s p – Page 1578 – Dielli

Monumente guri a druri

July 6, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Të gjithë e njohin Stonehenge-in e famshëm, monumentin rrethor megalitik që ndodhet në Angli. Nuk dihet pse është ndërtuar, ndaj kanë dalë teori të ndryshme, me më shumë gjasa atë të përdorimit astronomik. Monumenti datohet rreth vitit 3000 para erës sonë, megjithëse ka indikacione për punime në shkallë të gjerë në zonën e monumentit, të cilat e çojnë historinë e tij me 6500 vjet më parë. Në mënyrë të veçantë, nën hapësirën moderne, janë zbuluar gropa kunje mezolitike ku janë vendosur trungje pemësh, trungje të të cilave datojnë rreth vitit 8000 p.e.s. dhe vërtetohet se kanë lidhje me monumentin e mëvonshëm. Pra, duket se kalimi nga druri në gur është bërë në një fazë të mëvonshme. Ajo që mund të dihet më pak është se shkencëtarët që analizuan ADN-në e mbetjeve njerëzore të gjetura në zonë arritën në përfundimin se paraardhësit e njerëzve që ndërtuan Stonehenge ishin fermerë që kishin ardhur nga Mesdheu lindor (Ballkani). Ata duket se kanë lëvizur drejt Gadishullit Iberik dhe më pas janë drejtuar në veri, duke arritur në Angli rreth viteve 4.000 para erës sonë. Ky zbulim pajtohet me udhëtimet e Herkulit në Evropën Perëndimore. Duhet konsideruar seriozisht se çdo monument megalitik, veçanërisht i formës rrethore, gjatë kohës parahistorike mund të jetë me origjinë prej tyre. Përhapja e fermerëve neolitikë bazuar në zonën e Ballkanit të sotëm, duket se ka qenë drejt gjithë botës dhe jo vetëm drejt Evropës Veriore.

Kjo mbështetet nga fakti se monumentet më të vjetra megalitike të këtij lloji janë pak a shumë të së njëjtës periudhë, që është mijëvjeçari i 5-të para erës sonë, si monumenti megalitik rrethor i Nabtës në Afrikë, 800 kilometra në jug të Kajros moderne.

Nga Brazili në Siri dhe nga Anglia në Australi, hasim rrathë guri, megjithëse jashtë Evropës, stili zakonisht është i ndryshëm. Monumente të ngjashme me Stonehenge shfaqen si i ashtuquajturi “Superhenge”, i cili datohet në 2.500 pes dhe është në të njëjtën zonë, por është pesë herë më i madh (prandaj quhet Superhenge). Në Poloni, së fundmi u gjet një Stonehenge akoma më i madh dhe më i vjetër, i ashtuquajturi Roundel, i datuar në 4800 pes dhe është tre herë më i madh se Stonehenge. Në Spanjë, ishte një thatësirë që zbuloi Stonehenge spanjolle, i cili është 4.000-5.000 vjet i vjetër dhe i përbërë nga 150 blloqe guri, dhe deri atëherë ishte nën ujë. Por edhe më i madhi është Marden Henge, dhjetë herë më i madh se Stonehenge, i cili ndodhet gjithashtu në Angli dhe daton rreth 4.500 pes. Monumenti më i vjetër megalitik i këtij lloji, megjithatë, është gjetur në Egjipt dhe datohet rreth vitit 5000 pes. Modeli është i njëjtë, pasi shtyllat e mëdha prej guri që peshojnë shumë tonë janë vendosur në një rreth. Edhe Zvicra ka Stonehenge-in e saj, të ashtuquajturin “Swiss Stonehenge” i ndërtuar në 3.500 pes dhe tani është në fund të një liqeni. Vlen të theksohet se edhe shtyllat prej guri të Gobekli Tepes formojnë rrathë. Monumente të tilla nuk janë të kufizuara vetëm në Botën e Vjetër (Evropë, Azi dhe Afrikë), pasi i gjejmë edhe në kontinentin amerikan. Në Amerikën Jugore ndodhet Amazon Stonehenge, një monument i madh megalitik që konsiderohet të jetë i moshës 2000 vjeçare. Ai përbëhet nga 127 monolite graniti deri në 4 metra, secili duke formuar një rreth prej 30 metrash. Edhe në Amerikën Veriore, në periferi të Heath të Massachusetts, ekziston një monument i ngjashëm megalitik rrethor i epokës parakolumbiane. Struktura më e vjetër rrethore prej guri, megjithatë, nuk është bërë nga njeriu modern, por nga Neandertali, 176.000 vjet më parë. Në një shpellë të Francës jugperëndimore, rrathë të krijuar nga njeriu janë gjetur nga stalagmitet, duke dëshmuar edhe një herë se të afërmit tanë të largët nuk ishin inferiorë ndaj nesh. Ne kurrë nuk do ta dimë se cila nevojë primare e shtyu Neandertalin në krijimin e atyre qarqeve. Një pyetje interesante është nëse kjo kulturë e strukturave rrethore të rrumbullakëta iu transmetua njeriut nga Neandertali. Teoria mbizotëruese është se këto monumente kishin një përdorim astronomik. Por kjo nuk i përgjigjet pyetjes reale: çfarë arsye praktike u duhej të vëzhgonin qiellin? Nëse supozojmë se këto monumente nuk ishin për qëllime fetare, duhet të ketë pasur një nevojë praktike që përpiqeshin ta plotësonin. Dhe për çfarë arsye u duhej të vëzhgonin qiellin nga shumë pika të ndryshme? Duke qenë një popull me një lidhje të pathyeshme me detin, nuk do të habitem nëse vëzhgimi astronomik do të përdorej për udhëtime detare. Sepse nëse keni një fotografi të qiellit në një vend për një ditë të caktuar të vitit, duket se është mjaft e lehtë të llogaritet gjatësia e vendndodhjes duke qenë se të dy vendet janë në të njëjtën gjerësi gjeografike. Kërkesat e vetme janë një goniometër i thjeshtë, aftësia për të llogaritur gjerësinë gjeografike (një detyrë shumë e thjeshtë) dhe njohja e sfericitetit të tokës.

VERIU I KOSOVËS NE MES SOVRANITETIT DHE PRESIONIT TË NDËRKOMBËTARËVE

July 6, 2023 by s p

Çështa e veriut të Kosovës nuk ka të bëjë me të drejtat e munguara të serbëve, por me aspiratat territoriale të politikës serbe ndaj Kosovës, e cila lufton me të gjitha mjetet kundër sovranitetit dhe shtetësisë së Kosovës, ku përmes të njëanshmërisë se mediatorëve ndërkombëtarë është duke u bërë presion ndaj Kosovës për të pranuar kushte qe janë ne kundërshtim me sovranitetin dhe kushtetutën e vendit.

Nail Draga

Nga 12 qershori i vitit 1999 Kosova mbrohej nga KFOR dhe administrohej nga UNMIK, por ne këtë periudhë kohore në pjesën veriore të Kosovës ndodhi spastrimi etnik ku u shpërngulen me dhunë rreth 25000 shqiptarë. Ne të njëjten kohë ndodhi kolonizimi me popullsi serbe proces i cili vazhdon edhe sot.

Askush me parë nuk e trajtoj këtë çështje qe në rrethana te reja shqiptarët të bëhën refugjat në vend të vet, ku një proces i tillë në Mitrovicën e veriut u bë me miratimin e heshtur të KFOR-it dhe UNMIK-ut, çështje e cila te supozon se një veprim i tillë është bërë me një koordinim perfid kundër shqiptarëve në këtë mjedis. Madje diplomacia ndërkombëtare as qe është ndier për këtë çështje, qe jep për të kuptuar se një veprim i tillë nuk ishte rastësi.

Ndarja e Mitrovicës-kurthi ndërkombëtar

Ndarja e Mitrovicës nga 12 qershori 1999, është bërë pa pelqimin e shqiptarëve dhe ende nuk është dhënë pergjigje, se kush e ka marrë një vendim të tillë dhe pse forcat franceze në kuadër të KFOR-it qe i kanë marrë urdhërat nga komanda e NATO-s por edhe nga autoritet ushtarake në Paris, ishin ata të cilat pengun lëvizjen e lirë të qytetarëve duke e ndarë qytetin ne dy pjesë, jug e veri. Ishte ky një veprim i cili paralajmëronte autonomin serbe në veri të Mitrovicës dhe në veriun e Kosovës. Dhe nuk ka si të kuptohet ndryshe, pengesa e ushtarakëve gjerman nga ushtarët francez qe të vazhdojnë në veri të Kosovës. Në lidhje me këtë çështje guvernatori nderkombëtr i Kosovës Kushner ka theksuar se gjatë misionit të tij, “qyteti i Mitrovicës mbeti një plagë e dhimshme në trupin e Kosovës, një problem human i pazgjidhur dhe i pa dalje politike, një kokëçarje teknike, një kurth”.

Nga ajo kohë e deri me tash Mitrovica veriore si dhe tërë veriu i Kosovës u bë strehë e serbeve lokal dhe të tjerëve qe ishin bandat, kriminelet si roja të urës dhe paramilitarët të cilët ishin nën komanden e Millosheviqit duke e trajtuar ketë territor me status të veçantë për serbet lokal me direktiva të politikës neofashiste të Beogradit.

Serbet e previligjuar

Nga qershori i vitit 1999 serbet në veri të Kosovës janë entiteti me i previligjuar, jo vetëm ne regjion por edhe në Evropë. Jo vetëm se nuk kanë paguar rrymën elektrike e komunaliet por ata kanë qenë të mbeshtetur financiarisht dhe të dirigjinuar nga Beogradi. Ata kanë injoruar programin shkollor të Kosovës por kanë punuar me ate serb, sikurse edhe tekstet shkollore, në 131 shkolla në gjuhën serbe. Ndonëse ata janë rreth 4% në kuadër të popullsisë së përgjithshme të Kosovës, gjuha serbe është gjuhë zyrtare në tërë Kosovën! Në Mitrovicë është Universiteti serb i Beogradit që quhet Universiteti i Prishtinës. Serbet rrugët e sheshet i emërtojnë me emrat që kanë bërë krime kundër shqiptarëve në Kosovë.

Serbët kanë dhjetë komuna të vetat në Kosovë që punojnë pa respektuar simbole të shtetit të Kosovës e me para të buxhetit të Kosovës. Ata kanë 10 deputetë(Lista Serbe) me mandat të garantuar në Kuvendin e Kosovës, të cilët janë nën dirigjimin e Beogradit, që u dëshmu me largimin e tyre nga Kuvendi i Kosovës.

Serbia i zgjedh dhe i emëron gjithnjë kryetarët e të gjitha komunave serbe në Kosovë me vula e stema të Serbisë, si dhe emëron “naçellnikët” e vet për rajone të Kosovës. Enklava serbe në Kosovë vepronë me ligjet ekonomike të Serbisë, ndërsa dinari serb përdoret i pandaluar në Kosovë ndërsa shtypi i Serbisë me shkrimet kundër Kosovës e sidomos kundër shqiptarëve shpërndahet lirshëm dhe pa asnjë pengesë nëpër Kosovë. RTK ka program gjithëditor në gjuhën serbe dhe aty shpesh përkrahet politika hegjemoniste e Beogradit.

Nga lumi Ibër e lartë ka funksionuar vazhdimisht ekonomia informale me grupe kriminale e paramilitare serbe duke qenë zonë e veçantë jo vetëm tregtare për oligarkët serb dhe të tjerë, duke injoruar shtetin e Kosovës.

Ndonëse kanë gëzuar këto privilegje, si askund në Evropë, ata kërkojnë edhe më tepër, sikurse është Bashkësia e Komunave Serbe, që është një parapërgatitje për Republikën serbe, identike sikurse në Bosnjë e Hercegovinë.

Kemi te bëjmë me kërkesë e cila është destabilizuese dhe në kundërshtim me Kushtetutën e Kosovës, ku në ketë drejtim kryeministri i Kosovës A.Kurti këtë kërkesë është duke e refuzuar me argumente.Në mënyrë identike është duke vepruar edhe presidentja V.Osmani dhe shumica parlamentare, ndërsa përjashtim bën opozita e cila është ma e interesuar për pushtet se sa për sovranitetin e shtetit të Kosovës.

Njëanshmëria e ndërkombëtarëve

Ndonëse serbët në Kosovë janë të previligjuar një status i tillë nuk iu bën përshtypje ndërkombëtarëve të cilët janë të angazhuar në dialogun në mes dy vendëve, por janë duke bërë presion ndaj kryeministrit të Kosovës A.Kurti, ndërsa e janë duke e joshur presidentin e Serbisë A.Vuçiq, duke harruar se ai ndjek politikë të agresionit ndaj Kosovës, qe u dëshmu edhe me rrembimin e tre policëve kosovar brenda territorit të Kosovës. Ndonëse joshja e tillë ka përmasa gjeopolitike në sajë të agresionit rus në Ukrainë, për ta afruar me politikën evropiane, por politika serbe nuk ka dilemë së është peng i Rusisë si me parë edhe tash.

Njëanshmëria e përfaqësuesve ndërkombëtar(Borell, Lajçak) nuk paraqet befasi sepse ata vijnë nga vendet(Spanjë, Sllovaki) të cilët nuk e njohin pavarësinë e Kosovës. Jo vetëm kaq por ata janë pro politikës serbe e cila i ka instrumentalizuar serbet ne veriun Kosovës, për qellime destabilizuese ndaj sovranitetit shtetëror të Kosovës.Mosgadishmëria e tyre për të gjykuar serbet të cilët sulmuan ushtarët e KFOR-it por duke akuzuar kryeministrin e Kosovës A.Kurtin se ka tensionuar situatën sepse ka mbrojtur ligjshmërinë dhe sovranitetin e vendit, është dëshmi transparente se ata si ndërmjetës nuk kanë pasur qendrim neutral, por të njëanshëm, duke mbeshtetur politikën serbe e cila është destabilizuese si me parë edhe tash në regjion. Ndonëse janë mediator ndërkombëtar në dialogun Kosovë-Serbi si të njëanshëm ata kanë humbur rolin e tyre për të cilin janë emëruar të veprojnë për arritjen e përfundimit të negociatave në mes tyre vendëve.

Zgjedhjet lokale si shkak për protesta

Pavarësisht se Qeveria e Kosovës në bashkëpunim me faktorin ndërkombëtar SHBA dhe BE ka shtyrë vitin e kaluar mbajtjën e zgjedhjeve lokale në katër komuna në veri të Kosovës, ato megjithate u mbajtën me 23 prill të këtij viti, por u bojkotuan nga serbet te dirigjuar nga Beogradi. Ndonëse pjesëmarrja në zgjedhje ishte minimale, ata ishin legale dhe të pranueshme ku i mbetej qeverisë së Kosovës të inauguroj kryetaret e zgjedhur në zyrat e tyre në komunat përkatëse(Leposaviq, Zubin Potok, Zveçan, Mitrovicë e Veriut). Por, inaugurimi i kryetarëve të tyre komunave me 26 maj ishte shkas për protestat e serbëve qe eskaluan me 29 maj, në Zveçan duke sulmuar forcat e KFOR-it duke pasur 30 të plagosur si dhe 52 të lënduar. Pamjet e tilla ne media dëshmuan se kemi të bëjmë me organizim të grupeve kriminale dhe bandave serbe për të destabilizuar vendin.

Në nderkohë policia e Kosovës ka arritur të burgosë disa individë të cilët kanë marrë pjesë në protesta të cilët kanë sulmuar dhe lënduar pjesëtarët e KFOR-it dhe i kanë dërguar në paraburgim ku do të zhvillohet procedura gjyqësore. Si kundërveprim policia serbe ka hyrë në Kosovë dhe me 14 qershor ka rrëmbyer tre policë të Kosovës që ishin me shërbim në brezin kufitar Kosovë-Serbi. Një veprim i tillë ishte demonstrim i agresionit kundër Kosovës, në atë pjesë ku ruhet nga pjesëtaret e KFOR-it. Pas presionit ndërkombëtar policët e Kosovës pas dy javëve në një proces gjyqësor u lirun me kusht, që është dëshmi se politika e Beogradit kërkon incidente për te destabilizuar Kosovën. Në ndërkohë, vazhdon njëanshmëria e faktorit ndërkombëtar duke kërkuar kryesisht nga Kosova për shtensionim të situatës në veri, athu se janë ata faktor i kësaj krize, duke heshtur rolin kryesor të Serbisë në këtë eskalim të krizës në veri të Kosovës.

Masa për shtenisonimin e veriut

Në lidhje mbi shtensionimin e situatës në veri nga BE kërkojnë terheqjen e njësive speciale të Policisë së Kosovës nga afërsia e ndërtesave komunale në veri, paralelisht me tërheqjen e prtestuesve serb. Po ashtu, blloku evropian po kërkon tërheqjen e kryetrëve të rinj nga ndërtesat komunale, shpalljen e zgjedhjeve në veri dhe zotimin publik të serbëve se do të marrin pjesë në votime. Këto kërkesa janë të pranueshme për Qeverinë e Kosovës, por duhet gadishmëri edhe nga Serbia, qe varët nga presioni i ndërkombëtarëve ndaj saj.

Por, për shkak të mospërmbushjes së këtyre këkesave,BE-ja ka nisur së zbatuari disa masa ndëshkuese ndaj Kosovës. Por, në BE kanë thënë se “mbetemi të gatshëm të ndërmarrim masa edhe ndaj Serbisë nëse vlerësojmë se nuk po vepron sipas pritjeve”. Kujtojmë se zyrtarët në BE kanë thënë se masat ndëshkuese ia kanë komunikuar Kosovës më 28 qershor. Ato përfshijnë suspendimin e përkohshëm të punës së trupave të krijuara në bazë të MSA, mosftesën e Kosovës në takime të nivelit të lartë dhe suspendimin e vizave bilaterale, përveç atyre që fokusohen në adresimin e krizës në veri të Kosovës në kuadër të kornizës së dialogut të lehtësuar nga BE-ja.

Po ashtu duhet cekur se masat tjera përfshijnë edhe ndaljen e programimit të fondëve për Kosovën nga IPA 2024.Propozimet e Kosovës në kuadër të Kornizës së Investimeve në Ballkanin Perëndimor po ashtu nuk janë dorëzuar për shqyrtim nga bordi më 29 dhe 30 qershor.

Në lidhje me këto masa kryeministri i Kosovës Albin Kurti ka cekur se “masat e BE-së janë të padrejta, dhe s´ka kompromis me kushtetushmërinë e vendit”, nga del se sovraniteti i Kosovës mbetet çështje parësore shtetërore ku nuk mund të bëhën pazare politike.

(3 korrik 2023)

SHTETI I ‘AMBASADAVE’

July 6, 2023 by s p

Shqiprim Pula/

Përgjatë historisë politike të Kosovës, qytetarët shumicë Shqiptare e donin mëvetësinë, dhe rritën politike e formësuan dhe shprehën si qëllim politik në përpjekje të gjatë për shtetësinë! Në rrugëtim të konsolidimit të shtetësisë, pas Shkurtit 2008, e kuptuam se sa sfiduese mund të jetë rritja shtetërore për t’a mbrrirë moshën madhore nga ajo e adoleshencës, e që konsiderohet një tranzicion ndërmjet varësisë dhe pavarësisë politike, që qëllimi kryesor i së cilës është sikur përgatitja e fëmijës për moshën e rritur. Gjatë tranzicionit dhe varësisë politike, joshëse ishte edhe ikja nga përgjegjësitë politike shtetërore, hera-herës duke i’u referuar edhe tutorisë politike nga ndërkombëtarët (‘ambasadat’), andaj, sikur u kultivua një mendësi politike fëmijërore në shpërputhje me dëshirat e një të rrituri.

Në kontekstin ndërkombëtar, Kosova politike, shihej si krijesë që duhej t’i kuptonte përgjegjësitë, dhe sjelljet institucionale me maturitet konform standardeve të shteteve që nuk bien ndesh me shtetin e së drejtës dhe demokracinë, si përcaktim politik. Por, të përsëritura ishin veprimet politike të cilat nuk paraqisnin pjekuri e përgjegjësi, e për rrjedhoj, ‘ambasadat’ nga roli i tyre primar, bënin edhe atë tutorial!. Kjo, më pas, nga vështrimi ndërkombëtar shihej si Kosovë me mendje të një adoleshenti e mbushur me energji por e pa shqetësuar për përgjegjësitë shtetërore, ngase prevalonin mjaftë shumë ato klanore e biznesore. Madje, mes politikanësh kishte një sindromë obsesioni politik me një shkujdesje politike në etapa politike të mëdha e vendim-marrëse!, mbase, figura politike, kryesisht nga ata të pasluftës, ishin plotë jetë politike por që gjindeshin të papregaditur e herë në telashe me ‘tutorët ndërkombëtarë’, për shkak të koncepteve të shkujdesura politike. Kjo, edhe për shkak të prirjeve për aventura politike, protagonizëm politik; dhe për të qenë të rëndësishëm e humbnin sensin e të qenurit të dobishëm. Kështu, e absorbuan sindromën e ‘politikanëve që nuk u rritën kurrë’, madje, nga një fenomen e shëndruan në dukuri politike, e pavarësisht se sa kalonin në politikë vepronin në mënyrë adoleshente dhe u mungonte guximi i daljes nga ombrella tutoriale, asgjë nuk bënin pa ‘ambasadat’!. Ndër arsyet e ndërvarshmërisë dhe mungesës së guximit për pavarësi veprimi, tek këta ‘politikanë’, është edhe mjedisi familjar që ka ndikuar në formësimin e personalitetit të tyre.

Pse ‘ambasadat’ kërkonin me patjetër koordinim-e me shtetin e Kosovës? Ata e kuptuan se çfarë niveli politikanësh bënin politikën, mes tyre mjaft analfabetë, që nuk dinin mirë t’i lexonin fjalimet e tyre në foltore të Kuvendit!, disa madje nuk dolën kurr të flisnin, bile, të tillët ishin ndërmjetësues për krijim Qeverish; morrën e dhanë Ministri si të shpërndanin karamele, pra, pa asnjë program profesional!. Dikur s’kishte më as karamele. Për çudi, ‘ambasadat’ bënin edhe aprovimin ose jo, të emërave për ministra!. Prej tyre kishim dy biznesmenë (2 vota) në ulëset e Kuvendit që morrën katër Ministri? Po, madje krekoseshin për përbërjen e Qeverisë! E njëri nga ta, a i bëri padi ndërkombëtare shtetit të Kosovës? Po, edhe këtë e panë qytetarët e ndërkombëtarët!. A e kishim një këngëtar (1 votë) në ulsen e Kuvendit, i cili publikisht kërcënonte rrëzimin e Qeverisë me votën e tij, nëse nuk i’a bënin një ‘anonimus politik’ ministër? Po, edhe kjo ndodhi. A e kishim një person që shëtiste nga një parti tek tjetra, herë edhe si ‘sekser’ dhe në fund n’a u bë zëvendës kryeministër? Po, i gjori aq shumë kishte manovruar sa përballë zotëri Edi Ramës, nuk i kujtohej se çfarë ligji kishte miratuar Kuvendi në kohën kur ai mbante funksion, e zotëri Rama i’a ktheu; “tani e kuptoj sa i padijshëm je, prandaj dhe të kanë hequr”!. Po me arsimin e kulturën si dikaster kush menaxhonte? Po me bujqësinë si dikaster kush menaxhonte? Po politikën e jashtme kush e bënte? etj. etj., pra, cilado shoqëri normale, me nivele intelektuale mesatare, do të dëshpërohej nga Qeveritë e saja, e poashtu, të dëshpëruar ishin ‘ambasadat’. Ky listim, me këto ndodhi në Kosovën e pas pavarësisë, për ‘ambasadat’ ka treguar mjaftueshëm papërgjegjësi dhe sjellje politike të papjekura, të cilat binin ndesh edhe me frymën e sjelljes shtetërore.

Cilat janë sfidat për ribërjen e sjelljes shtetërore?

Nuk don mend që pas pesëmbëdhjetë vite mëvetësi, vendin përkatësisht Qeverinë, e gjen me shumë sfida, kryesisht të trashëguara e të krijuara, siç janë; zhvillimi shoqëror i ngecur për shkak të papunësisë së madhe ndërvitesh; e për rrjedhojë, gjendjes jo të mirë ekonomike i ka kontribuar hajnia (korrupsioni) institucionale që nga paslufta; mëpas synimi i të rrinjëve për t’u larguar nga vendi është sfidë jo vetëm shtetërore por edhe emocionale e familjeve tona dhe shoqërisë në tërrësi. Por, garnitura politike drejtuese e vendit do të mund t’u bëjë ballë sfidave që ka para vehtes, nëse do të mund t’i kapërcejë sfidat e mëdha, të brendshme e të jashtme, e veçanërisht ato me ‘ambasadat’.

VERIU I KOSOVËS, QËNDRESA E KRYEMINISTRIT KURTI DHE AVENTURAT E EDI RAMËS

July 6, 2023 by s p

Sokol Paja/

Tensionet në vëri të Kosovës e kanë futur në një spirale të rrezikshme shtetin e Kosovës, Ballkanin e mbarë Europën. Dhuna, tensionet, provokimet e orkestruar nga Serbia nëpërmjet bandave kriminale në Komunat me shumicë serbe në veriun e Kosovës kanë vënë në rrezik sigurinë kombëtare të shteteve në rajonin e Ballkanit e më gjerë. Konflikti në veri tashmë është kthyer në konflikt me vëmëndje ndërkombëtare jo vetëm ballkanike. Kosova në të drejtën e saj Kushtetuese të vendosjes së ligjshmërisë në çdo cep të territorit të republikës ka hasur në sulme të dhunshme të bandave kriminale të organizuara prej Serbisë e Rusisë për të cilët diplomacia e perëndimit fajëson kryeministrin Kurti për tensionim të situatës në veri. Sulmet e serbëve në veri të Kosovës mbi forcat e KFOR, Policinë e Kosovës, gazetarët në krye të detyrës e popullsinë civile janë akte që duhen dënuar e ndëshkuar nga bota perëndimore e demokratike. Aktet e dhunës janë akte kundër civilizimit njerëzor. Cënimi i sovranitetit dhe integritetit territorial është i pa pranueshëm. Në asnjë shtet normal të botës së qytetëruar dhe demokratike nuk mund të lejohen dhe tolerohen ngjarjet dhe situatat si në veri të Kosovës. Kryeministri Kurti i ka cilësuar masat pezulluese të BE-së si të padrejta ndaj shtetit të Kosovës, dhe se qeveria e tij nuk do të bëjë kompromis me sundimin e ligjit e as me kushtetutshmërinë e vendit. Këmbëngulja e Serbisë të Asociacioni është thjesht një tjetër mjet i presidentit serb Aleksandër Vuçiq për të mbajtur një konflikt artificial në veri të Kosovës. Diplomacia e Perëndimit prej kohësh nuk është treguar e ndershme në trajtimin e marrëdhënieve mes Kosovës e Serbisë. Është arritur në një pikë sa që Kosova si shteti që ka përjetuar ndër gjenocidet më të tmerrshme në historinë e shekullit që jetojmë prej Serbisë, të trajtohen më keq se Serbia kriminele. Pra viktimës i është veshur petku i kriminelit. Edhe sot Perëndimi me diplomacinë e padrejtë, të pa ndershme dhe të dështuar të Macron-Shols e Borrell-Lajcak po e fusin Kosovën e Ballkanin në një zonë të rrezikuar të sigurisë e integrimit. Perëndimi nuk duhet të joshë e ledhatojë në asnjë mënyrë Serbinë. Vetëm njohja reciproke mes Kosovës dhe Serbisë dhe zhvillimi i dialogut me pjesëmarrjen ekskluzive dhe udhëheqjen e Shteteteve të Bashkuara të Amerikës do ta zgjidhte një herë e përgjithmonë konfliktin Kosovë-Serbi ku shtetet e mbarë rajoni i Ballkanit do të kishte zhvillim e normalitet të qëndrueshëm. Nëse i referohemi të kaluarës, Perëndimi në historinë e shekullit që lamë pas ka luajtur në mënyrë jo të ndershme me kombin shqiptar. Katër hapat e qeverisë së Kosovës për shtensionimin e situatës në veri: 1) Reduktimi i pranisë së Policisë së Kosovës në ndërtesat komunale dhe rrethina e tyre, gradualisht dhe proporcionalisht me reduktimin e dhunës;

2) Qasja e plotë në proceset gjyqësore të kryesve të dhunës, dhe monitorimi i proceseve, nga ana e EULEX-it dhe OJQ-ve të interesuara të të drejtave të njeriut;

3) Zgjedhje të parakohshme aktivizohen në katër komunat veriore nga një peticion për tërheqje i përkrahur nga të paktën 20 përqind të elektoratit, siç parashihet në legjislacionin e Kosovës. Pas konfirmimit që janë përmbushur kërkesat për tërheqje, data e zgjedhjeve shpallet nga Presidentja;

4) Katër kryetarët e komunave në fjalë do të udhëzohen që t’ua dorëzojnë autoritetin e tyre kryetarëve të rinj të komunave pas certifikimit nga KQZ-ja në përputhje me legjislacionin e Kosovës, janë një mundësi e shkëlqyer që duhet të shoqërohen me masa e reflektim edhe nga pala serbe në mënyrë që situata në veri të kthehet në normalitet. Perëndimi duhet të ushtrojë presion edhe mbi Serbinë jo vetëm gjithmonë mbi Kosovën. Vetëm Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë qenë ndershmërisht përkrah kombit shqiptar në të gjitha proceset historike të kombit tonë duke dëshmuar miqësi, aleancë dhe partneritet besnik në çdo kohë. Vetëm Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të japin zgjidhjen më të drejtë dhe më të pranueshme si për Kosovën dhe Serbinë. Diplomacia e Uashingtonit duhet të marrë në dorë edhe një herë fatet e Ballkanit në të kundërt plani Franko-Gjerman do të sjellë të njëjtat pasoja siç ka prodhuar deri më sot. Qëndrimet e kryeministrit Kurti kanë qenë në zbatim te territorialitetit e sovranitetit e në respekt të ligjeve e kushtetutës së Republikës së Kosovës. Z. Kurti ka treguar vazhdimisht përgjegjësi dhe vullnet të palëkundur për zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit. Një kordinim më i fuqishëm diplomatik me Amerikën do ti jepte garanci dhe forcë Albin Kurtit në raport me diplomacinë e Perëndimit. Vetëm Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë qenë aleati më besnik i kombit shqiptar. Sot më shumë se kurrë kemi nevojë që të jemi përkrah SHBA-së. Nëse Kurti nuk kordinohet me Amerikën, pasojat për Kurtin, Kosovën e kombin tonë do të jenë fatale. Në një kohë që Kosova përpëlitet në luftë me bandat dhe agresionin serbo-rus, Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama në vend që të ishte në përkrahje të Republikës së Kosovës e lidershipit të saj, kryen veprime aventureske, amatoreske dhe të dëmshme për republikën e Kosovës. Loja me Ballkanin e Hapur, drafti drejtuar Macron e Shols për Asociacionit, anullimi i mbledhjes me qeverinë e Kosovës ku do të nënshkruheshin 13 marrëveshje nga ku do përfitonin shqiptarët e Kosovës e Shqipërisë, e kanë kthyer Ramën në një kryeministër të dëmshëm dhe të rrezikshëm në kushtet ku ndodhet Kosova dhe kombi shqiptar. Edhe ideja më e fundit e Ramës për një konferencë ndërkombëtare për Kosovën dhe Serbinë, përveç se një aventurë për protagonizëm delir të madhështisë së Ramës, në kushtet e sotme favorizon vetëm serbët. Situata e tensionuar në mes të Serbisë dhe Kosovës mund të ndihmohet nga Shqipëria vetëm përmes komunikimit të drejtpërdrejtë e konstruktiv me institucionet e Kosovës dhe Kryeministrin Albin Kurti. Refuzimi i Rames per te takuar Albin Kurtin bashke me qeverine, por takimi vetem me Presidenten Osmani dhe vajtja ne takim me Vuçiç e turi i paralajmeruar diplomatik ne Ballkan, eshte veprim i papergjegjshem dhe i demshem per Kosoven ne keto dite te veshtira sidomos. Qeveria shqiptare në asnjë moment nuk duhet të ndërmarrë hapa politik e diplomatik pa u kordinuar me Qeverinë e Kosovës. Rama duhet të ushtrojë trysni e presion mbi Vuçiç jo mbi kryeministrin Kurti. Republika e Kosovës nuk ka nevojë për patronazhistë diplomatik si rasti i kryeministrit Rama por për mbështetje të sinqertë, përkrahje të vazhdueshme e kordinim politik kombëtar me qëllim që interesat e kombit të prevalojnë mbi interesat e politikë së ditës.

SUNDIM I LIGJIT APO SUNDIM NËPËRMJET LIGJIT

July 5, 2023 by s p

Artan Nati/

Gjykata e Lartë të premten anuloi planin e faljes së huave studentore të Presidentit Biden, duke vendosur se një ligj federal i vitit 2003 nuk lejon që programi të fshijë gati gjysmë trilion dollarë borxh.Gjithashtu Gjykata e Lartë e SHBA-së i dha një goditje të rëndë veprimit afirmativ të enjten në ndryshimin e fundit konservator të gjykatës, duke përmbysur dekada të precedentit që lejon pranimet në kolegje dhe universitete të studentëve me bazë racore dhe jo meritokratike. Veprime të tilla vërtetojnë faktin se në Amerikë sundon ligji në kundështim me praktikat që ndiqen në Shqipëri, ku sundohet nëpëmjet ligjit. “Sundimi nëpërmjet ligjit” i referohet një situate ku ligjet përdoren si mjete kontrolli nga ata që janë në pushtet, sesa si instrumente për të promovuar drejtësinë. Në një skenar të tillë, ligji mund të manipulohet dhe zbatohet në mënyrë selektive për t’i shërbyer interesave të individëve ose grupeve të veçanta, duke u lejuar atyre që janë në pushtet të ruajnë autoritetin e tyre dhe të shtypin divergjencat e mendimeve. A nuk ndodhi kështu në Shqipëri në 2008? Politika, pozitë dhe opozitë në bashkëpunim miratuan ndryshimet në Kushtetutë, duke aprovuar një sistem të ri zgjedhor, proporcional rajonal me lista të mbyllura. Kjo marrëveshje i dha pushtet të padiskutueshëm kryetarëve të partive, duke e shndërruar Parlamentin në një dhomë noterie nën drejtimin absolut të Kryeministrit të radhës. Zgjedhjet që pasuan marrëveshjen politike të 2008 prodhuan qeveri të dobëta nën kontrollin absolut të kryeministrit; një Parlament përherë e më apatik; deputetë me nivel të ulët për të qenë në atë sallë. Kjo marrëveshje bëri të mundur që kryeministri dhe kryetarët e partive jo vetëm të ishin mbi ligjin, por edhe të sundonin nëpërmjet ligjit.

Ndërkohë në SH.B.A dhe Europën perëndimore shikojmë se kur premtimet elektorale të kryetarëve të shteteve janë në kundështim me ligjin, konsiderohen të pavlefshme nga sundimi i ligjit,biles edhe janë të rrezikuar të shkojnë në burg, siç po ndodh me ish presidentin Trump kohët e fundit. Gjithashtu qeveria godet në mënyrë selektive bizneset që nuk sponsorizojnë partinë në pushtet,apo duke u bërë favore biznesmenëve që përkrahin pozitën. Është e vështirë sot në Shqipëri të bësh biznes pa shkelur ligjet dhe këtë fakt e shfrytëzon qeveria për të ndëshkuar kundështarët e saj. Kështu ndodhi para zgjedhjeve vendore me goditjen e “Birra Tirana” dhe disa bizneseve të tjera që konsideroheshin pranë opozitës.

Sundimi i ligjit është koncepti i shtetit të së drejtës se të gjithë individët, përfshirë zyrtarët e qeverisë, i nënshtrohen dhe duhet t’i përmbahen ligjit. Kjo nënkupton që ligjet duhet të jenë të qarta, transparente dhe të zbatohen në mënyrë të barabartë për të gjithë, pavarësisht nga statusi i tyre shoqëror, pasuria ose ndikimi politik. Sundimi i ligjit mbështet idenë se askush nuk është mbi ligjin dhe se vendimet ligjore duhet të merren në mënyrë të pavarur dhe të paanshme nga një gjyqësor i paanshëm. “Një komb që nuk mund të vetëqeveriset me ligj, nuk është as civil dhe as i lirë.” thoshte filozofi i shquar anglez John Locke.

Në mungesë të shtetit ligjor, njerëzit mund ta gjejnë veten duke jetuar në një gjendje pasigurie të vazhdueshme dhe cenueshmërie ndaj tekave të të tjerëve. Në këtë këndvështrim mund të themi se demokracia jonë qëndron e tillë vetëm në emër,por praktikisht është e dështuar dhe bashkë me të gjithë struktura shtetërore. Shtetet e dështuara janë vende ku qeveria nuk është në gjendje ose nuk dëshiron të ofrojë shërbime bazë dhe siguri për qytetarët e saj, duke çuar në një prishje të rendit dhe ligjit, paqëndrueshmëri politike dhe vështirësi socio-ekonomike.

Në situata të tilla, institucionet mund të jenë të dobëta ose inekzistente, korrupsioni mund të jetë i shfrenuar dhe dhuna dhe konflikti mund të mbizotërojnë. Këto rrethana krijojnë një mjedis jo mikpritës për rritje dhe zhvillim ekonomik. Pa sundimin e ligjit dhe të drejta të sigurta pronësore, investimet dhe zhvillimi i biznesit bëhen të vështira. Si rezultat, popullsia mund të luftojë për t’i shpëtuar ciklit të varfërisë. A nuk po ndodh kjo në Shqipëri? Aferat korruptive me incineratorët,mungesa e shërbimeve jetike për popullsinë si dhe aferat e pafundme korruptive në nivel lokal dhe qëndror tregon qartë dështimin e demokracisë. Në këto kushte qytetarët e vendit gjejnë si varkë shpëtimi braktisjen e vendit. Afera e fundit seksuale në zyrën e kryebashkiakut të Kukësit ishte një shembull i qartë i batakut në të cilin ka rënë administrata shtetërore. Francis Fukuyama, si shumë studiues dhe politikëbërës të tjerë, thekson rëndësinë e ndërtimit të institucioneve të forta dhe efektive për të nxitur zhvillimin dhe zbutjen e varfërisë në këto vende. Qeverisja e mirë, sundimi i ligjit, institucionet transparente dhe të përgjegjshme dhe një shërbim civil funksional janë të gjithë komponentë thelbësorë të shoqërive të qëndrueshme dhe të prosperuara.Dixhitalizimi i kadastrës,i propaganduar nga kryeministri është një hap i madh drejt transparencës dhe shpresojmë të funksionojë normalisht, ndërkohë që vjedhjet e mashtrimet e qytetarëve mbeten të pazbardhura dhe një preçedent i rrezikshem për krimin e pandëshkuar. A do të funksionojë apo jo mbetet për tu parë dhe a do të pasohet nga akte të tjera transparence? Zhvillimet e ngadalta por të sigurta të SPAK-ut tregojnë qartë se drejtësia ka filluar të funksionojë e të jetë e pavarur. Mbështetja amerikane dhe e BE është garanci për vazhdimin ne drejtimin e duhur.Gjithashtu dalja e disa forcave të reja politike, m.gj.s të vogla por me programe të qarta dhe me drejtues të rinj të edukuar në perëndim dhe mbështetje perëndimore tregon se Shqipëria po shkëputet nga tranzicioni drejt familjes dhe civilizimit perëndimor.