dgreca – Page 2147 – Dielli

TAKIMI ME RAMIZ ALINË PËR POEMËN «DIELLI DHE RRËKERAT»

March 10, 2017 by dgreca

NGA FASLLI HALITI/

Viz. S.kamberi «Artist i Popullit»________________________________

-Të paskan tmerruar ata lushnjarët. Ç’duan të thonë ata me këtë “sa pa qenë tepër vonë”? Domethënë sa pa të fut në burg. Më tha Ramiz Alia, sapo u futa në zyrën e tij në KQ

________________________________

-TAKIMI ME RAMIZ ALINË PËR KRITIKËN E 10 GJIMNAZISTËVE KUNDËR POEMËS «DIELLI DHE RRËKERAT»/

-Kritikuesit e poemës, beniaminët, militantët e komitetit të partisë dhe të sekretarit të parë, kishin përhapur versionin se mua nuk’më kishte pritur fare Ramiz Alia, se më kishin nxjerrë me shqelma nga zyra e tijPor e vërteta …../

Kërkova të takohesha me shokun Ramiz Alia që ishte sekretar i Komitetit Qendror për ideologjinë.Pas dy-tre kërkesash u takova me të.Ilo Kodra më tregoi zyrën e shokut Ramiz. Trokita dhe u futa.Në zyrë ishte shoku Ramiz dhe Hamit Beqja. Me të më parë shoku Ramiz shprehu habinë:

-Ti qenkë Faslli Haliti?

Unë të përfytyroja më të moshuar. Ti qenke i ri.

Unë atëhere isha 37 vjeç.

Hamit Beqja më tha të hiqja pardesynë mbasi zyra ishte e ngrohtë. Unë nuk e hoqa pardesynë, pasi xhaketën e kisha të vjetër. Ai më thotë përsëri:

-Po hiqe xhaketën se bën ngrohtë.

-Mirë e kam – i them.

-Po hiqe – më thotë.

-S’ka gjë se mirë e kam – i them.

Ndërhyri shoku Ramiz:

-Lere Hamit, lere, se myzeqarët edhe në mes të korrikut rrinë me fanela leshi.

U ula.

Hamit Beqjen e kisha përballë. Në krye të tavolinës në formë T-je qëndronte shoku Ramiz.

Në fillim biseduam për gjëra të zakonshme. Më pyeti për familjen. Mua më ishte tharë buza nga emocionet. Gjatë bisedës buza po më lëngëzohej. Më thotë:

-Ka diell Myzeqeja?

-Ka, si s’ka – i them.

-Të paskan tmerruar ata lushnjarët. Ç’duan të thonë ata me këtë “sa pa qenë tepër vonë”? Domethënë sa pa të fut në burg?

Pastaj shtoi me seriozitet.

-Mirë, mirë. Ne nuk jemi dakord me atë pjesë të kritikës që të bëhet në planin politik e personal. Për këtë do t’u heqim vërejtje atyre shokëve të gazetës “Shkëndija” dhe atij shokut të Komitetit të Partisë që përgjigjet për gazetën. Kritika që të bëhet për poemën qëndron, është e drejtë.

Ndërkaq shoku Ramiz nxjerr nga sirtari i tavolinës së tij, gazetën “Zëri i Rinisë ku ishte botuar poema dhe gazetën “Shkëndija” ku ishte botuar kritika e 10-të gjimnazistëve.

Më thotë:

-A bëjmë një diskutim krijues?

-E bëjmë – i them.

Diskutuam për poemën dhe kritikën.

Në kritikë thuhej se unë bëja thirrje me qitje të largët për përmbysjen e pushtetit popullor. Kjo ishte insinuata në planin politik. Në kritik thuhej gjithashtu se unë kërkoja vilë, kjo ishte insinuata në planin personal.

Kishte dhe insinuata të tjera. Kritika ishte vepër e përbashkët e H. Ç. Dhe e Razi Brahimit. Ndihmesë të madhe në përpilimin e saj kish dhënë padyshim edhe Gazmend Kongoli, konformisti, shkrimtari mediokër, Demka i sekretarit të Komitetit të Partisë, servili i

e prorëve, pederasti i demaskuar publikisht.

Më pyeti shoku Ramiz:

-Ky titull “Dielli dhe rrëkerat” mos ta kujton pak atë thënien “uji nga lart vjen i kulluar, por turbullohet rrugës?”

-I jam ruajtur kësaj. E dija që këtë e ka kritikuar shoku Enver – i them shokut Ramiz.

-Këtë s’kishe se si të mos e dije ti – më thotë shoku Ramiz.

Në të vërtet unë s’e dija që Enver Hoxha e kishte kritikuar, por ma bëri të ditur poeti Fatos Arapi, kur unë i dhashë poemën ta lexonte për të dhënë ndonjë mendim ose sugjerim. Dhe ai më sugjeroi që titullin e poemës ta ndryshoja, t’i vija një titull tjetër, sepse shprehjen se uji nga lart vjen i kulluar, por e turbullojnë rrugës të cilën e kishin thënë klerikët në gjyq dhe, Enver Hoxha me ta mësuar, e kishte kritikuar thënie e tyre. Atëherë i hoqa poemës titullin «Burimi dhe rrëkerat» dhe i vura titullin «Dielli dhe rrëkerat».

Pastaj shoku Ramiz më tha:

-Ti Faslli, kap tema të mprehta dhe bën mirë. Më kanë pëlqyer disa poezi të tuat në revistën “Nëntori”. Vetëm duhet të kesh një gjë parasysh. Duhet që këto tema të mprehta të trajtohen saktë nga nga ana ideologjike. Kritika të integrohet, të shkrihet në gjithë poezinë. Nuk duhet që një strofë të jetë pozitive dhe tjetra negative. Pozitivja dhe negativja të shkrihen në një, në tërë poezinë.

Ndërhyn Hamit Beqja:

-Lenini ka thënë se « jeta ka tmerret e veta. Po u more me këto tmerre, tmerron dhe të tjerët veten edhe ».

-Stalini, pasi kish lexuar poemën «Bataku» të Demian Biedni e cila merrej me anët e errëta të jetës i tha ati se ai kishte rënë vetë në batak.

-I ditke mirë këto, më thotë Shoku Rmiz! Pra duhet të jesh më i saktë ideologjikisht. Me këtë nuk dua të them që t’i hedhësh verës ujë, domethën të mos e zbusja kritikën.

Kjo shprehje më dha zemër. Edhe habija e Ramiz Alisë se unë i dija mirë vërejtjet që i bëheshin Demjan Bjednit nga Komiteti Qëndror i PKBS, personalisht nga Stalini, tek i cili poeti ankohej se i bëheshin kritika tendencioze, më dha zemër. Fillova të bisedoj më lirshëm, më me guxim. Ramiz Alia m’u duk shumë i komportueshëm, shoqëror, gati liberal. Me të mund të bisedoje gjërë dhe thellë. Ndjehej shpirti tolerant i tij. Me mendje krahasova pritjen që më bëri Rrap Gjermeni, me pritjen që po më bënte Ramiz Alia. Ku njëri, ku tjetri.

-Edhe një gjë të kesh parasysh, – më thotë Ramiz Alia. – Partinë nuk duhet ta fetishizomë, apo jo?

-S’e kam fetishizuar – i them – ja e kam konkretizuar:

“Partia dhe Enveri kanë vënë dorën aty ku pikon” i lexova gjithë strofën. Më thotë me seriozitet:

-Që ti je një poet i talentuar, kjo s’ka diskutim.

Më bëri përshtypje ky vlerësim i Ramiz Alisë. Edhe më erdhi mirë, por edhe se si m’u duk, sikur…

Tani pas 17 vjetësh më duket sikur unë e politizova bisedën. Nuk e di në se kam të drejtë, por kështu m’u duk.

Ramiz Alia kishte folur mirë për disa poezi të miat, sidomos për ciklin e nëntorit të vitit 1971 dhe të vitit 1972.

I pari përshtypjet e Ramiz Alisë, m’i tha Dritëro Agolli në prani të Nirvanës, gruas sime duke ecur drejt Radio Tiranës, ku Dritëroi po shkonte për të dhënë një intervistë. Dritëroi më tha se për poezitë e mia atij i kishte folur Ramiz Alia, se i kishte vlerësuar ato. Atë ditë Dritëroi më foli me entuziazëm për krijimtarinë time. Këtë vlerësim të Dritëroit unë e mora si diçka etike. Meqë unë isha me gruan, ai në sytë e saj, më foli me superlativa për poezitë.

Edhe Kadareja pasi lexoi kritikën për poemën më tha se:

poema është në rregull, se për të i kishte folur mirë Ramiz Alia, kur kishte shkuar në shtëpinë e tij që ta uronte për lindjen e vajzës, Besianës. Në bisedë e sipër për letërsinë, ra fjala për poetët e rinj. Ramiz Alia, më pyeti për ty nëse të njihja apo jo. I thashë se e njoh, se jam kujdesur për botimin e librit të parë «Sot». Dhe ja tani shoku Ramiz më foli vetë direkt për poezitë e botuar në revistën «Nëntori»

Xhevahir Spahiu gjithashtu, më tha atëherë se për këto poezi të revistës «Nëntori», kryeredaktori i «Zërit të popullit», Dashnor Mamaqi, kishte folur me entuziazëm para gazetarëve të Zërit…

Kjo poezi na duhet, iu tha Mamaqi gazetarëve.

Në fund të takimit shoku Ramiz më tha:

-Pra jemi dakort me kritikën që të bëhet në planin ideologjik, por nuk jemi dakort me kritikën që të bëhet në planin politik e personal. E kupton?

-E kuptoj – i them.

Takohemi. Më rrok në qafë. U ndam . Dola nga zyra. Poshtë në korridor më priste Kiço Blushi, i cili më shoqëroi gjatë gjithë peripecisë.

Një diçka.

Kiço Blushi insistoi dhe më nxiti që unë ta ngrija zërin kundër asaj kritike ultra denigruese. Bile i vinte inat që unë nguroja të takohesha me shokun Ramiz. Një nga arsyet që guxova të takohem me Ramiz Alinë ishte edhe nxitja e Kiço Blushit. Por nxitja më e madhe qe çasti kur Kiço më tha:

-Bisedoja një ditë me Ismail Kadarenë për punën tënde Faslli. Ismaili më thotë:

-More Kiço, pse është tulatur kaq shumë Faslliu, sikur të ketë ndonjë grup dhe ai të jetë kryetari i tyre.

I them Kiços duke qeshur:

-Si, si? Unë grup? Vërtetë kështu tha Ismaili?

-Po. Kështu tha. – Të betohem.

Të nesërmen kërkova takim me shokun Ramiz.

Ecja dhe mendoja. Para sysh më kalonin të gjitha telashet.

Pas leximit të kritikës së pashembullt që mund të ishte bërë për ndonjë krijues.

Kadare më thotë, mos u mërzit o Faslli Haliti. Mjafton të mos ia kemi me hile Partisë. M’u duk mjaft e sinqertë, inkurajuese kjo thënie e tij dhe me një formulim që tregonte afërsi shoku, vëllai, madje. Sapo dola nga Komiteti Qëndror, bëra një copë rruge me Kiço Blushin.

-Hë, – më thotë, si vajti takimi.

-Shumë mirë, – i them, – shumë mirë.

Ecëm gjer te sheshi i Skënderbej. Aty u ndava me Kiçon.

Afër Lidhjes së Shkrimtarëve,përballë Kinema “Republika” takoj Ismail Kadarenë. Ishte me Luan Qafëzezin.

Hë, më tha, u takove me shokun Ramiz? U takova, i thashë. Si të priti? Shumë mirë, i them. Ç’të tha? Më pyeti se mos titulli i poemës të kujton pak atë thënien se uji nga lart vjen i kulluar por turbullohet rrugës?

Kjo është e vërtetë, tha Kadare, pavarësisht se këta nuk duan ta pranojnë…

Unë u habita që Ismaili foli kështu në sytë e Luan Qafëzezit.

Po tjetër, më pyeti Ismaili. Tjetër, më tha, se nuk ka dyshim që ti je një poet i talentuar. Por të duhet të shprehesh më qartë kur trajton tema të guximshme, siç është lufta kundër shfaqeve të burokracisë apo kur kritikon kuadro të nomenklaturës…

-Po për Razi Brahimin të pyeti. Më pyeti, si s’më pyeti.

U habita që shoku Ramiz më pyeti për Raziun e zi, Gazmend Kongolin dhe për Hasanin, kunatin e zëvendës ministrit të Ministrisë së Punëve të Brendshme.

Ç’kanë këta me ty?, më pyeti. Nuk e kuptoj, i them.

Po me Ismailin ç’kanë? Razi Brahimi e ka inatin me Ismail Kadarenë. Pse ç’ka Raziu me Ismailin? Raziu ka një urrejtje biologjike për Ismail Kadarenë. Po këta dy të tjerët, Gazmendi dhe Hasani, ç’kanë ? Këta mbajnë anën e Raziut. Po Gazmendi si sillet me ty? Çkaaaaaa, i them duke e zvarritur fjalën çka.

Po pse e vë dorën në zjarr, për atë maskara, mor Faslli Haliti, më tha Kadareja i cili i njihte mirë këtë xhongler, ambicjozt, xheloz dhe me karakter bitum.

***

Kur u ktheva në Lushnjë, më rrethuan shokët. Shtëpia u mbush plot. Djali im Helidoni që ishte i vogël, tre-katër vjeç, nuk e kuptonte pse vinin kaq shumë njerëz ato ditë në shtëpi. Manjola, vajza e mitur, gjithashtu. Plaka, nëna ime, e kuptonte se diçka e keqe vërtitej. Ajo rrinte me gjak të ngrirë. Po kështu dhe gruaja ime, me të cilën bisedoja gjithçka.Në qytet qarkullonin lloj-lloj mendimesh, fjalësh, supozimesh, pohime, mohime.Dashamirësit thoshin se me porosi të Ramiz Alisë, mua më sollën me «Benz» nga Tirana në Lushnjë.Ramiz Alia nuk e di ku ka kokën e vet, u thoshte me nervozizëm përkrahsve të poemës, vëllai i sekretarit të parë të komitetit të partisë që duke qenë vëllai i anëtarit të KQPPSH, anëtar i Presidiumit të Kuvendit Popullor i cili ishte në dijeni të disa zhvillimeve për të cilat nuk dinin gjë njerëzit e thjeshtë. Kritikuesit e poemës, beniaminët, militantët e komitetit të partisë dhe të sekretarit të parë, kishin përhapur versionin se mua nuk’më kishte pritur fare Ramiz Alia, se më kishin nxjerrë me shqelma nga zyra e tijPor e vërteta qëndronte ashtu siç e tregova unë më sipër.

Shkurt 1973

Surprizë e bukur për modestin, të madhin e letrave shqipe, z. Naum Prifti

March 10, 2017 by dgreca

Shkruan:Assistant/Professor, Doktor Mjaftime Dushollari/

Ne kuadrin e festes se 7 Marsit, ne nje mjedis te thjeshte por shume artdashes shqiptaresh, filluan te mblidhen shoke, miq, ish mesues ne Shqiperi apo dhe ne Amerike. Ne kete mjedis, me nismen e z. Kristaq Papa, 2 vjet me pare, ne 7 Mars te vitit 2015, u hap shkolla e pare shqipe ne lagjen Astoria (Queens) te shtetit te New Yorkut ku vazhdon te behet nje pune e lavderueshme per t’u mesuar femijeve shqiptare gjuhen e bukur te memedheut. Cdo fund jave aty cicerojne zerat e femijeve 5-8 vjecare, midis tyre dhe ai i mbeses time te shtrenjte, Klares. Keto nisma te bukura dhe po aq patriotike i mundeson dhe i mbeshtet dhe pronari i ketij lokali z. Kristaq Foto.

Ne dhomen qe u mblodhem, menjehere me terhoqen vemendjen fotot e simboleve te kombit, te shenjtores shqiptare Nene Tereza, me te cilet prezantohen femijet e shkolles. Nga ana tjeter ishin expozuar fotografi te artisteve te mirenjohur shqiptare, qe me talentin e tyre te rralle, e mbajten lart shpirtin artistik te popullit tone ne te gjitha kohrat, si Vace Zela, Sander Prosi, Ilia Shyti, Kadri Roshi, Robert Ndrenika, Rikard Larja etj te cilet ende, edhe ne foto, te japin kenaqesi te vertete estetike.
U organizua nje feste e bukur. Ishte nje aktivitet I thjeshte, por i kendshem. Shpejt u krijua nje mjedis i ngrohte e miqesor, ku u dhane mbresa, kujtime, kenaqesi apo dhe veshtiresi nga jeta jone si mesues ne vite. Ne menyre shume te natyrshme, por teresisht te merituar, ne qender te bisedes u vu figura e shkrimtarit te mirenjohur, njeriut me vlera te medha te kombit shqiptar, por dhe aq modestit z. Naum Prifti.
Ishte kjo nje surprize ne 85 vjetorin e lindjes se shkrimtarit qe u lind ne 7 Mars dhe ka fatin ta festoje gjithmone ditelindjen e tij me gjithe mesuesit, me gjithe popullin shqiptar, te cilit i ka dhene aq shume. Zoti Naum ishte i shoqeruar nga bashkeshortja e tij, Rina dhe vajza Julika, e cila si njohese e letersise dhe padyshim dhe e vepres se babait te saj, pohoi me sinqeritet krenarine e ligjshme qe u rrit dhe u ushqye me vepren e shkrimtarit te cilen e vlereson aq shume. Ajo madje kujtoi me dashuri e mall momentet kur z. Naum, mbasi finalizonte veprat letrare, i lexonte me ze ne shtepi ne prezence te familjareve, para se ato te shihnin driten e botimit.
Sic e quajti njeri nga te pranishmit, z. Ilo Foto, shkrimtari Naum Prifti eshte “Rilindas” sepse ai rrjedh nga familja e Priftellareve, familje me tradita te larta kombetare. Naum Prifti eshte vella I denje i te ndjerit Peter Prifti, intelektualit shqiptaro- amerikan te klasit te larte qe me veprimtarine e tij te pasur dhe aktive letrare, gjuhesore, historike dhe politike dha ndihmese te cmuar per te mbajtur gjalle gjuhen shqipe dhe vlerat e kultures shqiptare ne Shtetet e Bashkuara te Amerikes. Kur kam lexuar monografine “Peter Prifti ne Boten e Dijetareve Shqiptaro-Amerikane” te Dr. Eleni Karamitrit jam befasuar se si nje djalosh shqiptar vetem 15 vjecar kur u largua nga Shqiperia, edhepse u shkollua ne Amerike, arriti jo vetem ta ruante gjuhen e nenes, shqipen, por te ligjeronte dhe te shkruante studime per gjuhen standarte shqipe, per gjuhen e folur dhe te shkruar shqipe me nje kompetence profesionale mahnitese. Ai ishte gjuhetar i vertete, shkencetar i gjuhes shqipe. Peter Prifti u njoh edhe si sekretar i organizates atdhetare Vatra, ku ka fituar vleresimin dhe simpatine e bashkeatdhetareve dhe ne vecanti te te madhit, Fan Nolit. Kete pergjegjesi e mori dhe i vellai, Naumi, kur erdhi per te jetuar ne Amerike pas viteve ’90.
Naum Prifti pjesen me te madhe te jetes e kaloi ne Shqiperi dhe ne sistemin e padeshiruar, megjithate ka nje krijimtari letrare shume te pasur, te pashtershme, qe eshte vleresuar dhe do te vleresohet gjithmone sepse ajo eshte art dhe arti i vertete i qendron kohes. Shkrimtari Naum Prifti eshte mjeshter i tregimit, mjeshter i gjuhes shqipe, mjeshter i fjales shqipe. Ne veprat e tij ai ka punuar me durim e dashuri per te skalitur fjalen, per te goditur figuren, per te gjetur detajin, per te shprehur idete e tij, motivet e brendshme gjithmone ne menyre sa me mjeshterore. Veprat e tij jane shume te natyrshme, spontane. Ato, ne cdo element te tyre, jane ne harmoni perfekte me personalitetin e autorit. Thjeshtesia, rrjedhshmeria, gurgullima e tregimeve te Naum Priftit qe ngjan shume me te folurit e menduar, filozofik, te ngadalshem dhe buzagas te autorit, i ben krijimet e tij te jene dhe te mbeten perla te letersise shqiptare.
Ne krijimtarine shumevjecare, gjithejetesore shkrimtari Naum Prifti ka prekur pothuajse cdo fushe te artit te fjales. Vepra e tij ka nje repertor te gjere, bibliografia e vepres se tij eshte shume e pasur. Ai ka shkruar vellime me tregime, novela, drama, komedi, perralla, rrefime, legjenda, monografi, biografi e studime, pjese teatrale, komedi muzikore, skenare filmash, librete estrade dhe librete baleti. Naumi eshte dhe bashkeautor I disa librave te letersise shkollore.
Me natyren e bute, te qete prej babaxhani si dhe fantazine e tij, Naumi eshte futur me lehtesi dhe ne boten e femijeve. Ai ka shkruar tregime te zgjedhura per femije, pjese per teatrin e kukllave si dhe skenare te filmave vizatimore.
Vullneti dhe kembengulja ne punen krijuese e kane ndihmuar Naum Priftin te merret edhe me perkthime. Ka perkthyer vepra nga italishtja, frengjishtja dhe anglishtja. Ky tipar i personalitetit te tij shfaqet edhe ne faktin se shume here autori u kthehet veprave per t’i plotesuar, per t’i shtuar apo ribotuar. Vullneti I gershetuar me kersherine e studiuesit I ka dhene mundesi Naum Priftit ne studimet e tij te hulumtoje me kujdes per te zbuluar te verteta shkencore e letrare sic eshte ai me i fundit ne “Studime dhe Artikuj Publicistike ne Diasporen e Amerikes” se te kater epitafet e botuara te Don Kishotit, ai i Don Kishotit, Sanco Pances, Dulqines dhe Rosinantit jane krijime origjinale te Fan Nolit. Nje gjetje qe te gezon, te lumturon dhe te shton krenarine kombetare.
Veprat e shkrimtarit Naum Prifti jane botuar ne Tirane, Prishtine dhe ne Amerike ku jane mirepritur dhe vleresuar lart. Disa prej tyre jane perkthyer edhe ne gjuhe te tjera te botes si ne anglisht e greqisht.
Fakti qe Naum Prifti ka provuar me sukses te krijoje ne fusha te ndryshme te artit flet sa per shpirtin dhe aftesite e tij krijuese aq edhe per pergatitjen, kompletimin e tij teoriko-letrar per te njohur dhe zbatuar ligjet e procesit letrar te cdo forme te vecante te artit. Sic eshte mjeshter i tregimit, ai njeh dhe rregullat e drames, komedise, perkthimit, studimit apo esese.
Krijimtaria e Naum Priftit eshte e pashtershme. Edhe sot, ne moshen 85 vjecare, me mendimin e kthjellet dhe shpirtin e pasur, ai vazhdon te shkruaje vepra e studime dinjitoze qe i shtojne vlerat pasurise sone artistike kombetare. Naum Prifti dhe vepra e tij eshte vleresuar gjithmone jo vetem ne rrethet letrare dhe shoqerore shqiptare, por edhe nga te huaj qe kane patur mundesine ta njohin. Do te me pelqente te vecoja disa fjale nga nje leter urimi qe njeriu i fushes se arteve dhe foles i 22 gjuheve, amerikani Barry Farber i dergoi shkrimtarit Naum Prifti me rastin e ditelindjes. Personalisht m’u duk nje vleresim teper i sakte, i larte qe te emocionon. Ai specifikon si atributin me me vlere te shkrimtarit tone faktin qe ai di shume, por nuk tregohet, eshte teper modest per arritjet e mendjes, e vertete qe per ne shqiptaret qe e njohim nuk eshte e veshtire te zbulohet. Gezuar ditelindjen (Happy Birthday!) sipas z.Farber nuk eshte urim I mjaftueshem ne kete rast. Jemi te detyruar ta perdorim kete shprehje, shton ai, derisa dikush te zbuloje nje menyre tjeter me te pershtatshme per te festuar dhe per ta uruar kete gjigand, kete mbret! Dhe une do t’u shtoja fjaleve te tij: Eshte fat i madh te prezantohet Shqiperia nga njerez te tille.
Ne te gjithe, me respekt e mirenjohje te thelle per vepren e tij, e uruam z. Naum Prifti shqiptarce: Gezuar ditelindjen!! Jete te gjate, shendet dhe mendje te mprehte!!Ne fund pjesemarresit bene fotografi me mesuesit e pranishem qe rrethonin mesuesin e lindur, njeriun e nderuar dhe shkrimtarin e madh patriot z.Naum Prifti.

New York, 7 Mars 2017

Journalist severely beaten, hospitalized in Albania

March 10, 2017 by dgreca

1 elvi-fundo

Foto: Elvi Fundo/

New York, March 9, 2017–Albanian authorities should thoroughly investigate yesterday’s attack on investigative journalist Elvi Fundo and swiftly bring those responsible to justice, the Committee to Protect Journalists said today. Two unidentified assailants beat Fundo, who runs the news website Citynews.al and Radio Best, with crowbars near a train station in the capital, Tirana.

Fundo was hospitalized with severe injuries, Citynews.al and the website Lapsi.al reported. Albanian Interior Minister Saimir Tahiri visited the journalist in the hospital following the attack, and said the police had launched an investigation, according to media reports.

“We are appalled by yesterday’s assault on Elvi Fundo,” CPJ Deputy Executive Director Robert Mahoney said. “We call on authorities to consider Fundo’s journalism as a possible motive in the attack, and to bring his attackers to justice to send a clear message that journalists cannot be attacked with impunity.”

Following the incident, the journalist wrote on his Facebook page that the assault was “not a political act, but a crime [carried out] by corrupt media clans with ties to the drug mafia,” but did not elaborate. The Albanian Union of Journalists said the attack was likely a reaction to Fundo’s recent stories “about corruption and corrupt affairs.” Citynews.al did not immediately respond to CPJ’s request for further information.

The Audiovisual Media Authority, a broadcast regulatory body, called the attack a “grave act and a direct threat to media freedom and freedom of expression.”

Albanian Prime Minister Edi Rama likewise condemned the attack, calling for “those [responsible] for this crime [to] be exposed immediately.”(CPJ)

DЁSHMITARЁT SHEKULLOR-1946 VITI, FATZI PER POPULLIN SHQIPTAR !

March 10, 2017 by dgreca

Nga Fritz RADOVANI/

2 fritz

11 MARS 1948 – 2017- DOSJA NR. 1302/II-A/

1946 VITI MA FATZI PER POPULLIN SHQIPTAR !/

■Fillon me mbylljen e vatrave arsimore dhe kulturore të Shkodres dhe me Gjyqin e disa grupeve të montueme nga Sigurimi i shtetit komunist, i cili, drejtohet dhe kontrollohet nder të gjitha hallkat nga agjentët e pranishem sllavokomunistë jugosllavë.

Mbas pushkatimeve të Grupeve të “tradhtarëve të Popullit”, vazhdohet me Grupin e Organizatës “Bashkimi Shqiptar”, per me shfarosë pak ma vonë disa qinda fshatarë, të akuzuem me “Lëvizjen e Postribës” me 9 Shtator.., tek fusha e aviacionit dhe tek një kanal mbas fabrikës së venës, që lidhej me kanalin mbas Vorrezave të Rrëmajit…

■Të gjitha kanalet e mbetuna të hapun nga Lufta… U mbushen nga të vramit tanë!

SHKODRA KISHTE 26 BURGJE…

TË MBUSHUNA ME BURRA E GRA PA VARREZA !..

■Me 15 Nandor 1946 Kuvendi i Fretenve në Shkoder, këthehet në Burg, ku torturohen, hetohen, masakrohen e gjykohen mbi 800 të burgosun, shumica pa dijtë “Pse”?!

Hetimet në zyret e Sigurimit baheshin me praninë e “shefave” jugosllav deri në 1948.

Nga viti 1945 që filluen arrestimet e Klerikëve Katolik dhe deri në Janar të 1948, kishte disa Klerikë që ishin të arrestuem dhe vazhdonin me u torturue se nuk pranonin akuzat.

■Grupi ma i madh ishte Ai i Fretenve, i akuzuem per “futjen e armëve në Kishën e Tyne” e, që duhet theksue se organizatorët e kësaj tragjedije Zoji Thëmeli, Hulusi Hako e Dilaver Sadikaj, të derguem në Shkoder nga Enver Hoxha vahdojnë me kenë “heronj”!

Kuvendi i Françeskanëve në Gjuhadol vertetë u kthye në burg dhe thirrej Burgu i Kishës së Fretënve, por ky burg ishte ma i mnershëm i komunizmit në Shqipni, e pse jo, i krejt Lindjës komuniste. Porosia jugosllave ishte: “Të shkatrroni kulm e thëmel çerdhën e Klerit Katolik në Shkodër, me në krye FRANÇESKANËT!” …

■Mbas 16 muejsh tortura Gjyqi kunder Klerikëve Katolik filloi në vitin 1948…

“Pretenca e Prokurorit u dha me 8 janar 1948, ditë e enjte, në ora 9.00 para dreke u sollën të pandehurit nga burgu, u formua trupi gjykues si më parë duke qenë gati: Prokurori Kapiten Namik Qemali dhe sekretari Shaban Dautaj (deri këtu kemi një frazë fallco, se gjyqi u zhvillue në mensen e kuvendit dhe jo me praninë e popullit, pra krejt i mbyllun).

■Prokurori bëri pretencën me shkrim dhe përfundimisht kërkoi që të pandehurit të cilësohën fajtor si mbas nenit 2, 3 të pikës 1, 2, 7, 8, 14, të ligjës Nr. 372, dhe në bazë të nenit 4 po të kësaj ligje kërkoi dënimin e të pandehurve. Po atë ditë vazhdoi gjyqi:

NË EMËR TË POPULLIT SHQIPTAR:

Këshilli i Gjykatës Ushtarake të Zonës Ushtarake të Shkodrës i formuar me:

■Kryetar Kapiten i I-rë Misto Bllaci, Anëtar N/Toger Anastas Koroveshi,

Anëtar N/Toger Xhemal Bejtja. Duke qenë gati Prokurori, Kapiten Namik Qemali dhe Sekretari, Shaban Qamil Dautaj.

Në audiencën publike me datën 8 janar 1948, ka dhënë këtë:

■V E N D I M

Në çështjen penale të rregjistruar nën Nr. 17 të Radhorit Themelor për vitin 1948, kundra: 1. Për të pandehurit: Monsinjor Frano Gjini, Padër Mati Prennushi dhe Don Nikoll Deda nga Shkodra me Vdekje, dhe me humbjen e të drejtave politike dhe civile përgjithmonë dhe, me konfiskimin e pasurisë së tundëshme dhe të patundëshme.

Për të pandehurin: Don Tom Laca nga Shkodra me privim lirije e punë të detyruar për jetë, dhe me humbjen e të drejtave politike dhe civile përgjithmonë, dhe me konfiskimin e pasurisë së tundëshme dhe të patundëshme.
Për të pandehurit: Padër Gjon Karma e Don Ndoc Sahatçija me 15 vjet privim lirije e punë të detyruar, dhe me humbjen e të drejtave politike e civile për 5 vjet kohë, dhe me konfiskimin e pasurisë së tundëshme dhe të patundëshme.
Për të pandehurin: Padër Mëhill Miraj me 7 vjet privim lirije e punë të detyruar, dhe me humbjen e të drejtave politike dhe civile për 5 vjet kohë, dhe me konfiskimin e pasurisë së tundëshme dhe të patundëshme.
Për të pandehurin: Zef Haxhija nga Shkodra me 5 vjet privim lirije e punë të detyruar.
Për të pandehurit: Don Nikoll Shelqeti dhe Zef Gjeto Pëllumbi nga 3 vjet privim lirije dhe punë të detyruar.Të dënuarve u ngarkohen 162 lekë shpenzime gjyqi.

■Ky vëndim i referohët Gjykatës Naltë Ushtarake për aprovim përsa u përket të dënuarve me vdekje, kurse për të tjerët mundet të bëhet ankim po në Gjykatën e Naltë Ushtarake, mbrenda tetë ditëve nga datë 8 janar 1948 që u çpall vendimi.

Shkodër, më 8 janar 1948.

Sekretari d.v. Antari d.v. Antari d.v. Kryetari d.v. (Vetëm firmat)”

■Përballë të arrestuemve do të shënoj disa nga bishat hetues të Sigurimit:

Imzot Frano Gjini ishte përballë kasap kap. Lilo Zenelit e aspirant Ali Xhungës, At Mati Prennushi, përballë kap. Nesti Kopalit, At Çiprian Nika përballë kap. Nesti Kopalit, Don Nikoll Deda përballë kap. Fadil Kapisyzit, Don Tom Laca përballë aspirant Ali Xhungës e kap. Fadil Kapisyzit, At Donat Kurti përballë kap. Zoi Shkurtit, At Frano Kiri përballë major Zoi Themelit e kap. Zoi Shkurtit, Don Nikoll Shelqeti përballë kap. Zoi Shkurtit, At Gjon Karma S.J. përballë aspirant Pjerin Kçirës, Don Ndoc Sahatçija përballë toger Bilo Bregut, xhakoni Zef Pëllumbi përballë kap. N. Kopalit, At Mëhill Miraj përballë aspirant Pjerin Kçirës (nëpunës në Sigurim, që mbante rrjetin e spijunëve ), dhe Ali Xhungës etj. etj. Tek libri At Konrrad Gjolaj “Çinarët”, do të gjeni edhe detaje që ka tregue bashkvuejtësi i Fretenve të Shqipnisë per hetuesitë e burgjet e tyne.

■Dhe… porosia e mësuesëve jugosllavë po zbatohej perpikmënisht nga nxanësit e tyne…

11 MARS 1948, ora 5.00 e mengjesit, në Zallin e Kirit… Mbas Pendës së Kirit, në token e Zef SYLЁS, drejtë me çinarin e dytë të Rrëmajit…

U ekzekutue Grupi i Drejtuesve të Klerit Katolik: Imzot Frano Gjini, At Mati Prennushi, Imz. Nikollë Deda, At Çiprian Nikaj. Po atë ditë u pushkatuen edhe disa të dënuem…

■Për Lëvizjen e Postribës së 9 shtatorit 1946, Ata ishin Martirët e Nderuem : Cin Serreqi, Dulo Kali, Caf Dragusha, Rasim Gjyrezi, Guljelm Suma, Ing. Fahri Rusi, Murat Hysen Haxhija, Bilbil Hajmi, Abdullah Kazazi, Pjetër P. Pali, Gaspër Simon Gaspri, Xhelal Hardolli që, edhe sot nuk dij a figurojnë apo jo në rregjistrin e të pushkatuemëve…

***

■I vetmi njeri i penduem që kam njohtë në vitin 1982, pjesëmarrës i Sigurimit të Shtetit në këtë vepër të shemtueme asht kenë Zef Bardhoku, i cili më ka tregue krejt mënyrën si kanë hy në Kishë me armë dhe, si i kanë vendosë arkat aty. Tregonte se Fra Ndue Vila, nuk i kishte dhanë çelsat dhe ishte torturue mizorisht. Ai pohonte se dyshohej për armë përsonale ndër fretën, mbasi kishin informata nga xhakoni Ndoc Vasili. Në fund të bisedës, thonte: “Nuk dij sesi, Zoti nuk ka premtue për të gjithë ne që kemi futë armët në Kishë, me na varë populli katolik në traun e sipërm të derës së Kishës së Shna Ndout, për atë vepër të ultë që kemi ba, tue çue në plumb At Mati Prennushin e At Çiprian Nikën krejt të pafajshëm, e sa të tjerë, me vite të tana në kampet e burgjet e mnershme të shfarosjës ku edhe kanë vdekë. Kur rashë në burg vetë, kishte edhe priftën që më njifnin mirë, e dinin se shka i kam ba klerit dhe më jepnin cingare e bukë që ma shumë më mungonin, pa ua kërkue …” (Dishmi gojore 1982)

***

■Në ekzekutimin e këtij grupi, asht thirrë mjek ligjor Doktor Papavrami, i cili kur ishte në Shkoder, në vitin 1993… Më ka tregue:

Dr. Papavrami shpjegonte se, atë ditë më 11 mars, rreth orës 04.30 të mëngjezit, kur po i lidhnin në Zallin e Kirit për t’ i pushkatuar, në mes të At Matisë dhe At Çiprianit kanë lidhur ingj. Fahri Rusin, 28 vjeç djalë. At Matia, i thotë Fahriut: “Fahri, je më i riu, qëndro si burrat dhe mos i turpëro të Parët e familjës sate!” – Fahriu i përgjigjet: “Nuk besoj se kush nga fisi em ka pasë këtë fat, me dhenë jetën mjedis dy shejtënve, për çfarë me u tremb?” Burrërisht u ngjitën tek stomi i një gropës 4 X 2 ml. E hapur mbas Pendës së Kirit, drejt me çinarin e dytë, vërtikalisht me Pendën, në drejtim Lindje-Përëndim. Mbasi i lidhën edhe ndër brryla me vargonj me drynjë aty maje atij stomi, i kërkuan “fjalën e fundit”. Nuk më harrohet kurrë, edhe pse kanë kaluar 50 vjet qëndrimi burrëror i klerikëve katholikë. Atyre nuk iu trembej syri nga vdekja, sëpse mbi jetën e këtueshme kishte triumfuar ideali i lartë i fitorës së Parajsës me vuajtjet e tyre që nuk mund të tregohën, madje, ato vuajtje nuk krahasohen as me Kalvarin.

■Shtinë me armë mbi ato gjokse burrash që dukeshin si lisa … Ranë andej stomit … kur u afrova për të vërtetuar vdekjën… nuk arrijta dot të vizitoj asnjërin, kishin rënë në gropë dhe ishin mbuluar nga gjaku i tyre. Nuk dukëj se jetonte ndonjëri … asnjë lëvizje në atë pellg gjaku. Mbas gjysëm ore i mbuluan me dhé. Atëherë, nuk dija me kuptuar si falët gjykatësi dhe toga e pushkatimit kur je i pafajshëm …

Krishti, Papa dhe Shqipëria ishin Ideali i tyre! …” (Shpjegim gojor në vitin 1993).

***

■Kur u interesova me gjetë këte Gropë “pa Emna”… Një fshatar i ardhun nga Lezha, me emnin Nikoll… që kishte ndertue shtëpinë dikund aty siper vendit ku pushkatoheshin Martirët e Shkodres, më tha: “Na prishe hardhijat…Po erdhe neser, do të vras!”…

Edhe pse ishte viti 1993… Ata kishin prap “të drejten” me vra… si sot!

■DERI KUR KЁSHTU PLOT ME VARRE PA EMNA, O SHQIPTARЁ… !?

Melbourne, 10 Mars 2017.

Noli: “Më ka zënë shqipja”

March 10, 2017 by dgreca

13 Mars 1965 vdiq Fan Noli – Ta përkujtojmë */

« Në një rast pyeta Nolin se si kish duruar me Shqiptarët një jetë të tërë ? M’u përgjiq me katër fjalë : « Më ka zënë shqipja. » Pastaj shtoi : « Shqipëria, si një popull i vogël dhe i shtypur prej armiqve të jashtmë dhe të brëndëshme, ka nevojë për njerës idealistë që janë gati të bëjnë sakrifica personale për një qëllim të shënjtë dhe të lartë. »- Qerim Panariti/

Nga Anton Çefa/

Nuk mund të përfshihet në një portret personaliteti i Nolit, veprimtaria e të cilit shtrihet në aq e aq rrafshe : rrafshi i atdhetarizmit, i besimit, i burrit të shtetit, i politikanit, i diplomatit, i historianit, i publicistit, i oratorit, i poetit, i letrarit, i kritikut letrar, i përkthyesit, i muzikantit, i muzikologut, i të gjithave, i universales.

Veç kësaj, në veprimtarinë e Nolit këto nuk janë rrafshe, po janë maja malesh që shakëlqejnë me madhërinë dhe madhështinë marramendëse mbi botën shqiptare dhe përtej saj, duke e përndezur e flakëruar me idealet më të fisme dhe me ndjenjat më të ngrohta.

U lind dhe jetoi jashtë Atdheut, por Atdheun e kishe gjithmonë me vete. Atdheu qe dashuria e tij zjarrpërvëluese, që i gufonte në shpirt e i përvëlonte në zemër. E digjte në kraharor “Zjarri i shenjtë”, si e quante dashurinë për Atdheun dhe veprimtarinë deri në flijim për t’i shërbyer. “E kishte zënë shqipja”.

Po, e kishte zënë shqipja, shqipja e fjalës, shqipja e veprës, shqipja e zemrës, shqipja e mendjes, shqipja e ditës, shqipja e kohës.

Si “Kalorës i Skënderbeut”, siç e quajti veten, ndezi një Diell për ta shëndritur Atdheun, dhe krijoi një Vatër për ta ngrohur.

Si “Misionar i Krishtit”, ndërtoi Kishën, dhe Kisha foli shqip. E shkëputi nga kthetrat e përgjakshme të Patrikanës, që vollën helm, kallën zjarr, kulluan gjak; ndërsa na sot me mënçurinë tonë të çoroditur, me vullnetin tonë të hallakatur, ia kemi dorëzuar përsëri asaj.

Si Mojsí i tregoi popullit rrugën drejt një oazi të bleruar, të lirë, të qytetëruar, demokrat; por ishte shumë heret, tepër heret. Mollës së demokracisë jo vetëm nuk i ishin pjekur frutat, por nuk i kishin çelur as lulet.

Kur u përpoq të mbillte demokracinë, Atdheu ishte vetëm një shkretëtirë anadollake, shkretëtirë e thatë varfërie e paditurie, dhe ishte i vetëm, me shumë pak shokë, me një Gurakuq , “shpirt i bardhë si dëborë”; me një Bajram, “trim, tribun i vegjëlisë”, dhe me një Vinjau, “mikun dhe kolegun”. Avniun, udhëheqësin e dashur të rinisë e vranë, kur Atdheu kishte më shumë nevojë për të; Gurakuqin e vranë, “me tre plumba na i ranë”; Bajrami u vra, “as je vrarë e as po vritesh”.

U mundua të mbillte demokracinë në shkretëtirën e thatë të varfërisë e të padijes, mes atyre që nuk e kuptonin dhe atyre që nuk donin ta kuptonin, dhe sidomos të atyre që e luftonin.

Kishte qëllim të krijonte një qeveri të popullit, prej popullit, për popullin, kur ndërgjegjja shqiptare ishte një truall i papunuar, kur asaj i mungonte humusi i atij ideali të lartë, që e digjte në kraharor.

Si mësues i vyer na la porosinë: “Shqipërinë, të mirë a të ligë, ne e bëmë, dhe jua lëmë të tjerëve që ta mirësojnë.” Por ja që ne të tjerët, jo vetëm nuk po e mirësojmë, por përkundrazi po e keqësojmë, dhe sot Shqipëria është në duar të atyre që janë mjeshtër të keqësimit.

Njohës i thellë dhe vlerësues i paanshëm i kulturave e qytetërimeve botërore, të lashta e të reja, perëndimore e lindore, ia shtroi mjeshtërisht popullit në sofrën e dijes, të kulturës dhe të artit, i ushqyer nga një dhimbje e thekshme atdhetari idealist. Në verbin e blertë të shqipes çeli lule fjala e sa e sa gjuhëve botërore të gjalla e të vdekura.

Ithtar i flaktë i “mejtimit të lirë”, i pashembullt në energjitë shpirtërore; u bë një gjenerator i fuqishëm i lëvizjes mendore të kohës, që vazhdon e do të vazhdojë të ndikojë gjithnjë mbi inteligjencien shqiptare, një kultivator i mendimit demokratik, duke e futur popullin tonë në rrugën e gjerë e të vështirë të çlirimit shpirtëror e shoqëror, rrugë në të cilën, Ai qe njëri nga prijësit më të shkëlqyeshëm.

Sot ngrihet para nesh madhështor, vigan në bëmat e Tij, sot që kemi më shumë nevojë se kurrë për idealin e Tij, për mendimin e tij, për fjalën dhe për veprën e Tij. Nuk ndoqëm porositë e Tij, prandaj bëmë gabime të pafalshme. Sot jo vetëm nuk i ndjekim, por i mohojmë, bile i luftojmë.

Na flet e na flet, sot e mot, na flet nga Panteoni i atdhetarit idealist, na flet nga Pulpiti i predikatarit të devoçëm, na flet nga kathedrat e shkencës, të kulturës e të arteve; na flet me ndjenjë, na flet me erudicion, na flet me urti. Na të dëgjojmë, përpiqemi të ecim në rrugët që na mësove, po na merren këmbët dhe ecim kuturu.

Gjithsesi, duke u munduar të ecim në gjurmët Tua, do të na zërë edhe ne shqipja dhe do të ndizet në kraharorët tanë Zjarri i Shenjtë. Është me fat ai që digjet në këtë Zjarr.

*Shkrim i redaktuar

“Më ka zënë shqipja”

(Fan Nolit)

Fjala shqipe si zjarri i shejtë

në gjoks të digjte.

Gjuhët e botës te fjala shqipe.

Me zjarr të shejtë ngroh e ndriçon

skutina të errta gjoksesh të plogshta.

Të zuni shqipja me anarkitë,

na zuni ne zi e ma zi,

antropofagë, kolltukufagë

zi e ma zi.