SHFLETIME TE GAZETES “DIELLI”

January 18, 2014 by dgreca

Qëndrimi i gazetës “Dielli” ndaj qeverisë komuniste të Shqipërisë dhe qeverisë amerikane gjatë viteve 1945-1955/

Nga Idriz Lamaj*

Viti 1945 Pas çlirimit të Shqipërisë nga forcat nazifashiste, në fund të vitit 1944, Federata Panshqiptare Vatra, pa humbur aspak kohë, njeh pa rezervë qeverinë e re të kryesuar nga Enver Hoxha. Duke filluar nga 10 janari i vitit 1945, në gazetën “Dielli” botohen telegrame përshëndetëse, artikuj redaksionalë dhe materiale të tjera të një natyre entuziaste për udhëheqësit e rinj komunistë dhe Shqipërinë e re, siç e cilësonte “Dielli”. Në editorialin e po këtij numri, thuhet ndër të tjera: “Në një mënyrë të çuditshme, kjo qeveri pasqyron shkallën më të lartë demokratike.” (“Dielli”, 10 janar 1945).

Katër muaj ma vonë, kur filluan të dalin në shesh qëndrimet negative të regjimit të Tiranës ndaj vendeve perëndimore, në editorialin e organit të saj, “Vatra” pohon zyrtarisht se qeveria shqiptare është fajtore për krizën e marrëdhënieve me vendet perëndimore. Në këtë editorial, kritikohet qeveria e Tiranës, por shumë më ashpër kritikohet qeveria amerikane. Aty thuhet se qeveria amerikane po përdor ndihmat ushqimore për qëllime politike e jo humanitare. Për krizën midis Tiranës dhe kryeqyteteve të vendeve perëndimore, “Dielli” fajëson propagandën e ballistëve dhe të Abaz Kupit, për të cilët thotë: “…po i japin ngjyra tepër majtiste qeverisë së re shqiptare pranë qarqeve perëndimore dhe qarqet perëndimore po keqinformohen mbi gjendjen e vërtetë në Shqipërinë e re demokratike…” (“Dielli”, 7 prill 1945).

Pak muaj më vonë, “Dielli” proteston kundër mosnjohjes së qeverisë shqiptare nga ana e vendeve perëndimore dhe sidomos nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Tek “Dielli” shkruhet: “Çdo gjë në Shqipëri shkon në rregull. Enver Hoxha gëzon mbështetjen e plotë të popullit shqiptar.”, (“Dielli”, 7 prill 1945).

Nga mesi i atij viti, kur UNRA pati dërguar, si ndihmë ushqimore, 9500 tonë grurë dhe miell dhe pritej të dërgonte çdo muaj nga 10.000 tonë, gazeta “Dielli”, duke i lënë në heshtje këto ndihma, fillon t’i japë një përkrahje të plotë Bashkimit Sovjetik. “Dielli” pohon se sovjetikët njohën qeverinë e re shqiptare, ndërsa vendet perëndimore po e sabotojnë atë. Udhëheqësit komunistë vlerësohen kështu: “Udhëheqësit e Shqipërisë së re janë anëtarë të partisë komuniste. Ata besojnë sinqerisht në revolucionin e tyre. Ata do të vendosin demokracinë pa marrë parasysh format propagandistike që përdor qeveria e tyre.” (Glenn A. McLain, “Albanian Expose”, 1952, faqe 61).

Në nëntor, kur në Shqipëri bëhej propagandë e madhe për zgjedhjet që do të zhvilloheshin në dhjetor, “Dielli” shkruan: “Le të mos dyshojmë aspak mbi demokracinë, shtypin e lirë dhe zgjedhjet e lira në Shqipëri. Shqipëria kurrë më parë nuk ka pasur zgjedhje më të lira se zgjedhjet që do të zhvillohen me 2 dhjetor të këtij viti.” (“Albanian Expose”, f.61).

Për vitin 1945, nuk ishte për t’u çuditë për qëndrimin politik të “Vatrës” ndaj regjimit komunist, sepse Shtetet e Bashkuara ende nuk e kishin bërë të qartë qëndrimin e vet poltik ndaj qeverisë së Tiranës. “Dielli” dhe “Vatra” nuk kishin asnjë të dhënë se çfarë po ndodhte brenda në Shqipëri. Ishin të informuar vetëm nga të dhënat që u jepnin përfaqësuesit komunistë shqiptarë, që vepronin në Kombet e Bashkuara, pranë shërbimit jugosllav. Noli përpiqej t’i ndihmonte ata në përkthimin e kushtetutës dhe hartimin e materialeve të tjera diplomatike, që i kërkonte koha. Qëndrimi i Nolit ishte i qartë. Ai përpiqej për t’i siguruar Shqipërisë anëtarësimin në OKB, me qëllim që të sigurohej integriteti tokësor i shtetit shqiptar.

1946 –1947 Gjatë këtyre viteve, temat më të rëndësishme për gazetën “Dielli” bëhen: çështja e propozimit për pranimin e Shqipërisë në Organizatën e Kombeve të Bashkuara, Çështja e Epirit, incidenti në Gjirin e Korfuzit dhe Doktrina e Presidentit Truman për frenimin e përhapjes së komunizmit.

Në fillim të vitit 1946, kur ministri i Jashtëm amerikan kundërshton pranimin e Shqipërisë në OKB dhe kërkon që qeveria komuniste e Shqipërisë të njihte traktatet e paraluftës, gazeta “Dielli” reagon me këtë editorial: “Lincolni do ta pranonte Shqipërinë në OKB për arsye se e urrente hipokrizinë dhe dy fytyrësinë politike. Shtetet e Bashkuara nuk e pranuan Shqipërinë për arsye se Shqipëria i dha një grusht të rëndë fashizmit.” (“Albanian Expose”, f.62).

Editori i “Diellit”, në mënyrë të tërthortë, e cilëson ministrin e Jashtëm amerikan si profashist dhe, për herë të parë, në vija të gjera, fillon përkrahjen e Moskës duke cilësuar politikën sovjetike ndaj Shqipërisë si politikë të një vendi të vërtetë demokratik.

“Dielli” e mbyll vitin 1946, duke kritikuar Perëndimin në këtë formë: “Diell i flakët është guverna demokratike e Enver Hoxhës, e cila pa dyshim është e fortë si brenda si jashtë. Brenda, përveç veprave të tjera konstruktive, ka mundur të zbatojë reformën agrare me rrënjë dhe të transformojë Shqipërinë nga një çiflik bejlerësh në një tokë të fshatarëve dhe të punëtorëve. Jashtë, për here të parë në historinë e saj Shqipëria e vogël qëndron ballëpërpjetë dhe di t’ua jap xhevapin kapadainjëve që i bien në qafë, qofshin të humbur si Greqia, qofshin të mëdhenj si Anglia.” (“Dielli”, 27 nëntor 1946).

“Dielli” e fillon vitin 1947 me trajtimin e çështjeve të radhitura në fillim të vitit të mëparshëm dhe hap një fushatë tjetër të ashpër polemizuese kundër kundërshtarëve politikë të regjimit komunist. Këtu po citojmë disa paragrafë të nxjerra nga editoriali me titull “Dy fjalë për ballistët”. “Si të gjith reaksionarët e tjerë në botë, ashtu edhe ballistët tanë, të emigruar në Itali e gjetkë, kanë marrë ofensiva, në mos me armë, po të paktën me pendë e propagandë. Si duket besojnë seriozisht që për së shpejti do të kërcas një luftë ruso-amerikane, e cila do t’i shpjerë nga syrgjyni në Tiranë. Shpresat e tyre duken fare të kota. Ballistët tanë kanë vdekur moralisht dhe nuk mund të ngjallën më. Nga ana tjetër, lufta nga e cila kanë shpresë të ngjallën nuk mund të ngjajë aq shpejt sa t’u hyjë në punë. Nuk ka shqiptar aq budalla sa të mos dijë se ballistët tanë vdiqën një herë e mirë, po sa falimentoi politika e tyre. Bashkëpunuan me fashistët italian dhe nazistët gjerman me shpresë që të fitonin luftën tok me ta. Me këtë taktikë jo vetëm vranë veten por vranë edhe Shqipërinë. Desh perendia, dualën në shesh partizanët me Enver Hoxhën në krye dhe jo vetëm nxorën Shqipërinë nga hendeku i vdekjes, po e vunë në radhën e të gjallëve pranë shteteve aleate. Guverna e Enver Hoxhës jo vetëm shpëtoi Shqipërinë nga vdekja po tani i vë themele të patundura shtetit me reformat dhe veprat konstruktive.” (“Dielli”, 26 mars 1947).

Mbas fjalëve të ashpra kundër ballistëve, në këtë editorial kritikohet Doktrina e Trumanit kundër komunizmit si “profkë për të fituar votat e reaksionarëve amerikanë, si manovër diplomatike e cila nisë në Greqi dhe në Turqi dhe një meze e vogël për fabrikat amerikane që bëjnë topa dhe xhephane për evzonët dhe anadollakët.” (“Dielli”, 26 mars 1947).

Në mars të këtij viti, fillon botimi i gazetës “L’Albanie Libre”, organ i Blokut Kombëtar Indipendent, e cila zhvillon një fushatë të aspër kundër “Diellit” dhe “Vatrës” për mbështetjen që i bëjnë regjimit komunist. Kjo gazetë nuk lexohej në Amerikë me përjashtim të disa personave dhe nuk kishte ndonjë efekt në komunitetin shqiptaro-amerikan, për arsye të mungesës së qarkullimit. Në të njëjtën pozitë ndodhej edhe gazeta e Ballit Kombëtar, “Flamuri”.

1948 –1949 Viti 1948 mund të konsiderohet për “Diellin” si viti i vështirësive të reja në ndjekjen e politikës së vet. Ndodh prishja e marrëdhënieve midis Moskës dhe Beogradit. Për këtë aventurë sllavokomuniste, “Dielli” fajëson Beogradin, të cilin e kishte mbështetur më parë. Tani përkrah Moskën.

Një rendësi të posaçme i jep kandidaturës së zgjedhjeve presidenciale në Amerikë, duke mbështetur kandidatin liberal të Partisë Progresive (Progresiv Party), Henry Wallace.

Qerim Panariti përdor shtypin liberal amerikan për të përgatitur strategjinë e vijës politike të “Vatrës”, me të cilën përpiqej të mbrohej nga kritikat e ndryshme si antiamerikan dhe prokomunist. Në të njëjtën kohë vazhdon avazin e vjetër, përkrah dhe lavdëron qeverinë komuniste me anë të ribotimit të artikujve të gazetave të Tiranës, ku viheshin në dukje përparimet ekonomike dhe jeta e lumtur në Shqipërinë e re.

Këtë vit “Vatra” boton përmbledhjen e vjershave të Nolit me titull “Albumi”, i cili u dedikohet: “Kryetrimave që çliruan Shqipërinë nga fashistët, nazistët dhe nga bejlerët.” (“Albumi”, 1948).

Të gjitha problemet që trajton “Dielli” gjatë këtij viti janë tipike kundër politikës së jashtme të qeverisë amerikane. Të njëjtën metodë e ndjek edhe gjatë vitit 1949, ku politikën e jashtme amerikane e cilëson si ekspansioniste. Ai pohon se Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk dëshirojnë paqe, sepse 10 deri 20 vjet paqe e shkatërrojnë ekonominë amerikane dhe ekonomia amerikane mbetet në vend, nëse Amerika nuk ndërlikohet në hapjen e luftave të reja.

Gjatë këtij viti, në faqet e “Diellit” gjejnë vend të posaçëm buletinet e lajmeve të Tiranës dhe të Moskës. Lajmet sillen pa asnjë koment ose vërejtje nga ana e editorit. Për prishjen e marrëdhënieve midis Beogradit e Tiranës, Panariti fajëson Beogradin: “Jugosllavia ishte shkaktare e krizës ekonomike dhe politike në Shqipëri. Tito ka provokuar kufinjët e Shqipërisë. Planet e Titos për shkeljen e sovranitetit të Shqipërisë janë të njohura.” (“Dielli”, 10 nëntor 1948).

Nga fundi i vitit 1949, “Dielli” kritikon ashpër Ministrinë e Jashtme Amerikane, duke theksuar se ka krijuar një qeveri në mërgim, nën udhëheqjen e mbretit Zog. Qeveria amerikane kritikohet edhe për konspiracion me Greqinë për aneksimin e Shqipërisë së Jugut.

1950– 1951 Këto janë vitet më kritike për politikën e jashtme të “Diellit” ndaj qeverisë komuniste shqiptare dhe qeverisë amerikane. Megjithëse Komiteti Kombëtar Shqipëria e Lirë ishte themeluar një vit më parë, më 1949, më 1950 fillon veprimtarinë e vet aktive në të gjitha fushat dhe këtë veprimtari e fillon nga Amerika. “Dielli” polemizon me këtë komitet. Kryetari dhe anëtarët e komitetit, gadi në çdo numër të gazetës, cilësohen si fashistë, tradhtarë, gjakpirës, ballistë, etj.

Problemi tjetër që i del “Diellit” është ardhja e peshkop Mark Lipës në Amerikë, të cilit i hap një front të ri lufte dhe, thënë të vërtetën, luftën kundër tij e bën me mjaft sukses. Këto dy vite “Dielli” armiqësohet me gjithë botën, me “Zërin e Amerikës”, radio “Free Evrope”, Ministrinë e Jashtme Amerikane, me senatorë dhe deputetë të ndryshëm, të cilët përkrahnin luftën e ashpër kundër komunizmit global dhe ndikimit komunist në Amerikë. Gjatë këtyre dy viteve, herë pas here, “Dielli” boton kritika të buta kundër regjimit të Tiranës, të cilat tingëllojnë më shumë si lutje se si kritika. Për këto lloj kritikash, editori i “Diellit”, Qerim Panariti, shpallet tradhtar nga regjimi i Tiranës.

“Dielli” ngrihet haptas kundër luftës në Kore, duke e quajtur të padrejtë dhe si ndërlikim amerikan në punët e brendshme të një vendi pa interes kombëtar për Amerikën. Kërkon që të lihet rehat Bashkimi Sovjetik dhe pretendon se sovjetikët nuk janë luftënxitës.

1952 -1953 Fushata e polemikës kundër asaj që gazeta “Shqipëria”, organ i Komitetit Kombëtar Shqipëria e Lirë, e quan dalldisje e Qerim Panaritit, aspërsohet. Fillojnë konferencat e prof. Stavro Skendit nëpër komunitetet shqiptare të Amerikës kundër “Diellit”, Panaritit dhe Nolit. Në të njëjtën mënyrë vepron Vasil Alarupi, novelist i njohur. Shumë deputetë dhe senatorë amerikanë kritikojnë qëndrimin politik të “Vatrës”. Shkruhet libri “Albanian Expose” i Glean Mc. Lain-it kundër “Vatrës”, “Diellit”, Panaritit dhe Nolit. Polemikat marrin përmasa shqetësuese për “Diellin” dhe editorin e tij si dhe për udhëheqësit e “Vatrës”.

“Dielli” e mbyll kapakun e vet për vitin 1953 me këtë kritikë kundër komunizmit: “Jeta e njeriut, qoftë i madh qoftë i vogël, s’është fare e sigurtë nën sistemin komunis.” (“Dielli”, 30 dhjetor 1953).

1954 –1955 Në janar të vitit 1954, “Dielli” e fillon fushatën kundër regjimit komunist të Tiranës me një kryeartikull, që vetëm një njeri si Qerim Panariti mund ta shkruante. Ja titulli: “Shqipëria sot e ka surratin të shëmtuar”. Dhe vijon: “Në qoftë se Shqipëria ka bërë përparime nën regjimin e sotëm, përparimet duhet t’i shikojmë që t’i besojmë; përndryshe na hyn dyshimi. Një çupë e bukur nuk duhat ta mbuloj surratin; duhet të dalë jashtë me surrat hapur që t’a admiroj bota bukurinë e sajë. Përndryshe bota ka të drejtë të besoj se surrati i çupës është tepër i shemtuar. Po të jenë të vërteta ato që shkruan shtypi i Shqipërisë mbi zhvillimet e vendit që pas mbarimit të luftës e gjer më sot, s’ka përse të mbajë një Shqipëri të mbuluar si gratë…” (“Dielli”, 20 janar 1954).

Viti 1955 për “Diellin” dhe Qerim Panaritin ishte një vit më i lehtë për arsye se forcat politike nacionaliste në mërgim kishin përqëndruar veprimtarinë rreth problemeve të Komitetit Kombëtar Shqipëria e Lirë, i cili ndodhej në shpërbërje e sipër. Kulmi i luftës së ftohtë ishte në rënie, ashtu siç ishin në zbutje e sipër edhe qarqet e ashpra antikomuniste të qeverisë amerikane. Në të vërtetë, “Vatra” kishte filluar të ndryshonte qëndrimin ndaj regjimit komunist të Tiranës, dy vjet me parë.

Në fillim të marsit, presidenti Eisenhower lajmon Kryqin e Kuq Shqiptar me anë të Kryqit të Kuq Ndërkombëtar se Amerika dëshiron t’i vijë në ndihmë popullit shqiptar dhe, për këtë qëllim, vë në dispozicion të tij 850.000 dollarë, të dhëna në ushqime. Gjithashtu, Presidenti amerikan merr përsipër shpenzimet e dërgimit të ushqimeve nga Amerika në portet e Shqipërisë.

Për këtë gjest humanitar dhe dashamirës ndaj popullit shqiptar, Noli i drejton presidentit Eisenhower këtë telegram: “Në emër të Kishës Orthodhokse Shqiptare në Amerikë, dëshiroj t’ju falënderoj për ushqimet që bujarisht i dhuroni popullit shqiptar që vuan nga uria (stop). Kjo dhuratë do të çmohet thellësisht prej gjithë shqiptarëve të cilët dinë se Amerika kristiane dhe paqedashëse ka qenë dhe është shteti mik më i mirë i tyre”.

Peshkop Fan Noli 816 NW Third Ave, Ft Launderdale, Florida. (Shqipëria, 31 mars 1955).

Ndërkaq, Qerim Panariti i dërgon Presidentit telegramin që vijon: “Lutem më lejoni të parashtroj në emër të popullit shqiptar falënderimet zemrore për sendet ushqimore që bujarisht i keni ofruar për të lehtësuar vuajtjet e tij (stop). Ky gjest njerëzor kundrejt Shqipërisë do të shtojë edhe më tepër miqësinë tradicionale midis popullit Amerikan dhe popullit Shqiptar (stop). Shqiptarët nuk kanë harruar dhe nuk do të harrojnë kurrë përpjekjet fisnike të presidentit Wilson në Kongresin e Paqes në Versaj, në mbarim të luftës së parë botërore për të shpëtuar Shqipërinë nga një coptim midis fqinjëve të saj (stop).” (Shqipëria, 31 mars 1955).

Qerim Panariti, Sekretar Ekzekutiv i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, 30 Huntington Ave, Room 605 Boston Mass.

Dy-tri ditë më vonë, qeveria komuniste e Tiranës refuzon me përbuzje dhuratën e presidentit Eisenhower. Gazeta “Dielli” shënon këtë reagim: “S’na merrte mendja që Tirana të refuzonte ndihmën bujare të popullit Amerikan, ndonëse një marrëzi të tillë duhej ta prisnim nga një mentalitet i sëmur. Këtë refuzim mund ta përshkruajmë me fjalët e Ungjillit: Ndjeji o Zot, se s’dijnë se ç’bëjnë. Marrim këtë rast hidhërimi ti kërkojmë ndjesë me përunjësi popullit amerikan dhe presidentit Eisenhower për këtë turp tragjik që bëri Tirana këtë herë përmbi stommakun e zbrazët të popullit shqiptar”. (“Dielli”, 9 mars 1955).

Ndërkaq, Noli me një lloj zemrimi të veçantë shprehet: “Ore, lëre se nuk qenkan politikanë, këta nuk qenkan njerëz”. (Vasil Alarupi, “Fletë kujtimesh”).

Refuzimi i ndihmave humanitare bëri bujo në shtypin amerikan. Gazetat më të njohura si “The New York Times”, “The Washington Post”, “Boston Globe”, etj., kritikojnë regjimin e Tiranës dhe vënë në dukje se populli shqiptar nën regjimin komunist kalonte krizën e urisë së zezë në Shqipëri.

Me datën 3 gusht 1955, “Dielli” kritikon përsëri regjimin komunist të Tiranës me një artikull redaksional, duke theksuar se mbyllja e dyerve, izolimi i Shqipërisë ndaj Perëndimit dhe mos lejimi i shqiptarëve të Amerikës për të vizituar Shqipërinë hedh poshtë pohimet e regjimit komunist për demokraci, shtyp të lirë dhe përparim. Në numrat e pastajmë të “Diellit”, është fjala për deri në fund të vitit 1955, kritikat e kësaj natyre thellohen gradualisht, por në të njëjtën kohë, Panariti, herë pas here, sjell edhe ndonjë artikull në favor.

30 vjet më parë, me rastin e 60-vjetorit të “Diellit”, Hasan Dosti, ish-kryetar Komitetit Kombëtar Shqipëria e Lirë, të cilin vite më parë “Dielli” e kishte kritikuar pa mëshirë, vjen në këtë përfundim të urtë: “Veprimtaria e organizatës Vatra dhe lënda e botuar në të gjitha faqet e shtyllat e Diellit, kanë qenë ndjekur e po ndiqen me interes, jo vetëm prej shqiptarëve, por edhe prej shumë qarqesh të huaja. Në disa prej këtyre qarqeve lënda e Diellit ka qenë interpretuar, komentuar, dhe duhet të pranojmë, dhe shfrytëzuar qëllimisht e metodikisht në dëmin e prestigjit të Vatrës e të organit të saj.” (“Seminari Ndërkombëtar i Federatës Panshqiptare Vatra”, 1969, F.192).

Këtu përfundon zhvillimi kronologjik 10-vjeçar (1945-1955) i qëndrimit politik të “Diellit”, i paraqitur në vijat më të shkurtëra. Kjo periudhë meriton një studim të hollësishëm. Për këtë periudhë nuk mund të shkruhet objektivisht pa analizuar raportet e Ministrisë së Jashtme amerikane dhe rezolutat e botuara në Rekordet e Kongresit Amerikan (Congressionnal Reports).

Gjatë 10-vjeçarit në fjalë, në faqet e “Diellit” nuk botohet asnjë shkrim mbi vuajtjet, vrasjet e persekutimet e ushtruara mbi popullin shqiptar nga regjimi komunist i Enver Hoxhës.

Prej fillimit të vitit 1945 deri nga fundi i vitit 1499, gazeta “Dielli” mbron pa asnjë kritikë regjimin e Tiranës. Riboton nga shtypi komunist i Tiranës materiale pa komente as vërejtje, duke përfshirë edhe lëndë propagandistike kundër qeverisë amerikane.

Në vitet 49- 55, “Dielli” bën ndryshim gradual. Kritikon lehtë regjimin e Tiranës dhe nuk heq dorë nga kërkesa për përmirësimin e marrëdhënieve midis Washingtonit dhe Tiranës. Kërkon që regjimi komunist të lejojë shqiptarët e Amerikës të vizitojnë Shqipërinë.

Për këto dy kërkesa këmbëngulëse dhe për zbutje të qëndrimit kritik ndaj qeverisë amerikane, shtypi komunist i Shqipërisë e shpall Panaritin tradhtar dhe fillon kritikat e ashpra kundra tij.

Përkrahja e regjimit të Tiranës nga një organizatë me prestigj si “Vatra”, duke pasur Nolin për kryetar nderi, shkonte drejtpërdrejt kundër interesave politike të qeverisë amerikane. Le të mos harrojmë se ishte 10-vjeçari i kulmit të luftës antikomuniste. Lufta e përgjakshme e Koresë, rënia e Kinës nën regjimin komunist, kërcënimet e Stalinit dhe pasardhësve të tij për përhapjen me dhunë të komunizmit në territoret e botës së lirë e kishin detyruar qeverinë amerikane të mirrte masa serioze edhe për sigurimin e brendshëm kombëtar nga ndikimi komunist.

Gjatë atyre 10-viteve, “Dielli” dhe “Vatra” i bënë sfidë lëvizjes nacionaliste shqiptare në botën e lirë dhe qeverisë amerikane, e cila e përkrahte këtë lëvizje në të gjitha drejtimet.

“Dielli” e ndryshoi qëndrimin politik ndaj Washingtonit dhe Tiranës nga trysnia e fortë e lëvizjes nacionaliste shqiptare dhe nga qarqet diplomatike amerikane.

Panariti dhe Noli në vitet 45 –55

Tani dy fjalë për Panaritin dhe Nolin gjatë asaj periudhe 10-vjeçare. E sjell Panaritin para Nolit, për arsye se ai ishte editori i “Diellit” dhe Sekretari Ekzekutiv i “Vatrës” dhe mori përsipër të gjitha të sharat dhe këcënimet mbi supe. Them i mori përsipër, sepse atij ju drejtuan dhe, derisa vdiq, nacionalistët në mërgim dhe komunistët në Shqipëri nuk e ndaluan fushatën kundër tij.

Ata e quajtën Qerimin komunist, prokomunist, faqe me nderë, liberal, sahanlëpirës, etj. Ai i quajti kundërshtarët e tij fashistë, tradhtarë, tiranë, hajdutë, bejlerë, gjakpirës dhe armiq të kombit. Le të mos çuditemi për këto shprehje. Me shprehje të tilla është ushqyer publicistika jonë dhe ende po ushqehet.

Panariti ishte gazetar profesionist, shkruante lehtë dhe kishte elasticitet në shkrime. Ishte njeri me mendësi liberale ammerikane. Kishte karierë në polemikën e tipit shqiptar. Sipas Petro Kolonjës dhe Faik Konicës, Qerimi i kishte qitë problem në polemikë. Konica kishte thënë për të: “Po ra Qerimi në burg, do të punoj tërë jetën për ta mbajtur brenda.” Noli i kishte thënë Faikut duke qeshur: “Po ra Qerimi në burg, unë shes kishën dhe e nxjerr nga burgu.”

Noli e quante Qerimin “babaxhan”. Atë e kishte krahun e dajthtë. Për këtë “babaxhani” ishte i vetëdijshëm aq sa ishte i vetëdijshëm se ishte lidhur për një kolos të pavdekshëm dhe të paprekshëm si Noli. Prandej, të sharat dhe kërcënimet, që i mori nga komunistët, nacionalistët apo qarqet amerikane, nuk e mërzitën shumë. Ai sot rron si dishepull i Nolit.

Tani kthehemi tek peshkop Noli. Ai e përkrahu një qeveri si atë të Enver Hoxhës, për t’i siguruar Shqipërisë praninë e shtetit të pavarur në gjirin e OKB-së. Këtë e bëri nga frika e paqartësisë politike perëndimore ndaj Shqipërisë. Nuk duhet të harrojmë se Kisha Ortodokse e Nolit, “Dielli” dhe “Vatra” janë krijuar si reagim ndaj kërcënimit të zhdukjes së Shqipërisë. Frika e zhdukjes së Shqipërisë nga fqinjët tonë, Kishën tonë Ortodokse, “Diellin” dhe “Vatrën” i mban edhe sot në ankth.

Gjatë asaj periudhe, Nolit i bëhen disa ftesa për të vizituar Shqipërinë. Asnjërën prej tyre nuk e pranoi. Ata që e njohën Nolin pohojnë se, si gjithmonë, ai ishte i qetë dhe nuk i mungoi humori e sarkazma gjatë atyre viteve. Sipas Vasil Alarupit, Noli thonte duke qeshur: “Qerimi na futi në luftë me shtatë kralat dhe mbretin. Qerimi duhet të shpallë armëpushimin.” Ndoshta me fjalën “shtatë krala”, Noli u referohej shtatë partive politike shqiptare dhe Komitetit Shqiptar Shqipëria e Lirë. Në atë kohë ishin tre fraksione të Ballit, Bloku, Katundarja dhe KKSHL.

Shtypi nacionalist i asaj kohe e quajti Nolin: peshkopi komunist, prokomunist dhe komunist. Ai ishte mësuar me këto relike qysh në vitet ’20 e ’30.

Noli arriti t’i shihte kundërshtarët e tij politikë të dërmuar nga komunizmi. Deri më sot nuk kam gjetur asnjë shkrim, qoftë edhe një fjali, që të shprehë keqardhje për goditjen që morën ata nga komunizmi. Ndoshta është gabim për të kërkuar një gjë të tillë. Sado i madh që ishte, Noli ishte shqiptar dhe nuk i harronte lehtë kundërshtarët e tij politikë. Ndërkaq, keqardhjen e Nolit për katandisjen e popullit shqiptar nën regjimin komunist e gjejmë shpesh në ato që mund të quhen shprehje noliane. Këtu po sjell dy prej tyre: “Shqiptarët dëshirojnë të bëhen luftra të mëdha sa më shpesh me qëllim që të dalin fitues në njërën prej tyre…” dhe “Duke ruajtur pavarësinë kombëtare popullit shqiptar i vijnë ditë më të mira…” (Letër e Nolit dërguar Nelo Drizarit, më 1961).

Fërkimet politike të Nolit me nacionalistët shqiptarë gjatë 10-vjeçarit të përmendur më lart, ngjasin shumë me fërkimet e tij politike, që pati me Konicën. Kur ishte puna e Shqipërisë, ai pajtohej me të sepse besonte në patriotizmin e tij. Në vitet e fundit të jetës së vet, Noli shkëmben urime për Krishtlindje dhe festa të tjera fetare dhe kombëtare me Baba Rexhepin, Tajar Zavalanin dhe Rexhep Krasniqin. Ai shkëmben mendime letrare me Arshi Pipën, Vasil Alarupin dhe Nexhat Peshkëpinë. Me këto gjeste, Noli lë si trashëgim vëllazërimin kombëtar dhe lartësimin e njeriut shqiptar mbi çështjet politike.

Unë besoj se në këtë mënyrë do të shikohet Noli edhe kur të kremtohet 180-vjetori i “Diellit” të shqiptarëve të Amerikës.

* Kumtesë e mbajtur në seminarin kushtuar 90- vjetorit të “Diellit”, në New York, më 30 tetor 1999

The InSeries and Washington Ballet salute French songs in a new show

January 18, 2014 by dgreca

Ms. Esmiana Jani a classically trained ballerina and member of the Washington Ballet who is dancing the lead role in La Vie En Rose the latest production by the Washington Ballet in Washington DC../

By Doug Rul*/

On the surface you might not expect a collaboration between the InSeries’s Carla Hubner — originally from Chile — and the Washington Ballet’s Septime Webre — of Cuban descent — to result in a show devoted to French music. But La Vie En Rose, which Webre has co-directed and co-choreographed with David Palmer, the ballet’s associate artistic director, reflects their professional histories.

”About eight years ago,” Webre says, ”notable New York-based cabaret artist Karen Akers and I did a project using French cabaret songs — Edith Piaf, Jacques Brel. Just wonderful French cabaret music.” So while brainstorming with Hubner and Palmer about the focus for a new show, Webre was quick to add French cabaret to Hubner’s idea of performing French art songs, or short classical compositions from the romantic period. Webre describes these mostly 19th century pieces, known as mélodies in French, as ”really, really touching and affecting, and delicate.”

Says Hubner, ”In my former incarnation as a performing pianist, I played a lot of Debussy — that was one of my specialties — and my master’s thesis as a musicologist was on Henri Duparc.” Hubner still dabbles as a performing pianist: She’ll join Frank Conlon to accompany the five singers and 12 young dancers from The Washington Ballet Studio Company in La Vie En Rose. The show, in a run this weekend at GALA Theatre, is the fifth cross-genre collaboration between the InSeries and The Washington Ballet.

”It’s not just a dance concert with singers onstage,” Webre explains. The dancers and singers perform both alone and together in a show with a loose narrative thread — mais oui — about love and relationships. From a kind of youthful innocence in Act 1 to a more sober, even somber, Act 2. ”But at the end of the day having no regrets,” Webre says.

When asked to sum up the show’s gay appeal, a laughing Webre zooms in to state the obvious: ”Well, it doesn’t get gayer than listening to Edith Piaf.” ‘

La Vie En Rose is Friday, Jan. 17, and Saturday, Jan. 18, at 8 p.m., and Sunday, Jan. 19, at 3 p.m. at GALA Theatre, 3333 14th St. NW. Tickets are $40. Call 202-204-7763 or visitinseries.org.

*Published on January 16, 2014

*PHOTO: La Vie en Rose: Daniel Savetta and Esmiana Jani

(Photo by By Paul Emerson)

Shenim: Ne rolin kryesor interpreton balerina e trupes se baletit te Washingtonit, meorigjine nga Shqiperia, Esmiana Jani.

NJË ZË VIOLINE NË NJU-ENGLAND

January 18, 2014 by dgreca

Nga Orkestra Profesioniste e Bukureshtit në orkestrën e Konservatorit të Bostonit/

Nga ROZI THEOHARI, Boston/

Ajo quhej Etleva. Sapo kishte mbushur pesë vjeç, prindërit e dërguan në një nga kopshtet e fëmijëve të Tiranës. Veshur me përparësen e bardhë, si flutur, kur kthehej nga kopshti, nuk vraponte drejt e në shtëpi. Një mur e ndante oborrin e saj nga ndërtesa e Ansamblit të Ushtrisë . Vogëlushja mbështeste duart e vogla tek xhami I dritares dhe ndiqte provat e orkestrës, me sytë e mbërthyer tek violinat. Rrinte aty çaste të tëra, pa lëvizur, deri sa vinte e merrte e ëma. Duke imituar violinistët, Etleva përdorte dy shkopinj të vegjël me të cilët luante tërë kënaqësi, duke dhënë “koncert” para pjesëtarëve të familjes. Ky ishte dhe shkaku që prindërit I blenë si dhuratë një violinë të vogël. Etleva i hodhi tej kukullat, mbasi violina tashmë ishte loja e saj më e parapëlqyer.

Kur bisedon sot me Etleva Himen, një vajzë tërheqëse e simpatike, tashmë violiniste e kompletuar dhe e afirmuar, ajo buzëqesh përmallshëm duke kujtuar gëzimin e madh të violinës së saj të parë. “Qysh e mitur, – thotë ajo, – fillova të merrja mësime violine nga profesori im i parë, violinisti i Ansamblit të Ushtrisë , Shkëlqim Tafaj. Unë ndjehem krenare sepse e fillova me një pjesë të vogël, të thjeshtë të Moxartit, me të cilën u paraqita edhe në konkurs për t’u regjistruar në klasën e parë fillore të shkollës së muzikës “Kongresi i Përmetit.” Dhe ajo kujton me respekt mësueset e kësaj shkolle Iliriana Sherri dhe Florinda Klimi.

Në moshën 8 vjeç, në solo-violinë, Etleva fitoi çmimin “Nxënësi më i mirë i vitit.” Në shkollën 8-vjeçare u dallua jo vetëm për rezultate të shkëlqyera në mësimin e violinës, por fitoi çmime edhe në “Olimpiadën e matematikës” në shkallë rrethi e republike. Prej vitit 1991’- 95 Etleva vazhdoi Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë. Gjatë kësaj kohe ka marrë pjesë në programet e Radio-Televizionit si dhe në aktivitetet vjetore të festivaleve në RT. Në maj 1988 Etleva ishte fituesja e çmimit të tretë kombëtar për interpretuesit më të mirë. Gjithashtu ka qenë tri herë fituese e konkurseve kombëtare për muzikën e të rinjve. Gjatë kohës që ka vazhduar Liceun Artistik, ka qenë pjesëtare e orkestrës me të cilën ka dhënë shfaqje në koncerte jashtë vendit si në Itali e në Greqi, ku ajo ka interpretuar si soliste dhe koncertmaester. Liceun Artistik ajo e mbaroi me çmimin “Studenti më i mirë i vitit” në degën e violinës, të letërsisë dhe bazave të përgjithshme të muzikës. Këtë e arriti në sajë të vullnetit të saj të pamposhtur për të studiuar me këmbëngulje e pa ndier lodhje dhe të kujdesit e të dashurisë së mësueses Proletare Skënderi, të cilën Etleva nuk e harron kurrë.

Mbas mbarimit me sukses të liceut Etleva fitoi një burse studimi nga Universiteti i Muzikës i Bukureshtit, Rumani, në vitin 1998 deri 2000. E nderuar për aktivitetin e saj muzikor në Rumani, ajo ishte pjesëmarrëse e orkestrës së shkollës si dhe anëtare e Orkestrës Profesioniste të Bukureshtit. Ajo mori pjesë me dinjitet artistik në “Moxart Festival” në Bukuresht me 1998. Në Bukuresht, gjithashtu, ishte mësuese e violinës në shkollën e mesme të muzikës.

Por ëndrra që nuk e linte të qetë, ishte dëshira e saj për të studiuar në Amerikë, vendi i mundësive të mëdha për talented e mëdha. Ajo e pati këtë fat dhe në vitin 2000 erdhi në Amerikë me visa-student; u regjistrua në Konservatorin e Bostonit, ku menjëherë u bë anëtare e orkestrës së këtij konservatori, me një gradë të lartë vlerësuese 3,67. Prej asaj dite ajo ka interpretuar në një numër të madh koncertesh brenda e jashtë universitetit, si soliste. Po ashtu, si pjesëmarrëse në grupin “Muzikë dhome”, ka marrë pjesë në “Festivalin e muzikës së dhomës” në vitin 2001 e 2002.

Në të njëjtën kohë, me zotësinë dhe përpjekjet e saj Etleva arriti të fitonte një vend në Orkestrën Simfonike të shtetit të

Vermontit, Mass, gjatë një dëgjimi-provë në verën e vitit 2002.

Nju—Englandi hapi dyert për talentin e saj. Qysh atëherë ajo është pjesëmarrëse korrekte duke luajtur në violinë rregullisht

si anëtare e orkestrës dhe në qershor të këtij viti ajo do të nënshkruajë kontratën për të punuar me kohë të plotë në

këtë orkestër. Ajo qëndron gjithnjë e para në listën e kandidatëve që kanë marrë pjesë në konkurs. Ja ç’thotë Eleanor

Longu, manaxherja e Orkestrës Simfonike të Vermontit: “Etleva shkon gjithmonë në rritje dhe përsosmëri, është një muzikante

e mrekullueshme dhe shumë serioze në karrierën e saj profesionale. Te lokalizuar relativisht larg nga qendra e muzikës

metropolitane, ne ndjehemi me fat që një kalibër i tillë i lartë i violinës, si Etleva, të bashkëpunojë me ne.” Dhe në fakt, çdo

pjesëmarrës i orkestrës e vlerëson kontributin muzikor të Etlevës si anëtare e denjë e orkestrës së Vermontit. Për më tepër, në

shtetin rural të Vermontit, që ndodhet në kufi me Kanadanë, Orkestra Simfonike gjithnjë vjen duke u shkurtuar në numrin

e orkestrantëve të saj duke zgjedhur muzikantë me standarte të larta profesionale. Një ndër ta është dhe violinistja shqiptare,

Etleva Hima. Prandaj nuk është e rastit që violinisti solist, i famshmi Jaime Laredo, drejtori dhe dirigjenti muzikor i kësaj

orkestre, ka pranuar të planifikojë disa sesione konsultimi me violinisten Etleva, që është një nder i rrallë. Kjo vërteton

vlerësimin e lartë që ka drejtori muzikor për interpretimin, përkushtimin dhe potencialin muzikor të Etlevës.

Tre vitet e fundit Etleva ka qenë anëtare e Orkestrës Simfonike “The Claflin Hill,” në Boston, ku ajo interpreton si

të tjerët, me kapacitetin profesional të violinistit, megjithëse ka qenë një “visa-student” në Amerikë. Si anëtare e kësaj orkestre,

e cila prezanton muzikën e lartë simfonike të të gjithë botës, Etleva ka marrë pjesë në shumë koncerte në të gjithë rajonin

Metrowst të Bostonit. Paul Surapine, drejtori ekzekutiv dhe artistik i Orkestrës Simfonike, “The Claflin Hill” thotë për

Etlevën: “Zonjusha Hima është “first call” musician— muzikantja më e përsosur në orkestrën tonë. Megjithëse është

duke kompletuar një kurs të vështirë e të mundimshëm në studimet e saj muzikore në Boston, ajo asnjëherë nuk është

shkëputur nga detyrimet e orkestrës “The Claflin Hill” duke punuar me dinjitet artistik e profesional në seksionin e violinave

të orkestrës, ku marrin pjesë violinistët më të shkëlqyer të Nju- Englandit…Ajo është një “pasuri,” një “kapital” i organizatës

sonë dhe plotëson të gjitha cilësitë dhe besimet mbi të cilat është ngritur e qëndron kombi ynë. Ajo erdhi në Amerikë të ndërtojë

një jetë të re, të punojë e të realizojë ëndrrat e saj dhe të kontribuojë për një “botë të re.” Etleva Hima është lindur në Europën

Lindore, por unë jam krenar ta quaj atë një amerikane.”

Etleva është një vajzë shumë energjike dhe muzikante e fokusuar. Me muzikën e saj ajo sjell standartet më të larta të

ekzekutimit duke u shkrirë njësh shpirti i saj me instrumentin e violinës. Ajo është gjithashtu një vajzë e mrekullueshme, e

shoqërueshme dhe e dhembshur me kolegët e saj amerikanë, duke ndarë me ta gëzimet ose vështirësitë e profesionit.

Profesoresha e violinës Cora Cooper, në Universitetin Kanzas, ndien kënaqësinë që ka punuar profesionalisht me Etlevën dhe

ka mbresat e përshtypjet më të mira për aftësitë e jashtëzakonshme të Etlevës si violiniste dhe si muzikante. Cora

pohon se violina e Etlevës qëndron mbi të tjerat. Etleva interpreton me nivel të lartë artisitik, ajo punon shumë e

parapërgatitet simbas kalibrit më të lartë të interpretimit. Sipas saj, Etleva i ka të gjitha mundësitë për t’u aktivizuar si violiniste

soliste dhe për t’u shkrirë në harmoni e në unitet së bashku me veglat e tjera të orkestrës. “Unë jam e sigurt, – thote Cora, – se

Etleva zotëron kapacitetin e duhur, tashmë të plotësuar, për të interpretuar si solo-violinë. Teknika e saj ka arritur në shkallën

e parë; ajo “prodhon” tone të pasura e të ngrohta. Dhe ajo që është më e rëndësishmja është zëri individual me të cilin ajo

luan në violinë. Interpretimi i saj është personal, prekës dhe stilistikisht i pëlqyeshëm. Kur dëgjova interpretimin e “Concerto

in A major” të Moxartit, dëshiroja të kisha mundësinë ta regjistroja atë…Etleva e ka dhuratë aftësinë për të luajtur

muzikë gjallëruese, ndezëse. Në të njëjtën kohë, zonjusha Hima është e barabartë në stil dhe në teknikë me standartet e arritura

në periudhën e romantizmit e të barokut.”

Përveç aftësive të saj të jashtëzakonshme në repertorin standart të violinës, Etleva është e interesuar edhe për artin

muzikor e folklorik të vendlindjes së saj, Shqipërisë. Ajo studion e bën kërkime në këtë fushë dhe më informon se duke punuar me

një dirigjent orkestre në Boston, dha koncert me një pjesë nga repertori i muzikës shqiptare në sezonin 2003-2004.

Shumë shqiptaro-amerikanë të Bostonit ndoqën me interes koncertet e violinistes shqiptare në dy recitalet e saj në Boston e në Franklin, Mass.

Ja ç’thotë për të Artisti i merituar Xhoni Athanasi: “ Kam kënduar në një koncert i shoqëruar nga Etleva. Gjithashtu e

kam dëgjuar interpretimin e saj solo në një koncert-provimi ku ajo luajti shumë mirë. Etleva është një vajzë e talentuar dhe

me të dhëna muzikore. Ajo ka teknikë shumë të avancuar, punon me një disiplinë artistike të veçantë. Është studioze,

ç’ka e kërkon instrumenti i violinës. Në repertorin e saj ka vepra nga më të rëndësishmet dhe unë jam i sigurt se Etleva është një

violiniste soliste me perspektivë.”

Jeta e përditshme e violinistes së shquar është e mbushur me data koncertesh, provash, udhëtimesh, studimesh e, veç

këtyre, ajo jep mësim violine në disa shkolla në zonën e Bostonit: në North Benet St. School—shkollë profesionale e violinës, në

Franklin School of Performing Arts—shkolla më e madhe e artit në atë mjedis, me 1500 studente, ne studion private

LexiMusic etj. Studentët e saj janë amerikanë, që nga fëmijët e vegjël deri në moshat më të rritura, me nivele të ndryshme

përgatitjeje. Cilësia e lartë e mësimdhënies e bën atë shumë të kërkuar nga shkollat e muzikës dhe ajo nuk bën asnjë refuzim.

“Megjithëse jam shumë e ngarkuar,—pohon Etleva,—këtu në Amerikë me pëlqen, këtu ndihem mirë. Ia kam krijuar vetes

atë lloj relacioni me kolegët e mi amerikanë, sa, kudo e kurdoherë ndiej ndihmën e përkrahjen e tyre. Po ashtu, ndiej

mbështetje e dashuri nga familja ime që banon bashkë me mua në qytetin e Somervillit, Mass.”

Në sesionin 2003-2004 Etleva dha një koncert solo-violinë së bashku me “Boston Virtuosi Orçestra.” Po ashtu, soloviolinë,

një tjetër koncert me “Claflin Hill Symphony Orkestra (Milford, MA) dhe “Franklin Performing Art Company”

(Franklin, MA.)Kjo është ajo Etleva e vogël e dikurshme me përparëse të bardhë që sot vesh fustane të zeza, të rënda, në koncertet e saj dinjitoze. Zëri i violinës së saj ka pushtuar sallat luksoze të teatrove më në zë të Nju- Englandit, nesër ndoshta ato të Nju-

Jorkut, Amerikës e më larg.

VIOLINA E KUQE

Violinistja Etleva Hima e quajti koncertin e saj “Violina e kuqe.” Ajo luajti si soliste në fillim të nëntorit 2003 në recitalin

e saj special në Seully Hall të Konservatorit të Bostonit.” Këtë titull nuk e kam huajtur nga filmi me të njëjtin emër,” – thotë

ajo. – “Unë dua të interpretoj muzikë nga Shqipëria, të sjell dhe të ndriçoj një pjesë të kulturës muzikore të vendit tim.”

Ajo ua kushtoi koncertin e saj festave të mëdha të nëntorit. Prandaj gjysma e sallës së koncertit ishte plot me shqiptarë.

Mes tyre ishin të pranishme disa familje me origjinë nga Çamëria, të ftuar nga Etleva, e cila edhe ajo prindërit i ka nga

Çamëria. Violina e Etleves qan për tragjedinë çame, tragjedi e trashëguar gjak pas gjaku.

Repertori i violinistes ishte i pasur me sonata për violinë solo nga Bahu, sonata për violinë e piano nga kompozitori shqiptar

Çesk Zadeja, sonata nr.10 për violinë e piano, opus 96, e Bethovenit etj. Ajo u shoqërua në piano nga pianisti Skot Nikolas.

Në koncertin e saj Hima luajti me një nivel të lartë.

Përzgjedhja e programit që përfshinte vepra nga periudha barok e klasicizmi dhe muzika moderne shqiptare, kërkonte

në të njëjtën kohë një gamë të gjerë cilësish, të cilat u panë në interpretimin e violinistes shqiptare. Në mes tyre spikatën

kapaciteti teknik për të cilin violinistja ka punuar gjatë në vite si dhe dimensioni e bukuria e tonit violinistik. Te dëgjuesit në

sallë mesazhi muzikor erdhi i plotë dhe me raportin e duhur tingëllor me pianistin. Gjithashtu Etleva ka një frazim të bukur

e origjinal në interpretim, si dhe motivacion të plotë gjatë interpretimit skenik. Me fustanin e saj të kuq elegant dhe

lëvizjen energjike të trupit, të duarve e të gishtrinjve, ajo i ngjante një lulëkuqeje që e lëkund era e freskët pranverore. E

ulur pranë nënës së saj, unë dëgjoja herë pas here psherëtima.

Ajo ndihej e lumtur e krenare për vajzën e saj.Hima kishte zgjedhur për në fund të programit, koncert për violinë e piano të kompozitorit shqiptar Pjetër Gaci. Ajo është shumë e interesuar dhe interpreton të dy llojet e muzikës shqiptare, popullore dhe klasike.

Pyeta violinistin e dëgjuar shqiptar Lorenc Radovani, i pranishëm në sallën e koncertit, për përshtypjet rreth recitalit të Etleves.

“Recitali i violinistes Hima dhe pianistit Nikolas, – tha ai, – më bëri të përjetoj ndoshta një ndër aspektet më të arrira të

botës shqiptare – artin. Kjo është një fushë ku në Shqipëri u investua shumë gjatë periudhës komuniste, frytet e së cilës

vazhdojnë të ndihen e të reflektojnë tek artistët e vjetër e të rinj.

Flet Redi Llupa,një nga emrat më në zë të interpretimit pianistik

January 18, 2014 by dgreca

Intervistë me pianistin Redi Llupa, nga Amerika-performon në Shqipëri/

Intervistoi DEMIR GJERGJI/

Kur vëmë gishtat mbi tastierë na kujtohen shumë mjeshtra të tastierës, deri tek Van Vang pianist i madh kinez e shumë të tjerë, por kjo s’do të thotë që edhe ne shqiptarët s’kemi nxjerrë mjeshtra të tillë. Unë kam këtu njërin prej tyre, ai është Redi Llupa. Ai ka ardhur nga Amerika për të performuar këtu në skenat shqiptare. Por si ka arritur ai të jetë sot një nga emrat më në zë të interpretimit pianistik. Këtë do të na i thotë vetë, pra Redi, cila ka qenë rruga për të arritur deri aty ku je tani?

Kureshtja, studimi dhe mbështetja e prindërve. Studioj shumë, akoma studioj. Mbështetja e prindërve ka qënë maksimale, por kur futesh në botën e artit duhet një ingredient i tillë si kureshtja, kureshtje për të njohur botë të ndryshme në art, dëshirë të njohësh përvoja të ndryshme, njerëz të tjerë të artit.
Kur ti flet për kureshtjen unë si një njeri që vetëm e dëgjoj pianon më shkon mendja tek pjesa e pasme e pianos, tek ajo e padukshmja.
Është shumë interesante se pianoja të bën të interesuar edhe pas shkencës akustikore. Pianoja është një miniorkestër dhe kjo lloj kureshtje bëhet e pafundme kur trupi yt bashkohet me këtë krijese jo jetësore në fillim, por kur merr shpirt nga ty ajo bëhet e jashtëzakonshme.
A të kujtohet moment i parë kur ke vënë gishtat mbi pano?
Vështirë e kam ta kujtoj tani, por më kujtohet impresioni i parë nuk di se çfarë më ndodhi se brenda meje ndryshoi diçka, sikur të shpon diçka, unë kujtoj që jam impresionuar nga tingulli.
Në ç’moshë keni qënë kur ka ndoshur kjo? A të kujtohet?
Unë fatmirësisht kam prindërit muzikantë, mamja ime është pianiste dhe që në vogëli e kam prekur pianon. Dëshira për tu bërë pianist më erdhi më vonë.
Veç asaj kureshtje që ju përmendët, çfarë dhuntish të tjera duhet të ketë dikush që të shkojë me besim drejt instrumentit të pianos, që të bëhet pianist?
Mua më pëlqen që njerëzit të më etiketojnë me dhunti, por ju përmendët besimin. Profesori im Pressler, thotë “që po të kesh besim ti je i plotfuqishëm në skenë ” e po s’pate atë, pra besimin, nuk ke as shpresë, asgjë. Kjo është për të gjitha profesionet, po nuk pate ti vetë besim nuk mund të ecësh, besimi të çon tek puna, mëndja punon dhe trupi punon.
Cila ka qënë ajo fazë e vështirë e punës tuaj për tu bërë ky që jeni, ky pianist që jeni sot?
Mposhtja e mungesës së durimit, kam qënë fillimisht i paduruar doja ta mësoja pjesën shpejt, por ti luan shpejt dhe harron që duhet të kuptosh. Është si të lexosh një libër, ti mund të lexosh pesë romane a më shumë brenda një kohe të shkurtër dhe mund të mos kuptosh ç’ka shkruar Remark, Stendal e shumë mund të përmëndim autorë të tjerë. Duhet të kesh durim, dhe problemi qëndron në atë që: a përballesh ti dot me këtë apo jo? Problemi bëhet bardh e zi pastaj, ose po ose jo.
Cili ka qënë pedagogu juaj i parë dhe ç’ kujtoni në atë fazë.
Në jetë pedagogja ime e parë ka qënë mamaja ime, por në shkollë ka qënë Nadjezhda Porodini. Ajo kish besim që unë mund të zhvilloja diçka në instrument, besoj që veçantia e saj ishte që më mësoi që çdo tingulli ti jepja kuptim, ashtu si në poezi që secili varg duhet të ketë thellësi mendimi.
Po a mendoni që pedagogia juaj e parë, pra nëna juaj, është më e mira që të ka mësuar pianon, apo ke pasur të tjerë pedagogë më të mire pas saj?
Mendoj që nëna ime është pedagogia më e mirë e pianos për mua, sepse ajo më mbush shpirtin, asnjë pedagog tjetër pas nënës time nuk ma dhuron këtë kënaqësi as Porodini, as Presleri i madh, as Rodrigues apo të tjerë.
Redi do të doja të dija: periudha e Shqipërsië ç’farë vendi zë në përgatitjen tuaj për tu bërë një pianist i zoti?
Sa herë kthehem këtu edhe si turist përmbildhen gjithë kujtimet, të afërmit mësuesit, kushdo që ka kontribuar në karakterin tim. Këtu të rritet përgjegjësia dhe privilegji, e them me mburrje që jam shqiptar vij nga një vënd i vogël por me shpirt të madh. E kur luaj kompozitorët shqiptarë akoma më shumë emocionohem.
Kujton ndonjë ngjarje që të ka mbetur në mend nga vendi yt, me që vendlindja është një vend kyç në përgatitjen tënde, kur je ngjitur për herë të parë në skenë apo diçka e tillë?
Vëshitrë ta thuash me fjalë, por sa herë që vij këtu ndjej ashtu siç thotë Naimi aromën e fushave diçka ndryshe është edhe në skenë.
Mos doni të thoni që kur vini këtu ju i bini diçka ndryshe pianos?
Mund të themi që ajo influencon e ndofta një gjykues më i imirë është audienca, veçanërisht një audiencë që më ka ndjekur në disa vënde të ndryshme, unë besoj që më ndodh diçka e veçantë kur luaj në Shqipëri.
Si e gjykonit atëhere muzikën shqiptare pianistike dhe si e gjykoni tani pasi ktheheni pas një përvoje nëpër skenat e ndryshme të botës?
Pyetje shumë interesante për mua tani që pasi kam luajtur repertor të pasur edhe gjeografikisht të jap një mendim. Muzika shqiptare është rritur në vetvete se jemi në një repertor origjinal shqiptar. Une e trajtoj në mënyrë të barabartë me repertorin botëror. Të gjithë artistët shqiptarë poetë, piktorë e interpretues janë të barabartë me atë botëror.
Kur bisedon me ty padashur krijon bindjen sikur ke një jetë prej burri por unë do të gaboja në moshën tënde, cila është mosha juaj e vërtet?
25 vjeç është mosha ime, nuk di është shumë a pak por unë shfrytëzoj çastin për të studiuar e kapur gjithçka dhe jam i kënaqur që jam 25 vjeç se kam akoma shumë kohë për të mësuar.
Tani që mësova moshën tënde them se më hoqe nga arsenali i pyetjeve të mia një armë pasi doja të të pyejsa për muziken e para viteve 90 por ti atëhere ke qënë vetëm 2 vjeç. Cila ka qëne mosha kur jeni larguar nga Shqipëria?
U largova në gusht të 2005 e në tetor bëja 17 vjeç, kam qënë në një kolegj britanik në Itali ku 200 nxënës nga 80 vënde të ndryshme të botës tregonin eksperienca të ndryshme, jo vetëm si artistë por edhe si persona p.sh. shoku im i dhomës ka qënë nga Afrika, një tjetër nga Spanja, Egjipti e plot të tjera vënde. Gjuha, psikologjia e ndryshme kanë influencuar shumë. E bukur është të reflektosh çdo moment në mënyra të ndryshme.
Ç’ndodhi me ju në raport me pianon kur raporti me vendin u bë nostalgjik pas largimit tuaj nga Shqipëria, atdheun e kishit larg por e kishit në zemër?
Raporti me pianon u pasurua, pianoja është një shoqe që s’të ndahet orë pas ore, është aty, të dëgjon pa fjalë aty ku fjalët nuk punojnë më, ndërsa personaliteti im u pasurua. Këtë e them me kënaqësi pasi kam pasur fatin të jem me gjithë këto takime me njerës e kultura nganjëherë edhe ekzotike.
Student të kulturave të ndryshme, po para pedagogut si ishit, ju ishit më pranë tij se një egjyptian apo afrikan apo francez, apo ishin ata para teje.
Në muzikë mund të flasësh me gjuhën e muzikës, gjuhën shpirtërore unë mund të ndërlidhesha shumë thjesht me të tjerët, pedagogët shkojne pas egos së studentit, pra egos dhe ambicjes time për punë për tu bërë më i mirë, për tu bërë ajo që unë synoj, Pedagogët janë të hapur ndaj shpirtit tënd për tu bërë i dobishëm edhe ata donin të ishin të dobishëm ndaj meje.
Ma përshkruani dot itinerarin pasi keni ikur nga Atdheu?
Pas Tiranës shkova në Trieste në Itali në kolegj, pas Italisë stacioni im ishte Amerika me 4 vite studimi në Masachustes në Konservatorin e Bostonit ku edhe u diplomova për piano, pastaj në Indiana University kryeva masterin, aty pata mundësinë të isha student i pianistit legjendar Pressler e më pas tashmë jam në Majemi ku kam filluar doktoratën në piano dhe jam edhe asistent pedagog i pedagogut tim Rodrigues.
Ju ka çuar shansi, fati në këtë itinerar, vëmendja e pedagogëve ndaj teje apo këmbëngulja e familjes që të ka mbështetur vazhdimisht?
Mbështetjet nga familja e pedagogët kanë qënë të padiskutueshme, por propabilitetet janë shtuar me anë të punës e përzgjedhjes time, këmbënguljes se sa doja të mësoja, ku doja të arrija. Profesori im Pressler thotë që gjithmonë duhet të jetë edhe 5% fat, pra edhe fati ka bërë punën e vet, unë s’di ti përgjigjem tamam por unë besoj se është edhe puna.
Nëse në vend të kësaj tavoline do të kishit një piano, cilën pjesë do të luanit më parë?
Janë shumë pjesët që mund të luaj, por di të them që këtë vit kam luajtur çdo ditë Apasionatën e Bethovenit, kështu që do të zhytesha me pasion në të.
Juve keni patjetër një disk të regjistruar se këtë emision do ta pasurojmë edhe me pjesët tuaja.
Po pjesë kontemporane të ndryshme, një pjesë e tyre janë edhe në youtube.
Gjykimi yt për muzikën klasike që nga kolosët e saj e deri në ditët e sotme, si ka ndryshuar muzika pianistke në vite që nga koha e Chladermanit, Lan Langut etj që ju mund të na përmendni më shumë.
Pyetje interesante pasi piano ka historinë e saj të evolucionit teknologjik që kur u shpik si instrument. Sa herë që ajo evolonte si instrument evolonte edhe vetë pjesa, muzika që luhej. Pjesët klasike të Bahut kanë qenë të parat që kanë ndryshuar nga 12 tonalitete minor-maxhor, para tij bëheshin vetëm pesë tonalitete se po të bëheshin më shumë pianoja çakordohej, për këtë arsye Bahu u quajt avangard e kompleks për kohën dhe nuk dëshirohej të luhej. Apo Apossionata, me që e përmendëm, ka shkuar nga nota më e ulët deri tek nota më e lartë. Pjesët e tjera të Bethovenit nuk shkonin me këtë diapazon kështu u rrit gama, u shpërnda dhe tingulli u pasurua . Kjo ish arsyja që në disa raste Bethoveni u quajt si kompozitori që kompozonte gabim. Për kohën ai ishte i avancuar, kontemporan le të themi.. Heroika simfonia nr. 3 e Bethovenit është bërë në kohën e revolicionit francez, atëhere kishte topa, klithma heronjsh shpata etj. tani teknologjia ka ndryshuar e gjithsesi një arkitekturë që i është dhënë shpirt si janë ato të Gjirokastrës apo Beratit për shkak të dedikimit qëndrojnë. Ne prandaj luajmë Bethoven akoma, sepse ai qëndron. Pjesët kontemporane të huajat apo tonat luhen sepse reflektojnë kohën. Ne vetëm pasurohemi kemi kompjutera, avione, makina etj ashtu edhe muzika reflekton prandaj ne luajmë edhe kontemporanët tanë Aleksandër Peci dhe Ermir Bejo.
Por përse luhet Bethoven akoma, (një frazë kjo që unë do ta maj mend), nga mënyra se si ai ka kompozuar kuptohet, apo …
Këtu ndoshta do të kundërshtoj pak se mënyra se si ai donte ta luante Apassionatën ka vdekur. Ne thjesht e kemi të vështirë ta luajmë si ai donte ta luante atë. Një analitik muzicist Buczoni apo Adorno muzikant dhe filozof gjerman kanë thënë që transkriptimi i një partiture kalon tre faza: vjen nga mëndja tek pena në letër, i dyti nga zemra dhe nga mëndja tek performuesi, ndërsa transkiptimi i 3 tretë është nga performuesi tek audienca. Fundin nuk mund t’ja gjejmë është e vështirë, Bethoveni do të luhet sepse ne nuk dimë se si ai ka dashur ta luajë Apassionatën psh.
Një 25 vjeçar, pianist i zoti a mendon se zhvillimi i pianos si instrument ka ecur drejt në ditët e sotme?
Po ka ecur, është akoma në ecje po muzika bëhet më komplekse si teknologjia e saj. Po ta krahasojmë me instrumenta të tjerë si perkusionet që kanë një big bang në ditët e sotme se janë mjaft afër teknologjisë së sotme dhe mund të imitojnë shumë tinguj. Po ashtu edhe piano që ka brenda saj çekiça që përdoren në marinba ne nuk i shohim çekiçat se shohim vetëm “dhëmbët” e pianos. Mund të themi që edhe painoja është një instrument perkusional pasi është një instrument edhe me tela, edhe me taste, por gjithsesi jo perkusoinal tërësisht, Amerikanët si eksperimentuesit më të mëdhenj kanë kompozuar pjesë që duhen luajtur nga prapa pianos, jo në tastirë. Pianoja ështe dhomë e hapur ta jep mundësinë të luash edhe brenda saj.
Në vende të ndryshme, në skena te ndryshme si në Rusinë e largët, Itali a Japoni a tingëllon ndryshe e njëjta pjesë në piano të ndryshme?
Unë në Indiana pata fatin të studioja teknologji pianistike e tani di të akordoj dhe të rregulloj vetë piano. Jam çuditur sa ndryshe janë pianot me njëra tjetrën, sepse disa pjesë të saj bëhen ende nga dora e njeriut kjo i bën jo shumë perfekte. Hapësita më e vogel në milimetër jep një tingull çares tjetër dhe një piano mund të jetë vetëm për ninulla, balada dhe imagjino të bashkohet me akustikën e Veronës, Balshoj teatër apo edhe në TOB. Piano përçon ndryshimin një piano tjetër në të njëjtën skenë tingëllon ndryshe.
Madje fatntazia të çon që në Henë do të tingellojë ndryshe fare se s’ka gravitet. Por le të futemi pak në jetën tënde. Një 25 vjeçar ke qënë 18; 20 vjeçar që ka jetën e vet. Mbase me duar ke dashur të luash në fytyrën e një vajze ç’ka ndodhur me ty gjatë kësaj kohe?
Frymëzime të ndryshme normal. kam dashur të bëj edhe profesione të tjera shtyrë nga kuriozitete të ndryshme. Kam edhe unë muzën time, unë tezen time e kam poete, shkrimtare Eva Gavani, shkruan jashtëzakonisht bukur dhe kam dashur edhe unë aq pak ta imitoj sa do pak me fjalët e mia primitive. Kam dashur edhe me mjete shumë të thjeshta të pikturoj, por edhe me shkencën kam dashur të jem në kontakt të vazhdueshëm. Duke gjetur kohë për studim unë kërkoj të gjej kohë edhe për kohën time të lirë.
Në një koncert, në një sallë të mbushur plot cili do të ishte për ty spektatori ideal apo një person për të cilin do të doje të luaje, një person që të inspironte të interpretoje më mirë nga të gjitha netët e tjera në atë koncert?
Do të përdor përgjigjen e profesorit tim duke perifrazuar profesor Presslerin: nuk ka rëndësi se për kë luan por ka rëndësi se kush frymëzohet nga performanca jote, ajo është audienca më perfekte qoftë edhe një person i vetëm që mund të jetë një fëmijë, një i moshuar por që ti me tingujt e tu e ke ndryshuar sa do pak, e ke prekur atë. S’ka rëndësi numri i spektatorëve, pasi ti mund të bësh koncerte të ndryshme, albume që të gjithë ti blejnë e njëkohësisht mund të ndihesh bosh, pasi nuk je bërë i dobishëm me muzikën tënde. A ka rëndësi muzika jote për dikë? Kjo është.
Këmbëngul në pyetjen time në një version tjetër. Do të luaje në një teatër të Pekinit e pastaj në TOB, a ka ndryshim ky interpretim?
Pyetje pak e vështirë se ndryshimin vështirë ta gjesh. Se kur futesh në muzikë del me mendimin se nuk ka ndryshim, sepse audienca do të kuptojë nëse ti shprehesh, por gjithesi ka një farë ndryshimi që përbën paradoksin – është si muzika kontemporane apo si një film i regjizorit Belatar, janë filma simbolikë se nuk të japin përgjigje në moment, ti duhet ta rishohësh e rishohësh derisa ta kuptosh.
Ikën nga Amerika vjen në Shqipëri: si ndryshon Redi, pra ta lëmë pianistin një çast në marrdhënie me shpirtin tend çfarë ndodh?
Unë qëndroj ashtu si më ka bërë nëna i takoj të gjithë me të njëjtën dashuri, më i apasionuar për dituri. Shqipëria më duket si e njohur ashtu edhe e pa njohur, se vazhdimisht ndryshon.
Gjithë kjo karrierë ç’farë ju ka dhënë, ta lëmë anën mateiale ç’keni marrë prej saj? …vlerësime, diploma?
Dua ta përmledh përgjigjen kam marrë dashamirësinë, jam bërë më mendjehapur e kjo lidhet me atë që unë insistoj të jem i dobishëm për dikë, metamorfoza ime është e lidhur me këtë dhe ja ku jemi, duartrokasim.
Do të doja të dija se a mendoni se jeni në majë tani që jeni në moshën 25 vjeçare?
Jo nuk jam në majë, absolutisht nuk e mendoj, nuk e ka ndjerë në majë veten asnjë muzikant besoj. Unë kam një ambicje: dua të tejkaloj Presslerin profesorin tim. Ne studentët e tij themi që të bësh mësim me Presslerin është si të jetë Sokrati gjallë, e pra pak si shumë ego por unë dua të kaloj Sokratin (qesh)
Maja juaj është që të jeni më mirë se profesori juaj.Keni ardhur kësaj here në Shqipëri nga Majemi, për ç’motiv?
Unë isha i ftuar në Pianodrom dhe luajta disa pjese kontemporane të autorëve të juaj dhe shqiptarë, por do të vi gjithmonë në vëndin tim sepse dua të tregoj se sa më ka dhënë vëndi im, qoftë edhe thjesht gjuha shqipe më jep shumë.
Njeriu yt më i dashur që do doje të të dëgjonte në këtë intervistë të sotme?
Nuk dua të ndaj askënd nga njerëzit e mi, janë të gjithë shumë afër zemrës time kështu që s’do të veçoj asnjë. të gjithë famljen time…
Në fund, Eva Gavanit një pyetje, na ka ndjekur me vëmendje,madje është bërë ajo shkaku për tu takuar sot. Ç’dini për Redin dhe për pianon e tij.
Të flas për Redin dhe pianon e tij kam një emocion më të madh se të flas për Evën, Demirin si poet apo edhe për vetë poezinë. Redi është një produkt i shkëlqyer i prindërve të tij, i familjarëve të tij, ai fëmijërinë e tij e ka të lidhur edhe me mua e kjo më bën të ndihem mirë. Po ti rikthehem një pyetjeje tuajën, do të thoja që njeriu të cilin Redi do të donte ta kishte në koncertet e tij e ta dëgjonte në intervistat e bukura që ka dhënë këto ditë të media është mamja ime, pra gjyshja e Redit e cila e ka rritur dhe e ka ndjekur në sazhot e tij të para, e ka duartrokitur e është përlotur që kur Redi ishte fëmijë. Redi ka duart më të bukura në botë, ka qenë një fëmijë shumë human, i dashur dhe i ëmbël. Redi ka njohuri në letërsinë shqipe historinë dhe gjeografinë. Njeh mirë filozofinë si daja i tij i ndjerë, dhe unë mund të them që Redin e kam dobësi. Të telefonova se Redi ka luajtur dhe është promovuar në skena botërore dhe mua më vjen pak keq që në Shqipëri njihet më pak, por Demir Gjergji veç të tjerash do të mbahet mënd si një nga intervistuesit më të mirë të një talenti shqiptar me famë botërore, që do të kapë shumë shpejt majat. Nuk dua të të marr më shumë kohë Demir, por për gjithë buzëqeshjen, duartrokitjet dhe krenarinë ne e falenderojmë Redin familjarisht.

Intervistoi DEMIR GJERGJI

KUSH DO TA ZEVENDESOJE SEKRETARIN E PERGJITHSHEM TE NATOS RASMUSEN?

January 17, 2014 by dgreca

Italiani Fratini dhe gjermani de Maiziere, dy emrat më të përfolur se mund të jenë kandidatët e vetëm për Sekretar të Përgjithshëm të Natos, në zgjedhjet e Majit/

Nga BEQIR SINA, New York/

BRUKSEL – BELGJIKE : NATO – North Atlantic Treaty Organisation – Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior – është blloku perëndimor ushtarak. Kjo organizatë u themelua me firmosjën e Traktatit Atlantiko-Verior më 4 Prill 1949 me qendër në Bruksel. Organizata, prej atëhere ka themeluar një sistem mbrojtjeje kolektive, ku vendet anëtare bien dakord të mbrojnë njëra-tjetrën në rast sulmi nga një palë e jashtme. Roli kryesor i kësaj aleance është të ruajë lirinë e Shteteve Anëtare dhe mbrojtjen me anë të forcës ushtarake dhe luan një rol nëpër krizat politike, dhe të gjitha shtetet anëtare të saj janë të gatëshme të kontribojnë me forcat dhe pajisje ushtarake të tyre për të siguruar paqen dhe sigurinë.NATO është një Aleancë që përbëhet nga 28 vende anëtare të pavarura, përfshirë edhe Shqipërinë në udhëheqjen e Kryeminsitrit demokrat Berisha, që nga 1 Prill 2009. Vendet e NATO-s prej nga krijimi i saj më 4 Prill 1952 – kan zgjedhur Sekretarin e Përgjithshëm të parë, e cila ka vazhduar me zgjedhjet e shefit të ri në çdo përfundim mandati.

Që nga ajo kohë dymbëdhjetë diplomatët e ndryshëm, kanë shërbyer zyrtarisht si Sekretar të Përgjithshëm të Alenacës së Veri Atlantikut NATO-s: Hastings Ismay – Britania e Madhe, Paul-Henri Spaak – Belgjika, Dirk Stikker – Halland, Manlio Brosio – Itali, Joseph Luns – Holland, Sergio Balanzino (i përkohëshëm) Itali, Peter Carrington – Britania e Madhe, Manfred Wörner – Gjermani, Willy Claes – Belgjik, Javier Solana – Spanjë, George Robertson – Britania e Madhe, Alessandro Minuto-Rizzo ( i përkohëshëm) Itali, Jaap de Hoop Scheffer – Holland, Anders Fogh Rasmussen – Danimark .

Pozita e Sekretarit të Përgjithshëm, si më sipër ka qenë gjithashtu e mbajtur përkohësisht në tre raste nga një ushtrues detyre të Sekretarit të Përgjithshëm në mes emërimit të ri, me disa muaj.

Ndërkaq, me zgjedhjen e kryetarit të ri, Sekretarit të Përgjithshëm i 13-ti, mbasi mandati i të 12-tit, Anders Fogh Rasmussen – Danimark, përfundon në verën e këtij viti – ka shumë spekullime, dhe këto më së shumti i referohen medias, e jo burimeve zyrtare qoftë nga kancelaritë apo burime diplomatike.
Ka patur spekullime se mbajtësi tjetër i zyrës së Sekretarit të Përgjithshëm duhet të jetë një politikan e lartë i Europës Lindore dhe janë “pëshpëritur” emrat e Presidentit në detyrë i Rumanisë Traian Bashesku dhe ish-Ambasadorin rumun në Shtetet e BashkuaraMircea Geoana, të cilët janë sugjeruar nga media.

Një tjetër emër sipas shtypit perendimor është edhe ajo e Ministrit gjerman i mbrojtjes Thomas de Maiziere, i cili thuhet se është nën “zjarr” në shtëpi , sipas gazetës Spiegel, mirëpo ai ka një perspektivë të mirë në Bruksel. Ministri i Mbrojtjes Thomas de Maiziere, është duke kaluar një kohë të vështirë në Gjermani , por ai mund të marrë një shans të dytë në Bruksel, sipas Spiegel, e cila, thotë se ka mësuar se ai është një kandidat kryesor, për t’u bërë Sekretar i Përgjithshëm i ardhshëm i NATO-s . Ministria e tij kohët e fundit u detyrua të braktisë një kontratë për mbikqyrje , mbasi akuzohet për harxhim mbi 500.000.000 Eurove ( 641.000.000 USD ) nga paratë e taksapaguesve, gjerman . Ai thonë se ka edhe probleme masive financiare, me përpjekjet e ministrisë së tij për të blerë avionët Eurofighter , një program i cili vlerësohet të jetë miliarda euro mbi buxhetin e shetit të tij . Por, ai mund të ketë një dritë në fund të tunelit për politikanin e “rrethuar” nga akuzat e më sipërme ,i cili është një anëtar i qendrës së djathtë të Bashkimit Demokristian të kancelares Angela Merkel ( CDU ) . Spiegel, thotë se ka mësuar nga burime që de Maiziere, është aktualisht një kandidat që premton të ketë sukses, pas Danimarkës, me Anders Fogh Rasmusen si Sekretar të ardhshëm të Përgjithshëm të NATO-s, mbasi termi Rasmusen përfundon në verën e vitit 2014, ndërsa zgjedhjet mbahen në muajin Maj.
Brenda ministrisë së Mbrojtjes gjermane thuhet se de Maiziere -së , ka mbështetjen e Kancelares Markel për selinë e NATO-s , zyrtarët kanë treguar se 59 – vjeçari mund të bëjë një ofertë e mirë gjermane për postin e shefit të Natos.

Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut – NATO, duhet të nënshtrohet një transformimi , në mënyrë që të merren më mirë me çështjet e sigurisë , tha ish- Ministri italian i Punëve të Jashtme Franko Fratini në një intervistë ekskluzive me Allvoices . Fratini, thuhet se do të kandidojë për postin e Sekretarit të Përgjithshëm i NATO-s, në zgjedhjet që do të mbahen këtë Maj .
Fratini vetë beson se në të ardhmen , NATO-ja duhet të fokusohet më shumë për të ndihmuar rindërtimin e vendeve në periudhën e pas-luftës dhe të optimizuar përdorimin e burimeve në kohë të vështirësive financiare .
Kandidatura Fratini – për postin e Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s është e mbështetur edhe nga qeveria italiane . Ai i tha axhensisë Allvoices se ai është shumë krenar për të qenë kandidat i mbështetur fuqimisht nga politikanët në vendin e tij . Fratini, tha se ai ka mbështetje edhe nga vende të tjera , por ai nuk ka dashur të jap emrin e tyre .
Nëse zgjidhet , Frattini ai do të zëvendësojë Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s Anders Fogh Rasmussen, të cilit i mbaron mandati këtë verë 2014 .

Kurse, sipas shtypit edhe vende të tjera që janë anëtare të Aleancës ushtarake kanë sinjalizuar gjithashtu interes për kandidatët e Natos, por nga pasardhësit e mundshme më të diskutuara deri më tani , janë politikani gjerman dhe ai italian që besohet të kenë shanset më të mira .

Shtetet e Bashkuara spekulohet se do të jenë të “përgatitura” për të mbështetur për zgjedhjen e ish- Ministrit të Mbrojtjes dhe Ministrin e Jashtëm të Polonisë Radoslaw Sikorski. Kandidatët e tjera të mundshme përfshijnë ministrin belg të Mbrojtjes Pieter De Krem , të cilin thuhet se zyrtarë brenda NATO-s e konsiderojnë të jetë një nga politikanët më me përvojë . Megjithatë, nuk ka gjasa që ai do të mbizotërojë në konkurrencë të drejtpërdrejtë me de Maiziere, duke pasur parasysh se Gjermania është financuesi i dytë më i madh i NATO-s , pas Shteteve të Bashkuara . Herën e fundit që një gjerman ishte në krye të NATO-s, ishte 1988-1994 , kur Manfred Wörner , një ekspert i politikës së jashtme me CDU , pati kryesuar aleancën në rrëzimin e komunizimit në Europën Juglindore.
Ish- Kryeministri danez Rasmusen ka shërbyer si sekretar i përgjithshëm i NATO-s që nga viti 2009 . Termi i diplomatit Rasmusen u vazhdua edhe për një vit në vitin 2012 për shkak se politikani 60 -vjeçar donte të mbetej në krye të Natos, duke mbikëqyrur tërheqjen e forcave të NATO-s nga Afganistani , si dhe kalimin e përgjegjësisë për sigurinë në vend të ushtrisë dhe policisë afgane .

Sipas faqes së internetit të NATO-s , Sekretari i Përgjithshëm duhet të zgjidhet me konsensus : ” Përzgjedhja është kryer me anë të konsultimeve joformale diplomatike midis vendeve anëtare , të cilat vënë përpara kandidatë për postin . Asnjë vendim nuk është konfirmuar deri sa të arrihet konsensus për një kandidat të vetëm . ”
Sekretari i Përgjithshëm emërohet për një mandat katër-vjeçar , por mund të ofrohen për të mbajtur postin edhe për një vit të pestë, apo të gjashtë sipas situatave që krijohen.(Ne foto Sekretari aktual i NATO-s Rasmusen me kryeministrin Thaci)