dgreca – Page 4772 – Dielli

FAN NOLI – DIPLOMATI

March 16, 2014 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Ne Foto: Fan S Noli dhe udheheqesit e komuniteteve te tjere ne SHBA me Presidentin Amerikan Woodrow Wilson me 4 Korrik 1918/

Dyzet e nëntë vjetë më parë, më 13 mars, 1965 ndërroi jetë në shtetin Florida të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, shqiptaro-amerikani i madh, Peshkop Fan Noli, ndërsa 15 Marsi shënon përvjetorin e normalizimit të marrëdhënjeve diplomatike midis Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë në vitin 1991. Fan Noli ishte promovuesi dhe vazhdon të jetë simboli kryesor i këtyre marrëdhënjeve të ngushta e miqësore midis dy kombeve. Ai i vuri themelet këtyre marrëdhënjeve, mbi të cilat ndërtuan edhe brezat e shqiptaro-amerikanëve pas tij, por sidoqoftë, ato mbeten trashëgimia e tij. Noli ishte udhëheqës kishtar, diplomat, burrshteti, politikan, autor e poet, orator dhe komentator, madje, ndër të tjera, edhe muzikolog. Këta dy përvjetorë janë një rast që të mos harrohet roli dhe kontributi që Fan Noli ka dhënë në fushën e diplomacisë, jo vetëm midis dy kombeve tona, por edhe në fushën ndërkombëtare, gjithmonë në mbrojtje të interesave kombëtare të Shqipërisë dhe të shqiptarëve. Në kuadër të aktiviteteve të 100-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë u fol për rolin dhe përpjekjet e Nolit për të bindur presidentin amerikan Woodrow Wilson që të mbështeste pavarësinë e shtetit të ri shqiptar. Ai ia doli të siguronte mbështetjen e Woodrow Wilsonit në përkrahje të Pavarësisë së Shqipërisë, i cili sipas Nolit, i kishte thënë atij se “Një zë do të kam në Konferencën e Paqës dhe atë zë do e përdor në mbrojtje të Shqipërisë”. Ishte ky një angazhim i presidentit Wilson që ndaloi copëtimin e mëtejshëm të Shqipërisë dhe një akt tepër i rëndësishëm i Fan Nolit në fushën e diplomacisë. Megjithëse arritjet e Fan Nolit në fushën e historisë kombëtare dhe fetare janë të shumëta dhe të mëdha, roli i tij në fushën e diplomacisë, siç ishte ndërmjetsimi i tij me Presidentin amerikan Wilson në mbrojtje të së drejtës së Shqipërisë për të vendosur vetë fatin e saj, si dhe roli i tij dhe sidomos elokuenca që thuhet se e dalloi atë në Konferencën e Lidhjes së Kombeve në mbrojtje të interesave të kombit të vet, besoj se eventualisht do i njohë historia si kulmore të veprimtarisë së këtij gjiganti të kombit shqiptar. Gazeta angleze London Daily Mail kishte venë re në atë kohë, zotësitë e Nolit në fushën e diplomacisë dhe e kishte cilësuar atë si burrshtetasin më të aftë të Ballkanit.

Ndërsa, gazeta amerikane New York Times e datës 16 Mars, 1965 në njoftimin për vdekjen e Fan Nolit në Florida, duke shkruar për jetën dhe arritjet e tija gjatë jetës, mbi të gjithë veprimtarinë e tij, në mënyrë të veçantë thekson rolin që Noli luajti në krye të delegacionit shqiptar në Konferencën e Lidhjes së Kombeve në Gjenevë. Gazeta e njohur amerikane shkruante në lajmin nekrologjik për vdekjen e Nolit se ai kishte habitur delegatët në atë konferencë me një fjalim të ashpër dhe kritik ndaj vet Lidhjes së Kombeve duke e cilësuar veprimtarinë e saj si “flluska që i merr era”. New York Times shënonte se, pasi foli për veprimtarinë pesë vjeçare të Lidhjes, Noli kritikoi Lidhjen duke u thënë delegatëve se “Sekretariati i Lidhjes së Kombeve ishte si një varr ku vdesin të gjitha idetë konstruktive.”

Në pjesën tjetër të fjalimit para delegatëve të Lidhjes së Kombeve, përfaqsuesi shqiptar, Fan Noli foli nga një pozitë morale, që kur të merret parasyshë situata e sotëme në botë, e bën atë fjalim aq aktual sot, sa ç’ishte edhe 90-vjetë më parë. Fan Noli iu drejtua delegatëve të botës së atëhershme me porosinë se paqa në botë fillon në familje. Ai iu drejtua delegatëve duke theksuar se “Ne duhet t’i mësojmë fëmijtë tanë se vrasjet në masë janë njësoj si vrasja e një individi. Ata duhet të mësohen se “zotërat” e fiseve tona janë burimi i të gjitha të këqiave që kanë munduar e torturuar njerëzimin gjatë shekujve. Ata duhet të mësohen se ekziston një Zot i vetëm e i vërtetë, Zoti i gjithë njerëzimit, i të gjitha fiseve. Ata duhet të mësohen që të bëhen qytetarë të ndershëm të Supershtetit që bashkon të gjitha fiset….Kur fëmijt tanë të kenë mësuar këto të vërteta themelore… atëherë ne do të kemi bashkpunim të vërtetë midis të gjitha racave, për një botë në paqë, të përparuar dhe me begati ndërkombëtare.” (Cituar nga portali Frosina)

Ndërsa me rastin e vdekjes së Nolit, 49 vjetë më parë, profesor Ernest Koliqi kishte shkruar një nekrologji të gjatë në 3-4 të revistës së tij Shëjzat e vitit 1965, mbi veprimtarinë dhe jetën e Fan Nolit dhe veçanërisht mbi, atë që Koliqi e cilëson si “fytyrën vigane të Emzot Nolit nepër kumbim të ligjiratës së Tij historike n’Asamblenë e Lidhjes së Kombeve”. Ernest Koliqi shkruante se përfaqsuesi i Serbisë në atë konferencë, i përkrahur nga përfaqsuesi i Greqisë, duke përdorur “një frëngjishte të dobët e çaluese, paraqitëte nji grumbull arsyenash për t’i bindë përfaqsuesit e shteteve pjesmarrëse për të mos pranue Shqipninë”. Përfaqsuesi serb dhe ai grek, sipas Koliqit, paraqitnin ”nji ndër arsyenat ma të rrezikshme”, se Shqipërisë duhej t’i mohohej antarësia, “mbasi Shqiptarët në shumicë ndiqshin besimin muhamedan, do t’u krijonte me shtet shqiptar, nji Turki e re midis Ballkanit, në të cilin të krishtënët do të psojshin salvime.” Për të hedhur poshtë pretendimet e Serbisë dhe të Greqisë, shkruan Ernest Koliqi, para Konferencës së Lidhjes së Kombeve, “Ngrihet Emzot Noli, me kamilaf në krye e me veladon të zi episkopal, ku vezullonte nji kryq i madh ari….. që vetvetiu rrëzonte pohimet e të dërguemvet serb e grek.”

Ernest Koliqi vazhdon duke shkruar për rolin diplomatik të Nolit në Lidhjen e Kombeve në Gjenevë, se ai ishte “Një prelat shqiptar, i krishtënë, që kërkonte nji Shqipni të lirë dhe të hynte dorëzanë, se ndjeksat e tri besimeve (në Shqipëri) do të rrnjoshin vëllaznisht në harmoni të plotë vullnetesh e qellimesh. Prania e Tij ishte nji përgnjeshtrim i akuzave t’anmiqvet”, të kombit shqiptar, shkruante Ernest Koliqi. Koliqi vazhdon duke thënë se të pranishmit në Konferencën e Lidhjes së Kombeve nuk e pritshin një ligjëratë të peshkopit shqiptar, i cili përdorte një anglishte klasike me plot argumenta e fakte historike dhe me një përgatitje të jashtzakonshme kulturore. “Si mos me pranue nji shtet që nxierte njerz me gjith ato veti të rralla”,si Fan Noli, pyet Profesor Ernest Koliqi, dhe shton se, “Atë ditë Shqipnija, për hir të zotsisë së Emzot Nolit, siguroi të drejtat e veta dhe doli faqebardhë. Kurrgja tjetër mos me pas ba Noli për atdheun tonë, veç këtë mrekulli, meriton mirënjoftjen e përjetshme të Shqiptarvet”, përfundon Ernest Koliqi.

Suksesi i Fan Nolit në mbrojtjen e Shqipërisë dhe të Shqiptarëve në Konferencën e Lidhjes së Kombeve në Gjenevë, e vërtetoi dhe e ngriti atë në një diplomat të rangut botëror dhe e bëri Nolin si njërin prej udhëheqsve më të dalluar të jetës politikës dhe diplomatike shqiptare ndoshta i të gjitha kohërave, ndërkohë që nga Shtetet e Bashkuara ai shërbeu si një zëdhënës dhe përfaqsues i denjë i të të drejtave të Shqiptarëve kudo. Në këtë përvjetor të vdekjes së tij, kujtojmë pra një burrështeti dhe diplomatin shqiptar, i cili me veprat e tija kombëtare, në vazhdimësi nderon kombin shqiptar dhe sipas një komenti të gazetës britanike, Manchester Guardian të vitit 1924, kujtojmë “një burrë me të cilin do krenohej çdo vend, një diplomat i përkryer, një ekspert i politikës ndërkombëtare, një debatues i aftë, i cili la një përshtypje mbresëlënse në Gjenevë. Ai, me një mjeshtëri të pazakontë, i mundi kundërshtarët e tij ballkanikë, gjithmonë duke u qeshur”, shkruante gazeta britanike.

Ndërsa, Profesor Sami Repishti në vlerësimin e jetës dhe veprimtarisë së Nolit, në një shkrim botuar në gazetën Dielli me rastin e 100-vjetorit të lindjes, ka shkruar se Noli ishte një person shumë dimensional, i cili i kalonte kufijtë e botës shqiptare, duke u përpjekur të ngrejë subjektin e vet në horizonte më të larta, në nivelin e njerëzimit mbarë, duke kërkuar, thotë Profesor Repishti, që vlerat universale të jenë gjithashtu pikësynime edhe për kombin shqiptar. Sami Repishti shkruante se Noli u përpoq të hapte portën nepër të cilën Shqiptarët, ende të vetmuar e të izoluar, të hyjshin në familjen e madhe njerëzore, trashigimtare e qytetërimeve të kaluara dhe ndërtuese e botës së re, përfundon Profesor Sami Repishti.

Kjo “portë” për hapjen e së cilës punoi aq shumë Fan Noli pothuaj gjatë gjithë jetës së tij, fatkeqsisht mbetet ende e mbyllur për Shqiptarët dhe për aspiratat e tyre të integrimit, kjo më pak për arsye të kundërshtimeve të të huajve dhe ma shumë për arsye të një politike përçarse në radhët e vet klasës politike shqiptare të këtyre 20-viteve të kaluar. Në vend të përpjekjeve për të hapur “portën” drejtë integrimit europian dhe realizimit shumë shekullor të aspiratave të shqiptarëve, sot diplomacia shqiptare fletë shumë për “partneritete strategjike” me një numër vendesh të ndryshme, një politikë kjo të cilës, fatkeqsisht, i vjen era interesa ekonomike dhe financiare, në kurriz të partneriteteve vërtetë strategjike të Shqipërisë dhe të kombit shqiptar, të provuara gjatë historisë. Kur një vend shprehet për marrëdhënje të partneritetit strategjik me aq shumë vende, atëherë ai vend s’ka partneritet strategjik me asnjë. Fan Noli kishte një politikë konsekuente diplomatike të interesave të kombit shqiptar. Shqiptarët në fillim të shekullit të kaluar e kishin punën shumë ngusht, me shumë armiq të cilët ishin të vendosur të copëtonin vendin, por pa shumë miqë, në krahasim me situatën e sotëme. Por, fatbardhësisht Shqipëria atëherë mbijetoi, falë atdhedashurisë dhe patriotizmit pa interesa, të burrave si Fan Noli, të cilët mbronin interesat e vërteta të kombit dhe lidhjet e ngushta me partnerët, historikisht të sprovuar strategjikë. Sepse, Fan Noli i përkiste një brezi viganësh të Rilindjes së vërtetë të kombit shqiptar, i cili synonte edhe për shqiptarët zbatimin e vlerave dhe standardeve universale. Është thënë se së bashku, Fan Noli dhe Faik Konica kishin vendosur Bostonin — kryeqendrën e veprimtarisë së atëhershme patriotike dhe diplomatike shqiptare — në të njëjtin nivel me qëndrat e lëvizjeve patriotike shqiptare, Vlorën dhe Prizrenin. Ata e dinin ku ta vjerrnin pushkën e ku ti mbanin shpresat për të ardhmen e kombit të vet.

Situata ne Siri, test per Presidentin Obama

March 16, 2014 by dgreca

Nga Gjergj Lacuku/
Me mbarimin e luftes se ftohte, Amerika vendosi hegjemonine e saj ne bote si e vetmja superfuqi. Duke qene e tille, te duket sikur syte e botes drejtohen kah ajo kur bahet fjale per te mbrojtur pikerisht ato vlera qe ajo perfaqeson siç jane liria e demokracia dhe e drejta e popujve per vetevendosje. Ajo çka e ban mjaft interesante politiken e jashtme Amerikane asht padyshim gjendja aktuale dhe tejet e trishtueshme e Sirise. Administrata e Obames ndodhet ne dileme; Te largojme Asadin nga pushteti si pergjegjes kryesor per katastrofen humane apo te perkrahim forcat e opozites qe tashme jane te infiltruara nga elemente xhihadiste qe urrejne çdo gjë Perendimore? Duke u gjendur perballe nji sfide te tille , deri diku mund te flitet per nji” deshtim” politik te Amerikes ne perballje me situaten ne Siri, apo siç quhet ndryshe nje “dead end”. Para pak muajsh , ketu ku vazhdoj studimet per Marredhanje Nderkombtare dhe Shkenca Politike, shkrova nje ese mbi Al-Asad, dhe ne per fundim te saj u shpreha se Asad do te arrije te mbijetoje ne saje te ” luftes se tij kunder terroristave ” e me duket se kjo e vertete ndonese e hidhur asht e vetmja karte identiteti me te cilen Asadi po identifikon veprimet e tij gjakderdhese.
Ish-Keshilltarja e Sigurise Kombtare Amerikane gjate kohes se Clinton dhe ish Ambasadore ne OKB, Nancy Soderberg,qe tashme asht Profesorja ime , na shtroj nji pyetje nese Asadi do te mbijetoje. Ju pergjigja se ajo mvaret nga Amerika per arsye se nuk ka ndonji alternative ma te mire pasi opozita po tregon se ka probleme me xhihadistet .

Situatat me te cilat jane ndeshur Presidentet e pas luftes se ftohte , ka pase nji lloj justifikimi per nderhyrje ushtarake te SHBA-se.
P.sh., le te marrim çlirimin e Kuvajtit nga Iraku. Bushi i Madh arriti qe gjente aprovimin e OKB-se dhe pati nji suskes te shpejte . Me vone , kemi luften civile ne ish-Yugosllavi, ku nderhyrja e Amerikes gjate presidentces se Clintonit, çoj ne perfundimin e luftes ne Bosnje, ndonese fillimisht mungonte vullneti politik si nga e Europianve po ashtu edhe nga Departamenti Amerikan i Shtetit
Kercenimet dhe ethet nacionaliste si dhe urrejtja ndaj perendimit, kishin fillu te shfaqnin shejat e para qysh mbas ramjes se komunizmit.
Rreziku ma i madh qe i kanosej Amerikes dhe demokracise botnore ishte tashme terrorizmi qe nuk ka as komb , as shtet e as Zot.
Analisti i madh Amerikan,Profesor ne Harvard, Samuel Huntington , mbas mbarimit te luftes se ftohte ,pra me 1993 , ne nji artikull te tij parashikonte se rreziku me i madh do vinte nga globalizmi qe do sillte ate qe ai e quante” Perplasja e civilizimeve” , fatekeqesisht kjo u vertetua me 11 Shtator 2001, qe çoi ne perfshirjen e NATO’ s ne lufte ne baze te nenit numer pese , ku shprehet kjarte se nji sulm kunder nji anatari te NATOs asht nji sulm kunder gjthe NATOs. Siç dihet tashme , Amerika dhe aleatet e saj pushtuan Afganistanin dhe Irakun, pavaresisht kritikave qe mori administrata e Bushit.
Me ardhjen e Obames ne pushtet, tonet e Anerikes disi u zbuten , kjo edhe per arsyen se Obama donte terregullonte imazhin disi te mjegulluar te Amerikes ne syte e botes.
Megjithate , Amerika i ndoqi me vemendje te vecante te gjitha ngjarjet e ” Pranveres Arabe” duke ofruar ndihme morale dhe logjistike ushtarake kur paraqitej nevoja.”Pranvera Arabe” vertetoj deri diku se nuk ishte pranvere por ma teper nje luhatje mes vjeshtes e dimrit.
Sido qe te jete konkluzioni i bisedimeve ndermjet opozites dhe Qeverise se Asadit qe po bahet me ndermjetesine Amerkano-Ruse, per nji gja jam i bindun se Bashar al- Assad do te mbijetoje edhe per disa vite ne vazhdim.

Portret i intelektualit Sokol Demaku që jeton e vepron në Suedinë e largët

March 16, 2014 by dgreca

Gazetar, mësues, krijues e veprimtar i mirëfilltë/

Me një energji, elan, vullnet e dëshirë për punë, ky intelektual me sukses po udhëheq kanalin shqip të radios, TV-së dhe gazetën “ Dituria”, pastaj QKSH “ Migjeni” me anë të të cilave komuniteti i këtushëm shqiptar po informohet për gjithçka e për shumëçka në interes të tyre si dhe po organizohen aktivitete të shumta kulturore, letrare e sportive.- Është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Suedisë dhe anëtar i Kryesisë të asaj shqiptare “Papa Klementi XI Albani”.- Deri me tash ka botuar 16 libra të zhanreve të ndryshme

Nga XHAVIT ÇITAKU/

Në karvanet e gjata shqiptare që ia kishin mësyer shteteve në kontinente të ndryshme të botës për shkak të dhunës që shkaktonte regjimi fashist serb, kishte edhe shumë intelektual të fushave të ndryshme, të cilët më pastaj pas marrjes së lejeqendrimit me dijen dhe kapacitet e tyre të larta prej ekspertëve të mirëfilltë kanë dëshmuar e po dëshmojnë bindshëm se edhe pjesëtarët e këtij komuniteti kanë potencial të fuqishëm për të hap rrugën e perspektivës dhe të prosperitetit të shumë mjediseve punonjëse ku ata janë të kyqur. Me një fjalë, tashmë ekspertët shqiptarë në shumë fusha kanë bërë emër dhe se fjala e tyre është vendimtare për shumë çështje e projekte madhore e të rëndësishme në ato ambiente ku ata janë të punësuar. Kësisoj kontributi i tyre intelektual me admirim flitet në opinionin publik dhe shkruhet shumë në mediat e shkruara e elektronike.

Në mesin e këtyre njerëzve radhitet edhe intelektuali i shquar Sokol Demaku, i cili me sukses ka bërë të mundshëm një informim të plotë për gjithçka që ndodh në vendlindje, në Shqipëri dhe në të gjitha trojet etnike shqiptare, në organizimin e shumë aktiviteteve kulturore, letrare, sportive, të hapjes së ekspozitave të zhanreve të ndryshme si dhe të mbajtjes së kontakteve të përhershme me personalitete të shquara të pendës dhe dijes në mbarë hapësirën shqiptare. Veprat e tij, mendimi, projektet e programet dhe fjala e mençur të prezantuara në çdo takim me përfaqësuesit e organeve dhe institucioneve komunale dhe të nivelit qendror, ishin vendimtare për të dhënë dritën jeshile , përkatësisht për të plotësuar pothuajse në plotni të gjitha kërkesat e arsyeshme të komunitetit shqiptar që jeton me vite në komunën e Borosit të Suedisë. Është si një sihariq personal që veprimet e tij të jenë gjithnjë frymëzuese, por edhe shembull intelektual dhe udhërrëfyes për të tjerët.

Sokoli në këtë shtet skandinav erdhi në vitin 1999. Kishte studiuar në Fakultetin Filozofik- Dega e gjuhës dhe Letërsisë Shqipe në Universitetin e Prishtinës. I etur për dije dhe i nisur nga ndjenja dhe vendosshmëria se mosha kurrë nuk është përcaktuese për realizimin e qëllimeve madhore, përkatësisht të ngritjes së dijes nëpërmjet të arsimit të lartë shkollor, ishte një frymë, forcë e princip që e inspiroj këtë njeri që ta kryej edhe një fakultet dhe atë në gjuhë të huaj që kurrë më parë nuk e kishte dëgjuar fizikisht. Kështu, ai troket në dyert e Universitetit të njohur të Geteborgut dhe regjistron një fushë krejt tjetërfare , që dallon si “ nata me ditë”nga ajo e gjuhës dhe letërsisë shqipe – matematikën të cilën e mbaron në afatin rekord, përkatësisht në vitin 2009. Me marrjen e diplomës në këtë fushë ekzakte fillon punën në shkollën fillore “ Fjerdinskolan” në Boros, në ciklin e lartë,një qytet që shtrihet afro 60 kilometra në lindje të Geteborgut, që është qendra kryesore e prodhimit të tekstilit në Skandinavi. Me shembullin e një edukatori të shkëlqyeshëm, të një kolegu bashkëpunues në çdo kohë dhe të një aktivisti të dalluar në punë me nxënësit, ka bër që ky mësimdhënës shqiptar të jetë shumë i respektuar në këtë mjedis shkollor. Një vit e gjysmë ka punuar edhe si gazetar në gazetën “ Wimerby Tidningen”. Është duke magjistruar në drejtimin e udhëheqësit- prijësit në fushën e arsimit dhe pritet që diplomën e këtij rangu akademik ta fitoj vitin e ardhshëm.

Aktivitet jashtëzakonisht përmbajtësor i QKSH “ Migjeni”

I prirë të befasoj gjithnjë për të mirë komunitetin shqiptar Sokoli me disa bashkatdhetarë tjerë në mars të vitit 2007 në qytetin e Borosit formoj QKSH “ Migjeni” e cila është bërë bartëse kryesore e zhvillimit dhe organizimit të shumë aktiviteteve të rëndësishme që janë të lidhura kryesisht me ruajtjen e traditës, zakoneve, kulturës e historisë kombëtare si dhe kultivimin e gjuhës amtare si një obligim moral e atdhetar. Pos përkujtimit të të gjitha datave të rëndësishme kombëtare, kjo shoqatë një rëndësi të veçantë ia kushton punës me fëmijë duke marrë parasysh faktin se në këtë qytet jetojnë rreth 400 familje shqiptare. Thënë me gjuhën e fakteve, fëmijët shqiptar janë të kyqur aktivisht në të gjitha organizimet e kësaj qendre si dhe po bëhen përpjekje të vazhdueshme që në mësimin e gjuhës amtare të përfshihen sa më shumë sish. Një punë shumë e madhe është bërë edhe në aspektin e bashkëpunimit të shkollës të këtij qyteti “ Fjerdinskolan”dhe “ Demokracia” të qytetit të Durrësit, të cilat tashmë janë binjakëzuar dhe janë realizuar vizitat e para të pedagogëve të këtyre dy institucioneve arsimore. Do përmendur edhe hapjen e ekspozitave të ndryshme në Shtëpinë e Kulturës e në këtë kontekst interesim tëmadh kishte zgjuar ajo e Mimoza Veliut me titull “ Të pathyeshmit” me më së 70 fotografi të fëmijëve dhe grave shqiptare në luftën e fundit dhe pas saj në Kosovë. Mijëra dashamirë të këtij zhanri kishin vizituar këtë ekspozitë dhe kishin çmuar lartë punën e kësaj femre shqiptare. Po ashtu edhe mjetet e informimit e kishin vlerësuar lartë këtë aktivitet të zhvilluar nga kjo QKSH. Në këtë organizem shqiptar nuk është lënë pas dore as përkujdesja dhe ndihma që duhet ofruar familjeve me kushte të vështira ekonomike. Kështu, anëtarët e saj të vyeshëm pas kontakteve të ndryshme e të shumta arritën që të bindin disa shofër të ndërmarrjes “ Vesttrafik” tëkëtij qyteti për të ndihmuar disa familje të varfëra në Kosovë. Edhe ndihma materiale e bashkatdhetarëve tanë të këtij qyteti erdhi në shprehje për t’iu bashkangjitë aksionit të RTV21 “ Edhe unë jam Kosovë”. Një përjetim të veçantë kënaqësie kishin pasur 50 fëmijët shqiptarë me vizitën që ia kishin bërë vendlindjes së shkrimtares së njohur suedeze Astrid Lindgren në Vimerby, gjë të cilën e kishte mundësuar kjo qendër kulturore. Mjaft interesant ishte edhe prezantimi i bukurisë shqiptare përmes veshjes kombëtare, që u organizua për herë të parë në këtë qytet, aktivitet ky që u realizua në bashkëpunim me Agjencinë e modës “Bora fashion” nga Gjakova. Këtë manifestim e përcolli edhe hapja e ekspozitës me fotografi me veshje kombëtare nga të gjitha trevat shqiptare punuar me mjeshtri nga fotografi i njohur kosovar Shkelzen Rexha. Ndërkaq, nga takimet e shumta letrare do veçuar organizimin e një mbrëmjeje me “ Bubulinon” dhe krijuesin e tij Viron Kona nga Tirana, i cili erdhi në vizitë me ftesën e kësaj qendre. Viron Kona është një shkrimtar i njohur për fëmijë, i cili pas përfundimit të atij takimi të këndshëm me komunitetin shqiptar fëmijëve u ndau dhuratë nga një libër. Një kontribut të madh që po lënë gjurmë në punën e QKSH” Migjeni” po jap edhe shkrimtari e publicisti i njohur nga Tirana Murat Gecaj. Ka edhe shumë aktivitete e manifestime kulturore, letrare e sportive që janë organizuar dhe se për një punë jashtëzakonisht të madhe që po bën kjo qendër duhet të jetë një shembull i mirë edhe për shoqata e qendrat tjera kulturore në mbarë Suedinë dhe më gjerë.

Shqiptarët me tri “ dritare” informative

Nuk kaloi as një muaji të fillimit të punës të QKSH “ Migjeni”dhe Sokol Demaku ndërmerr edhe një hap të guximshëm e mjaft të qëlluar duke e nxjerr në dritë numrin e parë të revistës së përmuajshme “ Dituria” organ i kësaj qendre. Revista “ Dituria” është një gazetë për fëmijë, të rinjë dhe prindër shqiptarë që jetojnë e veprojnë në Suedinë e largët, e cila ka krijuar një rrjet të gjerë bashkëpunëtoresh në këtë vend skandinav, Kosovë, Shqipëri e po ashtu edhe në mesin e mërgimtarëve nga shumë shtete të ndryshme të botës. Kjo revistë shpërndahet falas për komunitetin shqiptar në Boros e rrethinë, por ajo mund të lexohet edhe në internet. Ajo dërgohet edhe në Gjermani, Zvicër, Finlandë, Angli, SHBA, Rumani e vende të tjera me të cilat QKSH ka një bashkëpunim të frytshëm. Ky njeri i punëve të mbara nuk ndalet me kaq. Ai vazhdon tutje dhe në shkurt të vitit 2008 hap kanalin e radios në gjuhën shqipe, zëri i së cilës dëgjohet pothuajse në gjithë Krahinën e Vestrajytalandit , në të cilën jetojnë mijëra shqiptarë. Programin e vet kjo radio lokale e shfaq çdo të mërkur nga ora 18- 19. Në valet e këtij mediumi mund të urohet e përshëndet çdo familje shqiptare, të dëgjohet muzikë shqipe e lajme më të reja nga gjithë hapësira shqiptare. Ndërkaq, me mjaft rëndësi është të përmendet programi për fëmijë, të cilin e përgatisin dhe e udhëheqin vetë ata. Sihariqi i tretë për komunitetin shqiptar është prapë i fushës informative. Në të vërtetë, Sokol Demaku vitin e kaluar pas një pune të pandërprerë arriti që të hap edhe kanalin televiziv në gjuhën shqipe, i cili për shumicën e komunitetit të këtushëm shqiptar në fillim iu dukej e pamundshme për t’u realizuar. Programi i këtij kanali është i larmishëm dhe shfaqet çdo të ënjte nga ora 18- 19. Të gjitha këto dritare të informimit shqiptar punojnë e veprojnë në kuadër të QKSH “ Migjeni”.

Të gjitha këto të arritura nuk do të mund të realizoheshin pa një bashkëpunim të mirëfilltë brenda vetë komunitetit shqiptar si dhe ndihmës materiale dhe të mbështetjes në çdo nismë të organeve dhe institucioneve komunale dhe të atyre qendrore, të cilën gjë diti aq mirë ta shfrytëzoj Sokol Demaku.

Bëri shumë edhe në fushën afirmative për shqiptarët

Në këtë artikull nuk kemi pretendime të tjera, pos asaj që në opinion dhe në media të prezantohet vërtetë ajo që i takon këtij intelektuali të vyeshëm. Sa bëri shumë e shumë punë të mbara për komunitetin shqiptar, po aq la gjurmë të pashlyeshme edhe në rritjen e “ imigjit” të shqiptarisë në përgjithësi në opinion, subjekte, institucione, media të shkruara e elektronike e organe komunale e shtetërore. Thënë konkretisht, duke njohur historinë dhe kulturën shqiptare, e cila gjë, siç duket, e cyste të inkuadrohet në rritjen e “migjit”të popullit shqiptar në mënyrën shumë dimensionale, të afirmoj para opinionit suedez në mënyrën e tij çështjen shqiptare si një intelektual, shkrimtar, gazetar e publicist. Në këtë aktivitet të pandërprerë e të palodhshëm të Sami Demakut vjen në shprehje shpërthimi i cilësive vetanake si në formimin dhe funksionimin e organizmave përkatës shqiptar po ashtu edhe në fushën afirmative të kombit tonë që është ndër më të vjetrit në Europë.

Punë të madhe bëri edhe një fushën e krijimtarisë letrare

Cilësitë prej një intelektuali të shquar erdhën në shprehje edhe në fushën e krijimtarisë letrare. Deri me tash ka botuar gjashtëmbëdhjetë libra të zhanreve të ndryshme, të cilët me mjeshtrin e të shkruarit kanë zgjuar interesim të kënaqshëm tek lexuesit. Është anëtarë i Shoqatës së Shkrimtarëve të Suedisë, i Shoqatës së Shkrimtarëve të Vesterjytalandit dhe anëtarë i Kryesisë së Shoqatës së Shkrimtarëve dhe artistëve Shqiptar “ Papa Klementi i XI Albani”. Është njeri ndër anëtarët më aktiv të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptar dhe shlirshëm mund të thuhet promotor i lidhjes së kontakteve me personalitete të shquara të pendës dhe të dijes në mbarë tokën shqiptare. Me një fjalë, fal punës së tij të palodhshme po bëhet i mundur në masë të madhe afirmimi i këtij asosacioni krijues kudo dhe kurdo edhe në të gjitha mjetet e informimit dhe në opinionin e gjerë shqiptar kudo që ata jetojnë e veprojnë.

Dhe krejt në fund: Sokol Demaku u angazhua, punoi, dhe dha e po jep kontribut në ato fusha ku manifestohet , zhvillohet e afirmohet aktiviteti intelektual i komunitetit shqiptar, të cilat më parë ishin të panjohura për popullin mik suedez.

RIARDHJA E HISTORISË

March 16, 2014 by dgreca

Ora e madhe e Europës/

Nga Rexhep Kasumaj/ Berlin/

1. Qysh herët, pa nisur mirë viti simbolik, patën vërshuar shkrime, teza e vrojtime krahasimtare për Luftën e parë të përbotshme dhe qindvjetin e saj.Një palë do t’mjaftoheshin me evokime të shkasit, kompleksitetit dhe pjesëmarrësve të dramës, ndërkohë që të tjerë do të parathoshnin ngjizje postulatesh e faktorësh që do t’mund ta përsëdysnin atë me tragjizmin e vjetër.

Veçse muzgu i paqes në Europë nuk duket ende kund. Miljeu i kësokohshëm nuk identifikon, tashmë, vegëza shtytësore që ai të beh befas i vrugët: vegëza që patën shuar arsyen aherë dhe do ta terronin sërish sot. Despoti i rrëzuar Janukoviq, që nuk personifikon trupëzimin shpirtësor të Princit të atentuar e të fismë Ferdinand, kurse, nga ana tjetër, vetmia strategjike, sikundër venitja ekonomike e Rusisë – a nuk janë përcaktorë që thyejnë çdo paralele reminishencash të Luftës së parë në motin e ri?!

2- Mirëpo, nëse votra e përflakur e Ukrajinës, që vete përtej aspiratës për demokraci e vetëjetesë dhe konteksti saj rrethues, nuk përgjason me të parën, aherë ajo sikur rreket tu japë këtyre të fundmëve njëlloj parashfaqjeje të provës së hidhur të Luftës së dytë. Duma ruse iu qas miratimit të një ligji të çuditshëm, me të cilin u bëhet thirrje viseve me banorësi a ndjeshmëri ruse, ti bashkohen, po të duan, territorit amnor. Është një mosnjohje e rendit të tashëm dhe një konkurs vetor për riskicim sferash interesore në Europë e rreth saj. Sfidë më totale e përçmuese nuk ka parë akoma Europa e re. Është cënim i vetë ekzistencës, qytetnisë dhe shpallja e fletëvdekes së saj. Madje më shumë se kaq. Tablloja e përftuar njëherë mirë në messhekullin e ikur, përplotësohet fatzisht. Tiranët përpunojnë prore shpirtërat në kulturë që pena, kënga dhe fjala e bukur ta përligjin ideologjinë e tyre.

Pesha e saj, ndërkaq, nuk është kudo e as kurdo njësoj e rëndë. Gjithçka varet (si shkruan Eleonore Büning në “Faz”) nga prurja e historisë dhe konstalacioni i fuqisë. Dirigjenti venezuelas i Filharmonisë së Los Angelesit, Gustavo Dudamel, nuk bëzan fare për mbytjen bestiale të antiregjimorëve në Karakas. Dhe për këtë nuk shqetësohet kush. Por është padyshim shumë e errtë, deshpëruese dhe rrezikzezë (shton ajo), kur Valery Georgiev, shef i Marinsky- teatrit të Petërsburgut, i Filharmonisë londineze dhe, nga viti 2015, i Filharmonisë së Mynihut, hesht ose mbështet hapur e krenisht diktatorin e tij Putin. Marshimet hitleriane patën po këtë amzë përlindëse. Fillimisht nuk u morën me brëngë “Birraria e Mynihut” e, më pas, as paternalizmi pangjermanik që do të bënte uvertyrën e kataklizmës dhe të cilëve i mbanin ison pikërisht këta falangjistë e gjenetistë, letrarë e artistë të formatuar të Rajhut shpëtimtar.

Megjithatë, ndonëse ende larg linjës komparative mes dy kohëve, përgjakja e Ukrajinës dhe, si me thënë, dalja e saj në tregun e lirë të gjahut gjeopolitik, i jap asaj përmasat e betejës për Europën. Baltikasit dhe ish-bllokistët lindorë janë të garantuar si pjesë e sigurisë atllantike, porse ç’ti bëhet thesarit nëntokësor të Ukrajinës (sepse Krimeja ka humbur) po të shprehen, referendarisht, të ishin të lumtura nën stemën shtetërore ruse? Memorandumi i Budapestit (viti 1994) midis Amerikës, Britanisë e Rusisë do të duhej ta siguronte integritetin e saj, po a do ta respektojnë të gjithë? Kujtesa ende ruan dridhshëm tmerrin e “Anschluss”-ve të Fyhrerit që paralajmëronin agoninë e vdekshme të Europës. Natyrisht, aluzioni ka cenin, sikurse dhe njëjtësinë e vet: aktorët nuk përkojnë me fuqinë, por i bashkon përçmimi i armiqëve dhe dalldia e marrë për të fshirë kufijë e popuj, në emër të ideve sipërore e të fundme. Aneksionizmi do t’ishte varri i Europës. Krimeja tashmë spekulohet si mall këmbimi për zonat e influencës. Ndërsa më herët Moska, me një parimsi të shitirur, cilësonte Kosovën shembull tipik abuzimi me të drejtën ndërkombëtare, tash ajo dhe Krimeja, në vështrimin e rinovuar pragmatik, qenkëshin “përjashtime apeciale” të pangjashme në botë. Një gjë duhet prerë: Krimeja ( e jo Ukrajina) mbase mund të ketë ndonjë fije të përbashkët me Kosovën, por kurrë asnjë të tillë me veriun e saj!..

Sidoqoftë, meqë çdo sprovë, sado e vështirë ka dhe pozitivizëm kolateral, kërcënimgoditja në trupin e Europës do të duhej të këndellte skeptikët më të thekur të idesë a projektit të saj, për të parë në hijen e armëve dhe arrogancës ruse, epërsinë e krijesës së tyre të lirë, paqësore e të begatë. Në bashkësinë institucionale globale, qarkullojnë shumë katallaj (Rusia, Kina, Brazili…) të pabesë që shkelin, si për lojë, normat e praktikat e mirësjelljes ndërkombëtare. Cili shtet a komb i veçuar Europe do të mund të përballej me ta? Është, prandaj, një çast i dhuruar qiejsh që ajo të promovojë rritën e saj: të flasë me politikën e fuqisë. A do ta bëj këtë? “Ne do bëjmë politikë fqinjësie të mirë, e jo gjeopolitikë”, është formulim i përgjigjes zëulur. Mbase vetëm finokëri diplomacie, do thoshte ndokush, sepse, si të flasësh shtruar kur tjetri, i ndërkryer si përherë, bën gjeopolitikë klasike, duke pretenduar përtrirjen e statusit të hershëm të fuqisë botërore! Por jo, kanceleritë e saj përjashtojnë opsionin ushtarak, qoftë dhe si gjuhë taktike, për të adoptuar defansivisht në vend të saj, simbolizmin komik me të cilin shpresojnë ta disiplinojnë Putinin e hallakatur. Kriza përreth Detit të zi, është, njandej, metaforë e kthesës së vërtetë të Europës: do të ngrihet në këmbë, pa shuar (si besohet iluzorisht) shtetet dhe popujt shtetërorë, apo do të mbesë përjetë në moshë adoleshence, e pazonja për vetëjetesë unike e të pavarur.

Kjo është ora e saj!..

Berlin, mars 2014

“YLLI I DITURISË” TË POPULLSISË ÇAME…

March 16, 2014 by dgreca

Botimi trevëllimësh, i veprave të përkthyera të Hoxhë Hasan Tahsinit, në duar të lexuesve tanë/

Nga: Prof. Dr. Hektor Veshi/

1.Për shumë shqiptarë emri i dijetarit tonë, Hoxha Hasan Tahsini (1811-1881) vetëm është dëgjuar. Shumëkush di edhe se ai ka qënë prorektori i parë i Universitetit të Stambollit, kryeqytet i ish-perandorisë turke, në messhekullin e 19-të. Natyrisht, është ndjerë krenar. Por në sistemet shoqërore, që u këmbyen në Shqipëri pas shpalljes së saj shtet i pavarur (1912), njohja e vlerave të trashëguara kombëtare ose ishte e mangët (deri më 1939) ose edhe u krijuan rreth tyre mendime negative: fetë – terrene obskurantiste dhe personat fetarë në krye të tyre, kundërshtarë të regjimit komunist etj etj.

Por nga të gjithë ata personalitete, emri i Hoxha Tahsinit nuk u përlye dot. Mund të mos dihej sa duhej për të, por emri i tij mbeti në kujtesën e brezave i pastër, si bora e majëmaleve të larta, ku edhe alpinistët nuk shkelin. Kurse në rrethin e njerëzve të gjakut të tij , edhe mbi një shekull pas vdekjes (1881), në fshatin Ninat, në veri të Çamërisë shqiptare, në jug të Shqipërisë shtetërore, mbetej gjithnjë i gjallë, siç e kishin njohur bashkëkohësit: i urtë, i ditur, rrezëllitës në çdo pikëpamje. Kur zihej në gojë ai, te fëmijët ndizej një dritë adhurimi, sa ëndrra e tyre më e madhe ishte, si e si të rriteshin sa më shpejt dhe ta ndiqnin rrugën e tij, mundësisht të shkelnin gurët, ku kishte ecur këmba e tij.

Njëri prej fëmijëve të tillë, tani grua e pjekur, që çau shumë pengesa për ta “takuar” të adhuruarin e madh të fisit, yllin e diturisë së popullatës çame, Hoxha Tahsinin, është zonja Manushaqe Halili. Përbëjnë rrëfenja të gjata ndodhitë e jetës së saj, gjatë udhëtimeve vetjake për në Stamboll, në kërkim të varrit, shtëpisë ku jetoi dhe të veprave që shkroi e botoi, shqiptari i adhuruar Hoxha Tahsini. Kurse vlerësimin e gjithëçkaje, që ka të bëjë me të e vërteton edhe fakti se, siç thotë e shkruan vetë diku në librat e botuara, një cope letër e grisur nga origjinali i njerës prej veprave të Tahsinit gjatë fotokopjimit, diku në bibliotekat e Stambollit, ajo e mori, e mbështolli dhe e ruan si gjë të shtrënjtë në çantën e vet. Është copëz letre, besnike e diturisë së Hoxha Tahsinit, që e ruajti sa i takon mënçurinë e tij, për mbi një shekull… Me këtë përkushtim, pa kursyer asgjë nga vetja, lodhje, shpenzime, takime e njohje me specialistë e gjuhëtarë të fushave të ndryshme, si dhe zgjedhjen e botuesit (SHB “Onufri”), ajo ka arritur t’ua paraqesë lexuesve veprën (vandak) trivëllimëshe, një thesar diturie dhe model realizimi teknik tipografik e libërlidhjeje, që nderon çdo lexues, kur e merr në dorë dhe, më tej, e lumturon, kur i lexon.

Po cila është përmbajtja e tre librave- vepra e botuar? Libri i parë, pas vlerësimeve për shkencëtarin Hoxha Tahsin nga autorë bashkëkohorë, si Sami Frashëri ose botues të tij, parathënies së thekshme të studjuesit Moikom Zeqo dhe mendimeve hyrëse të zonjës Manushaqe Halili, me titullin “Hoxha Tahsini: Frymëzimi, krenaria dhe përkushtimi im”, vijon me veprat: “Historia e qënies ose e krijimit”; “Sekretet e ujit dhe ajrit” dhe mbyllet me “Psikologjia”, gjithësej 212 faqe.

Libri i dytë, me 349 faqe, plotësohet me lëndë të përkthyera nga dy numra të revistës “Mexhmua-I Ulum” (Revista shkencore), ku paraqet interes “Rregullorja për botimet e zakonshme” dhe, sidomos, afër 22 bisedat për probleme me shumë interes për kohën e tij, por edhe për ne sot, jo vetëm thjesht për njohje.

Gjithashtu, me interes është edhe tema “Përparimi i arsimit, historia, klasifikimi dhe frytet e shkencave”.

Edhe në librin e tretë, me 275 faqqe, vazhdon lënda e revistës shkencore, deri te nr.7 i saj dhe vijon me “Historia e shkurtër e astronomis”.Aty i lihet vend më vete metodologjisë së Keplerit dhe temës “Gravitacioni dhe pesha e përgjithshme”.

Me aq sa kemi mundur të kuptojmë, nga leximi i këtyre veprave, mendojmë se karakterizohen nga saktësia shkencore, gjuha e qartë ose lakonike. Kur autorit i duhet të paraqesë teori të vështira ose kundërvenie te argumentuara, u lë vend mendimeve përparimtare, nga shkencëtarë dhe zyrtarë të vendeve të përparuara, por edhe konservatorëve.

Për vlerat e padiskutueshme intelektuale dhe shkencore të Hoxha Tahsinit kanë shkruar mjaft personalitete të kohës, bashkatdhetarë ose me origjinë nga Shqipëria, si dhe të tjerë, jashtë Turqisë. Kështu, Sami Frashëri (i dituri-“ Shemshedin Samiu”!) ka shkruar:”Hoxha Tahsini ishte nga ata njerëz të mëdhenj, që rrallë nxjerrin shekujt dhe epokat”. Poeti i shquar turk, Abdul Hak Hamidi, ish-nxënës i tij, ka shkruar për Hoxha Tahsinin: “Ishte vëzhgues dhe shkencëtar shumë i ditur, ishte thesar i njohurive shkencore, ndoshta, një botë e tërë dijesh; ishte filozof, letrar, vjershëtar, i zoti t’i përgjigjej çdo pyetjeje…”. Kurse Riza Teufiku, filozof turk me origjinë shqiptare, ka thënë se “I ndjeri ishte mësuesi i shumë njerëzve të mëdhenj”. Për këto arsye “Emri dhe fama e njeriut të madh e të virtytshëm,- shkruan, ndër të tjera, ish-nxënësi dhe botuesi i veprave të tij, Nadiri Fevzi, -nuk u përhap vetëm në Stambollin romantik, por edhe në Europë”.

Pasi është njohur më në thellësi me veprat teorike të shkencëtarit emërmadh, studjuesii dhe enciklopediku i sotëm shqiptar, Moikom Zeqo, e ka titulluar parathënien e krejt botimit, ”Hoxha Tahsini, profili shqiptar i ndritur i shekujve”. Tani, kur mund ta marrë vetë në dorë çdo lexues këtë thesar të dijes, le ta gjykojë vetë sa të drejtë kanë pasur ata burra bashkëkohës të korifeut me mantel fetari dhe, sidomos, sa i shërbejnë edhe sot vendlindjes dijet e tij të thella, të gjera, nga shumë fusha, përfshirë edhe letërsinë. Jam i isigurtë se lexuesit e sotëm do t’iu mbeten mirënjohës një numri të madh ndihmetarësh, në të gjithë proceset e përpunimit të lëndës, nga përkthimet e deri në botim. Pra, meritojnë falënderime të gjithë. Personalisht, jam enthusiast për këtë botim, pasi plotësohet një boshllëk i madh në “panteonin” e njerëzve tanë të dijes, rragullohet një padrejtësi e zgjatur në kohë, ndaj atij personaliteti. Por është edhe një model i shfaqjes së atdhetarisë nga një zonjë, i denjë për t’u ndjekur për shërimin e mjaft plagëve të sotme ose të bartura nga e kaluara. Unë, do ta shprehja entusiazmin qytetar: Mirëse erdhe në gjirin tonë, Hoxha Hasan Tahsini i pavdekshëm, përmes dritës së diturisë së madhe, që nuk shvleftësohet dot nga koha, në rrjedhën e saj të pafundme!Ne Foto: Hoxha Hasan Tahsini (1811-1881)

Tiranë, mars 2014