Kosova pret të votohet rezoluta për pranimin në UNESCO
-Takim koordinues me shtetet e Kuintit për procesin e anëtarësimit të Kosovës në UNESCO dhe për proceset e tjera integruese/
Nga Behlul Jashari/ PRISHTINË, 6 Tetor 2015/ Kosova pret që Bordi Ekzekutiv i UNESCO-s të votojë gjatë këtij muaji rezolutën për pranimin në UNESCO. Kështu u tha sot në një takim koordinues me shtetet e Kuintit për procesin e anëtarësimit të Kosovës në UNESCO dhe për proceset e tjera integruese, bën të ditur MPJ kosovare.
Njoftimi i sapodërguar sonte thekson se, zëvendësministri i Punëve të Jashtme të Republikës së Kosovës, Petrit Selimi, ka pritur sot në takim pune ambasadorët dhe përfaqësuesit e shteteve të Kuintit në vazhdën e koordinimit të aktiviteteve në kuadër të procesit të anëtarësimit të Republikës së Kosovës në Organizatën e Kombeve të Bashkuara për Arsimin, Shkencën dhe Kulturën (UNESCO) dhe për proceset e tjera integruese.
Zëvendësministri Selimi falënderoi ambasadorët dhe përfaqësuesit e vendeve të Kuintit për mbështetjen e vazhdueshme dhënë Kosovës në procesin e anëtarësimit në UNESCO dhe në organizma të tjerë të rëndësishëm ndërkombëtarë dhe kërkoi vëmendje të shtuar ndaj gjuhës negative dhe pozicionit tejet negativ të Serbisë që rrezikon edhe vet procesin e normalizimit.
Selimi u zotua për vazhdimin e fushatës pozitive të Republikës së Kosovës, duke përfshirë angazhimin e të gjithë aktorëve relevantë në mesin e të cilëve edhe mediet, universitetet, institucionet shkencore e kulturore, shoqëria civile e kështu me radhë.
Në 28 shtator edhe Principata e Monakos nënshkroi si bashkësponsorizuese kërkesën e Kosovës për anëtarësim në UNESCO. “Tani janë bërë 47 shtete që janë rreshtuar përkrah Kosovës në kërkesën që çështja e anëtarësisë të shqyrtohet nga Bordi Ekzekutiv në tetor”, bënte të ditur zëvendëskryeministri e ministri i Jashtëm i Kosovës, Hashim Thaçi nga Nju Jorku. “Po ecim përpara hap pas hapi”, shprehej ai.
Ndërsa zëvendësministri i Jashtëm kosovar, Selimi në një konferencë të jashtëzakonshme shtypi në 12 shtator bënte të ditur se Kosova bëri hapin e parë drejt anëtarësimit në UNESCO. “Kërkesa për aplikim është dorëzuar nga Shqipëria dhe është nënshkruar nga 44 shtete anëtare të UNESCO-s, që përbën një numër rekord të bashkësponsorizuesve në historinë e re të UNESCO-s”, theksonte Selimi.
25 TETOR 2015- Albanian American Success Stories; Mbrëmje Gala në Battery Gardens
Albanian American Success Stories-së shpejti me një eveniment të rëndësishëm më 25 Tetor, 2015 në Battery Gardens, NYC*/
New York, NY, October 6, 2015. – Pas përfundimit të suksesshëm të fazës së parë të projektit Albanian American Success Stories (Histori Suksesi Shqiptaro Amerikanë), projekti që synon evidentimin dhe promovimin e historive të suksesit dhe krijimin e një rrjeti bashkëpunues të profesionistëve dhe sipërmarrësve shqiptarë,në një Mbrëmje e tipit Gala, do të hapë siparin për nominime të reja në raundin e dytë, me një event në Battery Gardens në New York më 25 Tetor 2015, nga e cila do të përfitojë dhe Fondi Shqiptar për Fëmijë me autizëm.
Kjo mbrëmje do të moderohet nga aktorja dhe producentja e Hollywoodit Masiela Lusha, me pjesëmarrjen dhe performancë nga Diva e operës ndërkombëtare Ermonela Jaho dhe një panel profesionistësh me zë në fusha të ndryshme si Dr. Dennis Dimitri, President i Shoqatës së Mjekëve të Massachusetts, Bankieri Richard Lukaj, Gazetarja e Fox5 Lidia Curanaj, Profesori Peter Christopher, Stilistja Katerina Bocci dhe Sipërmarrësi në fushën e teknologjisë Donald Leka. Ata do të ndajnë detaje dhe këshilla nga historia dhe rruga e suksesit për të qenë aty ku janë sot. Kjo platformë e nxitjes së bashkëpunimit midis profesionistëve, të rinjve dhe studentëve dhe krijimi i mediumeve dhe eventeve të tilla ku ata mund të lidhen dhe bashkëpunojnë por edhe të frymëzohen është shumë i rëndësishëm.
Mbrëmja është ideuar me ecje në tapetin e kuq, intervista nga mediat, mundesi për të komunikuar me panelin e zgjedhur, argëtim, pjesëmarrje në ankand dhe mundësi për përfshirje direkte në hapjen e procesit të nominimit për raundin e dytë. Procedurat për media do të jenë të njëjta si në eventin e kaluar, xhirime, fotografi dhe intervista do të lejohen vetëm gjatë një orëshit në tapetin e kuq.
Ndërsa vitin e kaluar përfitoi Fondi Kosovar për Arsim, nga kjo mbrëmje do të përfitojë Fondi i Fëmijëve Shqiptarë me Autizem i Dr. Shpresa Xhaklit. Nëpërmjet një ankandi që do të zhvillohet gjatë mbrëmjes nën udhëheqjen e Miss Massachusets 2015 do të promovohen stiliste shqiptare nëpërmjet stilimeve të tyre apo personazhe nga projekti me produktet e tyre të dhuruara.
Projekti udhëhiqet nga i njëjti Bord, një grup entuziast profesionistësh të fushave të ndryshme, si Mjeshtrti i Fotografisë Fadil Berisha, Sipërmarrësi Giorgio Kolaj, Financieri Nick Markola, Avokatja Beti Beno, Dr. Kujtim Balidemaj, Avni Mustafaj, Etrita Ibroci, Mark Kosmo, Blerta Alikaj, Ismer Mjeku e Simon Vukel dhe Drejtoreshën Ekzekutive Vera Mjeku dhe një staf teknik i gjerë fotografësh, videografe, editorë, stilistë, grimierë, etj.
Impakti nga faza e parë kanë qenë shumë pozitiv dhe konstruktiv dhe kjo ka bërë që projekti të promovohet dhe në Kosovë dhe Mal të Zi. Historitë e suksesit shqiptaro amerikan janë burim frymezimi dhe bashkëpunimi edhe për shqiptarët në Ballkan dhe për këtë arsye në bashkëpunim me Ambasadat Amerikane në Prishtinë dhe Podgoricë u mbajtën panele në universitete, tryeza të rrumbullakta, vizita në investime shqiptaro dhe amerikane dhe qendra per fëmijë me aftësi të kufizuara për të parë mundësitë se si anëtarë të projektit të inkuadrohen e të ndihmojnë në fusha të ndryshme. Projekti synon që të krijojë shkëmbime të vazhdueshme grupesh profesionishtësh dhe grupe mentorësh për studentë dhe profesionistë të ri.
Kriteret për nominimet do të jenë së shpejti në faqen e projektit në internet www.AlbanianSuccessStories.com. Sic edhe është cilësuar, këto personazhe duhet të kenë histori suksesi interesante, jo vetem në planin personal, po dhe histori frymëzuese që kanë pasur ose që kanë impakt direkt në botën shqiptare amerikane apo atë amerikane.
Projekti i inkurajon anëtarë të komuntetit të nominojnë personazhet e tyre, duke i nominuar me një histori të shkurtër. Disa nga personazhet që janë nominuar tashmë janë shkencëtarja shqiptare Laura Mersini, Kristjan Sokoli, futbollisti në ligën NFL, Polikseni Manxhari, Miss Massachusets 2015, Murat Myftari, anëtar i Forcave Speciale Amerikane, këngëtarja Bebe Rexha, Mario Ademaj, mjeku nga Wisconsin që ka hapur klinika shëndetësore pa pagesë, Adrian Hadribeaj, kampioni botëror në karate e të tjerë.
Pas eventit të radhës në New York, dhe evenimenteve në Kosovë dhe Mal të Zi, projekti do të promovohet në Washington DC në një mbrëmje me anëtarë të Kongresit dhe Senatit si dhe anëtarë të organizatave të rëndësishme në Washington dhe më pas në Tiranë e Shkup.
*Sipas Komunikates per Media
Ne Foto: Pamje nga sezoni i kaluar
Samiti për Diasporën dhe (pa)përgjegjësia kushtetuese
Nga takimi i Kryeminsitrit rama me perfaqesues “te perzgjedhur” te diaspores me 26 Shtator en New York/
Nga Afrim Krasniqi/
Kryeministri Rama lajmëroi javën e kaluar se në muajin mars 2016 do organizohet në Tiranë “Samiti i Parë i Diasporës” shqiptare. Lajmi bëri headline dhe u komentua gjerësisht si një risi në vendimmarrjen politike të Tiranës ndaj komuniteteve shqiptare në botë. Në fakt, një nismë e tillë daton herët, më 1995 por që u harrua shpejt për shkak të krizës politike 1996, dhe që u risoll në axhendën zyrtare më 2006 duke u programuar për vitin 2007. Në Strategjinë Kombëtare për Diasporën dhe Emigracionin (2006) parashikohej se Kongresi i Parë i Diasporës do kishte përgjegjësinë “shqyrtimin e politikave aktuale për mobilizimin e diasporës shqiptare, ku me prioritet do të shqyrtohen çështje si ruajtja e gjuhës dhe kulturës, fenomeni i ikjes së trurit dhe investimet në Shqipëri”. Për jetësimin e projektit u programuan 100000 fletëpalosje (25000 euro), 5000 broshura (5000 euro), si dhe 5000 euro materiale te tjera reklamuese, pra në total 35 mijë euro. Nuk ka informacion zyrtar se çfarë ndodhi me projektin dhe as strategjinë, por risjellja në jetë e idesë së Kongresit të Diasporës (tashmë i quajtur Samit), është tregues se asnjëri prej angazhimeve nuk është realizuar.
Përtej këtyre detajeve të rëndësishme, tema e diasporës meriton edhe një analizë më plotësuese dhe shteruese. Kushtetuta e Shqipërisë (neni 8) detyron shtetin shqiptar “të mbrojë të drejtat e shtetasve shqiptarë me banim të përkohshëm ose të përhershëm jashtë kufijve të vet” si dhe tu sigurojë “ndihmë shtetasve shqiptarë që jetojnë e punojnë jashtë shtetit për të ruajtur e për të zhvilluar lidhjet me trashëgiminë kulturore kombëtare”. Në funksion të këtij përcaktimi kushtetues, çdo qeveri shqiptare e viteve post 90 ka premtuar se çështjet e diasporës do jenë parësore në angazhimet e tyre. Gjithsesi, bilanci i deritanishëm flet për të kundërtën, – asnjë qeveri nuk ka kryer si dhe sa duhet detyrimin e vet kushtetues.
Le ta ilustrojmë politikën zyrtare me evoluimin e idesë për një ministri diaspore për shqiptarët jashtë vendit. Referuar faqes Ministrisë së Punëve të Jashtme (MPJ) numri i shqiptarëve që jeton në emigracion është 1.35 milion, ku sipas numrit, vendin kryesor e zënë Italia, Greqia, SHBA, Britania e Madhe, Kanada, Gjermani, etj. Në një vend me popullsi 3.3 milion banorë, ku 1.3 rezultojnë zyrtarisht në emigrim dhe vetëm 2 milion në vend, do të duhej që çështjet e emigrimit dhe diasporës të kishin vend prioritar. Në fakt, asnjë prej kabineteve qeveritare prej 1990 dhe rrjedhimisht, asnjë kabinet qeveritar në historinë e këtij vendi nuk ka pasur ministri diaspore. Kemi pasur fjalën “emigracion” në strukturën e disa ministrive, sidomos pas 1996, por në vitet e fundit edhe ajo është hequr. Politika ofroi si zgjidhje ekzistencën e drejtorisë për emigracionin (1992) në kuadër të MPJ, strukturë e cila mbulonte edhe diasporën. Më 1996 me VKM qeveria krijoi Institutin e Diasporës, një strukturë në varësi nga Këshilli i Ministrave dhe që përbëhej vetëm nga 3 (tre) persona. Dhjetë vjet më vonë, më 2006, qeveria shpalli me VKM krijimin e Institutit Kombëtar të Diasporës, institucion tashmë në varësi nga Ministria e Punëve të Jashtme. Ekipi ekzekutiv i Institutit do përbëhej nga vetëm 4 (katër) persona, një prej të cilëve duhej të ishte diplomat. Vendimi parashikoi edhe ngritjen e një Bordi Drejtues me drejtorë nga shtatë ministri të ndryshme. Pas disa eksperimenteve të tjera, aktualisht në strukturën e MPJ gjendet një zyrë e quajtur “sektori i diasporës”, një prej tri zyrave që bëjnë pjesë në drejtorinë e Diplomacisë Publike, Partneriteteve dhe Diasporës. Refuzimi për të pasur një ministri diaspore (në nivel ministrie ose sekretariati shtetëror) , siç kanë pasur dhe kanë shumë shtete evropiane dhe në botë, përfshirë edhe 4 prej 5 vendeve fqinje, mbetet tregues i mungesës së interesit, vëmendjes, prioritetit dhe vullnetit politik ndaj këtij realiteti.
Çështja tjetër me shumë rëndësi është koncepti ynë për diasporën. Deri më 1990 ajo shihej si potencial armik dhe në rastin më liberal si potencial kulturor, pas 1990 dhe gjatë dekadës së parë të tranzicionit diaspora u pa si burim financiar për familjet dhe ekonominë shqiptare. Ajo u përdor dhe u bë pjesë e axhendës politike vetëm në raste krizash politike, në rastet e nevojave për dekor festimesh apo si alibi në procese privatizimi masiv si në fushatën jo-transparente “Shqipëria 1 euro”. Presidentë, kryeministra, ministra, deputetë e zyrtarë të lartë, parti politike dhe media, gjatë udhëtimeve të tyre jashtë në të shumtën e kohës gjejnë ca orë për të takuar komunitete të diasporës, kryesisht për shprehje interesi ndaj tyre, jo për axhenda dhe projekte partneriteti serioz dhe funksional. Kur zyrtarët pyetën, ata listojnë si arritje të rëndësishme ndonjë shkollë shqiptare të hapur në diasporë, ndonjë marrëveshje njohjeje për pensionet, ndonjë financim apo aktivitet kulturor, ndonjë program në TVSH apo gazetë, ndonjë dekoratë të dhënë apo punën e ambasadave shqiptare atje. Siç shihet, bilanci është minimal, kilometra larg premtimeve, nevojave dhe pritshmërive. Projekte periodike si ai i kthimit të trurit, i thithjes së kapitalit të tyre financiar në vend apo i aktiviteteve ndërkombëtare promovuese, janë vetëm disa pika në hapësirën dhe nevojën e madhe oqeanike të bashkëpunimit.
Në terma konkretë sjellja jonë mbetet mosmirënjohëse, aksioniste, propagandiste dhe abuzuese ndaj diasporës dhe gjithçka ajo përfaqëson. Mjafton të përmendim faktin se kohët e fundit u nxorën jashtë përdorimit më shumë se 150 mijë karta identiteti dhe u kërkuam që fajin tonë ta paguajnë përsëri ata, se më lehtë ofrohen shërbime në zyrat e shteteve të tjera sesa në zyrat e ambasadave tona, se shteti shqiptar ende nuk ka një listë të politikanëve shqiptarë që konkurrojnë në nivele lokale apo qendrore në disa vende evropiane, se universitetet tona nuk ofrojnë asnjë program studimi për çështjet e diasporës dhe emigrimit, se autoritetet tona nuk arrijnë të dërgojnë as abetare për fëmijët jashtë që duan të mësojnë shqip, se zyrtarë të lartë të shtetit nuk denjojnë të gjejnë 30 minuta kohë për të takuar komunitetet tona jashtë, se jemi gati të denigrojmë çdo shqiptar të famshëm që nuk i bindet urdhrave të parisë së Tiranës dhe të ngremë në qiell çdo sjellje folklorike që i bën reklamë politikës zyrtare këtu, se të gjithë emigrantët (indirekt) vijojnë të paguajnë taksë banimi, pastrimi, TVSH-je, etj, ndërkohë që nuk ofrojmë për ta as shërbimin më të vogël social e kulturor, se shteti nuk ka asnjë statistikë të kërkuar dhe hartuar mbi shqiptarët që humbin jetën tragjikisht në vende të tjera, ndodhen në burgje apo janë studentë në universitete, që botojnë libra apo kanë bilanc profesional në jetën e tyre të integruar…!
Tej retorikës dhe akteve protokollare apo politike, tej premtimeve elektorale sa herë vijnë zgjedhjet, tej përdorimit si dekor në aktivitete apo raste ceremoniale, ajo që mbeten janë pyetje e dyshime të shumta. Pyetjet thelbësore që duhet të ngrihen dhe të përbëjnë axhendën prioritare në çdo takim, kongres, samit apo trajtim të rastit janë e mbeten: a e njeh dhe a është në gjendje shteti shqiptar të përmbushë detyrimin kushtetues ndaj diasporës; a kemi krijuar me të marrëdhënie besimi aktiv apo mosbesimi permanent; e shohim atë si pjesë integrale të shtetit e shoqërisë apo si burim fitimi financiar, nevojë imazhi dhe numra për vota të importuara në fushata elektorale; përse nuk i japim diasporës të drejtën e votës, përse nuk krijojmë një ministri vetëm për diasporën, përse kufizojmë diasporën për përfshirje në jetën politike e publike, përse nuk e trajtojmë detyrimin për mësimin e fëmijëve të tyre në shkollat shqipe si detyrim kushtetues kombëtar, përse nuk kujdesemi sa dhe si duhet për problematikat e shumta të tyre, përse nuk i përfshijmë ata në punën e ambasadave dhe ofrimin e shërbimeve shtetërore ku ato ndodhen, përse nuk krijojmë një regjistër kombëtar të diasporës, përse nuk kemi marrëveshje të dyanshme bashkëpunimi adresuar atyre edhe me qeverinë e Kosovës, përse me ligj nuk lejojmë të kemi president apo parti politike nga diaspora, përse nuk kemi asnjë rast të debatit ose seancës dëgjimore parlamentare për çështjet e emigracionit, përse e trajtojmë pronën, shtëpinë dhe trashëgiminë e tyre këtu si pronën e plaçkën tonë…?
Janë pyetje pa fund, për të cilat ende asnjë qeveri nuk ka dhënë përgjigje dhe siç shihet, as tani nuk do ketë përgjigje. Le ti përsërisim deri në mars 2016, së pari për të mos lejuar që nisma e Samitit të mos ketë fatin e kongresit që nuk u bë më 2007, dhe së dyti për t’i kujtuar politikës se 1.35 milionë shqiptarë meritojnë shumë më tepër respekt, mirënjohje, vëmendje dhe përgjegjësi kushtetuese.
The Adventures of Alice in the Albanian Wonderland
By Merita Bajraktari McCormack/
As the Western world breathed a sigh of relief after World War II and moved towards progress and freedom, Albania trotted along with the Eastern Bloc countries and for almost half a century walked a destructive path. The communist dictatorship and its totalitarianism affected every part of life in Albania. Among others, Alice’s Adventures in Wonderland was a victim left in its wake.
The first Albanian version of Alice was published in 1944 and titled Liza në botën e çudinavet [Liza in the land of wonders]. It was translated by Beqir Çela and Hysjen Çela (they were unrelated), and published in the Geg dialect of northern Albania. It has been said that for Albanian intellectuals, such as the Çelas, it was a crime to have known English or to hold a diploma from a western school in the 1940s, ‘50s and ‘60s. The sentence was twenty-five years in prison or even death. Hysjen Cela was jailed and released after some twenty years. Beqir Çela became a Member of the Albanian Parliament after WWII and, along with other intellectual Albanians and MPs, was quickly proclaimed an “enemy of the state” and executed in 1948. That brought about the end to the publication of the Çela edition of Alice. The book has all but disappeared, with the only surviving copy in tatters in the National Library of Albania.
The word beautiful comes to mind when the “A Mad Tea-Party” portion of the 1944 Albanian Alice is compared to the same text of the later editions published under Communist rule. Its translation is more dynamically equivalent and Carroll’s twists of meaning and nonsense are better explained. I had access to the book only in photocopies of the selected section, but one can easily feel the richness in words, meanings, rhymes, verses, and the serious effort to bring Alice in Albanian as close as possible to the original.
Alice was not available in Albanian from 1944 until 1961 when the “War of Classes” applied by the communists softened a bit and Drago Siliqi was made head of the state publishing house Naim Frashëri. He advocated that selected foreign literature be translated into Albanian; among these selected texts was Alice in Wonderland. He organized many writers and translators and tasked them with selecting foreign literature to translate. A number of the authors and translators selected were later persecuted by the communist regime, but a list of foreign literature was compiled and translators were put to work. Alice was part of that original list, and the translation by Maqo Afezolli, titled Liza në botën e çudirave [Liza in the land of wonders], was completed in 1961 and reprinted many times until 1998. This second Albanian edition and all editions of Alice since are written in the Tosk dialect, also known as the Unified Albanian Language. The short period during which Drago Siliqi directed the state publishing house was referred to by many in the Albanian literary world as “The Light Coming Along.” Unfortunately Siliqi was killed in 1963 in an airplane accident in China while on a professional visit. The years after 1965 brought a worsening of the “War of Classes.” Religion was banned and a cultural revolution occurred in every aspect of life—the ideology of Marxism and Leninism was prevalent and the crazy idea of Dictator Hoxha for “Creating a New Man” took full effect throughout Albania.
Maqo Afezolli’s translation of 1961 was reprinted in Albania and Kosovo and was the only Alice to appear in Albanian until the late 1990s. At this time several other versions were published, some as translations from the original English and several from Italian. In this essay I will discuss the 1985 reprint version of the Maqo Afezolli 1961 edition and the 2006 edition by the brothers Eri and Taulant Tafa who based their translation on an Italian version. It is also titled Liza në botën e çudirave [Liza in the land of wonders.]
The 1985 Afezolli reprint includes a foreword written by children’s book writer, Naum Prifti. It provides a short history of Alice, gives background on Lewis Carroll, and discusses critiques of the book. Prifti provides a general discussion of nonsense and parodied verses, a number of which are omitted from most Albanian editions. The foreword suggests that Alice mocks the western political class and its religion, something that would be unlikely for Lewis Carroll, a conservative Anglican Deacon.
The following analysis pertains to these two editions. I had wanted to compare the 1944 edition and any later one, but the lack of available copies makes the task difficult. Nevertheless, the 1985 edition translated by Maqo Afezolli and the 2006 edition translated from Italian by Tafa brothers differ in a few elements which makes an analysis more interesting and educational. Below I have followed the order of Warren Weaver. The reader should also keep in mind that this is the first ever analysis of Albanian editions. Consider these elements:
Parodied Verse
The parodied verse “Twinkle, twinkle little bat…” in both editions is translated mechanically. In the 1985 edition the verse is translated, in rhyme, as:
“The bat is twinkling,
I’m thinking hard as to where he is flying to”
In the 2006 version this verse is translated as:
“Quietly, quietly,
Quietly the bat is running
Covered with a cape”
This is based on an Italian edition and demonstrates a lack of knowledge of the well-known English poem by both the original Italian translator and the Tafas. The Albanian language is rich in such poems that could have been parodied. The Tafas, in e-mail correspondence with me, admit to creating a debatable but artistic translation and said that their choice of words and their case usage in Albanian could have been better because it would have brought something new to the translation.
Puns
“To murder the time” is excellent in both editions and it is well used. In Albanian language the phrase “po e vret kohen” which means “to kill the time” is an everyday slang and often is used to joke and to also mock the lazy and the sluggish people. Albanian society, as in many Eastern European countries, is known for wasting time— on coffee and cigarettes for men, gossiping for women, and long hours of outdoors playing for children—so “killing the time” makes good sense when read in Albanian.
“To draw” is missed in both books. Both editions have simply used the verb “draw” as “take out liquid from somewhere or something” and have not elaborated further. The translation is done mechanically and the double meaning “to draw a picture” is totally left out in the translation. In the 1944 edition the authors had made an effort to explain in Albanian the double use of the English verb ‘to draw’ but missed the meaning. In the 1961 and 2006 editions it is missed completely.
“Well-in” is missed in the 1985 edition. In the 2006 edition the word
“BRENDA” (Well-in, inside) is capitalized to emphasize the word, as was also done in the Italian edition.
Manufactured or Nonsense Words
The manufactured word “muchness” is omitted in the 1985 edition and the letter “m” connection is used simply as an irrelevant joke by inserting funny words like moustache, mouse, and mule that could make the reader happy or fearful.
The translators of the 2006 edition mechanically translate the word “muchness” from the Italian version and also fail to make the connection between the Albanian word and other words beginning with m. The word “muchness” was translated as shumë (it actually means “much”) and the reader can be easily confused as it begins with s and the objects all begin with the letter m. The translators could have done better by including other Albanian words beginning with s.
Jokes That Involve Logic
The logical joke of “having less than what is present” has been included in both editions. They are translated well. The Albanian editions should take some pride in “Albanianizing” Carroll’s nonsense in this section of the “Mad Tea-Party.” Both translations are done accurately and effectively and because the Albanian language provides specific applicable words, this comes across as a good joke. Both editions render the jokes the same way as the original.
Twists of Meanings
The efforts to translate twists of meaning are present and while a few are effectively translated and bring the humor equally as in the original, there are some that are translated verbatim and one that makes no sense. The March hare saying “Suppose we change the subject” is present in both editions. The word “treacle” is translated as “karamel” (caramel) in the 1985 edition and as “musht” (a fruity mush) in the 2006 edition.
“Learning to draw, you know” is missed in both editions. As previously explained the lack of double usage of the verb ‘to draw’ was difficult to translate. Some effort could have been made to bring a fair or even poor translation up to the level of the original English edition as the 1944 edition does. But unfortunately none of the post 1944 editions show such an effort.
“Why with an m-?” and “Why not,” the rude answers to the questions are present in both editions. Unfortunately they are mechanically translated and are not logically connected to the “muchness” subject. This relates in particular to the 2006 edition, which makes some effort to elaborate on the “muchness” word but fails to deliver. The 2006 edition translates “Spring Hare” as Martian Rabbit, while Dormouse is translated both as Gjeri (Dormouse) and in a few instances as Ketri (Squirrel), which the translators have said was an oversight.
This year-long “Alice in Translation” project took me through quite a fascinating journey back to the country of my birth and youth, searching and researching, reading and making notes, telephoning and emailing, the end result being an honest though simple account of The Adventures of Alice in the Albanian Wonderland. I expect we will have more editions of Alice in the future as the book will be a staple forever in every Albanian child’s library.Author’s note: This whole effort would never have materialized without the generous support of my husband, John McCormack, who understood what it meant to me to work on this Albanian language literary project; and our three children Sabrina, Kevin, and Edward for their constant help and encouragement; the respectable Albanian of Boston, the gentleman Mr. Van Christo of Frosina Information Network, for having faith in me and recommending me to get involved with this project; Mr. Jon Lindseth and his team for guiding, listening to me, and most of all being very patient with me throughout the process; Ms. Rezarta Dyryzi–Zotaj who is always there for me and rescues me all the time by “fixing” my English or my problems; Mrs. Vojsava Dyryzi for securing the books in Albania; Miss Lindita Komani for her tireless effort at the National Library in Albania, sorting through titles, photocopying, emailing, providing information, and aiding with the bibliography; Mr. Grant Harris of the Library of Congress for obtaining a reference book from a distant location and for his insightful advice and thoughts on the process; Mr. Lekë Mirakaj and Mr.Simon Mirakaj from the Albanian Association of Politically Persecuted for the information on Beqir Çela; Prof. Lluka Qafoku for his valuable information on the late Beqir Çela; Prof. Astrit Bishqemi for information on the Çela translators; Mrs. Laura Siliqi Konda for her information on her father, the late Drago Siliqi; Mrs. Drita Siliqi, authors Naum Prifti and Pëllumb Kulla; Elvis & Gjergji of Shtëpia e Librit for finding a copy of the scarce 1961 edition of Alice; the Dielli newspaper for running ads for the 1944 edition, sadly without success; the Tafa brothers for their invaluable information, communication, and tireless efforts to explain in detail their 2006 edition; Dr. Dashamir Malosmani, the son of the publisher of the very first Alice in Albanian, with whom we recently established contact and who is optimistic that a copy of the lost 1944 edition will be found; and last but definitely not least Mr. Vladimir Misho who traveled a lot, phoned many people in many cities of Albania searching for books, people, resources, and materials. To all I am forever grateful!
MBM