• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Fëmijët e Stalinit

March 10, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Të gjithë e njohim Joseph Stalinin, udhëheqësin gjeorgjian të Bashkimit Sovjetik për gati tridhjetë vjet nga mesi i viteve 1920 deri në vdekjen e tij në 1953. Të thuash se reputacioni i tij nuk është i mirë është nënvlerësim. Në fund të viteve 1920, Stalini e ktheu Bashkimin Sovjetik në një nga shtetet më totalitare në historinë njerëzore, me miliona njerëz të dërguar në burgjet famëkeqe Gulag. Pas kësaj, në fillim të viteve 1930, politikat e tij rezultuan në një zi buke që çoi në miliona vdekje në Ukrainë dhe në raste të përhapura të kanibalizmit. Dhe më pas, në fund të viteve 1930, ai filloi spastrimet e mëdha të qeverisë, administratës dhe ushtrisë ruse, të cilat rezultuan në rreth një milion të vdekur. Shumë njerëz janë të njohur me këto vepra të këqija. Por ajo që shumë pak njerëz dinë është se Stalini kishte shumë fëmijë.Stalini u martua me Ekaterina Svanidze në vitin 1906 kur ai ishte 28 vjeç. Martesa e tyre ishte e lumtur dhe Ekaterina përgjithësisht vlerësohet për frenimin e impulseve më të këqija të Stalinit gjatë viteve kur ishte i ri. Ata kishin një fëmijë, Yakovin, i cili lindi në mars 1907. Megjithatë, Ekaterina vdiq kur Yakov ishte më pak se një vjeç në nëntor 1907.Stalini u martua përsëri në 1919 me Nadezhda Alliluyeva, një grua sa gjysma e moshës së tij. Kjo martesë e dytë ishte shumë më pak e lumtur dhe Stalini kishte shumë afera.Me Nadezhdën, ai pati dy fëmijë të tjerë legjitimë, një djalë të quajtur Vasily, i lindur në 1921 dhe një vajzë, Svetlana, e lindur në vitin 1926.Ata kishin adoptuar gjithashtu një fëmijë tjetër, Artyom Sergeyev, djalin e Fjodor Sergeyev, një shoku i Stalinit që vdiq në 1921.Përtej këtyre tre fëmijëve legjitimë dhe një fëmije birësues, Stalini dihet se kishte të paktën edhe dy fëmijë të paligjshëm gjatë martesës së tij me Nadezhdën dhe në vitet pas vdekjes së saj.Më i madhi nga fëmijët e Stalinit, fëmija i tij i parë nga martesa jetëshkurtër me Ekaterinën, Yakovi, pati një jetë të vështirë. Pas vdekjes së nënës së tij, kur ai ishte vetëm shtatë muajsh, babai i tij e la atë për t’u rritur nga familja e gjerë e Ekaterinës.Ai u soll të jetonte me Stalinin në Moskë si adoleshent në fillim të viteve 1920, por babai i tij në masë të madhe e injoroi dhe Yakovi i ri u përpoq të vetëvritej disa herë.Në jetën e mëvonshme, Stalini këmbënguli që Yakovi të bashkohej me Ushtrinë e Kuqe, ushtrinë sovjetike. Kur gjermanët pushtuan Rusinë në 1941 si pjesë e Luftës së Dytë Botërore, Stalini këmbënguli që Yakovi të bashkohej me luftën.Ai u kap brenda një muaji nga fillimi i pushtimit në Betejën e Smolenskut. Stalini u tërbua kur e mësoi këtë, pasi kishte urdhëruar që çdo ushtar rus që merrej i gjallë të konsiderohej tradhtar.Yakovi u dërgua në Gjermani, ku u varros në kampin e përqendrimit Sachsenhausen afër Berlinit. Ai vdiq atje më 14 prill 1943, por detajet e vdekjes janë të paqarta, me disa që argumentojnë se vdiq duke u përpjekur të arratisej dhe të tjerë sugjerojnë se Hitleri kishte urdhëruar ekzekutimin e tij.Jeta e djalit tjetër legjitim të Stalinit ishte po aq e shkurtër. Vasily ishte një fëmijë pompoz, i përkushtuar ndaj vetes, i cili gjithashtu u dërgua në ushtri nga Stalini.Ndryshe nga Yakovi, ai u mbajt kryesisht larg vijave të frontit. Megjithatë, u promovua dhe u bë gjeneral në vitin 1945 kur ishte vetëm 24 vjeç.Vasyli vazhdoi të ngrihej në rang bazuar në nepotizëm në fund të viteve 1940, duke zhvilluar një shije për alkoolin dhe jetesën e çthurrur.Kur Stalini vdiq në 1953, sjellja e tij u bë jashtëzakonisht e çrregullt dhe qeveria sovjetike e burgosi për disa vjet. Kur u lirua përfundimisht në vitin 1960, alkoolizmi i tij u bë kronik. Ai vdiq në mars 1962, disa ditë para ditëlindjes së tij të 41-të.Ndryshe nga vëllai dhe gjysmëvëllai, Svetlana Stalin pëlqehej nga babai i saj.Kur nëna e saj vra veten në vitin 1932, asaj i thanë se kishte vdekur nga komplikimet e shkaktuara nga apendiciti. Svetlana nuk e mësoi të vërtetën deri në fillim të viteve 1940. Ndërsa ajo u rrit, babai i saj u bë i mbizotërues deri në atë pikë sa dërgoi një burrë me të cilin ishte takuar në një Gulag për pesë vjet.Ai gjithashtu nuk e miratoi martesën e saj të parë jetëshkurtër dhe martesa e saj e dytë me Yuri Zhdanov, djalin e një prej aleatëve më të ngushtë politikë të Stalinit, ishte në fakt një martesë e rregulluar. Kjo martesë u zgjidh pak para vdekjes së diktatorit në vitin 1953. Siç do ta shohim, Svetlana krijoi rrugën e saj pas vdekjes së babait të saj.Fëmijët e tjerë të Stalinit vazhduan të bënin jetë më pak tragjike. Djali i tij birësues Artyom luftoi në Luftën e Dytë Botërore, u dekorua për shërbimet e tij në Betejën e Stalingradit dhe u bë nënkolonel në 1944.Ai vazhdoi të shërbente në Ushtrinë e Kuqe pas përfundimit të luftës dhe i konsideroi reformat e Mikhail Gorbaçovit në Bashkimin Sovjetik në vitet 1980 si tradhti. Fjalët e tij të fundit para se të vdiste në vitin 2008 në moshën 86-vjeçare ishin: “Unë i shërbej Bashkimit Sovjetik”.Stalini nuk i njohu kurrë fëmijët e tij të paligjshëm, megjithëse atyre iu dha ndihma financiare dhe të tjera. Konstantin Kuzakov, i lindur në vitin 1911, ishte më i shquari, duke luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimin e televizionit, radios dhe kinemasë sovjetike. Më vonë dha mësim filozofie në Universitetin e Leningradit.Fëmijët e Jozef Stalinit, të paktën dy djemtë e tij legjitimë, bënë jetë që pasqyronte natyrën shkatërruese të babait të tyre.Njëri u neglizhua nga diktatori, u përpoq të merrte jetën disa herë dhe më pas u dërgua në front kur shpërtheu lufta në 1941, vetëm për t’u kapur dhe ekzekutuar para se të mbushte të dyzetat. Tjetri sapo kishte mbushur të dyzetat, por ishte një jetë e ndikuar nga alkoholi.Jeta e Svetlanës ishte shumë më e qëndrueshme. Kur Stalini vdiq, ajo adoptoi mbiemrin e nënës së saj, Alliluyeva. Në vitin 1967, Svetlana u transferua në Shtetet e Bashkuara, ku kaloi edhe pjesën e mbetur të jetës, përveç një periudhe të shkurtër në BRSS në vitet 1980. Vdiq në vitin 2011.Stalini vdiq më 5 mars 1953. Ai “jeton” sot vetëm në Shqipëri, ku një lagje në Tiranë mban datën e lindjes, 21 dhjetor; megjithëse disa thone se ka lindur më 18.

Filed Under: Histori Tagged With: Astrit Lulushi

QASJA E GABUAR E PERËNDIMIT NDAJ SERBISË

March 10, 2023 by s p

Prof. Xhelal Zejneli/

Që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës e këndej, Perëndimi ka pasur ndaj Serbisë një qasje të gabuar. Fuqitë e Mëdha perëndimore shpesh e zbatojnë politikën e kulaçit dhe e kërbaçit apo e shkopit dhe e karotës. Por në rastin e qëndrimit hegjemonist dhe ekspansionist të Serbisë ndaj Kosovës, kjo nuk ndodhi. Fuqitë perëndimore, jo vetën që nuk ndoqën ndaj Serbisë politikë të kulaçit dhe të kërbaçit, por edhe e ledhatuan atë, e përkëdhelën. Që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës e deri më sot, Fuqitë perëndimore investuan në Serbi miliarda euro dhe dollarë. Në ndërmarrjet perëndimore të ngritura në Serbi, u punësuan mbi njëqind mijë serbë. Serbia, në një anë mbështetej nga Rusia e Putunit, nga Kina dhe nga vende të tjera, ndërsa në anën tjetër ajo mbështetej ekonomikisht edhe nga Fuqitë perëndimore, d.m.th. nga Gjermania, nga ShBA-ja, nga Franca, nga Austria etj. Nga Moska dhe Pekini, Serbia mbështetej politikisht, ekonomikisht dhe ushtarakisht, ndërsa nga Perëndimi – ekonomikisht. Sot kemi një situatë kur ajo mbështetet nga perëndimorët, jo vetëm ekonomikisht, por edhe politikisht, për të mos thënë edhe ushtarakisht. Qëndrimi i ShBA-së ndaj Serbisë ka pësuar një salto mortale, një kthesë të pabesueshme. * * * Agresionin rus ndaj Ukrainës, shqiptarët e dënuan në shkallë kombi. Pushtimin rus të Ukrainës, Kosova e dënoi në mënyrë të prerë, duke i vënë Moskës edhe sanksione. Por plani franko-gjerman, i mbështetur nga Uashingtoni, dëshmon se qëndrimi i Kosovës ndaj agresionit rus në Ukrainë, nuk u vlerësua fare. Madje, Uashingtoni, Parisi dhe Berlini mbajnë anën e Beogradit, ndonëse serbët ishin dhe mbeten të vetmit në Evropë që nuk i vënë sanksione Rusisë. Çfarë paradoksi?! Kjo politikë joparimore e Fuqive perëndimore e befasoi tërë kombin shqiptar. Për të treguar se janë me shqiptarët, perëndimorët e afirmojnë Shqipërinë në arenën ndërkombëtare. Por plani franko-gjerman tregon se perëndimorët nuk qenkëshin me Kosovën. Shqiptarëve nuk u duhet afirmimi i Shqipërisë në rrafshin ndërkombëtar, në një kohë kur perëndimorët, me themelimin e bashkësisë së komunave me shumicë serbe, cenojnë tërësinë tokësore të kombit shqiptar. E ashtuquajtura bashkësi e komunave me shumicë serbe apo zajednica, nuk është asgjë tjetër pos dodik republikë, asgjë tjetër pos shtet brenda shtetit. Sapo të themelohet dodik republika, serbët do ta formojnë edhe ushtrinë e këtij shteti brenda shteti. Sakaq, do të shkaktojnë edhe pretekste për ta shkëputur nga Kosova dhe për t’ia bashkëngjitur Serbisë. Para ndodhive të tilla Uashingtoni, Parisi dhe Berlini do t’i mbyllin sytë. Asociacioni, zajednica, dodik republika, d.m.th. shteti brenda shtetit, do të jetë përmbi Kosovën, do të jetë më i favorizuar se Kosova vetë. Shteti brenda shtetit do t’i parandalojë edhe marrëdhëniet midis Kosovës dhe Shqipërisë, do t’i pengojë kontaktet dhe marrëveshjet. Sot në veri ndodhet përmendorja e princit mesjetar serb, “car” Llazarit (Lazar Hrebеljanović / Лазар Хребељановић, 1329-1389). Nesër do të ngrihet edhe ajo e Sllobodan Millosheviqit, e Vojisllav Sheshelit. dhe e dishepullit të tyre – Aleksandar Vuçiqit. Angazhimi i ShBA-së për themelimin e zajednicës, e dodik republikës, d.m.th. e shtetit brenda shtetit dëshmon se për Uashingtonin Serbia paraqitka interes më të madh seç paraqitkan shqiptarët, d.m.th. interesi amerikan në Serbi qenkësh më i madh se te shqiptarët. * * * Qëkur u çlirua nga Kosova nga pushtuesit serbë në vitin 1999 e këndej, s’ka dyshim se e ashtuquajtura klasë politike shqiptare, ka bërë gabime. Gabime ka bërë edhe inteligjencia shqiptare. Ndryshe, zajednica, dodik republika apo shteti brenda shtetit nuk do të ishte në rend dite. Për gabime të këtij lloji paguhet çmim historik. Në anën tjetër, politika dhe diplomacia serbe s’ka reshtur së punuari dhe së vepruari nëpër kancelaritë evropiane dhe në Uashington për t’i bërë për vete perëndimorët dhe për t’i denigruar dhe për t’i paraqitur shqiptarët si popull joperëndimor apo pseudo-perëndimor. * * * Gjithmonë kur Kosova vihet në krye të agjendës së Brukselit, në Tiranë shpërthejnë zënkat ndërpartiake. Nga kjo rezulton se shqiptarët nuk kanë të përkufizuar një kauzë kombëtare. Kauzat personale në Shqipëri të politikanëve të harxhuar, kanë dalë përmbi kauzat kombëtare. Kauzat personale të politikanëve të lodhur apo të politikanëve që ndodhen matanë interesit kombëtar, u shiten shqiptarëve si kauza kombëtare. * * *Aty ku e la Millosheviqi politikën serbomadhe, mu aty e vazhdoi po atë ideologji dhe politikë, pasardhësi i tij i devotshëm – Vuçiqi. Që atëherë, Serbia, në vend që të përjetonte katarzë dhe të merrte rrugën e demokratizimit, ajo u ndal dhe mbeti aty ku ishte, në vitet ’90 të shekullit XX. Që atëherë, ora e Vuçiqit ka punuar dhe vazhdon të punojë me atë të kohës së kasapit të Ballkanit. Zjarrvënësin e gadishullit, perëndimorët e ndëshkuan, ndërkaq birin shpirtëror të Sheshelit, e mbështesin me të madhe. Ç’farë paradoksi?! Paradoks, por jo si ai i filozofit grek Diogjenit (Diogjeni, nga Sinopa, rreth viti 400 deri në vitin 323 para K.).Uashingtoni, Berlini dhe Parisi mbështesin politikën klerofashiste të Serbisë. Kjo s’i bën nder Perëndimit. Ka parime në politikën e perëndimorëve apo ka interesa politikë?! Një politikë që bazohet në interesa politikë dhe jo në parime, është në kundërshti me vlerat evropiane dhe me demokracinë perëndimore.Sot në Serbi, mu si në kohën e Millosheviqit, mbizotëron një qeverisje jodemokratike dhe antihistorike, totalitare dhe tiranike, despotike, autoritare dhe autokratike, bolshevike dhe proruse, retrograde, anakronike dhe mesjetare. Si është e mundur që një politikë të tillë ta mbështesin dhe ta shpërblejnë perëndimorët?! Në vend që ta dënojnë dhe ta ndëshkojnë. Në rrethana të tilla, në shoqërinë serbe, lidhur me realitetin e ri në rajon, përfshi dhe Kosovën, nuk ka hapësirë për lindjen dhe përhapjen e ideve racionale. Shoqëria serbe vazhdon të notojë në ujërat e turbullta të radikalizmit dhe të obskurantizmit mesjetar. Sot, mbase edhe Vuçiqi është duke e parë se gjithë ky iracionalizëm po bëhet pengesë për një transformim demokratik të Serbisë. Në dy dekadat e fundit, në krye të politikës, të bazuar në mite mesjetare, ka qëndruar pikërisht ai. Ky është peng, edhe i Putinit, edhe i vetvetes. Plani franko-gjerman bie ndesh: – me pakon e Ahtisarit, pako kjo të cilën e kanë mbështetur vetë perëndimorët;- me shpalljen e pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2008, në orën 15:39, në Kuvendin e Republikës së Kosovës në Prishtinë; pavarësi kjo të cilën e kanë mbështetur vetë perëndimorët;- me parimet e BE-së për pacenueshmërinë e kufijve;- me vlerat dhe parimet demokratike të BE-së.- me vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë*;Shënim: Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë me qendër në Hagë, si organ i Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, pasditen e datës 22 korrik 2010 bëri të ditur se “shpallja e pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt të vitit 2008 nuk e ka shkelur të drejtën ndërkombëtare”. Njoftimin e bëri publik kryetari i GjND-së, juristi dhe diplomati japonez i shkolluar në Kembrixh, Hisashi Ovada (Hisashi Owada, 1932- ). * * * Për çfarë dialogu mund të flitet?! Nuk mund të investosh në Serbi dhjetëra miliardë euro apo dollarë dhe të kërkosh prej saj të bëjë dialog. Ledhatoje, përkëdhele dhe favorizoje Serbinë, e pastaj kërkoji asaj dialog. Një kërkesë e tillë s’ka sesi të mos jetë sterile, shterpe. Serbia do ta njihte realitetin e ri në Kosovë dhe në rajon, vetëm kur Fuqitë perëndimore – Uashingtoni, Berlini dhe Parisi do ta izolonin atë. Këta e kanë bërë të kundërtën. Izolimi apo veçimi i Serbisë nuk është vetëm interes i shqiptarëve, i Kosovës. Është interes i rajonit, i Evropës dhe i mbarë Perëndimit. Politika e Beogradit, qëkur u shpërbë amalgama jugosllave, paraqet gangrenë për rajonin. Ajo politikë, e bazuar në një ideologji mesjetare, më vonë edhe garashaniniste, nëpërkëmb tërë sistemin perëndimor të vlerave. Me të mbështetur Serbinë sot, vetë perëndimorët i shkelin vlerat dhe parimet e veta. * * * Asociacion, bashkësi komunash, zajednicë, dodik republikë, shtet brenda shtetit! Po atëherë përse u bë lufta?! Përse u vranë mijëra njerëz, fëmijë, gra dhe pleq. Sa për asociacion, zajednicë, bashkësi komunash serbe, dodik republikë dhe shtet brenda shtetit s’ka pasur nevojë për luftë. Pas themelimit të asociacionit, bashkësisë së komunave serbe, zajednicës, dodik republikës, përkatësisht shtetit brenda shtetit a thua do të ketë politikan dhe intelektual shqiptar që do të shkojë për të bërë homazh te varri i komandantit legjendar Adem Jasharit?! Një politikan i Kosovës, dikur ushtarak i lartë i luftës çlirimtare, e ka përdorur më herët shprehjen “dodik republikë”. Sot i njëjti e mbështet kërkesën e perëndimorëve për themelimin e bashkësisë së komunave serbe. Çfarë kthese absurde?! Asociacioni, bashkësia e komunave serbe, zajednica, dodik republika s’janë tjetër pos krijimin në Kosovë të shtetit brenda shtetit. Krijim ky që do të jetë shumë më e favorizuar dhe më e privilegjuar se Kosova vetë. Krijim ky që shumë shpejt do të shkëputet nga Kosova për t’iu bashkëngjitur Serbisë. Dhe s’do të ketë kush që do ta ndalë. Atëherë s’do të jenë as emisari special i ShBA-së për Ballkanin Perëndimor Gabriel Eskobar (Escobar) me shuttle diplomacy-në e tij, as ambasadori i ShBA-së në Beograd, Kristofer Hill (Christopher Robert Hill, 1952- ). * * * Duket sikur rrumbullakimin e shtetësisë së Kosovës nuk do ta bëjnë demokratët amerikanë. Ata e filluan në vitin 1999 me presidentin Bill Klinton (William Jefferson Clinton, 1946- ) dhe duket sikur thonë: “Prej nesh, kaq!” Me fjalë të tjera, një qëndrim më të prerë ndaj Serbisë, duhet të manifestojnë republikanët. Por bota e di se politika strategjike amerikane është një. Ajo nuk ndryshon as me ndërrimin e administratave. Kush janë interes strategjik i amerikanëve: shqiptarët proamerikanë apo serbët prorusë dhe prokinezë?! * * * Për çfarë dialogu ngulin këmbë Uashingtoni, Berlini dhe Parisi, kur Vuçiqi deklaron: “Sa të jem unë kryetar i Serbisë, kurrë s’kam për ta njohur pavarësinë e Kosovës”; kur ai thotë se Serbia do ta parandalojë anëtarësimin e Kosovës në OKB. Serbia s’e ka të drejtën e vetos, por e kanë miqtë e tyre – rusët. * * *Asociacion, bashkësi komunash serbe, zajednicë, dodik republikë apo shtet brenda shteti. Edhe po të bëhet kjo, Kosova do të vazhdojë të mbetet në Kushtetutën e Serbisë, pjesë e saj, të vazhdojë të quhet Kosovë dhe Metohi. Kur ta marrin detyrën deputetët apo funksionarët e Serbisë, do të betohen se do ta mbrojnë tërësinë territoriale të saj. Kosova do të vazhdojë të konsiderohet “tokë e shenjtë serbe”, “djep i Serbisë”, “Jerusalem serb”, “Serbi e Vjetër”. Uashington, Berlin dhe Paris, mos i krijoni mundësi klerit fashist të Kishës Ortodokse Serbe që bashkë me Vuçiqin ta sjellin legalisht Rusinë në asociacionin, në zajednicën apo në dodik republikën që mëtoni ta krijoni ju! * * *Në vend që ta kushtëzojnë dhe ta shantazhojnë Serbinë, perëndimorët e kushtëzojnë Kosovën. E pabesueshme! Flijohet viktima në dobi të agresorit serbo-çetnik që ka kryer gjenocid ndaj shqiptarëve. Për liberalizimin e vizave, Kosova duhej të priste vite e vite. Po qe liberalizimi i vizave për Kosovën bëhet si kompensim apo si shpërblim për ta nënshkruar themelimin e shtetit brenda shtetit, kurrë mos u liberalizofshin ato. Ku është parë në histori: “Unë ty territor, ti mua viza”. Territor për viza! Një absurditet si ky s’e gjen dot as te teatri absurd apo në antidramat e dramaturgut, romancierit dhe poetit irlandez Semjuel Bek (Samuel Barclay Beckett, 1906-1989), aty ku Estragoni pret pafundësisht Godonë, i cili s’dihet në do të vijë ndonjëherë. * * * Kosova është digë e shqiptarisë përballë synimeve ekspansioniste të hordhive të egra barbare sllavo-bizantine. Xhelal ZejneliPhoto: BBC

Filed Under: Rajon Tagged With: Xhelal Zejneli

Shkrimtari, poeti, pedagogu Rudolf Marku me opinion për poeten shqiptaro-amerikane Arjana Gaba Fetahu

March 10, 2023 by s p

Profesor Rudolf Marku/

Poezitë janë të bukura, shkruar me ndjeshmëri dhe përkushtim poetik. Duket se autorja e merr seriozisht poezinë, jo thjesht si një hobi. Nga të katër poezitë, më shumë me pëlqyen “E ëmbla, e hidhur dashuri”  dhe “Kam një mijë arsye!”. Mendoj se këto janë më të bukurat, sepse janë dhe më intimet, më afër shpirtit të autores, më të ndjerat.  Ndërsa dy të tjerat, dhe sidomos ajo e fundit më jep përshtypjen e një poezie që thjesht shkruhet. Më pëlqen, te “Kam njëmijë arsye”, vargu”…më la duke pritur mbi varg” ( pranvera). Varg i papritur dhe i ndjerë.

Ndërsa tek “E ëmbla dashuri”:

E ëmbla e hidhur dashuri,

Me gjysma hëne,

Me diell e shi,

Herë me zë bilbilash,

Herë me simfoni,

Sa herë më zu bora,

E dot nuk u shkri.

Apo:

KAM NJËMIJË ARSYE

Kam njëmijë arsye që të vij tek ty,

Ylberët harkojnë e ndalin shumë larg,

Pranvera po krihet e lan ata sy,

Dhe mua më la duke pritur mbi varg.

Ndërsa poezitë “Djalit tim i duken përralla” dhe “O flamur je …:, më duken poezi më racionale dhe më me pak ndjeshmëri poetike!

Se çkish ajo verë një tjetër magji,

Pa më pyet ku shkoi gjithçka,

U zhveshën kalendarët një e nga një,

Ajo botë me sy, më s’u pa.

O flamur të kam në gjak,

Je betimi që marr hak,

Për Atdhe turrem në flakë,

Poezitë e kritikës nga profesor Marku:

E ËMBLA E HIDHUR DASHURI

E ëmbla e hidhur dashuri,

Me gjysma hëne,

Me diell e shi,

Herë me zë bilbilash,

Herë me sinfoni,

Sa herë më zu bora,

E dot nuk u shkri.

E ëmbla e hidhur dashuri,

Shpesh ngrita fole,

Pa derë e çati,

Herë më ngije lart sikur me magji,

Dhe më ke treguar,

Se ku Zoti rri,

Dhe prap humbisja rrugën,

Kur vija tek ti.

E ëmbla e hidhur dashuri,

Sa herë më pikon lot,

E ndez një qiri,

Sa herë më çel buza,

Besoj tek ti,

Sa herë dua të iki,

Aq herë dua të rri.

E ëmbla e hidhur dashuri,

Me yje të ftohtë,

Me diell në gji,

Me krahë pëllumbash,

Të vrarë në stuhi,

Me shpresën e bardhë,

Tek shkojnë,

Në liri.

E ëmbla e hidhur dashuri!

Neë Jersey, March 2022

KAM NJËMIJË ARSYE

Kam njëmijë arsye që të vij tek ty,

Ylberët harkojnë e ndalin shumë larg,

Pranvera po krihet e lan ata sy,

Dhe mua më la duke pritur mbi varg.

Kam njëmijë arsye oh sa shumë,

Ndërkohë dhe pemët po vishen me gjeth,

Ky diell krenar nuk po ka aq fuqi.

Ndaj kjo mungesë si dimer rrënqeth.

Kam njëmijë arsye qe ti ndoshta s’di,

Ndonjërën dhe s’mund ta besosh,

E di do te qeshësh siç qesh një fëmijë,

Kur ta them në vesh ta dëgjosh.

DJALIT TIM I DUKEN PËRRALLA

Kur vinte vera ajo e dashura,

Atëherë se çkish një tjetër magji,

Një herë në vit na blinin sandale,

E ne gëzonim si të ish “Vit I Ri”.

E linim çantat në ndonjë qoshe,

Shtatori na dukej shumë larg,

Ato ditë të veres i kishim,

Si qershi të shkuara në varg.

E lëshoheshim ca nëpër dete,

Ca i qëllonte te shkonin në fshat,

Të hipje në trenin që gjarpëronte,

Dhe kjo padyshim ishte “fat”.

Pa kemi hipur si majmunë në pemë,

Me mollë dhe një vakt e kalonim,

Gjithë ditën buçisnin oborrët,

Nga zërat tanë që ushtonin.

Ne kishim një tjetër lumturi,

Por ajo ish vetëm atëherë,

Djalit tim i duken përralla,

“Na ishte njëherë”

Se çkish ajo verë një tjetër magji,

Pa më pyet ku shkoi gjithçka,

U zhveshën kalendarët një e nga një,

Ajo botë me sy, më s’u pa.

O FLAMUR JE SHQIPËRI

O flamur të kam në gjak,

Je betimi që marr hak,

Për Atdhe turrem në flakë,

Je në gjoksin tim i dlirë,

Si një lule bukur mbirë,

Me ty jam Shqiptar i ilirë.

O flamur je Shqipëri,

Je Kosovë, je Çamëri,

Je Atdhe, je dashuri!

Je fuqia e një sharkie,

Je buzëqeshja e një fëmije,

Rritur në ninullë lirie,

Të valvitesh mot më mot,

N’tokë të babës të jem zot,

Të mos shoh të nënës lot.

Filed Under: LETERSI

VOTA E LIRE ESHTE NE RREZIK NE SHQIPERI

March 10, 2023 by s p

Nga Frank Shkreli/

Per Shqiperine e ketyre 30-viteve “post-komunizem”, nuk eshte asgje e re. Vota e lire dhe zgjedhjet e lira ne Shqiperi kane shume per tu deshiruar gjate tre dekadave te fundit. Ndryshimi me te kaluaren e zgjedhjeve ne ate vend me zgjedhjet qe do te mbahen ne Maj, eshte se kesaj radhe duket sikur shteti, qeveria, partite politike, madje edhe gjyjatat ne Shqiperi si dhe perfaqsues dilpomatike te caktuar nderkombetare ne Tirane— jane lidhur besa-bese per ti mohuar voten e lire rrreth 50 per qind te shqiptareve ne zgjedhjet vendore te 14 Majit, 2023. Neqoftse dikush e ka paramenduar krijimin e kesaj gjendjeje politike elektorale si nje eksperiment djallezor per te minuar lirine, demokracine dhe opozitarizmin politik ne Shqiperi— bravo u qofte, ia kini dale! Ne vend qe faktoret e larte- permendur qe jane te perzier me gishtat e tyre te ndyre ne kete lamsh politik te mire llogaritur, ne pergatitje e siper per disa vite tani — por te cilit tani nuk i dihet filli — te luftonin kunder diskriminit ne pjesemarrjen e te gjithe shqiptareve pa dallim ne votime te lira, entet qeveritare, gjykatat, partite politike shqiptare dhe perfaqsues te larte nderkombetare, duket se kane rene dakort ne heshtje qe per qellimet e tyre antishqiptare t’i mohojne voten e lire gjysmes se shqiptareve ne zgjedhjet vendore te 14 Majit.  Dhe ne kete proces te minojne, njekohesisht dhe ne pergjithesi, edhe lirine e demokracine, ne nje vend ish-komunist dhe tani anetar i Nato-s. Asnje perparim nuk eshte bere ne kete fushe nder vite ne Shqiperi,  sipas raportit te posa botuar te Freddom House. Sot per sot, fatkeqsisht, ne Shqiperi nuk ekziston e drejta e barbarte per te gjithe dhe pa dallime politike per te hedhur voten e lire ne zgjedhjet e Majit qe vjen. Kujt t’i drejtohet votuesi shqiptar per sigurimin e votes se lire per veten dhe per familjen? Kush e mbron kete te drejte per shqiptarin sot kur te gjitha entet politike e juridike dhe diplomatet nderkombetare te cilet, me mbeshtetjen e tyre te hapur ose me heshtjen e tyre per gjendjen anti demokratike te krijuar ne vend,  kane shkelur dhe po shkelin cdo norme ligjore vendore dhe standardet nderkombetare per mbajtjen e zgjedhjeve te lira, te drejta e demokratike ne Shqiperi, ashtu si i ka hije nje shteti anetar te NATO-s. Ne cdo vend normal demokratik te botes, entet juridike dhe politike si dhe nderkombetaret ne Tirane e kane per detyrim moral dhe pergjegjesi politike qe te perpiqen e te sigurojne me cdo kusht te drejten dhe voten e lire per cdo votues shqiptar. Pse kjo nuk po ndodhe sot ne Shqiperi? Dhe pse pergjegjesve per gjendjen e krijuar politike djallezore dy muaj para zgjedhjeve, nuk u kerkohet llogari nga votuesit dhe nga shoqeria shqiptare per mbytjen e opozitarizmit politik ne Shqiperi? A por te gjithe mendojne se duhet votuar per nje parti dhe kjo tashti  quhet demokraci? Ne Shqiperi eshte krjuar vertete nje kaos politik te cilit ne diten e votimeve nuk do i dihet halli. Entet politike, partiake si dhe gjykatat —shteti dhe qeveria shqiprare, pra —para syve te nderkombetareve ne Tirane dhe me miratimin e tyre po sillen me mosperfilljen  e votes se lire te shqiptareve, si organizata e dikurshme ku-klux-klan ne Shtetet e Bashkuara, per tu mohuar te drejten e votes afrikano-amerikaneve. Disa dite me pare, Presidenti i Shteteve te Bashkuara ,Joe Biden  vizitoi qytetin Selma ne Alabama me rastin e pervjetorit te “Bloody Sunday”, me qellim per tu riangazhuar – ni nivelin me te larte qeveritar – ndaj votes se lire na Amerike, si nje gurthemel i demokracise dhe i te gjithe lirive te tjera te njeriut, te dhena nga i Madhi Zot, per te gjithe amerikanet dhe te gjithe njerzit kudo ne bote dhe pa dallim partie, feje a krahine. “Ne kete ure eshte derdhur gjak per te shpetuar shpirtin dhe frymen demokratike te Amerikes”, eshte shprehur Presidenti Buden  ne viziten e tij kete jave ne Selma te shtetit Alabama—duke folur ne mbrojtje te votes se lire per amerikanet. Neqoftse entet qeveritare, politika dhe gjykatat shqiptare nuk veprojne ne mbeshtetje te votes se lire ne ate vend,  kush do i mbroje lirite dhe te drejtat themelore te shqiptareve ne zgjedhjet e 14 Majit? Kush do e mbroje demokracine dhe lirine e votes per te gjithe shqiptaret pa dallime partiake— dhe jo vetem te gjysmes se shqiptareve? “Nje njeri pa te drejte vote eshte nje person i pa mbrojtur”, ka thene ish presidenti amerikan Lyndon B. Johnson. “Liria e votes eshte nje e drejte e cmuar per te cilen, pothuaj per dy shekuj, Amerikanet kane luftuar dhe kane vdekur per te mbrojtur ate te drejte. Te gjithe ne le te nderojme sakrificen e tyre ne diten e zgjedhjeve, qofshi ju republikane, demokrate ose te pavarur — me voten tuaj tregoni se jeni te interesuar ne te ardhmen e vendit tuaj, Amerikes..Zoti u bekoft!” Fjalet e ish -Presidentit Reagan drejtuar te gjithe amerikaneve pa dallime politike, per te marre pjese ne zgjedhje. (18 Tetor, 1986). “Zgjedhjet i perkasin popullit”, ka thene (Abraham Lincoln). Jo politikaneve, partive, gjykatave dhe nderkombetareve te korruptuar!  Kjo gjendje aktuale e krijuar ne Shqiperi sot, dy muaj para zgjedhjeve vendore te 14 Majit, eshte thellesisht e rrezikshme per Shqiperine dhe per te gjithe shqiptaret, por mbi te gjitha eshte nje rrezik i madh per lirite baze dhe per demokracine shqiptare, ne pergjithesi, sot dhe ne te ardhmen. Sa me pare qe te kuptojne kete fakt te rende , faktoret e brendeshem politike dhe juridike  te vendit, si dhe nderkombetaret e prerzier ne kete lamsh politik djallezor,aq me mire do te jete per Shqiperine, per lirine dhe demokracine e atij vendi te vuajtur per porhuaj nje shekull tani nga nje prej regjimeve me barbare komuniste qe mohonte votone e lire, demokracine dhe lirite baze te njeriut. Mjaft eshte mjaft! Shqiperia dhe Kombi shqiptar meritojne me shume dhe me mire nga institucionet shtetetore dhe qeveritare si dhe nga miqet e vertete nderkombetare. Ne minimum, shqiptaret dhe Shqiperia si pjesetare e nje vendi anetar i Natos, meritojne – ne minimum – te drejten e votes se lire si nje mjet te shprehjes se lire politike se per ke deshirojne te votojne me 14 Maj.

Filed Under: Opinion Tagged With: Frank shkreli

Një dëshirë “e fshehtë” e Profesor Injac Zamputtit për të sjellë në shqip Poetin Kombëtar Italian, Giosuè Carducci

March 10, 2023 by s p


(Melsen Kafilaj- Royal Institute of Philosophy Fellow)

C:\Users\Admin\Desktop\injac-zamputi.jpg

                                      Prof. Injac Zamputti (1910-1998)

Nuk ka Punëtorë të Intelektit në botën shqiptare e më gjerë që të mos i njoh veprat dhe kontributet mjaft të vyera të Prof. Injac Zamputtit. Një dijetar me Frymë Humaniste, Disiplinë Jezuite, Prejardhje Europiane dhe Burrni Shqiptare (të cilën e dëshmoi edhe gjatë kohës kur Sigurimi i Shtetit “e shtërngonte që të jepte Mikun,” dmth Prof. Eqrem Çabejn).Nëse do të përdornim një frazë të Shën Françesk Saverit (S.J), Shënjtit Mbrojtës të Kolegjit ku studioi dhe punoi (Kujto: Kolegji Saverian i Shkodrës (1887) jeta e Zamputtit do të ishte nga fillimi deri në fund veçse “Studim, Përulje dhe Shërbim!” Nuk do të ndalemi këtu që të numërojmë edhe njëherë nga e para morinë e artikujve publicistik, novelat, përkthimet dokumentore apo edhe studimet e panumërta të studiuesit, publicistit, shkrimtarit dhe historianit tonë erudit pasi akademikë dhe studiues të tjerë, më të mëdhenj në moshë e përvojë se ne e kanë ezauruar në mënyrë shteruese këtë çështje.

Ajo që do të ndalem sot është një detaj interesant, i panjohur më parë dhe në një farë kuptimi edhe personal të cilin do të doja ta ndaja për lexuesin në lidhje me Profesor Zamputtin.Para disa kohësh, në një dugajë antikuarësh më rastis që të blej midis të tjerash edhe një Antologji Poetike të Poetit Kombëtar të Italisë, Giosuè Carducci (1835-1907).Për fatin dhe habinë time kundroj në brëndësi të tij një emër të bukurshkruar kaligrafikisht, bashkëshoqëruar nga vula vetiake me inicialet “I.Z”. Ishte botimi i njëzetë i “Poesie di Giosue Carduci” (1850-1900) realizuar prej Shtëpisë Botuese prestigjioze Italiane “Zanichelli” (1942) dhe që dikur i përkiste bibliotekës personale të Profesor Injacit.                                                                                                                                                                                                                                                                                                          

Si bibliofil u gëzova mjaft.Të ndieje mes shfletimit të fletëve energjinë e Zamputtit ishte një emocion i paçmueshëm! Befas gjatë shfletimit, një fletëz e zvjerdhur ra prej tij. Lexonte: “Për me u përkthye.” (I.Z) Kam kërkuar gjithëkund gjatë këtyre ditëve për ta gjetur atë copëz letër me njolla kohe në arkivin tim personal por si për dreq nuk e di se ku mund të ketë përfunduar.Do të ishte një humbje e madhe edhe në aspektin historik nëse do ta kem humbur…

C:\Users\Admin\Desktop\Zamputti.jpg

 Brendësia e librit poetik të G. Carducci-t me kaligrafinë dhe vulën e Prof. Zamputtit

Por cili është motivi i kësaj dëshire “të fshehtë” e të ndryrë në letër e Zamputtit 32 vjeçar për të sjellë në shqip Carduccin?! Mendoj që frymëzuesi dhe shtysa kryesore duhet të ketë qënë padyshim mësuesi dhe kolegu i tij dijetar Dom Ndre Mjeda i cili jo vetëm që e kishte studiuar me themel Carduccin por gjithashtu toni i tij poetiko-patriotik ndihej edhe në disa prej poezive Mjedjane. Mjeda i Madh, ky kryepoet ndahet nga jeta në vitin 1936 dhe ndoshta bisedat me të në lidhje me Letërsinë Italiane dhe vënia e theksit nga ana e Mjedës mbi Carduccin duhet ta ketë shtyrë Zamputtin që të çoj ndër mëndje edhe ndërmarrjen e një nisme të tillë…Nuk kam dijeni nëse në arkivin e familjes Zamputti ekziston ndonjë dorëshkrim poetik i Carduccit përkthyer prej Profesorit Injacit por do të isha i lumtur nëse biri i tij, Profesor Jozef Zamputti do të ma konfirmonte një gjë të tillë. Giosue Carducci, edhe pse kanë kaluar plot 81 vite nuk ka ardhur ende në Tokën e Shqipeve… 

Teksa citon veprën e mësipërme në lidhje me mundësinë potenciale të përkthimit të saj prej Profesorit ekziston edhe një tjetër vepër dramatike Italiane e cila mban përsipër kaligrafinë e Injac Zamputit, të cilat autori i këtyre radhëve shpreh gatishmërinë dhe bujarinë për t’ia dhuruar ato të birit, Jozefit në shënjë vlerësimi dhe respekti ndaj Profesor Injacit por gjithashtu edhe për vlerën e trashëgimisë shpirtërore që ato mbartin.Një libër i Zamputtit duhet t’ju përkas Zamputtëve.Eshtë detyrimi ynë moral të lumturojmë ata që s’janë përmes atyre që janë!

Filed Under: Politike Tagged With: Melsen Kafilaj

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 1794
  • 1795
  • 1796
  • 1797
  • 1798
  • …
  • 2791
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • “Çamëria… heshtja që vret”
  • SHQIPTARËT DHE PROJEKTI EVROPIAN PËR MAQEDONINË E VERIUT A MUND TË DEGRADOJË NË NJË NARRATIVË ILUZORE?
  • Brigitte Bardot: “seks bomba bionde” që revolucionarizoi kinemanë franceze
  • “Leksikoni i së drejtës publike – Nocione dhe institute të së drejtës publike”
  • Lugina e Preshevës dhe e drejta e munguar për shtetësi dhe votë në Kosovë
  • Vlora Nikçi: “Prindër, mbështesni ëndrrat e fëmijëve”
  • Federata “Vatra” përshëndet zhvillimin e Zgjedhjeve Parlamentare në Kosovë dhe uron Kryeministrin Albin Kurti e Lëvizjen Vetëvendosje për fitoren
  • Yllka Lezo për median europiane: Shqiptarët kërkojnë drejtësi të paanshme në Hagë
  • Sot dita e lindjes së atij që i dha Shqipërisë Pavarësinë numër 2: Thomas Woodrow Wilson
  • DR. STEPHAN RONART (1933)  : “JA SI PJETËR BUDI DO TA RISHKRUANTE LETRËN E TIJ DËRGUAR 4 SHEKUJ MË PARË DUKËS SË SAVOJËS PËR TURIZMIN AKTUAL NË SHQIPËRI…”
  • PLUHUR VEZULLUES YJESH NGA LASGUSHI IM
  • BASHKËBISEDIM KULTUROR – Kristo Floqi dhe Komedia Shqiptare
  • MESAZHE TË BUKURA NJERËZORE
  • Kushtrim Shyti, djali i mësuesit, poetit dhe dëshmorit të UÇK-së, Mustafë Shyti, vizitoi Vatrën
  • KOSOVO CINEMA IN NEW YORK CITY: DOUBLE BILL WILL SCREEN IN MANHATTAN AND BRONX FOR BRONX WORLD FILM’S 15th ANNIVERSARY

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT