Nga Ilir Levonja/
Ca gërrvërre ”patriotësh” kanë filluar brenda dhe jashtëbrenda Shqipërisë. Kosova dhe Shqipëria luajnë nesër, futboll. Ca gërrvërre mistrecësh. Që më shumë se halli i kombit. I përfaqësueve. Duan që t’u shkoj e tyrja. Ca inate që vetëm ata e dinë se me kë i kanë. Ca inate që të bëjnë të thërrasësh sërish serbët. T’u thuash rrini në kufi me tanke që shqiptarët të kuptojnë një herë e përgjithmonë që janë shqiptarë. Ca gërrvërre që jo flamuri blu, jo i kuq. Ky tradhtari. Këta që na vjedhin gurët e shtëpisë. Këta çuna që janë prej këtej apo prej andej. Shife si deklarohen. Shiko se çfarë tha ky. Dhe si ia ktheu ai. Dëgjo sepse nuk duan të vinë tifozët kuqezi. Ca gërrëvërre prej ithtarësh arkaik …, nga skutat më të prapambetura, më vulgaret. Ca gërrvërre të tipit të atij futbollisti shqiptar që qan atë që iku. Duke i quajtur me fat djemtë shqiptarë nga të katër anët e botës. Jashtë Shqipërisë dhe jashtë Kosovës, Maqedonisë apo Malit të zi. Si djem që nuk e eci në vendet ku janë ndaj zgjodhën Shqipërinë. Po je se kushedi se çfarë janë? Ca gërrvërre që kanë kulturën nga territoret e vilajeteve shqiptare prej Perandorisë Osmane. Dhe ti mendon se koha ka shkuar. E kaluara ka mbetur atje larg. Jo, aspak. Qoftë edhe kur një i vetëm, një… Shkon e vritet në Siri. Lufton e shan çifutët. Apo zihen mbi të drejtën e territoreve palestineze. Të thuash se edhe ILIRIA e tyre është gadishulli i fiseve nga Egjipti i lashtë. Që quhet Palestinë. Vendi i tyre, apo kombi i tyre. Dhe nuk e kanë për gjë të vriten…, në emër të vëllezërve arabë. Në emër të ndjenjës së tyre të lart karshi islamizmit. Ta dini janë ata që akoma nuk e besojnë Kombin. Akoma nuk e bëjnë dallimin. Megjithëse janë gati të shqyhen në thirrjet e ”patriotëve” që asnjëherë nuk i janë dashur këtij dheu.
Në vitet e ekzistencës së saj e gjora Shqipëri, nuk ka pasur asnjëherë kombëtare futbolli. Si mund ta quaje të tillë brezin e djemve të artë. Nga Boriçi e deri tek Demollari. Kur ata përfaqësonin, në bazë të tekave, inatit apo direktivave të partisë shtet. Gjysmën e Kombit.
Si mund ta quaje të tillë, pra kombëtare, brezin me djemtë e artë të Kosovës, Vokrri, apo ndonjë tjetër që luanin për Federatën Jugosllave. Për Jugosllavinë e Titos. Kombëtaren e shqiptarëve. Si mund të quaje kombëtare, edhe ata shqiptarë të Maqedonisë apo Malit të zi, që përfaqësonin po Jugosllavinë. Pa përmenduar edhe ata bij emigrantësh të natyralizuar nëpër botë, në vendet ku jetonin e ndërtonin të ardhmen.
Në historinë e shqiptarëve është viti, shekulli, realiteti. Që shqiptarët kanë Kombëtaren e tyre. Deri tani janë përfaqësuar. Nuk kanë patur një të tillë. Po. Dhe u dha rezultati. Shqiptarët…. që deri dje tifozë të kombëtareve nëpër botë. Nga deti i veriut, në vendet e ulta…, deri tek Amerika e largët në jugun e globit. Tifozë ekranesh, sheshesh, bastesh, fanellash, flamujsh. Tifozë që nga dashuria për ata lojtarë te rracave të ndryshme. Ua përjetuan emrat te fëmijët e tyre. Madje pa u dridhur qerpiku për traditën. Ndaj i lini gërrëvërret. I lini sedrat e djemve. Epitetet. Marritë kolektive të ngjyrës blu apo të kuqe. Se do i bëni me turp heronjtë. Ata që ne u thërrasim Nderi i Kombit. Jemi të lirë, le të luajmë futboll.
Admirali Mark Ferguson zhvilloi një vizitë në Shqipëri
Nga Shefqet Kërcelli/
Ditën e sotme, data 12 nëntor 2015, mbriti për një vizitë në vendin tonë, Komandanti i Komandës së Forcës së Bashkuar të NATO-s {JFC}në Napoli, Admirali Mark Ferguson. Qëllimi i kësaj vizite është takimi me autoritetet më të larta politiko-ushtarake në Shqipëri dhe diskutimi i çështjeve të sigurisë në rajonin e Ballkanit dhe Krahun jugor të NATO-s si dhe bashkëpunimi midis Forcave të Armatosura të RSH dhe JFC. Komanda e NATO-s në Napoli ka dhënë një kontribut të vecantë për procesin e integrimit të plotë të Forcave të Armatosura të RSH në NATO dhe aktualisht është përgjegjëse për misionin e KFOR në Kosovë. Ndërkohë Admirali Mark Ferguson krahas detyrës të Komandantit të JFC është dhe Komandant i Forcave Detare në Evropë dhe Afrikë. Vizitën e tij të parë Admirali Ferguson e zhvilloi në Ambasadën e SHBA në Tiranë ku u prit nga Ambasadori Donald Lu dhe diplomatë të tjerë të kësaj ambasade. Më pas Admirali Ferguson dhe delegacioni i tij zhvilloi vizitë në Ministrinë e Mbrojtjes. Mbas ceremonisë ushtarake të mirëseardhjes Admirali Ferguson u takua me Ministren e Mbrojtjes znj. Mimi Kodheli ku u diskutua gjerësisht bashkëpunimi ushtarak midis Forcave tona të Armatosura dhe Komandës së NATO-s në Napoli dhe Forcave Detare të SHBA në Evropë. Në takim u diskutua dhe për rreziqet që vinë nga Jugu i Aleancës dhe implikimet e ndodhura në Lindje të saj. Mes dy bashkëbiseduesve u ra dakord që KFOR është struktura më e rëndësishme për çështjet e sigurisë në Kosovë me ndikim shumë të madh dhe në rajon. Admirali Ferguson vlerësoi praninë e ushtarakëve shqiptarë si në Komandën e Bashkuar të Napolit, ashtu dhe në KFOR. Gjithashtu, Admirali Ferguson vlerësoi donacionin që FA shqiptare kanë dhënë për forcat Peshmerga në luftën kundër ISIS dhe angazhimin e Shqipërisë kundër terrorizmit. Nga ana e saj, ministrja e Mbrojtjes Kodheli e siguroi Komandantin e Komandës së Forcës së Bashkuar në Napoli, Admiralin Ferguson se Shqipëria do të vazhdojë procesin e modernizimit të FA, si dhe do të vijojë të angazhohet në të gjitha detyrimet që kemi si vend anëtar i NATO. Më pas Admirali Ferguson u prit nga Shefi i Shtabit të FA, Gjeneral Major Jeronim Bazo dhe ushtarakë të lartë të Shtabit të Përgjithshëm. Edhe gjatë këtij takimi u vlerësua bashkëpunimi i deritanishëm midis FA të RSH dhe Komandës së NATO-s në Napoli si dhe programi i bashkëpunimit në të ardhmen. Mesditën e datës 12 nëntor, Admirali Ferguson zhvilloi një vizitë në Komandën e Forcës Detare ku u prit me një truproje nderi marinarësh të kësaj Force. Në vijim të vizitës Admirali Ferguson zhvilloi një takim me Komandantin e Forcës Detare Gjeneral Brigade Ylber Dogjani dhe kuadro të Shtabit të kësaj Force. Fillimisht Gjeneral Dogjani i uroi mirëseardhjen Admirali Ferguson dhe ushtarakëve të lartë ekipit të tij. Më pas e falenderoi ushtarakun e lartë amerikan për ndihmën e dhënë Forcës sonë Detare nga Departamenti i Shtetit dhe Flota e SHBA. Kjo ndihmë në asistencë teknike, trajnim e arësimim të kuadrove detarë, stërvitje të përbashkëta, etj, ka rritur kapacitetet operacionale të Forcës sonë Detare, theksoi Gjeneral Dogjani. Gjatë takimit u bë një prezantim i shkurtër për historikun e FD, Misionin, detyrat, struktura, organizimi, fushat e bashkëpunimit me Flotën e 6-të të SHBA dhe me Komandën e NATO-s Napoli, bashkëpunimi me institucionet e tjera detare, modernizimi e reformimi në të ardhmen, etj. Gjithashtu gjatë takimit ushtarakët e dy vendeve diskutuan për mundësinë e shkëmbimit të informacionit midis Forcës Detare dhe Komandës së bashkuar Napoli. Në fund të takimit Admirali Ferguson e falenderoi Komanadant Dogjanin për pritjen e rezervuar dhe i uroi atij sukese në detyrën e Komandantit të Forcës Detare. Ndërkohë në librin e vizitorëve Admirali përshëndeti punën e personelit të Forcës Detare shqiptare dhe i uroi suksese në zbatimin e misionit fisnik për ruajtjen dhe zbatimin e ligjshmërisë detare. Theksojmë se kjo vizitë është vlerësim për punën e detarëve shqiptarë dhe nder për ta, pasi këtë vit, më 25 dhjetor ata kremtojnë 90 vjetorin e krijimit të Forcës Detare. Mbas vizitës në Komandën e Forcës Detare Admirali Ferguson dhe ekipi i tij vizituan muzeun dhe amfiteatrin në qytetin e Durrësit ku u njohën me historinë dhe traditën e lashtë të popullit tonë. Mëngjesin e datës 13 nëntor 2015, Admirali Ferguson do largohet nga vendi ynë.
Jahjaga në SHBA, hap konferencën “Mundësitë Globale”
Chicago, 12 Nëntor 2015/ Presidentja e Republikës së Kosovës, Atifete Jahjaga hapi sot konferencën për bashkëpunim ekonomik në Chicago të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Konferenca prezanton mundësitë dhe kushtet e investimit në Kosovë.
Njëherit konferenca “Mundësitë Globale” do të diskutojë sinergjitë e bashkëpunimit në mes të Kosovës, shtetit të Ilinoit dhe Izraelit.
“Është vizion i yni që ta forcojmë bashkëpunimin me botën, posaçërisht me miqtë tanë si SHBA-të dhe Izraeli, në mënyrë që ti zhvillojmë ekonomitë tona dhe t’i lirojmë kapacitetet tona të mëdha për zhvillim dhe inovim”, tha Jahjaga.
Ajo tha se,burimi ynë kryesor është popullata e jonë e re, mirë e arsimuar e cila flet shumë gjuhë, jo vetëm në Kosovë, por në mbarë botën, kudo që jeton diaspora jonë.
“Prandaj, kam kënaqësinë që shoh këtu në audiencë një numër të madh të pjesëtarëve të diasporës sonë, të cilët janë edukuar këtu në SHBA, kanë marrë përvoja në mbarë botën dhe janë të gatshëm ta mbështesin atdheun e tyre Kosovën, me ide, kapital dhe dije”, theksoi Presidentja Jahjaga.
Presidentja në këtë konferencë shoqërohet edhe nga Ministrja e Tregtisë dhe Industrisë, Hykmete Bajrami. /b.j/
FJALA E PLOTË E PRESIDENTES JAHJAGA:
I nderuari Z. President i Odës Ekonomike Amerikano-Izraelite,
Të nderuar përfaqësues të Shoqatës Shqiptaro-Amerikane të Intelektualëve, Ndërmarrësve dhe Aktivistëve,
Zonja dhe Zotërinj,
Të dashur miq,
Kam kënaqësinë të jem këtu me ju këtë mëngjes dhe të marrë pjesë në këtë konferencë mbi mundësitë globale të bashkëpunimit, me fokus të posaçëm në mundësitë e bashkëpunimit në fushën e biznesit në mes të Republikës së Kosovës, Shteteve të Bashkuara dhe Izraelit.
Dëshiroj të falënderoj të gjithë ata të cilët nëpërmes punës së tyre në organizimin e këtij evenimenti dhe nëpërmes takimeve të cilat do t’i kem gjatë ditës, kanë ngritur nivelin e marrëdhënieve në mes të vendeve dhe kombeve tona.
Me Izraelin dhe popullin hebraik, ne kemi një lidhje të fortë e cila na bashkon.
Kjo lidhje gjendet në paralelet e vuajtjes së pamasë dhe në historitë e dhimbshme të popujve tanë, gjatë ballafaqimit me persekutim, luftëra dhe shfarosje.
Gjendet në historinë e jashtëzakonshme të shpëtimit të mijëra hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore nga shqiptarët në Kosovë, Maqedoni dhe Shqipëri.
Kjo gjendet edhe në mbështetjen të cilën populli i Kosovës e ka gjetur tek aktivistët hebraikë të cilët avokuan për përfundim të represionit dhe si refugjatë, të cilëve u është ofruar strehë në Izrael gjatë momenteve më të rënda të historisë sonë. Burri im dhe familja e tij ishin në mes të atyre njerëzve.
Në kontekste dhe kondita të ndryshme, dhe në periudha të ndryshme të historisë së njerëzimit, ne kemi storie të fuqishme rreth asaj se si shoqëritë tona u bënë bashkë për të ndërtuar shtetet tona. Janë storie të mbijetesës dhe zhdërvjelltësisë. Ne jemi të vendosur në ndërtimin e demokracive tona dhe për t’u bërë anëtarë të barabartë të komunitetit ndërkombëtar i cili aspiron për prosperitet.
Kjo fije e përbashkët e progresit, e lëvizjes përpara, duhet po ashtu të bëhet edhe themel i miqësisë dhe bashkëpunimit tonë të dyanshëm.
Dhe është mjaft e qëlluar që shpresën tonë për një fillim të ri ta bëjmë në Shtetet e Bashkuara, këtë vend të cilit i kemi aq shumë borxh për shpëtimin e Kosovës dhe popullit të saj, për besimin në dëshirën e tyre për ndërtimin e një shteti demokratik dhe në paqe, aty ku një kohë represioni dhe diskriminimi ishin ligj. Në një mundësi për të shkruar vetë historinë e tyre. Të jenë zotërues të fateve të tyre.
Shtetet e Bashkuara janë aleati ynë kryesor. Ata kanë ecur krah për krah me ne për të na ndihmuar që të ndërtojmë një shoqëri në frymën e lirisë, demokracisë dhe sundimit të ligjit.
Kosova sot frymon ndryshe nga si frymonte para një dekade. Ne kemi përfunduar fazën emergjente të rindërtimit dhe rikonstruktimit të vendit i cili para vetëm 16 vitesh ishte plotësisht i anashkaluar ose i shkatërruar.
Sot, sfidat tona janë të ngjashme me ato të vendeve në zhvillim. Ajo që ndodhi në Kosovë pas shpalljes së pavarësisë është ndryshimi i madh tranzicional i sistemit tonë ekonomik, nga një treg i centralizuar në një ekonomi të udhëhequr nga tregu e cila i thekson liritë individuale.
Qytetarëve tanë për herë të parë iu dha mundësia të vendosin vetë se si të prodhojnë, si të shesin dhe si të përdorin burimet vetjake, duke respektuar të drejtën e tjerëve që të veprojnë njëlloj. Liria ekonomike të cilën qytetarët e Kosovës e gëzojnë sot, ka ngritur të ardhurat, ka ulur nivelin e varfërisë, ka rritur punësimin dhe standardin e jetesës, më shumë se ndonjëherë përpara në Kosovë.
Në mbesim të vendosur që të kultivojmë vlerat e lirisë dhe demokracisë dhe të lejojmë sektorin privat të zhvillohet, gjë të cilën e konsiderojmë si shtyllë mbajtëse të ekonomisë sonë.
Ne jemi të vetëdijshëm se sektori privat është produkt i ambientit në të cilin vepron. Për këtë arsye, ne jemi fokusuar në përmirësimin e ambientit ndërmarrës dhe sundimit të ligjit si parakushte kryesore të zhvillimit tonë.
Ne dëshirojmë të sigurohemi se të gjitha prekonditat relevante për një zhvillim të qëndrueshëm janë përmbushur, duke përfshirë edhe mbrojtjen ligjore dhe institucionale të sistemit ekonomik, forcimin e konkurrencës së papenguar, përgjegjësinë fiskale, si dhe krijimin e infrastrukturës aq të nevojshme, duke përfshirë edhe rindërtimin e rrugëve si mënyrë për t’u ndërlidhur me tregjet e reja dhe forcimin e sigurisë energjetike.
Përgjatë këtyre viteve, Kosova ka hartuar ligje të cilat janë në përputhje me standardet më të mira të BE-së dhe të cilat lehtësojnë zhvillim ekonomik në kushtet e ekonomisë së tregut. Legjislacioni ynë siguron trajtim kombëtar dhe mbrojtje ligjore të investitorëve të huaj, ndalon diskriminimin e tyre dhe i mbron nga shpronësimi. Ne kemi adoptuar euron si valutë lokale dhe rrjedhimisht vendi ynë nuk përballet me ndonjë rrezik nga menaxhimi i valutës apo i kursit të këmbimit. Në vijë të njëjtë, euro ka forcuar stabilitetin tonë makroekonomik, dhe inflacioni vazhdon të përcjellë nivelin e Eurozonës.
Ne kemi krijuar një sistem shumë të thjeshtë tatimor, i cili vendosë një rëndesë shumë të ulët tatimore mbi biznese.
Qeveria në mënyrë të vazhdueshme shqyrton politikat fiskale dhe planifikon që ofron nxitjen financiare dhe jofinanciare drejt rritjes së investimeve të huaja direkte.
Tregu ynë i punës është shumë kompetitiv, ligji i punës është miqësor ndaj bizneseve dhe kostoja operacionale është më e ulëta në regjion.
Pa marrë parasysh sa inkurajuese janë këto zhvillime të ekonomisë sonë, ne nuk mund të mbetemi të kënaqur sepse akoma ka sfida të mëdha me të cilat duhet ballafaquar. Papunësia dhe varfëria janë të parat. Rritja afatgjate dhe e qëndrueshme e zhvillimit ekonomik do të jenë të mundshme vetëm nëse përdoren potencialet e mëdha të vendit tonë. Qëllimi ynë është të zhvillojmë një ekonomi garuese e cila i shërben të gjithë qytetarëve duke kombinuar potencialet e burimeve njerëzore, burimet natyrore dhe ato të sektorit privat.
Një zhvillim i tillë nuk mund të ndodhë si i izoluar nga regjioni, bota dhe zinxhirët e vlerave ndërkombëtare.
Ekonomia jonë nuk mund të bëhet më garuese nëse vazhdon të ballafaqohet me kufizime strukturore siç janë si tregu i vogël lokal, kapaciteti i ulët eksportues, mundësi të limituara për inovacion dhe mungesë të kapitalit.
Ne duhet të tërheqim më shumë investime të huaja direkte të cilat do ta sjellin kapitalin e nevojshëm dhe dijen, dhe do ta bëjnë ndërlidhjen e tregjeve për sektorin tonë privat.
Është vizion i yni që ta forcojmë bashkëpunimin me botën, posaçërisht me miqtë tanë si SHBA-të dhe Izraeli, në mënyrë që ti zhvillojmë ekonomitë tona dhe t’i lirojmë kapacitetet tona të mëdha për zhvillim dhe inovim.
Për këtë qëllim, kam sjellë me vete një numër të ndërmarrësve dhe ndërmarrëseve nga sektori i teknologjisë informative dhe komunikimit të Kosovës, sepse dëshirojmë të dedikojmë një pjesë të madhe të angazhimeve tona në themelimin e një bashkëpunimi primar në fushën e teknologjisë dhe inovacionit.
Ne të gjithë ballafaqohemi me sfida të njëjta globale, të cilat rrjedhin nga ndryshimet shumë të shpejta të teknologjisë.
Ne jemi duke jetuar në kohë digjitale, ku nanoteknologjia, inteligjenca artificiale dhe robotika janë ngjarje ditore. Shkencëtarët flasin për Revolucionin e Tretë Teknologjik. Dhe Kosova dëshiron të jetë pjesë e këtij revolucioni. Në fakt, Kosova i ka të gjitha parakushtet që të jetë pjesë e saj.
Burimi ynë kryesor është popullata e jonë e re, mirë e arsimuar e cila flet shumë gjuhë, jo vetëm në Kosovë, por në mbarë botën, kudo që jeton diaspora jonë. Prandaj, kam kënaqësinë që shoh këtu në audiencë një numër të madh të pjesëtarëve të diasporës sonë, të cilët janë edukuar këtu në SHBA, kanë marrë përvoja në mbarë botën dhe janë të gatshëm ta mbështesin atdheun e tyre Kosovën, me ide, kapital dhe dije.
Nga ana jonë, institucionet dhe qeveritë e tri vendeve tona duhet të vazhdojnë të dialogojnë rreth gjetjes së zgjidhjeve për nevojat e bizneseve dhe shtrimit të rrugës për një bashkëpunim të suksesshëm. Atëherë kur kushtet janë krijuar, u mbetet iniciativave private që të marrin udhëheqjen dhe të kryejnë punët e tyre.
Me këtë në mendje, zonja dhe zotërinj, ju uroj një diskutim inspirues dhe frutdhënës. Shpresoj të zhvilloni ide për bashkëpunim të cilat mbështesin dhe pasurojnë vendet tona dhe angazhimet tona zhvillimore.
Të gjithë premtojnë Parisin
LIBËR TEPËR INTERESANT QË NGRE PYETJE EKZISTENCIALE MBI FATIN DHE NATYRËN NJERËZORE/
Nasi Lera: “Të gjithë premtojnë Parisin”, botimet Toena, Tiranë 2015./
Shkruan: Mikel GOJANI/
Shkrimtari Nasi Lera është i njohur jo vetëm në Shqipëri,por edhe në Kosovë dhe më gjerë. Që në vitet ’70 publikut lexues të Kosovës i ka rënë t’i lexojë tregimet dhe novelat e tij, ndërsa më vonë edhe romanet.
Nasi Lera u lind në Korçë më 1044, ku mbaroi shkollën e mesme, ndërsa studimet e larta i kreu në Universitetin e Tiranës, në degën letërsi dhe gjuhë shqipe. Ai tërhoqi vëmendjen e lexuesve dhe të kritikës letrare që në tregimet e para për nivelin e tyre të lartë artistik. Veprat e tij u vlerësuan menjëherë me çmime në konkurset kombëtare si dhe me “Çmimin e Republikës”. Disa prej tregimeve të Nasi Lerës u përkthyen në bullgarisht, rusisht, hebraisht, italisht, frëngjisht, gjermanisht, anglisht. Ka botuar këto vëllime me tregime: “Bora e fundit”, “Era e pishave”, “Nisemi djema”, “Ditë nga ky shekull”, “Sytë e dashurisë”, “Treni ecte drejt dëborës”, “Duaje emrin tënd”, “Ulërimë e heshtur”, si dhe romanet: “Gjaku i prillit”, “Të jetosh kohën”, “Orët e qytetit të vogël”, “Balada e vetvetes”, “Nata e premierës”, “Ana Zh., “Njeri pas stinë”, “Sytë e Sofisë”, “Të gjallë dhe të vdekur”. Romani “Të gjithë premtojnë Parisin është romani i tij i fundit, përkatësisht i dhjeti me radhë.
LERA, SHKRIMTARI QË NË KËTO VITE KA PROVUAR ME FORCË SE KRIJIMTARIA E MIRË LETRARE ËSHTË NË PËRPUTHJE ME HESHTJEN FISNIKE TË AUTORIT DHE ME TË KUNDËRTËN E ZHURMËS SPEKULATIVE QË MBIZOTËROJNË LETRAT SHQIPE.
Një krijimtarinë e shkrimtarit Nasi Lera, një vend me rëndësi zënë edhe përkthimet e shumë librave të letërsisë botërore, përkatësisht përkthimet e shkrimtarëve nobelistë, si E. Heminguej, A. Kamy, J. Saramago, G.G. Marquez, A. Zhid, Le Clezio, M.V. Llosa, J. Kavabata, Kenzaburo,, si dhe të aurotëve të mëdhenj si M. Kundërsa, M. Duras. M. Turnie, Akutagava, S. De Bavuar, M. Gallo, D. Merezhkovski etj.
Shkrimtari Nasi Lera në letërsinë shqipe vjen me romanin e tij të dhjetë të titulluar “Të gjithë premtojnë Parisin”, që është një nga romanet e tij më interesant dhe më të arrirë. Nëpërmjet këtij romani autori Lera e dëshmon energjinë e tij të pandërprerë krijuese në fushën e formës së vargut të gjatë, si dhe përvojën e tij artistike në këtë fushë të letërsisë.
Romani i fundit i Nasi Lerës I titulluar “Të gjithë premtojnë Parisin, vjen si një libër tepër interesant që ngre pyetje ekzistenciale mbi natyrën njerëzore, nga dhuna, te vrasja e ndërgjegjes, ndjesa e dashuria. A është kjo e fundit iluzion, apo jo gjithherë? Pyetje që lë alternative dyshuese. Ky libër i ri dëshmon se Lera ka shumë për të thënë me stilin e tij, duke i ofruar lexuesit, që di si t’i josh me fabulat e tij tepër interesante, duke mos ia zhgënjyer pritshmëritë, me një tjetër dramë njerëzore, duke e tëhollur më shumë fillin që ndan realen nga dëliri, ëndrrën nga e përditshmja, dramën nga dashuria… Ai përshkruan njeriun, njeriun që ende në shoqërinë shqiptare përballet me shkaqe dhe fenomene që kanë tejkaluar kohën.
Lajtmotivin e këtij romani tepër interesant nuk mund ta zbërthejë kush më mirë se sa shkrimtari, publicisti dhe kritiku shqiptar Rudolf Marku.
Në parathënien e librit Rudolf Marku shkruan: “Nasi Lera është një shkrimtar që në këto vite ka provuar me forcë se krijimtaria e mirë letrare është në përputhje me heshtjen fisnike të autorit dhe me të kundërtën e zhurmës spekulative që mbizotëron letrat shqipe.
I shkruar si historia e një vajze që ka marrë pjesë në një reality shou (Kështjellari) dhe e dashurisë së saj me shkrimtarin e vetmuar që përpëlitet të shkruajë romanin e vet – një alter ego i vetë autorit – romani kthehet gradualisht në historinë e patreguar të tmerrit të realitetit shqiptar, të denatyralizimit të këtij realiteti: personazhet, të gjithë së bashku, kushtëzojnë fatin tragjik të karaktereve të romanit.
Më tepër se në romanet paraardhës të Nasi Lerës, “Të gjithë premtojnë Parisin”, është shkruar nën një kontroll të admirueshëm artistik, qoftë edhe një fjalë e vetme nuk është e tepërt. Karakteret zhvillohen, nuk tregohen. Gjuha është poetike, por kjo nuk e pengon autorin të tregojë tmerre të vërteta. Në të kundërtën, poetikja e prozës e bën brutalitetin më të dukshëm. Dialogu duket se është dhe mjeti më i fuqishëm shprehës i autorit. Një roman i plotë, tronditës, bashkëkohor, tragjik, një simfoni pa asnjë notë të vetme false… shprehet shkrimtari Marku.
NË KËRKIM TË NJË JETE TË RE LETRARE
Romani “Të gjithë premtojnë Parisin” i prozatorit Nasi Lera, është një roman tepër tërheqës, që gjatë gjithë leximit lexuesin e mban peng në pritje të ngjarjeve që ndodhin. Edhe kësaj here autori tjerr fabulën e fateve njerëzore, shpirtin e të përvuajturit për shkak të njerëzve tepër të çuditshëm dhe të mistershëm. Rrëfimi dhe ngjarjet që ndodhin japin mesazhin më të keq dhe, po ashtu përçon edhe një mesazh tjetër teper interesant që jep për të kuptuar se njeriu gjithherë është dhe mbetet qenie e mistershme.
Nasi Lera ka ndërtuar një realitet romanesk duke sjellë debatin e sotëm të njeriut përballë famës dhe njeriut përballë realitetit. Simoni dhe Eva, edhe pse dy botë të ndryshme, gjejnë një arsye për t’u bashkuar. Më shumë se dashuri është dëshira për t’i dhënë kuptim vetvetes.
Lajtmotivi i romanit rrjedh nga dashuria e një vajze të keqpërdorur në një “reality shou”, me emrin Eva, me një shkrimtar Simonin. Të dy kanë nevojë për njëri-tjetrin si një pohim kundër jetës boshe mbushur me vrazhdësi dhe zhgënjim, me rëndomtësi dhe mashtrim. E para, e mbytur nga province që i merr frymën, andaj dhe në kërkim të një tjetër jete dhe ëndrre bie pre e mashtrimit dhe iluzionit, e manipuluar nga disa spekulacione mediatike argëtuese që njeriun e shndërrojnë në lodër, kurse jetën reale në spektakël të neveritshëm e argëtim pervers për të tjerët. I dyti, i mbytur nga mediokriteti i ambientit kinse intelektual me shtirjet, aromat dhe “salcërat” e shoqërisë së zgjedhur, e të ashtuquajturve “VIP-a”, ku blofi dhe buja mbulojnë thelbin, ndërsa rituali i promovimeve të veprave shndërrohet në një pretekst për vanitet ose “gravitet” social. Shkrimtari Simon kërkon fjalinë e parë të romanit të ri, pra një jetë të re letrare. Mirëpo, shkrimtari Simoni e ka shumë zor t’i gjejë fjalët e para për të filluar romanin dhe ka frikën që romani do të përfundojë pa filluar në mungesë të gjetjes së fjalëve për të filluar romanin. Dhe shkrimtari, Simoni e ka shumë të vështirë t’i gjejë ato fjalë që do t’i mundësonin fillimin e këtij romani që kishte paraparë për ta shkruar. Megjithatë Eva e mbush optimizëm se do t’i gjejë fjalët e për fillimin e romanit të ri.
-Kur do të fillosh të shkruar?- tha Eva.
Simoni vështroi i menduar nga dritarja.
Më duhet të shkoj në disa vende, të bëj disa foto dhe do të doja që atje ku do të shkoja të binte dëborë.
– Po sikur të mos bjerë dëborë?
– Do të më vije keq, – tha Simoni.
Eva F. Ndjeu se midis saj dhe Simonit do të futej romani, të cilit i kishte dhënë fjalinë e parë. Ai mund ta printe Simonin, sa ta harronte edhe atë. Nuk duhet të mërzitem edhe po më harroi duke shkruar romanin, tha me vete Eva F. Dhe rrëshqiti ngadalë nga shtrati, për të mos zgjuar Simonin që me siguri shihte në ëndërr dëborën që do të binte në faqet e romani… (Fq. 179).
Eva, mbushur plot pezëm e dëshpërim nga shpërdorimi që i është bërë, kërkon dhe ajo një dashuri të dytë, atë të vërtetën. Jeta, rastësia, fati apo shiu (simboli i trishtimit) i bëri bashkë. Dhe shkrimtari i gjeti të dyja të munguarat e tij të mëdha: fjalinë e parë të romanit dhe shpirtin e vet binjak, dashurinë. Të dy ata, Eva dhe Simoni, thuajse të refuzuar nga rregullat e shoqërisë së mbytur nga snobizmi dhe dukja, gjejnë atë që është thellësisht njerëzore: dashurinë e dëlirë si lumturi dhe përfalje reciproke, si largim nga e pista, e vrazhdët, drejt përbaltjes të së mirës, të ëmblës, fisnikes, asaj që rri mbërthyer e heshtur brenda vetes dhe pret çastin fatlum të shndërrimit të trishtimit dhe vetmisë në gëzim dhe solidaritet, ashtu sikurse bora e dimrit mbulon poshtë vetes bulbin e ri të gjelbërimit.. Pas një dashurie dhe lumturie, fatin Evës, shkrimtari e ngreh me fatin tragjik të saj, me përdhunimin që i bëhet prej dy njerëzve të papërgjegjshëm me sjellje rrugaçërie. Gjithçka merr kahe tjetër nga ajo që kishte qenë deri me atëherë, gjithçka kthehet në poshtërinë një ndjenjë tepër të ulët të asaj ndjenje që kishte ndodhur më herët, tepër të të bukur dashurie që Evës i kishte lindur për Simonin. Ishte kjo hakmarrja e njerëzve të fortë e të kamur përse ajo nuk pranonte të shiste trupin dhe bukurinë e pastaj të flakej si shumë simotra të tjera më parë. Përkundrazi, ajo kërkonte dinjitet, kërkonte të regjentë dashurinë e mohuar e të tallur publikisht. E reja që sjell Nasi Lera me Evën është shkrirja shumanësie e saj: vetmia, iluzioni, zhgënjimi… Këto ushqejnë një dashuri të dytë, tanimë të vërtetë, të thellë, ku lind një frutë tjetër trefarësh: besimi, respekti, mirënjohja. Dhe kështu, një dashuri e gënjeshtërt, spekulative dhe e manipuluar që lind diku në një “spektakël”, në një “reality shou”, zëvendësohet nga një dashuri tanimë e vërtetë, e njëmendtë për shkrimtarin shpirtgjerë Simon.
Dy dashuri, por krejt të ndryshme në thelbin e tyre: e para e dështuar dhe e keqpërdorur nga një tjetër (apo të tjerë !), e dyta e realizuar dhe e mbushur me respekt nga partneri (Simoni). Eva e kërkoi lumturinë, por lumturia erdhi veçse një çast, për t’u shqyer nga tmerri dhe vrazhdësia. Bukuria nuk respektohet, ajo veçse shfrytëzohet në mënyrë të pacipë e tepër, tepër të egër dhe në mënyrë të vrazhdët.
“Eva F. Nuk e përfytyronte dot veten larg Simonit. Ajo ishte e lumtur që donte Simonin. Edhe Simoni ishte i lumtur që donte Evën. Dhe asgjë nuk kishte për të ndodhur, sikur ata të dy të ishin takuar në rrethana të tjera. Po a mund të takoheshin në rrethana të tjera dhe të ta dashuronin njëri – tjetrin si dashuroheshin ata, a mund të takoheshin në një kohë tjetër dhe a ekzistonte me të vërtetë një kohë tjetër? Ata u takuan në atë kohë kur mund të takoheshin dhe unë them se rolin kryesor në atë që ndodhi e ka koha dhe vetëm koha. Dhe në qoftë se ka një fajtor, ai është koha me njerëzit që i japin asaj fytyrën e tyre. Eva dhe Simoni nuk ishin fytyrat e kohës. Ata as që mendonin të ishin fytyrat e kohës, ata mendonin të ishin fytyrat e dashurisë së tyre. Kaq u mjaftonte për të qenë të lumtur dhe për të përballuar jetën… dhe gjithçka ndodhi për faj të dëborës…” (fq.285).
Por lumturinë e tyre e shkel egër me këmbë pikërisht e vrazhdët, pjesa e llumit. Pjesa fisnike (Simoni) apo ajo estetike (piktori), ani pse e mbrojnë (i pari) apo i përgjërohen (i dyti), në një shoqëri problematike dhe e zhytur dhe e mbytur nga paragjykimi dhe ndotësira, ata nuk mund ta çlirojnë dot atë nga vargonjtë e gabimit, e fatit dhe sidomos e hakmarrjes në formën e poshtërimit, përkatësisht përdhunimi i dhunshëm i Evës, që i shuan ëndrrën e lumturisë.
NJË IRONI TË HOLLË, MADJE TEJET FSHIKULLUESE
Përveç fuqisë së përshkrimit, stilit të veçantë estetiko-artistik dhe fjalëve së tepër të skalitura, autori ngërthen edhe një ironi të hollë, madje ajo bëhet tejet fshikulluese teksa hidhtas përqeshen p.sh. veprimet e marrëzishme të shtetit zhytur në varfëri, kur Instituti i Policisë nxjerr në ankand për shitje qentë, duke përcaktuar madje një procedurë tejet të rregullt dhe “serioze” për mënyrën e blerjes, kaparin e lëshuar më parë, rregullat e ankandit etj., sikur të kishim të bënim me shitje të ndonjë prone publike shumë të rëndësishme… Sakaq, rrëfimi është i shumëllojshëm, ka disa histori jetësh njerëzore, sikurse edhe mënyra diverse të ligjërimit. Aplikohet me sukses situata dialogjike në formën e një rrjedhe pa praninë e narratorit, duke i dhënë kështu ritëm veprimit. Ose futen shpesh përsiatje me natyrë filozofike që e lartësojnë dhe zbukurojnë mendimin; do të kujtoja, bie fjala, ato për lumturinë, raportin e njeriut me natyrën, kafshën, borën, shiun, detin; ose ç’është bukuria, fuqia jetësore dhe estetike e saj etj. Mbase shkrimtari mund të futej më herët në rrugën e subjektit të zgjedhur, sepse ka një vonesë dhe shpenzim energjie për përshkrime ndodhish e situatash që edhe mund të reduktoheshin. Fletët për episodet e fshatit Dardhë të Korçës dhe gjithë çfarë ngjet e thuhet aty, janë nga më të bukurat.
Nasi Lera fabulën e romanit e ka skalitur përmes personazheve që here jetojnë e here plandosen gjatë zhvillimit të ngjarjeve që përshkohen në roman. Janë këtu emrat e Ambasadorit një figurë që dëshiron të dijë shumë për vajzën që hyn në lokal, e nuk thotë asgjë për të shkuarën në shërbim gjatë kohës nën diktaturë. Në vend që të zbardhë ndonjë gjë për atë çfarë ka përfaqësuar në emër të shtetit të dikurshëm, ai kujtohet veç për një vajzë në Paris, që i ka mbetur diku thellë në kujtesë ashtu, e patakueshme. Si për të thënë, që sytë e një vajze në kohën e tij të largët kanë qenë më të rëndësishëm se gjithë jeta e tij diplomatike e një vendi që s’kish asgjë për të thënë veç kotësisë. Aty gjendet edhe personazhi tjetër sh-marinarit Kipe dhe Ardi, që me rolin e tyre ngërthejnë shumëçka interesante dhe krijojnë një botë të pasur prozaike. Në libër defilojnë edhe protagonistë të tjerë,, të cilët përmes dramave që zhvillojnë i japin shpirt prozës së trajtuar.
Lirisht mund të themi që shkrimtari Nasi Lera te romani “Të gjithë premtojnë Parisin” ka arritur të gjitha vlerat motivore, po ashtu edhe ideoartistike, i cili edhe një herë përmes këtij romani dëshmon së proza e tij është me interes shumëdimensional për lexuesit, por edhe për letërsinë shqiptare përgjithësisht.
Kosovë-Dogana tejkalon rekord
PRISHTINË 12 Nëntor 2015/ Dogana e Kosovës deklaroi sot se ka vazhduar me performancën e jashtëzakonshme në aspektin e mbledhjes së të hyrave për buxhetin shtetëror.
“Sot, dogana ka tejkaluar shifrën rekord mbi 800 milionë euro që në krahasim me vitin e kaluar është një rritje e madhe. Kjo rritje tregon se Dogana është një administratë moderne, efikase dhe profesionale, gjithashtu e aftë për t’u përballuar me të gjitha sfidat”, thekson deklarata.
Shtohet se, kjo e arritur përkon edhe me raportin e Komisionit Evropian të publikuar para dy ditëve ku theksohet: “Reformat e suksesshme në Administratën Doganore kanë ndikuar në vlerësimin më të mirë mallrave dhe luftimin e kontrabandës e që si rezultat sollën 7,4 % më shumë të hyra krahasuar me shtatë muajt e parë të viti 2014”.
“Gjatë vitit 2014 dogana deri në 11 nëntor kishte arritur të grumbullonte 739.8 milionë euro derisa në këtë viti dogana ka arritur të mbledhë 801.9 milionë euro. Kjo paraqet një rritje prej 8.4%, apo shprehur në vlera monetare 62.1 milionë euro më shumë”, thekson deklarata e dërguar./b.j/