzit në nevojë. Me këto mundësi, jeta dhe puna e Ninës në mjekësi ka marrë vlera të shumanshme e të respektuara nga komuniteti dashamirës. Këtu qëndron dhe respekti që kanë sot punonjësit në kliniken e saj. Këtu e ka burimin edhe gëzimi e kënaqësia e saj e madhe, sadisfaksioni i saj moral. Nuk është çështje që të jesh, por rëndësi ka se çfarë jemi dhe çfarë bën në jetë. Impresionet e mia për dr. Ninën janë të shumta, një grua zonjë, një personalitet i spikatur profesionalisht, që rrezaton cilësi të vyera humane, teksa në portretin e saj janë të pandara pamjet tejet e njerëzishme, buzëqeshja e sinqertë, pasioni e vullneti për t’i shërbyer gjithkujt me përkushtim të plotë, duke i qëndruar pranë si të ishte një i afërm i familjes, si një prind, si një motër, si një nënë, doktoreshë e vërtetë. Me vlerat e rralla njerëzore që ka shfaqur e që ka përcjellë te njerëzit, ajo ka fituar qindra mijëra miq në të gjithë Shqipërinë. Janë të panumërt ata njerëz të thjeshtë, intelektualë, qytetarë të shtresave të ndryshme, të cilët e kërkojnë dhe respektojnë shumë, i shfaqin shpesh mirënjohje për përkushtimin që ajo ka treguar dhe tregon ndaj pacientëve të tyre. 

         Në punë ajo u njoh me kolegun dhe bashkëshortin e saj, Ilir Kajo, mjek i talentuar dhe duarartë, i specializuar për Gastroenterologji-Hepatologji, i njohur jo vetëm në Tiranë, por dhe në mbarë vendin, një profesionist që bën pjesë në plejadën e mjekëve që tërë jetën e ka lidhur me shërbimin ndaj njerëzve. Dr. Nina shquhet gjithmonë për marrëdhënie korrekte me pacientët. Ajo i shikon si njerëz, ndaj të cilëve duhet bërë një shërbim cilësor dhe asnjëherë nuk i pa si “klientë”. Ajo është e ndjeshme dhe gjithmonë vendos marrëdhënie të paqme dhe shumë të mira me punonjëset e saj.

                                                Humane, fisnike dhe e admiruar

            Në çdo konjukturë politike që ka kaluar, Dr. Nina ka qenë dhe mbetët vetvetja. Ka një individualitet superior të shprehur nëpërmjet punës, pa poza e pa pretendime për t’u dukur. Pasuria më e madhe e saj mbetët ruajtja e personalitetit njerëzor e shoqëruar me sjellje e kulturë, që i kanë dhënë lumturi e mirëqenie shpirtërore. Dituria profesionale e intelektuale janë velloja e artë që ka zbukuruar personalitetin e saj shoqëror. Në një kohë aventurash, si kjo e sotmja, ku njerëzit kanë rëndur pas fitimit për t’u pasuruar me çdo çmim moral, duke braktisur diturinë. Ata që mbetën njerëz në ndjesi, i kemi sot të paktë në mjekësi. Zilia e të tjerëve ia ka prishur ndonjëherë qetësinë, por dr. Nina ka arritur të ruajë gjakftohtësinë. Kurrë nuk bëri kompromis me karakterin e saj dhe kur ishte përballë përfitimeve të të mirave materiale dhe famës shoqërore. Vazhdon dhe mbetet e dashur me të vërtetën dhe e rreptë me padrejtësitë. “Për mua,- thotë dr. Nina, – një rëndësi të madhe në jetën time profesionale ka mirënjohja njerëzore dhe mbetesh në memorien e popullit tënd, ky është vlerësimi më i madh i jetës time”. Por fatkeqësisht gjejmë jo rrallë që s’kanë asnjë ndjesi shpirtërore, si rezultat i zbrazësive karakteriale, mangësisë dhe vulgaritetit të përmasave të kufizuara intelektuale. Dr. Nina ruan respekt të veçantë për punonjësit e saj të shërbimit, ku me devotshmëri ju shërbejnë qytetarëve dhe pacientëve në klinikën e saj private, ku ajo drejton, e shoqëruar me një rregull e disiplinë dhe pastërti shembullore të admiruar.

                                       Shembull për fëmijët dhe brezin e ri

            Cilësitë e vyera, edukata familjare dhe kultura e lartë  komunikimit, dr. Nina e përcolli dhe te dy fëmijët. Me kujdesin e një nëne të arsimuar dhe kulturuar, dr. Nina, së bashku me bashkëshortin e saj të talentuar, dr. Ilirin, u kujdesën për rritjen, edukimin dhe shkollimin e tyre. Djali dhe vajza u shkolluan në universitetet më me zë të Evropës, aktualisht jetojnë e punojnë në Shqipëri, ku u gëzohen kulturës dhe dijes së tyre. Këta dy pasardhës shikojnë tek prindërit e tyre modelin e prindërve të devotshëm, babain e tyre të mirënjohur e shembullor në gjithçka, të nënës së tyre që personifikon modelin njerëzor, figurën e nënës së dhembshur, të dashur, profesioniste e rrallë, që rrezaton kudo dhe kurdoherë humanizëm dhe mirësi, një qytetare tiranase me emancipim bashkëkohor. Një gjyshe, ku reflekton përkujdesje dhe dashuri për nipat dhe mbesat e saj, duke i quajtur me plot gojën ëmbëlsirat e shpirtit. Unë si autori i shkrimit i uroj dr. Ninës shëndet dhe jetë të gjatë bashkëshortore!

Filed Under: Sociale

Vargjet e poetes lirike korcare Arsinoi Zengo Kallco të përkthyera  në gjuhën angleze nga Raimonda Moisiu 

May 16, 2024 by s p

Screenshot

Poetesha lirike korcare Arsinoi Zengo Kallco ka lindur në Dardhë të Korçës, pas mbarimit të arësimit 

të hershëm, Arsinoi dhe familja e saj, emigrojnë në

vendin helen, ku mbaroi edhe shkollën e mesme  në Janinë,  Greqi. Ka mbaruar studimet e larta për mësuesi, Cikël i Ulët, pranë Universitetit “Fan Noli”, Korçë.  Prej 11 vitesh punon si kontabiliste te Posta Shqiptare. 

Pasioni për artin, letërsinë dhe poezinë kanë shndërruar Arsinoin, në një poete lirike të admiruar nga dashamirësit e poezisë të cdo moshe. “Dashuri dhe ca pika shi” është libri i  pare i saj me poezi kryesisht të  ndjera e lirike. Poezia e Arsinoit eksploron kompleksitetin e dashurisë dhe dehjes nga dashuria,   përmes reflektimeve të poetes dhe botës përreth saj. Lidhja e Arsinoit me botën njerëzore, natyrore dhe hyjnore shërben si një metaforë për përvojat  jetësore, 

emocionale, dhe sociale. Toni bisedor, muzikaliteti i vargut lirik, dhe gjuha e thjeshtë e poezisë krijojnë një ndjenjë intimiteti dhe dobësie femërore.  Imazhet lirike janë konkrete dhe ndjellëse, duke kapur përvojat shqisore dhe gjendjen emocionale të poetes. Struktura e poezisë, me rreshtat e saj të shkurtër dhe me pauzat e shpeshta, imiton mendimet ngurruese dhe soditëse të poetes. 

The lyrical poetess Arsinoi Zengo Kallco was born in Dardhë of Korça. After finishing her primary education.

Arsinoiu and her family immigrate to Hellenic country, where, she completed high school in Ioannina, Greece. Then, she graduated as a teacher of elementary education, at “Fan Noli” University, Korçë.  She is married and has a son. She works as an accountant over eleven years, at the Albanian Post. 

 Passion for art, literature and poetry has transformed Arsinoi into a lyrical poet admired by poetry lovers of all ages. “Love and some raindrops” is her first book of mostly sentimental and lyrical poems. 

Arsinoi’s poetry explores the complexities of love and drunk on love, through the poetess’ reflections on the world around her. The Arsinoi’s connection to the human world and the natural world serves as a metaphor for her emotional experiences. The poetry’s conversational tone, the musicality of the lyric verse and simple language create a sense of intimacy and vulnerability. The lyrical imagery is concrete and evocative, capturing the poetess’ sensory experiences and emotional state. The poetry’s structure, with its short lines and frequent pauses, mimics the poetess’ hesitant and contemplative thoughts.

-I will love you forever

In the labyrinths of my heart, 

The more I’ve sought you 

I, the pursued, who madly ran,

In love with stars and the night, 

But then …then I just slowed down! 

The skies just opened up, as never been, 

We felt being stripped of our feelings,

Riding over the golden horseshoes, 

You and me were meant,

The king and queen of that night!  

Love dancing with me again, 

Our lips together, close together, 

I will love you…love you forever, 

Let them say, she’s a crazy one! 

I made peace with God, that night, 

I just said: “God, if my love is a sin, 

Then let me die, if I must, 

Please forgive me, God! 

Forever I will love him, no matter what! 

Unë do të dua”

Në labirintet e zemrës të kërkova
Vrapova… vrapova mallin tërbova
Me yjet natën dashurova
Pastaj…pastaj qëndrova!

Qiejt ishin hapur si kurrë ndonjëherë
Ne kishim zhveshur ndjenjat
Kalëroje me patkonj të artë
Ne mbretër ishim atë natë!

Me mua vallzonte dashuria
Dy buzët bashkuar përgjithmonë
Unë do të dua…do të dua
E le t’më thonë e marrë grua!

Me zotin bëra paqe kët’ natë
në është dashuria mëkat i thashë
Atëherë le të vdes s’më vjen keq aspak
Unë… do ta dua më fal o At!

-Dark shades of life 

The world is most scary, 

A world of trouble, grey and cloudy,

It’s all I see. 

People walking around with their head down, 

Everyone seem utterly bewildered, 

No bread, no meal on their table, 

Ah, only their suffering souls!  

Sleep calls, as night falls gently,

The knife runs over some dried steaks, 

A hungry child cries, his stomach is empty, 

“Dear Mom, give me bread, just a little bit!  

The poor orphan, a fatherless child, 

He needs to grow up and work hard, 

Nothing, no one and no where to go, 

He just grabs the ax cutting some twigs, 

No more school, no more homework,

No more tests, ah this misshaped world!  

Just cheer up, speak up, and speak out, 

Please, do not abandon the poor’s,  

Show your humanity and love, 

You, -statesmen and the forever riches,

Give to those, who’re forced to flee this land!   

In the other world, what should you confess?

Hell could no longer hold your soul, 

Just run, and catch the time, 

And give to those, with no mouth!  

Me too, I want to learn more, 

Like my folks, I search for 

A warm hearth, where 

I may read the books,  

And then, 

Thank you forever and ever! 

“Ngjyra të errëta jete “

Botë tepër e frikshme
Botë me halle e stuhishme
Njerëz kokë ulur të hutuar
Vatra pa bukë shpirtra trazuar!

Nata troket ngadalë gjumin thërret
Dy thela të thara një thikë i pret
Fëmija mban barkun zë e thërret
Nënë e dashur pak bukëz më jep!

Jetimit të mjerë që babën se ka
I duhet të rritet se askund nuk ka zë
Sëpatën rrëmben ca drurë të thatë
As shkollë as dije ahhh botë e ngratë!

Flisni bërtisni të varfrit mos braktisni
Ku shkoi njerëzia dhe dashuria
Ju pushtetarë dhe pronarë
Jepuni atyre që braktisjen kanë marrë!

Në botën e dyte ç’farë do rrëfeni
Shpirtin tuaj nuk do e mbaj as ferri
Ndaj vraponi sa keni kohë
Jepuni dhe atyre që nuk kanë gojë!

Dua dhe unë të mësoj
Si shokët e mi të kërkoj
Një vatër të ngrohtë ku të lexoj
Ngahera tju falenderoj!!!

-Time’s whistles 

I’ve grown a lot over the years,  

I wish I could stop the time, 

To bring back the sweetness

Of those years,  

To open again, the gates of my heart!

 A crying child that stutters,  

Mom’s tears, as waiting up for him, 

The wrinkles in the daddy’s forehead, 

The sweat drops like waterfall stream. 

Grandmother bent on the knees,  

With a bundle of twigs on her back, 

Grandfather holding a cane in his hand

“Grandpa’s girl, hurry up! It’s getting too late”

Clock hands spinning so fast, 

Today mom and Dad fled to a foreign land, 

My grandpa, who repeatedly said me to “hurry up”, 

He’s gone and never came back, 

Maybe it’s time, he did! 

I’ve grown up over the years, 

I saw my kids growing up so slowly, 

The old rusty gate was left open, 

And Grandpa’s cane, 

It’s still hanging on the wall! 

“Fishkëllimat e kohës”

Ndër vite jam rritur shumë
Kohën kam dash ta ndal
Ëmbëlsinë e viteve të risjell
Portat e zemrës të çel!

Belbëzimet e fëmijës që thërret
Të qarat e nënës kur e pret
E mbasandaj babën me ballin rrudhash
E djersët si ujvarat e rëke ujrash!

Gjyshen e kërrusur gjer në gju
Shkarpat ngarkuar pak atje e pak këtu
Gjyshi bastunin mban në dorë,
“Çupa e gjyshit nxito se u bë vonë”

Akrepat vërtiten me shpejtësi
Sot mam’ e bab’ kanë ik në mërgim
E gjyshi që më thosh të nxitoja
Iku s’u kthye se ashtu donte koha!

E rritur jam unë ndër vite
Fëmijët ngadalë shikoj të rriten
Portën e hekurt që rinte e hapur
Sot e ndryshkur e bastunin që ri varur!

-I recall with delight, years of my youth! 

My youth’s gone with spring, 

The souls wandering around, 

A call of longing for beauty 

The girl becomes a woman!

Hey beautiful youth, 

Take my hand, now and forever, 

Let’s smile and laugh together,

Don’t try to run and hide from me, 

Don’t forget, I was even

Your precious one!  

Don’t you remember, when 

You loved combing my hair, 

A floral dress wearing me,

Sweetly singing over my shoulder, 

And caressing my tender skin!  

Hey, beautiful youth, 

You know, how I remember you, 

With a guitar on my lap, 

And strum on its strings, 

The verses of Poet, I’d still sing! 

It said that youth remains 

Hidden in the soul, 

And I believe this, 

If you don’t sing for love, feel,

 As you didn’t live the youth…

Hey, beautiful youth… beautiful youth!

-“Me ëndje kujtoj ty rini”

Rinia shkoi me pranverën
Shpirtrat shtegëtuan
Malli për të bukurën thërret
Vajza u bë grua!

Më zgjat dorën moj rini
Qeshu bashkë me mua
Ç’më shkon anash në fshehuri
Harrove që isha e preferuar!

Më vije atëherë, flokët m’i zbukuroje
Merrje fustanin me lule
Mbi shtat sa bukur ma këndoje
Lëkurën e njomë ledhatoje!

Ahhhh moj e bukura rini
E di si të kujtoj?
Me kitarën mbi prehër telat i shkumoj
Vargjet e poetit do të këndoj!

Thonë që rinia është në shpirt
Dhe unë këtë besoj
Po nuk këndove për dashuri
Kurrë rini mos jeto!

Rini e bukura rini…

-My Spring Muse

I told you to come with spring,

When the birds build nests

In the morning, when sun starts to rise,  

And the flowers dance in the breeze… 

I wish the silent dances,   

Together hand in hand 

With the thirst quenched wet lips, 

Nectar of love, we drink…

Thought, you’re coming with spring,  

When the echo be heard in the mountains,  

Where the rivers happily roared, 

Sung love ballads over centuries!

I became a butterfly, always being first,  

With my arms wide open, 

Nothing could stop me, even the night, 

That falls around us, 

Living the magic of the fire nights, 

As golden roses that bloom in spring…

“Muza ime pranverore”

Thashë të vije me pranverën
Kur zogjtë ngritën foletë
Në mëngjeset kur dielli zgjohej
Fllade lulesh përqafohen!

Sa doja të vallëzonte heshtja
Bashkë të zënë pas dore
Në buzët e etura e të njoma
Nektarin e dashurisë pikoje!

Thashë të vije me pranverën
Kur jehona maleve oshëtinte
E lumenjtë buçisnin të gëzuar
Pasqyronin në shekuj dashuritë!

Flutur u bëra të vija tek ti e para
Krahët kisha hapur s’më ndali as nata
Magjinë përjetonim netëve të zjarrta
Me pranverën çelën tjera lule të arta!

Written in Albanian by Arsinoi Zengo Kallco 

Translated from Albanian into English,

 By Raimonda Moisiu 

Filed Under: Komente

Unë isha një prej tyre…

May 16, 2024 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

Kur Presidenti i Amerikës i tha kryministrit të Polonisë: Unë isha një prej tyre. 

Në vitin 1892 në Universitetin e Stanfordit, një student 18-vjeçar po luftonte për të paguar tarifat e tij. Ishte jetim, dhe duke mos ditur ku të kthehej për para, i erdhi një ide e ndritur. Ai dhe një mik vendosën të organizonin një koncert muzikor në kampus për të mbledhur para për edukimin e tyre. Ata shtrijnë dorën me pianistin e madh Ignacy J. Paderewski. Menaxheri i tij kërkoi një tarifë të garantuar prej 2000 dollarësh për recitalin e pianos. Një marrëveshje u arrit dhe djemtë filluan të punojnë për ta bërë koncertin një sukses. Dita e madhe mbërriti. Por fatkeqësisht, ata nuk kishin arritur të shisnin bileta të mjaftueshme. Koleksioni total ishte vetëm 1600 dollarë. Të zhgënjyer, ata shkuan te Paderewski dhe shpjeguan hallin e tyre.

Ata i dhanë të gjithë 1600$, plus një çek për bilancin 400$. Ata premtuan të nderojnë çekun sa më shpejt të jetë e mundur. “Jo,” tha Paderewski. “Kjo nuk është e pranueshme. ” grisi çekun, ktheu 1600 dollarët dhe u tha dy djemve: “Ja 1600$. Ju lutemi zbritni çfarëdo shpenzimi që keni bërë.

Mbani paratë që ju duhen për tarifat tuaja. Dhe thjesht më jep çfarëdo që ka mbetur”. Djemtë u befasuan, dhe e falënderuan thellesisht.  Ky ishte një akt i vogël mirësie. Por kjo miresi e tregoi qartë Paderewski si një qenie njerëzore të madhe.

Pse duhet të ndihmonte dy njerëz që as nuk i njihte? Të gjithë hasim situata si këto në jetën tonë. Dhe shumica prej nesh mendojnë vetëm “Nëse i ndihmoj, çfarë do të ndodhte me mua? ” Njerëzit me të vërtetë të mëdhenj mendojnë, “Nëse nuk i ndihmoj, çfarë do të ndodhë me ta? ”  Ata nuk e bëjnë atë duke pritur diçka në këmbim. Ata e bëjnë atë sepse ndjejnë se është gjëja e duhur për të bërë.

Paderewski më vonë vazhdoi të bëhej kryeministër i Polonisë. Ai ishte një udhëheqës i madh, por fatkeqësisht kur filloi lufta botërore, Polonia u shkatërrua. Kishte më shumë se 1.5 milion njerëz që vdisnin urie në vendin e tij, dhe asnjë para për t’i ushqyer.

Paderewski nuk dinte ku të drejtohej për ndihmë. Ai u drejtua me Administratën Amerikane të Ushqimit dhe Ndihmës për ndihmë. Ai dëgjoi se ishte një burrë i quajtur Herbert Hoover – i cili më vonë vazhdoi të bëhej President i SHBA-së. Hoover ra dakord të ndihmonte dhe dërgoi shpejt tonelata ushqimi për të ushqyer polakët e uritur. Një fatkeqësi u shmang.

Paderewski u lehtësua.

Ai vendosi të shkonte përtej oqeanit për të takuar Hooverin dhe ta falënderonte personalisht. Kur Paderewski filloi të falënderonte Hooverin për gjestin e tij fisnik, Hoover shpejt ndërhyri dhe tha: “Ju nuk duhet të më falënderoni zoti kryeministër. Ju mund të mos e mbani mend këtë, por disa vite më parë, ju ndihmuat dy studentë të rinj të shkonin në kolegj. Unë isha një prej tyre. ”

Bota është një vend i mrekullueshëm. Çfarë të mbjellësh do të korrësh. Ju lutemi ndihmoni të tjerët në më të mirën e aftësive tuaja. Në afat të gjatë mund të jesh duke ndihmuar veten. Zoti kurrë nuk harron askënd që mbjell një farë të mirë tek njerëzit e tjerë, kurrë.

Asgjë në natyrë nuk jeton për veten e tij. Lumenjtë nuk e pinë ujin e tyre. Pemët nuk i hanë frutat e tyre. Dielli nuk jep nxehtësi për vete. Lulet nuk përhapin aromë për vete. Të jetosh për të tjerët është rregull i natyrës. Dhe aty qëndron sekreti i jetesës.

Nga Historia e Amerikës

15 Maj, 2024

Staten Island, New York

Filed Under: Kulture

MIRËNJOHJE FRAMËZUESE   

May 16, 2024 by s p

Hazir MEHMETI, Vjenë/

Abetarja që shkruan histori suksesi 

Mirënjohje nga Qendra e Studimeve në Kalabri. Tani e njëmbëdhjetë vjet A-B-C – Fibel, Abetarja e parë në Austri, e financuar dhe botuar nën përkujdesjen e Ministrisë së Arsimit të Austrisë. Tekst i standardeve të larta metodike për fillestarë.  .   

  Vlerësimi i punës sime, autor abetares, erdhi nga Qendra e Studimeve dhe Kërkimeve të Kulturës Arbëreshe “Gjergj Kastrioti Skënderbeg” dhe Bibliotekës Internacionale “A.Bellusci” në Frasnitë (Frasnito) Kalabri e nënshkruar nga Drejtori i Përgjithshëm Prof.Dr.Antonio Bellusci, Drejtuesja e Qendrës, Dr.Ornela Radovcka dhe Drejtori i Bibliotekës, AVV. Tommaso Bellusci.  Vite më parë në disa biblioteka qytetesh dhe shkolla dhurova libra, mes tyre dhe Abetaren. Ishte njëra nga format e afirmimit të mësimit shqip në diasporë.   Në Kalabri dhurova Së fundi në Institutin e Studimeve Albanologjike në Kozenca, në shkolla e biblioteka në katundet arbëreshe. Kudo u prit mirë dhe zgjoi kureshtjen me strukturën e saj të nivelit bashkëkohor metodik e didaktik. 
          Është viti i njëmbëdhjetë kur A-B-C Fobel-Abetare, është pjesë e katalogut shkollor në Austri dhe porositet në shumë vende të botës ku ka mërgimtarë shqiptarë.   Puna e thjeshtë me tekstin ua mundëson zhvillimin e shkronjave edhe atyre prindërve të cilët nuk kanë mundësi dërgimi të fëmijëve në shkollë.

          Mirënjohjet ndaj  punës sime nga Qendra e Studimeve dhe Kërkimeve të Kulturës Arbëreshe “Gjergj Kastrioti Skënderbeg” dhe Bibliotekës Internacionale “A.Bellusci” në Frasnitë (Frasnito) Kalabri, janë kënaqësi shpirtërore, janë forcë e detyrim.  Ndarja e saj nga Prof.Dr. Antonio Belushi, është e shenjtë për mua, gruan time Nexhmijen dhe familjen time. “Nga e merrni atë forcë për gjithë ato libra” – ishte pyetja e shoqëruar me përqafim vëllazëror që s’harrohet.   

        Sipas shënimeve nga botuesi Weber E Verlag, këtë vit shpërndarja e abetares u dyfishua krahasuar me vitet e më parme. Shfrytëzimi i saj në tërë globin për mësimin fillestar tregon për përparësitë e tekstit i cili po shkruan histori mësimi.
            Nisur nga shumë kërkesa të mësuesve në diasporë për Abetaren, po japim pak informata: Teksti –A-B-C Fiberl (Abtare) porositet dhe paguhet O-line nga të gjitha vendet ku ka mësim shqip: Weber E.Verlag, Tekste dërgohet menjëherë sapo të arrin pagesa. Aktualisht, është teksti më adekuat për alfabetim në diasporë, dhe në alfabetimin dygjuhësor.

           Vlerat praktike të një teksti mësimor i cakton vet nevoja e punës në klasë për te në zbatimin e metodologjisë së kohës në mësimdhënie dhe mësim nxënie. Një tekst i tillë e ofron tani e njëmbëdhjetë vjet Ministria e Mësimit të Austrisë përmes katalogut të Teksteve Mësimore për mësimin e gjuhës amtare dhe botuesi i njohur austriak  Veber Verlag. Ky tekst i financuar nga Ministria e Mësimit të Austrisë, A-B-C Fibel (Abetare), u hartua sipas standardeve të kohës për hartimin dhe botimin e teksteve mësimore krahas abetareve në gjuhën turke dhe kroate si pjesë e projektit Alfabetizimi në vitin 2010. Abetarja u prezantua në dhjetëra seminare në Austri, Gjermani, Zvicër, Suedi. Danimarkë, Kosovë, Shqipëri, Ulqin, Athinë… Vlerësime dhanë metodistë e pedagog nga disa gjuhë. Mes tyre Dr.Dr. Musa Kraja, “Një abetare e shkëlqyer në praktikën mësimore. Do ta fus në tekstet me vlera metodike e didakt

          Struktura hartuese, tipi i shkrimit, renditja e fjalive, figurat, hapësira argëtuese, hapësira e leximit dhe shkrimit e bëjnë këtë tekst të përshtatshëm për mësimin drejtë të shkronjave shqipe, leximin dhe shkrimin e fjalëve e fjalive. E veçanta specifike e këtij teksti janë figurat e shumta dhe kualiteti i tyre i përshtatshëm për moshën psikologjike e shoqërore të fëmijës së klasës së parë. Ky element e bënë të domosdoshëm për lidhen me alfabetimin në gjuhën e shkollës krahas atij në gjuhën shqipe.

Të gjitha standardet që i duhen një teksti u përcollën nga metodistë, pedagog e psikolog eminent duke e dhënë notën e lartë vlerësues dhe vizën për botimin e Abetares. Libri u prezantua në disa seminare si pjesë projekteve nga Ministria e Mësimit në Austri dhe seminaret në katalogët e shumtë duke informuar mësuesit e shkollave në Austri. 

Metodika 

Në Evropë akoma asnjë shtet nuk ka botuar dhe përdorur abetare në shqip e hartuar nga një mësues në procesin mësimor austriak.  Me disa elemente Abetarja në shqip vlerësohet si më e arrirë. Elementi dallues është shumë figura dhe thesari i fjalëve. Nisur nga kjo, ky tekst është i përshtatshëm në alfabetizimin dygjuhësor, paralel me gjuhën e shkollës. (Vlerësim nga albanologu dhe metodiku i njohur në hapësirat gjermano folëse, Prof.Dr.Dr.Basil Schader, (Zürich).

        Secila shkronjë ka tri faqe, faqja e parë kryesisht teknika e të shkruarit, pra ku fillon dhe mbaron shkrimi, tërheqje në hijezime, shkrimi i lirë në hapësirën përkatës. Faqja e dytë figura ku shkronja përkatëse është pjesë e secilës prej tyre, shqiptimi dhe caktimi i pozitës, ku shqiptohet shkronja: në fillim, mes dhe mbarim të fjalës, pastaj leximi vertikal si element i ri në abetaret në gjuhën shqipe.

       Madhësia e figurave, renditja e tyre, ngjyrat dhe hapësira për shkrim gjatë mes nxënies janë sipas formave metodike e pedagogjike psikologjike në përputhje me moshën e nxënësve. Kjo e bënë tekstin tërheqës në mësim nxënie dhe mësimdhënie. Në çdo shkronjë gjejmë gërshetimin metodik të elementit të perceptimit, shkrimit, shprehjes, shqiptimit, ngjyrosjes, leximit dhe lojës apo pjesa argëtuese. Është hera e parë mundësia e leximit vertikalisht nga shkronja, rrokja deri te fjala e plotë e cila në shumicën e rasteve shoqërohet me figurën përkatëse. Ky element është i ri edhe në krahasim me Fibel në gjermanisht, turqisht dhe BKS në Austri. Nga praktika, këtë e dëshiron nxënësi, pasi e lehtësoni bashkimin e shkronjave në rrokje dhe rrokjet në fjalë. Udhëzimet elementare për formën e punës, mësuesi i gjen në fund të secilës faqe. Shkronjat e alfabetit janë të shkruara vertikalisht në çdo shkronjë, ku shkronja e mësuar është e ngjyrosur në rendin alfabetik. Ata që punojnë paralelisht me mësuesen e klasës (gjuhën e shkollës) kanë shumë lehtë të bëjnë lidhjen e harmonizimin mes dy gjuhëve. Teknika e shkrimit është e njëjtë dhe kjo e shton ndihmën e ndërsjellë në shtimin e thesarit gjuhësor.

Tipi i shkrimit është i ri, nga tipat e shkrimit, Schulschrift (Shkrimi shkollor) tani me të cilin botohen tekstet e ciklit të ulët në Austri. Ky tip shkrimi është i thjesht dhe i kapshëm nga nxënësi. Shkronjat dallohen qartë njëra nga tjetra e jo sikurse deri tani tek tipat klasike të shkrimit ku ngatërrohen bie fjala i (I i) me l (L l) apo edhe ndonjë shkronjë tjetër ku nxënësi e humbiste sigurinë e tij në perceptimin figurativ e fonetik. Çdo shkronjë zë tri faqe.

       Faqja e parë   fillon me shkronjën e shoqëruar me figurën emri i së cilës fillon me shkronjën përkatëse. Është marr parasysh që figura të ketë emër që mund të lidhet me gjuhën e shkollës. ( psh. Brot – buka ). Teknika e të shkruari është e paraqitur me shigjeta të vogla dhe me numrave nga fillimi deri tek hapi i fundit i shkrimit sipas rregullave të shkrimit që zbatohen në gjuhën gjermane. Kjo e lehtëson ushtrimin e të shkruari në të dy alfabetet. Shkronja do shkruhet, po ashtu me 3-4 ngjyra pasi nxënësi e ka shkruar me laps. Kjo do e krijoj një kolorit të bukur tërheqës dhe do ta ushtroj tekniken e shkrimit. Tërheqja me laps në shkronjat e shkruara me ngjyrë e ndihmon shumë anën teknik dhe sigurinë e vetëbesimin e nxënësit. Kjo do pasohet me shkrimin e lirë të shkronjave duke e mbushur hapësirën e mbetur në rresht. Rreshtat që pasojnë, fjalitë, lexohen dhe pastaj mund të përshkruhen në hapësirën që pason. Në faqen e parë të çdo shkronje, anash, është i dhënë alfabeti sipas rregullit të shqipes. Kreativiteti në mësimdhënie vjen në shprehje edhe këtu, ku, mësuesja do bisedon duke krahasuar pozitën e shkronjës në alfabetin shqip, duke dalluar shkronjat qëka mësuar deri tani, krahasim me shkronjat në gjuhën e shkollës etj.

Faqja e dytë e pasur me figura e numri i të cilave përmban shkronjën e mësuar. Mësuesi e thotë emrin e figurë qartë duke dëgjuar vendin se ku gjendet tingulli i cili i përgjigjet shkronjës. Gjendet në fillim, në mes apo në fund. Në rrathët përkatës do shënohet me një plus apo shenjë tjetër pozita e tingullit të dëgjuar. Tingulli shënohet aq herë sa dëgjohet. Kjo formë e perceptimit të tingullit ka disa përparësi në të mësuarit e shkronjës dhe emrit të figurës. Emrat e figurave, preferohen të thuhen edhe në gjuhën e shkollës. Kjo do e lehtëson shumë alfabetimin paralel në të dy gjuhët. Sipas ekspertëve eminent austriak (albanolog), që e kanë redaktuar Abetaren A-B-C (Gutbeachter), këtu shihet vlera aktuale e saj si thesar e pasur figurash e fjalësh. Këto figura mund të kopjohen nga mësuesja, prehen, folizohen e pastaj të prehen. Me to në rreth nxënësish mund ta fillohet ora mësimore duke biseduar rreth emrit, me cilën shkronjë fillon figura etj. Pastaj kalon në punën me tekstin. (Edhe një element i ri bashkëkohor i Abetares).

        Faqja e tretë është e pasur me fjali të cilat do lexohen dhe përshkruhen nga nxënësit. Disa fjalë janë të shkruara vertikalisht duke filluar me shkronjën e parë. Shumica e këtyre fjalëve, emrave, janë të shoqëruar me figurën përkatëse sipër, një element i ri në Abetaren në gjuhën shqipe. Kjo e lehtëson njohjen, perceptimin e figurës dhe emrin e saj, shkronjave në fjalë dhe pozitën e tyre. Kjo metodë e ushtron me sukses lidhjen e shkronjave në rrokje, rrokjeve në fjalë. Ky lexim aplikohet me sukses në gjuhën gjermane vite me radhë. Në mbarim është dhënë pjesa ku nxënësi sadopak do pushoj duke zgjedhur një enigmë, ngjyrosje apo lojë me temë përkatëse.

      Teksti mundëson shprehjen kreative të mësueses/it gjithanshëm. Pjesa shtesë e të ushtruarit mund të plotësohet nga literatura përcjellëse që do përgatitet më parë. Në Austri është botuar edhe “Tekst ushtrimi 1” me fletë ushtrimi për secilën shkronjë. Ky tekst është i ngjashëm me tekstet ushtrimore në gjuhën turke dhe në gjuhën boshnjake, kroate, serbe (BKS). Mësuesit/et tani kanë mundësi më të madhe zgjedhje të materialeve mësimor krahasuar me të kaluarën. Ne akoma jemi larg në literaturën shkollore krahasuar me gjuhët tjera në Evropë. Aktiviteti i mësuesve/eve, kreativiteti i tyre do e ndihmon shumë afirmimin e mësimit shqip krahas gjuhëve tjera.

     Si ilustrim do paraqesim tri faqe të një shkronje /Dh/dh/, sa për ta parë mundësinë që ofron hapësira brenda tekstit. Teksti mundëson në shprehjen e kreativitetit metodologjik të mësuesit. 

Filed Under: Reportazh

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
  • …
  • 62
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”
  • 18 dhjetori është Dita Ndërkombëtare e Emigrantëve
  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT