*Mediat serbe tmerrojnë lexuesit me raportimet e tyre nga Sanxhaku: “Uniformat e gjelbërta kanë parakaluar nëpër qytet dhe kanë nderua kriminelin ( duke aluduar në Aqif Blytën)” – raporton Blic./
Nga Ismet Azizi/
Liderët fetar marshuan nëpër qytetin e Pazarit të Ri të përcjellur nga 100 nxënës të shkollave të mesme të cilët ishin veshur me uniforma të gjelbërta me stemën e Sanxhakut në kraharor dhe me fesa (qeleshe) të kuq në kokë. Blic fajëson myftiun e Sanxhakut Muamer Zukorliq për irredentizëm. Më tutje,Blic vlerëson se Zukorliq është“i njohur për deklaratat ndezëse dhe separatiste dhe se nuk ndalet së provokuari dhe së ndjellurit frikë”.
Gjatë një marshimi në lagjen Haxhet në Pazar të Ri, ku 70 vjet më parë janë ekzekutuar viktimat e komunizmit, Zukorliq me veti mori më tepër se 100 përkrahës të tij të veshur me uniforma të gjelbërta me stemën e Sanxhakut dhe me fesa të kuqe në kokë. Blic shkruan se kjo njësi, kryesisht e kanë përbërë nxënësit e shkollave të mesme,të cilat kontrollohen tërësisht ngaZukorliqi.
Kjo gazetë por edhe mediet tjera serbe, vlerësojnë se Zukorliqi ka provokuar rëndë serbët. Fakti që në mesin e viktimave, ku ndodhet edhe kreu politik dhe ushtarak i kësaj periudhe përfshirë Aqif Effendi Blytën, mjafton që historianët serbë të konsiderojnë se ai se Blyta është përgjegjës për krimet e kryera kundër serbëve gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Gazeta “Kurir” e akuzon myftiun për rekrutim të të rinjve në njësitin etij ushtarak, të cilin e quan “ Hanxhar divizija”. Këto akuze shtrihen edhe në formën kinse Zukorliq bënë rekrutimin e të rinjve për luftën në Siri.
Zoran Dragishiq, profesor i fakulteti të sigurisë, për gazetën në fjalë, ka thënë se kjo çështje duhet të trajtohet nga shërbimet e sigurisë, të cilat duhet të përcaktojnë nëse kemi të bëjmë me ndonjë tubim militant apo me një tubim të thjeshtë për ti nderuar Boshnjakët e ekzekutuar.
“Duke përdorur “armët e vjetra”– sensacionalizimin e tij, Zukorliq, këtë herë me mbështetjen e Partisë së Aksiont Demokratik (SDA), përsëri tërheqë vëmendjen për vete duke abuzuar, para se gjithash, me fëmijët, nxënësit e medresesë por edhe me momente tragjike dhe neuralgjike të historisë së re të boshnjakëve. Çdo qytetar i ndershëm i Sanxhakut mund të jetë i brengosur me pamjen e nxënësve të uniformuar të cilët janë abuzuar për qëllime politike” – thotë zëdhënësi i Partisë së Rasim Lajiqit, Muamer Baçevac, siq transmeton Blic.
“Zukorliq me këtë veprim thellon konfliktet dhe krijon ndarje të reja”, tha Dushan Spasojeviq, ish ambasador i Serbisë në Turqi.
-Spasojeviq ka deklaruar se ky është një lloj i manipulimit me ndjenjat dhe kthim në të kaluarën për të tërhequr vëmendjen e mediave dhe vëmendje të tjera në favor të tij. Me këtë veprim Zukorliq thellon ndarjet ekzistuese dhe krijon ndarje të reja.
Zukorliq nuk ka dashur të deklarohet në lidhje me “njësitin” në fjalë. Në Bashkësinë Kulturore Boshnjake, e cila është bashkë-organizatore, deklaruan se pjesëmarrësit janë veshur me kostume normale, jo me uniforma ushtarake.
“Është zgjedhur ngjyra e gjelbër për shkak se ajo është ngjyra e myslimanëve dhe fesi (qeleshja) është veshur, sepse ajo është pjesë e kostumeve tona. Janë bartur flamujt e bashkësisë islame, sepse simbolizojnë Sanxhakun dhe besimin tonë” – thotë Admir Muratoviq, presidenti iBKB.
Manifestimi i sotshëm,si duket, i ka zbutur raportet në mes Uglaninit dhe Zukorliqit.
Nga partia e Ugljaninit PAD (SDA), e cila mori pjesë në manifestim, u tha se me pjesëmarrjen e tyre në manifestim, ata treguan respektin për viktimat e krimit komunist.
Një rrugë e vogël me një emër të madh në Nju Jork -mban emrin e Nënë Terezës
Shqiptarët janë krenarë që jetojnë në rrugën që mban emrin e Nëna Terezës. Ata i ofruan mikpritje të ngrohtë zonjëns Liri Berisha, kur vizitoi rrugën që mban emrin e Nënë Terezës/
Nga BEQIR SINA, New York/
BRONX – NEW YORK : Sot, shënohet 17-vjetori i vdekjes së humanistes shqiptare, nobelistes dhe të bekuarës së Vatikanit, Nënë Terezës. Për këtë qëllim njofton shtypi nga Kosova në Prishtinë do të mbahet mesha solemne të cilën e udhëheq Ipeshkvi i Kosovës, Imzot Dodë Gjergji, në katedralen ‘Nënë Tereza’.
“Nënë Tereza asnjë vepër të saj nuk e ka nisur pa adhuruar Zotin në Eukaristi. T’i përngjajmë edhe ne asaj me lutje e adhurim. E Lumja Nënë Tereza – Lutu për ne! Ejani ta nderojmë bijën tonë të shenjtë, Nënën e Njerëzimit, Ambasadoren e popullit tonë të lashtë!”, është thirrja për të marrë pjesë në meshën e të premtes në Katedrale.
Nënë Tereza, emri i plotë i së cilës, është Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, ka lindur më 26 gusht të vitit 1910 në Shkup.
Ishte humaniste e njohur shqiptare, fituese e çmimit Nobel për Paqen, kurse më 19 tetor të vitit 2003 u shpall e bekuar nga Vatikani. Në vitin 1979, kur mori çmimin Nobel për Paqen, e gjithë bota mësoi se Nënë Tereza ishte shqiptare. Haste vështirësi për të folur rrjedhshëm gjuhën shqipe pas një largimi prej 70 vitesh dhe qëndrimi në ambiente joshqiptare, por ajo kurrë nuk e ka mohuar origjinën e saj.
Në çastin e marrjes së çmimit Nobel në vitin 1979, një nga klerikët që merrte pjesë në sallë e pyeti Nënë Terezën se nga ishte. Ajo deklaroi: “Kam lindur në Shkup, jam shkolluar në Londër, jetoj në Kalkutë dhe punoj për të gjithë njerëzit e varfër në Botë. Atdheu im është një vend i vogël me emrin Shqipëri”.
Ajo ishte nënë kujdestare e 7500 fëmijëve në 60 shkolla, ishte nënë që mjekonte 960 mijë të sëmurë në 213 dispanseri, ishte e vetmja në botë që trajtonte 47 mijë viktima të lebrozës në 54 klinika, kujdesej për 3400 pleq të braktisur e të lënë rrugëve në 20 shtëpi pleqsh, kishte birësuar 160 fëmijë ilegjitim e bonjakë.
Gonxhja mësimet e para i mori në një shkollë shqipe në Shkup, ku kreu dhe gjimnazin, por në gjuhën serbo-kroate. Pasionet e rinisë së Gonxhes ishin 3: të bëhej mësuese, të shkruante dhe të recitonte poezi dhe të kompozonte e të luante muzikë. Emrin “Tereza” e mori kur ishte 18 vjeçe dhe u bë murgeshë. Ajo ka ndërruar jetë më 5 shtator të vitit 1997 në Kalkuta të Indisë, dhe janë shkruar e shkruhen edhe sot e kësaj dite me qindra vepra për të.
Shqiptaret jane krenare qe jetojne ne rrugen qe mban emrin e Nena Terezes: Mikpritje ngrohte ne Nju Jork per zonjen Liri Berisha, kur mbrriti në rrugën që mban emrin e Nëna Tereses
Kurse – një rrugë e vogël është me një emër të madh në Nju Jork – Ajo mban emrin e Nena Tereses dhe është rruga më e populluar në një lagje ku jetojnë një komunitet i madh shqiptarësh. Megjithse, ajo është segment rruge dhe është riemëruar – por ajo ka tabelën “Mother Teresa Way” dhe komuniteti shqiptar në Nju Jork, ka një rrugë me simbolin të vendit të tyre, në njërën nga rrugët më të “shkelura” të qytetit të Bronksit, Nju Jork.
Kjo është arritur pesë vjetë më parë – pasi në lagjen e mbipopulluar me shqiptarë, një rrugë ka marrë emrin “Rruga – Nënë Terezës”. Dhe kjo është arritur me një kërkesë që ishte bërë atë kohë nga Anëtari i Këshillit Bashkiak, James Vacca (D-Bronx), me iniciativën e Fondacionit të Shoqërisë Shqiptaro – Amerikane, e drejtuar nga presidenti i saj Esad A. Rizai dhe profesor Haxhi Berisha.
Aprovimi përfundimtar i kësaj kërkese u arritë më 2 prill 2009, kur Këshilli i kësaj bashkie votojë në unanimitet për t’a aprovuar këtë kërkesë.
Në të cilën Bashkia e qytetit të Nju Jorkut, me anë të një rezolute të sponsorizuar nga Anëtari i Këshillit Bashkiak, James Vacca (D-Bronx), kishte vendosur, ri-emërtimin e një segmenti rruge në qytetin e Bronksit, me emrin e nobilistes shqiptare, bamirëses së njohur Nëna Tereza. Duke vendosur kështu që rruga Lydig Avenue – të ketë tabelën Mother Tereza Way.
Me këtë rast, aty u zhvillua edhe një ceremoni dedikimi kushtuar emërimit të kësaj rruge me emrin e Nënë Terezës. Ceremoni, e cila fillimisht u mbajt në Këshillin Bashkiak të qytetit të Nju Jorkut, dhe në fillim të verës së atij viti u mbajt në qoshen mes rrugëve Lydig Avenue dhe Hollanda Avenue. Aty ku do të vendosej edhe një tabelë në shenjë nderi, e cila do të shënojë këtë rrugë me emrin “Mother Teresa Way”.
“Si udhëheqëse shpirtëror, si një njeri që ka mishëruar vetëm bamirëse, Nënë Tereza ka qenë një figurë e frymëzues për shumë njerëz anembanë botës, për dekada, tha sponorizuesi zyrtarë i rezolutës për vendosjen e emrit të Nënë Terezës , një rruge në këtë lagje të Nju Jorkut,”, tha James Vacca. “Kur në këtë rrugë, e cila do të quhet rruga Nënë Tereza, burrat, gratë dhe fëmijët që do të ecin lart e poshtë dhe do të jenë në gjendje të kërkojnë, e të këshillohen me shembullin e mrekullueshme të bamirëses shqiptare, për atë çka ajo ka bërë, për të gjithë ne”, tha Vaca.
Dhe natyrisht, që Shqiptaro-amerikanët, duke përfshirë dhjetëra mijëra që banojnë në Bronks, e kryesisht në lagjen Pelham Parkway, janë krenarë që kjo rruge në lagjen e tyre, ka tanimë emrin e Nënë Terezës.
Këtë rrrugë e ka vizituar edhe Dr.Liri Berisha, siç shkruante për këtë viztë konservativja njujorkeze New York Post, për gruan e ish- kryeministrit të Shqipërisë, presidente e Fondacionit Nënë Tereza. Ajo gjatë vizitës së saj në Nju Jork, takoi shumë shqiptarë që kish bizneset e tyre në rrugën Lydig Avenue, e cila tashmë mban edhe emrin Mother Teresa Way -. Zonja Berisha shkruante NYP ishte duke bërë homazhe ndaj bamirëses së madhe me origjinë shqiptare.
Sipas konservatores njujorkase, New York Post, vizita e Dr Liri Berisha, gruaja e Kryeministri shqiptar Sali Berisha, ishte një moment veçantë, dhe një çast vendimtar për bashkësinë e madhe shqiptare që banon në këtë lagje në Pelham Parkway – Bronks . Mbasi ajo erdhi në këtë rrugë një vit më pasë – në ditëlindjen e Nëna Tereses me ftesën e Këshilli i Bashkësisë së qytetit të Nju Jorkut, e anëtarit të saj James Vacca, i cili ka prerë edhe shiritin e inagurimit, që një bllok i rrugës Lydig Avenue të merrte emrin Nënë Tereza , shkruante ndër të tjera, kjo e përditëshme konservative njujorkese.
Mandej edhe Dom Pjeter Popaj, famullitari i Kishes Katolike Shqiptare Zoja e Shkodrës, duke folur për këtë gazetë , mburrrej me Nëna Teresen dhe fliste me krenari . Ai ka treguar për këtë gazetë se :” Gonxhe Bojaxhiu – Nëna Jonë! që e gjithë bota e thirri Nëna Terese, po në këtë lagje të mbipopulluar nga emigrantë shqiptarë, në bashkëpunim me Qendren Kulturore “Nëna Terese”, pranë kësaj kishe, ka organizuar aktivitete të mëdha për të kujtuar e nderuar figurën më madhore të gruas shqiptare Nëna Tereze”.
Me këtë rast ai ka permendur edhe darkën 4 vjetë më parë, ku mori pjesë si mysafire nderi edhe Dr Liri Berisha në kuadrin e akitiviteteve për të shënuar 100 vjetorin e lindjes së Nëna Tereses, në SHBA-së.
“Unë mendoj se zonja e parë e Shqipërisë, e cila erdhi në lagjen Pelham Parkway, dhe sidomos duke vizituar bllokun e rrugës “Mother Tereza Way”, paraqet një vizitë historike,” citohet të ketë thënë për vizitën që i bëri rrugës Nëna Terese në Nju Jork, zonja Berisha, anëtari i Këshillit të Bashkisë së Nju Jorkut, James Vacca. Duke shtuar se në këtë lagje e sidomos në këtë rrrugë shihen se një numër i madh i shqiptarëve janë bërë tregtarë të suksesshëm, në ndërtimin e pronarëve dhe menaxhimin e bizneseve, në Bronx., çka e bëri vizitën e zonjës Berisha në këtë bllok rrugën Mother Teresa Way.
” Një ditë jetike dhe krenarie të mëdhe për këtë komunitet, në Pelham Parkway” ka thënë asamblesiti i parë shqiptarë në Asamblenë e Nju Jorkut, zoti Mar Gjonaj, duke shtuar se “Ne ishim të nderuar dhe të nderuar nga prania e zonjaës Berisha për të vizituar edhe lagjen tonë në Bronx, segmentin e rrugës që mban emrin Rruga Nëna Terese, rruga ku kalojn kohën me familjet dhe udhëheqësit e biznesit, dhjetëra qindra shqiptare, në këtë qytet” citohet të jetë shprehur Mark Gjonaj, asambleisiti i distriktiti 80-të në Bronx NY.
Por, Nnjë ngjarje tjetër historike, e cila lidhet me këtë rrugë në Bronks, Nju Jork, është edhe ajo kur 30 vjet më parë Nënë Tereza, u takua në shtëpinë e motrave të bamirësisë me mbretëreshën shqiptare, Gerarldinën.
Është ky një nga episodet e rralla që mbërritur në publik pas 30 vjetësh, kohë kur Nënë Tereza, do të takohej me familjen mbretërore, kur ata ishin të vendosur në Nju Jork. Kjo dëshmi është zbuluar më parë nga një veteran i Mbretërisë Shqiptare në mërgim, Musli Mulosmani, i cili i pati dorëzuar gazetës “Bota sot”, një artikull të shkruar tri dekada më parë nga znj. Lume Musa Juka, në gazetën “Atdheu”, e cila ka qenë dëshmitare e vizitës së Nënë Terezës, dhe bisedës në Mbretëreshën Geraldinë. Znj. Juka do të sillte shkurtimisht në atë përshkrim se çfarë biseduan dy gratë e “mbretërive” të ndryshme, njëra e tokës dhe tjetra e qiellit. Nënë Tereza i shpreh Mbretëreshës Geraldinë dëshirën për t’u kthyer në atdhe, në Shqipëri, se si ajo lutej te Zoti për familjen mbretërore, për gjendjen e familjes së saj lënë në Shqipëri dhe ndjeshmërinë për botën moderne të Amerikës në atë kohë.
Ndërsa, sot shumë banorë në Bronx (Bronks) janë mblodhur për të festuar ditëlindjen e 104-të të Nënë Terezës, duke dhënë ushqime për të vobektit në komunitetin e tyre, njoftoi televizioni lokal Bronx News 12, Udhëheqësit lokal , James Vacca, senatori Jeff Klein dhe asambleisti Mark Gjonaj për çdo vjet në këtë ditë organizojnë një fushat bamirësie ku qytëtarët mbledhin ndihma, duke sjellur me karrocat e pazarit, çantat plastike dhe kuti kartoni të mbushura plot me ushqime, të konservuara ose gjysmë të gatëshme, dhe veshmbathje, duke i dorëzuar në Qendrën e Këshillit të Komunitetit Hebre në Pelham Parkway, në Bronx.
Ata kan zgjedhur këtë qendër e cila shërben për më shumë se 2,500 njerëzve në muaj, sipas të dhënave nga David Edelstein , drejtor ekzekutiv i saj dhe ka 27 vite që ndihmon njerëzit në neojë ekonomike.
Ky është viti i pestë radhazi që ditëlindja e nobelistes së famshme shqiptare festohet duke dhuruar ushqime. Të pranishëm në këtë aksion kanë qenë edhe dy përfaqësuesit lokalë anëtari i Këshillit të Bashkisë Jimmy Vacca dhe anëtari i Asamblesë së New York-ut, Mark Gjonaj.
“Nënë Tereza u bë e famshme nga puna e saj për të varfrit, ndaj edhe qytetarët e Bronx-it mund ta kujtojnë vetëm duke ndihmuar ata që kanë nevojë”, tha këshilltari i qytetit James Vacca, për kanalin televiziv lokal.
Këshilltari Vacca ka qneë i pari që e nisi këtë traditë të suksesshme.
Një falenderim të veçantë u bëri të gjithë atyre që dhuruan me bujari ushqime, asambleisti i parë shqiptaro-amerikan në New York, Mark Gjonaj.“Është kënaqësi të marrësh pjesë në akte bamirësie dhe mirësie – punë të mira të nxitura dhe frymëzuara nga e madhja Nënë Terezë”, tha ai për kanalin televiziv Bronx News 12.
Ndërsa, për herë të parë më 10 shtator 2000, shtatorja e Nënë Terezes do të bëhej pjesë e Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale të Nju Jork(ut) për t’u kujtuar besimtarëve shqiptarë në Amerikë, se ajo ishte përjetësisht, së bashku me ta në vendin simbol të lirisë e paqes në Botë. Kjo ka qënë dhuratë e vëllezërve Lekë e Pashko Gojçaj me banim ne New York, shqiptaro – amerikanë që punojnë me devotëshmeri për ngritjen e figurës së Nënë Terezes kudo në botë.
Thuhet se edhe skulptura e vendosur në Presidencën në Tiranë, është e para për Nënë Terezën në atdheun e saj, dhuratë kjo e dy vëllezërve patriot e atdhetar, fetar e bujar shqiptarë në Amerikë, Lekë e Pashkë Gojcaj, nga Trieshi(Malësi) që jetojnë në Nju Jork, prej vitesh dhe kanë sponsorizuar për tre statuja të figurës së Nënë Terezës, në Amerikë dhe Shqipëri e Kosovë. E para skulpturë mbas vdekjes së saj është vendosur në kishën “Zoja e Shkodrës” në Tuz, një tjetër në kishën shqiptare të Nju Jorkut dhe së fundi në Prishtinë, vepër e skulptorëve të rinj V. Nini, S. Spahiu, V. Rakaj edhe këto dhurata më e bukur e dy vëllezërve patriot e atdhetar, fetar e bujar shqiptarë në Amerikë, Lekë e Pashkë Gojcaj, që jetojnë në Nju Jork.
PDK-ja pashmangshëm në opozitë!
Opinion nga Faik KRASNIQI/ Prishtine/
PDK-ja duke e parë që i janë shterrur të gjitha mundësitë për të mbetur në pushtet dhe pashmangshëm do të shkojnë në opozitë, kohët e fundit po lëshojnë propaganda nga më të ndryshme dhe nga ato më të ulëta. Herë dalin dhe thonë se i kanë votat e 61 deputetëve për zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit dhe krijimin e Qeverisë. Të nesërmen dalin me një propagandë tjetër, se gjoja janë në bisedime me LDK-në- dhe së shpejti do të krijohet Qeveria me dy partitë më të mëdha PDK-LDK.
PDK-ja po ka frikë të shkoj në opozitë, për shkak të llogaridhënies!
Një fjalë e urtë popullore thotë: ”Kur derri plagoset rëndë, bëhet shumë i rrezikshëm”.
Kërcënimet e Thaçit janë përpëlitjet e fundit të një regjimi që për dy mandate shkatërroi dhe vodhi çdo gjë, dhe me këto kërcënime absurde se gjoja koalicioni po e përmbys vullnetin e qytetarëve, s’është asgjë tjetër veçse tregues i qartë se Hashim Thaçi është dorëzuar dhe përgatitur që tashmë do shkojë në opozitë. Nuk po e kuptoj z. Thaçi se kush po e përmbysë vullnetin e qytetarëve, koalicioni i PDK-së apo koalicioni LDK-AAK-NISMA? Vullneti i qytetarëve përmbyset nga një koalicion i pakicës që në zgjedhje ka fituar vetëm 30 përqind të votave, e jo nga shumica që kanë fituar 70 për qind të votave, ose përkthyer në deputetë, 83 me 37 në favor të koalicionit të shumicës- LDK-AAK-NISMA-VV dhe minoritetet. PDK-ja dhe Hashim Thaçi janë ata që me këmbëngulësinë e tyre, dhe me ndihmën e filialit të tyre ”juridik” Gjykatës Kushtetuese, po tentojnë që me çdo kusht të mbesin në pushtet, edhe pse nuk i kanë numrat për një gjë të tillë, kështu që PDK-ja është ajo që po tenton ta përmbys vullnetin e qytetarëve.
Për mos ta përmbysur vullnetin e qytetarëve, z. Thaçi dhe koalicioni i PDK-së janë të detyruar që të bëjnë marrëveshje me koalicionin LDK-AAK-NISMA, pasi ky koalicion kanë shumicën në Kuvend, dhe që në herën e parë ta zgjedhin kryetarin e Kuvendit dhe nënkryetarët, për ta bërë kështu Kuvendin funksional dhe të hapet rruga për krijimin të Qeverisë. Dhe pasi të zgjidhen kryetari dhe nënkryetarët e Kuvendit, në bazë të Kushtetutës të Republikës së Kosovës, Presidentja Jahjaga është e obliguar ta thërras koalicionin që ka shumicën në Kuvend, e që është koalicioni LDK-AAK-NISMA, ta mandatoj për krijimin e Qeverisë. PDK-ja pasi në çdo variant ka humbur, le të bëhen burra- të lëshojnë pe dhe që në herën e parë t’i japin mundësinë koalicionit LDK-AAK-NISMA që kanë shumicën, ta zgjedhin kryetarin e Kuvendit dhe ta krijojnë Qeverinë. Me këmbëngulësinë e tyre që me çdo kusht të ngelin në pushtet, vetëm po e dëmtojnë shtetin dhe qytetarët e Kosovës. Por gjithë ky insistim i PDK-së që me çdo kusht të ngelin në pushtet, po bëhet për shkak të frikës pasi kanë bërë një qind mijë të zeza dhe do të japin llogari për të gjitha krimet e rënda politike dhe ekonomike. Kjo është arsyeja pse PDK-ja po ka frikë të shkojë në opozitë, edhe pse nuk i ka numrat as për zgjedhjen e kryetarit dhe as krijimin e Qeverisë, po e bën panevojë gjithë këtë rrëmujë duke bllokuar krijimin e institucioneve të Kosovës. Por një gjë duhet ta kuptojnë, se PDK-ja edhe po të ishte pjesë e pushtetit, nuk do të mund të shpëtojnë nga dënimi i Gjykatës Speciale për krime të rënda politike dhe ekonomike, që i kanë shkaktuar Kosovës para dhe pas luftës.
Në opozitë PDK-ja do të përfitonte më shumë, sepse me arrestimin e kriminelëve dhe gangsterëve që e kanë për fyti këtë parti dhe gjithë shtetin, partia do të pastrohej nga ky soj i profiterëve të para dhe pasluftës, që ia kanë zbehur të ardhmen këtij vendi dhe s’po e lënë të ec përpara.
MESAZHET E SESIONIT SHKENCOR PER RIPUSHTIMIN JUGOSLLAV TE TROJEVE SHQIPTARE
Përfundoi me sukses punimet Sesioni i XII “Trojet e Arbërit” dhe homazh respekti për mjedologun e shquar Prof. Dr. Mentor Quku/
Nga Tomë Mrijaj/
Është kënaqsi për mua të bëj përmbylljen e Sesionit XII Shkencorë me teme: “Ripushtimi jugosllav i Kosovës e i viseve të tjera (1944) dhe qëndresa shqiptare”, i cili, përfundoi me sukses punimet këtu në Gjakovën heroike ndër shekuj, të trimave të lirisë, si: Bajram Curri, Sulejman Vokshi, prifti antiosman Pader Gjon Nikoll Kazazi, Haki Taha, Zef Gjidoda, Mehmet Agë Berisha, Mehmet Agë Rashkoci etj.
Përpjekjet e shqiptarëve të Kosovës, për vetëvendosje, në Konferencën e Bujanit në janar 1944 nuk u morën parasysh nga lojërat politike të komunistëve jugosllavo-shqiptarë te shtetit amë.
Më 1945, forcat komuniste shqiptare hynë në Dardani, duke ndjekur trupat gjermane në tërheqje, por nuk i kushtuan vëmendje çështjes shqiptare dhe lejuan rianeksimin e saj nga Serbia, asokohe e cila e shpalli Kosovën si provincë autonome brenda Federatës Jugosllave.
Qëndresa e armatosur shqiptare e tradhtuar në të dy anët, nuk arriti t’i bëjë ballë forcave pushtuese serbe; 44 fshatra u shkatërruan dhe 20.000 civilë u vranë. Ndërkaq, politika e re komuniste e Jugosllavisë, ndonëse në retorikë dhe në propagandë u tregua e butë ndaj popullsisë shqiptare, në praktikë lejoi vazhdimin e po të njëjtës politikë fashiste, që zbatohej para luftës…
Sikurse në takimet e tjera të organizuar nga Shoqata e Intelektualëve Mbarëshqiptarë “Trojet e Arbrit”, edhe kësaj radhë sot (më 9 gusht 2014), në Hotel “Europa” në Gjakovë, i përfundoi me sukses punimet Sesioni XII Shkencor, kushtuar ripushtimit jugosllav të Kosovës dhe të trojeve tjera etnike prej vitit 1944 dhe përmes ligjeratave, me fakte dhe argumente historike, ku, doli në pah qëndresa heroike e popullit shqiptar.
Në këtë sesion shkencor, 85 ligjëruesit nga trojet etnike shqiptare dhe diaspora, përmes fakteve dhe argumentimit të mirëfillta shkencore, kanë hedhur dritë mbi zhvillimet e rëndësishme të historisë sonë kombëtare dhe pasojat, që solli ripushtimi sllav.
Ne, përmes Sesionit në fjalë, rikujtuam me pak fjalë kontributin e madh të dhënë nga veprimtarët e ndjerë të Shoqatës, që sot nuk gjinden në mesin tonë, përmes kujtesës së mbajtur nga studiuesi Nue Oroshi (nënkryetar i shoqatës “Trojet e Arbërit”), për katër veprimtarët e ndjerë: Mark Avdyli, Hajriz Demaku, Dr. Pjetër Pepa dhe mjedologun e shquar Prof. Dr. Mentor Quku, të cilët u ndanë nga jeta, pak kohë më parë.
* * *
Shkencëtari i shquar i mjedologjisë Prof. Dr. Mentor Quku, bën pjesë në plejadën e albanologëve cilësore, të studiuesve më të mëdhenj të kohës sonë në Trojet e Arbërit, emërin e të cilit e gëzon edhe Shoqata e jonë. Kjo është humbja më e madhe si për kombin tonë, dhe Shoqatën, mbasi ai ishte edhe sekretari më aktiv i Shoqatës për shumë vite.
Gjatë kohës që trupi i të ndjerit Prof. Dr. Mentor Qukut, po përcillej, me nderimet më të mëdha nga Prefektura e qytetit të Shkodrës, i rrethuar nga qindra miq dhe bashkëpunëtorë të artit dhe kulturës, e veçanta e kësaj përcjellje (për në banesën e fundit), do të mbahet mend, për faktin se meshtari, bashkëpunëtori dhe miku i tij i ngushtë studiuesi Dr. Don Nikë Ukgjini, kishte dhënë urdhër, që gjatë ceremonisë së varritmit, të bien kumbonët e Kishës, në shenjë respekti dhe mirënjohje, për punën e madhe për albanologjinë dhe në veçanti për zbardhjen e figurës shumë dimensionale të poetit të ëmbëlsisë Dom Ndre Mjedës.
Mjeda-Quku, janë dy nyje lidhëse të atdhetarizmit të djeshëm dhe sotshëm. Edhe pse Prof. Quku, nuk pati fatin dhe nderin e ëndërruar të ishte nxënës i shkollës së Mjedës, përmes shpalosjes dhe dhurimit të sotshëm të jetës e veprës së klerikut-shkrimtar, mund të them me bindje të plotë, se studiuesi i shkencës së letrave historike dhe albanologjike, mjedologu Prof. Dr. Mentor Quku, është një nxënës dhe deshmues i shpirtit të poetit Dom Ndre Mjeda.
Nëse Mjeda, ishte edukuar në dashurinë për Atdheun nga vatrat e shqiparizmës së kulluar Kuvendi Françeskan dhe Jezuit në qytetin e Shkodrës, Quku bashkëkohor, është i mëkuar nga prindërit dhe të afërmit e tij, që ishin pinjoll të denjë të rrymës së pastër të nacionalzimit brez mbas brezi.
Ky argument bindës, buron nga leximi i serisë së ciklit 14 vëllimësh të monografisë shumëplanëshe: “MJEDA”, hartuar me kujdes dhe pasion, kushtuar njërës ndër figurat madhore dhe personalitetit të shquar të letrave shqipe dhe lëmive të tjera të klerikut katolik, patriotit të zjarrtë amtar Dom Ndre Mjeda, është një arritje e denjë respekti dhe nderimi, në të gjithë historinë e veprave shqipe të shkruar deri me sot, me karakter thellësisht analitik e cilësisht hulumtues, bashkëkohor, studimor, që ka mundur të na japë studiuesi shkodran, eurditi Prof. Dr. Mentor Quku.
Libri i parë i serialit Mjeda-1 Rinia (1866-1888), i kushtohet rinisë së Ndre Mjedës dhe aktivitetit të hershëm letrar e gjuhësor të tij. Në tre kapitujt e parë, të këtij libri autori skrupuloz Prof. Quku, me një përkujdesje profesionisti, i jep rëndësi të dorës së parë gjenezës dhe botës së brendshme të Ndre Mjedës, fëmijërisë, familjes, mjedisit dhe shkollës. Një kapitull qëndror është poezia Vaji i bylbylit, si dhe problemeve shumë të diskutueshme: frymëzimit e mënyrës së të shprehurit poetik të Mjedës.
Mjeda-2 Albanologu (1888-1899) Pjesa e parë e librit, nga jetëshkruesi Prof. Dr. Quku, është konceptuar si prolog, që i kushtohet albanologut zëmadh Ndre Mjedës, sot i lënë në harresë. Me interes janë kërkimet që bën Quku, për të gjetur Fjalorin Etimologjik të gjuhës shqipe.
Mjeda-3 libri i parë Alfabeti (1899-1912). Ky vëllim ka si objekt periudhën e kthimit të Mjedës në atdhe deri në Shpalljen e Pavarësisë dhe i kushtohet ndihmesës së Mjedës për alfabetin e gjuhës shqipe. Kongresin e Manastirit, autori e quan prelud i Shpalljes së Pavarësisë, kuvendin më të rëndësishëm të kohëve moderne, ku u realizua ëndrra e shumë brezave të shqiptarëve, pajtimi dhe bashkimi politik i tyre.
Mjeda-3 libri i dytë Liria (1899-1912). Prof. Mentor Quku hedh dritë mbi veprën e poetit gjatë jetës së tij në vende të ndryshme, ku e solli puna të shërbente si famullitar, administrator, sekretar, mësues. Tek kundron me andje këtë vepër, sheh se albanologu Prof. Quku, jep të dhëna interesante për projektet e Mjedës për të bërë kërkime në arkivat, muzeumet dhe bibliotekat e Romës, Vjenës për dokumente me rëndësi për historinë e Shqipërisë.
Mjeda-4 Identitet. Vepra e re ndriçon me dokumenta e analiza të hollësishme jetën e Dom Ndre Mjedës, në mes të Shpalljes së Pavarësisë së Shtetit shqiptar dhe Shpalljes së Republikës së Parë shqiptare. Libri tenton të theksojë përpjekjet e shqiptarëve, për të formatuar identitetin kombëtar dhe të personazhit kryesor të librit, Dom Ndre Mjedës, për të ruajtur identitetin personal. Pikërisht për këtë Mjeda u përqëndrua në studimin e gjuhës shqipe, historisë, etnologjisë, folklorit, mitologjisë. Autori, preferon të sqarojë disa nga dilemat, të krijojë dilema, t’i hapë dhe t’i nxisë ato, duke i ftuar studiuesit, që të përfshihen në diskutime, të ndërmarrin gjurmime në arkiva, biblioteka e muzeume.
Mjeda-5 Gjuhëtari. Kjo fazë do të karakterizohet nga një intensitet i lartë i angazhimeve të tij të shumta. Një ndër projektet e tij të vjetra, ishte ngritja e një akademie letrare shqiptare. Mbas përfundimit të ciklit të akademive të kohëve të kaluara, që ai krijoi ose punoi, (Shoqëria Agimi) ai i rizgjoi planet e tij, duke themeluar në Shkodër Shoqërinë Letrare Shën Jeronimi. Ardhja e Mjedës si profesor i gjuhës shqipe, në Seminarin e Jezuitëve, korrespondon me fillimet e revistës “Leka”, si edhe me afrimin e Mjedës pranë saj.
Mjeda-7 Bashkëkohësit. Tek ky vëllim, autori Prof. Quku, përmes gojës së bashkëkohësve të Mjedës, hyn thellë në zemrën e ngjarjeve dhe të jetës së poetit, për të ia paraqitur publikut lexues në mënyrë që gjithçka të shfaqej në vërtetësinë, e me dritë-hijet e veta. E gjithë seria e botuar, dallohet për risi, në metodën krijuese të punës, si dhe për dritën e re, në të cilën paraqitet autori i shquar i traditës sonë, Ndre Mjeda.
Së fundi, theksoj, se seria ose kolana “Mjeda”, u drejtohet studiuesve, studentëve, intelektualëve, por edhe lexuesve të thjeshtë të pasionuar mbas Ndre Mjedës, i cili, mbetet më klasiku, njëherësh, edhe më moderni i autorëve tanë të traditës.
Me Mjedën Prof. Dr. Quku, hyri me dinjitet në elitën e studiuesve më të mirë, duke zënë një vend nderi në krye të kësaj elite dhe sëbashkë me Rilindasin e Madh-Mjeda, pavdeksoi edhe vetën e tij.
* * * * *
Larmia tematike, qasja origjinale dhe shtrirja problemore në tërë hapësirën etnike shqiptare, kanë qenë tiparet dalluesve të kumtesave të sesionit historik.
Një vend të dalluar në punimet e këtij sesioni, ishte portretizimi i figurave të rezistencës sonë antikomuniste mbarëkombëtare, por edhe i familjeve të tyre, kontribut ky që për një gjysmë shekulli nuk u vlerësua drejt nga historiografia shqiptare.
Sikurse u përmend gjatë ligjeratave, u vu theksi në shumë drejtime, mbi kontributin e gruas shqiptare, në lëvizjet antikomunsite, por edhe burgosjet e tortuarat, që u bënë vijueshmërisht nga qeveritë komuniste asokohe.
Me shumë ineteres u ndoqën nga të gjithë ju të pranishëm, përshkrimi i figurave të lënë në harrese, nën dritën e fakteve dhe analizave historike, si për martirët e Atdheut: Marie Shllaku, Kartarina Josipi etj. Nuk u la anash as kontributi i klerit dhe përjekjet, që ai bëri për të ruajtur identitetin tonë kombëtar, përballë së keqes që po i kanosej vendit, si edhe puna e madhe, që është bërë në mërgim nga shoqatat dhe organizatat e emigracionit të të gjitha periudhave për çështjen shqiptare.
Vetë titulli i Shoqatës “Trojet e Arbërit”, nuk e la anash edhe përfshirjen e çështjes çame, që në ligjeratën historike, u trajtua nga studiuesi i Institutit të Studimeve Çame zoti Ahmet Mehmeti.
Gjatë punimeve të sesionit pati referate, që u vlerësuan edhe për kontributin në qartësimin e nocioneve shkencore, kur flitet për këtë periudhë, si dhe për informacionet e panjohura më parë, që për publikun e gjerë do të jenë me interes.
Sot, sikurse patë edhe ju, ishin të pranishëm përfaqësues të më se 10 subjekteve politike, shoqatave dhe organizatave të ndryshme, si dhe të ftuar të shumtë, në mesin e tyre anëtarë të familjeve atdhetare, që kanë kontribuar për çështjen kombëtare.
Na nderoi me pjesëmarrjen e tij ish Kryeministri i Kosovës zoti Ramush Haradinaj, i cili, përshëndeti punën e madhe gjithkombëtare, që ka bërë për këto 12 vite Shoqata e “Trojet e Arbërit”.
Tashmë edhe ju jeni njohur me disa propozime konkrete, që Prof. dr. Muhamet Shatri, Kryetar i Shoqatës “Trojet e Arbrit”, paraqiti si propozime, drejtuar institucioneve shtetërore në vend. Shoqata jonë ka kërkuar:
1. Instituti Albanologjik i Prishtinës, të marrë emërin në nderim të figurën së shquar të albanologut Prof. Anton Çetta.
2. Instituti i Gjeografisë të marrë emërin e gjeografit të parë shqiptar Profesor Ahmet Gashi.
Ne, duke parë rrethanat kohore dhe gjendjen e sotme të popullit shqiptar, në të gjthë trojet etnike, si Shoqatë përmes n/Kryetarit Mr.sc. Nue Oroshi, kemi hartuar një Memorandum, drejtuar shteteve mike perëndimore, ku, kërkojmë bashkimin e kombit shqiptar në një shtet të përbashkët, sikurse njihet sot si Shqipëria natyrale…
Në mbyllje, më lejoni të falënderoj nga zemra dy bashkëpunëtorët dhe miqtë e mi, themeluesit e Shoqatës “Trojet e Arbërit” Prof. Dr. Muhamet Shatri dhe historianin dhe politikanin bashkëkohorë, studiuesin Nue Oroshi, i cili, me sukseset e tij po na nderon në politikën gjermane, ku shpesh bën të pranishme çeshtjen e mbarëshqiptare…
Kam nderin, kënaqsinë dhe privilegjin e veçantë, që sot këtu para jush, të falëderoj nga thellësia e zemrës time të gjithë studiuesit seriozë të 12 simpoziumeve shkencore historike, që me punën e palodhur, keni zbardhur dhe ofruar për herë të parë ngjarje, data dhe figura të shquara të çështjes mbarëshqiptare dje dhe sot, të lënë padrejtësissht nën pluhurin e harresës…
Përfitoj nga rasti, që në emër të Shoqatës Mbarëshqiptare “Trojet e Arbërit”, të falënderoj, atdhetarin e flaktë, njeriun e sakrificave të mëdha, burrin e pamposhtur të burgjeve dhe torturave çnjerëzore të ish Jugosllavisë, zotëri Sabri Novosellën, të cilit Zoti i dha jetë dhe mundësira, që të ndihmoj vijueshmërisht me frymë atdhedashurie aktivitetet patriotike, kudo dhe kurëdo, që e paraqet nevoja.
Sot para jush, po japim lajmin e gëzuar, se radhët e Shoqatës tonë, çdo ditë po shtohen me elementë të rinj, intelektualë dhe studiues të talentuar, që do taçojnë edhe më përpara punën e nisur nga ne të gjithë këtu në këtë sallë.
Të tillë vajza të talentuara plot energji, në fushën e historisë janë studiueset e reja: Mire Prenaj dhe historiania më e re zonjusha Leonora Laçi, njëherazi edhe Sekretare e Shoqatës.
Sikurse tashmë e dini, se Shoqata “Trojet e Arbërit”, sot në dekadën e dytë me 11 libra voluminoze të botuara, s’do të ketë të ndalur deri në realizmin e qëllimit final, që është ëndrra shekullore e çdo shqiptari, Bashkimin e Trojeve Tona në një Shtet të Vetëm…
Mirë u takofshim në Simpozimin e ardhshëm!
Zoti i bekoftë popullin dhe trojet shqiptare!
DOM SIMON FILIPAJ: “SHQIPTARË: FLISNI SHQIP ME ZOTIN”!
Nga Frank Shkreli/
15-vjetë më parë ndërroi jetë Dom Simon Filipaj, pëkthyesit të Biblës në gjuhën shqipe dhe njëri prej viganëve të kulturës shqiptare.Me 2 shtator 2014, në Kishën Shëngjergj, të fshatit me të njëjtin emër në rrethin e Ulqinit, u shënuaky 15-vjetor i ndarjes së tij nga kjo jetë me zbulimin e përmendores kushtuar këtij vigani të madh të Kishës Katolike dhe të letrave shqipe. Sipas një raporti nga korrespondenti iZërit të Amerikës në Ulqin, Ali Salaj,në meshën pëkujtimore dhe në ceremoninë e zbulimit të përmendores, morën pjesë autoritete fetare dhe veprimtarë të artit e të kulturës nga të gjitha trevat shqiptare në Ballkan. Ndërtimi i shtatores së Dom Simon Filipaj u financua nga fondacioni i shqiptarëve të atyre trevave, por me banim në New York — me anëtarë të fesë katolike dhe myslimane – i cili mban emërin e tij dhe që quhet, “Fondacioni Dom Simon Filipaj”.Ky fondacion është i njohur në diasporë dhe ato anë, për ndihmën humanitare që ka dërguar, sidomos për ndihmën shëndetsore, arsimore dhe humanitare për të gjithë shqiptarët pa dallim të anës së Ulqinit.
Andaj nuk është për tu habitur që ky fondacion kishte ndërmarrë një iniciativë të tillë për ndërtimin e një monumenti kushtuar këtij burri të madh të botës shqiptare,duke përjetësuar kujtimin dhe kontributin tepër të çmueshëm të tij në lëmin e gjuhës shqipe — të kësaj gjuhe që konsiderohet si ndër tri më të vjetërat në botë, sipas një raporti të kohëve të fundit në gazetën amerikane Nju Jork Tajms – dhe për kontributin e dom Simonit në historinë dhe kulturën mijëra vjeçare të kombit shqiptar. Përmendorja e punuar nga skulptori shqiptar Kreshnik Gjika është vendosur në oborrin e Kishës Shën Gjergj, aty ku Dom Simon Filipaj kishte shërbyer për 30-vjetë si famullitar dhe ku kishte punuar me vite në përkthimin e Biblës në gjuhën shqipe. Unë kam nderin të rrëfej për lexuesin se ashtu si shumë bashkohas të mi nga ana e Ulqinit, Kisha e Shën Gjergjit ishte kisha ku jam pagëzuar dhe ku në moshë tepër të re, kam marrë njohuritë e para fetare dhe atdhetare, para se të nisesha për në gjimnazin klasik në Kroaci, me rekomandimin, me ndihmën dhe me mbështetjen e fortë tëfamullitarit tim, Dom Simon Filipaj.
Me rastin e inaugurimit të shtatores së Dom Simon Flipiaj, famullitari i tanishëm i kishës Shën Gjergj, Dom Gabriel Grabanica i tha Zërit të Amerikës se me zbulimin e shtatores së Dom Simon Filipaj, Shën Gjergjit po i këthehet zëri dhe po i këthehet gëzimi, dhe shtoi se ky manifestim që u ndihmua nga shqiptarët e Amerikës, sipas tij, është një festë jo vetëm shqiptarët në Mal të Zi, por edhe për Shqiptarët në Shqipëri, në Kosovë, në Maqedoni dhe në diasporë. Ndërsa, përfaqsuesi i Fondacionit, “Dom Simon Filipaj” me qëndër të Nju Jork, Tomë Dedë Shkreli, që kishte shkuar atje për këtë qëllim,tha me këtë rast se ishte fondacioni ai që mori iniciativën për ndërtimin e një përmendorjeje të Dom Simonit, por kontribuesit për financimin e këtij projekti janë të gjithë shqiptarët e diasporës së Nju Jorkut pa dallim. Tomë Dedë Shkreli, i cili së bashku me Arkipeshkvin e Tivarit Zef Gashi, zbuloi përmëndoren, i tha Zërit të Amerikës se Dom Simon Filipaj, me veprën e tij, u ka lënë amanet të gjithë shqiptarëve që “të luten dhe të flasin shqip me Zotin”. Ndërsa Dom Nikë Gjini, një pasardhës i Dom Simonit Filipaj në atë famulli, e cilësoi përkthimin e Biblës në gjuhën shqipe nga Dom Simoni, si një dhuratë të shqiptarëve për kulturën botërore.
Merita e përkthimit dhe e botimit të Biblës (Besëliddhjes së Re) nga Dom Simon Filipaj është vlerësuar jo vetëm nga autoritetet kishtare, por edhe nga studjues, letrarë dhe historianë. Dom Simon Filipaj e ndërmori këtë iniciativë më shumë se 30-vjetë më parë, në kulmin e luftës së ftohtë, kur përpjekjet e sanksionuara nga regjimet komuniste të kohës, si në ish Jugosllavinë komuniste, ashtu edhe në Shqipërinë enveriste kishin arritur kulmin për të shtrëmbëruar dhe përtë zhdukur nga faqja e dheut historinë fetare, letrare dhe politike të kombit shqiptar. Ishte një periudhë fatzezë padrejtësishë dhe mohimesh të kontributit të klerit katolik në historinë dhe kulturën e kombit shqiptar. Regjimi komunist i Enver Hoxhës, fillimisht i nxitur nga urdhërat e komunistëve jugosllavë, për të eliminuar klerin katolik shqiptar, ndërmori një fushatë të hatashme për zhdukjen fizikisht dhe moralisht të veprave të klerit katolik shqiptar, pa të cilat as nuk mund të merret me mend ruajtja e gjuhës dhe e kulturës shqiptare. Si të tilla, këto përpjekje ishin një dhunim dhe cenim i pafalshëm i së vërtetës historike ndër shqiptarët.Ndaj, siç shkruan edhe Prof. Dr. Ardian Marashi me rastin e Seminarit të mbajtur nga Qëndra e Studimeve Albanologjike në Tiranë, më 2011, Dom Simon Filipaj punoi dhe veproi gjatë një periudhe shumë të vështirë vuajtjesh, ankthi dhe pasigurie për të.Prof. Marashi thotë se gjatë gjithë periudhës krijuese të Dom Simon Filipaj, Shqipëria gjëndej e izoluar nën diktaturën komuniste, ndërsa shqiptarët e Kosovës dhe të Malit të Zi gjëndeshin përballë shtypjeve dhe përndjekjeve të egëra të regjimit komunist të Beogradit. Por megjithë këto kushte të vështira, pohon, Profesor Marashi, Dom Simon Filipaj, ashtu si edhe para-ardhësit e tij të shquar të cilët i cilëson si, “Heronjtë e Librit”, nuk u përkul, por arriti për here të parë në kulturën mijavjeëare të kombit shqiptar, ta sjellë të plotë në shqip fjalën e mirë të Librit të Shënjtë.(Për ata që duan të mësojnë më shumë për Dom Simon Filipaj dhe veprën e tij, dhe për kontributin ndaj kulturës dhe letërsisë shqiptare, libri ‘’Bibla Shqip dhe Filipaj’, (Botuar nga Enti Botues ‘’Gjergj Fishta’’, Lezhë) është një burim i shkëlqyeshëm studimesh, nga një numër i madh shkencëtarësh e studjuesish të feve të ndryshme nga të gjtiha trojet shqiptare, gjë që ve në dukje edhe ekumenizmin dhe ‘’shpirtin përbashkues’’ të Dom Simonit, njërit prej ‘’Heronjve të Librit’’, nga kontribues dhe studiues të njohur nga Shqipëria, Kosova, Mali i Zi dhe Italia.)
Dom Simon Filipaj është njëri nga ata klerikë që fatbardhësisht i shpëtoi kësaj kulshedre të pa shpirt, të pa identitet kombëtar dhe të pa kulturë – për t’u radhitur me më të mëdhejtë klerikë të kombit dhe të kulturës shqiptare, përfshirë Dom Gjon Buzukun, imzot Pjetër Budin, imzot Frang Bardhin, imzot Pjetër Bogdanin, Konstandin Kristoforidhin, imzot Fan Noli, At Gjergj Fishtën, e shumë e shumë të tjerë. Përkëthimi i Biblës në gjuhën shqipe nga Dom Simon Filipaj, i pari në historinë 2000-vjeçare, është një përpjekje e jashtzakonshme megjithëse me shumë mund e travaje dhe nën rrethana jashtzakonsisht të vështira siç ka thënë edhe ai vet — për të lavëruar gjuhën shqipe dhe për të ruajtur si sytë e ballit gjuhën, virtytet dhe traditat autoktone tl kulturës dhe të identitetit të racës së lashtë mija vjeçare të kombit shqiptar.Nuk është për tu habitur atëherë, kur Dom Simon Filipaj, ua kushtonteveprën e tij madhështore, kujtimit të përherëshëm të Buzukut, të Matrengës, të Budit, të Bardhit, të Bogdanit dhe të mbarë klerit katolik shqiptar, që me dashuri të pa tregueshme ia kushtuan — Fjalës së Hyut dhe ngritjes së Kombit — dijen, pendën dhe jetën.
Për tu nderuar dhe për tu ruajtur trashëgimia e Dom Simon Filipajt, përveç monumentit madhështor ndërtuar në oborrin e famullisë ku shërbeu për 30-vjetë dhe ku përkëtheu veprën e tij kolosale, intelektualë shqiptarë të dy feve të rrethit të Ulqinit, kanë themeluar më shumë se një dekadë më parë Shoqatën e Intelektualëve Shqiptarë, “Dom Simon Filipaj”, që ka për qëllim ruajtjen e trashëgimisë së kësaj figure të shquar të Kishës dhe kombit shqiptar. Ndërsa Fondacioni, “Dom Simon Filipaj” në Nju Jork e cila inicioi dhe e cila me ndihmën e bashkatdhetarve të zonës së Ulqinit, financoi ngritjen e shtatores së Dom Simonit në Shëngjergj, përjetësoi kujtimin e tij dhe mban gjallë kujtesën e Dom Simonit me vepra humanitare duke ndihmuar herë pas here familjet më të varfëra atje, por jo vetëm kaq. Është pra figura e Dom Simon Filipaj ajo që është nderuar dhe po nderohet jo vetëm nga shqiptarët nën Malin e Zi dhe nga diaspora shqiptare në Amerikë, por edhe nga Kisha Katolike e cila e ka nderuar atë me tituj të ndryshëm nderi për kontributin e tij, por Dom Simoni është dekoruar edhe me urdhërin “Naim Frashëri”, nga ish-presidenti i Republikës së Shqipërisë, Z. Alfred Moisiu.
E gjithë kjo veprimtari, tani dhe gjatë viteve përfshirë edhe ndërtimin e përmendores në Shëngjergj të Ulqinit, përveçse nderon Dom Simon Filipaj, ajo sipas vëllait të tij Dedë Ndoc Filipaj, i cili duke falënderuar Qëndrën e Studimeve Albanologjike në Tiranë për organizimin e seminarit kushtuar veprës së vëllait të tij më 2010,është shprehur se të gjitha kujtime çojnë në vend edhe porosinë e madhe që na la Dom Simon Filipaj, ashtuqë fjala e Zotit të vrapojë, të shtjellohet e të sqarohet, të lexohet me atë dashuri me të cilën u përkëthye prej tij, gjithmonë në nder dhe bekim të Shqipërisë dhe të shqiptarëve.
***
PËR QËLLIME HISTORIKE, ISHTE ZËRI I AMERIKËS I PARI MEDIUM QË NJOFTOJË BOTËN E ATËHERSHME TË CENSURUAR SHQIPTARE PËR BOTIMIN E BIBLËS TË DOM SIMON FILIPAJ, MË SHUMË SE 30-VJETË MË PARË. TË INTERESUARIT MUND TË NDJEKIN RAPORTIN E VOA-s, TRANSMETUAR BOTËS SHQIPTARE POTHUAJ 35-VJETË MË PARË.
———————————————————————————————————–
Me 1980, unë isha i punësuar në seksionin shqip të Zërit të Amerikës, dhe nuk më kujtohet se si në atë kohë më ra në dorë një kopje e ‘’Besëlidhjes së Re’’, të posa botuar, por më kujtohet mirë gëzimi me të cilin e priti stafi i vogël i atëherëshëm i seksionit shqip të VOA-s, pasi në atë kohë, pothuaj as nuk merrnin botime as libra nga trojet shqiptare në Ballkan. Pasi me krenari u thashë kolegëve se përkëthyesin e Besëlidhjes së Re, Dom Simon Filipaj e njihja mirë, ndonëse ai kishte qenë famullitari i im në Shën Gjergj të Bregut të Bunës, dhe si seminarist në moshë të re, përpiqej të më inkurajonte dhe të më frymëzonte për ndjekjen e studimeve dhe për dashurinë për gjuhën, kulturën dhe traditat e kombit tonë. Me të marrë vesh për njohurinë time me Dom Simon Filipaj, shefi i atëhershëm i seksionit shqip të Zërit të Amerikës, Talat Karagjozi nga Gjirokastra më kërkoi që të përgatisja disa shënime të shkurtëra mbi këtë botim të ri për dëgjuesit e Zërit të Amerikës, pasi falë censurës së atëhershme, pothuaj askush, me përjashtim të disa qarqeve kishtare, nuk kishte dëgjuar as lexuar për ‘’Besëlidhjen e Re’’ të posa botuar në gjuhën shqipe. Unë, me kënaqësi iu përgjigja kërkesës së shefit tim dhe Zëri i Amerikës transmetoi lajmin përkthimin dhe botimin shqip të Biblës nga Dom Simon Filipaj:
PARAQITJA: ”Kohët e fundit na ra në dorë Besëlidhja e Re, ose Testamenti i Ri i Biblës, i përkëthyer shqip nga prifti katolik shqiptar i Arkipeshkvisë së Tivarit, i Përndershmi Dom Simon Filipaj, famullitar i Kishës Shën Gjergji, në Bregun e Bunës afër Ulqinit. Mbi këtë vepër të madhe të përkëthyer shqip, ju sjellim disa shënime të përgatitura nga bashkpuntori i Zërit të Amerikës, Z. Frank Shkreli.
RAPORTI: Këshilli i Dytë i Vatikanit me nxitjen dhe largpamjen e Papës Gjonit të 23-të vendosi që Dhjata e Re, ose Besëlidhja e Re të përkëthehet në gjuhë të ndryshme të botës për t’ua bërë të mundur dhe më të lehtë besimtarëve leximin e Shkrimit të Shënjtë. Menjëherë pas Këshillit të Dytë të Vatikanit, në fillim të 1960-ave, dukej se ishte një gjë e pamundur që porosia dhe dëshira e Kishës të zbatohej për të përkëthyer Dhjatën e Re në gjuhën shqipe. Përkëthimi i Besëlidhjes së Re në gjuhën e sotme shqipe nuk është përkëthimi i parë e shpresojmë as i fundit i të Përndershmit Dom Simon Filipaj.Përveç kësaj vepre, ndër përkëthimet biblike të Përndershmit Filipaj përfshihen edhe librat liturgjikë, një seri lutjesh e leximesh bibliko-liturgjike, Katekizmi i Vogël, Bibla e Ilustruar për të Rinjtë dhe Ungjilli i Shën Mateut.
Pa dashur tua ulim vlerën veprave të lartëpërmendura, mund të thuhet lirisht se me veprën madhështore që ka bërë me përkëthimin e Besëlidhjes së Re në gjuhën e sotëme shqipe, Dom Simon Filipaj pasuroi kulturën dhe letërsinë e kombit shqipëtar, gjë që sipas arkipeshkvit të Tivarit, Imzot Pjetër Përkolaj dhe Ipeshkvit të Ferizajt, Imzot Nik Prëla, vepra e Dom Simonit është një traditë që filloi me Formulën e Pagëzimit dhe e cila , në të njëjtën kohë ripërtritë traditat e larta dhe të lashta dymijë vjeçare, kur trevat shqiptare hynë në tekstin e Shkrimit të Shënjtë, e ku citohen fjalët e Shën Palit apostull, i cili thotë vetë se ai predikoi në Iliri. Sipas Biblës, Shën Pali ka thënë këto: ‘’Ashtu e kreva plotësisht detyrën time të predikimit të lajmit të gëzueshëm mbi Krishtin, prej Jeruzalemit e deri në Iliri.’’
I përndershmi Filipaj e përkëtheu Besëlidhjen e Re nga origjinali greqisht e latinisht. Duke marrë parasyshë rrethanat që edhe vetë Dom Filipaj i ve në dukje në parathënje, –nën të cilat ai është detyruar të punojë larg çdo qëndre konsultimi — këjo ndërmarrje ka kërkuar dhe nevojitë guxim dhe vullnet të fortë nga ana e Dom Simonit. Besëlidhja e Re është përkëthyer, si thamë më sipër, në gjuhën e sotëme shqipe dhe në bazë të rregullave drejtëshkrimore të sajë.
Pasi jep arsyet për një gjë të tillë duke thënë se nuk duhet të mbetemi fise në shekullin e 20-tët, ai në mënyrë modeste i kërkon falje lexuesit se nëqoftëse aty këtu, rrjedha e fjalisë është pakëz e vrazhdtë dhe në të njëjtën kohë i bën thirrje lexuesit që Dhjata e Re të lexohet me atë dashuri me të cilën u përkëthye.
Nuk ka asnjë dyshim se me përkëthimin e Besëlidhjes së Re, Dom Simon Filipaj zhdukë një boshllëk të madh në letërsinë dhe në kulturën shqiptare.Dhe në të njëjtën kohë (këjo vepër) e bën kombin shqiptar të rrjeshtohet krenarisht me letërsinë dhe kulturat e popujve të tjerë modernë.
Libri i Besëlidhjes së Re në gjuhën shqipe ka lartë nga njëmijë faqe dhe mbulesa e saj është ajo e Mesharit të Buzukut. Në fund, lexuesi gjenë tabelën kronologjike me dy shtylla. Në shtyllën e parë është historia e përgjithëshme e njerëzimit, kurse në shtyllën e dytë gjëndet historia biblike e Besëlidhjes së Re që filloi nga viti 31 para Krishtit.
Si edhe shumica e botimeve katolike në Kosovë dhe në viset e tjera të Jugosllavisë të banuara nga shqiptarët, edhe Besëlidhja e Re u botua me 1980, nga revista fetare e kulturore Drita e Ferizajt, me një tirazh prej 10.000 kopjesh.
Kur njeriu merrë parasyshë kontributin që kleri katolik shqiptar i ka dhënë dhe i jep kombit të vet, gjuhës shqipe dhe kulturës, është me vend që përkëthyesi, Dom Simon Filipaj, ua kushton këtë vepër madhështore kujtimit të përherëshëm të Buzukut, të Matrengës, të Budit, të Bardhit, të Bogdanit dhe të mbarë klerit katolik shqiptar, që me dashuri të pa tregueshme ia kushtuan — Fjalës së Hyut dhe ngritjes së Kombit — dijen, pendën dhe jetën.”