Nga ROLAND QAFOKU/
Ajo që ndodhi në sheshin “Skënderbej” më 22 qershor 1991 mund të barazohet vetëm me një mrekulli gati hyjnore që ndodh një herë në 100 vjet. 500 mijë persona mbushën ding sheshin më të madh shqiptar në pritje të James Baker, sekretari i shtetit dhe shtetari më i lartë amerikan që prekte tokën shqiptare. Ndonëse George W. Bush u bë presidenti i parë që më 10 qershor 2007 vizitoi Shqipërinë, edhe ai në një pritje madhështore, e megjithatë dy vizitat as që nuk mund të krahasohen me njëra-tjetrën. Vërtetë ajo e Bush është historike, por ajo e Baker ishte sikur zbriti Messia në tokë. Shqiptarëve që po u dilte narkoza e komunizmit, po e shikonin SHBA-në si shpëtimtarin që zbret nga qielli dhe vetë sekretarin Baker si një personazh biblik.
Tirana e asaj kohe me rreth 300 mijë banorë dhe për herë të parë bëri një kapërcim që në shesh të ishin 500 mijë pjesmarrës të ardhur nga qytete dhe rrethe cep më cep vendit. Ata jo vetëm mbushën plot sheshin “Skënderbej” por kryen veprime që sot as imagjinohen. Si fillim, në hyrje të rrugës së Durrësit, u vendos një tapet i kuq, mbi të cilin kaloi makina që mbante Baker. Dhe në momentin kur u fut në perimetrin e sheshit, disa të rinj i dolën përpara dhe e ngritën makinën në krahët e tyre me Baker-in brenda. Askush nuk po kuptonte se çfarë po ndodhte. As sekretari dhe as rojat personale. Për fat të keq asnjë kamera dhe aparat fotografik nuk e fiskoi këtë çast ikonik, por gjithçka mbeti e gjallë në memorien e të gjithëve që ishin të pranishëm dhe të vetë Baker që sot ka kapërcyer 95 vjeç. Në fakt, kjo ngritja në krah të një personazhi në krah ishte një traditë shqiptare ndër dekada.
Kështu ndodhin me Ismail Qemalin në Vlorë në vitin 1905 kur plaku me flokë dhe mjekërr të bardhë mbërriti në skelë disa shqiptarë ndanë kuajt nga karroca dhe e ngritën karrocën me të brenda në krah duke e mbajtur për gjatë gjithë rrugës. E njëjta skenë ndodhi në vititn 1914 me Princin gjerman ëilhelm Von ëied-in kur mbërriti po në Vlorë. Në krah e ngritën banorët e Gjirokastrës ambasadorin rus në Shqipëri Dmitri Chukavin në vitin 1950 kur vizitoi qytetin e gurtë. Kështu ndodhi edhe me sekretarin e shtetit amerikan në 22 qershor 1991. Një nga dëshmitarët e vizitës mrekulli të Baker ishte diplomati Chris Hill që në atë moment ishte i Ngarkuar me Punë në Tiranë. Hill e përshkoi atë çast solem me shumë emocion:
“Ajo ishte një nga ngjarjet më të jashtëzakoshme që unë kam parë në karrieren time në shërbimin e jashtëm. Ishte pikërisht këtu në sheshin Skënderbej dhe ishin 500 mijë njerëz.”
Lidhur me këtë ngjarje po botoj tre foto që pasqyron detaje nga ajo pritje. Në foton e parë duket Baker në foltore dhe në krah të tij Ministri i Jashtëm Muhamet Kapllani që pati kontribut të veçantë në rivendosjen e marrëdhënieve mes Shqipërisë dhe SHBA më 15 mars të atij viti. Ishte ai që firmosi në ëashington Memorandumin e Mirëkuptimit për Rivendosjen e marrëdhënieve diplomatike mes Shqipërisë dhe SHBA. Kishte një detaj akoma më interesant me Kapllanin. Ai lexoi me një anglishte të rrjedhshme dhe pa gabime deklaratën në emër të qeverisë shqiptare dhe kryeministrit Fatos Nano. Por përpara se të hidhte firmën zëvendësekretari i Shtetit Raymond Seitz e pyeti se ku e kishte mësuar kaq mirë anglishten. Përgjigja e Kapllanit ishte e thjeshtë: “në Universitetin e Tiranës”. Zëvendësekretari i shtetit vijoi: Nuk e kuptoj se si na quanit armiq por njëkohësisht mësonit po kaq mirë gjuhën tonë! E qeshura mbushin sallën e Traktateve në Departamentin e Shtetit me të pranishëm diplomatë dhe disa emigrantë shqiptarë. Vetëm 3 muaj më pas atyre dy firmave Baker realizoi vizitën më të rëndësishme për ne shqiptarët po se po, por edhe më të rëndësishmen në karrierën e tij.
Në foton e dytë janë pjesmarrësit në miting. Dallohetr qartë deti i flamujve amerikanë që valviten në duart e shqiptarëve por edhe jo pak parrulla, disa të çuditshme dhe naive, por habia është se në asnjë vend syri nuk të sheh qoftë edhe një flamur të vetëm shqiptar. Shqipëria nuk kishte humbur vetëm kohë në 45 vjet diktaturë, por edhe patriotizmin. Fotoja e tretë është çast nga takimi i Baker me presidentin Ramiz Alia. Në mes të tyre është Elez Biberaj që pati një meritë të jashtëzakonshme në organizimin e kësaj vizite. Ai ishte përkthyesi i sekretarit Baker, por për shqiptarët ai ishte dhe vijon të mbetet ikona e VOA me një kontribut po të jashtëzakoshëm në rrëzimin e komunizmit.