s p – Page 1530 – Dielli

KUR “THE NEW YORK TIMES” PASQYRONTE ARRATISJEN E ISMAIL QEMALIT NGA KONSTANDIOPOJA

August 8, 2023 by s p

Nga Evarist Beqiri/

Arratisja e Ismail Qemalit nga Stambolli më 1 maj 1900, bëri bujë të madhe në pallatin perandorak “Yildiz”, dhe e tronditi Sulltan Abdyl Hamidin II. Kjo ngjarje pati jehonë të madhe brenda dhe jashtë Perandorisë Osmane. Gazeta e mirënjohur amerikane “The New York Times”, në dy artikuj që mbajnë datat 2 maj, 1900 dhe 3 maj, 1900, do të pasqyronte lajmin dhe kërkesën për azil të Ismail Qemalit në luftëanijen britanike. NYT e përshkruan emërimin e tij si guvernator i Tripolit, si të barazvlefshëm me internimin e tij.

Ismail Qemali menjëherë pasi u njoh me vendimin e Sulltanit për emërimin e tij si guvernator i Tripolit, vendosi të arratisjes nga Stambolli për në Evropë, me ndihmën dhe mbrojtjen e ambasadorit britanik në Stamboll Sir Nicholas O’Connor. Ismail Qemali përgjatë gjithë jetës së tij ishte një liberal filobritanik. Dhe njohjet e tij në qarqet e larta të politikës dhe diplomacisë britanike, ai i shfrytëzoi fillimisht për të siguruar përkrahjen britanike, në realizimin e një grusht shteti të dështuar ndaj Sulltan Abdyl Hamidid II dhe më pas për themelimin e Shqipërisë.

Në vitin 1901, Ismail Qemali mori pjesë në ceremoninë mortore të Mbretreshës Viktoria në Londër. Ismail Qemali ishte ndër të paktët personalitete otomane që përpiqej të ndryshonte sistemin e qeverisjes në Perandorinë Osmane. Me mbështetjen e ambasadorit të atëhershëm britanik në Stamboll Sir Philip Currie, Ismail Qemali, botonte gazetën me pikëpamje liberale me titull “Rruga e Ideve” (Mecra-yı Efkar), e cila promovonte idetë liberale për reforma decentralizuese, dhe po korrte sukses në qarqet intelektuale otomane.

Në vijim, vetëm pas këmbënguljes së madhe të sulltanit kjo gazetë u mbyll. Sulltan Abyl Hamidi II, u përmbajt nga vendimi për ta arrestuar Ismail Qemalin, vetëm për shkak se ai gëzonte mbrojtje diplomatike nga Britania e Madhe dhe një veprim i tillë do të kishte pasoja në marrëdhëniet dypalëshe. Por, menjëherë pas një manifestimi në konsullatën britanike, të organizuar nga Ismail Qemali, Sulltani vendosi dëbimin e Ismail Qemalit, duke i dhënë atij postin e guvernatorit të Tripolit.

Ky ishte i vetmi ndëshkim që Sulltani mund t’i jepte atij në atë moment. Sulltan Abyl Hamidi II ishte i vetëdijshëm për mbrojtjen që do t’i jepnin atij britanikët, në rast të arrestimit ose internimit të Ismail Qemalit. Prandaj, Sulltani e pa largimin e Ismail Qemalit nga kryeqyteti në këtë formë si zgjidhjen më të mirë. Tripoli ishte një nga provincat më të largëta dhe më të vështira të Perandorisë Osmane, e cila kishte lidhje me Stambollin vetëm me rrugë detare.

Gazeta “The New York Times” thekson rëndësinë që kishte kjo ngjarje duke e krahasuar me arratisjen e kunatit të Sulltan Abdyl Hamidit II, princit Damad Mahmud Pashës, ish-ministër i drejtësisë dhe ish-ambasador:“Arratisja e Ismail Qemalit nuk është më pak e rëndësishme sesa ajo e Mahmud Pashës, kunatit të Sulltanit, i cili u zhduk nga Konstandinopoja më, 14 dhjetor, dhe konsiderohet si një tjetër simptomë e gjendjes aktuale në Turqi.”

Ismail Qemali përshkruhej nga shtypi evropian si “një njeri i drejtë, i ndriçuar, dhe i edukuar”. Lajmi i arratisjes së Ismail Qemalit u pasqyrua gjerësisht në shtypin e evropian të kohës dhe bëri bujë edhe në Shqipëri. Ky moment do të shënonte një pikë kthese vendimtare për Lëvizjen Kombëtare Shqiptare dhe të ardhmen e saj. Arratisja nga Stambolli e veshi Ismail Qemalin me një aureolë të shndritshme dhe me mantelin e heroit në sytë e shqiptarëve.

Në qershor të vitit 1901, Gjykata Penale e Stambollit e dënoi Ismail Qemalin me vdekje në mungesë, me konfiskimin e pronave dhe humbjen e të drejtave civile. Ai u akuzua për “orvatje për të nxitur popullin kundër Qeverisë dhe Sulltanit nëpërmjet botimeve për kryengritje dhe me mënyra të tjera”. Kujtesa popullore e ka fiksuar me këto vargje emblematike këtë çast:

“O Qemal kur te përzunë

Kur të përzuri Turqia

Cili je ti more burrë?

Që na vjen nga Shqipëria

Unë jam ‘Smail Qemali

Mbrapa më vjen historia

Sazan e Karaburun

Janë vatanet e mia

Do ti marrë se s’është punë

Është e jona Shqipëria.”

Konsulli austro-hungarez në Vlorë, Petroviç do t’i shkruante proverbialisht ambasadorit austro-hungarez në Stamboll, baronit Kaliçe, në një raport të datës 14 maj 1900, se “tek Ismail Qemali, shqiptarët shohin udhëheqësin e tyre të ardhshëm.” Nga Brukseli, në tetor të vitit 1900, Ismail Qemali do t’ju drejtonte një thirrje gjithë shqiptarëve, ku ndër të tjera shkruante: “Të gjithë sa jemi shqiptarë, të mëdhenj e të vegjël, të pasur e të varfër, pleq e të rinj, duhet të bashkohemi dhe ta çojmë vendin përpara në rrugën e qytetërimit, duke i treguar Europës se shqiptari ka mbetur gjithmonë europian në gjak dhe se nuk dëshiron gjë tjetër veçse të forcojë kombësinë e tij dhe të qytetërohet”.

Dhe në fund, pavarësisht vështirësive dhe pengesave të mëdha, veprimtaria e Ismail Qemal Vlorës dhe patriotëve të tjerë shqiptarë, në vitet 1900-1912, do të rezultonte vendimtare dhe do të kurorëzohej me Pavarësinë e Shqipërisë, në Vlorë, më 28 nëntor 1912…

NY Rally by Humanity for Peace – Plato, Putin, NATO. Oh My!

August 8, 2023 by s p

Rafaela Prifti/

While putting an end to the war in Ukraine might seem like a message we can all support, the steps towards reaching it as put forth by Humanity for Peace in today’s rally in midtown New York require that you put your faith in the aggressor, Russia’s Putin, and lay the blame on the West, mostly the US and UK administrations’ foreign policy. In this scenario, Ukraine is colluding with the West to bring destruction upon itself. No doubt all of this is fine with Putin given that these are views he has long expressed and has asked his supporters to embrace as he justifies a-year-and-a-half-long war that Russia is not winning. In support of the argument to abandon Ukraine’s defending of its borders and people, the activists at the gathering point at a combination of factors including the looming nuclear race, NATO and Plato, the ancient Greek philosopher. Why Plato? Perhaps any movement needs a cover or appearance of a political philosophy that provides the basis for being righteous. Plato witnessed some of the tragic events caused by the Peloponnesian War and he dedicated its philosophical work to the relation between politics and conflict. The organizers believe that Plato’s political philosophy comes handy in support of their argument for “a new order”. Or at the very least, his name might intimidate the non-scholars among us. “Are you familiar with Plato?” – the activist at the Plaza asked me. I said that I am more familiar with dictators like Putin and autocratic regimes. I strongly feel that there is no amount of philosophy that can sway me into considering theories that favor a strongman like Putin, his cohorts and wannabes across Europe from Hungary to Albania and around the world.

Who are the organizers of the rally and who are their sponsors? The rally held at Doug Hammarskojd Plaza across the street from the United Nations complex was announced as “an international demonstration” by the organizers on the website of the Schiller Institute – a think tank named after the 18th century German physician, playwright, poet, philosopher and devout protestant. It was founded in 1984 by Lyndon LaRouche Jr., the late American political activist and his spouse Helga Zepp-LaRouche. At a glimpse, the protesters some of whom wore T-shirts and held signs with slogans seemingly pro-Peace came from different groups, backgrounds and organizations. The sponsors of the campaign, listed on a huge banner propped up at the southwest corner of the Plaza, and also on the Institute’s website seem to be in the far right spectrum. With regard to nuclear race and the Russia Ukraine war, they seem unified around the position that what stands in the way of international peace is the military alliance and the Western governments. Blatantly, the representative of Schiller Institute who collected signatures of the attendees told me at the plaza “Putin is not the enemy.” The middle age lady who spoke softly and projected professionalism was the one who quizzed me on Plato just when a participant with a sign that he wore on his front and back showing Plato’s name walked past us. One sign that read “Who is behind Zelensky?”, some printed posters and other hand-held props serve to visually reinforce the speakers’ remarks. They made the case for asking the question: Is Humanity for Peace in Putin’s pocket? I do not know the answer. What is known is that the movement operates under the Schiller Institute flushed with funds from sponsors with anti-government and libertarian agendas of unlimited freedoms. In order to reach its goal, Humanity For Peace needs “to build a unified coalition, above ideologies, to stop this unfolding escalation towards nuclear war,” according to its mission statement. In the context of the current war, they are calling for peace but they are not necessarily anti-war, as one of the speakers said at the rally. Therefore, fighting NATO is not beyond the realm because to them, the alliance stands in the way of peace.

“Do not provide weapons to Ukraine ! Disband NATO!”. Signs like these were strewn on the ground by the entrance to the rally. One could grab any of them and move to join the crowd of about three dozen participants listening to a long queue of speakers who went in front of the microphone. In their view, the stopping of the people dying or suffering is unrelated to the price of the Peace talks that outwardly Humanity for Peace supports through activism that was on display on the plaza. The activist was not able to rebuke that such peace would be at the cost of Ukraine. It feels like an admission that at least for now Ukraine would be the sacrifice for stopping a possible nuclear race between the West and Putin’s camp. I cannot help but wonder which country is the Humanity for Peace willing to sacrifice after Ukraine. If Putin eyes Georgia next, would the Schiller activists justify it. After all it potentially would weaken the West which serves both Putin and the anti-government agenda of the think tank.

I asked her if Humanity for Peace tries to work with anti-war factions within Russia. They don’t. Why? “Because we are Americans,” she said. So, they are anti-war in the US where it is safe and convenient to criticize Biden while Putin jails Russia’s citizens for holding a blank piece of paper in public, I said. How perverted! I get a sense that these activists have embraced a selective fight for Peace. It is conditioned upon being physically in a Western country where they themselves have the luxury of demonstrating and condemning at will the Biden administration because they enjoy the freedom of speech and freedom of assembly which they would not have in Putin’s Russia. On the other hand, the Humanity for Peace would be able to hold a pro-Putin rally like this one in Moscow because he would allow it. The organizers are silent on the issue of anti war-efforts in Russia and Putin’s elimination of political opponents along with any semblance of democracy in Russia. During 23 years of Putin’s regime he has fashioned himself as the country’s absolute ruler. However Humanity for Peace makes no mention of Russian journalists and the media that at great personal risks expose Putin’s self-serving unrelenting propaganda within Russia’s border and beyond. The pro-Putin rally was held in midtown New York because Humanity for Peace knows and appreciates the difference even the contrast between democracy and a dictatorship. The freedoms of speech and assembly are some of the liberties they would not have under Putin. As long as Russia’s strongman labels the unjust war against Ukraine as a fight against the West and the Western alliance, the Schiller Institute will fund and organize such perverted demonstrations for Peace. The perversion and distortion stem from its “one way’ criticism and condemnation. The guest speakers did not call on Putin to put an end to the war. They called upon the UN, the US and its allies. So the organizers support freedom to blame the West not Putin. Currently it serves Putin very well to divert attention from his war crimes and crimes against humanity.

The question is: Does a distorted message of Peace serve humanity or cause further harm to its stability and security? Looking at Southeast Europe and more specifically the Balkan region, there have been escalations of tensions in Kosova, democratic backsliding in Albania’s elections and security issues all around the region. As recently as July 18, a congressional hearing was convened by the House Foreign Affairs Committee, the Subcommittee on Europe https://foreignaffairs.house.gov/…/subcommittee…/ and as reported by Dielli, Vatra’s leadership was in the meeting. In the year since Putin decided to invade its neighbor and start a war, many indicators point at the erosion of stability and security specifically in Kosova and also the region. It is important to understand what is at stake when a well-funded movement like Humanity for Peace seeks to organize rallies such as the one in midtown to advocate for the end of war by walking away from confronting Putin. The answers are coming into view and may still not be wholly available. Yet it is certain that relenting and backing down to dictators is their playbook and pushing for such a move certainly plays into Putin’s hand.

Emër i njohur

August 8, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Më duhej të kërkoja James Clerk Maxwell, pasi “shkencëtari më i madh në historinë njerëzore” ishte i panjohur për mua. Qesharake se si ai nuk përfshihet kur përmenden emrat Galileo, Njuton, Ajnshtajni, dhe të tjerë. Maxwell ishte matematikan dhe fizikan, jo biolog. Por ai shkroi kritikën e tij ndaj teorisë së Darvinit 150 vjet më parë në 1873. Kjo ishte vetëm 14 vjet pasi Charles Darwin botoi “Për origjinën e specieve”, në një kohë kur shumë shkencëtarë vinin në dyshim teorinë e tij. Kjo, meqë ra fjala, është sjellje e përshtatshme për shkencëtarët, për të vënë në pikëpyetje idetë e reja në shkencë për të parë nëse ato mund t’i qëndrojnë kohës. Maxwell vdiq vetëm gjashtë vjet më vonë, në 1879, kështu që nuk jetoi për të parë pranimin e teorisë shkencore të evolucionit si themelin e biologjisë moderne.

Sot, vetëm kreacionistët e projektimit inteligjent besojnë se evolucioni është i rremë. Ata e marrin informacionin e tyre shkencor nga faqet e internetit të praktikuesve kreacionistë të apologjetikës.

Pa dyshim që Maxwell ishte një fizikant i shkëlqyer. Zakonisht emri “më i madhi në historinë njerëzore”, të paktën është i njohur për njerëzit që nuk janë specialistë në këtë fushë.

Shumica që nuk janë shkencëtarë, por njohin emra të tillë si Galileo, Njuton dhe Ajnshtajni, kurrë nuk kanë dëgjuar për Maxwell.

James Clerk Maxwell (1831 – 1879) ishte fizikant skocez me interesa të gjera dhe shkencëtar përgjegjës për teorinë klasike të rrezatimit elektromagnetik, e cila ishte teoria e parë që përshkroi elektricitetin, magnetizmin dhe dritën. si manifestime të ndryshme të së njëjtës dukuri. Ekuacionet e Maksuellit për elektromagnetizmin janë quajtur “bashkimi i dytë i madh në fizikë” ku i pari ishte realizuar nga Isak Njutoni.

Ai shpiku edhe pasqyrimin e imazheve me ngjyra që krijon sot aparati fotografik.

Ajnshtajni e përshkroi ndryshimin në konceptimin e realitetit në fizikë që rezultoi nga puna e Maxwell si “më i thelli dhe më frytdhënësi që fizika ka përjetuar që nga koha e Njutonit”.

Përveç teorisë së tij elektromagnetike, Maxwell dha një kontribut të madh në fusha të tjera të fizikës. Ai demonstroi mjeshtërinë e fizikës klasike duke shkruar një ese mbi unazat e Saturnit, në të cilën arriti në përfundimin se unazat duhet të përbëhen nga masa të materies jo koherente reciproke – një përfundim që u vërtetua më shumë se 100 vjet më vonë nga sonda e parë hapësinore Voyager që arriti në Saturn.

“Pse supozojmë shpejt se çfarë mendojnë të tjerët për ne?”

August 8, 2023 by s p

Shkëputur nga libri “Psikologjia e vetvetes” nga Rafael Floqi/

A i interpretoni shpesh sjelljet e njerëzve të tjerë si shenja, se ata janë të mërzitur ose të zemëruar me ju? Nëse po ju mund të jeni viktimë e një “shtrembërimi njohës” që psikologët e quajnë “lexim i mendjes”. Por si mund ta mbajmë atë nën kontroll.

“Unë thotë dikush kam qenë gjithmonë një njeri që ka nevojë që të tjerët ta pëlqejnë. Është një nga të metat e mia më të mëdha të personalitetit – pavarësisht nëse je një mik i ngushtë, i huaj apo diku në mes, ndoshta kam kaluar një kohë të gjatë duke u shqetësuar, nëse më pëlqen ai /ajo apo jo, dhe duke plotësuar një listë kontrolli mendor në të gjitha herët që mund të kisha thënë ose bërë diçka të gabuar.

Krahas kësaj nevoje për të pasur njerëz të tjerë, kam edhe një frikë të sëmurë nga njerëzit që nuk më pëlqejnë. Është një frikë që, shpesh pa e kuptuar unë, përshkon shumë nga ndërveprimet e mia të përditshme me njerëzit si në internet ashtu edhe në jetën reale.

Nuk duhet shumë ju ndoshta ju vendosni një pikë në fund të mesazhit tuaj në WhatsApp ose keni gërmuar mbi një pikë që kam thënë gjatë bisedës – por shumë shpejt do të bind veten se ju jam ngopur me praninë time dhe i mërzitur me mua për një zot e di sa shumë arsye. Sigurisht, e di që e gjithë kjo duket pak e vogël. Jam i vetëdijshëm se sa budallëk tingëllon kur shkruhet, dhe e di që ndoshta më dukej si një mbretëreshë masive e dramës. Por pa marrë parasysh se sa i vetëdijshëm jam se po ndodh dhe pa marrë parasysh çfarë provash kam për të kundërtën, ka gjithmonë një pjesë të vogël të trurit tim që supozon se të gjithë fshehurazi mendojnë se jam një njeri i madh.”

Vetëm një herë fillova të flas më shumë për shëndetin tim mendor dhe për të gjitha gjërat e çuditshme dhe të mrekullueshme që ndodhin në trurin tim, ku kuptova se nuk jam i vetmi që mendoj kështu. Nëpërmjet bisedave të përzemërta me miqtë, kam kuptuar se shumë njerëz – veçanërisht femrat – merren me këtë problem çdo ditë. Por pse?

“Mënyra më e mirë për të zbuluar nëse mund t’i besoni dikujt është t’i besoni atij.” – Ernest Hemingway

Për të mësuar më shumë lexova një artikull nga Meg Arroll, psikologe e autorizuar në emër të Healthspan. Dhe sipas saj, ekziston një “shtrembërim njohës” i zakonshëm që po e shkakton këtë problem, dhe ai quhet “leximi i mendjes”.

Arroll shpjegon se, kur shqetësohemi për atë që njerëzit e tjerë mendojnë për ne dhe kemi frikë se mund të mos na pëlqejnë, ne priremi të lexojmë midis rreshtave dhe të bëjmë supozime se çfarë mund të mendojnë njerëzit e tjerë, sikur të kemi aftësinë të mendojmë.

“Bota është komplekse dhe plot me shumë informacione që ne të marrim dhe vlerësojmë njëkohësisht – prandaj, ne përdorim shumë shkurtesa mendore çdo ditë për të na ndihmuar të lundrojmë në rrethin tonë, duke përfshirë mjedisin tonë shoqëror”, thotë Arroll.

“Shumë nga këto procese njohëse janë adaptive, që do të thotë se na lejojnë të funksionojmë dhe të lulëzojmë, por ndonjëherë mekanizmat që qëndrojnë në themel të këtyre proceseve shkojnë paksa të gabuara duke çuar në supozime të shtrembëruara.

Leximi i mendjes është një model i tillë mendimi keq përshtatës ku ne përdorim sjellje joverbale dhe verbale, si dhe shenja pikësimi në botën tonë moderne të komunikimit me email dhe tekst, për të arritur shpejt në një përfundim rreth asaj që dikush tjetër po mendon, gjë që është pothuajse gjithmonë. negativ.”

“Ju mund t’i kuptoni njerëzit vetëm nëse i ndjeni në veten tuaj.” – John Steinbeck

“Femrat priren ta përjetojnë këtë më shpesh sesa meshkujt – në një studim të kohëve të fundit të Healthspan, më shumë se dyfishi i përqindjes së grave sesa burrave deklaruan se shqetësoheshin për atë që të tjerët po mendonin për to (15% e grave krahasuar me vetëm 6% e meshkujve) – e cila është pjesërisht për shkak të psikologjisë evolucionare.

“Për femrat, mënyra për të siguruar përfshirjen në grupet sociale ka qenë (dhe disa do të argumentojnë se është ende) nëpërmjet mjeteve sociale, të njohura si ‘përpiqu dhe bëhu mik’, ndërsa për burrat statusi ruhet përmes më shumë kanaleve të jashtme (fjalë për fjalë ‘ sjellja e mishit të gjahut në shtëpi në kohët e paraardhësve tanë të hershëm). Kjo nevojë për t’u pranuar në një grup shoqëror është e fiksuar dhe kjo është arsyeja pse shtrembërimet njohëse mund të jenë kaq të përhapura.”

Problemi me këtë impuls për të ‘lexuar mendjen’ dhe për të ndërtuar supozime për atë që njerëzit e tjerë mendojnë për ne, bazuar në shumë pak, nëse ka, prova, është se shpesh sjellja jonë ndaj atij personi tjetër mund të ndryshojë pa e kuptuar as ne, gjë që në kthesa mund të tensionojë marrëdhëniet tona.

Për shkak se jam mjaft i vetëdijshëm se kam një tendencë për të lexuar mendjen dhe për të lexuar midis rreshtave të veprimeve të njerëzve të tjerë, shumicën e kohës tani jam në gjendje t’i kujtoj vetes se është ankthi im duke folur dhe të siguroj sjellja ime nuk ndryshon si rezultat.

“Gjëja më e rëndësishme në komunikim është të dëgjosh atë që nuk thuhet.” – Peter Drucker

Por, përpara se të kuptoja se kjo ishte diçka që truri im kishte prirje të bënte, e di se kam ndryshuar përfundimisht sjelljen time ndaj njerëzve sepse kisha frikë se ata më urrenin, ose duke a) dal nga rruga ime për t’i bërë ata të më pëlqejnë ose b) duke qëndruar në heshtje për të shmangur që ata të më urrejnë më shumë.

Siç shpjegon Arroll, kjo lloj sjelljeje në fakt mund të dëmtojë marrëdhëniet tona, një rezultat i cili, nga ana tjetër, konfirmon supozimet tona dhe na bën të besojmë në instinktet tona të ‘leximit të mendjes’ në të ardhmen.

“Ja një shembull: ju shihni një kolege jashtë vendit të punës në fundjavë dhe ajo nuk tund me dorë për të përshëndetur, kështu që supozoni se nuk duhet t’ju pëlqejë fare dhe është vetëm e mirë në punë, sepse, mirë, është punë.” ajo tha. “Të hënën, ju ndiheni të sikletshme dhe të pakëndshme me këtë pasqyrë të re, kështu që ju e shmangni atë. Me kalimin e kohës, ajo që dikur ka qenë një marrëdhënie mjaft e mirë pune, shuhet dhe bindesh se po, kishe të drejtë dhe ajo nuk të duron dot.

“Dakord, tani le ta provojmë këtë në një mënyrë tjetër, por me disa prova – sa shpesh ju ka injoruar në të kaluarën si përqindje? Ndoshta është mjaft e ulët. A ka ndonjë shans që të ketë një arsye tjetër që ajo mund të mos ketë tundur me dorë? A mundet ajo thjesht të mos të kishte parë pasi je në një mjedis tjetër?”

Ajo vazhdon: “Tani është koha për një eksperiment të sjelljes – në vend që të shmangni këtë koleg, silluni siç do të ishit më parë në takim dhe shikoni rezultatin. Me shumë mundësi, ajo ishte aq e zënë duke menduar se ku duhej të ishte – ndoshta ajo thjesht u grind me partnerin e saj, për shembull – sa nuk ju vuri re. Ajo madje mund të pyesë veten pse po e shmangni atë tani!

“Pra, ne shohim se si një keqinterpretim i vogël mund të ketë pasoja më të rëndësishme jo vetëm për marrëdhëniet tona, por edhe për shëndetin tonë mendor. Ata prej nesh që kanë zhvilluar shtrembërime njohëse kanë nivele më të larta ankthi dhe depresioni dhe shpesh luftojnë me vetëvlerësimin dhe besimin, të cilat mund të ndikojnë në të gjitha fushat e jetës sonë.

Të menduarit negativisht për të tjerët mund të ndikohet nga një sërë faktorësh dhe është e rëndësishme të pranohet se këto mendime nuk janë gjithmonë produktive ose të sakta. Këtu janë disa arsye pse njerëzit ndonjëherë mund të mendojnë negativisht për të tjerët:

Pasiguria: Ndonjëherë, njerëzit projektojnë pasiguritë e tyre te të tjerët duke supozuar tipare ose qëllime negative, të cilat në të vërtetë mund të mos jenë të vërteta.

Keqkuptimet: Mungesa e komunikimit të qartë ose keqinterpretimi i veprimeve dhe fjalëve mund të çojë në supozime negative për qëllimet ose karakterin e dikujt.

Përvojat e kaluara: Përvojat negative me individë ose grupe të caktuara në të kaluarën mund të çojnë në një tendencë për të përgjithësuar dhe për të supozuar më të keqen për të tjerët që janë të ngjashëm në një farë mënyre.

Ndikimet kulturore dhe sociale: Normat shoqërore, stereotipet dhe paragjykimet mund të formësojnë perceptimet tona për të tjerët, duke çuar në mendime ose gjykime negative.

Xhelozia dhe zilia: Ndjenjat e xhelozisë ose zilisë mund të shkaktojnë mendime negative për arritjet, suksesin ose cilësitë e të tjerëve.

Konkurrueshmëria: Në mjediset konkurruese, njerëzit mund të ndjejnë nevojën për t’i parë të tjerët negativisht si një mënyrë për të ruajtur një ndjenjë superioriteti ose vetëvlerësimi.

Paragjykimi i konfirmimit: Njerëzit priren të vërejnë dhe të kujtojnë raste që konfirmojnë bindjet ose paragjykimet e tyre para-ekzistuese, të cilat mund të përforcojnë opinionet negative për të tjerët.

Gjendja emocionale: Emocionet dhe disponimi personal mund të ndikojnë në mënyrën se si ne i perceptojmë të tjerët. Kur jemi në një gjendje emocionale negative, mund të kemi më shumë gjasa të mendojmë negativisht për të tjerët.

Vetëmbrojtja: Ndonjëherë, mendimi negativ për të tjerët mund të lindë si një mekanizëm mbrojtës për të mbrojtur veten nga dëmtimi ose zhgënjimi i mundshëm.

Mungesa e empatisë: Dështimi për të kuptuar ose për të kuptuar këndvështrimet dhe përvojat e të tjerëve mund të çojë në gjykime negative.

“Nëse ekziston një sekret i vetëm suksesi, ai qëndron në aftësinë për të marrë këndvështrimin e tjetrit dhe për të parë gjërat nga këndvështrimi i atij personi, si dhe nga këndvështrimi juaj.” – Henri Ford

Është e rëndësishme t’i sfidoni këto mendime negative dhe të përpiqeni t’u qaseni të tjerëve me një mendje të hapur, ndjeshmëri dhe gatishmëri për të komunikuar dhe kuptuar. Praktikimi i vetëdijes, vetëdijes dhe të menduarit pozitiv mund të ndihmojë në zbutjen e këtyre tendencave dhe promovimin e ndërveprimeve më të shëndetshme me të tjerët. Mos harroni se të gjithë kanë vështirësitë dhe kompleksitetin e tyre, dhe duke bërë përpjekje për të parë të mirën tek njerëzit mund të çojë në marrëdhënie më të përmbushura dhe një këndvështrim më pozitiv në përgjithësi.

Është e qartë se ajo që në fillim mund të duket si një sjellje e parëndësishme e çuditshme mund të ketë në të vërtetë pasoja shumë më të mëdha në afat të gjatë.

Në fund të fundit, kur filloni të supozoni se njerëzit nuk ju pëlqejnë, ndoshta do të filloni të mendoni për të gjitha arsyet pse dikush mund të mos ju pëlqejë, në vend që të përqendroheni në gjërat që ju pëlqejnë tek vetja – një sërë sjelljesh të cilat, në planin afatgjatë, çuditërisht kjo do të ndikojë në vetëvlerësimin tuaj. Pra, si mund ta ndalojmë veten nga ‘leximi i mendjes’ në të ardhmen?

“Të perceptosh është të vuash.” – Aristoteli

“Hapi i parë për të ndaluar leximin e mendjes është të jesh i vetëdijshëm se po e bën atë, atëherë, një analizë kosto-përfitim e këtij modeli të mendimit është e dobishme pasi zbulon nëse është një strategji e dobishme, apo në mënyrë alternative, nëse ka pasoja të paqëllimshme siç është izolimi social.

“Më në fund, bëni eksperimente të sjelljes nëse dyshoni se jeni kapur në një cikël të leximit të mendjes për të testuar supozimet tuaja – me fjalë të tjera, veproni kundër mendimit tuaj për të parë nëse është i saktë. Mund të habiteni nga ajo që zbuloni!”

Megjithëse termi ‘lexim i mendjes’ mund ta bëjë të gjithën të tingëllojë paksa e lehtë, është e rëndësishme që ne të përpiqemi ta marrim këtë impuls nën kontroll duke e bërë veten të vetëdijshëm për momentet kur mund të bëjmë supozime për atë që mendojnë njerëzit e tjerë për ne.

Tani më shumë se kurrë, të qenit i sjellshëm me veten është i rëndësishëm – duke refuzuar që pasiguritë tona dhe dëshira për t’u pëlqyer të ushqehen në mënyrën se si interpretojmë ngjarjet e botës reale, ne mund të fillojmë të vlerësojmë disa nga gjërat e mira, që njerëzit shohin tek ne, gjithashtu.

“Problemi i vetëm më i madh në komunikim është iluzioni se ka ndodhur.” – George Bernard Shaw

Pasiguria: Ndonjëherë, njerëzit projektojnë pasiguritë e tyre te të tjerët duke supozuar tipare ose qëllime negative, të cilat në të vërtetë mund të mos jenë të vërteta.

Keqkuptimet: Mungesa e komunikimit të qartë ose keqinterpretimi i veprimeve dhe fjalëve mund të çojë në supozime negative për qëllimet ose karakterin e dikujt.

Ndikimet kulturore dhe sociale: Normat shoqërore, stereotipet dhe paragjykimet mund të formësojnë perceptimet tona për të tjerët, duke çuar në mendime ose gjykime negative.

Xhelozia dhe zilia: Ndjenjat e xhelozisë ose zilisë mund të shkaktojnë mendime negative për arritjet, suksesin ose cilësitë e të tjerëve.

Vetëmbrojtja: Ndonjëherë, mendimi negativ për të tjerët mund të lindë si një mekanizëm mbrojtës për të mbrojtur veten nga dëmtimi ose zhgënjimi i mundshëm.

Është e rëndësishme të sqarohet se leximi i mendimeve të njerëzve të tjerë nuk është një aftësi reale që zotërojnë njerëzit. Ndërsa ne mund të konkludojmë dhe kuptojmë të tjerët përmes komunikimit dhe vëzhgimit, ne nuk mund t’i lexojmë fjalë për fjalë mendjet e tyre. Mbani mend, ndërsa ne mund të përpiqemi të kuptojmë të tjerët dhe të zhvillojmë ndjeshmëri, respektimi i kufijve dhe komunikimi janë aspekte kyçe të marrëdhënieve të shëndetshme.

“Mos harroni ju mund të bëni më shumë miq në dy muaj duke u interesuar për njerëzit e tjerë sesa mundeni në dy vjet duke u përpjekur të interesoni të tjerët për ju.” – Dale Carnegie

Leximi i mendjes, në kontekstin e aftësive njerëzore, i referohet konceptit hipotetik ose imagjinar të aftësisë për të perceptuar ose kuptuar drejtpërdrejt mendimet, ndjenjat dhe synimet e njerëzve të tjerë pa pasur nevojë për komunikim verbal ose joverbal. Ai nënkupton aftësinë për të hyrë në proceset dhe emocionet e brendshme mendore të dikujt tjetër.

Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se leximi i mendjes siç përshkruhet zakonisht në fantashkencë dhe kulturën popullore, ku individët mund të “lexojnë” pa mundim mendimet e të tjerëve si leximi i një libri, aktualisht nuk ekziston në realitet. Ndërsa njerëzit kanë zhvilluar forma të ndryshme komunikimi dhe mënyra për të kuptuar emocionet dhe qëllimet e njëri-tjetrit, leximi i vërtetë i mendjes mbetet përtej të kuptuarit tonë aktual shkencor dhe aftësive teknologjike.

Në realitet, aftësia jonë për të kuptuar të tjerët vjen nga një kombinim faktorësh duke përfshirë sinjalet verbale dhe joverbale, ndjeshmërinë, inteligjencën emocionale dhe komunikimin efektiv. Bëhet fjalë për interpretimin dhe nxjerrjen e përfundimeve në vend të “leximit” të drejtpërdrejtë të mendimeve.

Empatia është kyçi për të kuptuar mendjet e të tjerëve dhe për të ndjerë botën e tyre në veten tuaj.” – Alfred Adler

Për të komunikuar në mënyrë efektive, ne duhet të kuptojmë se ne të gjithë jemi të ndryshëm në mënyrën se si e perceptojmë botën dhe e përdorim këtë kuptim si një udhëzues për komunikimin tonë me të tjerët. Ndaj për të kuptuar zemrën dhe mendjen e një personi, mos shikoni atë që ai ka arritur tashmë, por atë që ai aspiron.

NDRE MJEDA, FIGURË E MADHE E KULTURËS SHQIPTARE

August 8, 2023 by s p

Nikë Gashaj/

Ndre Mjeda ka qenë figurë e madhe e kulturës shqiptare: poet i shquar i kohës së Rilindjes Kombëtare; studiues i njohur i çështjeve albanologjike; anëtar i komisionit për hartimin e alfabetit të gjuhës shqipe në Kongresin e Manastirit me 1908; linguist e poliglot për gjuhë klasike dhe moderne; njohës i mirë i latinishtes, italishtes, gregjishtes, gjermanishtes, spanishtes, portogalishtes, serbokroatishtes, etj., cilësi këto që i jepnin një kulturë të gjerë dhe mundësuan që të merrej në mënyrë subtile, të mprehtë, të hollësishme me gjurmime e hulumtime kulturore-historike dhe shkencore; andaj ishte publicist i njohur, gjuhëtar, historian, përkthyes, pedagog, filozof, tekstolog, teolog, atdhetar dhe veprimtar politik për pavarësinë dhe lirinë e popullit shqiptar.

Për rëndësinë e veprimtarisë së Ndre Mjedës në fushën e gjuhës, letërsisë dhe kulturës shqipe, është diskutuar në tubime shkencore, është vështruar e publikuar në studime dhe revista të ndryshme në hapësirën shqiptare dhe më gjerë, por jo dhe sa duhet tek komuniteti shqiptar në Mal të Zi, për shkaqe objektive.

Për këtë arsye, si dhe për meritat e larta studimore dhe krijuese të Ndre Mjedës në fushën e kulturës shqiptare, redaksia e revistës për kulturë, shkencë dhe çështje shoqërore “Malësia”, dhe une si kryeredaktor i revistës, në numrin tre(3) të saj, në vitin 2008- me rastin e 142 vjetorit të lindjes ia kemi kushtuar si botim të veçantë, jetës dhe veprës së poetit dhe personalitetit të njohur të kulturës shqiptare, Ndre Mjedës.

Revista Malësia publikoi një numër të konsiderueshëm të punimeve shkencore të autorëve nga mbarëhapësira shqiptare mbi këtë figurë të madhe kombëtare, sikurse janë: Nikë Gashaj “Shënimi redaktorial”; Prof. Dr. Jup Kastrati: “Bibliografia e Ndre Mjedës, Shkodër, 1967”; Prof. Dr Ruzhdi Ushaku(Ulqin) “Mbi motivet onomastike në Poemthin “SCODRA” të Ndre Mjedës”; Mentor Quku (Shkodër) “Arritje në fushën e studimeve mjedologjike, si dhe ato që duhen bërë më tej në këtë fushë”; Prof. Dr. Anton Nikë Berisha(Kalabri) “Andërra e jetës” poemë e gjakimit jetësor, e tragjikës dhe e bukurisë së natyrës”; Prof. Dr. Hamnit Xhaferi(Tetovë) “Mjeda ndër lirikët e mëdhenjë në letërsinë tonë”; Dr. Pjetër Gjuravçaj(Malësi/Tuz) “Dimensioni etiko-estetik dhe social-patriotik në poetikën e Ndre Mjedës”; Prof. Dr. Begzad Baliu(Prishtinë) “Jup Kastrati dhe bibliografia e Ndre Mjedës”; Prof. Dr. Tefë Topalli(Shkodër) “Ndre Mjeda – një emër i madh i letrave shqipe”; Prof. Dr. Myrvete Dreshaj-Baliu(Prishtinë) “Studimet monografike të Jup Kastratit për Ndre Mjedën”; Prof. Tahir Foniqi(Prishtinë) “Kërkime bibliografike, Ndre Mjeda në Kosovë”; Prof. Adil Olluri(Prishtinë) “Çështje të zhanrit dhe estetikës në poezinë e Ndre Mjedës”; Prof. Zenun Gjocaj (Prishtinë) “Pikëpamje leksiko-frazeostilistike të poemave josonetike të Mjedës”; Nebi Caka – Ali Caka(Prishtinë) “Konkordancat dhe fjalët-çelës të poetisë së Ndre Mjedës”; Flamur Maloku(Prishtinë)” Figurshmëria në relacion me kodin tematik”.

Edhe pse revista Malësia, nr. 3, me publikimin e autorëve të lartëpermendur ka dalur kaherë, mirëpo rëndësia e punimeve shkencore nuk e humb aktuelitetin, si dhe vetë figura e madhe kombëtare e Ndre Mjedës është afatgjate në kulturën shqiptare.

Në rrethet intelektuale shqiptare në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni të Veriut, etj. konsiderohet se në hapësirën shqiptare e vetmja revista“Malësia” ia ka kushtuar një numër të veçantë, Figurës së madhe të kulturës kombëtare shqiptare, Ndre Mjedës.

Me këtë rastë, po ashtu po përkujtojmë, se revista Malësia ia ka kushtuar në numër të veçantë dhe AT Gjergj Fishtës, poetit kombëtar, me rastin 148-vjetorit të lindjes (nr. 14, 2019.).