Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Robin Krasniqi fiton bindshëm ndaj çekut Tomas Adamek

by

Sport: Luftën në Dresden të Gjermanisë që zgjati tetë runda e ka fituar Krasniqi me vendimin unanim të gjyqtarëve./

* Prishtina luajti në Bernë si vendees- Fitorja e vonuar e mysafirëve nga Ballkani, sikur simbolizon pritjen e gjatë të lejes së Fifa-s që një klub kosovar të mund të luajë ndeshje ndërkombëtare miqësore/

* Kosovare Asllani shënon për Suedinë

***

Boksieri shqiptar nga Kosova që bokson për Gjermaninë në kategorinë gjysmë të rëndë, Robin (Haxhi) Krasniqi ka shënuar të shtunën mbrëma një fitore bindëse nga boksier çek Tomas Adamek. Luftën në Dresden të Gjermanisë që zgjati tetë runda e ka fituar Krasniqi me vendimin unanim të gjyqtarëve.

Që nga fillimi ai nuk i ka lënë hapësirë kundërshtarit për ta sfiduar. Në vazhdimësi ka përdorur “armën e tij sekrete”, grushtin e djathtë, duke e goditur çekun disa herë fuqishëm që në rundet e para, shkruan portali gjerman i boksit, box.de.

Por edhe Adamek ka treguar se di të boksojë. Me krahët e tij të gjatë ai ia ka dalë që t`i japë Krasniqit gjithashtu disa goditje “bindëse”. Të dy luftëtarët së bashku kanë dhënë një performancë të pëlqyeshme gjatë tetë rundeve.

Megjithatë, dukshëm më aktiv në ring ishte Krasniqi. Në rundin e tetë Adamek provoi edhe një herë që të kthente epërsinë nga vetja, duke treguar një finale ofensive. Por kjo kthesë nuk i bëri shumë punë pasi që Krasniqi u shpall fitues me pikë, me vendimin unanim të gjyqtarëve.

Prishtina luajti në Bernë si vendees

Fitorja e vonuar e mysafirëve nga Ballkani, sikur simbolizon pritjen e gjatë të lejes së Fifa-s që një klub kosovar të mund të luajë ndeshje ndërkombëtare miqësore/

Në ndeshjen për Kupën MLG, FC Prishtina ka realizuar ndeshjen e saj të parë miqësore të luajtur jashtë vendit dhe të lejuar nga Fifa. Mbi 1000 fansa e kanë festuar këtë premierë, të përmbyllur me rezultatin 1:0 për skuadrën mysafire nga Prishtina. Me diellin në fytyrë, me një salsiçe pule në dorë dhe me shumë krenari në zemër Rexhep Mustafa, ish kryetar i FC “Prishtina” të Bernës dhe gjyqtar shumëvjeçar i Ligës së Dytë qëndron në mesin e 1035 vetave, të gjithë pothuaj fansa kosovarë, në stadiumin Liebefeld.

“Është një ndjenjë e mrekullueshme të jem sot këtu”, thotë ai. Njeriu që prej pesë vitesh është kthyer të jetojë në Kosovë , ka ardhur enkas nga Kosova për ndeshjen kundër FC Köniz. “Ngado që të shikoj, po shoh tifozë të disponuar mirë dhe organizatorë që ne kosovarëve, na kanë pritur në mënyrë shumë të përzemërt”.

Në të vërtetë shikuesit ndjehen fare mirë, flasin duartrokasin, këndojnë këngë nga atdheu i tyre. Për tifozët e skuadrës mysafire ishte organizuar edhe muzike kosovare.
Mërgim Zeqiraj 22 vjeç nga Bumpilz-i dhe shoku i tij një vit më i vjetër Adnan Selimi nga Zollikofen-i rrinë në tribuna dhe “nxehin” skuadrën e tyre. “Po ndjehem si në një takim të madh familjar. Është bukur të shohësh kaq shumë bashkatdhetarë të mbledhur në një vend”, thotë Selimi dhe miratohet nga Zeqiraj.

Goool! Durimi, pas shume shanseve të dështuara, më në fund u shpagua. Një minutë para përmbylljes së ndeshjes shënon lojtari biond me frizurën “Irokeze”, Argjent Malaj. 1: 0 për mysafirët. Publiku feston bashkë me shënuesin e golit i cili duket qartë se kënaqet në gjirin e masës.

“Prishtina! Prishtina! Prishtina!”, thërrasin tifozët kur dëgjohet pipi i gjyqtarit dhe dhjetëra fëmijë shpërthejnë në fushë. Disa prej tyre kanë fat dhe fitojnë ndonjë fanellë të futbollistit të preferuar ose pozojnë me buzëqeshje për fotografi kujtimi.

Po kështu i disponuar mirë është edhe Afrim Tovërlani, ish futbollist dhe sot trajner i kampionit të 17 fishtë të Kosovës. “Natyrisht, kam shpresuar se goli do të shënohej në pjesën e parë të ndeshjes. Në përfundim ne ia dolëm të realizonim për mrekulli njërën nga shumë shanset tona”, thotë ai dhe përqafon Ruedi Ruch-un, organizator i kupës.
Ky i fundit me një numër të madh ndihmuesish, në mesin e të cilëve edhe lojtarë të FC Prishtinës nga Berna, ka bërë gjithçka që mysafirët nga Kosova dhe fansat e tyre të ndjehen mirë në Köniz. “Më në fund `dhezi`. Vitin e kaluar ishte refuzuar një ndeshje nga Fifa”, thotë ai.

Fitorja e vonuar e mysafirëve nga Ballkani, sikur simbolizon pritjen e gjatë të lejes së Fifa-s që një klub kosovar të mund të luajë ndeshje ndërkombëtare miqësore. Edhe pse anëtarësimi ende nuk ka ndodhur, Urs Frieden, themelues i shoqatës “Së bashku kundër racizmit”, e konsideron ditën e ndeshjes, 7 korrikun 2013, si satisfaksion. “Unë shpresoj që Fifa ta çoje më shpejt përpara integrimin e Kosovës në botën e futbollit “, shprehet ai.

Frieden kishte organizuar në vitin 1998 një ndeshje miqësore në mes të FC Thun dhe FC Prishtina, natyrisht, pa marrë leje. Dhe kjo kishte shkaktuar një dënim katërshifror në franga për klubin e Thunit.

“Ndeshja e sotme miqësore ka rëndësi të madhe për skuadrën dhe për gjithë futbollin kosovar”, thotë Remzi Ejupi, kryetar i FC Prishtina.
Pas përfundimit të lojës, shumë nga tifozët shijojnë edhe birrën e fundit. Atmosfera të bën të konstatosh se: Ishte kjo një ndeshje ku FC Prishtina ishte vendëse

Kosovare Asllani shënon për Suedinë

Nikoqirja e Kampionatit Evropian në futbollin për femra, Suedia e ka deklasuar kombëtaren e Finlandës, duke e mundur me rezultatin e thellë 5:0. Me këtë fitore të realizuar në stadiumin e Gëteburg-ut, Suedia është në rugë të mirë për të mbërritur në çerekfinalen e kampionatit. Kjo ka qenë ndeshja e tyre e dytë në kampionat ndërsa ndeshjen e parë, atë kundër Danimarkës, suedezet nuk arritjen ta fitonin, por barazuan 1:1. Në gjendjen aktuale Suedia asht si dhe Italia, ka katër pika.

Futbollistja e kombëtares suedeze, Kosovare Asllani ka shënuar njërin nga pesë golat, atë të minutës 38. 23 vjeçja nga Kosova aktualisht luan për klubin francez Paris Saint Germain.

Fuqia e mitit kosovar të krijimit

by

Shkruan:Andreas Ernst/

Tëhuajsimi nga miku amerikan/

Në asnjë vend tjetër – përfshirë edhe vetë Shtetet e Bashkuara të Amerikës – nuk gjen më shumë flamuj amerikanë për kokë banori sesa në Kosovë. Kosovarët e trajtojnë Amerikën si një mami të shtetit të tyre dhe si një forcë mbrojtëse. Flamujt në pompa benzine, restorane dhe në fanela flasin një nderim të thellë popullor. Por mrekullimi jokritik i miqve amerikanë po vehet në pyetje. Forcë shtytës e këtij emancipimi dhe njëkohësisht e një vetëdije radikale nacionale është partia – lëvizja „Vetëvendosje“. Ajo po udhëheq me sukses një luftë në dy fronte: kundër tutorisë së Kosovës nga të huajtë e fuqishëm (përfshirë edhe amerikanët) dhe kundër „qeverisë marionetë“ e të korruptuar të vendit.

Betejë e shkurtë

Të atakuarit e injoruan për një kohë të gjatë Vetëvendosjen si një sekt margjinal politik. Por suksesi i saj në kutitë e votimit, prezenca e tyre mediale dhe popullariteti në rritje bën që të fillohen të përdoren metoda të tjera: ndoshta do të duhej biseduar me ta, menduan amerikanët? Albin Kurtit, udhëheqësit dhe ideologut të Vetëvendosjes, për të parën herë që nga viti 1997, iu lëshua një vizë udhëtimi për në SHBA, për ku ai së bashku me zëvendësin e tij, Shpend Ahmetin, udhëtuan në maj. Në program: takimi me përfaqësuesit e Ministrisë së Punëve të Jashtme, me diasporën shqiptare dhe me akademikët.

Si rezultat i këtij udhëtimi ishte korrespodenca e mëpastejme e Edward Joseph-it, ish-zëvendësshefit amerikan të misionit të OSBE-së në Kosovë, dhe Shpend Ahmetit. Në të u diskutua sovraniteti i kufizuar i Kosovës, pozita e pakicës serbe dhe synimi i Vetëvendosjes për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë. Interesant është nënteksti i kësaj beteje të shkurtë. Joseph-i është përfaqësues i „intervenimit humanitar“. Sipas këtij narracioni SHBA-të ndërhynë për të ndalur represionin dhe ndjekjen e kosovarëve nga shteti serb. Pas largimit të shtetit serb nga Kosova aty, nën udhëheqjen e Perëndimit, u krijua një shtet multietnik, i cili do të duhej të stablizohej përmes kyçjes së tij në strukturat euroatlantike. Koncesionet ndaj serbëve dhe kufizimet në sovranitetin shtetëror, Edward Joseph i konsideron se çmimin që duhej paguar Kosova për pavarësinë e saj. Në anën tjetër, bashkimin me Shqipërinë Uashingtoni e konsideruaka „ide të marrë“. Kush iu përmbaka asaj rrezikuaka miqësinë dhe mbështetjen e Amerikës.

Lufta çlirimtare historike

Shpend Ahmeti ka koncepte të tjera historike. Për të intervenimi perëndimor është një kapitull në luftën çlirimtare të shqiptarëve. „Llogari-koston“ e Edward Joseph-it ai e konsideron si parimisht të deplasuar. Ai bën me dije për atë se ndryshimet paskan pasur çmimin e tyre, shkruan kosovari. Këtë e dinë të gjithë bashkëkombësit e tij, të cilët e paguan me çmimin e lartë të gjakut lirinë e tyre. Edhe përkundër vlerësimit të lartë të kontributit amerikan nuk ishte ai vendimtar, por vullneti i popullit për pavarësi. Karakteristikë e të dy bashkëdialoguesve është një vetësiguri deri diku arrogante. Tek Joseph-i bie në sy ideja e diktimit të „çmimeve“ politike dhe kështu edhe e dirigjimit të qëndrimeve. Tek Ahmeti mbështetet në sigurinë e nacionalistit, se historia, sado e përgjakshme dhe mundimshme, përmbushet përmes shtetit nacional. Ndalimin e bashkimit me Shqipërinë nga Perëndimi kosovari nuk e merr shumë seriozisht. Ai ia përkujton bashkëkorresponduesit të tij se në vitin 1998 qeveria e Uashingtonit e hudhte poshtë kategorikisht pavarësinë e Kosovës (UÇK konsiderohej atëherë si terroriste). Që nga atëherë ka ndryshuar shumëçka dhe do të ndryshoje sipas vullnetit të popullit.

Çka tregon tjetër ky letërkëmbim? Udhëzimet e mikut amerikan pothuajse nuk i interesojnë fare kosovarit. Llogaria e shpenzim-përfitimeve i preokupon pak ata të cilët janë të pushtuar nga ndjenja e misionarëve të vetëdijës nacionale. Ne s’ju kemi borxh asgjë, është porosia e koduar dërguar amerikanëve. Dhe: ne kemi vërtet pak para, por shumë kohë.(Perktheu Nexhmedin Gurguri, Albinfo.ch)

Shaking Hands Cross-Culturally: The Albanian Diaspora of Michigan

by

By Ashley Elizabeth Wood/

 When I arrived at the St.   Paul’s Albanian Catholic Church for the first time, I was in awe. Entering the property was more like entering another country than a church. The driveway was long and wound me around the grounds past huge statute of Gjergj Kastrioti Skënderbeu on his horse. “Oh wow, it’s just like in Tirana!” I said out loud to myself, laughing at how touristy that sounded. I saw the priest’s house also on my left, and farther down the driveway, a beautiful statue of Mother Teresa. To my right was a group of flags waving high in the air: Albanian, American and Vatican City. It was in this moment that I realized I was standing in front of the first Albanian flag I had ever seen in person. The magnificence of it all was intimidating, inspiring and made me a little nervous. People were counting on me to represent the voices of these courageous people of whom I knew very little. I took a deep breath and tiled my chin up to raise my head high. “You can do this,” I said to myself.

I found a small motel a few miles from the church and checked in. I had just enough time to prepare for the festival, so I called Kola Gjokaj, Chairman of the board of the church and my main contact in Michigan. I told him I planned on going to mass that evening and meeting people later at the festival. He reassured me kindly that everything was going to be fine and told me to call him should I need any more help. He would be waiting for me at the church later that evening. I arrived early for mass to see what the church looked like inside and right away, I noticed the artistic map of ethnic Albania on the wall near the restaurant. It made me smile. The church is an architectural wonder and the stained glass images of Jesus Christ and his followers are breathtaking. I walked around noticing that each pane of glass had been donated by a family; in fact, not just the glass, but many things had a small plaque on them, showing who had donated the object. There was evidence of a strong sense of community everywhere and it was apparent that this church had been built thanks to the hard work and donations of its own parishioners. It was symbol of religious and community pride and I was standing in the center of it. Their energy was all around me.

Mass took place in the small chapel to the side of the main sanctuary and it was the first time I had ever heard mass in Albanian. I had no idea what to say, but since I’m catholic, mass was easy to follow. When they prayed in Albanian, I prayed silently in English. When it came time to give the peace to everyone, I just smiled and mumbled my best guess at what they were saying to me. I felt completely out of place, but the people still welcomed me warmly with their gestures and expressions.

After mass, I went outside to the festival to find Kola. Everyone was incredibly nice to me; curious and excited when they found out why I was there. I loved it because most people greeted me in Albanian and I did my best to respond in kind. Within a matter of minutes, Kola was located for me. He is a jolly person who radiates honestly, generosity and love. For the days that I was at the festival, he and his staff were my protectors, my helpers and my friends, making sure I was always well fed and had everything I needed. That first day, I met a group of American-born girls of Albanian descent. Getting their perspective on things was very helpful because I had only ever spoken to Albanians born in Albania and surrounding regions. The girls spoke Albanian with varying degrees of fluency and liked the idea of my book because they were comforted to know that the stories their parents told them about Albania (that they had trouble relating to) were shared by so many others. They knew that they were lucky to have been born in the U.S., but admitted they did not appreciate it as often as they should. The girls filled me in on many of the social dos and don’ts of the culture (of which there are many). I was taught how to dance the vallaj and other Albanian dances.

It was a bit difficult to mingle with people at first because mingling as an American concept is not normal in Albanian culture. It immediately got the sense that I was being rude by approaching people I had never met. To compensate, I made my introductions as fast as possible and explained to people that I knew this was inappropriate but I was American writing a book about Albania. It was not easy, but I made friends little by little. Most people were unsure as to what my motives were as I approached their tables or families. Nevertheless, one by one, I got to know people and their families. Those people introduced me to other people and those people to more people. I met a woman who has a husband and four children and lives near the church. She invited me to her home to see how Albanian food was cooked and to tell me more about the clothing that is used in the traditional dances. Her children would be dancing that next evening at the festival and could explain everything to me. I was honored by this invitation and immediately accepted.

The following day at Lule’s house, I learned about food, clothing, dances and family. My new friend was welcoming beyond anything I could ever have expected from a proper southern lady. I was there in the afternoon, but she offered me an entire day’s worth of food to eat. There was gullash (beef stew), mashed potatoes, rice pilaf, watermelon, peaches, feta cheese, bread, coffee and an array of other drink options. I was beginning to realize that if I kept spending time with Albanians, I would never go hungry. Of all the cultures I have studied, Albanians are the most observant of others’ physical needs: hunger, thirst, heat and cold, changes in mood, emotion or attitude. They are keenly aware of how you feel sometimes even before you are. It is a type of observance that seems to come completely naturally to them and I wonder if it is a survival technique. It is certainly something that Americans and Western Europeans seem to lack. It makes you feel incredibly loved and protected.

As the days went on, I felt more and more comfortable at the church. I saw people I had met previously and was greeted by them warmly like an old friend. I was introduced to more influential people each day and was allowed to speak on stage to hundreds of people about my project during the final evening of the festival. My list of contacts and support was growing every day and I was encouraged by people’s responsiveness to my project. I began to realize that writing this book was not just my dream anymore; it was starting to belong to everyone. People spoke to me in Albanian and I understood most of it. They discussed history, politics, religion and education with me to test my knowledge and determination. I welcomed their tough questions as new perspectives on the project and with those conversations I was able to determine the most efficient way of explaining the goals of the project to others. On the evening of the 4th of July, I had the privilege of being introduced by the Albanians to the mayor of Sterling Heights, Richard Notte, and to the mayor of Rochester Hills, Bryan Barnett. I was also invited to eat with them and their family at their dinner table as well. The presence of both mayors at the festival was a testament to the strong relationship that the Albanian community has built with its political representatives. Mayor Barnett and his wife told me about their trip to Albania and Montenegro and how much it meant to them. She and I bonded over being American and loving the Albanian community while dancing the vallaj with hundreds of other people in long lines under the tent. I was grateful and humbled to have been so well received at the festival. The success was overwhelming and had achieved more than I ever imagined I could. I had new stories, contacts, friends and knowledge and I was more in love with the Albanian people, culture and language than ever before.

Sunday’s mass was absolutely breathtaking. Hundreds were in attendance and by that point I was feeling pretty comfortable with my Albanian. I could greet people; understand the basic points of the homily, some of the prayers, the announcements and especially the part where the priest, Don Franë Kolaj, spoke about me and Project Albanian Voices. The eloquence with which Don Franë delivered his message brought tears to my eyes. His abilities as an orator are unparalleled and I felt as though when he was speaking, he was breathing new life into my project. After mass, I had coffee and more delicious Albanian food in the restaurant at the church. I met clergymen, businessmen, writers, scholars and political advocates from all over the greater-Detroit area who were interested in my project. Among them were Kanto Dushaj, who hosts an Albanian-language radio program and is director of religious education at St.   Paul’s as well as Pashko Gjokaj, Chairman of the Albanian-American Association “Malesia e Madhe”. Other members that were there included Malote Ivezaj, Zef Gjonaj, Mr. Gjokaj, Mr.Lulgjuraj, Mr.Gjonaj and Mr.Sinishtaj.

On Sunday night, I met with members of Vatra, the Pan-Albanian Federation of America to explain my project in more detail. At the table were Alfons Grishaj, the President and Mondi Rakaj, the Secretary as well as Kujtim Qafa, member of Vatra Michigan and board member of Vatra Pan Federation of New   York. They asked me difficult questions and I was glad to answer them. They brought up information I had not considered, such as less well known ancient and modern historical events that have shaped Albania and the Albanian diaspora over the past 500 years. They even lent me a number of books to take back to Atlanta for my research. As the dinner went on, I managed to convince them of my seriousness and strong-headed determination to complete this project no matter the obstacles. I explained that I had already failed once at a fundraising attempt for the project and that only made me more determined to move forward and try again. They were pleased and it seemed I had passed their preliminary test. We went to a coffee shop to meet Pjeter Jaku, Deputy President and publisher of Kuvendi Magazine where he gave me another few books for my research. There they announced that the next morning, I would meet Ekrem Bardha, one of the most influential and wealthy Albanians in the United   States.

The following morning, over Turkish coffee and piles of history volumes, I met with a man I had only read about in books. Ekrem Bardha is currently the Honorary Consul in Michigan and has met with ten U.S. presidents. The leader of the Albanian National Front in Michigan (Balli Kombëtar), co-founder of the National Albanian-American Council (NAAC), and the former owner of Illyria Newspaper, he is a distinguished and kind man with a warm heart and an admirable love for Albanian people. His daughter was there as well, Donika Bardha who has diplomatic grace in every word she utters and every movement she makes. Also at this morning meeting were Agim Bardha, Alma Rexha and Valentin Lumaj, all of whom expressed interest and excitement about my project. I had the privilege of meeting the priest from Our Lady of Albanians Catholic Church, Don Ndue Gjergji, who expressed his support and even gave me another book to use for my research. Switching between Albanian and English, we spoke as a large group, everyone translating for the ones who needed it (mostly me). The men agreed to help me with fundraising and contacts so that my project could become a reality.

I was elated and in such shock as to my good fortune that the 12 hour drive back to Atlanta seemed to last only 2 hours. As I drove home decked out in gifted Albanian memorabilia, I got text after text from the people I had met in Michigan, all wishing me a safe trip home. I smiled and turned up the Albanian music coming from my stereo, knowing that the project and my dream were now a reality. I knew then that after my experience with this book, my life would never be the same again.

 

NJË “HAJMALI” QË PUNËVE TONA, DO T’U SILLTE MBARËSI?

by

Nga Fadil LUSHI/

Të nderuar lexues! Për ta shkruar këtë vështrim, gjithsesi se patëm një “provokim”, i cili na erdhi nga një biznesmen turk, me prejardhje shqiptare, Ahmet Dursun, që jeton dhe vepron në kryeqendrën e Shqipërisë londineze prej para 16 vjetësh. Në motin kur u botua i ashtuquajtur Fjalor enciklopedik maqedonas, ai aq shumë qe i zemëruar, saqë në një gazetë të Tiranës botoi një shkrim, sa simpatik, po aq edhe provokues, ku, pos të tjerash, kishte thurur edhe këtë paragraf “…, akademikët maqedonas arritën, me disa rreshta, të zgjojnë historianët shqiptarë nga një përgjumje të vdekurish…,” dhe më tutje “…, keni parë a dëgjuar që ndonjë historian të udhëtojë bashkë me studentët e tij në qytetin ku u ndërtua kështjella e tërësisë së shkronjave të gjuhës shqipe respektivisht në Manastir…, apo të shohë zbulimet arkeologjike ilire në qytetin e Ohrit?! Keni parë një historian të ftojë studentët e tij për të kaluar së bashku një natë të vetme në Bllacë…, aty pranë hekurudhës, ashtu si qindra-mijëra shqiptarë të Kosovës gjatë luftës?! Keni parë një historian, t’u bëjë thirrje studentëve të tij ditën e shenjtërimit të Nënë Terezës të vizitojnë shtëpinë e saj në Shkup?! Nuk kam parë dhe as nuk kam dëgjuar!”, thotë në fund z. Ahmet Dursun.

Ne, që shkruajmë këto rreshta, do bëjmë përpjekje që shkrimit të z. Dursun, të mos i shtojmë e as të mos i heqim as një pikë a presje, thjesht do të themi se ai e ka qëlluar në shenjë. Neve që na ka zaptuar katrahura sot e gjithë ditën e Perëndisë na mbetet që pa “vullnetin” tonë, “…, të flasim shqip, të flemë shqip, të flasim jerm, të pëshpëritim qosheve shqip, të pështyjmë shqip, të fyejmë njëri-tjetrin shqip, të sëmuremi shqip, të (mos) sfidohemi shqip, të kurohemi shqip, të bëjmë seks shqip, të urrejmë shqip, të fantazojmë shqip, të shumohemi shqip, të emocionohemi shqip, të çoroditemi shqip, të inatosemi “arnavutçe”, të marrëzohemi shqip, të dëshpërohemi e të mpakemi shqip, të bëjmë politikë shqip, të bëjmë turizëm shqip, të synetohemi shqip, të luajmë kumar shqip, të ëndërrojmë shqip, të moralizojmë shqip, të premtojmë shqip, të rebelohemi shqip, të çmendohemi shqip, të vishemi shqip, të harrojmë shqip, të filozofojmë shqip, të bëjmë analiza, vështrime, kolumna dhe editoriale boshe shqip, të rrugëtojmë shqip, të (a) socializohemi shqip, dhe… së fundi, ngandonjëherë fare dhe fare pak të sikletosemi a të shqetësohemi shqip sa u përket punëve që nuk na bëjnë…”!??

Lexuesi im i nderuar me plot të drejtë mund thotë se të gjitha këto veprime gjithsesi se do t’i bëjmë shqip, nga fakti se “toptan”  jemi shqiptarë. Po edhe unë, dua s’dua, do pajtohem me këtë konstatim, por ama në më jepet e drejta edhe unë do parashtroj pyetjen: Sa ne, vërtet, rezonojmë shqip, sa bëjmë analiza shqip, sa shkruajmë shqip, sa mençurohemi shqip, sa ndërgjegjësohemi shqip, sa tolerohemi shqip, sa mëshirohemi shqip, sa bëjmë ndryshime shqip, sa vetëndëshkohemi, sa vetëkritikohemi shqip, sa sugjerojmë shqip, sa (nuk) bëhemi fener ndriçues shqip, e të tjera koncepte a nocione gjithmonë dhe gjithmonë shqip dhe vetëm shqiptarçe.

Nga sa lexuat më sipër, kushedi për të satën herë përmenda fjalën SHQIP (kjo fjalë sa e bukur, aq edhe humane), andaj le të më lejohet t’i referohem konceptit, arsimi shqip. Ju, të nderuar lexues pa tarafe (të revistës SHENJA), a mund të më thoni se nga shkon arsimi shqip. Pa më thoni, ç’drejtim ka zgjedhur kjo veprimtari shoqërore, qoftë ai fillor, i mesëm…, gjimnazor, profesional, artistik a edhe universitar!? A mos vallë, kështu siç e menaxhojmë, nuk e shembim përdhe…, a nuk e kontrabandojmë e kriminalizojmë, po edhe e anatemojmë. Pa më thoni, të nderuar mësimdhënës, prindër dhe ju që ndërtoni politikën e arsimit shqip, mos vallë nuk doni të hetoni provat e pakontestueshme sa i përket zbehjes së vlerave arsimore, zbehjes së edukimit të fëmijëve tanë, qofshin ata të përfshirë në shkollat fillore nëntëvjeçare, të mesme a ato universitare! Pa më thoni, a mos vallë neve na mungon kultura e kontrollit, kultura e përgjegjësisë, a edhe ajo e ndëshkueshmërisë…, apo jemi të etur për bashibozllëk…, për atë “kulturën” e ashtuquajtur vetëkënaqësi kolektive! Dashamirësit e arsimit thonë se kjo veprimtari, sa e shenjtë dhe po aq humane, në oborrin e saj nuk duron prezencën e armikut të popullit, nuk duron prezencën e “lolove”, a njerëzve të vetëshpallur (pseudo) intelektualë, (pseudo) pedagogë, (pseudo) doktorë shkencash, diversantë, dezertorë e tjerë!

Kësaj veprimtarie nuk i duhen mësues me njohuri “virane”, nuk i duhen mësues kampesh të diktatorëve, nuk i duhen mësues me asi njohuri të cunguara, që nuk janë as për nxënës, as për “dynja” e më pak për “ahiret”!…, nuk i duhen njerëz që u mungon lidhja organike me të, nuk i duhen njerëz që nuk janë të mishëruar me të, nuk i duhen njerëz që do të “prodhojnë diploma për (gjysmë) analfabetë”, nuk i duhen njerëz që dalin nga listat e aktivistëve politikë gjithsesi të papunësuar, nuk i duhen njerëz që do të tregtojnë me të, nuk i duhen njerëz që do t’ia vënë kazmën e… Tekefundit, arsimit shqip, sot e gjithë ditën e Perëndisë, i duhen profesionistë, njerëz mendjendritur, vetëkritikë, njerëz të përgjegjshëm, njerëz të cilët këtë zallamahi do ta luftojnë pa mëshirë dhe nëse duhet edhe barbarisht. Për këtë dhe arsye të tjera, çdonjëri nga ne detyrimisht duhet të ngritë shqetësimin kolektiv a individual. Ndryshe nuk bën.

Ky Sazani, që më “rri mbi kokë”, pos tjerash, më tha: “…, ti xhaxhi, a nuk ke durimin, guximin dhe takatin, të thuash edhe ndonjë llaf për politikën shqiptare, për ata politikanë me paterica si dhe për filozofinë e politikëbërjes së tyre të mbrapshtë”!?? Po ç’të të them, or qerrata, kur më mungojnë fjalët shqip. Ç’të të them për ata, kur të gjithë e dimë se punët nuk i kanë në terezi, ç’të them për logjikën dhe moralin e politikëbërjes sonë të sëmurë…, për politikën tonë që nuk kurohet dot kollaj, për politikën që kurrën e kurrës nuk ka marrë vaksinë kundër tërbimit a fruthit, ç’të them për politikën tonë që nuk përjashton njerëzit të cilët janë “futur” në të për të bërë biznes, për politikanët që u “futën” aty me qëllim që të dalin nga anonimiteti provincial a katundaresk, për politikanët të cilët para se të zinin vend në të, zëvendësuan opingat me “këpucët e sheshta”, për ata që ndryshuan karakterin dhe origjinën, për ata që krijuan klimë paradoksale, për ata që u bënë skllevër të korrupsionit, për ata që në çdo “mexhlis katundesh” mëtojnë të “zbërthejnë” komplekset e tyre. Në instancë të fundit, arsimi dhe politikëbërja jonë, kështu, siç konceptohen, siç llafoset a edhe shkruhen (shqip), nuk ka gjasa të kondicionohen  sot, nesër a në një kohë të ardhme. Këto dy nocione (shqip dhe politika) aq shumë të “përfolura” gjithqysh se kanë nevojë për një “hajmali” që do t’u ngjitet në qafë, vetëm e vetëm që të mos marrin mësysh. Mitro Çelo nga Tirana, dikur në një shkrim, kishte parashtruar këtë barsoletë: “Para një ruleti, të kazinosë, qëndrojnë dy mesoburra kumarxhinj. Mbajnë fishat e fundit në dorë. Dilemë. Ku t’i vendosin? I pari parashtron pyetjen: Sa herë në javë bën seks me gruan? Katër herë. Tjetri thotë: Unë një herë më pak. Pasi mblodhën numrat, vendosën 7-tën. Zari qëndroi te zeroja. Do të kishim fituar po të mos kishim gënjyer”! Të nderuar lexues, do të më ndjeni nëse edhe unë në këtë “shkarravinë” ju gënjeva.

Është një shprehje proverbiale ku, pos tjerash, thuhet: “…, kalit po t’i biesh nga vithet, bën përpara, po t’i biesh nga koka, ecën prapa”! A ka ky nënqiell burrë zakoni që do të godasë në kokë katrahurën, papërgjegjësinë, injorancën, hipokrizinë, arrogancën, korrupsionin a edhe fjalën tonë të shtrembëruar….? Nëse s’ka, atëherë ky vështrimi im gazetaresk le të jetë llaf bosh dhe kurrgjë tjetër.

NJЁ NGA NJЁ PO BIEN LISAT

by

Gjeografia e humanizmit të Musa Koshenës nga Dukati e meriton këtë lule mirënjohjeje /

Nga Albert R. HABAZAJ/ studiues/

 Kur ikën nga jeta një njeri, na dhemb të gjithëve. Kur ikën një njeri i mirë u dhemb dhe zogjve. Kur rrëzohet një lis i lartë e hijerëndë i dhemb dhe malit. Nga Thilpati i Dukatit ra një lis, po ai qëndron përsëri në këmbë me emrin dhe veprimet e mira që bëri në shtatëdhjetë e shtatë vite, mbi këtë tokë me histori. 77 vjeçari nuk u thye e nuk u shkul dot nga erërat e rrebeshet për gjysëm shekulli, kur vjen e merr për dore, urtë e butë e pa bërë zë, e pakthyeshmja vdekje. Kur ka një jetë me furtunë, por tërësisht të pasur me vlera e virtyte, një plaku të pastër shpirti i shkon në qiej të pastër. Një uratë e tillë njerëzore quhet Musa Koshena, nga Dukati i Labërisë së Vlorës, i cili, ka pesë vjet që shlodhet, më në fund, pranë të tijve.

Ishte djali i madh i nacionalistit Maliq Koshena, i atij burri krahine të nderuar e të respektuar; sepse nderonte e respektonte traditat, doket e zakonet e mira shqiptare; sepse vëllait i thoshte vëlla e mikut mik; sepse e donte dhe çmonte sa jetën LIRINЁ. Atij, ndoshta më saktë se çdokujt tjetër, i shkonte vargu i këngës: “Ne mikut i themi hajde / po zot shtëpie s’e bëjmë”. Ai qe luftëtar për liri, kundër shovinistëve grekë më 1913 – ën, në Llogora, tok me të kunatën Sado Koshenën me emër në histori. Ka qënë në Kuvendin e Barçallasë, trim i epopesë së Njëzetës, mik i Avni Rustemit e Halim Xhelo Tërbaçit, adhuronte Fan Nolin, qe mik me elitën e vendit…Të premten e zezë të 7 prillit, kur retë e murme të fashizmit mbuluan qiellin shqiptar, ai e fali një gjak që kishte në Dukat, bëri pajtimin, për të qënë një trup i vetëm e të shporrej pushtuesi jashtë sinorëve tanë, të hiqej qafe nga kufiri që na lanë të parët si gjën më të shënjtë. Bëhet organizator dhe drejtues i rezistencës së 7 prillit, tok me Sheme Sadikun, Ahmet Mëhillin, Imer Bodon etj. Më shkurt 1943, ka qënë pjesëmarrës në aksionin e Selenicës, drejtuar nga antifashisti i orëve të para Hysni Kapo, që në atë kohë ishte një figurë popullore e respektuar. Maliqi qe organizator i forcave nacionaliste, tok me Hysni Lepenicën, që zotëronte trimëri, zgjuarsi, autoritet dhe atdhetarizëm. Për këtë, ai u ndëshkua keq. Burgu do të bëhej “streha” e tij, po shqiponja s’jetonte dot në kafaz.

M. Koshena  kishte lindur për liri, jetoi për liri, luftoi për liri e nuk do ta duronte  haurin e errët e të blinduar. Maliqi luftoi kundër pushtuesit për liri, por e nëpërkëmbën kanibalisht hienat e shkretëtirës. As varri s’iu gjet. Sa qe gjallë, Musai u bë vazhduesi më i mirë i vlerave të babait. Një jetë të tërë kaloi mbushur me furtunë politico – sociale shpirti i tij, që qe vëlla me hajmali me prillin e pranverës. Po të kërkosh të vizatosh karakterin e tij, del një personazh që mishëron veçori thelbësore morale e psikike të larta, ku spikat vullneti i fortë, qëndresa e burrëria, këmbëngulja e madhe dhe vendosmëria, mirësia njerëzore dhe respekti për jetën e lirë. Musa Koshena qe njeri i thjeshtë, i mirë, pa vese, me kulturë, me një dituri të pabujshme, të padukshme, por, menjëherë të evidentueshme në komunikim me të. Ai qe një copë shkëmb, vërvitur në shkulmet e dallgëve të tërbuara të Detit të Egër. Unë, para tetë vjetësh, pas një pune kërkimore, krahasuese, studimore, verifikuese e ballafaquese botova monografinë “Një shkëlqim i trishtuar”, kushtuar figurës interesante dhe dinjitoze të Maliq Koshenës. Njerëz të ndryshëm për të të kanë mendime të ndryshme, por për karakterin, burrërinë, gjykimin dhe për respektin popullor që gëzonte, askush nuk mund të flas keq, sado i indoktrinuar errësisht e  vogëlsisht me politikën në thonjëza komuniste. Disa gjallesa, apo më saktë 2- 3 frymorë, që në fakt përmbajnë peshë specifike në komunitet sa 0.75 e  një personi, më kanë akuzuar dhe mua që kam shkruar për një ballist dhe paskesha qenë shitur te “Ballistët” e Dukatit dhe të Lepenicës për nja 30 a 300 aspra, a’smë kujtohet, se sa, ata, si duket, e ditkan më mirë, se unë s’di gjë. Jaderi ku e ulin veten me fëlliqësirat e pavërteta në këtë botë e në atë botë. Dhe për mendimin tim, ka njerëz të keq ose njerëz të mirë. Nuk ka popull të keq. Popujt janë vetëm të mirë. E pra, në Dukat, unë kam dëgjuar këngën, që këndohet dhe  sot e kësaj dite: “Ku këndon pushka dhe pena?!/ Komandant Maliq Koshena!” Populli e këndon, jo unë. Ec, e merruni popullin e Dukatit, po ua mbajti, u them atyre dy kulufëve paemër, që përdorin emrin e një homogjeni të qyqarit në individualitet, se Dukati s’pyet për perandori e qeveri, për sulltanër e shejtanër, po e shkele në kallo; s’ka nge të merret me liliputër Dukati, “gjysm’ e Misirit”, i shpërfill indiferendshëm asnjëgjërat, se vetë koha i harron natyrshëm. Unë shkruaj, interpretoj, mbush fletë të bardha me reflekse drite e burrërie, që burojnë nga gurra e traditës së mirë, e cilësive burrërore të “veqilit të shtëpisë së tij, të mëhallës së tij dhe të fshatit të tij, nga zotësia, besnikëria dhe bujaria e patriotit Maliq Koshena.  Fati më ndihmoi t’i njihja shumë mirë djalin e madh, të paharruarin Musa Koshena.

Për atë burrë nga Dukati, kisha dëgjuar fjalë me respekt. Më dukej si një lis tragjik. Rasti e pruri të punoja në Dukat. Njoha njerëz, vende, ngjarje, fakte. Më turbulloheshin fletëzat e historisë e përsëri ravijëzoheshin qartas. Tetor 1997 qe kur trokita në shtëpinë e vjetër por të pastër të bujarit Musa Koshena…Një burrë i gjatë si bredh Paliske, i hollë si shufër dyfeku, hap lehtë si kaproll mali, seroz, i vëmëndshëm, me mend e tolerant, me një shkop në dorë, që e mbante më tepër për hir të zakonit, jo s’e i hynte në punë…Dukej si një copë shkëmb nga  masivi prerë. Me dashamirësi më çeli portën dhe në sofrën e mikpritjes së tij më shtroi kafe, raki, siç e ka tradita labe dhe zemrën e madhe siç e ka fisniku.

Miku im i vyer dhe po aq i respektuar, mësuesi i dukat, i paharruari Azis Gjoni, që më shoqëronte në misionin tim historiografik ma lehtësonte dhe ma bënte kollaj realizimin e misionit të thjeshtë atdhetar. E pastë me sheqer dheun ku prehet i qetë, se mjalt e dituri nxorri nga goja sa qe gjallë Aziz Gjoni! Po kështu, miku im, me zemër në dorë e aq i mirësjellshëm, Qani Shakaj, që më fali aq shumë besim. U jam mirënjohës atyre. U them gjithmonë faleminderit edhe Qani Mëhillit, Lirim Nezhës, Sherif Tavës, Zaho Peçulit, Rrahman Gjipalit, Çezar Koshenës, Xhemil Seferit, mendimtarit Gëzim Llojdia, mandelës së Vlorës Petrit Velaj, kushëririt tim Elmas Rodaku, patjetër dhe punëmadhit e zemërgjerit të pabujshëm, Ferjat Mëhilli. Të gjithëve u jam mirënjohës!…

I ritheksova vetes detyrën të grumbulloja materialet, gjithshka, kudo, nga çdokush, të shkruaja të vërtetën, ashtu si qe, aq sa qe, pa të tepërta, pa të mangëta, me përgjegjësi.

Shtatëmbëdhjetë vjet më parë, kisha botuar të parën monografi timen “Hysni Lepenica”, e cila u mirëprit pothuaj kudo, nga të majtë e të djathtë, sepse deviza ime ka qënë, është dhe do të jetë: Partia ime – kombi. Politika ime – Shqipëria. E kisha dhe fatmirësisht e kam këtë siguri. Sigurisht dhe në të ardhmen.

Dukati më shtroi si meze rakie zemrën me sinqeritet, kështu që u mbusha me frymë të kthjellët atdhetarie dhe nisa të dritëroj me devocion një fletëz tjetër historie. Musa Koshena është patrioti që shkriu jetën,familjen e pasurinë për lirinë. Në Dukat m’i çelën portat e kaltra të shpirtit e të kujtesës sa e sa burra me thinja të mençura, miq të heroit të librit tim, intelektualë, veprimtarë me një barrë mend e dy hejbe dashamirësi. Sa qe gjallë, me xha Musain pata shumë letërkëmbime, shumë takime respektore dhe miqësinë me të e ruaj, sidomos tani, që ai më mungon, si diçka të shenjtë. Kur po punoja për “Shkëlqimin e trishtuar”, xha Musai më thoshte: “Nuk e di kur është vrarë babai? Ku i ka eshtrat? Hirin? Pse e vranë? Pse? Ç’bëri kundër Dukatit? Ç’bëri kundër Atdheut? Pse?”

Në një letër, nisur nga Dukati, më 10. 04. 2002, xha Musai më shkruan, midis të tjerash:

… “Për kujtesë do ta përsërisja: Mos u mundo t’i thurësh areole që nuk meriton, do të ishte shërbim i më i keq që do t’i bëje emrit të tij, dhe mua s’do më vinte mirë.

Për ta konkretizuar këtë të fundit, dhe me pak banalitet, ngaqë njihet sot dhe në shkrime, miqësisht të shprehem: Kur e qanin  një të vdekur dy gra labe, u krijua natyrshëm kjo situatë: E para i thurte shumë lëvdata si: “bilbil, jastrit, luan, etj. E dyta, mbasi mbaroi e para, filloi me këto fjalë: “Motra ime, moj Xhane,/ mos e qaj lart e përdhe,/ po qaje ashtu siç qe, shtëpi m…e prag hale…”.O njerëz të mirë! Ky është mesazhi njerëzor, që vjen nga një njeri pa komplekse, i vërtetë, i respektuar e i nderuar në Dukat. Ai u bë model i njeriut që do mirëkuptim e vëllazërim. Asnjëherë s’duhet të grindemi, thoshte ai, jemi pak, duhet të duhemi shumë me njëri – tjetrin. Çfarë do të ndajmë? Çfarë do të marrim me vete? Po s’deshëm ne njëri – tjetrin, s’mund të na dojë kurrë bota. S’i hapet barku shumë jo, na kthen kurrizin e shikon punën e saj, ecën përpara. Gjeografia e humanizmit të atij njeriu të veçantë, tokësor e të çuditshëm, u mësua më së miri sidomos ditën e përcjelljes së tij. Mbushur Thilpati e Dukati me njerëz kokëulur nga dhembja, që iku një njeri i mirë nga jeta. Në 17 vjetët e demokracisë, që xha Musai jetoi, nuk u pa urrejtje në sytë, në fjalën e shpirtin e atij burri.

Vetëm buzëqeshje e dashamirësi i lexohej në tërë qenien e tij. Kënaqej, kur shikonte harmoni midis njerëzve. Këto janë vlera, virtyte, cilësi të larta që rrallëkush i gëzon. Foli në atë homazh ing. Mustafa Dedenika, kryetar i Shoqatës Atdhetare – Kulturore “Dukati, për të paharruarin fjalëmbël, që dinte dhe gjuhë të huaja dhe shkruante vjersha; foli dhe Bujar Deromemaj, për atë lis, që s’u thye e s’u shkul nga erërat, për atë njeri që vendlindjen e tij e donte më shumë se çdo gjë tjetër në këtë botë, për Musa Koshenën, që shpirti i këngëzonte në Dukat: “Diva janë burrat, zana janë gratë”.

Ka ngelur si thënie për t’u dhënë kurajo njerëzve, tek përballen me vështirësitë, që vërshojnë me turbullirë të murme  e të egër në çdo kohë: “O njeri, shtërngo dhëmbët, mblidh mendjen e të mos ia bësh  o, kur të të vijë dita, vdis si Musa Koshena!”

Në Dukat,  emri  Musa Koshena  lexohet dhe kuptohet ndryshe: Mirëkuptim e Vëllazërim.

Në këtë kohë të trazuar, (për dreq e për mend të kokës, njëkohësisht), kërkohet ta duam shumë çiltër e vëllazërisht njëri – tjetrin, të jemi të qetë, punëtorë, të pazhurmshëm e veprues të vlerësuar nga ata, që janë shumë më mirë se ne, t’i hapim krahun njëri – tjetrit, kur duhet, e bashkarisht të ecim përpara drejt qytetërimit dinjitoz. Jemi kokërriza rëre në këtë kozmos e duhet të jemi lastarë  të globalizmit, të ndihemi në shoqërinë e informacionit e teknologjive të reja, për ta përmirësuar jetën e jo për ta alabakizuar atë. Gjërat e liga, që kanë ndodhur, mos të na përsëriten më. Boll, se padrejtësisht u qëlluam me pëllëmbë me njëri – tjetrin, – më thoshte i ndjeri xha Musa, sa herë.

Ai sot prehet pranë  së shoqes, Sofisë, që i iku 39 vjeçe, pranë vëllait Isuf, pranë dy nipërve e djalit kërthi, se bomba këputi dy djemtë e Isufit dhe 10 vjeçarin e Musait. Atje ka Minon  me halle e burrëneshë, ka Hyson, ka Pelivanin e Ardianin, si dy filiza që ranë  aq brishtë. Ka Marinelën, ka Valterin, ka Fitoren, që iku si një frymëmarrje e freskët dhe aq.

Kaloi halle të rënda e probleme të mëdha. Edhe të vëllezërit.- Kështu flisnin njerëzit, në përcjelljen e tij me zë të vogël. – Po ata i kaluan hallet me gra. Ai u u helmua nga hidhërimet, po goja, fjala dhe shpirti i tij nxorri vetëm mjalt. Prapë ai ka plot, ka tre djem e një vajzë.

Ka plot. S’numërohen dot njerëzit e tij sa shumë janë. – Jetë të vështirë, dhe me Zotin, dhe me Robin, – psherëtinin plakat e rënda të Dukatit  atë ditë me diell të plotë tek i jepej lamtumira fisnikut të Thilpatit. – Zoti i mori gruan dhe një djalë. Robi – burgjeve, pa të drejtën më të vogël.

Si lule  fati xha Musait   po i  lë kujtim respektor këtë epitaf:

 S’jemi personazhe nga “Iliada” e Homerit,

S’kemi bërë bëma gjeniale, këngë a heroizma.

Vdekja jote më tonditi sa rrathët e Ferrit’

M’u errën sytë të tmerruar, sikur erdhi kataklizma.

 U pikëllova, o i bardhi xha Musa, ndoshta më shumë

Se pikëllimi i Akilit nga vdekja e Patroklit,

Lotët që më ranë shikimin ma zunë

Edhe pse këtë njeri të mirë, s’e njohën gjithë të mirët e globit…

Gjeografia e humanizmit të Musa Koshenës e meriton këtë lule mirënjohjeje.

*Kryetar i shoqatës Atdhetare – Kulturore “Tërbaçi” dhe sekretar i Shoqatës “Labëria” për Vlorën

 

Vlorë, më 13. 07. 2013